UNIVERSITETI I GJAKOVËS “FEHMI AGANI”

FAKULTETI I EDUKIMIT

PROGRAMI: PARASHKOLLOR

PUNIM DIPLOME

Tema: Llojet e komunikimit në shkollë

Kandidatja: Mentori:

Rinore Zhara Prof. ass. dr. Valdet Hysenaj

Gjakovë, 2020

2

UNIVERSITETI I GJAKOVËS “FEHMI AGANI”

FAKULTETI I EDUKIMIT

PROGRAMI: PARASHKOLLOR

PUNIM DIPLOME

Tema: Llojet e komunikimit në shkollë

Kandidatja: Mentori:

Rinore Zhara Prof. ass. dr. Valdet Hysenaj

Gjakovë, 2020

3

Ky punim diplome u mbrojt më_______________ para komisionit vlerësues në përbërje:

1________________________________________ Kryetar/e

2________________________________________ Anëtar/e

3________________________________________ Anëtar/e

Komisioni vlerësues e vlerësoi punimin me notën: _____

Nënshkrimet e anëtarëve të komisionit vlerësues:

1________________________________________ Kryetar/e

2________________________________________ Anëtar/e

3________________________________________ Anëtar/e

4

Punimi i diplomës: “Llojet e komunikimit në shkollë” e kandidates: Rinore Zhara, u

punua në Fakultetin e Edukimit të Universitetit “Fehmi Agani” në Gjakovë.

Mentori i punimit:

Prof. ass. dr. Valdet Hysenaj, profesor i Fakultetit të Edukimit në Universitetin e Gjakovës “Fehmi

Agani”.

Punimi përmban: 36 faqe gjithsej.

5

Deklarata e autorësisë

Me anë të kësaj deklarate unë, Rinore Zhara, duke ditur përkufizimin dhe format e plagjiaturës në

botën akademike deklaroj që: punimi i paraqitur këtu është origjinal dhe është kryer personalisht

nga unë, punimi nuk është marrë nga studentë të tjerë apo punime të tjera në Universitetin e

Gjakovës “Fehmi Agani“.

Punimi nuk përmban modifikime të dhënash duke i paraqitur ato si personale.

Punimi respekton të gjitha kërkesat për të drejtat e autorit, duke saktësuar dhe cituar të gjitha

kontributet nga burimet tjera.

Punimi i diplomës vlen për nivelin Bachelor dhe mban titullin: “Llojet e komunikimit në

shkollë”.

6

Falënderimet

Tema e diplomës në nivelin bachelor “Llojet e komunikimit në shkollë” është punuar nën

mbikëqyrjen e prof. ass. dr. Valdet Hysenaj të cilit i dedikoj një falënderim të veçantë për kohën e

kushtuar, udhëzimet dhe profesionalizmin në trajtimin e kësaj teme. Shfrytëzoj rastin që të shpreh

mirënjohjen time të thellë për të gjithë stafin akademik të profesorëve gjatë këtyre katër viteve të

studimit, për ofrimin e njohurive dhe dijeve në fushën e edukimit parashkollor.

Gjithashtu falënderoj familjen time gjithmonë për përkrahjen morale dhe financiare gjatë këtij

rrugëtimi katër vjeçar të studimeve të cilët kanë qenë një shtysë e pazavëndësueshme në realizimin

e këtij qëllimi.

7

PËRMBAJTJA

Falënderimet....................................................................................................................................6

Abstrakti...........................................................................................................................................8

Abstract............................................................................................................................................9

Hyrja............................................................................................................................................. 10

KAPITULLI I

1. Kultura e komunikimit si bazë e etikës profesionale te mësuesit e ardhshëm...........................11

1.1. Etika profesionale në komunikim, llojet e komunikimit dhe barrierat...............................11

1.2. Veprimtaria e komunikimit pedagogjik, vrojtime dhe përvoja...........................................13

1.3. Standardi shtetëror i arsimit dhe edukimit..........................................................................15

KAPITULLI II

2. Mësuesi, kultivimi i artit dhe zgjerimi i pasionit...................................................................... 17

2.1. Rajonet e motivacioneve dhe emocioneve që ndikojnë në komunikim...........................17

2.2. Etika dhe intensiteti emocional në orën mësimore............................................................18

2.3. Zgjerimi i pasionit te nxenësit............................................................................................20

KAPITULLI III

3. Raporti mësimdhënës-nxënës.....................................................................................................23

3.1. Mësuesi nxënësi dhe bashkëpunimi midis tyre....................................................................23

3.2. Shkaqet e gabimeve në komunikim.................................................................................... 24

3.3. Pengesat në komunikim......................................................................................................29

Përfundimi......................................................................................................................................32

Bibliografia....................................................................................................................................33

Jetëshkrimi.....................................................................................................................................35

VËRTETIM LEKTURIMI............................................................................................................36

8

Abstrakti

Të kesh dije të komunikosh do të thotë të kesh dije të flasësh, dhe të kesh dije të flasësh është art

që jo të gjithë e zotërojnë. Nga natyra, njerëzit mund të kenë aftësi të mira dhe më pak të mira

retorike. Në këtë punim diplome, është analizuar në mënyrë komplekse procesi i një komunikimi

të mirë, duke filluar nga ai intrapersonal për të vijuar pastaj te komunikimi ndërpersonal. Po ashtu,

janë trajtuar dy format e komunikimit: verbal dhe joverbal.

Qëllimi kryesor i kësaj teze ka qenë studimi i vështirësive që hasen në komunikimin mësimdhënës-

nxënës. Duke marrë parasysh se ky lloj komunikimi është kompleks, profesionalizëm dhe

planifikim i duhur të dy formave komunikative të lartë përmendura është i nevojshëm.

Punimi trajton gjithashtu faktorët që ndikojnë në të nxënit e infromacionit dhe faktorët negativ që

ndikojnë në shpërqëndrimin e nxënësit. “Sekreti” i të nxënit dhe shpërqëndrimit qëndron tek

aftësia e menaxhimit të orës mësimore nga ana e mësimdhënesit. Natyra e fëmijëve që ulen në

bankat shkollore është e ndryshme, por etika profesionale mbetet standarde. E rëndësishme është

që kjo etikë të absorbohet lehtësisht nga nxënësit në mënyrë që fëmijët të integrohen më mirë në

shkollë, ndërsa mësimdhënësi duhet të dijë të jetë gjithëpërfshirës e që do të thotë se kërkon që

nevojat e ndryshme të të gjithë nxënësve të gjejnë mundësi që të realizohen.

Kur flasim për një komunikim të mirë kemi parasysh gjithë gamën e elementeve që përfshihen në

të. Përveç dërguesit, marrësit dhe feedbackut, fokus duhet dhënë edhe barrierave në komunikim e

që në temë trajtohen pengesat fizike, psikologjike, personale, fiziologjike. Faktorë të tillë janë me

rëndësi të madhe në arritjen e komunikimit produktiv.

Andaj, punime të tilla, sikurse ky, padyshim se mund t’u shërbejnë mësimdhënësve në arritjen e

një niveli efikas të komunikimit me nxënësit e tyre.

9

Abstract

Communication means being able to talk; an art that not everyone posseses. Depending on their

communication skill, people can be grouped into: rhetoric and less rhetoric communicators. This

work represents a detailed analysis of a good communication process, starting from the

intrapersonal to the interpersonal one. It includes as well important aspects of the two

communication forms: verbal and nonverbal.

The main aim of this thesis, has been the study of the difficulties found in the effective

communication between Teacher-Student. Considering the complexity of such communication,

professionalism and acqurate planing of the above-mentioned forms of communication is required.

Furthermore, here we describe as well positive and negative factors that affect the learning process

of scholars. The secret of productive learning or distraction during the class lies in the ability of

the Teacher to well manage the teaching hour. The nature of kids varies, but professional ethics

remains the same. Therefore, it is important that such ethics gets fast absorbed by the kids in order

for them to be easily integrated at school. Meanwhile, Teachers should behave equally to all of

them, and help them meeting their needs, regarless of differences.

Productive communication, covers a number of other aspects too, such as physical, psychological,

physiological and personal difficulties, which should be taken into consideration in achieving an

effective collaboration Teacher-Student.

Thus, analysis, such the one presented here, without doubt would be helpful for professionals of

the field in building productive and interactive communication with their students.

10

Hyrja

Ngrehina e çdo profesioni qoftë në aspektin formal, ligjor dhe institucional, qoftë në atë informal,

shpirtëror dhe moral, ngrihet, gjallëron e merr jetë, se ndërtohet në skena e arena veprimi, në klasa

dhe auditore dhe mishërohet estetikisht në rrjedhat e komunikimit, pra ngrihet dhe funksionon mbi

bazën e parimeve dhe ligjësive të përgjithshme e të veçanta, ku natyrshëm përfshihen edhe parimet,

kodet dhe vlerat etike. Si rregull, të shkruara ose jo, ato janë norma bazë që shprehin qëndrimin

ndaj një profesioni, objektit dhe subjekteve të tij. Shkolla si institucion social e formon dhe e

kultivon, e laton dhe e zbut shpirtin njerëzor, por qëndrimet e saj, jo rrallë strikte dhe jo tolerante,

mund të bëjnë edhe të kundërtën. Kushtetuta dhe ligjet për arsimin, depozitat normative dhe

udhëzimet, rregulloret e brendshme apo urdhërat e ditës, që shpesh përgjithësojnë dhe modifikojnë

përvojat, mund t’i nënshtrohen trysnisë së ligjësive ekonomike, apo social-politike të epokave,

llojit të rendit kushtetues, të shtetit apo jetës qytetare, personalitetit të drejtuesve, por dhe kapriçove

të rastit. Në këto kushte etika pedagogjike ka rëndësi të veçantë. Ajo formëson kodet e saj që

shpesh mishërohen në jetë, pa çka se janë apo jo të shkruara. Në këtë kuptim edhe etika e mësuesit

do kundruar si etikë profesionale dhe çdo devijim i saj duhet ndërshkuar, jo vetëm moralisht, por

edhe profesionalisht, pasi nëse ka një profesion që së pari lidhet me figurën morale të personit që

e ushtron atë, ajo është figura e mësuesit. Figura e mësuesit nuk mund të pajtohet me injorancën,

imoralitetin, pandershmërinë, mashtrimin, hakmarrjen e verbër dhe egoizmin e sëmurë. Nuk ka

moral që mund të justifikojë ndëshkimin fizik apo shpirtëror të fëmijës, i cili të është besuar për ta

nxjerrë në jetë, për ta edukuar si një shpirt fisnik, të aftë, të pastër e të bukur. Sado të rëndësishme

të jenë mësimdhënia dhe të nxënit, edukimi human, qytetar e demokratik është më i rëndësishëm.

Nëse strategjitë e të mësuarit apo modelet e të nxënit. Pedagogjia e sotme e ushtron veprimin e saj

edukativ në favor të shtresave të gjera të popullsisë. Në këtë kuptim, objektivat e pedagogjisë sipas

Gaetano Santo Mauros shprehen kështu: “Për të deshifruara më mirë disa kuptime, disa probleme,

disa kërkesa për botën, për të konfirmuar më energjikisht dhe tërë ligjin ndërtues e çlirues të

edukimit”.

11

KAPITULLI I

1. KULTURA E KOMUNIKIMIT SI BAZË E ETIKËS PROFESIONALE TE

MËSUESIT E ARDHSHËM

1.1. Etika profesionale në komunikim, llojet e komunikimit dhe barrierat

Çfarë është etika? Etika është shkenca që studion moralin, parimet, normat dhe rregullat e sjelljes

së njerëzve në shoqëri. Morali i një shoqërie, i një klase apo edhe i një grupi shoqëror. Etika në

filozofi është studimi dhe vlerësimi i sjelljes njerëzore në dritën e parimeve morale. Ajo merret me

çështjet se çfarë është e mirë dhe çfarë është e keqe, si mundemi ne të bëjmë dallimet mes tyre, a

është e mira dhe e keqja e njëjtë për të gjithë. Tradicionalisht etika ndahet në etikë normative dhe

etikë e zbatuar.

Çfarë është komunikimi? Komunikimi paraqet procesin e kalimit të informatave nga burimi

përmes rrugëve të mesme deri te pranuesi, si dhe kalimin e reagimit të pranuesit përmes rrugëve

të mesme deri te burimi. Komunikimi si i tillë në procesin e vet përfshin dy ose më shumë persona.

Komunikimi është kulturë, të komunikosh do të thotë të kesh dije të flasësh dhe të dëgjosh, dhe

çelësi i suksesit. Fjala komunikim rrjedh prej fjalës latine “Communis”, që do të thotë “të bëhet i

përbashkët, të bëhet i thjeshtë”.

Elementet e komunikimit janë:

• Burimi,

• Përmbajtja (mesazhi),

• Kanali, (Mediumi),

• Audienca,

• Efekti (feed-back)1.

Komunikimi në mënyrë efektive brenda një institucioni nuk është diçka që duhet të ekzistojë

thjesht, kjo është shfaqja qëndrore dhe çështja e produktivitetit në atë institucion.

1G.santa Mauro Perspektivat e edukimit moral sot, Milellaleqe, 1968

12

Fig.1. Skema e elementeve komunikative

Llojet e komunikimit:

• Komunikimi verbal

• Komunikimi joverbal

• Komunikimi intrapersonal

• Komunikimi ndërpersonal2

Komunikimi verbal: është mënyra tradicionale e komunikimit ndërsa gjuha paraqet mjetin kryesor

të komunikimit te ky model. Përveç të folurit, me komunikim nënkuptojmë edhe të dëgjuarit. Ky

lloj komunikimi kërkon fjalë të shkurtra dhe të qarta.

Teknikat efektive të komunikimit verbal janë: qartësia dhe shkurtësia, fjalori i qartë, kuptimi,

butësia, koha dhe rëndësia, si dhe humori. Është mjaft e rëndësishme edhe marrja e shënimeve të

shkurtra derisa dikush përcjell mesazhet deri te dëgjuesi- marrësi i mesazheve. Në mënyrë që në

procesin mësimor të zhvillohet komunikimi i sukseshëm midis arsimtarit dhe nxënësit, është e

nevojshme të verifikohet vazhdimisht çka ka dëgjuar nxënësi dhe si ai e ka kuptuar atë.

Komunikimi jo verbal. Ky lloj komunikimi në vend të fjalëve, përdor shprehjet e fytyrës,

qëndrimin dhe gjestet, shikimin, madje edhe elemente si tonin apo ritmin e zërit. Ai ndërthuret me

komunikimin verbal, e kualifikon, e kompleton. Kumunikimi joverbal është informacioni,

emocioni që shprehet pa fjalë dhe pa ndihmën e gjuhës3. Komunikimi verbal lidhet me pjesën e

vetëdijshme të mendjes së njeriut, ndërsa komunikimi joverbal mund të shërbejë për të komunikuar

2Maliqi B., Shënime pedagogjike, janar 1980 Londër, 2011 3Maliqi B., Shënime pedagogjike, janar 1980 Londër, 2011

13

qëndrimet apo ndjenjat tona që dalin drejtpërdrejt nga pavetëdija.

Fig. 2. Elementet e komunikimit joverbal

Komunikimi intrapersonal është komunikimi ku njeriu bisedon me vetveten përpara se të

ndërveprojë me dikë tjetër. Ndërsa komunikimi ndërpersonal përcaktohet si proces në të cilin

njerëzit flasin me njëri-tjetrin dhe ndajnë informacion.

Barrierat për komunikim efikas?

Barrierat për komunikim efikas mund të jenë: fizike (mjedisore), personale, pengesat,

fizikologjike, barrierat psikologjike, barrierat kulturore dhe pengesat historike. Në raportin

nxënës-mësimdhënës hasim kryesisht në pengesat fizike varësisht nga pozicioni i nxënësit në

klasë, personale, psikologjike4.

1.2. Veprimtaria e komunikimit pedagogjik, vrojtime dhe përvoja

Pedagogjia është një sferë e veprimtarisë njerëzore e cila karakterizohet nga përgjegjësia në rritje

e mësuesit për kulturën e të folurit. Kultura e komunikimit të mësuesit ka specifikën e vet dhe

duhet të jetë e formuluar në mënyrë të përcaktuar. Mësuesi është një figurë publike dhe e folura e

tij profesionale është e lidhur ngushtë me etikën dhe retorikën e tij pedagogjike. Në thelb mësuesi

është personalitet krijues, me vlera dhe i orientuar, i aftë vazhdimisht për të ndryshuar dhe për t’u

përsosur. Zotërimi i suksesshëm i profesionit pedagogjik nuk mundet pa zotërimin e të folurit

kulturor dhe komunikimit kulturor5. Kultuara e komunikimit të mësuesit është e bazuar, përcakton

4Maliqi B., Etika pedagogjike si factor në edukim, fjala e lirë, Londër, 30 qershor 2011 5Capitini, Edukumi i hapur vëllimi I, Nuova Italia, Firence 1967 Como B., Psikologji komunikimi: refleksion edhe ligjërata, Tiranë, Pegi, 2001

14

potencialin e gjithë sistemit të arsimit, masën e ndikimit të saj në zhvillimin e personalitetit të

nxënësit.

Një nga kategoritë më të rëndësishme të etikës pedagogjike është veprimtaria komunikuese, burimi

i veprimtarisë janë motivet e subjekteve dhe kjo nuk është e mundur të realizohet nëse nuk

respektohet dinjiteti i nxënësit. Në librin “Shkollat e të nxënit” Timothy Lucas, në kapitullin “Të

njohësh nxënësin”, te çështja “Dinjiteti i fëmijës” shkruan kështu: “Zakonisht sillem me njerëzit

ashtu siç unë do të doja që ata të silleshin me mua. Unë i përshëndes nxënësit kur i shoh ata nëpër

korridore, sepse unë besoj se kur ju nuk përshëndesni dikë (fëmijë apo të rritur), ju i rrëmbeni atyre

një copë dinjiteti6. Ne, në shkollën tonë, mendojmë mbi efektin e aktiviteteve të ndryshme mbi

dinjitetin e fëmijës. Respektimi dhe promovimi i dinjitetit të fëmijës është një ndër vlerat kryesore

në shkollën tonë”. Etika pedagogjike është e pa ndarë nga kultura profesionale. Sipas E. Markarian

kultura është një mjet i veprimtarisë njerëzore e cila lind domosdoshmërinë për të lidhur

veprimtarinë komunikuese të të folurit te mësuesit të ardhshëm me kulturën e tij në përgjithësi.

Ndryshimi i sistemit social-politik dhe ekonomik në Evropë, pra edhe në Kosovë, në fund të

shekullit XX ka shkaktuar nga ana tjetër ndryshimin e orientimeve dhe vlerave morale. Aktualisht,

vlera më e madhe morale në përputhje me parimet e shpallura të demokracisë dhe të humanizmit

që pranohen si të lira, është krijimi i një personaliteti, i cili është zhvilluar në mënyrë harmonike

dhe të gjithanshme, që jeton i lirë, punon në mënyrë krijuese në kushtet moderne dhe që

vazhdimisht ndryshon botën. Tani kërkohet që personaliteti njerëzor i cili është përgatitur në

veprimtarinë sociale e profesionale për sfidat e një shoqërie moderne të jetë në gjendje të ndajë

dhe të shumfishojë vlerat e tij, të komunikojë me fjalët, me sjelljen dhe me veprën e tij. Pra rritja

e kërkesës për komunikim nuk lidhet thjesht me celularin apo internetin si mjete, por me atë

qëndron në anën tjetër të valës së celularit apo ekranit të kompjuterit. Dhe ai shpesh është nxënësi

ynë, për të cilin është e nevojshme të investohet në fushën e performancës dhe të përmbajtjes së

komunikimit7. Pra nxënësi të dijë se kush duhet të komunikojë diçka, kur duhet ta thotë fjalën apo

mendimin e vet, ku dhe si duhet të flasë, pse duhet të thotë këtë gjë edhe pse jo një tjetër, përse

është i motivuar ta bëjë këtë, për ç’shkak dhe për ç’qëllim.

6Ananev BG, Njeriu si objekt i njohurive/Instituti i Psikologjisë Ras, - M.: Nauka 2000, fq. 351 (Monumentet e mendimit psikologjik) 7Maliqi, B., Shënime pedagogjike, janar 1980 Sadker, M.P. Sadker, D.M, Teachers, School and Society (Mësuesi, shkolla, shoqëria), Tiranë, Eureka, 1995

15

Fig.3. Komuniteti dhe shkolla, objektivat e para ku individi i qaset komunikimit dhe kulturës.

1.3. Standardi shtetëror i arsimit dhe edukimit

Sistemi arsimor në Kosovë është i strukturuar si në vijim:

Arsimi parashkollor ( fëmijë të moshës 6-vjeçare),

Arsimi fillor ( klasat 1-5, fëmijë të moshës 6– 10-vjeçare),

Arsimi i mesëm i ulët (klasat 6-9, fëmijë të moshës 11– 14 vjeçare),

Arsimi i mesëm i lartë (klasat 10-12, fëmijë të moshës 15 – 18- vjeçare); dhe

Arsimi i lartë8.

8Standardet dhe udhëzimet për sigurimin e cilësisë në hapësirën evropiane të arsimit të lartë (SUE) - https://enqa.eu/indirme/esg/ESG%20in%20Albanian_by%20KAA.pdf?fbclid=IëAR07Io2E5jzVzfëHë8ZlëpQymj_2drËk6hEëcllgIzeXUs8P_hJLGk9UEx8

16

Standardet dhe udhëzimet për sigurimin e cilësisë në hapësirën evropiane të arsimit të lartë

(ESG/SUE) u miratuan nga ministrat përgjegjës për arsimin e lartë në vitin 2005, pas një propozimi

të përgatitur nga Asociacioni Evropian për Sigurimin e Cilësisë në Arsimin e Lartë (ENQA) në

bashkëpunim me Unionin e Studentëve Evropian (ESU)9, Asociacionin Evropian të Institucioneve

të Arsimit të Lartë (EURASHE) dhe Asociacionin e Universiteteve Evropiane (EUA). Që nga viti

2005, është bërë progres i konsiderueshëm në sigurimin e cilësisë, si dhe në vija të tjera veprimi

të Bolonjës si kornizat e kualifikimit, njohja dhe promovimi i përdorimit të rezultateve mësimore,

të gjitha këto në kontribut të një zhvendosjeje të paradigmës drejt mësimnxënies dhe mësimdhënies

me qendër studentin. Një qëllim kyç i standardeve dhe udhëzimeve për sigurimin e cilësisë në

hapësirën evropiane të arsimit të lartë (ESG) është kontributi në mirëkuptimin e përbashkët të

sigurimit të cilësisë për mësimnxënien dhe mësimdhënien përtej kufijve dhe ndër të gjithë aktorët.

Ato kanë luajtur dhe do të luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e sistemeve kombëtare dhe

institucionale për sigurimin e cilësisë në Hapësirën Evropiane të Arsimit të Lartë (HEAL) dhe në

bashkëpunimin ndërkufitar10. Angazhimi me proceset e sigurimit të cilësisë, veçanërisht ato të

jashtme, i mundëson sistemeve evropiane të arsimit të lartë të tregojnë cilësi dhe rritje të

transparencës, duke ndihmuar kësisoj ndërtimin e besimit të përbashkët dhe njohje me të mirë të

kualifikimeve, programeve dhe dispozitave të tjera. Mësimnxënia dhe mësimdhënia me nxënësin

në qendër luan një rol të rëndësishëm në stimulimin e motivimit të nxënësve, vetë-refleksionin dhe

angazhimin në procesin mësimor. Kjo kërkon shqyrtim të kujdesshëm gjatë hartimit dhe ofrimit të

programeve të studimit dhe vlerësimin e rezultateve.

9 ESU njihej më pare si ESIB – Unionet Kombëtare të Studentëve 10 (SUE) - https://enqa.eu/indirme/esg/ESG%20in%20Albanian_by%20KAA.pdf?fbclid=IëAR07Io2E5jzVzfëHë8ZlëpQymj_2drËk6hEëcllgIzeXUs8P_hJLGk9UEx8

17

KAPITULLI II

2. MESUESI, KULTIVIMI I ARTIT DHE ZGJIMI I PASIONIT

2.1. Rajonet e motivacioneve dhe emocioneve që ndikojne në komunikim

Nuk do të hyjmë tani për tani në trajtimin e problemeve social-ekonomike megjithatë rëndësinë e

tyre. Le të përqendrohemi te personaliteti komunikativ i mësuesit. Ai sa hyn në oborrin e shkollës,

bile edhe në rrugë apo mjedise publike, veçanërisht në qytetet e vogla dhe në fshatra ku të gjithë e

njohin njëri-tjetrin, bie në sy me paraqitjen e tij të jashtme. Ndaj me vlerë në komunikimin

emocional të mësuesit është paraqitja etike dhe estetike, pajisjet, baza materiale dhe cilësia e tyre,

nëse ai neglizhon të marrë me vete një hartë, një fliçart, lapsat me ngjyra, një diagram të

parapërgatitur, magnetofonin, videokasetën, fishat, fletët e fotokopjuara për lojën me role, pse jo

laptopin etj. Kjo situatë do të thotë për të një paraqitje jo dinjitoze në klasë, dhe krijon që në fillim

një mosbesim ose dyshim në seriozitetin në punë. Nga dita në ditë janë rritur mundësitë për

përdorimin e mjeteve dinamike e lëvizore, kjo ka krijuar kushte për të kryer një proces më të

efektshëm komunikativ11. Tani imagjino një prezencë tjetër. Një mësues me paraqitje të rregullt, i

përpiktë në orar, me humorin e nevojshëm, me ditar dhe mjete mësimore. Një paraqitje e tillë, së

pari tregon për një vlerësim të vetë profesionit, për një etikë profesionale që krijon bindje, siguri

dhe respekt te nxënësit. Paraqitja dinjitoze është hapi i parë i krijimit të rrethanave pozitive të

komunikimit emocional mësues-nxënës. Mësuesi ka marrëdhënie të përditshme me njerëz të

ndryshëm, kjo për arsye shtetërore apo private. Për të realizuar këto marrëdhënie, paraprakisht

kërkohet një vlerësim racional, para se të komunikojë me një njeri i duhet të dijë, me cilin

komunikon (subjekti), përse komunikon (motivi, qëllimi dhe përfundimi), për çfarë komunikon

(konteksti ose brendia e komunikimit), metoda e komunikimit (përshendetje, rrëfim, bisedë dhe

replikë), sjellja gjatë komunikimit (etika, stili dhe takti), ku komunikohet (mjedisi, klasë, zyrë,

sallë, rrugë dhe shtëpi), ecurinë e komunikimit (normale, e qetë, e tensionuar, me rrjedha të qeta

apo tensione emocionale) etj. Në përgjithësi mësuesi komunikon drejtëpërsëdrejti me njerëzit,

veçanërisht me nxënësit, ballë për ballë, reagojnë ndaj njëri-tjetrit, i përgjigjen njëri-tjetrit, merret

informacioni i zakonshëm, shprehen qëndrime dhe emocione, motive dhe sjellje etj. Pra, i gjithë

ky informacion, reagimet e ndërsjellta në komunikim që janë si përgjigje e sjelljes sonë, në

11Hitler, A, Mein kampf (Lufta ime), botimet Belina H., Tiranë, 2011

18

psikologji njihet me emrin “Feedback” (reagim, prapaveprim)12. Duhet patur mirë parasysh se

nxënësi, si adoleshent është një burrë me pantollona të shkurtra apo një grua-fëmijë, i cili nuk i

takon një shtrese të caktuar të shoqërisë, ai vjen nga klasa ekonomike të ndryshme, familje me

tradita të ndryshme, nga etni, raca dhe kultura të ndryshme prandaj transmetimi i mesazhit duhet

të jetë sa më i qartë dhe i ripërsëritur në format më të kuptueshme për gjithsecilin dhe duhet patur

parasysh se feedback-u mund të jetë nga më të ndryshmet gjithsesi mësimdhënësi duhet të jetë i

vetëdijshëm se i rëndësishëm në komunikim nuk është vetëm mesazhi, por mënyra se si përcillet

ai: lartësia e zërit, ngrohtësia, butësia, pra ngarkesa emocionale. Komunikimi emocional në

aspektin praktik ka mjaft përthyerje, përparësi dhe të meta edhe kur është i drejtpërdrejtë si në

rastin kur jemi në klasë përballë 35 apo 52 palë syve të etur dhe kureshtarë, lojcakë e kurajozë;

edhe kur shprehemi në mënyrë verbale, edhe kur duhet të luajmë aktorin e filmave pa zë. Njohja e

komunikimit, si dhe mundësia që na jep njohja e psikologjisë së edukimit na ndihmon për t’u

orientuar në larminë e marrëdhënieve komunikative13. Duhet të pranojmë se në këto marrëdhënie

ka situata të vështira. Për t’i kapërcyer ato, për të gjetur dhe zbatuar zgjidhje të arsyeshme, për të

përpunuar një taktikë të përshtatshme, për të zbuluar dhe shmangur konfliktet, ndikimin e

emocioneve negative e të paragjykimeve si dhe çdo faktor tjetër, që përkeqëson këtë klimë, duhet

të përpunohet një stil dhe takt i përshtatshëm. Për të realizuar këtë në praktikë në radhë të parë

duhet të kemi një informacion të saktë. Famija është institucioni i parë me të cilin ballafaqohet

fëmija dhe në konceptin e tij ky institucion është si diçka e natyrshme që të gjithë i përkasin,

ballafaqimi i dytë institucional i tyre është shkolla i cilli duhet të shërbehet si një mjedis motivues

për ta pavarësisht emocionit të frikës si kontakt i parë nxënës-mësimdhënës, mësimdhënësi është

akteri kryesor që mund ta largojë këtë frikë dhe ta motivojë nxënësin vetëm duke përdorur teknikat

e duhura komunikative dhe të mos e lejojë ngarkesën psikologjike te nxënësit të bëhet barrierë

komunikimi mes tyre.

2.2. Etika dhe intensiteti emocional në orën mësimore

Le të trajtojmë tani një problem të ri. Ç’rëndësi ka nga pikpamja etike intensiteti emocional në

orën e mësimit? Kujtoni një orë që mezi shtyhet. Një mësues pa nerva, disa marioneta që mezi

lëvizin. Mësim është ky! Hekuri rrihet sa është i nxehtë. Është e domosdoshme që rrjedhat

12 Grup autorësh, Disiplina e pestë-Shkollat e të nxënit, botim ISP, Kristalina-KH, Tiranë, 2005 13GrupAutorësh, Studio gjithçka, arsyesvendin e parë AEDP, Tiranë, 1998

19

emocionale të mos ndërpriten, çdo ndërprerje është një ftohje e vëmendjes, një shtensionim i

dëgjimit, një premisë që klima e klasës të ulë temperaturat komunikative dhe situata kuptimore të

ndërlikohet. Ndaj zakonisht në komunikim përdoret gjithë arsenali i mundshëm i motivimit përmes

emocioneve pozitive, humoreve dhe sfidave përjetuese të cilat ashtu si në tenxheren me presion,

gjella për t’u zier shpejtë duhet të funksionojnë valvulat e kontrollit të masave të avujve të nxehtë.

Rreziku i rrugëve qorre, ose qarqeve të shkurtra mund ta rrezikojë komunikimin emocional nën

presionin e kohës. Rrugët qorre dhe qarqet e shkurtra lënë jashtë komunikimit ata që në të vërtetë

duheshin përfshirë në të, p.sh., nxënësit me personalitet intravert dhe ata që nxënë në mënyrë

latente, por ndodh që një favorizim në notë gjithashtu të bëjë qark të shkurtër dhe ta çojë

komunikimin në qoshsokak. Gjatë transmetimit të njohurive mësimdhënësi duhet të ketë parasysh

se për nxënësit ato informacione që ai transmeton janë qindra dhe mijëra informacione që

bombardojnë sytë dhe veshët e nxënësve gjatë kohës në shkollë14. Pa rrjeta selektive do të jetë e

pamundur t’iu bëhej ballë. Në kujtesën shqisore të nxënësve për më tej do të mbetet ajo çka

nxënësit i duhet vërtet, dhe që është motivuese dhe e bën të interesuar. Në ambientet shkollore ka

një klimë toksike që vetëkrijohet në këto mjedise e që quhet klima e thashethemeve ndryshe

komunikimit më informal, por më i suksesshëm se ai i organizuar dhe i paguar në shkollë.

Thashethemet ushqehen nga një mijë burime janë më intime, më të shpejta, më filtruese. Kanë

shpesh një bazë reale të sigurtë. Ka studiues që këtë përqindje sigurie e çojnë në 85%, por të gjithë

e pranojnë së 70% si optimal. Mbahen mend 100 %. Siç do ta themi edhe më poshtë është një nga

shkaqet kryesore të konflikteve nxënës-nxënës janë padyshim thashethemet, ato në anketime zënë

vendin e parë. Ndaj me to duhet bërë shumë kujdes. Gracka emocionale e thashethemeve është

kureshtja. Nëse mësuesi arrin që përmes komunikimit të vetë të realizojë objektivat lëndore dhe

etike arrinë ta ngrejë këtë grackë, suksesi i tij është i padiskutueshëm. Arsyeja është përjetimi i

tyre i veçantë, konfidencialiteti dhe fshehtësia e mjedisit të rrëfimit. Ka disa sekrete për t’iu qasur

suksesit të tyre. Po ndalemi te njëri.15 Bëje klasën të mbajë frymën pezull. Dëgjimi, për t‘u bërë

proces aktiv detyrimisht duhet të zërë gjysmën e kohës së punës në klasë, por realisht nuk ndodhë

kështu pasi një burim zhurme jashtë klasës bëjnë që koha e dëgjimit aktiv të ulet shumë ngase

kureshtja e nxënësve për zhurmën rritet.

14Frashëri, N., Veprat e zgjedhura, poezi filozofi I, Tiranë, 1987, sipas veprës, Gjithësia, Bucharest, 1886 15Karadaku, D., Etika, Pika pa sipërfaqe, Tiranë, 2015

20

Fig.4. Thashethemet ndikojnë në gjendjen emocionale të nxënësve

2.3. Zgjimi i pasionit te nxënësit

Sa herë shtrohet problemi i efektivitetit të mësimdhënies, aq herë shtrohet edhe dilema nëse

mësimdhënia është art apo shkencë. Në këtë syth unë jam motivuar prej thënies së Ajnshtajnit që

shkruante: “Është arti më i lartë i mësuesit të zgjojë gëzim në të shprehurit dhe njohuritë krijuese”.

Mësuesi duhet të kultivojë artin për të zgjuar te nxënësit pasionin. Pasion për ta bërë nxënësin të

interesuar për problemet e të nxënit. Ky art qëndron pikërisht në vendosjen e nxënësit në një

rrethanë të tillë shpirtërore, që ai të mendojë se ju po flisni për të, për të mirën e tij, për interesin e

tij. Pikërisht për këtë ka rëndësi t’i flasim në emër të nxënësit. Përse kanë nevojë njerëzit dhe

veçanërisht nxënësit tanë? Për shëndetin, mirëqënien, dashurinë, mbi të gjitha për ndjenjën e

rëndësisë së tyre vetjake. Për të arritur të komunikohet lirshëm me bashkëbiseduesin, nuk mjafton

të kesh vetëm të drejtë, të dish më shumë se ai, të jesh më intelegjent, apo t’i propozosh diçka të

leverdishme për të. Në radhë të parë është e domosdoshme ta bindësh, ta pranojë mendimin, të

cilin ai e kundërshton vetëm për faktin e thjeshtë se ja ka paraqitur një tjetër. Ky është mosbesimi

i natyrshëm i njeriut. Veçanërisht kjo është e theksuar tek adoleshentët, të cilëve iu pëlqen vetja

dhe rrethi i tyre shoqëror, bashkëmoshatarët, pikërisht për faktin se brenda tyre ziejnë kontradikta

dhe pasione të tjera: prurjet seksuale, shqetësimi për bukurinë dhe forcën, shqetësimet me prindërit

dhe edukatorët, por dhe kapacitetet intelektuale në rritje, kujtesa që s’duan ta vënë në punë të

detyruar, erupsionet emocionale, edhe kur në dukje janë vullkane të fashitur, janë problematikë16.

16 King, Martin, Luther, Thënie të mençura, Sarajevo, 2007

21

Pra është shumë e vështirë t’i bindësh dhe kur ka fakte të qarta për leverdinë e tyre. Në këto kushte

është me interes të dish ta menaxhosh komunikimin, për të arritur “të dish të bindësh”. Që të

realizohet kjo duhet filluar komunikimi nga pikpamja e nxënësit, atij që duhet të përfitojë nga kjo.

Prandaj duhet ngulmuar për të vërtetuar në praktikë dobinë që ka një nxënës nga të mësuarit ose

jo i një lënde shkollore. Nxënësi ynë megjithëse vjen nga shtresa të ndryshme shoqërore i takon

asaj kategorie sociale, që komunikimi me të, duhet të karakterizohet nga qartësia dhe saktësia;

ngohtësia dhe toleranca, atyre duhet t’iu flasësh qart dhe thjeshtë. Ndryshe bëhesh komik dhe

nxënësi nuk e ka vështirë të bëjë humor me cilindo, por në rradhë të parë me prindërit dhe mësuesit.

Shpesh pengesat dhe dështimet në komunikimin emocional mund të vijnë si rezultat i distancave

të ndryshme mes palëve. Distancat duhen kuptuar jo thjesht si përmasa fizike mes dy palëve me

vendndodhje të ndryshme. Megjithëse edhe për këto ka rregulla dhe standarde etike. Jo, mësuesi

dhe nxënësit janë në klasë, por të folurit ex catedra e ndërlikon situatën. Por edhe reduktimi i

distancave, tendenca për të qëndruar ballë për ballë mund të shkaktojë tension emocional, ankth

në nxënësit që janë çuar në dërrasë ose po testohen. Shtrembërimet janë një tjetër problem i

emocioneve. Ato ndodhin kur individët dështojnë në njohjen e të vërtetave dhe fakteve reale në

komunikim. Kjo vjen si pasojë e pikpamjeve, emocioneve apo ndjenjave të veta. Mjaft psikologë

dhe pedagogë këmbëngulin se pengesa më e madhe e komunikimit është tendenca për të bërë

gjykime, vlerësimi mbi deklaratat dhe qëndrimet e të tjerëve; se ne komunikojmë në nivelin e

detyrës apo në nivelin e ndjenjave dhe të emocioneve17. Disa herë në ditë ndodhë që mësuesit dhe

nxënësit priren ta interpretojnë informacionin në dritën e këndvështrimeve, vlerave apo opinioneve

të tyre personale, pra ta motivojnë gabimisht, ta shtrembërojnë dhe deformojnë në aspektin e

semantikës apo regjistrave emocionalë, më shumë se sa përpiqen që ta lexojnë objektivisht. Skena

të tilla janë aq të shpeshta sa thuaj se sundojnë klimën e komunikimit organizacional e

ndërpersonal në shkollat tona. Semantika kognitive dhe emocionale e gjuhës së komunikimit është

një pengesë demotivuese për klimat e shëndosha. Të tjerë pohojnë se struktura e një gjuhe të

caktuar, fleksibiliteti dhe interferencat e saj semantike dhe emocionale shpien në keqinterpretimin

e fakteve dhe të ngjarjeve. Gjykoni p.sh., në një situatë gjuhësore të komplikuar nga dialektalizmat

e një nxënësi që mund ta çojë klasën në të qeshura dhe fërshëllima. Fjalët me shumë kuptime janë

një burim tjetër keqkuptimesh, ndaj rekomandohet qartësia, pastërtia, pasuria ligjërimore.

Përdorimi i gjuhës letrare, por edhe i sinonimeve, antonimeve, frazeologjive, idiomave, fjalëve të

17King, Martin, Luther, Thënie të mençura, Sarajevo, 2007

22

urta, që do ta lehtësonin situatën e komunikimit gjuhësor.18 Por duhet pasur kujdes që ato të

moskthehen qëllim në vetvete. Kuptohet mes palëve nuk mund të ketë barazi nivelesh, por nëse

mësuesi nuk merr parasysh nivelin e nxënësve komunikimi dështon. Ka mjaft raste që fëmijët,

veçanërisht vajzat vijnë të përlotura në shtëpi. “Mësuesen nuk e kuptova. Fliste me fjalë të mëdha,

nuk shkroi në tabelë asgjë. Më pyeti e nuk u përgjigja dot. Më talli, më tha që shkolla nuk është

tortë që ti ke ardhur me lugë në brez”. Në të gjitha komunikimet duhet patur parasysh etika

pedagogjike, posaçërisht kodi etikës profesionale, por në këtë rast e kemi fjalën për mbrojtjen e

nxënësit nga fyerjet, diskriminimi, dhimbjet dhe shqetësimet e tjera. Ky është një problem etik dhe

jo vetëm etik, por edhe ligjor. Sa herë më ka ndodhur të jem bërë shkak për t’u përlotur nxënësit e

mi, aq herë jam ndjerë i brengosur dhe i shqetësuar edhe vetë. Kjo ndodh edhe ndërmjet kolegëve,

por veçanërisht me nxënësit. Mënyra më efektive e reagimit është “Empatia”. Ky koncept

përmbledh tërësinë e aftësive që ka një njeri për të vendosur vetveten në rolin e tjetrit, veçanërisht

aftësinë intuitive për njohjen e pikpamjeve dhe emocioneve të nxënësit. As që mund të mendohet

që mësuesi të mos gabojë, as më shumë që në kushtet që punon është gjithmonë i ekspozuar.

Thënia e vjetër latine “Errare i është njerëzor” vlen shumë gjatë ushtrimit të këtij profesioni dhe

mësuesi mund të gabojë, veçanërisht mësuesit e rinj.

18 Heba, H., Komunikimi zgjedhje dhe zgjedhje, Dita print, 2019

23

KAPITULLI III

3. RAPORTI MËSIMDHËNËS-NXËNËS

3.1. Mësuesi nxënësi dhe bashkëpunimi midis tyre

I tillë është pozicioni i mësuesit me nxënësit në klasë, detyra shtetërore dhe morale e të parit është

të dijë, të pyes, të nxisë bashkëpunimin dhe të vlerësojë. Detyra e nxënësve është t’u përgjigjen

pyetjeve me durim dhe këmbëngulje, duke rritur shpejtësinë e reagimit individual dhe aftësitë

bashkëvepruese në punën në grup. Këto marrëdhënie ballore apo bashkëpunuese detyrimisht kanë

karakter etik. Çdo pyetje apo vështrim i ngulitur, çdo ngritje zëri apo fjalë e thënë me dy kuptime

duhet të përshkohet nga ndjenja e përgjegjësisë. Është pedagogjikisht e këtu lind problemi etik

pasi zbulohet tendenca, problemi pedagogjik se të tjerët i vure në gjumë, problemi psikologjik se

nxënësi mund të reagojë negativisht ndaj pyetjes. Pauza të jep kohë të shikosh kënaqësinë e të

kuptuarit të thelbit të pyetjes dhe gatishmërinë e përgjigjjes, frikën se mos pyetja më bëhet mua,

shqetësimi se ende s’po gjej një përgjigje të kënaqshme, gëzimin se tashmë gjithçka e kam gati,

ndrojtjen se mos emocionohem dhe më mbeten fjalët në gojë, habinë se edhe për gjëra të tilla mund

të pyetet, inatin pse s’më vajti mendja se mund të drejtohej një pyetje e tillë, përpjekja për ta

vjedhur përgjigjen nga fletoret e konspekteve apo teksti, ndjenja e alarmit se më duket se pyetja

është vetëm për mua etj.19 Shkurt kemi të bëjmë me një situatë të ndërlikuar reagimesh njerëzore

dhe pikërisht kjo kërkon një përgatitje dhe moral të lartë profesional, takt dhe mjeshtëri në

komunikim. Marrëdhëniet humane që ju përdorni me nxënësit e klasës janë delikate dhe duan kohë

të ndërtohen. Pasi të keni analizuar llojet e personalitetit të çdo individi në klasë, ju mund të

përdorni disa përforcues jo vetëm negativ por edhe pozitiv. Nuk është e jashtëzakonshme për

nxënësit më të mirë të bëjë shaka me mësuesin apo ta mashtrojë atë. Kur diagnostikoni situata të

tilla, mund të parashikoni shumë mirë se si një nxënës i veçantë do të reagojë dhe ju si

kundërpërgjigje mund t’i përshtateni atij. Si rregull është më mirë të jesh i kujdesshëm dhe pozitiv

në trajnimin e përgjigjeve të gabuara. S’ka nxënës pa talent ka vetëm punë e përpjekje me një sens

të madh dashurie për t’i edukuar dhe kultivuar nxënësit e talentuar.

19 Shekspir, U. Makbethi, veprat e kolanës së zgjedhur, vepra 1, Naim Frasheri, Tiranë, 1981

24

3.2. Shkaqet e gabimeve në komunikim

Në të vërtetë janë shumë shkaqe të gabimeve në komunikim, por më kryesoret janë:

1. Kushtet objektive konkrete, mungesa e kapaciteteve në godinat shkollore, mjeteve dhe paisjeve

mësimore, teksteve dhe fletoreve, pra kaosi i një mjedisi si dhe veprimtaria në zona të thella,

ngarkesat e veta ekonomike-sociale e psikologjike.

2. Pamjaftueshmëria e dijeve dhe përvojës, veçanërisht vakumi i krijuar nga mosnjohjet e sferave

afektive dhe motivacionale të veprimtarisë psikike, mungesat e përgjithshme në arsim dhe

kualifikim e veçanërisht kur ai nuk ka përvojë.

3. Niveli sot ende i papërsosur i shkencës pedagogjike e psikologjike dhe i modeleve, metodave

dhe mjeteve diagnostikuese etj. Por e rëndësishme është që gabimi të mos jetë si pasojë e

pakujdesisë, nën vleftësimit, neglizhencës dhe veçanërisht mungesës së etikës profesionale.

Gabimi mund të ndodh si në diagnostikimin e problemeve të komunikimit ashtu edhe në mjekimin

e sëmundjes që mund të quhet braktisje pedagogjike. Gabimi diagnostik mund të vijë nga ecuria

jo e zakonshme e komunikimit emocional, kur dihet se emocionet dhe motivacionet, ndryshe nga

njohuritë kanë dekurs të fshehtë, shenja atipike ose mungesa në reagim. Gabimi i komunikimit dhe

mungesa e suksesit në procesin mësimor edukativ vjen nga gabimi taktik i mësuesit p.sh., një

nxënës me reagime të ngadalta por shpërthyese me qëndrime herë apatike, herë të irrituata

padyshim që është një nxënës problematik.20 Po nuk e vlerësove gjendjen që në fillim, po nuk

tentove ta njohësh më gjërë problemin “nga vjen, ç’gjendje ekonomike ka familja e tij, si ushqehet,

ku ka mësuar më parë, ç’temperament ka në të vërtetë, pasi ajo që shfaqet mund të jetë produkt i

gjendjes stresante”, mos prit të kesh shumë sukses. Unë i kuptoj dhe vlerësoj vështirësitë e këtij

profesioni edhe sot pas tri dekadash e ca të ushtrimit të tij, sa e vështirë është për çdo mësues, i cili

qëndron para një nxënësi që ka shumë enigma të cilat kërkojnë përgjigje, e mësuesi ka vetëm pak

mjete ekzaminuese, pak kohë në dispozicion se ora mësimore është jo vetëm për 1, por të 35 apo

50 nxënësit dhe ato pak mjete të thjeshta diagnostike që ka, si rezultat me të cilat është regjistruar

20Thrid Edition Toronto 1993, Eureka, Tiranë, 1995

25

ky nxënës, karakteristikën e shkollës, raportimin e familjarëve, shpesh nuk i ka në dispozicion. E

çfarë i mbetet atij, veç intuitës së tij profesionale? Për më shumë veprimtarinë komunikative ai e

kryen në mjedisin shkollor, nën shikimin dhe vlerësimin e nxënësve të tjerë, që kanë ca sy si prej

shqarthi dhe nuhatje të tmerrshme për humor pra, ky mjedis është vendi i “riskut”, ku ojcakë e

harrakatë janë dhe mezi presin rastin për të bërë humor me shokun, aq dhe të vëmëndshëm dhe të

lidhur me njëri-tjetrin. Në veprimtarinë profesionale të mësuesit veçojmë komunikimin si etapë

më të rëndësishme të praktikës pedagogjike në marrëdhënie me çdo nxënës, por veçanërisht me

nxënësin e vështirë. Për të arritur suksesin e kërkuar në këtë fushë duhet të kihet parasysh rruga

dhe mënyra e komunikimit emocional mësues-nxënës. Njohja e nivelit kuptimor është vetëm njëra

anë e medaljes, njohja e nivelit emocional dhe motivacional është po aq në mos më shumë e

rëndësishme, sepse kjo ka të bëjë me klimën e besimit. Mungesa e besimit te mësuesi është një

nga pengesat më të mëdha emocionale në komunikim. Për ç’motivim të të mësuarit mund të bëhet

fjalë nëse ti abuzon, luan dhe shpërdoron me besimin e nxënësve të tu? Nxënësi në mirëbesim të

thotë se nuk është i kënaqur me vlerësimin, pasi X-i mori 9 duke kopjuar detyrën e tij, ndërsa ai u

vlerësua me 7. Ju në vend që të reflektoni e quani “spiun”. Për çfarë besimi mes palëve mund të

bëhet fjalë tash e tutje! Nëse ju inkurajoni, nxisni dhe stimuloni të folurin hapur, kritikat me vend,

plotësimin e pyetjeve pa përgjigje, refleksionet e tij dhe klima emocionale në klasë rritet. Nxënësi

komunikon më ngrohtë.21 Është besimi që i jep krah të fluturojë, por nëse ndodh që ju të jeni i

padisponueshëm, hermetik, i ftohtë, indiferent, bëj mësimin, shko e ik. Nëse të bëhen pyetje, thua

hap fjalorin, mëso më mirë ose eja në kurs të marrësh notë më të mirë etj., s’bëhet më fjalë për

etikë komunikimi. Të qenët i padisponueshëm për shkak të interesit, paaftësisë, temperamentit,

mbingarkesës; nuk është problemi i nxënësit, por problemi yt. Së pari problem i brendshën etik, ai

kthehet në problem psikologjik kur fillon komunikimi, ai redukton motivimin e nxënësve, krijon

emocione negative, krijohen lëndët dhe mësuesit gogolë. Përgjegjësia është shumë e rëndësishme

në komunikim. Kjo ndodh kur në shpirtin tonë nuk është rritur pema e të drejtave dhe detyrave,

lirive dhe përgjegjësive. Përgjegjësia e mësuesve e rrit përgjegjësinë e nxënësve, janë në

marrëdhënie të një korrelacioni të drejtpërdrejtë. Nëse ti mendon disiplina e klasës është problem

i drejtorit të shkollës dhe sa herë ajo prishet, ti kërkon ndihmën e drejtorit ose bënë sikur nuk e ke

problem, por bluan si mulli pa kokrra, atëherë mos prit që nxënësit t’i bëjnë detyrat rregullisht.

21Maliqi B., shënime pedagogjike, Londër, 2011 B, Maliqi. Shënime pedagogjike, (shabllone të përdorura në gazetën Mësuesi, në revista dhe buletinet pedagogjike gjatë viteve 2007-2012).

26

Kur ne nuk arrijmë të përshtatemi në esencë kemi të bëjmë me mospërputhje emocionale dhe

motivacionale. Themi mospërputhje për të mos thënë përplasje të ndryshme emocionale mes

mësuesit dhe nxënësve, që çon në bllokimin e procesit te komunikimit dhe në acarimin e klimës

së klasës. Faktorët të ndryshëm të personalitetit si egoizmi i shfaqur në forma të papranueshme të

tipit të “e di unë” apo vlerësimeve të padrejta të tipi Jorgo dhjetë. (Jorgua shkon në kurs me

mësuesin e fizikës, pra dhjeta është e paguar dhe klasa këtë e di), kthehet në një precedent të

rezikshëm, acaron gjendjen, nxit reaksionin zinxhir të emocioneve negative si: zemërim,

nervozizëm, trishtim, habi, ankth, mërzi dhe neveri. Nëse ndërpriten vlerësimet fiktive rrjedhat

emocionale mund të shtohen dhe nxënësit mund të motivohen në shkallën e pritshmërisë,

përpjekjeve kognitive dhe nevojës për t’u vlerësuar, pasi që ata nuk ndiejnë ndikime të huaja në

formën e interferencave në vlerësimin e tyre. Mospërputhjet personale mund të çojnë deri në

refuzimin për të dëgjuar, në mbylljen e veshëve me dyll. Janë produkte të qëndrimeve arrogantë

të mësuesve dhe të injorimit të qëllimshëm të disa nxënësve të paragjykuar prej tyre, të

konformizmit dhe të kompliancave të panevojshme me disa nxënës dhe formave të ndryshme të

ndikimeve social-psikologjike. Këto qëndrime me karakter të theksuar nxisin emocione negative,

demotivojnë procesin e të nxënit dhe motivojnë arbitrarisht inferioritete të tipit unë nuk jam në

lartësinë e duhur, si do që të bëj, dhjetë nuk marr dot etj. Mund të ndodh që klima emocionale të

acarohet edhe prej teprimeve në fjalorin e mësuesit, përdorimi i fjalëve të vështira është njëra anë

e problemit dhe problem i vërtetë është ironizimi, fyerja dhe degradimi i personalitetit të nxënësve

(qofte, bylmez, të mbeti mendja te flokët etj). S’thonë kot gjuha kocka s’ka e kocka thyen (këtë

proverbë e gjejmë në të gjitha gjuhët ballkanike). Teprimet gjuhësore, ngjyresat e panevojshme

negative, dialektizmat, fjalët e huaja, terminologjia e rënduar bënë që shpesh të ketë moskuptim

ose keqkuptim. Kështu palët në komunikimin ndërpersonal nuk mund të merren vesh, mungon

përveç tjerash përdorimi i mjeteve efektive të komunikimit emocional. Nëse gjuha shpesh e

rënduar e teksteve nuk lehtësohet prej frazeologjive të stisura me një fjalor akademik përmes

ekuivalencave didaktike dhe emocionale të mësuesit, komunikimi ndodhë të dalë jashtë

kontrollit.22 Një arsye më tepër mund të jenë pikat qorre dhe vrimat e zeza ose boshllëqet

intelektuale, motivacionale dhe emocionale të mësuesit. Mësuesit e pakualifikiar, të papërgatitur

shkencërisht ndodhen shpesh në situata të tilla, atëherë komunikimi dhe vlerat që ai mbart gëlltiten

nëpër hone, humbasin në pikat qorre. Ka edhe një lloj tjetër rreziku i cili vjen prej mungesave të

22Lami.R., Komunikimi dhe marrëdhënia shoqërore, Dituria, Tiranë, 2014

27

referencës, ndërlikimeve të panevojshme të mesazheve, të folurit me dy kuptime, gjuhës së Ezopit

dhe mbizotërimit të nënteksteve.

Nëse mesazhi i vërtetë fshihet pas formulimeve të kujdesshme, ku duhet ngjyrosës kimik për të

zbardhur shkrimin si në kriminalistikë, vështirë se komunikimet mund të ecin rrjedhave normale.

Ndaj themi: “Në arsim, gjuha e Ezopit nuk është gjëja e parë që mund të të shkojë ndërmend, por

as mjeti i fundit për ta realizuar edukimin, pasi nuk është etike gjithçka që shkollës i shërben”. Një

problem jo pa peshë në komunikimin e mësuesit zë problemi i bagazhit të tij intelektual, aftësive

transemocionale dhe motivacionale. “Lehtësoje barrën që s’e mban dot”, kjo do të ishte një thirrje

normale për të eleminuar mbingarkesat fiktive, tashmë jo të teksteve, por të përçuesve të tyre në

shpirtrat e brishtë. Mbingarkesat e informacionit, pra kur mësuesi vërtet di shumë më tepër se çfarë

i takon nivelit të kësaj klase, kur e luan më fort se sa duhet aktorin dhe emocionet i dalin jashtë

kontrollit. Procesi komunikativ demotivohet pasi performanca e mësuesit bie, bile bie më poshtë

se e atyre që s’kanë bagazh formues, por janë të aftë të bëjnë llogje Kavaje. Dështimet në

komunikim kanë shumë burime, ndoshta disa prej tyre janë fatale. Mjafton të shikosh sa efektiv

është secili faktor i tij. Nëse dhënësi, kodimi, mesazhi, mjeti, kanali, dekodimi, marrësi dhe

feedbec-u nuk janë në unison, pra nuk kanë koherencën e nevojshme, komunikim dështon si një i

tërë. Zinxhiri këputet kur këputet një hallkë. Mjafton toni i lartë i zërit të mësuesit që emocionet

që përjetohen të jenë negative. Një ton i lartë i zërit të bën nervoz, pasi ai e kalon disa herë pragun

e dëgjimit. Aftësia drejtuese dhe lehtësuese e mësuesit në komunikim qëndron pikërisht në

kontrrollin e këtij zinxhiri faktorial të komunikimit. Në këto raste dallimi i skemave të referencës

është thelbësor, ndaj thuhet shpesh “mbaji këmbët në tokë”, nëse do vërtet të jesh në një valë

komunikative me nxënësit. Fluturimet pindarike shpesh janë të panevojshme, ato shkaktojnë

ndryshim të gjendjeve emocionale dhe rrezikojnë pritshmëritë në motivacion. Individë të

ndryshëm mund t’i bëjnë interpretime të ndryshme të njëjtit informacion, kjo varet nga aftësitë dhe

përvojat personale. Rezultati është një variacion procesesh kodimi dhe dekodimi dhe kur flitet për

komunkime ndërpersonale siç është edhe ai në klasë, arena është relativisht e vogël nëse

krahasohet me pikat qorre, fasadat dhe zonat e panjohura. Ndaj themi se arritja e komunikimit mes

mësuesve dhe nxënësve varet nga harmonizimi i skemave të tyre referenciale. Adoleshentët kanë

eksperienca të ndryshme emocionale në raport me prindërit dhe mësuesit e tyre, gjithashtu dhe

motivacionet e tyre ndryshojnë. Vetë rëndësia e procesit mësimor dhe edukimi i adoleshentëve me

kulturën e të nxënit në vazhdimësi shihet prej tre optikash të ndryshme. Në këto kushte, a mund të

28

kemi qëndrim me këmbë në tokë? Jo! Problemin e ndërlikon dhe perceptimi selektiv i realiteteve

emocionale dhe motivacionale. Çdo nxënës e percepton botën sipas mënyrës së vet. Kështu

informacionet dhe njohja bien në rrjetat e paragjykimeve dhe klisheve të gatshme. Kur nxënësit

dëgjojnë ndikohen prej gjendjeve emocionale, shkallës së motivimit dhe pritshmërive të besimit,

kështu informacioni ose bie në kundërshtim me rrjetin neutrik (nuk arrin të dekodifikohet për t’u

ridepozituar), ose bie në kundërshtim me konceptet e paraformuara, ose transmetohet dhe

shtrembërohet duke rënë në rrjetën e paragjykimeve tona. P.sh., nëse mësuesi fton Suelën të

interpretojë një subjekt dramatik nga Ibseni, një grup shoqesh që nuk shkojnë me të do të rrudhin

buzët me përçmim: pika, u bë edhe kjo për drama! Kështu, krijohen steriotipet emocionale ngative,

djemtë paragjykojnë vajzat, shoqet njëra-tjetrën, vajzat steriotipizojnë arrogancën e mësuesve apo

prindërve, agresivitetin e djemve dhe ndërpriten urat e komunikimit normal ndërmjet tyre. Pre e

steriotipeve paragjykuese bien etni, popuj, krahina, besime politike dhe fetare, persona dhe

individualitete të ndryshme. Këto premisa nuk burojnë vetëm prej autoritetit të urdhërit, por prej

gjendjeve emocionale që krijohen. Sidoqoftë ky zbatim i verbër i urdhërave apo kjo gjendje e

papërmballueshme emocionale të çon në drejtime të rrezikshme. (Kujtoni si operoi Hitleri me

gjendjet e ndryshuara të ndërgjegjes kolektive përmes infektimeve emocionale, mbi turmat e rinisë

naziste që i hodhi në luftë për vdekje, e mbi këtë bazë u kryen krimet e përbindshme, holokausti

dhe gjenocidi ndaj popujve). I gjithë libri “Mein kampf” (Lufta Ime) 1925 përgatiti një klimë të

tillë genocidi dhe agresioni. Nëse një mësues apo prind që vuan prej qëndrimeve shoveniste, mund

të injektojë steriotipin e vet me ngarkesa emocionale negative edhe ndaj fëmijëve të tjerë si në

rastin e disa nxënësve emigrantë me kombësi shqiptare në Greqi të cilëve normalisht u takonte të

mbanin flamurin në parakalimet festive si më të mirët e shkollës, krijohen konflikte dhe acarohet

gjendja. Në mjediset tona mësimore, ku ka nxënës të ardhur nga zonat rurale ka raste kur rëndohet

klima emocionale e klasës dhe demotivohet procesi i të nxënit. Ja se ç’do të thoshte për një situatë

komunikative të ngjajshme Martin Luther King: “Ata mund të notojnë nën ujë si peshqit, mund të

fluturojnë në qiell si zogjtë, por nuk kanë mësuar të ecin krah për krah si vëllezër”.23 Për të bërë

që nxënësit të ecin krah për krah si vëllezër, ka vetëm një zgjidhje. Është zgjidhje pa të humbur,

por kjo zgjidhje kërkon mësues përformant, me etikë të rrënjosur në shpirt, me talent në

intelegjencat dhe komunikimet ndërpersonale. Me sa duket një problem në vete për etikën e

komunikimit emocional dhe motivimin e procesit komunikativ të nxënësve në klasë është

23http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.924.4849&rep=rep1&type=pdf

29

besueshmëria. E theksuam edhe më lartë. Ka shumë rëndësi që nxënësi ta besojë se ti nuk shtiresh.

Lëri filmat! Do të jetë reagimi më i paktë.

3.3. Pengesat në komunikim

Përmes kësaj tabele paraqesim disa faktorë që janë pengesë e komunikimit:

Tabela 1. Disa faktorë që janë pengues të komunikimit.

Penguesit e komunikimit Kështu bëhet (më mirë jo kështu)

Ndërprerja:

Ndërprerjet janë ndoshta arsyeja më e shpeshtë

pse një komunikim mund të pengohet. Ato

përcjellin ndjenjën e ndrojtjes se personi tjetër

nuk e dëgjon fare dhe nuk e merr tjetrin

seriozisht.

Lëshon shprehje në mënyrë të përsëritur gjatë

kohës kur bashkëbiseduesi yt flet – p.sh., me

komente për veten dhe gjërat që ke përjetuar.

Dhënia e këshillave të pakërkuara:

Askush nuk do të marrë këshilla të pakërkuara.

Deklarata të tilla si: «Në qoftë se unë do të isha

vendin tënd …» apo «Nëse ti më pyet mua …»

janë shpesh një shami e kuqe. Ato thonë: «Unë

jam më superior ndaj teje». Këshillat e

pakërkuara mund të shkaktojnë atë që

bashkëbiseduesi juaj të ndjehet i pafuqishëm

dhe i pazoti..

Jep shumë këshilla të pakërkuara. Të

padurueshme janë thëniet, si: «Në qoftë se do

të isha në vendin tënd …», «Unë mendoj se ti

duhet të …», «Më mirë bëje kështu …», «Nëse

më pyet mua …» etj.

Vlerësimi:

Në qoftë se ti i sqaron bashkëbiseduesit tënd se

idetë apo ndjenjat e tij janë të gabuara, ti e

krijon përshtypjen se ti i di më mirë. Kjo

shpesh çon në vetëmbrojtje ose në lëndime.

Është më mirë në qoftë se ti e formulon një

vlerësim sipas këndvështrimit tënd personal.

Vlerësoje bashkëbiseduesin tënd dhe çdo gjë

që ai/ajo thotë. Mjetet për këtë: «Shumë më

mirë do të ishte …», «Ky është objektivisht një

absurditet …» «Kështu sigurisht nuk shkon…»

etj.

30

Interpretimi:

Kush i interpreton dhe i analizon vazhdimisht

deklaratat e bashkëbiseduesit të tij jep

përshtypjen se i di më mirë dhe nuk e merr

seriozisht bashkëbiseduesin e tij, ashtu siç

është.

Analizo çdo gjë që bashkëbiseduesi yt thotë.

Për shembull, kështu: «Ti mendon se është

kështu. por gabohesh ….» «Ti thjesht nuk e di

se si të merresh me të» etj.

Dominimi:

Të bisedosh me dikë që di gjithnjë më mirë ose

tregon në mënyrë më interesante, është

demotivuese. Bashkëbiseduesi së shpejti ose

do të tërheqet prapa i të huajësuar ose do të

reagojë me ashpërsi.

Përqëndroje bisedën gjithnjë nga vetja dhe bëje

të qartë se ti e di më mirë: «Jo, kjo është kështu

e ashtu …», «Unë kam përjetuar diçka shumë

më emocionuese».

Të shtrohen pyetje të pamatura:

Kush shtron vazhdimisht pyetje, në vend se një

herë të dëgjojë me vëmendje, e shtyn

bashkëbiseduesin në mbrojte. Nëse ti pyet

shumë, ti e shpërqendron bashkëbiseuesin tënd

dhe jep përshtypjen e mosbesimit dhe të

kontrollit.

Vendose një ton sfidues në pyetjen: «Pse ke

shkuar atje?» «Cilin ke takuar», «Çfarë do të

thotë kjo vallë?», etj.

Ta vësh në pikëpyetje, ta fajësosh, të

ndërhysh:

Kush vë në pikëpyetje gjithçka që thotë

bashkëbiseduesi, kush i përmbys vazhdimisht

idetë e bashkëbiseduesit, e pamundëson

komunikimin në partneritet e të barabartë.

Ndërhyj vazhdimisht dhe thuaji

bashkëbiseduesit tënd se e ka gabim: «Ti s‘ke

të drejtë», «Kjo nuk mund të jetë fare kështu»

etj.

Të kritikosh, të fyesh, të poshtërosh:

Komentet negative, ironike, cinike ose

sarkastike krijojnë përshtypjen sikur ti di më

mirë, bëhen demotivuese. Vështirë se dikush

dëshiron ta vazhdojë një bisedë, në të cilën

ai/ajo fyhet dhe thyhet.

Bëj vërejtje sarkastike negative si: «Ti e

mendon veten se je shumë i zgjuar«, «Ti

31

kurrë nuk ke pasur intuitë të mirë për njerëzit»

etj.24

Vështirësi për të gjetur fjalë, e lidhur me problemet në të mësuarit, ruajtjen dhe rikuperimin

e fjalëve

Të gjithë kemi vështirësi të herë pas hershme në gjetjen e fjalëve kur i duam më së shumti. Disa

fëmijë kanë vështirësi të mëdha në gjetjen e fjalëve dhe kjo u ndërpret proceset e gjuhës dhe të

mendimit. Vështirësia në gjetjen e fjalëve lidhet me problemet e mënyrës se si ato ruhen në mendjet

tona – “depoja e fjalëve tona” dhe njihet si fjalori ynë.25 Fëmijët me probleme specifike të të folurit

dhe gjuhës mund të kenë vështirësi në marrjen e fjalëve nga kjo depo e fjalëve ose nga fjalori. Kjo

mund të vërehet edhe në gjuhën e tyre, pasi vështirësitë për të gjetur fjalë shpesh lidhen ose

shoqërohen me vështirësi në të folur.

Problemet me shqiptimin e të folurit

Një nxënës me shqiptim të dobët të fjalës nuk do të jetë në gjendje për të treguar mirëkuptimin e

saj ose të tij në një situatë të krijuar në klasë, qoftë në një debat pyetjesh dhe përgjigjesh të një

klase të tërë apo në situata të grupeve të vogla. Prandaj nga kjo vështirësi komunikimi mund të

shkaktohet vështirësi e dukshme e të mësuarit dhe jo vështirësi njohëse. Gjithashtu, problemet e

shqiptimit të fjalës gjithashtu do të bëjnë më të vështirë për një mësues të konstatojë te një nxënësi

nivelin e të kuptuarit paraprak. Nxënësit me probleme specifike të të folurit dhe gjuhës do të kenë

probleme në të mësuar, të thënë, të shkruar dhe ruajtjen e fjalëve shkencore, posaçërisht atyre të

ndërlikuara.26

24https://myheritagelanguage.com/sq/book/promoting-intercultural-competence/unit-4-intercultural-communication-getting-along/what-inhibits-communication/?fbclid=IwAR1WBC6hJURgFHAaIjWyI4ZNdv_Tt5XTpYOnkdmNODEnZcX9hM10GNXQRwU 25https://www.researchgate.net/profile/Jerry_Wellington/publication/237432638_Children_with_communication_d ifficulties_in_mainstream_science_classrooms/links/55195ba60cf21b5da3b84a38/Children-with-communication-difficulties-in-mainstream-science-classrooms.pdf 26https://www.researchgate.net/profile/Jerry_Wellington/publication/237432638_Children_with_communication_difficulties_in_mainstream_science_classrooms/links/55195ba60cf21b5da3b84a38/Children-with-communication-difficulties-in-mainstream-science-classrooms.pdf

32

Përfundim

Komunikimi është i pranishëm gjithherë në jetën njerëzore. Ai ekziston ngado dhe ka një ndikim

të thellë në atë që shpaloset në një kontekst komunikativ. Gjithçka që ndodh në klasë krijohet dhe

mbështetet nëpërmjet procesit të komunikimit. Planet mësimore, strategjitë e mësimdhënies,

shpjegimi, kritika ose vlerësimi ndaj punës së nxënësit bëhet nëpërmjet komunikimit. Veçanërisht

komunikimi i mësuesit me nxënësit është thelbësor. Ai është një aspekt shumë i rëndësishëm i

procesit mësimor, sepse ka më tepër funksione se sa fakti që mësuesi flet dhe nxënësit dëgjojnë

dhe përcjell shumë më tepër mesazhe se sa thjeshtë fjalë të shkëmbyera mes njerëzve. Studiuesit

e komunikimit shkollor e shohin komunikimin në procesin mësimor dhe edukativ si një nga shtylla

kryesore të rëndësishme të edukimit të cilat sigurojnë një mësimdhënie efektive, duke përfshirë tre

shtyllat kryesore në këtë proces. Ato janë:

1. Përgatitja profesionale e mësuesit në lëndën që ai jep mësim,

2. Aftësi dhe përgatitje pedagogjike,

3. Aftësi komunikuese

33

Bibliografia

1. G.Santa Mauro Prespektiva të edukimit moral sot, Milella leqe, 1968

2. Grup autorësh, Disiplina e pestë- Shkollat e të nxënit, botim i ISP, Kristalina-KH, Tiranë,

2005

3. Ananev BG, Njeriu si objekt i njohurive/Instituti i Psikologjisë Ras. – M. Nauka, 2000,

fq.350 (Monumentet e mendimit psikologjik)

4. Capitini, Edukimi i hapur vëllimi I, la Nuova Italia, Firence 1967 Çomo B, Psikologji

komunikimi: refleksione dhe ligjerata, Tiranë, Pegi, 2001

5. Grup autorësh, Studio gjithçka, arsyes vendin e parë AEDP, Tiranë, 1998

6. Frashëri, N., Vepra të zgjedhura, poezi filoz 1, Tiranë, 1987, sipas veprës Gjithësia,

Bucharest, 1886.

7. Maliqi, B., Shënime pedagogjike, Janar 1980 Sadker, M.P& Sadker, D.M, Teachers,

School and Society (Mësuesi, shkolla dhe shoqëria), Tiranë, Eureka, 1995

8. Maliqi, B., Shënime pedagogjike, Janar 1980 Londër, 2011

9. Hitler, A., Mein kampf (Lufta ime), Botimet Belina H., Tiranë, 2011

10. King, Martin Luther, Thënie të mençura, Sarajevo, 2007

11. Shekspir, U., Makbethi, veprat e kolanës së zgjedhur, vepra 1, Naim Frashëri, Tiranë, 1981

12. Maliqi, B., Etika pedagogjike si faktor në edukim, Fjala e lirë, Londër, 30 qershor 2011,

13. Thrid Edition Toronto 1993, Eureka, Tiranë, 1995,

14. Maliqi, B., Shënime pedagogjike, Londër, 2011. Maliqi, B., Shënime pedagogjike,

(Shabllone të përdorura në gazetën Mësuesi, në revista dhe buletinet pedagogjike gjatë

viteve 2007-2012).

15. Karadaku, D., Etika, Pika pa sipërfaqe, Tiranë, 2015

16. Lami.R., Komunikimi dhe marrëdhënia shoqërore,Dituria, Tiranë, 2014

17. Heba, H., Komunikimi zgjedhje dhe zgjedhje, Dita print, Tiranë, 2019

18. https://enqa.eu/indirme/esg/ESG%20in%20Albanian_by%20KAA.pdf?fbclid=IëAR07Io

2E5jzVzfëHë8ZlëpQymj_2drËk6hEëcllgIzeXUs8P_hJLGk9UEx8

34

19. https://myheritagelanguage.com/sq/book/promoting-intercultural-competence/unit-4-

intercultural-communication-getting-along/what-inhibits-

communication/?fbclid=IwAR1WBC6hJURgFHAaIjWyI4ZNdv_Tt5XTpYOnkdmNOD

EnZcX9hM10GNXQRwU

20. https://www.researchgate.net/profile/Jerry_Wellington/publication/237432638_Children_

with_communication_difficulties_in_mainstream_science_classrooms/links/55195ba60cf

21b5da3b84a38/Children-with-communication-difficulties-in-mainstream-science-

classrooms.pdf

21. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.924.4849&rep=rep1&type=pdf

35

Jetëshkrimi

Unë quhem Rinore Zhara, e lindur në Pejë më 24.11.1996. Shkollën fillore e kam përfundur

në shkollën fillore “Xhemajl Kada” në Pejë gjatë viteve 2004-2012, pastaj shkollimin e mesëm

e vazhdova në Gjimnazin “Bedri Pejani” në Pejë gjatë viteve 2012-2015.

Studimet universitare i vazhdova në Universitetin e Gjakovës “Fehmi Agani” në Gjakovë,

Programi: Parashkollor, si studente e rregullt.

36

VËRTETIM LEKTURIMI

Unë, Leomir Smajli dëshmoj që e kam lekturuar punimin shkencor si punim

diplome, (Bachelor) të studentes Rinore Zhara, me temë: “Llojet e komunikimit në

shkollë” nën mentorimin e prof. ass. dr. Valdet Hysenaj.

Tema vjen nga radhët e Universitetit të Gjakovës “Fehmi Agani”, Fakulteti i

Edukimit. Programi: Parafillor.

Tema është shikuar nga aspekti gjuhësor në përpikëri dhe nga ai drejtshkrimor.

Gjithsesi, punimi nga ana e lekturuesit ka marrë vëmendje edhe në të shikuarit në

aspektin teknik dhe gabimet strukturore.

Lekturues:

Leomir Smajli

+383 (0) 45678108

leomirsmajli@gmail.com