UNIVERSITETI I GJAKOVËS “FEHMI AGANI”

Fakulteti i Mjekësisë

PROGRAMI: Infermieri

PUNIM DIPLOME

Kujdesi postoperator te pacientët kirurgjik

Kandidate: Mentor:

Edona Musollaj Prof.Ass.Dr. Faton T. Hoxha

Gjakovë, 2020

2

Falenderime dhe mirënjohje

Para se të filloj të paraqes punimin tim, shprehë mirënjohjen time për personat

që dhanë ndihmë për të realizuar deri në fund këtë detyrë. Shprehë falenderimet

më të sinqerta për familjen time, për mbështetjen në çdo hap të shkollimit dhe

në realizimin përfundimtar të këtij punimi, pa anashkaluar dhe shoqërinë që më

mbështetën fuqishëm gjatë këtyre tri viteve e deri më sot.

Falenderoj stafin e universitetit, antarët e komisionit të cilët janë pëkushtuar për

të arritur finalizimin e këtij rrugëtimi.

Falenderoj Prof.Ass.Dr. Faton T. Hoxha për ndihmën e tij për hartimin e këtij

studimi, gjithashtu edhe asisentët për huazimin e literaturave të nëvojshme.

3

Përmbajtja

Abstrakt................................................................................................................. 4 Parathënie...................................................................................................... ........... 5

LISTA E SHKURTESAVE TË PËRDORURA................................................. 7

1. HYRJE................................................................................................ 8

1.1. Indikacionet për kirurgji............................................................ 10

1.2. Apendectomia............................................................................ 10

1.3. Përgatitja para operacionit dhe kujdesi infermieror...................... 11

1.3.1. Përgatitja e pacientit një ditë para operacionit................................... 11

1.4. Roli infermieror në menaxhimin e dhimbjes postoperatore........... 15

1.4.1. Metodat e mbylljes së plagës kirurgjikale.......................................... 19

1.4.2. Trajtimi.......................................................................................... 20

1.4.3. Çfarë duhet të pritet në plagen post-operatore pas nderhyrjes?........... 21

1.5. Kujdesi infermieror dhe principet............................................... 23

1.5.1. Ndërrimi i fashaturës procedura infermierore................................... 23

1.5.2. Pastrimi i incizionit......................................................................... 25

1.5.3. Kujdesi për incizionin....................................................................... 25

1.5.4. Avantazhet....................................................................................... 25

2. METODOLOGJIA STUDIMORE &ANALIZA E TË DHENAVE............ 26

2.1. Qëllimi i studimit....................................................................... 26

2.2. Materiale dhe metodika............................................................... 26

2.3. Rezultatet................................................................................... 27

2.4. Studim rasti................................................................................. 39

2.4.1. SIMPTOMAT KLINIKE................................................................... 39

2.4.2. DIAGNOZA.................................................................................... 39

2.4.3. DIAGNOZAT DIFERENCIALE....................................................... 40

2.4.4. TRAJTIMI........................................................................................ 42

2.4.5. KOMPLIKACIONET....................................................................... 43

2.4.6. PROGNOZA.................................................................................... 43

2.4.7. RADIOGRAFIA E ABDOMENIT..................................................... 44

2.4.8. EKO................................................................................................ 44

2.5. KUJDESI POST OPERATOR..................................................... 47

3. DISKUTIM........................................................................................... 50

4. KONKLUZION..................................................................................... 52

5. Rezultatet.............................................................................................. 53

6. REKOMANDIME................................................................................... 54

7. Rezyme................................................................................................. 55

8. Resume.................................................................................................. 56

9. LITERATURA....................................................................................... 57

10. Biografi.................................................................................................. 59

4

Abstrakt

Infermierët, si anëtarët më të mëdhenj të ekipit të kujdesit shëndetësor, kalojnë kohën më të

madhe me pacientin. Roli këshillues i infermierëve / teknikëve në punën me pacientët dhe

familjet e tyre është një nga ndërhyrjet më të zakonshme të infermierisë. Roli i infermierit në

kujdesin infermieror të pacientëve të operuar përfshin një seri veprimesh të përfunduara dhe

shumë përmbajtje në përgatitjen psikologjike të pacientit për operacionin, i cili fillon me

prezantimin dhe vendosjen në dhomën e pacientit, dhe vazhdon gjatë përgatitjes para

operacionit, kujdesit pas operacionit dhe mbikëqyrjes. Së bashku me përgatitjen psikologjike,

infermierja kryen edhe përgatitje fizike për pacientët. Në mënyrë që të shërohet sa më shpejt

dhe sa më shpejtë, infermierja kryen një seri procedurash që vijnë nga diagnozat e

infermierisë dhe qëllimet që çojnë në përgatitje të mirë para operacionit dhe monitorim dhe

kujdes të pas operacionit. Ai është gjithashtu i përqëndruar në ndihmën për problemet pas

operacionit dhe parandalimin e komplikimeve pas operacionit. Informimi i pacientit për

rrjedhën e përgatitjes para operacionit dhe përshkrimin e kujdesit pas operacionit nga

infermierët çon në pranimin më të lehtë, më të qetë dhe më të sigurt të operacionit. Qëllimi i

procedurave para operacionit është sigurimi i pacientit në një gjendje sa më të mirë fizike dhe

psikologjike, e cila mund të zvogëlojë dukshëm shfaqjen e vështirësive dhe komplikimeve

pas operacionit. Infermierja ndikon tek pacientët me punën, dijen, kompetencat dhe qasjen e

saj holistike.

5

Parathënie

Studimi që kam vendosur të paraqes lidhet me vëzhgimin dhe vlerësimin e kujdesit

infermieror në plagët post-operatore gjithashtu ndikimi që ka prania e plagës tek pacientët në

aspektin e tyre psikologjik. Ideja e kryerjes së këtij studimi lindi gjatë periudhës së kryerjes

së praktikës time infermierore në Spitalin Rajonal “Isa Grezda” Gjakovë, në repartin e

kirurgjisë. Vlerësimi i kujdesit infermieror do të kryhet në bazë të vëzhgimit të mënyrës së

kujdesit të plagëve nga infermierët e repartit, gjithashtu i kam kushtuar dhe një rëndësi

aspektit psikologjik të pacientit dhe ndikimit që ka prania e plagës tek ata. Plagët, paraqesin

një sfidë për të dy subjektet infermierin dhe pacientin si në aspektin e menaxhimit operator,

kujdesin afatgjatë për disa raste, rezultatet kozmetike, efektet mbi jeten, imazhin dhe

shëndetin e përgjithshëm.

Shërimi i plotë shpesh kërkon përdorimin e teknikave të përparuara të kujdesit të plagës.

Shpesh herë menaxhimi i tejzgjatur i plagës ndikon shumë tek pacienti, mbi cilësinë e jetës së

tij , mbi aspektin psikologjik për shkak të rezultateve të papranueshme kozmetike. Këto plagë

kanë rëndësi si çdo plagë tjetër e shkaktuar në trupin e njeriut, pasi një kujdes jo adekuat për

to mund të çojë në komplikacione të mëtejshme të plagës, të cilat do të rrisin kohëzgjatjen e

qëndrimit të pacientit në spital, do të ndikoj në psikologjinë e pacientit si dhe do të ndikojnë

në anën ekonomike të tij. Për këtë është e rëndësishme që të ketë një kujdes të duhur dhe të

saktë të këtyre plagëve në mënyrë që të evitohen problemet e sipërpërmendura. Kujdesi

infermieror i saktë dhe i përshtatshëm, mënyra e komunikimit me pacientin janë veprimet

thelbësore për të patur një mbarëvajtje të bashkëpunimit dhe lidhjes infermier- pacient. Plagët

operatore janë plagë të cilat mund të shfaqin komplikacione të shumta në qoftë se nuk marrin

kujdesin e duhur nga ana e personelit shëndetësor. Dekadat e fundit, shumë ndryshime kanë

ndodhur në artin e shkencës se si plagët janë menaxhuar. Ka pasur përparim të madh në

teknologjinë e plagëve, kërkimin dhe zhvillimin e politikave të shëndosha dhe standardet e

kujdesit bazuar në hulumtimet dhe prova klinike për të arritur rezultatet pozitive në shërimin

e plagës. Menaxhimi efektiv i plagës është ndërtuar mbi faktin sesi personeli shëndetësor

kupton proçeset e shërimit të plagës dhe është në gjendje të përfshijnë njohuritë dhe teorinë

në praktikë. Personeli shëndetësor duhet gjithashtu të ketë aftësinë për të identifikuar dhe

interpretuar shërimin e dështuar të plagës. Menaxhimi i suksesshëm i plagës në masë të

madhe varet nga bashkëpunimi dhe integrimi multidisiplinar i ekipit të kujdesit shëndetësor.

Duke pasur veprime të koordinuara mund të arrihen rezultate pozitive. Përveç kujdesit në

6

spital infermieri duhet të edukoj pacientin për kujdesin që duhet të tregoj për plagën e tij në

shtëpi. Plagët operatore janë plagë në lëkurë ose inde më të thella të kryera gjatë një

procedure kirurgjikale nga një mjet kirurgjikal si për shembull bisturia.

Fjalët kyçe: kujdesi infermieror, plagët post-operatore, aspekti psikologjik.

7

LISTA E SHKURTESAVE TË PËRDORURA

LAP - Laparotomia

LPSC - Laparoskopia

P1 plastike e përparme vaginale

HYSC - Histeroskopia

TLH - Histerektomia laparoskopike totale

LAVH - Hesterektomia vaginale e asistuar në mënyrë laparoskopike

POP - Dhimbja postoperatore

8

1. HYRJE

Ky punim do të përshkruajë rolin e infermierit në kujdesin e pacientëve të operuar, rëndësinë

e përgatitjes së mirë psikologjike dhe fizike për pacientin, si dhe për vetë infermierët.

Përgatitja para operacionit e pacientit, si dhe kujdesi shëndetësor pas operacionit është shumë

i rëndësishëm për të parandaluar vështirësitë dhe komplikimet e mundshme. Gjatë dekadave

të fundit, rolet e infermierisë dhe përshkrimet e punës kanë ndryshuar në mënyrë të

konsiderueshme dhe të qëndrueshme, dhe infermieria ka evoluar në një disiplinë që kërkon

njohuri dhe aftësi për t'u përballur vazhdimisht me sfida të reja. Rolet e infermierisë janë të

shumta: nga ofrimi i kujdesit shëndetësor, edukimi, këshilltari i pacientëve, menaxheri,

studiuesi, bashkëpunëtori deri tek ndërrimi i avokatit dhe avokati i pacientit. Sidoqoftë,

infermieria kryesisht identifikohet me kujdesin e pacientit.

“Roli unik i infermierit është të ndihmojë individin, të sëmurë ose të shëndetshëm, në

kryerjen e atyre veprimtarive që kontribuojnë në shëndet, ose shërim, ose vdekje paqësore, të

cilat individi do t'i kryente vetë, kur ai ose ajo do të kishte forcën, vullnetin ose njohurinë e

nevojshme. Kjo duhet të bëhet për ta ndihmuar atë të bëhet i pavarur sa më shpejt të jetë e

mundur.”1 Përcaktuar nga Henderson, aktivitetet synojnë plotësimin e nevojave themelore të

njeriut për frymëmarrje, ushqim dhe lëng, duke eleminuar, lëvizur dhe mirëmbajtur si duhet

qëndrimin e trupit, duke fjetur dhe pushimi, veshja, ruajtja e temperaturës normale të trupit,

ruajtja e higjenës personale, shmangia e rreziqeve mjedisore, komunikimi, puna prodhuese,

aktivitetet argëtuese dhe mësimi. Diagnostifikimi i infermierisë përcakton qartë fushat e

kujdesit infermieror dhe për çfarë kujdesi infermieror ka të bëjë. Ata përshkruajnë praktikën

dhe çfarë duhet të jetë, dallojnë kujdesin shëndetësor nga kujdesi mjekësor në qendër të

sëmundjes dhe paralajmërojnë se kujdesi shëndetësor nuk është i orientuar nga sëmundjet,

por përkundrazi ofrimi i kujdesit për problemet që dalin nga sëmundja.2

Termi diagnozë, i cili është i lidhur tradicionalisht me ilaçin, përdoret gjithnjë e më shumë në

industri të tjera dhe i referohet diagnozave politike, ekonomike, publike dhe diagnozave të

tjera. Të diagnostikosh do të thotë të ekzaminosh me kujdes dhe të analizosh faktet me qëllim

1 Fučkar G.: Uvod u sestrinske dijagnoze, Zagreb. 2 Po aty.

9

të të kuptuarit ose të shpjeguarit të diçkaje, dhe diagnoza është një vendim ose opinion i

bazuar në ekzaminim.3

Diagnoza mjekësore i referohet gjithmonë sëmundjes dhe kërkon ndërhyrje mjekësore.

Diagnoza e infermierisë është emri për problemet që infermierja në mënyrë të pavarur i njeh,

trajton dhe përshkruan që lindin nga sëmundja dhe shumë faktorë të tjerë, dhe rrjedh nga

informacioni shëndetësor i pacientit dhe përfshin qëllime në planin e kujdesit shëndetësor dhe

kërkon ndërhyrje infermierore që vijnë nga vetë diagnoza e infermierisë.

Procedurat e para që lidhen me përgatitjen para operacionit janë informimi i pacientit se çfarë

të presë para operacionit, dhe pjesërisht të informojë pacientin për kujdesin pas operacionit,

vështirësitë që mund të priten në ditën zero dhe ditët e para pas operacionit, informacione

lidhur me rëndësinë e ushtrimeve të frymëmarrjes dhe ekstremiteteve në qëllimi i

parandalimit të komplikimeve të mundshme pas operacionit.

Dita para operacionit, në mëngjes, fillon me përgatitjen e pacientit me informacione për

kufizimin e ushqimit dhe marrjen e lëngjeve nga goja deri në drekë, deri në fillimin e

peristaltikës, me shënimin se lëngu mund të merret gjithë ditën para operacionit deri në

mesnatë. Kjo pasohet nga informacionet për dhomën që do të vendoset pas operacionit dhe,

nëse është një dhomë e kujdesit pas operacionit, sa kohë do të kalojnë në ato dhoma,

informacione mbi procedurat që duhet të kryhen për të përgatitur mirë zonën operative, dhe

kjo lidhet me administrimin e klizmës gjatë pasdites dhe ditën tjetër, ditën e operacionit herët

në mëngjes, dhe duke dhënë udhëzime të sakta për eliminimin e duhur të përmbajtjes.

Përgatitja e paramedikimit fillon një ditë para operacionit dhe pasohet nga udhëzimet e

anesteziologut, të cilat shkruhen në fletën e mjekimit. Në mënyrë që infermierja të planifikojë

mirë kujdesin e pacientit, pacienti duhet të ketë njohuri për diagnozat mjekësore, llojet e

operacioneve, mënyrën e hyrjes në zonën e sëmundjes, indikacionet dhe kundërindikacionet,

cilat operacione mund të jenë sipas qëllimit dhe llojit të anestezisë dhe klasifikimit të

anestezionit të kirurgjisë sipas ASA (Shoqëria Amerikane të anesteziologëve) peshore të

vdekshmërisë.

3 Po aty.

10

1.1. Indikacionet për kirurgji

Pacienti vjen në repart për problemet që ka dhe për trajtimin kirurgjikal. Procedura kirurgjike

quhet depërtimi instrumental në një trup të gjallë të sëmurë nga një mjek me qëllim të

trajtimit të një organi ose indi të sëmurë.4 Qëllimi është që të trajtoni ose përmirësoni

shëndetin e një organi ose indi të sëmurë, ta çlironi atë nga dhimbjet. Kirurgjitë më të

zakonshme në departamentin e gjinekologjisë janë: laparotomia, laparoskopia, histeroskopia,

konizimi dhe operacioni vaginal. Një tregues për operacionin tregon nevojën për trajtim

kirurgjik të sëmundjes. Dallojmë ndërmjet një indikacioni absolut (operacioni është trajtimi i

vetëm), një indikacion jetik (operacioni është thelbësor për të shpëtuar jetën), një indikacion

relativ (operacioni është i justifikuar, por jo urgjent, dhe trajtimi konservativ me perspektivën

e suksesit mund të kryhet në disa sëmundje). Kundërindikacioni për operacionin do të thotë

që gjendja e përgjithshme e pacientit ose organit jetik është aq e rënduar sa operacioni jo

vetëm që do të kontribuonte në trajtimin dhe kurimin, por mund të çojë në një përfundim

vdekjeprurës.5

Procedurat kirurgjikale në gjinekologji ndahen sipas qasjes ndaj: abdominal (prerje gjatësore

ose tërthore).

1.2. Apendectomia

Apendektomia është një nga procedurat kirurgjikale me të shpeshta. Shkalla e mortaliteti

vecanërisht nga apendicitet e perforuara ka pësuar nje rënie te dukshme: 5% në vitet 1960

dhe 1% ose më pak në vitet 1970 dhe në të tashmen. Shkalla e sëmundshmërisë mbetet

sinjifikante.

Roli infermieror, është i konsideruar në zbulimin e apendicitit dhe menaxhimin e pacienteve

me apendicit akute. Roli infermieror në menaxhimin e pacientit me apendicit akut është i

madh në zbulimin e hershëm të apendicitit akut.6

4 Corke, Philip, Medicinski leksikon, Zagreb, 1990. 5 I. Prpić: Kirurgija – opći dio, Zagreb, 1976. 6 Bruce V, Macf adyen ,Daniel J.Diezel, Lelan F Sillin, Mark A.Talamini .Appendicitis surgical Consederations

Contemporary Surgery , Vol 58 .no7/jul 2002.

11

Foto 1.

Burimi: Gray H a-Embriology.Gray’s anatomy, fq:1199-1202b-Caecum, appendix Caeci

Vermiformis. Gray’s anatomy, fq:922-923

1.3. Përgatitja para operacionit dhe kujdesi infermieror

1.3.1. Përgatitja e pacientit një ditë para operacionit

Qëllimi i përgatitjes para operacionit është para-identifikimi dhe trajtimi i simptomave që

mund të ndërhyjnë në rrjedhën normale të anestezisë, operacionit dhe shërimit pas

operacionit.7 Kirurgjia është një traumë psikologjike dhe fizike që pak a shumë rëndon

organizmin në tërësi, jo vetëm në fushën e prerjes kirurgjikale, por sjell një seri të tërë

ndryshimesh në të gjithë trupin. Ndikon veçanërisht në funksionet e disa organeve vitale

(zemra, mushkëritë, veshkat, mëlçia) dhe dëmton kënaqësinë e nevojave të njeriut - mendore,

fizike, sociale dhe shpirtërore. Me gjithë këtë në mendje, bëhen diagnoza e infermierisë.

Përgatitja e pacientes para operacionit infermieror fillon duke marrë informacione për

anamnezën infermierore, duke vlerësuar gjendjen e saj, duke identifikuar faktorët e rrezikut

që mund të rrisin mundësinë e komplikimeve postoperative (mosha, diabeti, sëmundjet

kronike, dehidrimi, ushqimi jo adekuat, pirja e duhanit, varësia, obeziteti, ilaçet, frika).

Infermierja do të monitorojë gjetjet e mbledhura dhe gjetjet e ekzaminimeve të kryera, të

informojë pacientin për procedurat që duhet të kryhen me qëllim të përgatitjes së plotë dhe

adekuate para operacionit dhe ta njohë me situatat që do të hasë pas operacionit. Informimi i

pacientit për rrjedhën e përgatitjes para operacionit dhe përshkrimin e kujdesit pas operacionit

nga infermierja çon në pranimin më të lehtë, më të qetë dhe më të sigurt të operacionit.

7 Ćorušić A., D. Babić, M. Šamija, H. Šobat: Ginekološka onkologija, Zagreb, 2005.

12

Anamneza infermierore fillon me mbledhjen e:

- informacione të përgjithshme mbi moshën, gjendjen martesore, arsimin, statusin e

punësimit, vendin e punës, kushtet e punës,

- informacione për zakonet e jetës (pirja e duhanit, konsumimi i alkoolit,

- rrethanat familjare dhe marrëdhëniet brenda familjes, informacion mbi kushtet

strehim),

- informacione situative që do të informojnë infermierin për pranimin e pacientit nga

sëmundja dhe qëndrimin në lidhje me operacionin, statusin e pranimit, menaxhimin e

repartit, kur ajo mori mjekimin e fundit, dhe cili është pranimi dhe respektimi i saj në

rekomandimet mjekësore (marrja e medikamenteve rregullisht / në mënyrë të rregullt),

- Informacionet ushqyese metabolike të pacientit për peshën e trupit, dietën, konsumimin e

lëngjeve, oreksin dhe konsumin e ushqimit, zakonet dietike, të dhënat për eliminimin e

defekimit dhe urinimit

- të dhëna lëvizshmërie fizike (të pavarura dhe të varura nga pajisja),

- të dhëna njohëse-perceptuese mbi vështirësitë e dëgjimit (veshja e një aparati dëgjimi);

problemet e shikimit (veshja e syzeve ose lenteve); probleme dentare (dhëmbë të shëndetshëm

ose protezë - i plotë / i pjesshëm); informacion për kujtesën, zakonet e leximit.

Marrja e anamnezës krijon kushte për diagnostikimin e infermierisë, përcakton qëllimet dhe

përshkruan procedurat që do të bëhen gjatë dhe pas operacionit.

Frika është një fenomen psikik i përvojës, ndjenja ngacmuese e një rreziku të vërtetë nga

diçka që shkaku dihet dhe përcaktohet. Përgjigja është një rrezik i menjëhershëm dhe i

vërtetë, i ndjekur nga një nxitje për të shpëtuar në kërkim të mbrojtjes.8 Frika nga e

panjohura, frika nga dhimbja, frika nga vdekja, frika se mos zgjoheni nga anestezia, etj janë

frika serioze dhe shpesh janë të pranishme tek pacientët që duhet të kryejnë operacion. Këto

frikë nuk janë aspak të padëmshme, të shoqëruara me shenja vegjetative dhe fizike të

përshpejtimit të pulsit, rrahjeve të zemrës, zbehjes, lëkurës së djegur, thatësisë së fytit,

tringëllimë në veshët, frenimit, dridhjes dhe djersitjes. Pacientja në spital nuk ka përgjegjësitë

8 Corke, Philip, Medicinski leksikon, Zagreb, 1990.

13

e saj të përditshme dhe ka më shumë kohë të mendojë për një ndërhyrje të ardhshme, është e

ngarkuar me shqetësimin për familjen, shtëpinë, punën, problemet ekonomike, takimin me të

huajt dhe mjedisin dhe duhet të inkurajohet të verbalizojë frikën. Me pranimin në repart, duke

përshëndetur pacientin ngrohtësisht dhe miqësore, ku është operacioni i planifikuar, duke

treguar gjërat e saj të vogla si dhomë, dollap, dush, tualet. Do ta përfshijë atë në planifikimin

dhe ofrimin e kujdesit shëndetësor, i cili kontribuon në fitimin e besimit, të gjitha këto

kontribuojnë në përgatitjen e suksesshme.

Gjatë mbrëmjes, për shembull, gjatë vizitës së pacientit, infermierja, në një bisedë të

rehatshme me pacientin, me qetësi dhe besim do të sigurojë informata për procedurat që ajo

pret, të cilat janë në domenin e infermierit dhe të cilat ata do të bëjnë siç duhet, me qëllim të

zvogëlimit të ankthit dhe frikë, duke inkurajuar pacientin të shtrojë pyetje nga fusha e punës

së infermierit, dhe të jap përgjigjet gjithëpërfshirëse dhe me mirëkuptim përshkruaj atë që

duhet të bëjë pacienti për të ndihmuar veten për të parandaluar komplikimet pas operacionit.

Infermierja do t'i mësojë pacientit ushtrime të frymëmarrjes dhe gjymtyrëve.

Edukimi dhe mbikëqyrja e mirë e ushtrimeve të frymëmarrjes dhe gjymtyrëve të kryera

parandalojnë komplikimet e sistemit të frymëmarrjes dhe të qarkullimit të gjakut, por vetëm

ato që varen nga ngritja e hershme dhe ventilimi i mirë. Pacienti duhet të ndiejë besim të

plotë tek infermierja dhe të besojë në kompetencat e saj.

Pacienti më shpesh vjen në repart me rezultatet e grupit të gjakut, Rh faktorit dhe kohën e

protrombinës, kështu që vetëm një mostër gjaku është e nevojshme në repart për të

kontrolluar përputhjen e grupeve të gjakut. Një dozë gjaku kërkohet në mënyrë rutinore nga

departamenti i transfuzionit, i cili përgatitet për transfuzionin eventual të kërkuar.

Mëngjesi i dhënë pacientit është i plotë, dhe gjatë drekës pacienti mund të hajë një shujtë të

lehtë. Për drekë, pacienti merr vetëm supë. Pas kësaj, ai nuk duhet të hajë përsëri. Ai mund të

pijë sa të dojë deri në mesnatë. Mos pini pas mesnate. Laksativët ose pastruesit janë agjentë

që nxisin zbrazjen e zorrëve.9 Laksativët administrohen përpos dhe kanë për qëllim të

mbështesin zbrazjen e zorrëve duke u angazhuar nga sistemi i sipërm tretës në anus.

Përdorimi i laksativëve në përgatitjen para operacionit është më vonë pasdite, rreth orës 1

pasdite, duke i dhënë shurupit Portalak me udhëzime të sakta se si ta pini atë dhe sa lëng pas

konsumimit të tij. Diabetikët nuk do të marrin laksativë sepse përmbajnë sheqer.

9 Corke, Philip, Medicinski leksikon, Zagreb, 1990.

14

Një klizmë është një procedurë me të cilën lëngu injektohet nga rruga anale në zorrën e trashë

për pastrim dhe zbrazje. Gjatë pasdites, pacienti merr klizmën e parë. Qëllimi i klizmës është

zbrazja dhe pastrimi i zorrëve nga feçet.

Larja e trupit pasdite bëhet me një dezinfektues që është plotësisht në përputhje me pastruesin

e dhomës operative në dhomën e operacionit. Udhëzimi i infermierit është që të lani

nënsqetullat, zonën nën gji, barkun, ijën dhe rajonin gjenital me anus me një kujdes më të

madh.

Anesteziologu viziton pacienten një ditë para operacionit, bën kontakte, njihet me gjendjen e

saj mjekësore, sëmundjet kronike, medikamentet që merr, ekzaminon ekstremet e poshtme të

lidhura me zgjerimin e venave dhe administron premedikimin. Anesteziologu regjistroi

premedikimin në fletën e para-mjekimit, në të cilën listohen ilaçet që pacienti mund të marrë

për shkak të sëmundjeve të tij kronike, siç janë antihipertensivët dhe terapia antikoagulante

që synon të zvogëlojë rrezikun e ngjarjeve tromboembolike dhe profilaksinë e antibiotikëve.

Administrimi i duhur i premedikimit fillon parandalimin e komplikimeve postoperative.

Medikamentet administrohen sipas kohës, llojit dhe dozës së ilaçeve që infermierja

administron, dhe administrimi fillon mbrëmjen para operacionit.10 Premedikimi është një

pjesë integrale e përgatitjes për kirurgji, është një përgatitje medicinale e pacientit për

operacion. Premedikimi është përshtatur individualisht. Infermierja duhet të monitorojë

presionin e gjakut, temperaturën dhe pulsin e pacientit, të identifikojë ndryshimet në sjellje, të

regjistrojë gjithçka në listën e mbikëqyrjes para operacionit të infermierëve dhe të informojë

mjekun për gjetjet patologjike.

Premedikimi në prag të operacionit, i cili është dhënë sipas udhëzimeve të anesteziologut të

administruar në anën e premedikacionit, është që të sigurojë qetësues që pacienti të flejë qetë

gjatë natës dhe terapinë antikoagulante. Gjatë natës, infermierja viziton pacientin dhe

kontrollon gjumin. Në mëngjes, bëhet vizita e infermierit në shtratin e pacientit, në mënyrë që

infermierja që ka marrë shërbimin të dijë se si pacienti e kaloi natën.

1.4. Roli infermieror në menaxhimin e dhimbjes postoperatore

Me gjithë përparimet e kohëve të fundit në mënyrën e të kuptuarit të fiziologjisë së dhimbjes,

medikamenteve analgjezike, mënyrës së administrimit të tyre dhe përdorimit të gjerë të

10 V. Šimunić at.al.: Ginekologija, Zagreb, 2001.

15

teknikave reduktuese të saj (kirurgjia mini-invazive), menaxhimi efektiv i dhimbjes ngelet një

sfidë për kujdesin shëndetësor.

Menaxhimi i dhimbjes duhet të jetë në fokus të institucioneve shëndetësore, si një nga

komponentët kryesorë të kënaqësisë së pacientëve, duke pasqyruar në këtë mënyrë cilësinë e

kujdesit infermieror, mjekësor dhe rezultatet e trajtimit të POP. Përmirësimi i vazhdueshëm i

cilësisë se menaxhimit dhe matja e rregullt e indikatorëve për interpretim dhe diskutim, si

procese thelbësore duhet të aplikohen rutinë në këto institucione.11

Figura 2. Roli infermieror në menaxhimin e dhimbjes postoperatore

Në bazë të shkallës së dhimbjes pacientët mund të kenë efekte negative fiziologjike,

psikologjike, ankth, çrregullime gjumi, përkeqësim të cilësisë të jetës, efekte negative në

aspektin e socializimit si dhe rritje të konsiderueshme të kostos financiare. Të dhënat nga

literatura konstatojnë deficite në lidhje me informacionin e shkruar ose dokumentuar dhe

interventeve praktike në trajtimin e dhimbjes postoperatore.12 Për këtë arsye, është mjaft e

11 Hoxhaj A, Çeliku E, Gjokutaj A. Appendicitis Acutae, Urgjenca abdominale, diagnoza klinike ekografike CT

scan dhe alternativat e trajtimit, Tiranë 2001, fq. 10-26

12 Pyati, S. and Gan, T.J. 2007. Perioperative pain management. CNS drugs, 21(3), pp185-211

16

rëndësishme të identifikohen eksperiencat e pacientëve dhe opinionet e tyre lidhur me

cilësinë e kujdesit. Zbatimi i vlerësimit të dhimbjes dhe trajtimit sipas protokolleve të

standartizuara, përdorimi i teknikave multimodale në administrimin e medikamenteve, janë

pjesë integrale për përmirësimin e menaxhimit të dhimbjes postoperatore.13 Stafi infermieror

luan nje rol sinjifikant në procesin e menaxhimin të dhimbjes postoperatore.14 Vlerësimi dhe

menaxhimi i dhimbjes është pjesë thelbësore në procesin e menaxhimit të dhimbjes nga stafi

infermieror, të cilët kanë detyrim profesional, moral dhe humanitar për të siguruar lehtësimin

e dhimbjes dhe pacientët të drejtën legjitime për të mos jetuar me eksperienca dhimbjesh.

Mungesa e njohurive për dhimbjen dhe trajtimin e saj, mënyra e perceptimit dhe qëndrimet e

stafit infermieror, konsiderohen si barriera të rëndësishme në menaxhimin efektiv të

dhimbjes. Një tjetër aspekt i rëndësishëm është dhe dokumentimi i vlerësimit të dhimbjes,

procedure e cila duhet të ketë të njëjtën rëndësi krahasuar me dokumentimin e parametrave

vitale, për të lehtësuar vazhdimësinë e kujdesit shëndetësor për pacientin. E gjithë kjo, ka një

qëllim madhor, “të bëjë dhimbjen të dukshme”, qasje e cila duhet të përfshijë procesin e

vlerësimit, rivlerësimit, dokumentimin e plotë dhe menaxhimin adekuat të dhimbjes

postoperatore.15 Edukimi i vazhduar është një variabël pozitiv në përmirësimin e cilësisë së

menaxhimit të POP, si priroriteti bazë në etikën profesionale mjekësore.16

Për periudhën postoperatore shpjegohet:

• Sqarojmë gjithçka për reanimacionin dhe procedurat që kryen aty.

• Mënyrën e administrimit të oksigjenit (me mask ose tub).

• Mënyrën e administrimit të medikamentëve të përshkruara nga mjeku-kirurg.

• Procedurat e zakonshme për matjen e shenjave vitale.

• Shpëlarja e drenave.

• Terapia i/v.

13 Sherwood G, Adams-McNeill J, Starck PL, et al. Qualitative assessment of hospitalized patients’ satisfaction

with pain management. Res Nurs Health 2000;23:486-95; Bell L, Duffy A. Pain assessment and management in

surgical nursing: a literature review. Brit J Nurs 2009;18:153-6 14 Berry, Patricia H., and June L. Dahl. "The new JCAHO pain standards: implications for pain management

nurses." Pain Management Nursing 1.1 (2000): 3-12. 15 MacLellan K. Postoperative pain: strategy for improving patient experiences. J Adv Nurs 2004;46:179-85 16 Grinstein-Cohen O, Sarid O, Attar D, et al. Improvements and difficulties in postoperative pain management.

Orthop Nurs 2009;28:232-9; Musclow SL, Sawhney M, Watt-Watson J. The emerging role of advanced nursing

practice in acute pain management throughout Canada. Clin Nurse Spec 2002;16:63-7

17

• Kujdesi për katetertet.

• Alterimet e dietës.

• Observimet dhe ndryshimet e garzave të plagës operatore.

• Lëvizja e pacientit dhe kufizimet në lëvizje.

Por që kjo të arrihet sa më mirë duhet:

• Krijojmë një raport të mirë me pacientin.

• Informohemi rreth mundësisë që mund të ketë pacienti për alergji nga medikamente apo

ushqime të ndryshme.

• Masim dhe regjistrojmë shenjat vitale dhe peshën e pacientit.

• Saktësojmë nëse pacienti ka proteza dhembësh, aparat dëgjimi apo syze.

• Regjistrojmë shfaqen e ndonjë shenjë stresi apo ankthi nga ana e pacientit.

• Vlersojmë përgjigjet laboratorike për ndonjë anomali (EKG, analiza gjaku, urine, bilirubin,

transaminazat, kreatinemine, azotemin etj).

• Shmangim në maksimum komplikacionet postoperatore.

Ja shkaqet që mund të rrisin rrezikun për komplikacione postoperatore:

1-Diabet i pa kontrolluar

2-Insuficenca renale

3-Obeziteti

4-Terapi e gjatë me antibiotik

5-Probleme kardiake

6-Shenja dehidrimi

7-Anemia

8-Edema dhe jobalanca elektrolitike

18

9-Infeksioni preoperator.

Komplikacionet në plagët post-operatore

Plagët post-operatore kanë një rëndësi të madhe pasi gabimet në kujdesin e tyre ndikojnë

shumë tek të dy subjektet si infermierin dhe pacientin. Plagët post-operatore mund të shfaqin

dhe komplikacione të ndryshme të cilat mund të jenë:

a) Hematoma të plagës

b) Mbledhja e gjakut nën lëkurë pranë plagës

c) Reaksioni alergjik

d) Infeksioni i plagës

e) Hapja e parregullt ose ndarja (dehiscenca) e plagës

Vlerësimi i komplikimeve post-operatore të plagës përfshin ekzaminimin e plagës.

Paraqitjet fizike në pacient me komplikime post operatore të plagës përfshijnë:

Tendosje të lëkurës rreth plagës

Ënjtje përreth plagës

Skuqje të lëkurës përreth plagë

Hapja e parregullt ose ndarja (dehiscenca) e buzëve të plagës.

Testet që mund të përdoren për të vlerësuar ndërlikimet post-operative të plagës

përfshijnë:

Kulturën e plagës.

Shkaqet e komplikimeve kirurgjikale post-operatore të zakonshme të plagës

përfshijnë:

a) Infeksioni i plagës, kjo pasi bakteret janë normalisht të pranishme në sipërfaqën e

lëkurës. Zakonisht, bakteret janë të padëmshme sepse sipërfaqja e lëkurës vepron si

një barrierë mbrojtëse. Kur kjo pengesë është prishur nga një prerje e lëkurës, bakteret

mund të hyjnë në lëkurë nën sipërfaqe dhe të fillojnë të rriten.

19

b) Dehiscenca e plagës kur lëkura është e hollë, plaga është e dëmtuar, qepjet dështojnë

ose prishen.

c) Reaksionet alergjike: kjo e ardhur nga pomadat antibiotike (p.sh. vaj Neosporin) nga

ngjitësit e fashës.

1.4.1. Metodat e mbylljes së plagës kirurgjikale

Plagët kirurgjikale mbyllen duke përdorur një nga katër metodat e mbylljes me:

1. Materialet qepëse

2. Mbylljet adezive të lëkurës

3. Mbyllja me shirita ngjitës të lëkurës

Faza post-operatore

Faza postoperatore fillon me pranimin e pacientit në dhomën e zgjimit ose në reanimacion

dhe mbaron me një vleresim apo lëshim-transfer në klinik ose në shtëpi.

Periudha post-operatore mund të ndahet në dy faza:

Faza 1. E cila përfshin periudhën e orëve të para mbas operacionit, ku pacienti është i

mbuluar nga efekti i anestezisë.

Faza 2. E cila përfshin kohën e shërimit dhe parandalimit të komplikacioneve. Kjo periudhë

mund të zgjas disa ditë, javë ose muaj mbas operacionit.

Proceset e kujdesit në periudhën post-operatore kanë si qëllim:

o rivendosjen e ekuilibrit psiqik të pacientit,

o parandalimin e komplikacioneve dhe dhimbjeve,

o kthimin e pacientit në gjendje normale.

Vleresimet bazë në këtë fazë janë:

Vlerësojmë kalueshmërinë e rrugëve të frymëmarrjes.

Aplikojmë oksigjenin duke përdorur kanilat nazale ose maskën

20

Masim rregullishtë presionin arterial

Masim frekuencen kardiake

Masim frekuencen respiratore

Masim temperaturën e trupit

Vlerësojmë ngjyrën e lëkurës

Vlerësojmë oksigjenimin

Vlerësojmë nivelin e vetëdijes së pacientit

Observojmë infuzionet intravenoze, garzat e plagës dhe drenat.

Qëndrojmë pranë shtratit të pacientit duke vazhduar të observojmë për çdo moment

gjëndjen e tij.

Ruajmë sigurinë dhe komfortin e pacientit.

Vlerësojmë diurezën.

Vlerësojmë eliminimin nga zorra.

Vlerësojmë sistemin Gastro-Intestinal.

Vlerësojmë për pranin apo jo të dhimbjes.

Sigurojmë shmangjen e infeksioneve.

1.4.2. Trajtimi

Ndërsa shumica e plagëve kirurgjikale i nënshtrohen mbylljes primare, disa lihen për shërim

dytësor. Cilado metodë e shërimit është zgjedhur, synimet e trajtimit janë: të ngacmohet

plaga sa më pak të jetë e mundur për të lejuar shërimin dhe për të parandaluar infeksionin

bakterial. Faktorë të tillë: si rehatia e pacientit, duke ruajtur funksionin dhe duke u dhënë

informata të përshtatshme janë gjithashtu një prioritet. Zonat e incizionëve kirurgjikale që

shërohen me shërim primar duhet të jenë të pastra. Skajet e lëkurës janë ri-vendosur, duke

lejuar një mpiksje të formuar në faqen e incizionit duke siguruar një barrierë kundër

infeksionit bakterial. Skajet e plagës bashkohen 48 orë pas operacionit, por nuk kanë forcë

21

elastike dhe kërkojnë mbështetjen e vazhdueshme nga qepjet, klipet deri në krijimin e plotë të

epitalizimit. Shërimi i plagëve kërkon fashime të cilat janë të përshtatshme për madhësinë,

thellësinë, pozita dhe nivelin e eksudatit. Plaga vetë duhet të jetë e pastër pas operacionit

edhe pse kjo varet nga natyra e ndërhyrjes kirurgjikale.

1.4.3. Çfarë duhet të pritet në plagën post-operatore pas ndërhyrjes?

Për ditën e parë apo të dytë, nuk duhet të lëvizet shumë zona e prekur në mënyrë që të

shmangen shkaktimet e gjakderdhjes. Presioni i fashës duhet të ndihmojë për të parandaluar

gjakderdhjen por një sasi e vogël e gjakut në fashë është normale. Nëse gjakderdhja duket

këmbëngulëse, duhet të ushtrohet presion në te, në mënyrë të qëndrueshme mbi fasho për 10

deri në 15 minuta. Kjo zakonisht do të ndaloj gjakderdhjen.

Mund të ketë enjtje të pranishme rreth plagës. Për të minimizuar këtë, ditë pas operacionit ju

mund të aplikoni një pako akulli mbi fasho çdo 2-3 orë për 10 deri në 15 minuta. Plaga mund

të ndjehet e mpirë deri në disa javë, por kjo pothuajse gjithmonë zgjidhet me kalimin e kohës.

Pas operacionit, linja e qepjes dhe buzët e plagës do të duken në ngjyrë rozë në të kuqe, por

zona do të ndriçohet çdo ditë. Pasi penjët apo klipet janë hequr, linja e incizionit do të

vazhdojë të zbehet me kalimin e kohës. Në raste të rralla, mund të shërohet një plagë me një

cikatrice të hollë. Kjo zakonisht ndodh në pacientët me një histori paraprake të shërimit të

dobët, por është gjithashtu e varur dhe nga zona e incizionit.

Nëse shfaqen të dridhura, temperaturë, skuqje e rritur ose plaga ka përmbajtje qelbi, duhet të

kontaktohet me mjekun. Dhimbjet post-operatore zakonisht janë minimale. Mjeku juaj mund

të përshkruaj një barë të fortë për dhimbjet nëse do të jetë e nevojshme. Nuk duhet të

përdoren produktet që përmbajnë aspirinë ose ibuprofen sepse këto mund të rrisin

gjakderdhjen. Një paketë akulli mund ta minimizoj dhimbjen.

Fashimi i plagës kirurgjikale është një procedurë e menjëhershme e kryer pas ndërhyrjes.

22

Figura 3. Fashot kirurgjikale

Funksioni primar i një fashimi është që të promovojë shërimin, duke siguruar një mjedis

lagështie dhe mbrojtjen e plagës nga agjentët potencialisht të dëmshëm ose dëmtime të tjera.

Në plagët kirurgjikale të mbyllura funksioni kryesor i fashimit është për të thithur gjak ose

lëngun hemoseroz në fazën e menjëhershme post-operatore. Ka lloje të ndryshme fashash në

dispozicion për plagët kirurgjikale, dhe zgjedhja shpesh bazohet në koston dhe preferencën

personale. Fashat më të përdorura janë të thjeshta, por duhet të bëhet kujdes pasi disa janë

ngjitëse dhe mund të shkaktojë reagime në pacientët me lëkurë të ndjeshme. Ashpër mund

reagoje nëse fashimi zbatohet nën tension ose mbi një zonë të përbashkët, ku lëvizja do të

shkaktojë fërkime mes lëkurës dhe materialit. Zgjedhja e veshjes duhet të jetë i bazuar në

nevojat e pacientit. Nëse, psh. pacienti trajtohet si një rast ditor një fashim kundër ujit mund

të jetë më i përshtatshëm në qoftë se ajo është e nevojshme për më shumë se 24 orë. Sa

shpesh apo për sa kohë, një plagë kirurgjikale duhet të jetë e fashuar është gjithashtu një

çështje preference personale. Disa njësi e lënë plagën të ekspozuar nga momenti i mbylljes, të

tjerë e zbulojnë atë pas 24 orësh dhe të tjerë e mbajnë atë të fashuar deri në shërim të plotë

dhe kur ka ndodhur heqja e penjëve / klipeve.

Nuk ka asnjë provë për të mbështetur një regjim të veçantë për faqet e incizionit. Kur fashat

janë aplikuar në zonë është e rekomandueshme që ato të mos ngacmohen pëveçse nëse ato

bëhen me njolla nga shkarkimet e mundshme, nëse shenjat klinike të infeksionit janë të

pranishëm ose pacienti tregon shenja të infeksionit sistemik. Chrintz et.al. sugjeroi se nuk

është e nevojshme që të fashohet një plagë e mbyllur kirurgjikale për 48 orët. Disa pacientë,

megjithatë, mund të preferojnë të kenë plagën e tyre të fashuar. Plagët e hapura kirurgjikale

me shërim sekondar duhet të jenë fashuar në mënyrë të përshtatshme, në përputhje me

23

thellësinë, madhësinë dhe pozitën. Një studim duke përdorur një fash hidrofibre kundrejt asaj

me garze tradicionale në kirurgjinë e jashtme tregoi një reduktim të kohëzgjatjes së

qëndrimit, ulje të dhimbjes, rriti besimin e pacientit dhe rriti normat shëruese, si dhe ishte e

lehtë për tu aplikuar dhe hequr.

1.5. Kujdesi infermieror dhe principet

Pas operacionit, do të duhet kujdes për incizionin kirurgjikal që të shërohet. Duhet të

veprohet në mënyrë të tillë që të mënjanohen dhimbjet, infeksionet, diskomforti. Në ketë

kujdes infermieror infermieri duhet të dijë mirë llojin e plagës për të vepruar siç duhet në

mjekimin e përdorur.

Fashimi mund të jetë i thatë (primar). Mund të zgjidhet për menaxhimin e një plage me pak

eksudat. Mbron plagën nga lëndimi, parandalon futjen e baktereve, zvogëlon ndjenjën e

diskomfortit, dhe përshpejton shërimin. Shumica e përdorur është zakonisht për abrazionet

dhe plagët operatore pa dren.

Fashimi i lagur drejt të thatit (përdoret në ato me shërim të mesëm dhe terciar). Qëllimi

kryesor është haqja e papastërtive nga plaga. Kontakti i shtresës së lagur të fashës rrit aftësinë

absorbuese të saj për të mbledhur exudatin dhe mbeturinat e plagës. Duke u tharë fasha ajo

aderon në plagë dhe e pastron atë kur hiqet.

1.5.1. Ndërrimi i fashës, procedura infermierore

Figura 4. Ndërrimi i fashës

24

Para se të fillojmë, sigurohemi që kemi garza, një kuti e dorëza mjekësore, ngjitës kirurgjikal

një qese plastike dhe gërshërë. Më pas:

a. Përgatiten materialet

duke hapur paketat e

garzave dhe prerja e

shiritave të ngjitësit.

b. Vendosen dorëzat mjekësore.

c. Lirohet ngjitësi rreth fashës së

mëparshme

d. Hiqet fasha e vjetër

e. Hiqen dorëzat. Në këtë pikë

Figura 5. pastrojme incizionin

f. Lajmë duart dhe veshim një palë dorëza mjekësore.

g. Vëzhgohet incizioni për shenja të infeksionit.

h. Mbajmë një bllok të pastër, steril garze në cepin e plagës dhe e vendosim mbi incizion.

i. Ngjitim të katër cepat e garzës

j. Hidhen të gjitha materialet e përdorura duke përfshirë dhe dorëzat në një qese plastike.

k. Mbyllim qesen plastike dhe e hedhim atë në kosh.

l. Lajmë duart tuaja.

Qëllimi i fashimit të plagës është:

a. Absorbimi i ndonjë rrjedhje nga plaga,

b. Përmirësim të kushteve për shërim,

c. Për të zvogëluar rrezikun e infeksionit,

d. Mbrojtja e zonës derisa plaga të jetë shëruar,

25

e. Parandalon kapjen e penjëve ose klipeve në veshje.

1.5.2. Pastrimi i incizionit

Për të pastruar incizionin:

a. Lahet butësisht me sapun dhe ujë për të hequr koren.

b. Nuk duhet kruajtur ose shtypur plaga.

c. Nuk duhet përdorur alkool për fërkim, peroksid hidrogjeni apo jod, i cili mund të dëmtojë

indet dhe të ngadalësojë shërimin e plagës.

d. Thajme incizionin me një peshqir të pastër, të freskët para se të vendoset fasha e re. Jo çdo

plagë ka nevojë për fash.

1.5.3. Kujdesi për incizionin

Pastrimi i incizionit

Për të pastruar incizionin:

a. Lahet butësisht me sapun dhe ujë për të hequr koren.

b. Nuk duhet kruajtur ose shtypur plaga.

c. Nuk duhet përdorur alkool për fërkim, peroksid hidrogjeni, apo jod, i cili mund të dëmtojë

indet dhe të ngadalësojë shërimin e plagës.

d. Thajmë incizionin me një peshqir të pastër, të freskët para se të vendoset fasha e re. Jo çdo

plagë ka nevojë për fashaturë.

• Fasha transparente.

1.5.4. Avantazhet

• Aderon në lëkurë të padëmtuar dhe bën përmbajtjen e eksudatit duke minimizuar

kontaminimin e plagës

• Shërben si një pengesë për lëngjet e jashtme dhe bakteret dhe lejon plagën të marrë frymë

• Lejon vizualizimin e plagës.

26

Shpëlarja e plagës. Një zgjidhje e shpëlarjes së plagës është duke futur solucionin direkt në

plagë me një shiringë, shiringë dhe kateter, ose me dush. Ajo nxit shërimin e plagës duke

hequr mbeturinat nga sipërfaqja e plagës, çon në rënie të numrit të bakterieve. Parimet bazë të

shpëlarjes së plagës janë:

• Pastrimi fillon nga zona e ndotur me pak drejt zonës se ndotur më shumë.

• Kur hidhet solucioni ai duhet të rrjedh nga zona më pak e kontaminuar drejt asaj më të

kontaminuar.

Nga plaga mund të ketë rrjedhje të ndryshme të cilat mund të jenë:

• seroze : lëng i qartë dhe i rrjedhshëm që është ndarë nga elementet e tij të ngurtë

• sanguinoz: fluid që përmban gjak

• Serosanguinoz: fluid i holle dhe i kuq, i përbërë nga serumi dhe gjak.

2. METODOLOGJIA STUDIMORE &ANALIZA E TË DHËNAVE

2.1. Qëllimi i studimit

Qëllimi i hulumtimit është të përcaktohet numri i pacientëve kirurgjik postoperator në

Repartit Kirurgjik, të Spitalit Rajonal “Isa Grezda” në Gjakovë gjatë vitit kalendarik Dhjetor

2011-Janar 2013.

2.2. Materiale dhe metodika

Metoda e hulumtimit është retrospektive. Për realizimin e këtij punimi është përdorur

mbledhja e të dhënave nga regjistrat zyrtarë të kartotekës së Repartit Gjinekologjik, të Spitalit

Rajonal “Isa Grezda” në Gjakovë, për vitin kalendarik Dhjetor 2011-Janar 2013. Janë

hulumtuar këta parametra te pacientëve kirurgjik postoperator, vendbanimi nga i cili vijnë,

nga qyteti apo fshati, grupmoshat e tyre, komplikacionet etj. Për paraqitjen e rezultateve janë

përdorur tabelat dhe grafikonet.

Në studim u përfshin 237 pacientë të operuar në shërbimin e urgjences së kirurgjise të

përgjithshme Spitali Rajonal “Isa Grezda”-Gjakovë, në periudhën Dhjetor 2011-Janar 2013.

Baza e të dhënave të përfshira në këtë studim përbëhet nga të dhëna të marra direkt nga

27

pacientët nga kartelat klinike dhe rregjistri i operacionit si dhe kontakti me stafin mjekwsor.

Për realizimin e këtij studimi më ndihmuan pyetjet e mëposhtme :

1-Kur duhet të suspektojmë një apendicit akut?

2-Cilat të dhena klinike janë më të nevojshme në diagnostikimin e apendecitit akut?

3-Cilat teste diagnostike janë më të nevojshme në diagnostikimin e apendecitit akut?

4-Cili është trajtimi më i mirë për apendecitin akut?

5-Cili është roli i antibiotikeve në menaxhimin e apendecitit akut?

6-Cili është roli i Infermierit në menaxhimin e apendecitit akut?

7-Koha e fillimit të dhimbjeve.

8-Koha e paraqitur në urgjencë.

28

2.3. Rezultatet

Nga studimet e kryera në Repartit Kirurgjik, të Spitalit Rajonal “Isa Grezda” në Gjakovë

vërejmë:

a) Apendicitis acutaështë urgjenca kirurgjikale abdominale më e shpeshtë.

Tabela nr. 1. Numri i rasteve gjatë viteve 2011-2012-2013.

Në tabelën 1 dhe grafikun 1. Janë paraqitur rastet sipas viteve (2011-2012-2013) të cilat janë

marrë nga Spitali Rajonal “Isa Grezda” në Gjakovë. Përqindja më e madhe ishte gjatë vitit

2013 me 116 raste dhe më e vogël ishte gjatë vitit 2011, me 15 raste.

Tabela 2. Shpërndarja e lindjeve sipas gjinisë, në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës sipas

viteve 2011, 2012, dhe 2013.

Tabela 2 dhe grafiku 2. Në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës në vitet e shënuara, vërehet

se sipas gjinisë, përqindja më e lartë e pacientëve kirurgjik, i përket gjinisë mashkullore me

120 raste apo 50.7% dhe gjinisë femërore me 117 raste apo 49.3%.

29

Tabela nr. 3. Janë paraqitur rastet sipas grupmoshave të pacientëve kirurgjik.

Tabela 3 dhe grafiku 3. Në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës në vitet e shënuara,

pacientët ishin të ndarë në katër grupe të moshës: < 2 vjeç; 2 - 5 vjeç; 6 - 9 vjeç dhe 10 – 13

vjeç. Kjo është një sëmundje e rrallë në fëmijët nën 5 vjeç. Është më e përhapur tek femijet e

moshes 10-13 vjeç.

30

b) Menaxhimi i i Pacientit me Apendicitis acuta

Tabela nr. 4. Janë paraqitur rastet postoperatore të faktorëve favorizues.

31

Tabela nr.5. Janë paraqitur rastet sipas shenjave klinike funksionale.

Tabela 4 dhe grafiku 4. Në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës në vitet e shënuara,

pacientët ishin të ndarë sipas të dhënave të paraqitura dhe të trajtuar me apendicitis acuta.

32

Tabela nr. 5. Janë paraqitur rastet sipas klinikës/ statusit lokal.

Tabela 5 dhe grafiku 5. Në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës, janë paraqitur rastet sipas

klinikës/ statusit lokal. Këto janë ekzaminimet më të përdorura gjatë ekzaminimit objektiv

dhe statusit lokal të pacientit që suspektohet për apendecit akut, të paraqitur në urgjencën e

kirurgjisë.

33

Tabela nr.6. Janë paraqitur rastet sipas kuadrit simptomatologjik në Apendicitis akuta (të

thjeshta).

Tabela 6 dhe grafiku 6. Në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës, janë paraqitur rastet sipas

kuadrit simptomatologjik në Apendicitis akuta (të thjeshta). Bazohet në tre simptoma tre

shenja, dhe dy të dhëna laboratorike sipas të cilit nëse pacienti ka katër pikë, ai duhet

observuar dhe trajtuar për apendecit.

34

Tabela nr. 7. Janë paraqitur rastet e pikëzimit sipas alvardos.

35

36

Tabela 7 dhe grafiku 7. Në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës, janë paraqitur rastet sipas

ekzaminimeve ndihmese-Diagnoza e apendecitit është klinike. Ekzaminimet ndihmëse janë të

nevojshme për format atipike; si dhe per diagnozen diferenciale. Numri i formules së gjakut.

Ky është një ekzaminim sistematik pasi ky është sensibël në 15% të rasteve me apendecit tek

fëmijët (Ku leukocitet janë mbi 10000/mm3). Kjo leukocitozë me predominim të

polinukleareve neutrofil në 75 % te rasteve.

Tabela nr. 8. Janë paraqitur rastet sipas Leukocitozas.

37

Tabela 8 dhe grafiku 8. Në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës, janë paraqitur rastet sipas

Leukocitet të matura në 237 pacientë të operuar për apendektomi. Leukocitoza është mbi

normen në 92 % të rasteve. Megjithëse është ekzaminim rutinë, ajo nuk është domethënëse

pasi mund të jetë e pranishme në ëdo infeksion; por kur ajo është në funksion të klinikës dhe

ekzaminime të tjera, atëherë ajo ka vlere në vendosjen e diagnozes së apendiciti.

Tabela nr. 9. Janë paraqitur rastet sipas të dhënave të ekos.

38

Tabela 9 dhe grafiku 9. Në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës, janë paraqitur rastet sipas

eko abdomonale është realizuar në 223 raste, pra në 94%. Eko ka një sensibilitet mbi 60% të

rasteve, ku diagnoza ekografike përputhet me atë reale. Eko abdominale ka vlerë

diagnostikuese dhe për drenimin e kavitetit apo të paretit.

Tabela nr. 10. Janë paraqitur rastet sipas trajtimeve të shqyrtuara.

Tabela 10 dhe grafiku 10. Në Spitalin Rajonal të qytetit të Gjakovës, janë paraqitur nga këto

rreth 37 % e tyre janë trajtuar nga mjekët specializantë. Në studim u perfshine 237 të sëmurë

pediatër të operuar në shërbimin e urgjencës së kirurgjisë së përgjithshme Spitali Rajonal “Isa

Grezda”-Gjakovë, në periudhen Dhjetor 2011-Janar 2013. Baza e të dhënave të përfshira në

këtë studim përbëhej nga të dhëna për pacientin (mosha, gjinia, pesha, statusi social). Të

dhënat kryesore janë marrë nga kartela dhe regjistri i operacionit si dhe kontakti me stafin

mjekesor.

39

2.4. Studim rasti

2.4.1. SIMPTOMAT KLINIKE

Historia klasike klinike shprehet me anoreksi dhe dhimbje periumbilikale e ndjekur nga

vertigo, dhimbje, të vjella. Përveç kësaj, kur të vjellat ndodhin, ato pothuajse gjithmonë

ndjekin fillimin e dhimbjes. Vjellja që i paraprin dhimbje është sugjerues i pengimit zorrëve,

dhe diagnoza e apendiksit duhet të rikonsiderohet. Diarre ose konstipacion është vërejtur në

shumë pacientë dhe nuk duhet të përdoret për të hedhur mundësinë e apendiksit. Simptomë

më e zakonshme e apendiksit është dhimbja abdominale. Në mënyrë tipike, simptomat

fillojnë si periumbilikale apo dhimbje epigastrike emigrojnë në kuadratin e poshtëm të djathtë

të barkut. Pacientët zakonisht shtrihen, përkulen, dhe nxjerrin gjunjët e tyre për të reduktuar

lëvizjet dhe për të shmangur përkeqësimin e dhimbjes së tyre. Më vonë, dhimbja

përkeqësohet dhe progreson së bashku me të vjella, anoreksi. Ethet mund të arrijë 37,8-

38,8°C. Një normë rritjeje të pulsit mund të jetë një tregues i peritonitit. Appendiksi i

inflamuar pranë fshikëzës urinare ose uretrës mund të shkaktojë simptoma të tipit irritues,

hematuri ose piuri.

2.4.2. DIAGNOZA

Dhimbja nga appendiksiti mund të ndryshojë me kalimin e kohës. Përveç kësaj, dhimbja e

barkut mund të lindin nga një sërë problemesh të tjera shëndetësore. Kështu vendosja e një

diagnozë nganjëherë mund të jetë e vështirë te femijet, sepse ata nuk flasin e nuk mund të

tregojne se ku i dhemb, por edhe sepse qajnë dhe barku nuk mund të ekzaminohet. Në këto

raste kur ekziston vështeresia në ekzaminim, aplikohet i.m.1mg per 7kg/peshe diazepam. Pas

30 minutash fëmija qetesohet. Diazepami nuk e heq dhimbjen, por ai është qetesues,

anksiolitik dhe kështu kryhet ekzaminimi i femijes që fle. Kur dora gjatë palpimit arrin në

kuadratin e djathtë të poshtëm, fëmija reagon nga dhimbja. Për vendosjen e një diagnoze të

saktë janë të nevojshme historia e saktë e shenjave dhe simptomave dhe kryerja e një

ekzaminimi të plotë fizik abdominal.

Testet dhe procedurat e përdorura për të diagnostikuar apendiksit përfshijnë:

Ekzaminimi fizik.

40

Për të vlerësuar dhimbjen, aplikohet presion të butë në zonën e dhimbshme. Kur presioni

është lëshuar papritur, dhimbja e apendiksit shpesh do të ndjehet më keq, duke sinjalizuar

kështu për një inflamacion të peritoneumit.

Testi i gjakut.

Leukocitozë e moderuar, që tregon për mundesinë e pranisë të një infeksioni

Testi i urinës

Marrja e analizes së urinës kryhet për të perjashtuar mundesinë e pranisë së dhimbjes e

shkaktuar nga infeksioni në traktin urinar apo kalkuloze renale.

Ekzaminimet radiologjike

a-eko abdominale b-Tomografi të kompjuterizuar (CT) për të ndihmuar në konfirmimin

apendiksit ose për gjetjen e shkaqeve të tjera te dhimbjes.

2.4.3. DIAGNOZAT DIFERENCIALE

Karakteristika klinike në diagnozën diferenciale.

- Dhimbje abdominale jospecifike jokirurgjikale. Ky subjekt përbën 50% e rasteve të

dhimbjeve të barkut të konsultuara në departamentin e emergjencave pediatrike. Tabloja

klinike është jospecifike; e përhapur, me dhimbje jo të lokalizuar pa acarim peritoneal.

Fëmija nuk ka ethe dhe herë pas here mund të raportojë nauze dhe vomë. Gastroenterit: Në

këtë gjendje të vjellat i paraprin një dhimbje që paraqitet si një dhimbje barku të përhershme

dhe që shoqërohet episode të bollshme diarreje.

41

-Konstipacion i fshehur: Në konsultim, pacienti dhe / ose familja nuk raportojnë praninë e

ndryshimeve në zakonin e zorrës, por me një histori të kujdesshme, bëhet e dukshme. Shumë

kirurgë pediatrikë urdherojnë aplikimin e klizmes. Pas aplikimit të klizmë, vihet re se

dhimbja zvogëlohet dukshëm apo zhduket. Nëse ekziston dyshimi i lartë për apendiksit akut,

asnjë klizmë nuk duhet të kryhet.

- Infeksion i traktit urinar: shfaqet me disuri, ethe e gjendje febrile 39°C; frekuenc e rritur

urinare; leukocytos 16,000 cells/mm3. Nuk ka dëshmi për dhimbje të barkut të lokalizuara.

- Lymphadenitis mezenterike: Në këtë gjendje, simptomat e barkut paraprijn një sëmundje

virale respiratore. Nuk ka dhimbje të lokalizuara të barkut dhe acarim peritoneal.

- Meçkel Diverticulitis: Zakonisht dhimbje barku është e vendosur më shumë drejtë rajonit

umbilikal dhe kuadratin e poshtëm të majtë. Mund të shoqërohet me enterorrhagi. Diagnoza

definitive bëhet gjatë një operacioni ku shihet një apendiks të shëndetshëm dhe një

diverticulum.

- Pneumonia: Vleresohet përkeqësimi i mëtejshëm i gjëndjes së përgjithshme e pacientit,

temperaturë të lartë dhe shenjat e shqetësimit të frymëmarrjes. Në askultacion kemi

hipoventilim. Radiografia e thoraxit vendos diagnozën.

Diagnoza te tjera diferenciale

- Abscesi abdominal

- Sëmundja e Crohn

- Ishemi mezenterike

- Trauma abdominale

- Intussusceptioni

- Hernie hinguinale

- Encefalit.

- Meningit.

42

2.4.4. TRAJTIMI

Trajtimi bazë është ai kirurgjikal. Është e mira që kur dyshohet, të mos jepen antibiotikë, por

të mbikqyrim duke dhënë perfuzione dhe analgjezikë jo morfinik, për të mos fshehur shenjat

e sëmundjes. Kur vendoset për operim, fillohet trajtimi me antibiotikë. Mund të jetë e

nevojshme vendosja e sondës nazogastrike. Pas operimit jepen qetësues. Në rastet e

dehidratimit, jepen lëngje. Ushqimi fillon me fillimin e peristaltikës intestinale Fëmija nëse

nuk është febril mund të shkoj në shtepi 24 orë pas operacionit, dhe vjen në spital ditën e 5-7

për të hequr suturat. Në rastet kur inflamacioni është i avancuar, kirurgu vendos dren

kirurgjikal. Për të luftuar infeksionin dhe parandaluar zhvillimin e peritonitit jepen përfuzione

me antibiotikë me spektër të gjerë që mbulojnë florën bakteriale aerobe dhe anaerobe, gram

negativë dhe gram positivë. Vendoset sondë nazogastrike. Qëndrimi në spital është më i

gjatë. Ndiqet në dinamikë rrjedhja e drenit, temperaturë dhe shenjat e tjera vitale. Nëse ka

temperaturë dhe dyshohet për ndonjë grumbullim pusi, kryhen ekzaminime radiologjike si

EKO abdominale dhe CT. Pra, kemi trajtim:

-kirurgjikal (appendectomy). Kjo procedurë kryhet nën anestezi gjenerale. Hiqet apendixi i

inflamuar, shpërlahet abdomeni me fiziologjik. Abcesi trajtohet me antibiotikoterapi dhe

drenim kirurgjikal

-Antibiotikoterapi për të luftuar infeksionin.

-Trajtim simptomatologjik- përdorimi i medikamenteve të tilla si:

-antiinflamatorë për inflamacionin

-analgjezikë për qetësimin e dhimbjes.

-Trajtim dietetik. Përdorimi i një diete të pasur me vitamina, fibra, pa yndyrna kryesisht ato të

ngopura.

43

2.4.5. KOMPLIKACIONET

1-Peritonitis – inlamacion i të gjithë kavitetit abdominal.

Kjo shkakton dhimbje, hipertermi, takikardi. Nëse nuk trajtohet menjeherë, prognoza mund të

jetë fatale.

2-Abces – prania e një koleksioni të dhimbshëm me pus. Trajtohet me antibiotikë dhe drenim

kirugjikal i pusit.

2.4.6. PROGNOZA

Rezultati është i mirë me trajtimin e hershëm. Në rastet e krijimit të vrimës, rreziku për

infeksion është shumë i madh. Nëse nuk trajtohet, intususceptioni rezulton fatal për fëmijët e

vegjel.

44

2.4.7. RADIOGRAFIA E ABDOMENIT

• Gaz i lirë në kuadrantin e poshtëm djathtas (ka ndodhur perforimi)

• Ileus me nivele hidroaerike (ka ndodhur perforimi)

• Humbje e hijes së muskulit psoas.

2.4.8. EKO

- Trashje e murit të apendiksit > 2mm

- Diametri luminal > 6 mm

- Lëng i lirë në kuadrantin e poshtëm djathtas.

45

46

Ekzaminimet ndihmëse

Diagnoza e apendicitit është klinike. Ekzaminimet ndihmëse janë të nevojshme për format

atipike; si dhe për diagnozën diferenciale; vështiresia qëndron në zgjedhjen e ekzaminimit me

efikas.

Numri i formulës së gjakut

Ky është një ekzaminim sistematik; pasi ky është sensibel në 80-85% të rasteve me apendicit

akut (ku leukocidet janë mbi 10000/mm3). Kjo leukocitet me përdorimin të polinuklearëve

neutrofil ndodh në 75% të rasteve. Lekocitoza është më e rritur tek femijët, ndërsa vlera e saj

është e diskutueshme tek pleqtë.

Nuk duhet harruar se leukocitoza është pak specifike; pasi rritja e leukociteteve tregon

praninë e një procesi inflamator pa treguar shkakun.

47

Leukocitet të matura në 1329 pacient të operuar për apendektomi pranë KL-I-re të kirurgjisë.

Leukocitoza është mbi normën në 9.2% te rasteve. M.gj.se është ekzaminim rutine ajo nuk

është domethënëse pasi mund të jetë e pranishme në cdo infeksion e nuk është apendicit; por

kur ajo është në funksion të klinikës dhe ekzaminimeve të tjera atëherë ajo ka vlerë në

vendosjen e diagnozës së apendicitit.

Dozimi i proteines C-reaktive (CPR)

Dozimi sasior i CPR mund të jetë një ndihmë në diagnozën e apendicitit akut. Një studim

prospektiv ka treguar se ky ekzaminim ka nje sensibilitet 93% dhe një specifitet 80%. Sipas

një tjetër studimi prospektiv me 496 pacientë CRP është një tregues i vonshëm i

inflamacionit, që do të thotë se rritja domethënëse e përqëndrimit të saj vihet re në apendicitet

e komplikuara.

Analiza e urinës.

Ekzaminimi i urinës duhet të praktikohet në mënyrë sistematike në rastet e vështira për t’u

diagnostikuar. Inflamacioni i një apendiksi të vendosur në kontakt me ureterin ose vezikën

urinare mund të sjellë piuri dhe/ose hematuri.

2.5. KUJDESI POST OPERATOR

2.5.1. Salla e zgjimit dhe zgjimi post anestesik

Salla e zgjimit është njësi e kontrollit intesiv. Ajo është e pajisur me të gjithë mjetet e

reanimacionit,medikamentet dhe mjetet e nevojshme të urgjencës. Të gjithë pacientët e

anestezuar duhet të kalojnë nëpërmjët sallës së zgjimit ku qëndrojnë disa orë dhe dalja

rekomandohet nga mjeku me shkrim në kartelë. Në kujdesin e pacientit në sallen e zgjimit

48

duhet të ketë prioritet mbajtja e funksioneve vitale (ventilacion, cirkulacion dhe integriteti

cerebral), gjithashtu prevenimi, kujdesi dhe mjekimi i komplikacioneve.

2.5.2. Kujdesi mbi ventilacion

Në qoftë se pacienti nuk është i lidhur me respiracionin duhet:

Të vendoset në pozicion lateral për siguri

Oksigjeno terapi

Oksimeter për kontroll të vazhdueshme oksimetrik,sepse këta pacient jane në situate që

favorizojne hipoksine.

Në rastet problemeve me ventilacion ndërmeren këto masa:

a) Jepet oksigjen me fluks të vogël

b) Jepet një përzierje gazore e ajrit të pasuruar me oksigjen, i ngrohur dhe i lagështuar.

2.5.3. ÇFARË DUHET BËRË NË PRANI TË NJE KURARIZMI REZIDUAL

2.1 Kriteret klinike të dekurarizmit

a) Duhet të mbajë kokën të ngritur për 5 sekonda

b) Të shtrëngojë dorën

c) Të hapë sytë

d) Të flasë

e) Të nxjerrë gjuhën.

Dekurarizmi bëhet pasi të ketë mbaruar operacioni dhe i semuri përgatitet për zgjim. Për ketë

përdoret neostigmine 2.5 mg

2.5.4. Kriteret e zgjimit neurologjik

Pavarësisht nga zgjimi i motorikës, zgjimi cerebral konsiderohet kur:

a) Pacienti i përgjigjet urdhrave për lëvizje motorike të thjeshta.

49

b) Kur ai krijon fjali mbi gjëndjen aktuale dhe të kaluar

c) Memorizon ngjarjet në vazhdimesi.

d) Kur niveli i vigjilencës është pak a shumë i krahasueshme me atë para interventit.

2.5.5. VONESA E ZGJIMIT OSE KOMA POST ANESTESIKE

Vonesa e zgjimit ose koma post anestesike mund të jetë pasojë e një:

a) Anestezie reziduale

b) Turbullime ventilacioni (hypoksie dhe hiperkapni)

c) Çrregullim termik(hipo dhe hpertermi)

d) Ndryshime hidroelektrolitike dhe glicemike

e) Komplikacione preopratore (hipoksi kolapse)

f) Aksidente vaskulare cerebrale

g) Turbullime neurologjike pre-ekzistuese

2.5.6. EKSITIMET, AXHITACIONET POST OPERATORE

Eksitimet dhe axhitacionet postoperatore kane etiologji të ndryshme por para se të mjekohen

me sedative duhet më pare të diagnostikohen dhe të mjekohen në rastet e mëposhtme:

E destresi respirator.

Të hiqet distensioni gastrik dhe vezikal, ndonjehere këto axhitime janë të lidhura me

përdorimin e medikamenteve në premedikim. Në praninë e faktorve psikik të meparshëm ose

gjendjët anksioze.

Përdorimi i sedativeve ose anksiolitikeve është mjekimi i preferuar (benzdiazepinat).

50

Prezantim Rasti

Emri: Selim Gashi

Viti i lindjes: 1993

Vendi i lindjes: Klinë

Gjinia: Mashkull

Statusi: Beqar

Pacienti vjen në Spitalin Rajonal të Pejës për shkak të dhimbjes në abdomen, nauzes, vjellje.

Në bazë të ekzaminimit objektiv udhëzohet të bëjë analizat laboratorike, Echo të abdomenit.

Pas Konsultimeve në bazë të pasqyrës klinike vërehet për apendiks akut dhe referohet për

repartin kirurgjik.

Përgatitja e pacientit kryhet sa më shpejt që është e mundur pasi që Apendektomia

konsiderohet rast urgjent.

Prioritetet Infermierore: Kemi siguruar ambient të përshtatshëm për pacientin duke bërë

ajrosjen e dhomës dhe duke e përgaditur pacientin për reduktim të stresit e ankthit, pra në

mënyrë fizike dhe psiqike.

Nisim pacientin për në sallë dhe presim.

Pacienti del nga salla e operacionit, TA 137/64, Puls 64 dhe me përshkrim të terapisë si Sol

Nacl 2x1, sol glucose, Amp Gentamicin, Diklofen, Ceftriaxon.

Më pas këshilluam pacientin lidhur me dietën duke filluar me ushqime të lehta ditën e parë

pas operimit, dhe për lëvizjen korrekte sepse ato të menjëhershme qojnë në prerjen e

integritetit të qepjeve. Vetëm ecje të ngadalta dhe të shkurtëra janë të nevojshme pra duke u

përcaktuar nga mjeku.

51

3. DISKUTIM

Të gjithë pacientet që paraqiten me dhimbje abdominale apo me shenjat klinike të irritimit

peritoneal duhet të suspektohen për apendicit. Infeksioni apendikular vjen sekondarisht si

pasojë e një obstruksioni të lumenit dhe vecanërisht nga hiperplazia e folikujve limfoid të

submukozës apendikulare. Kjo jep shpesh lezione inflamatore jospecifike. Rrallë mund të

kemi të pranishëm dhe lezionet inflamatore specifike apo tumorale. Diagnoza e apendicitit

akut vendoset në bazë të klinikës. Ekzaminimet laboratorike nuk kanë specivitet për

diagnozën por ndihmon në varësi të të dhënave klinike. Eko abdominale dhe skaneri

abdominal janë të nevojshme në një diagnozë të dyshimtë. Incidenca e rritur e pozicioneve

anormale të apendiksit shpjegon vështirësitë e diagnostikimit klinik. Kjo është akoma më e

vështirë në fëmijët; të moshuarit dhe gratë shtatzëna.

Trajtimi i apendicitit akut është kirurgjikal. Pregatitja preoperatore dhe antibiotikoterapia ulin

morbititetin post operator. Apendektomia është trajtimi i zgjedhur. Apandeciti akut është

sëmundja mëse e shpeshtë në urgjencën abdominale dhe apendektomia operacioni me i

shpeshtë (87.3% i operacioneve të urgjencës janë apendicite akute). Me një shpërndarje

thuajse të barabartë M/F me predomonim lehtësisht nga meshkujt (50.7%M / 149.3%F). Më

tepër prek moshat e reja (15-30 vjeç) (740 paciente=55.7% e pacienteve), por nuk duhen

harruar dhe të moshuarit (17.4%) ku pavarsisht se është me i rrallë ai shfaqet me shpesh me

anamneze atipike dhe në stade më të evoluara; që bën të rritet sëmundshmëria dhe mortaliteti

në këto mosha.

Pavarësisht se rrallë apendiciti akut prek dhe femrat shtatzëna dhe këtu gjithashtu anamneza

dhe ekzaminimi objekiv nuk janë perfekte për shkak të ndryshimeve të vendosjes anatomike

të apendiksit gjatë periudhave të ndryshme të shtatzanisë si dhe ndryshimeve fiziologjike që

ndodhin tek gruaja në këtë periudhe (2%); dhe kjo formë evolutive e apendiksit mund të

shkaktojë komplikacione të shumta nga përhapja e infeksionit intraparietal deri në lindje të

parakohshme apo vdekje fetale (sidomos gjatë tremujorit te 2-të dhe të 3-te të shtatzanisë).

Anamneza dhe ekzamimi fizik janë elementët bazë në diagnostikimin e apendicitit akut. Rol

ndihmës luajnë dhe leukocitoza e eko abdominale, kjo e fundit jo vetem në diagnostikim por

edhe në diagnozën diferenciale apo trajtim (drenim i abcesit nën eko).

52

Skaneri abdominal pavarësisht nga kostoja e tij është i nevojshëm në apendicitet e

komplikuar. Pas diagnostikimit dhe shtrimit të pacientëve, moment i dytë i rëndësishëm është

trajtimi i tyre i cili varet nga stadi evolutiv i apendiksit dhe sëmundjet shoqëruese të pacientit.

Në çdo pacient të shtruar antibiotikoterapia është tepër e rëndësishme (a-ab.profilaktike në

apendicitet e pakomplikuara ul incidencë e infeksionit postoperator dhe b-ab. Curative ne te

komplikuarit). Antibiotikët më të zgjedhur janë ata me spektër të gjërë veprimi (ku hyjnë

betalaktamidët ose aminozidet në rastet e hipersensibilitetit nga të parat e shoqëruara këto ose

jo nga një nitro-imidazol).

Kujdesi postoperator i menjëhershëm është shumë i rëndësishëm për arritjen e zgjimit të

pacientit, në sallën e zgjimit, që mund të jetë edhe pjesë e njësisë të kujdesit intenziv, ku

bëhet përcjellja-monitorimi intenzit i të gjithë parametrave vital, siq është pulsi, tensioni

arterial, oksigjenimi, saturimi i gjakut me oksigjen, pH, urina, frekuenca e respiracioneve.

Njësia e përcjelljes posoperatore e menjëhershme është e pajisur me të gjithë mjetet e

reanimacionit, siq janë monitorët, EKG, Oksigjenimi qëndror, Defibrilatorët, etj, dhe

medikamentet e nevojshme të trajtimit imediatë. Të gjithë pacientët e anestezuar duhet të

kalojnë nëpërmjët sallës së zgjimit ku qëndrojnë disa orë dhe dalja rekomandohet nga mjeku

me shkrim në kartelë. Në kujdesin e pacientit në sallen e zgjimit duhet të ketë prioritet

mbajtja e funksioneve vitale (ventilacion, cirkulacion, dhe integriteti cerebral), gjithashtu

prevenimi, kujdesi dhe mjekimi i komplikacioneve eventuale respiratore, kardiake,

neurologjike, etj.

Varësisht nga lloji i operacionit duhet edhe përcjellja të bëhet edhe nga specialistët e lëmive

të caktuara, nën udhëheqjen e Anesteziologut, infermierës, e cila mundet dhe duhet të jetë e

trajnuar për përcjellje pasoperatore, ku merr pjesë në përcjelljen e funksioneve vitale, dhënjen

e kujdesit infermieror, përkrahjen profesionale në trajtimin e pacientit nën kontrollin e mjekut

ordinues.

53

4. KONKLUZION

Në spitalin regjional të Gjakovës “Isa Grezda” në periudhën tre vjeçare Dhjetor 2011-Janar

2013, është parë në të dhënat e mbledhura se gjithsej prej 237 pacientëve të operuar në

shërbimin e urgjences së kirurgjise.

Nga ky punim kam nxjerrur konkluzionet se detyra infermierore dhe e të gjithë ekipit të

kirurgjisë është në një nivel të duhur dhe me baza parandaluse dhe shëruese. Detyrat dhe

përgjegjësitë janë plotësisht të dokumentuara dhe kujdesi mbi plagët operative bën që

shëndeti i pacientit të jetë më i sigurt për mos shfaqjen e infeksionit dhe mos kalimin e

pacientit në Sepsë. Ruajtja dhe edukimi shëndetësore paraqet pikën kyqe të një detyre të një

infermieri. Nxjerrim konkluzine se përgjegjësia jonë si staf i ardhshem infermieror duhet të

jetë gjithmonë mbi ruajtjen e shëndetit dhe përmisimit të jetesës pavarësisht nëse kemi të

bëjmë më sëmundshmëri apo kujdes postoperator, të cilat kërkojne kujdes të shtuar apo nuk

kanë shërim. Zbatimi i protokoleve për përkujdesjen postoperatore, zbatimi i rregullave të

asepsës dhe antisepsës, këto veprime që duhet ti rrespektojë i tërë stafi mjekësorë. Duke u

bazuar në masat parandaluse dhe rregullat mbi trajtimin pasoperatorë të pacientëve të

operauar nga apendiciti akut, gjatë asistimit në pastrimin, përpunimin e plagës, niveli i

infeksioneve dukshëm do të bie, prandaj duke u kujdesur për të sëmuarin ne kujdesemi edhe

për ngritjen e rrezultateve të mirë në institucionet tona. Gjendja postoperative e pacientit

kryesisht është shqetësuese sidomos në lidhjet emocionale dhe psikologjike. Prandaj

pasqyrimi i punës dhe bashkëbisedimi me pacientë dhe familjen e tij rreth rastit, duke ju

treguar në detale rrjedhën e sëmundjes, duke filluar nga diagnostikimi, tretmani operator,

duke ja spjeguar në detale operacioni, rrjedhën si duhet të shkon operacion, komplikimet e

mundshme, trajtimi i tyre, në rast se ato ndodhin, rrjedha pasoperatore, si duhet pacienti të

aktivizohet pasoperacionit, dhimbjet që janë të mundshme pas operacionit dhe trajtmi i tyre,

të gjitah këto e pregaditsin pacientin dhe familjarët, dhe rezultatet e pritshme përfundimtare

janë më të mira si për pacientin ashtu edhe për institucionin shëndetësorë ku shërbejmë.

54

5. REZULTATET

Rezultatet e përftuara nga ky studim tregojnë për një përmirësim të ndjeshëm në trajtimin dhe

në menaxhimin e pacienteve me krahasuar me ato te viteve më parë.

Për këtë ka ndikuar përgatitja e gjithë stafit mjeksor.

Krahasuar me studimet e mëparshme shohim se ditë qendrimi i pacienteve në spital është

ulur.

55

6. REKOMANDIME

Ndërgjegjësimi personelit infermieror për të treguar kujdesin e duhur në menaxhimin

e pacientëve me sëmundje kirurgjike, si ato kronike ashtu edhe ato akute.

Personeli infermieror të mos neglizhoje asnjë procedure në trajtimin e sëmundjeve.

Personeli infermieror të ketë një kujdes të veçantë gjatë menaxhimit të pacientëve me

sëmundje kirurgjike për të parandaluar infeksionin nozokomial.

Me gjithë arritjet e sotme sëmundje kirurgjike të komplikuara vazhdojnë të jenë në një

% të konsiderueshme.

56

7. REZYME

Punimi i Diplomës me titull “KUJDESI POSTOPERATOR TE PACIENTËT KIRURGJIK” i

realizuar në Universitetin publik “Fehmi Agani” të Gjakovës, Fakulteti i Mjekësisë, Dega

Infermieri, me material të shfrytëzuar nga Spitali Regjional “Isa Grezda” Reparti i Kirurgjik

në Gjakovë. Në këtë punim është përdorur metodologjia e llojit të mbledhjes të të dhënave

dhe rishqyrtimit të literaturës.

Punimi është i përmbledhur në 3 Kapituj, 12 Tabela, 10 grafikone, 12 Foto apo ilustrime dhe

ka 58 faqe.

Kapitulli i parë përmban: Hyrje, Indikacionet për kirurgji, Apendectomia, Përgatitja para

operacionit dhe kujdesi infermieror, Përgatitja e pacientit një ditë para operacionit, Roli

infermieror në menaxhimin e dhimbjes postoperatore, Metodat e mbylljes së plagës

kirurgjikale, Trajtimi, Çfarë duhet të pritet në plagen post-operatore pas nderhyrjes?,

Kujdesi infermieror dhe principet, Ndërrimi i fashaturës procedura infermierore, Pastrimi i

incizionit, Kujdesi për incizionin dhe Avantazhet.

Kapitulli i dytë përmban: Metodologjia studimore & analiza e të dhenave, Qëllimi i studimit,

Materiale dhe metodika, Rezultatet, Studim rasti, simptomat klinike, diagnoza, diagnozat

diferenciale, trajtimi, komplikacionet, prognoza, radiografia e abdomenit, eko dhe kujdesi

post operator.

Kapitulli i tretë përmban: Diskutimi, Përfundimin, Konkluzion, Rezultatet, Rekomandime,

Resyme (shqip-anglisht) dhe Literatura.

57

RESUME

Thesis entitled "POSTOPERATIVE CONDITION OF CURRICULAR PATIENTS"

conducted at the Public University "Fehmi Agani" of Gjakova, Faculty of Medicine, Nursing

Branch, ëith material used by the Regional Hospital "Isa Grezëgj in Gjikakov" Department of

Kir. In this paper the methodology of data collection type and literature revieë ëas used.

The paper is summarized in 3 Chapters, 12 Tables, 10 Charts, 12 Photos or Illustrations and

has 58 pages.

The first chapter contains: INTRODUCTION, Indications for surgery, Appendectomy,

Preparation before surgery and nursing care, Preparing the patient one day before surgery,

Nursing role in postoperative pain management, Methods of closing the surgical ëound in the

expected, Treatment should, Ëhat should post-operative ëound after the intervention ?,

Nursing care and principles, Facial replacement Nursing procedure, Incision cleaning,

Incision care and Advantages.

The second chapter contains: study methodology & data analysis, Purpose of the study,

materials and methodologies, results, case study, clinical symptoms, diagnosis, differential

diagnoses, treatment, complications, prognosis, abdominal radiography, echo and

postoperative care.

The third chapter contains: Discussion, Conclusion, Conclusion, Results, Recommendations,

Resyme (Albanian-English) and Literature.

58

8. LITERATURA

1. Fučkar G.: Uvod u sestrinske dijagnoze, Zagreb.

2. Corke, Ph., Medicinski leksikon, Zagreb, 1990.

3. Prpić: Kirurgija – opći dio, Zagreb, 1976.

4. Ćorušić, D. Babić, et.al.: Ginekološka onkologija, Zagreb, 2005.

5. Corke, Ph., Medicinski leksikon, Zagreb, 1990.

6. Šimunić, V. et.al.: Ginekologija, Zagreb, 2001.

7. Prlić, N.: Zdravstvena njega, Zagreb, 2000.

8. Pyati, S. and Gan, T.J. 2007. Perioperative pain management. CNS drugs, 21(3),

pp185-211

9. Sherëood G, Adams-McNeill J, Starck PL, et al. Qualitative assessment of

hospitalized patients’ satisfaction ëith pain management. Res Nurs Health

2000;23:486-95; Bell L, Duffy A. Pain assessment and management in surgical

nursing: a literature revieë. Brit J Nurs 2009;18:153-6

10. Berry, Patricia H., and June L. Dahl. "The neë JCAHO pain standards: implications

for pain management nurses." Pain Management Nursing 1.1 (2000): 3-12.

11. MacLellan K. Postoperative pain: strategy for improving patient experiences. J Adv

Nurs 2004;46:179-85

12. Grinstein-Cohen O, Sarid O, Attar D, et al. Improvements and difficulties in

postoperative pain management. Orthop Nurs 2009;28:232-9; Muscloë SL, Saëhney

M, Ëatt-Ëatson J. The emerging role of advanced nursing practice in acute pain

management throughout Canada. Clin Nurse Spec 2002;16:63-7

13. Gray H a-Embriology.Gray’s anatomy, fq:1199-1202b-Caecum, appendix Caeci

Vermiformis. Gray’s anatomy, fq:922-923

14. Bruce V, Macf adyen, Daniel J. Diezel, Lelan F Sillin, Mark A. Talamini.

Appendicitis surgical Consederations Contemporary Surgery , Vol 58 .no7/jul 2002.

59

15. Hoxhaj A, Çeliku E, Gjokutaj A. Appendicitis Acutae, Urgjenca abdominale,

diagnoza klinike ekografike CT scan dhe alternativat e trajtimit, Tiranë 2001, fq. 10-

26

16. Spitali Rajonal “Isa Grezda”-Gjakovë. Statistikat

60

Biografia ime – CV

Të dhënat personale

Emri dhe mbiemri Edona Musollaj

Ditëlindja 26.08.1996

Gjinia Femër

Nr. Personal 1242113736

Të dhënat kontaktuese

Nr. Tele. 049/736-241

Qyteti Istog

e-mail edona.dautaj20@hotmail.com

Të dhënat kualifikuese

Shkolla e mesme “Shkolla e mesme e Mjekësisë” Pejë

Universiteti “Fehmi Agani” Gjakovë

Fakulteti Fakulteti i Mjekësisë

Programi Infermieri

Statusi E rregullt

Nr. ID 160306055