Ulusların kaderlerini Tayin Hakki

8/14/2019 Uluslarn kaderlerini Tayin Hakki

1/175

Viladimir li LeninUluslarn Kaderlerini Tayin Hakk

NDEKLER

7RSDP'nin Ulusal Program

5Ulusal Sorun zerine Eletirici Notlar

6 I. Diller Sorununda Liberaller ve Demokratlar20 II. "Ulusal Kltr"24 III. "Ulusal zmleme" Umacs32 IV. Ulusal Kltr zerklii"39 V. Uluslarn Eitlii ve Ulusal Aznln Haklar45

VI. Merkezileme ve zerklik

53Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Etme Hakk

54 I. Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Etmesi Nedir?60 II. Sorunun Somut Tarihsel Konumu

64 III. Rusya'da Ulusal Sorunun Somut zellikleri ve Bu lkede Burjuva Demokratik Dnm

69 IV. Ulusal Sorunda "Pratik Olma"76 V. Ulusal Sorunda Liberal Burjuvazi ve Sosyalist Oportnistler88 VI. Norve'in sve'ten Ayrlmas

95 VII. Uluslararas Londra Kongresi (1896) Karar00 VIII. topyac Karl Marx ve Pratik Rosa Luxemburg08 IX. 1903 Program ve Programn Likidatrleri19

X. Sonu


2/175

24 Byk-Rus Ulusal Gururu zerine

30 Ulusal Politika zerine

40 Sosyalist Devrim ve Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk (Tezler)

40 I. Emperyalizm, Sosyalizm ve Ezilen Uluslarn Kurtuluu41 II. Sosyalist Devrim ve Demokrasi Uruna Savam

44 III. Uluslarn Kaderlerini Tayin Etme Hakknn nemi ve Bu Hakkn Federasyon ile lgisi45 IV. Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk Sorununun Proleter Devrimci Sunuluu47 V. Ulusal Sorunda Marksist ve Prudoncu Gr49 VI. Uluslarn Kaderlerini Tayin Etme Hakk Bakmndan Tip lke50 VII. Sosyal-ovenizm ve Uluslarn Kaderlerini Tayn Hakk51 VIII. nmzdeki Gnlerde Proletaryann Somut Grevleri52 IX. Rus ve Polonyal Sosyal-Demokratlarn ve II. Enternasyonalin Uluslarn Kaderlerini Tayin

Hakk lkesindeki Tutumu

56 Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk zerine Bir Tartmann zeti58 I. Sosyalizm ve Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk63 II. Emperyalizm anda Demokrasinin "Gereklemesi Olana" Var mdr?65 III. lhak Nedir?69 IV. lhaklardan Yana m, Yoksa lhaklara Kar m?74 V. Sosyal-Demokrasi Niin lhaklara Kardr?76 VI. Bu Sorunda "Avrupa'y" Smrgelerle Kyaslamak Doru mudur?79 VII. Marksizm mi, Prudonculuk mu?89 VIII. Hollanda ve- Polonya Sosyal-Demokrat Enternasyonalistlerinin Tutumunda zel ve Genel94 IX. Engels'in Kautsky'ye Mektubu96 X. 1916 rlanda Ayaklanmas

201XI. Sonu

204 Ulusal Sorun zerine Sylev211 Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu zerine Tezlerin lk Tasars220 Uluslar ve Smrgeler Komisyonunun Raporu227 ["zerkletirme" zerine Notlar]227 Ulusal-Topluluklar ya da "zerkletirme" Sorunu230 Ulusal-Topluluklar ya da- "zerkletirme" Sorunu (Devam)232 Notlara Devam235 Aklayc Notlar250 Adlar Dizini

RSDP'NN ULUSAL PROGRAMI15 (28) ARALIK 1913

MERKEZ Komitesi Konferans, zveeniye'de[1] yaynlanm olanulusal sorun zerine karar[1*] kabul etti ve ulusal program sorununukongre gndemine ald.

Ulusal sorunun u anda -kar-devrimin tm politikasnda, burjuvazinin

snf bilincinde, ve Rusya sosyal-demokrat proletarya partisinde- niin venasl nemli bir yer tuttuuna, kararda, ayrntl olarak deiniliyor.Kukusuz bu konu zerinde durmann gerei yok, nk durum

apaktr. Marksist teorik yaznda, bu durum ve sosyal-demokratlarn


3/175

ulusal programnn temelleri, son dnemde [sayfa 7] aydnlakavuturulmutur (burada bata Stalin'in makalesini belirtmek gerekir[2],Onun iin bu yazda sorunu salt parti asndan koymay ve Stolipin-Maklakov[3] basks altnda boulmakta olan legal basnn ele alamayacanoktalara aklk getirmekle yetinmeyi doru buluyoruz,

Rusya'da sosyal-demokrasi, daha eski lkelerin, yani Avrupa'nndeneyimlerine ve bu deneyimlerin teorik ifadesi olan marksizme dayanarakolumaktadr. lkemizin zellii, ve bu lkede sosyal-demokrasininyaratld tarihsel ann zellii undadr ki, burada -Avrupa'dan farklolarak- sosyal-demokrasi, burjuva devriminden nce olumaya balad vebu devrim srasnda olumaya devam ediyor. kincisi, bizim lkemizde,proleter demokrasisini genel olarak burjuva ve kk-burjuvademokrasisinden aykmak iin kanlmaz olan savam -ki bu, zndebtn lkelerin tanm olduu savamlardan farkszdr-, marksizmin,Batda ve bizim lkemizde tam bir teorik zafer salad bir kouloluturmaktadr. Onun iin bu savamn biimi, marksizm uruna birsavam olmaktan ok, "hemen hemen Marksist" tmcelerle kendisinimaskeleyen kk-burjuva teorilere kar bir savamdr.

"Ekonomizm"[4] (1895-1901) ve "legal- marksizm"den[5](1895-1901,1902) bu yana, bu, hep byle olmutur, Bu akmlarn menevizm[6] ile1903-1907) ye likidatr akmla[7] (1908-1913) sk, st rtl balarn ve

yaknln ancak tarihsel gereklerden korkanlar unutabilirler.1901 - 1903 yllarnda RSDP programn hazrlam olan eski skra[8],

lk kez esasl bir tarzda Rusya ii hareketinin teori ve pratiindemarksizmi kurarken, teki sorunlarda olduu gibi ulusal sorunda dakk-burjuva oportnizmine kar savayordu. Bu kk-burjuvaoportnizmi, en bata Bundun milliyeti saplantlarnda ya dadalgalanmalarnda ifadesini buluyordu. Eski skra, Bundun milliyetiliinekar etin bir sava yrtt. Bu sava unutmak bir kez daha [sayfa 8]belleini yitirmi zavallnn durumuna dmek, Rusya sosyal-demokrati hareketinin tarihsel ve ideolojik temelinden kopmak olur.

te yandan, Austos 1903'te toplanan kinci Kongrede RSDPprogramnn kesin olarak kabul edilmesi srasnda, baz Polonyal sosyal-demokratlarn "uluslarn kaderlerini tayin hakkna" glge drme, yanibambaka bir ynden oportnizmin ve milliyetiliin iine kaymadorultusunda baz acemice giriimlerine kar bir savam yrtldbunun kongre tutanaklarnda kayd yoktur, nk savam hemen "hemen

btn kongrenin katld Program Komisyonunda olmaktayd).Bugn bile, aradan on yl getii halde, savam, iki temel izgiyi

zleyerek devam ediyor; bu da, savamn Rusya'da ulusal sorunun tmnesnel koullaryla sk skya bal olduunu gsterir.

Avusturya'da, (Kristan, Ellenbogen vb. tarafndan savunulan ve GneySlavlar tasarsnda ifade edilmi olan) "ulusal kltrel zerklik" program


4/175

Brnn Kongresinde(1899) reddedildi. Blgesel ulusal zerklik kabul edildi,ve btn ulusal blgelerin zorunlu birlii yolunda sosyal-demokratpropaganda, "ulusal kltrel zerklik" fikri ile yalnzca bir uzlamayd. Bumutsuz grn bellibal teorisyenleri, bunun, Yahudilereuygulanmayacan zellikle. belirttiler.

Rusya'da, her zaman olduu gibi, kk bir oportnist yanlgelitirerek bir oportnist siyasal sistem haline getirmeyi ama edinenkimseler kt. Nasl ki, Almanya'da Bernstein, Rusya'da sa kadetlerin,Struvelerin, Bulgakovlarn, Tugan ve reksnn ortaya kmasna nedenolduysa, ayn biimde, Otto Bauer'in (ar lde ihtiyatl Kautsky'nindeyii ile) "enternasyonalizmi unutmas", Rusya'da tm Yahudi burjuvapartilerin ve bir dizi kk-burjuva akmlarn (Bund ve 1907 sosyalist-devrimci ulusal partiler konferans) "ulusal kltrel zerklii" bir btnolarak benimsemeleri [sayfa 9] sonucunu verdi. Geri Rusya, bir bakma,Bat Avrupa oportnizminin mikroplarnn bizim barbar topramzda naslgerek salgnlar meydana getirdiinin rneini vermektedir.

Bizde sksk Bernstein'n Avrupa'da "hogr ile karland" belirtilir,ama berntayncln bizim "kutsal" Rusya anamz dnda, dnyada hibiryerde struvecilii dourmad, ve "bauercilik"in de Yahudi burjuvazisininnce milliyetiliinin sosyal-demokratlar tarafndan hakl gsterilmesine

dek vardrlmad unutulur."Ulusal kltrel zerklik" en ince, bu yzden de en tehlikeli

milliyetilii temsil eder; bu, ulusal kltr sloganlaryla ve son derecezararl, giderek anti-demokratik bir ey olan eitimin milliyetlere greblnmesi yolunda propaganda ile iilerin yozlatrlmasdr. Ksaca, buprogram, proleter enternasyonalizmiyle mutlak olarak eliir; ve ancakkk-burjuva milliyetilerin lklerine yant verir.

Ama yle bir durum vardr ki, marksistler, burada, eer demokrasiye veproletaryaya ihanet etmek istemiyorlarsa, ulusal sorunda zel bir istemi,uluslarn kaderlerini serbeste tayin etme hakkn (RSDP programnn 9.maddesi), yani siyasal bakmdan ayrlmay savunmaldrlar. Konferans

karar bu istemi yle ayrntl olarak savunmaktadr ki, burada herhangi biryanl anlamaya yer olamaz.

Onun iin biz, yalnzca bu programa kar leri srlm olan venanlmaz bir bilisizlii ve oportnizmi yanstan itirazlarn niteliini gzler

nne sermekle yetineceiz. Bu nedenle belirtelim ki, programmznyrrlkte olduu on yl boyunca, RSDP'nin hi bir birimi, hi bir ulusalrgt, hi bir blgesel konferans, hi bir yerel komite, bir kongrede ya dakonferansta hi bir delege, 9. maddenin deitirilmesi ya da kaldrlmas

sorununu ortaya atmamtr!Bunu, asla unutmamak gerekir. Bu, bize, bu noktaya kar itirazlarda bir

parack olsun ciddiyet ye parti zihniyeti [sayfa 10] olup olmadngsterir.


5/175

Likidatrlerin gazetesinden Bay Semkovski'yi ele alalm. Bu kii, partiyiasfiye etmi bir kimsenin hafifliiyle yle diyor: "Baz dncelerle

programn 9. maddesinin tm olarak kaldrlmas yolunda RosaLuxemburg'un nerisine katlmyorum." (N. R Gaz., n 71.)

Gizli dnceler mi var! Ama programmzn tarihi hakknda bu ldebilgisiz olduktan sonra, nasl olur da insan "gizleme merakna" tutulmaz?Hafiflikte bir ei olmayan ayn Bay Semkovski, (parti, program neoluyormu ki?) Finlandiya'y bir istisna sayarsa, nasl olur da "gizlememerakna" tutulmaz?

"Polonya proletaryas Rusya'nn btn proleterleri ile birlikte ortaksava ayn devletin erevesi iinde vermek istemesine karlk, Polonyaoplumunun gerici snflar, bunun tersini, Polonya'nn Rusya'dan

ayrlmasn isterlerse, ve bunlar bir referandumda oylarn ounluunusalarlarsa... nasl davranmal? Biz, sosyal-demokratlar, merkeziparlamentoda, Polonyal yoldalarmzla birlikte ayrlmaya kar m oyvermeliyiz, yoksa uluslarn kaderlerini serbeste tayin hakkn ihlaletmemek iin oyumuzu ayrlmadan yana m kullanmalyz?"

Bylesine bnce, bylesine tedavisi olanaksz olan bir kafa karklnyanstan sorular sorulduunda, gerekten nasl davranmal?

Uluslarn kaderlerini tayin hakk, bay likidatr, bu sorunun merkeziparlamentoda deil, ayrlan aznln parlamentosunda, meclisinde ya dareferandumunda karara baland anlamn tar. Norve (1905'te)sve'ten ayrld zaman, buna karar veren tek bana (sve'in yari

byklnde olan) Norve oldu.Bay Semkovski'nin her eyi inanlmaz bir biimde karmakark hale

getirdiini ocuklar bile grebilir."Uluslarn kaderlerini tayin hakk", demokratik bir dzeni [sayfa 11]

zorunlu klar, yle ki, bu dzende yalnzca genel olarak demokrasi ileyetinilmez, burada, zel olarak ayrlma sorununu demokratik olmayanyoldan zme balamak olanakl deildir. Demokrasi, genel anlamyla,sava ve ezici bir milliyetilikle badaabilir. Proletarya, bir ulusun bir

devlet snrlar iinde zorla tutulmasn olanaksz klan bir demokrasidenyanadr. Bu yzden, "uluslarn kaderlerini tayin hakkn ihll etmemekin", pek akll Bay Semkovski'nin sand gibi, "oylarmz ayrlma lehinde

vermek" deil, ayrlan blgenin sorunlarn bizzat kendisinin zmebalayabilmesine izin verilmesi amacyla kullanmak zorundayz.

Bay Semkovski'nin entelektel yeteneklerine sahip bir kimsenin bile,"boanma hakk"nn boanmaya oy vermeyi gerektirmediinianlayabilecei sanlr! Ama mantn ilkel esaslarn bile unutmak, 9.

maddenin eletiricilerinin yazgs olsa gerek.Norve sve'ten ayrld zaman, sve proletaryas, eer milliyeti

kk-burjuvazinin arkasndan gitmek istemiyorduysa, sveli papazlarnve byk toprak sahiplerinin istedikleri ekilde Norve'in zorla sve'e


6/175

balanmasna kar oylarn kullanmal ve bu uurda ajitasyon yaplmaldr.Bu, ak ve anlalmas pek g olmayan bir ey. Uluslarn kaderlerini tayinhakk ilkesinin bakalarn ezen egemen uluslarn proletaryasna yklediibu ajitasyonu, sveli milliyeti demokratlar benimsemeyebilirlerdi.

"Eer gericiler ounluktaysa ne yapmal?" diye soruyor BaySemkovski. On yanda bir rencinin sorabilecei bir soru. Eerdemokratik bir oylama ounluu gericilere verirse, Rus Anayasasn neyapmal? Bay Semkovski, yavan, ii kof, pratik bir deeri olmayan sorularsoruyor, yedi aptaln sorduu ve yetmi akllnn yantlayamad sorularrnden bir ey.

Gericiler, bir demokratik oylamayla, ounluu saladklar [sayfa 12]zaman, genellikle u iki eyden biri olur: ya gericilerin karar uygulanr, vebunun kt sonular ynlar hzla ya da yava yava gericilere kardemokrasiye doru iter; ya da demokrasi ile gericiler arasndaki atmabir i savala ya da benzeri bir eyle zme, balanr, ki bu,Semkovskilerin bile iitmi olabilecekleri gibi) demokratik bir dzende

bile olabilir.Uluslarn kaderlerini tayini hakknn tannmas en gerek burjuva

milliyetiliinin "oyununa gelinmesini" salar, diyor Bay Semkovski. Buocuka bir samadr, nk bu hakkn tannmas, hi bir ekilde, neayrlmaya kar propaganda ve ajitasyona, ne burjuva milliyetiliininsulanmasna engel deildir. Tam tersine, ayrlma hakknn reddi, tartmagtrmez biimde en kesin gerici Byk-Rus milliyetiliinin "oyununagelinmesini" salar.

Rosa Luxemburg'un, ok zaman nce, Alman ve Rus sosyal-demokrasisinde alaya alnmasna neden olan (Austos 1903) glnyanlgsnn dm noktas yledir: Ezilen uluslarn burjuvamilliyetiliinin oyununu oynamaktan korkulduu iin, ezen ulusun,yalnzca burjuva milliyetiliinin deil, Kara-Yzler milliyetiliinin oyunuoynanyor.

Eer Bay Semkovski, parti tarihi ve programnn bu kadar cahili

olmasayd, bundan onbir yl nce, Zarya'da[9], RSDP program taslansavunurken (ki bu program, 1903'te onun kendi program da olmutur, s.38) uluslarn kaderlerini tayin hakknn tannmasna zel olarak deinenPlehanov'u rtmenin ona dtn anlard. Plehanov bu konuda yleyazyordu:

"Burjuva demokratlar iin, teoride bile, zorunlu olmayan bu istem,sosyal-demokratlar olarak bizim iin zorunludur. Eer biz bunu unutursak,ya da Rus yurttalarmzn ulusal nyarglarn yaralamak korkusuyla, bunu

sylemeye cesaret edemezsek, uluslararas sosyal-demokrasinin birlikl olan 'btn lkelerin proleterleri birleiniz!' slogan, [sayfa 13] bizimazmzda utanmazca bir yalan haline getirdi."


7/175

Plehanov, Zarya'da, konferans kararlarnda ayrntl olarak gelitirilmiolan balca iddiay, onbir yldr Bay Semkovskilerin dikkatini bir trlekmeyen iddiay ileri sryor. Rusya'da Byk-Ruslar yzde-krktr,ama Byk-Rus milliyetilii nfusun yzde-elliyedisi zerinde egemendirve btn uluslar eziyor. Bizde ulusal gericilerle ulusal-liberaller, (Struve verekas, ilericiler vb.) imdiden ortaklk kurmulardr ve ulusal-demokratizmin "ilk krlanglar" da grnmtr (1906 Austosunda BayPeehanov'un mujiin milliyeti nyarglarn anlayla karlama arsnanmsaynz).

Rusya'da burjuva demokratik devrimin tamamlandn kabul edenyalnzca likidatrlerdir; oysa btn dnyada byle bir devrim, ulusalhareketlerle birlikte geliir. Rusya'da snr blgelerinde yle ezilen uluslargryoruz ki, bunlar, komu devletlerde daha byk bir zgrlesahiptirler. arlk, komu lkelerden daha gericidir. O, zgr iktisadigelime nnde en byk engeli oluturuyor ve btn gcyle Byk-Rusmilliyetiliini krklyor. Hi kuku yok ki, tm teki koullar eit olmakkouluyla, bir marksist iin byk devletler, kklere kyasla, her zamanye tutulur. Ama yalnzca arlk dzenindeki koullar ile btn Avrupadevletlerindeki ve Asya devletlerinin oundaki koullarn eit olduufikrini benimsemek glntr.

Onun iin bucunn Rusya'snda uluslarn kaderlerini tayin hakknnyadsnmas aka oportnizmdir, bu, hl ok gl olan gerici Byk-Rus milliyetiliine kar savamn reddedilmesidir.

Sosyal-Demokrat, n 3215 (28) Aralk 1913 [sayfa 14]

ULUSAL SORUN ZERNE ELESTRC NOTLAR[10]EKM-ARALIK 1913

U anda, ulusal sorunun, Rusya'da toplumsal yaamn sorunlararasnda birinci planda bir yer tutmas doal bir eydir. Gericiliin militanmilliyetilii, kar-devrimci, burjuva liberalizmden milliyetilie gei

zellikle Byk-Rus milliyetiliine ama ayn zamanda Polonyal, Yahudi,Ukraynal vb. milliyetiliine de) ve ensonu, eitli "ulusal" (yani Rusolmayan) sosyal-demokratlar arasnda parti programnn ihlaline kadar


8/175

varan milliyeti dalgalanmalar: btn bunlar, bizim, ulusal sorun zerindeeskisinden daha byk bir dikkatle durmamz zorunlu klmaktadr.

Bu yazmz, zellikle, marksistlerin ve szde-marksistlerin ulusalsorundaki programa aykr tutumlarn bir btn [sayfa 15] olarakncelemeyi erek olarak almaktadr. Severnaya Pravda'nn[11] 29. saysnda5 Eyll 1913, "Diller Sorununda Liberaller ve Demokratlar" balkl yaz),iberallerin ulusal sorundaki oportunistliklerinin szn etme frsatn

buldum. Bu yazm, M. F. Liebmann'n oportnist Yahudi gazetesi Zeit'ta[12]kan sert eletirisine neden oldu. te yandan, Rus marksistlerinin ulusalsorun zerindeki programlar Ukraynal oportnist Lev Yurkevi tarafndanda eletiri!di (Dzvin,[13] 1913, n 7-8). Bu iki yazar, o kadar ok ynlsoruna deinmilerdir ki, kendilerini yantlayabilmek iin, bu konununeitli ynlerini incelememiz gerekiyor. Ve bana yle geliyor ki, en uygunu,Severnaya Pravda'daki yazy buraya aktarmakla ie balamaktr.

. DLLER SORUNUNDA LBERALLER VEDEMOKRATLAR

Gazeteler, ar-gerici olmamak ve rkek bir "liberalizm" eilimigsterme zelliine sahip Kafkasya genel valisinin raporundan kerelerceszettiler. Genel vali, rnein Rus olmayan halklarn yapay olarakruslatrlmasna kart bir tutum benimsemektedir. Kafkasya'da Rusolmayan ulusal topluluklarn temsilcileri ocuklara Rusa retmek iinkendiliklerinden aba gstermektedirler; rnein, Rus dili renimininseimlik olduu Ermeni papaz okullarnda olduu gibi.

Rusya'da en yaygn liberal gazetelerden biri olan Ruskoye Slovo[14]n 193) bu geree deinirken, pek yerinde olarak, Rusya'da, Rus diline

kar dmanca davrann "yalnzca bu dilin yapay olarak" (zorla demekdaha doru olur) "kabul ettirilmesinden" ileri geldii sonucunavarmaktadr.

"Rus dilinin yazgsndan kayglanmann gerei yok. Bu dil,

kendiliinden, btn Rusya'da kabul edilecektir." Diye [sayfa 16] yazyorgazete. Ve hakk da yok. deil, nk iktisadi zorunluluklar, ayn devletinde yaayan ulusal-topluluklar(birlikte yaamak istedikleri srece)

ounluun dilini renmeye doru itecektir. Rusya'da ,dzen ne kadardemokratik olursa, kapitalizmin, gelimesi o kadar hzl ve yaygn olacakve iktisadi zorunluluklar, ayr ayr ulusal-topluluklar, ortak ticari ilikilerin en uygun dili renmeye doru itecektir.

Ama liberal gazete kendi kendisiyle elikiye dmekte ve liberal

utarszln gstermekte gecikmiyor."Kimse, Ruslatrmann dman olsa bile, Rusya kadar geni bir

devlette tek bir ortak dilin bulunmasnn zorunlu olduunu ve bu dilin deancak Rusa olabileceini yadsyamaz. "


9/175

Mant tersine iletelim! Kk svire, ortak tek bir devlet dili yerine, resmi dilin (Almanca, Franszca ve talyanca) bulunmasndan hi birzarar grmemekte, tersine yararlanmaktadr. svire'de nfusun %70'iAlmandr (Rusya'da %43' Ruftur), %22'si Frensizdir (Rusya'da % 17'siUkraynaldr), %7'si talya'ndr (Rusya'da Polonyallar nfusun %6'sn veBeyaz Ruslar da %4,5'ini oluturur). Eer svire talyanlar, ortakparlamentoda sk Franszca konuuyorlarsa, onlar, bunu, herhangi birbarbarca polis yasasnn zoruyla yapmamaktadrlar (svire'de byleyasalar yoktur); Franszca konumalar, yalnzca demokratik bir devletinuygar yurttalarnn, kendiliklerinden, ounluun anlad dildekonumay ye tutmalarndan trdr. Fransz dili, talyanlara kar kinelkin etmez; nk bu dil polis nlemleriyle zorla kabul ettirilmeyen zgr

ve uygar bir ulusun dilidir.O halde ok daha dank olan ve son derece geri olan "byk" Rusya,

dillerinden biri iin ayrcalkl bir durum yaratarak niin gelimesinifrenlesin? Bunun tam tersini yapmak doru davran deil midir bayiberaller? Eer [sayfa 17] Rusya, Avrupa'ya yetimek istiyorsa, hangileri

olursa olsun, btn ayrcalklar, bir an nce, tam olarak ve en enerjikbiimde ortadan kaldrmak gerekmez mi?

Eer btn ayrcalklar yok edilirse, eer dillerden birinin zorla kabulettirilmesine son verilirse, btn Slavlar, aralarnda anlamay ksazamanda ve kolayca renirler ve ortak parlamentoda ayr dillerdekonumalar yaplmas gibi "korkun" bir eyden korkmaz hale gelirler.Ticari ilikilerin gerei, ounluun, lkenin hangi dilini konumasndayarar olduunu belirleyecek olan, iktisadi zorunluluklar olacaktr. Ve buortak dil saptamas, ayr uluslardan meydana gelen lkenin nfusuarafndan serbeste kabul edildii lde, salam olacaktr,

demokratizmin yaygn olduu ve bunun sonucu olarak da kapitalizmindaha hzl bir gelime tand lde abuk gerekleecektir.

Btn siyasal sorunlarda olduu gibi, diller sorununda da liberaller, birelini (aka) demokrasiye uzatan ve teki elini (arkalarnda) gericilere ve

polis ajanlarna uzatan ikiyzl bezirganlar gibi davranmaktadrlar. Liberal,gericilerden, elaltndan u ya da bu ayrcal koparmaya urarken, bizayrcalklara karyz diye baryor.

Her trl burjuva liberal milliyetiliinin nitelii ite byledir: yalnzcaByk-Rus milliyetiliinin deil (elbette ki ezici karakterinden tr vePurikevilerle[15] balantsndan tr en kts budur), Polonyamilliyetiliiyle, Yahudi, Ukraynal, Grc ve btn teki milliyetilikler iindurum ayndr. "Ulusal kltr" slogan altnda, Rusya'nn olduu gibi

Avusturya'nn da btn uluslarnn burjuvazisi, gerekte iilerinblnmesi iin, demokrasinin zayf dmesi iin aba gstermekte, halknhaklarn ve zgrlklerini kstlattklar gericilerle bezirganca alverileregirimektedir.


10/175

i demokrasisinin slogan "ulusal kltr" deildir, demokratizmin vednya ii hareketinin uluslar aras kltrdr. Burjuvazi, bir sr"olumlu" ulusal programlarla halk [sayfa 18] aldatmay deneyebilir. Bilinlii ona u yant verecektir: ulusal sorunun tek bir zm vardrsefahat, elikiler ve smr dnyas olan kapitalizm dnyasnda bu

sorunun zme balanabildii lde) bu da, tutarl demokratizmdir.Kant m istiyorsunuz: eski bir kltre sahip bulunan Bat Avrupa'daki

svire ve yeni bir kltre sahip bulunan Dou Avrupa'daki Finlandiya.Ulusal sorunda ii demokrasisinin program da udur: hangi ulus ve

hangi dil iin olursa olsun her trl ayrcaln kesin olarak ortadankaldrlmas; uluslarn siyasal kaderlerini kendilerinin tayin etmesisorununun, yani bunlarn tamamen zgr ve demokratik yoldan ayrlmalarve bamsz devlet kurmalar sorununun zme balanmas; uluslardanbirine herhangi bir ayrcalk tanyacak olan (zemstvonun[16], topluluunvb.) uluslarn hak eitliini bozacak olan ya da bir ulusal aznln haklarnbaltalayacak olan her trl davran yasaya aykr ve geersiz sayan vedevletin her yurttana, anayasaya aykr olan bu tr tasarruflarn geersizsaylmasn talep etme hakkn tanyan ve ayn zamanda byle hareketleregiriecek olanlar cezalara uratan genel bir yasann kabul.

Dil sorunlar vb. yznden ayr ayr burjuva partilerin aralarndasrdrdkleri ulusal kavgalara kar, ii demokrasisi u istekleri ilerisrer: her burjuva milliyetinin tledii eyin tam kart olarak, btnulusal-topluluklardan gelme iilerin, btn ii sendika, kooperatif veketim rgtlerinde mutlak birlii ve tam kaynamas ile, ancak byle bir

birlik ve byle bir kaynama ille demokrasi savunulabilir ve imdidenuluslararas bir nitelie brnen ve her geen gn bu nitelii artansermayeye kar iilerin karlar savunulabilir, her trl ayrcala vesmrye yabanc olan yeni bir yaam tarzna doru dnmekte olannsanln karlar savunulabilir. [sayfa 19]

I. "ULUSAL KLTR"

Okurun da grd gibi, Severnaya Pravda, devlet dili sorunu gibi birrnekten yola karak, ulusal sorunda elini feodallere ve polislere uzataniberal burjuvazinin tutarszln ve oportnizmini aa vurmaktadr.

Liberal burjuvazinin ayn cinsten bir sr baka sorunda da (liberalizminkarlar bakmndan bile) daha az ihanet, ikiyzllk ve ahmaklkladavranmamasn anlamak kolaydr.

Sonu? Her trl liberal burjuva milliyetiliinin ii evrelerine fesatsokmas ve zgrlk davasyla proletaryann snf savam davasna pekbyk zararlar getirmesi. Burjuva eilim (ve feodal burjuva eilim), "ulusalkltr" slogan ardnda gizlendii iin durum daha da tehlikeli olmaktadr.


11/175

Ulusal kltr adna -Byk-Rus, Polonyal, Yahudi, Ukraynal vb. ulusalkltr adna-, Kara-Yzler ve papazlar ve btn uluslarn burjuvazisi,gerici iren tertiplere girimi bulunmaktadrlar.

Eer konuyu marksist olarak, yani snf savam asndan ele alrsak,sloganlar, "genel ilkeler"le deil, anlamsz beyanlarla, parlak szlerledeil, snflarn siyasal karlar ile karlatrarak ele alrsak, bugnkulusal yaammzn grnm ite byledir.

Ulusal kltr slogan (ou kez Kara-Yzlerin ve papazlarn ilhamettii) bir burjuva aldatmacasdr. Bizim sloganmz, demokratizmin vednya ii hareketinin enternasyonal kltr slogandr.

Bu noktada, "bundu Bay Liebmann bana kar sava ayor ve uszleriyle zerime yldrmlar yadryor:

"Ulusal kltr konusunda azck bilgisi olan bir kimse, uluslararaskltrn, ulusal olmayan (ulusal biime brnmeyen) bir kltrolamayacan bilir; ne Rus, ne Yahudi, ne Polonyal olmayan, ulusalnitelik tamayan, saf bir kltr olma iddiasnda bulunan bir kltrsamadr: enternasyonalci [sayfa 20] fikirler, ancak iinin konutuu dillefade edildii ve iinin iinde yaad somut ulusal koullara uyduuakdirde ii tarafndan benimsenebilir; ii kendi ulusal kltrnn,

durumu ve gelimesi karsnda ilgisiz kalamaz, nk, o, kltraraclyla, ve ancak onun araclyla 'demokratizmin ve dnya iihareketinin enternasyonal kltrne' katlma olanan elde etmektedir.Btn bunlar uzun zamandan beri bilinen, eylerdir, ama V. .'nin bunlardinlemeye tahamml yok..."

u tipik bundu muhakemesine, yukarda ifade ettiim marksist teziszde rtecek olan bu muhakemeye bir baknz. Bay bundu, tam olarakkendinden emin olan ve "ulusal sorunu iyi bilen" bir adam tavryla, oktanyklm olan burjuva kavramlar, "uzun zamandan beri bilinen" gereklerolarak sunmaya kalkmaktadr.

Gerekten, bir bunduya gre, enternasyonal kltr, ulusal olmayan birkltr deildir. Zaten kimse bunu ne srmedi. Kimse herhangi bir "saf"

kltrn olabileceini, saf bir Polonya, Yahudi, Rus vb. kltrnnolabileceini sylemedi; yle ki, ii bo bir sr laf yanyana koymamz,yalnzca okurun dikkatini baka yere yneltmek ve grltl bir srszck altnda sorunun zn maskelemek iindir.

Her ulusal kltr, gelimi olmasa bile, demokratik ve sosyalist birkltrn elerini ierir, nk her ulusta, yaam koullar zorunlu olarakdemokratik ve sosyalist bir ideolojiyi douran, smrlen bir emeki ynvardr. Ama her ulusta, ayn zamanda (ounlukla ar gerici ve yobaz

nitelikte olan) bir burjuva kltr de vardr ve bu, ulusal kltrn "bir esi"olarak kalmaz, egemen kltr biimine brnr. Bylelikle, "ulusal kltr",genel olarak byk toprak sahiplerinin, papazlarn ve burjuvazininkltrdr. Bir marksist iin bu temel, basit gerei, bundu glgede


12/175

brakm, laf kalabal iinde "bomutur", yani, gerekte snflar arasuurumu gnna karacak yerde, onu okurdan [sayfa 21] gizlemitir.Pratikte, bundu, snflar-d bir ulusal kltre inanc yaymakta bykkar olan burjuvazinin tutumunu benimsemitir.

"Demokratizmin ve dnya ii hareketinin enternasyonal kltr"slogann ileri srerken, biz, her ulusal kltrden yalnzca demokratik vesosyalist eleri alyoruz ve bunlar, yalnzca ve kesin olarak burjuvakltrne, her ulusun burjuva milliyetiliine kar olduumuz iinalyoruz. Hi bir demokrat ve hele hi bir marksist, dillerin eitliini ya da"kendi" burjuvazisiyle anadilinde polemie girime gereini, "kendi"kyls ve "kendi" kk-burjuvazisi saflarnda anti-feodal ve anti-burjuvafikirleri yayma gereini yadsmaz. Bu konu zerinde uzunboylu durmanngerei yoktur: tartma gtrmez bu gereklerden, bundu, polemiin aslkonusunu, yani sorunun zn maskelemek iin yararlanmaktadr.

Sorun, marksistlerin, dorudan doruya ya da dolayl olarak ulusalkltr slogann kabul etmelerinin mi, yoksa buna kar btn dillerde vebtn yerel ve ulusal zelliklere "uyarlanan" iilerin enternasyonalizmslogann ileri srmelerinin mi doru olup olmad sorunudur.

"Ulusal kltr" slogannn anlam, bu slogan "enternasyonal kltryayma arac olarak yorumlamaya" hevesli u ya da bu aydnbozuntusunun vaatlerine ya da iyi niyetlerine bal bir ey deildir. Sorunabyle bakmak ocuka bir znelcilik olur. Bu slogann anlamn, belirli birlkenin ve dnyann btn lkelerinin, btn snflarnn nesnel durumu velikileri belirler. Burjuvazinin ulusal kltr bir gerektir (ve yineliyorum,

burjuvazi, her yerde byk toprak sahipleriyle ve papazlarla birlikhalindedir). Burjuvazinin, boyundurua alabilmesi iin, iileri,hayvanlatran ve dnme olanaklarndan yoksun brakan, onlar blen,militan burjuva milliyetilii -zamanmzn temel gerei budur.

Kim proletaryaya hizmet etmek istiyorsa, btn uluslarn [sayfa 22]ilerini birletirmeli ve "kendisinin" olsun, bakalarnn olsun,

milliyetilie kar kesin savama girimelidir. Kim ulusal kltr slogann

savunuyorsa, onun yeri kk-burjuva milliyetilerinin arasndadr,marksistlerin arasnda deil.

Somut bir rnek ele alalm. Bir Rus Marksisti, Byk-Rus ulusalkltr slogann benimseyebilir mi? Hayr. O zaman onun yeri milliyetilerarasnda olur, marksistler arasnda deil. Bizim grevimiz, teki lkelerinileriyle sk bir ittifak kurarak, bizim demokratik ve ii hareketimizinarihinde de bulunan filizleri salt bir enternasyonalist ruh iinde

gelitirerek, burjuvazinin ve Kara-Yzlerin Byk-Rus egemen ulusal

kltrne kar savam vermektir. Bizim grevimiz, ulusal kltr slogannsavunmak ya da hogr ile karlamak deildir, grevimiz,enternasyonalizm adna byk toprak sahiplerimize kar ve Byk-Rus


13/175

burjuvalarmza kar, onlarn, Purikevilerin ve Struvelerin zelliklerine"uyarlanan" "kltr"ne kar savam vermektir.

En ok ezilen ve en ok zulme urayan ulus iin de, Yahudi ulusu iinde, ayn eyi sylemeliyiz. Yahudi ulusal kltr, hahamlarn veburjuvalarn slogandr, dmanlarmzn slogandr. Ama Yahudikltrnde ve Yahudi tarihinde baka eler de vardr. Btn dnyadakion milyon Yahudi ve yar-Yahudi'nin yarsndan ou, Yahudileri zorla birkast durumunda tutan geri ve yar-yabanl lkeler olan Galiya'da veRusya'da yaamaktadr. teki yars, Yahudiler iin kast durumubulunmayan ve Yahudi kltrnn evrensel ilerici yce izgilerinin,enternasyonalizminin, ann ilerici hareketlerine katlma eiliminindemokratik ve proleter hareketlerinde Yahudi oran, her yerde, genel

nfustaki Yahudi oranndan stndr) aka belirlendii bir uygardnyada yaamaktadr.

Kim dorudan doruya ya da dolayl olarak Yahudi "ulusal' kltr"sloganna sahip kyorsa, (niyetleri ne kadar iyi olursa olsun)proletaryann dmandr, eski elerin [sayfa 23] savunucusudur veYahudi toplumunun kast nitelii damgasn zerinden atamamaktadr,hahamlarn ve burjuvalarn su ortadr. Oysa, ii hareketininenternasyonal kltrnn yaratlmasna (Rusa ve Yahudice) katkdabulunarak uluslararas marksist rgtlerde, Rus, Litvanyal, Ukraynal vb.iler arasnda eriyen Yahudi marksistleri, Bundun[17] ayrlklkutumuna kar duran byle Yahudiler, "ulusal kltr" sloganna kar

savam vererek, en iyi Yahudi geleneklerini srdrmektedirler.Burjuva milliyetilii ve proleter enternasyonalizmi, kapitalist dnyann

ki byk snf kampna tekabl eden ve ulusal sorunda iki ayr siyasetihatta iki ayr dnya anlayn) ifade eden, "birbiriyle' badamaz iki

slogandr. Ulusal kltr slogann savunarak, "ulusal kltrel zerklik"denen eyin plann ve pratik programn bu slogana dayandrarak,bundular, gerekte, ii evrelerinde burjuva milliyetiliiniyaymaktadrlar.

II. "ULUSAL ZMLEME" UMACISI

Ulusal zmleme sorunu, yani ulusal zelliklerin yitirilmesi ve birbaka ulus haline geli sorunu, bundularda ve yandalarndaki milliyetidalgalanmalarn sonularn aka grebilmemizi salar.

Bay Liebmann, bundularn iddialarn -ya da daha dorusu tartma

yntemlerini- sadakatle benimseyerek belli bir devlet iersinde btnulusal-topluluklardan gelme iilerin tek bir ii rgtnde birlemeleri vekaynamalar istemini (yukarda Severnaya Pravda yazsnn sonunabaknz), "eski ulusal zmleme masal" olarak nitelendiriyor.


14/175

Bay F. Liebmann, Severnaya Pravda'nn yazsn eletirerek yle diyor;"Bu duruma gre, 'hangi ulustansn?' sorusuna, iinin, 'sosyal-demokratm' yantn vermesi gerekiyor." [sayfa 24]

Bundumuz, bunu, son, derece esprili buluyor. Gerekte ise, tutarldemokratik ve marksist bir sloganla bir tuttuu"ulusal zmlemeye" karbu tr esprilerle ve sert klaryla kendi maskesini drmekten te birey yapmamaktadr.

Kapitalizm, gelimesi srasnda, ulusal sorun konusunda iki tarihseleilim gsterir. Birincisi, ulusal yaamn ve ulusal hareketlerin uyandr,her trl ulusal baskya kar savam, ulusal devletlerin yaratlmasdr.kincisi, uluslar arasnda her trl ilikilerin gelimesi ve oalmasdr,

ulusal itlerin yklmas ve sermayenin, genel olarak iktisadi yaamn,siyasetin, bilimin vb. enternasyonal birliinin yaratlmasdr.

Bu iki eilim, kapitalizmin evrensel yasasn oluturur. Kapitalistgelimenin balangcnda birinci eilim egemendir, ikinci eilimolgunlam olan ve sosyalist bir topluma dnmeye doru yolalankapitalizmin niteliidir. Marksistlerin ulusal program, her eyden nceuluslarn ve dillerin eitliini savunurken, bu alanda her trl ayrcalakar karken (ve uluslarn kaderlerini kendilerinin tayin etme hakknsavunurken, ki bundan ilerde szedeceiz); ve sonra da enternasyonalizmlkesini ve proletaryaya burjuva milliyetiliinin en yontulmuunun bile

bulatrlmasna kar uzlamaz savam savunurken, her iki eilimi degznnde tutmaktadr.

u sorun karmza kyor: Bundumuz, "ulusal zmleme"ye karbarp arrken neyin szn etmektedir? Herhalde uluslara karzulmn, ya da bunlardan birine tannan ayrcalklarn szn deil, nk"ulusal zmleme" sznn burada yeri yoktur; nk ayr ayr, ya daresmi bir btn olarak ele alndnda btn marksistler, ulusal alanda herrl basky, en kk zorbal, ya da eitsizlii ok ak biimde

sulamlardr; ve ensonu nk, bundumuzun saldrlarna urayanSevernaya Pravda'nn yazs da, btn marksistlerin kabul ettii [sayfa 25]

bu fikri kesin olarak benimsemitir.Hayr. Syleneni, burada baka trl anlamak olanaksz. Bay Liebmann

"ulusal zmleme"yi sularken, bu terimle, ne basky, ne eitsizlii, ne,ayrcalklar kastetmiyor. Eer her trl zordan ve eitsizlikten arndrrsak,ulusal zmleme fikrinde gerek olan bir ey kalr m?

Evet, kalr. Kapitalizmin, ulusal itlerin yklmasna doru, ulusalfarklarn silinmesine doru, uluslarn birbirine benzemesine doruevrensel tarihsel eilimi kalr; her gn, g kazanan ve kapitalizmin

sosyalizme dnmesinin en nemli etkenini oluturan bu eilim kalr.Kim uluslarn ve dillerin eitliini tanmyor ve savunmuyorsa, kim her

rl ulusal bask ya da eitsizlie kar savamyorsa, o, marksist deildir.Bundan hi kimsenin kukusu yoktur. Ama undan da hi kimsenin


15/175

kukusu olmamas gerekir ki, baka bir ulusun marksistini "ulusalzmleme" fikrine sahip kmakla sulayan szde-marksist de, gerektebasit kk-burjuva milliyetisinden baka bir ey deildir. Btnbundular ve (birazdan greceimiz gibi) Bay Yurkevi, Donstsov verekas gibi Ukraynal milliyeti-sosyalistler, ite bu pek onurlu olmayankimseler kategorisine girerler.

Bu kk-burjuva milliyetilerin anlaylarnda gerici olarak ne varsahepsini somut olarak gsterebilmek iin, tr kanttan yararlanacaz.

Rus ortodoks marksistlerinin "ulusal zmleme"sine kar en serteletiriler, genel olarak Rusyal Yahudi milliyetilerden ve zel olarak dabundulardan gelmektedir. Oysa yukarda da grld gibi, btndnyada onbuuk milyon Yahudiden, hemen hemen yars uygar dnyada,en byk "zmleme" koullar iinde yaamaktadrlar, ezilen, haklarndanyoksun tutulan, Rus ve Polonyal Purikevilerin zulmne urayan Rusyave Galiya'nn mutsuz Yahudileri ise, en az "ulusal zmleme", Yahudilerin "zorunlu [sayfa 26] ikamet blgeleri"ne kadar numerus clausus[2*] ve

Purikevi'vari baka marifetlere kadar varan en byk zelcilik koullarinde yaayan biricik Yahudi topluluudur.

Uygar dnyada Yahudiler bir ulus oluturmazlar: K. Kautsky ve O.Bauer'in dedikleri gibi, onlar, teki uluslardan ok daha fazlazmlenmilerdir. Galiya ve Rusya Yahudileri de bir ulus oluturmazlar;zlerek syleyelim ki (kendilerinin deil, Purikevilerin gnahyznden) henz bir kasttrlar. Yahudi tarihi hakknda bilgileri tartmagtrmez olanlarn ve yukarda belirtilen gerekleri gz nnde tutanlarnvardklar kesin yarg byledir.

Bu, neyi tantlar? Ancak tarih tekerleini tersine dndrmek isteyen,Rusya'da ve Galiya'daki dzeni, Paris ve New-York'taki dzene dorudeil, tersine dndrmek isteyen Yahudi kk-burjuva gericilerin, bukonuda marksist tutuma kar "zmleme" ln atabileceklerini.

anl adlarn tarihe yazm olan, dnyada demokrasi ve sosyalizmuruna savamda klavuzluk etmi olan en iyi Yahudiler arasnda ulusal

zmlemeye svenler kmamtr. zmlemeye kar kanlar, yalnzca,Yahudi gemiinin hayranlardr.

leri kapitalizmin bugnk erevesi iinde uluslarn benzemelerisrecinin genel gidii hakknda bir fikir edinebilmek iin, Kuzey AmerikaBirleik Devletleri'ne yaplan glere ilikin rakamlara baklabilir. 1891'den1900'e kadar on yl iinde, Avrupa'dan ABD'ye 3,7 milyon gmen gitmitir;ve 1901'den 1909'a kadar; 9 yl iinde gidenlerin says 7,2 milyondur. 1900saymnda Birleik Devletler'de on milyon yabancnn yaad

saptanmtr. Bu sayma gre, 78 bin Avusturyalnn, 136 bin ngilizin, 20bin Franszn, 480 bin Almann, 37 bin Macarn, 425 bin rlandalnn, 182 bintalyann, 70 bin Polonyalnn, 166 bin Rusyalnn (ounluu Yahudi), 43

bin svelinin vb. yaad New-York eyaleti, [sayfa 27] ulusal farklar


16/175

ten bir deirmene benzemektedir. Ve New-York'ta olan, geniuluslararas llerde her kentte ve her sanayi merkezinde meydanagelmektedir.

Milliyeti nyarglara saplanmam olan bir kimse, kapitalizmin buuluslar zmlemesi srecini, byk bir tarihsel ilerleme, rnein Rusyabenzeri geri lkelerde olduu gibi, dnyann unutulmu kovuklarndaulusal alkanlklarn yklmas olarak grr.

Rusya'y ve Ruslarn Ukraynallara kar davrann ele alnz.Kukusuz, deil marksistler, demokrat olan bir kimse bile, Ukraynallarnuratldklar hakaretlere kar olanca gcyle savaacak ve onlar iin tambir hak eitlii isteyecektir. Ama ayn devletin iinde, Ukrayna proletaryasle Rus proletaryas arasnda u anda var olan balar ve ittifak

gevetmek, sosyalizme, dorudan ihanet ve Ukraynallarn burjuva "ulusalgrevleri" bakmndan bile, dargrl bir politika saylmaldr.

Kendisini "marksist" sayan Bay Lev Yurkevi (zavall Marx!) budargrl politikann bir rneini bize sunmaktadr. 1906'da, diye yazyor,Sokolovski (Bassok) ve Lukasevi (Tuapski) Ukrayna proletaryasnnamamen ruslatn ve ayr bir rgtn gerei olmadn ileri

srmlerdir. Bay Yurkevi, sorunun zyle ilgili tek bir olayn bile sznetmeden bu iki yazara saldrya geiyor ve isteri nbetleri iindedargrl ve gerici milliyetilik zihniyetine tamamen uygun olarak-

bunun "ulusal edilgenlik" olduunu, "ulusunu yadsmak olduunu", buadamlarn "Ukraynal marksistler arasnda bir blnmeye (!!) nedenolduklarn" vb. iddia ediyor. Bugn "iiler arasnda Ukraynal ulusalbilincin ykselmesine" karn, bizdeki iilerin ancak bir aznln "ulusalbakmdan bilinli" olduunu ne sryor Bay Yurkevi, ounluk ise "halaRus kltrnn etkisi altnda bulunmaktadr". Ve bizim grevimiz, diyehaykryor kk-burjuva milliyetisi, "ynlar kuyruunda [sayfa 28]gitmek deildir, onlar ardmzdan srklemektir, onlar ulusal grevlerkonusunda aydnlatmaktr". (Dzvin, s. 89.)

Bay Yurkevi'in btn bu muhakeme tarz, batanaa bir burjuva

milliyetisinin muhakeme tarzdr. Ama kimileri Ukrayna'nn tam eitliinive zerkliini isteyen, kimileri de bamsz bir Ukrayna devleti isteyenburjuva milliyetileri asndan bile, bu muhakeme tarz salam deildir.Ukraynallarn zgrlk zlemlerine kar kan Byk-Rus ve Polanyaloprak sahipleri snf ve ayn zamanda bu iki ulusun burjuvazileridir. Bu iki

snfn direnmesini krabilecek olan toplumsal g, hangi gtr? 20.yzyln balangc bu soruya somut bir yant getirdi: bu g, ancak,kendisiyle birlikte demokratik kyll eyleme srkleyebilen ii snf

olabilir. Zaferi, ulusal basky olanaksz klacak olan gerekten demokratikgc blmeye ve, bylelikle zayf drmeye alan Bay Yurkevi, budavranyla, yalnzca genel olarak demokrasinin deil, yurdu olanUkrayna'nn karlarna da ihanet etmektedir. Eer Byk-Rusya ve


17/175

Ukrayna proleterleri birlik olarak hareket ederlerse, zgr Ukrayna birgerek olabilir; byle bir birlik olmadan zgr Ukrayna olanakszdr.

Ama marksistler, sorunu, burjuva ulusal adan koymakla yetinmezler.On yllardan beri, Gney, yani Ukrayna, Byk-Rusya'dan kapitalistsektrlere, madenlere, kentlere, onbinlerce ve yzbinlerce kyl ve iiyieken hzl bir iktisadi gelime iindedir. Ve bu olay, tartma gtrmezbiimde ilerici nitelik tar. Kapitalizm, dargrl, alkanlklarna bal,ine kapanm ve son derece bilisiz Rus ya da Ukraynal kylnn yerine,

yaam koullar, Rus olsun, Ukraynal olsun, zgr ulusal snrll ykanetkin proleteri koymaktadr. Diyelim ki Rusya ile Ukrayna arasna, gnnbirinde bir devlet snr geirilmi olsun: byle bir durumda bile Byk-Rusve Ukraynal iilerin "zmlenme"sinin tarihsel bakmdan ilericiniteliinden kuku duyulamaz; [sayfa 29] nasl ki, Amerika'da uluslarnkaynamasnn ilerici bir ey olduundan kuku duyulamazsa, Ukrayna veRusya zgr olduu lde, kapitalizmin gelimesi daha hzl olacaktr; vebu kapitalizm, btn uluslarn, devletin btn blgelerinin ve (eer Rusya,Ukrayna'ya gre bir komu devlet olsayd) btn komu devletlerinilerini daha da ok kentlerine, Madenlerine, fabrikalarna doru

ekecektir.Bay Yurkevi, iki ulusun proletaryasnn birliini, kaynamasn ve

zmlenmesini, Ukrayna ulusal grevlerinin bir anlk baarsna fedaederken, gerek bir burjuva gibi, hatta ileriyi gremeyen, dargrl birburjuva gibi, yani bir kk-burjuva gibi davranmaktadr. lkin ulusalgrevler, ondan sonra proletaryann grevleri, diyorlar burjuvamilliyetileri, ve onlarn ardndan Yurkeviler, Dontsovlar ve teki yalanc-marksistler bunu yineliyorlar. Biz, her eyden nce proletaryann grevleridiyoruz, nk bu grevler, yalnzca emein ve insanln srekli ve hayatikarlarn karlamakla kalmyor, ama ayn zamanda, bunlar, demokrasininkarlarna da uygun dmektedir;ve gerek demokrasi olmadan Ukraynane zerk olabilir, ne de bamsz.

Ve ensonu, Bay Yurkevi'in milliyeti incilerle dolu muhakemesinde bir

baka nokta zerinde de duralm. Ukraynal iilerin bir aznlnn ulusalbilince ulatn sylyor: "iilerin ounluu, hala Rus kltrnnetkisi altnda bulunmaktadr" diyor.

Proletarya szkonusu olduu zaman, Ukrayna kltrn bir tmolarak, gene bir tm olarak Rus kltryle karlatrmak, burjuvamilliyetiliinin yararna olarak, proletaryann karlarna utanmadanhanet etmektir.

Btn milliyeti-sosyalistlere, ada her ulusun, iki ulusu ierdiini

syleyeceiz. Her ulusal kltr, iki ulusal kltr ierir. Purikevilerin,Gukovlarn ve Struvelerin bir Rus kltr vardr, ama ona karlkernievski'nin ve Plehanov'un adlarnn nitelendirdii bir Byk-Ruskltr vardr. [sayfa 30] Ayn biimde, iki Ukrayna kltr vardr; nasl ki


18/175

Almanya'da, Fransa'da, ngiltere'de, Yahudilerde vb. iki ayr kltr varsa.Eer Ukrayna iileri, Rus kltrnn etkisi altnda ise, biz iyi biliyoruz ki,papazlarn ve burjuvazinin Rus kltrnn fikirlerine paralel olarak, Rusdemokrasisinin ve sosyal-demokrasisinin fikirleri de, o iiler zerindeetkide bulunmaktadr. Birinci tr "kltr" e kar savarken, bir Ukraynalmarksist, bunu, ikinci kltrden her zaman ayrdedecek ve Ukraynalilere yle diyecektir: "bilinli Rus iisiyle, onun yaznyla, onun fikir

evresiyle her trl birleme olanaklarn olanca gcmzle kavramamz,kullanmamz ve glendirmemiz mutlaka gereklidir; hem Ukrayna, hemRusya ii hareketinin hayati karlar bunu gerektirir" .

Eer Ukraynal bir marksist, Rus kyclara kar duyduu tamamenhakl ve doal kinin bir parasnn, hafif bir dmanlk duygusu biimindebile olsa, Rus iilerinin proleter kltrn ve proleter hareketinikapsamasna izin verirse, kendisi bu yzden burjuva milliyetiliininbataklna kaym olacaktr. Ayn ekilde, eer bir Rus marksisti,Ukraynallarn tam hak eitlii isteini ya da onlarn bamsz bir devletkurma hakkn bir an bile unutursa, yalnzca burjuva deil, ama ar gericimilliyetiliin bataklna kaym olur.

Rus ve Ukraynal iiler, proleter hareketinin ortak ya da uluslararaskltrn, propagandann hangi dilde yapld konusunda ve bupropagandayla ilgili salt yerel ya da salt ulusal ayrnt sorunlar konusundaen byk bir hogr gstererek, birlikte savunmaldrlar ve bir tek devleterevesi iinde yaadklar srece, bu savunmay, en sk birlik ve organikkaynama iinde yapmaldrlar. Bu, marksizmin mutlak bir zorunluluudur.Bir ulusun iileriyle bir baka ulusun iileri arasnda her trl ayrmagiriimi, marksist "zmleme"ye kar her saldr, proletaryay ilgilendirensayfa 31] sorunlarda bir tm saylarak, ulusal bir kltr, szde tek ve

blnmez olduu iddia edilen bir baka ulusal kltrle kar karyagetirme vb., burjuva milliyetiliinden esinlenen davranlardr ve bunlarakar amanszca savalmaldr.

V. "ULUSAL KLTR ZERKL"

"Ulusal kltr" slogan, yalnzca ulusal sorunda btn propaganda veajitasyonumuzun burjuva propagandasndan farkl yanlarn belirterekdeolojik ieriini tanmlad iin deil, ayn zamanda, nl ulusal kltr

zerkliinin koca program bu slogana dayand iin de, marksistlerbakmndan byk nem tar.

Bu programn temel kusuru, ilke bakmndan yanlgs, en sonuna kadarvardrlm ve en ince ve en mutlak milliyetilii uygulama alanna koymaabas gstermesindedir: her yurtta, kendisini u ya da bu ulusun bireyiolarak kaydettiriyor ve her ulus, yelerini vergilendirme yetkisi olan, bir


19/175

ulusal parlamentosu (diyeti) ve ulusal "devlet sekreterleri" (bakanlar) olanbir hukuksal btn oluturur.

Bu fikir, ulusal soruna uyguland zaman, durum, Proudhon'un fikrininkapitalizme uygulanmasna benzer. Kapitalizmi ve onun temelindeki metaretimini ortadan kaldrmamak, ama bu temeli arlklardan, yabanotlarndan vb. arndrmak; deiimi ve deiim-deerini ortadankaldrmamak, ama tersine, onu "yerletirmek", genel, mutlak, "adil" halegetirmek, duraksamalardan, bunalmlardan arndrmak. Proudhon'un fikri,byle bir fikirdir.

Proudhon kk-burjuva olduu lde, onun teorisi, deiimi ve metaretimini mutlak hale getirir, doann aheseri sayar; ve burjuvamilliyetiliini, iddetten ve adaletsizliklerden vb. arndrarak onu mutlakbir ey, doann aheseri sayan "ulusal kltr zerklii" teori ve programda, ayn lde, kk-burjuva nitelik tar. [sayfa 32]

En "adil", "saf", en ince ve en uygar olsa bile, marksizm milliyetiliklebadaamaz. Onun yerine, marksizm, enternasyonalizmi ileri srer, heryeni kilometre demiryoluyla, her yeni uluslararas trstle, (hem iktisadieylemiyle ve hem de fikirleri ve zlemleriyle enternasyonal olan) her yenii rgtyle gzmzn nnde gelien btn uluslarn tek bir yksek

birlik iinde kaynamasn koyar.Ulusal zellik (nationalit) ilkesi, burjuva toplumda, tarihsel bakmdan

kanlmaz ve zorunlu bir ilkedir ve bu toplumu ele alan bir marksist, ulusalhareketlerin tarihsel haklln, kesin olarak kabul eder. Ama bu kabulediin, milliyetilii savunma biimini almamas iin, o, ulusal hareketlerdelerici ne varsa ancak onu desteklemekle yetinmelidir; yle ki, proleter

bilinci, burjuva ideolojisi tarafndan karartlm olmasn.Feodal uyuukluktan kan ynlarn uyan ilerici bir eydir, nasl ki

bu ynlarn halkn egemenlii uruna, ulusun egemenlii uruna herrl ulusal baskya kar savam da ilerici bir eyse. Marksistin en

kararl ve en tutarl demokratizmi, ulusal sorunun btn ynlerinde mutlaksavunma grevi, buradan gelmektedir. Bu, zellikle olumsuz bir grevdir.

Proletarya, milliyetilii desteklerken ar davranlara gidemez, nkdaha ilerde, milliyetilii glendirmeyi hedef tutan burjuvazinin olumlueylemi balar.

Her trl feodal boyunduruu krmak, uluslara kar her trl baskya,uluslardan biri ya da dillerden biri iin her trl ayrcala kar kmak,demokratik bir g olarak proletaryann mutlak grevidir, ulusal kavgalarlakarartlan ve geciktirilen proleter snfnn savamnn mutlak karnadr.Ama kesin olarak snrlandrlm olan ve snrlar belli tarihsel bir alana

yerletirilmi bulunan erevenin tesinde burjuva milliyetiliine yardmetmek, proletaryaya ihanet ve burjuvazinin saflarna gemek olur. Buradaok kez ok ince olan bir snr vardr ki, bundu ve Ukraynal [sayfa 33]milliyeti-sosyalistler bunu tamamen unutmulardr.


20/175

Ulusal boyundurua kar savam m? Evet, elbette. Her trl ulusalgelime iin, genel olarak "ulusal kltr" iin savam m? Elbette ki hayr.Kapitalist toplumun iktisadi gelimesi, btn dnyada gelimesiamamlanmam ulusal hareketler rnekleri, baz kk uluslarn birbiriyle

kaynatrlmasyla ve bunlarn zararna olarak byk uluslarn kuruluurnekleri, bize uluslarn zmlenmesi rnekleri sunmaktadr.

Burjuva milliyetiliinin ilkesi, genel, olarak, milliyetin gelimesidir,burjuva milliyetiliinin tekelci nitelii burdan gelir, sonu olmayan ulusalkavgalar burdan doar. Proletarya ise, herhangi bir ulusun ulusalgelimesini desteklemek yle dursun, ynlar bu gibi hayallere karuyarr, kapitalist deiim iin en geni zgrl savunur ve zorlazmleme ya da ayrcalklara dayanan zmleme dnda, uluslarnzmlenmesini olumlu karlar.

"Adil snrlar" iinde milliyetilii desteklemek, milliyetilii "kurmak",zel devlet organizmas aracyla btn uluslar arasnda salam ve glitler kurmak: ite ulusal kltr zerkliinin ideolojik temel ve ieriibudur. Bu fikir, batanaa burjuvaca ve batanaa yanltr. Proletarya,milliyetiliin gelimesine destek olamaz; tersine, o, ulusal farklarnsilinmesine ve uluslararas engellerin yklmasna, milliyetler arasndakibalar salamlatran her eye, uluslarn birbirleriyle kaynamasnayardm eden her eye, destek olur. Baka trl davranmak, gerici milliyetikk-burjuvazinin yannda yer almak olur. Ulusal kltr zerklii tasars,Avusturya sosyal-demokratlarnn Brnn Kongresine[18] (1899'da)artlmak zere getirildii zaman, bu tasarnn teorik incelenmesi

zerinde durulmad ya da hemen hemen durulmad. Ama bununla birlikte,bu programa kar, u iki itirazn ileri srlm olmas anlamldr: 1programn papazlarn egemenliini glendirecei; 2 "programn [sayfa34] ovenlii glendirecei, onu her kk toplulua, her kk grubasokaca" (Brnn Kongresinin Almanca resmi tutanaklar, s. 92. Buutanaklarn, Yahudi Milliyeti Partisi (SERP)[19]) tarafndan yaynlanan bir

Rusa evirisi vardr).

Kukusuz, szcn genel olarak kabul edilen anlamyla, yani okul vb.olarak "ulusal kltr" dnyann btn lkelerinde u anda papazlarn veburjuva ovenlerin etkisi altnda bulunmaktadr. Bundular "ulusal kltrzerklii"ni savunduklar zaman, uluslarn oluumunun, bu uluslarnbarnda geen snf savamnn her trl yabanc elerden arndrlmasgibi bir etkide bulunacan sylerken, aka gln bir safsatadabulunmaktadrlar. Her kapitalist toplumda, -gerekten ciddi- snf savam,her eyden nce iktisadi ve siyasal alanda geer. Eitim alann ayr

utmak her eyden nce sama bir topyadr, nk (genel olarak "ulusalkltr" gibi) okulu, ekonomiden ve siyasetten ayrmak olanakszdr;kincisi, sama ve eskimi yerel nitelikteki itleri ve, nyarglar ykmaya

her zorlayan, kapitalist lkenin iktisadi ve siyasal yaamnn kendisidir;


21/175

okulu vb. ayrmakla, "saf" klerikalizmi (papaz yandaln) ve "saf"burjuva ovenizmini korumaktan ve glendirmekten te bir ey yapmolmayz.

Anonim irketlerde ayr ayr uluslarn kapitalistleri pekl, tam anlamainde birlikte bulunabiliyorlar. Fabrikada ayr ayr uluslardan gelme iiler

birlikte alyorlar. Gerekten ciddi ve derin her siyasal sorundagruplama, snflara gre oluyor, uluslara gre deil. Okul ve benzerialanlardan "devletin mdahalesini ortadan kaldrmak" ve bunlar uluslarneline teslim etmek, deyim uygun derse, en ideolojik ve "saf" ulusalkltre ya da papaz egemenliinin ve ovenizmin ulusal temeli zerindealp gelimeye en elverili olan alann, uluslar birbiri ile kaynatranekonomiden ayrmaya aba gstermekten baka bir ey deildir. Pratikuygulamada, "toprak-d" (u ya da bu ulusun [sayfa 35] zerindeyaad topraa bal olmayarak) zerklik plan, ya da "ulusal kltrzerklii" bir tek eyi ifade edebilir: okulun uluslara gre blnmesi, yanieitimde ulusal kapal alanlarn kabul. Proletaryann sosyalizm uruna,snf savam bakmndan sorunu ele almasndan vazgetik, demokrasiasndan bile nl bundu plannn btn gerici niteliini anlayabilmekin, bu plann gerekten neyi temsil ettiini aka grmek yeter.

Bir rnek ve okulun "ulusallatrlmas" iin bir proje, bize neyinszkonusu olduunu aka gsterecektir.

Amerika Birleik Devletleri'nin btn yaamnda, Kuzey eyaletleriyleGney eyaletleri hala blnm durumdadr; Kuzeyde zgrlk ve klesahiplerine kar savam gelenekleri egemendir; Gneydeki eyaletlerde,ktisadi baskya urayan, kltrel bakmdan geri halde tutulan (zenciler

arasnda okuma yazma bilmeyenlerin oran %44, beyazlar arasnda %6'dr)zencilere kar zulmn kalntlaryla birlikte, kleci gelenekler egemendir.Kuzey eyaletlerinde zencilerle beyazlar ayn okula giderler, Gneydezenciler iin zel okullar -eer deyimi uygun grrseniz "ulusal" ya darksal okullar- bulunmaktadr. Bana yle geliyor ki, bu, okulun

"ulusallatrlmas"nn biricik pratik rneidir.

Avrupa'nn dousunda, yle bir lke var ki, orada, Beylis[20] davalarezgahlanabiliyor ve Purikeviler, Yahudileri zencilerinkinden bile kt bir

yazgya itebiliyorlar. Bu lkede, son zamanlarda, bir bakan, Yahudiokullarnn ulusallatrlmas iin bir tasar hazrlad. Ne mutlu ki, bu gericitopyann gerekleme ans yoktur, nasl ki tutarl demokrasiningereklemesinden ve ulusal kavgalarn sona ermesinden telaa kaplan,ve okullar paylama konusunda uluslarn boazlamasna engel olmak..."ulusal kltrler" arasnda sonsuzlua kadar sren dmanlklar

yaratabilmek iin, uluslar, eitim alannda cam fanus iine hapsetmeyikefetmi olan Avusturya kk - burjuvalarnn planlarnn da [sayfa 36]kabul edilme ans yoksa.


22/175

Avusturya'da ulusal kltr zerklii, znde, edebiyatlarn bir kefiolarak kald, ve Avusturya sosyal-demokratlarnn kendileri de bunu pekciddiye almadlar. Buna karlk, Rusya'da ulusal kltr zerklii, btnYahudi burjuva partilerinin ve bundular gibi, Kafkasyal parti ykclargibi, sol poplist eilimde olan Rusya ulusal partileri konferans gibi,. ayrayr uluslarn kk-burjuva ve oportnist elerinin programlarnda yeralmtr, (Ayra iinde belirtelim ki, Rusya ulusal partileri konferans1907'de topland ve bu konudaki karar ounlukla alnd, Rus sosyalist-devrimcileri[21] ve Polonya sosyal-yurtseverleri PSP[22] oylamayakatlmadlar. Bu katlmay, sosyalist-devrimcilerin ve PSP yelerininulusal programla ilgili bu kadar nemli bir ilke sorunu karsndaki sonderece karakteristik tutumlarn aa vurmaktadr!)

Avusturya' da, byle bir program Yahudiler iin nermeninolanakszln tantlamaya, kitabnda koca bir blm aydan, "ulusal kltrzerklii"nin" balca teorisyeni Otto Bauer'in kendisi olmutur, Rusya'daYahudiler arasnda bu program kabul edenler, tm kk-burjuvalar veonlarn temsilcisi Bund oldu.[3*] Bu, ne demektir? Bu u demektir ki, tarihbaka bir devletin siyasetinin somut rneiyle Bauer'in [sayfa 37] kefininsamaln aa vurmutur, tpk (Struve, Tugan-Baranovski, Berdiayevve reks gibi) Rus berntaynclarnn,[25] marksizmden liberalizme hzlgeileriyle, Alman berntaynclnn gerek ideolojik ieriini aavurduklar gibi.

Ne Avusturyal sosyal-demokratlar, ne Rus sosyal-demokratlar, "ulusalkltr" zerkliini programlarna almamlardr. Ama en geri lkeninYahudi burjuva partileri ve birok szde sosyalist kk-burjuva gruplar,burjuva milliyetiliinin fikirlerini, ii evrelerine, incelmi bir biimdesunabilmek iin bunu programlarna koydular. Bu olay pek anlamldr.

ULUSAL sorun zerinde Avusturya programndan szetmeye srageldiine gre, bundularn sk sk deitirdikleri gerei ortaya koymamzgerekir. Brnn Kongresine saf bir "ulusal kltr zerklii" programsunuldu. Bu, Gney Slavlar sosyal-demokrat partisinin programyd ve

kinci paragraf yleydi: "Avusturya'da yaayan her ulus, yelerininbulunduu blge hangisi olursa olsun, (dil ve kltr alanna giren) btnulusal sorunlarn tam bamsz olarak dzenleyen zerk bir grupoluturur." Bu program, yalnzca Kristan tarafndan deil, ama byk etkisiolan Ellenbogen tarafndan da savunuldu. Ama buna karn program gerialnd, nk lehinde tek bir oy kullanlmad. Bunun yerine lkelikterritorialiste) bir program, yani "ulusun yelerinin yaad blgeyi

gznnde tutmayan" hi bir ulusal grup yaratmayan bir program

benimsendi.Programn nc paragraf yledir: "bir tek ve ayn ulusun zerk

ynetim blgeleri, birlik halinde, ulusal sorunlarn tam bamsz olarakdzenleyen tek bir ulusal birlik olutururlar" (bkz: Prosveenye, 1913, n


23/175

4, s. 28).[26] Bu uzlama programnn da yanl olduu ortadadr. rneinyle bir durumu nasl aklayacaz: Saratov eyaleti sakinlerinin [sayfa38] Alman topluluu, art, Riga ya da Lotz iilerinin Alman mahallesi, artPetersburg dolaylarndaki Alman kasabas vb., Rusya Almanlarnn "biricikulusal btn"n oluturacaklardr. Besbelli ki, belirli bir devlet iindehangi ulusal-topluluktan olursa olsun her topluluun rgtlenmesi dahil,her trl rgtlenme zgrln asla reddetmemekle birlikte sosyal-demokratlar, byle bir eyi isteyemezler ve byle bir birlie arkakamazlar. rnein Rusya'nn ayr ayr blgelerindeki ayr ayr snflardangelme Almanlar bir devlet yasasyla zel olarak tek bir Alman ulusalbtn iinde birletirmeye gelince, byle bir grevi, ancak papazlar,burjuvalar, kk-burjuvalar, kim olursa olsun yklenebilir, ama sosyal-demokratlar yklenemez.

V. ULUSLARIN ETL VE ULUSAL AZINLIIN HAKLARI

Ulusal sorunun tartmasnda Rusya oportnistlerinin en okbavurduklar yntem, Avusturya rneini ileri srmektir. SevernayaPravda'daki yazmda (Prosveenye, n10, s. 96-98) -ki oportnistler buyazya kar sava amlard (Bay Semkovski, Novaya RaboayaGazeta'da, [27] Bay Liebmann da Zeit'ta)- ulusal sorunun biricikzmnn, bu sorun kapitalist dnyada zmlenebildii kadar, tutarldemokratizm olduunu belirttim. Ve bu grm tantlamak iin svirerneini verdim.

Bu rnek, yukarda ad geen iki oportnistin houna gitmemi; bunlar,grm rtmeye ya da kapsamn daraltmaya alyorlar. Kautsky'yegre, svire, ei-benzeri bulunmayan bir rnei temsil edermi: gyasvire'de tamamen kendine zg bir merkeziyetsizlik, kendine zg birarih, zel corafi koullar ve nfusun son derece zgn bir dalmas vb.,

vb. varm.

Bunlar; tartmann temel konusundan kama abalarndan baka birey deildir. Kukusuz trde (homogne) [sayfa 39] bir ulusal devletolmama anlamnda svire'nin kendine zg bir durumu vardr. Ama aynkendine zg durum (ya da Kautsky'nin ekledii gibi ayn gerilik durumu)Avusturya'da da, Rusya'da da vardr. Kukusuz, svire'de, bu lkeninarihinin ve geleneklerinin zel, zgn koullar, komu Avrupa lkelerinin

oundakinden daha ok demokratizmi salamlardr.Ama bir rnekten baz eyler alma szkonusu olduuna gre, btn

bunlarn burada yeri yoktur. Bugnk koullarda u ya da bu kurumunutarl bir demokratizmin ilkelerine uygun olarak gerekletirildii lkelerin

hepsi, bir bakma, ei-benzeri bulunmayan lkelerdir. Bu, bizim,


24/175

programmzda btn kurumlarda tutarl bir demokratizmin uygulanmasnstememize engel olur mu?

svire'nin zelliini meydana getiren ey, tarihidir, corafi koullardrve baka eylerdir. Rusya'nn zelliini meydana getiren ey, burjuvadevrimler dneminden bugne kadar ei grlmemi gte birproletaryadr ve nesnel olarak (trl belalar ve ykmlara srklenmenlenecekse) grlmedik hzda ve kararllkta bir ilerlemenin gerekliliidir.

Proletaryann gr asndan hareket ederek bir ulusal programhazrlyoruz. En iyi rnekler yerine en kt rneklerin alnd neredegrlmtr?

Her ne olursa olsun, kapitalist dzende ulusal barngerekleebildii kadar) yalnzca demokratizmin tutarl bir tarzda

uyguland lkelerde gerekletirildii tartma gtrmez bir gerek deilmidir?

Byle bir ey, tartma gtrmeyeceine gre, svire yerine Avusturyarneini inatla ileri sren oportnistler, tpk Avrupa'nn en iyianayasalarndan esinleneceklerine, en ktlerini kopya eden kadetler gibidavranmaktadrlar.

svire'de devlet dili vardr, ama referandumlar srasnda yasaasarlar be dilde baslr, yani devlet [sayfa 40] dilinde ve "Latin

kkenli" iki lehede, 1900 saymna gre bu iki leheyi konuanlar3.315.443 nfus zerinden 38.651 kiidir, yani %1'den biraz fazla. Ordudakisubaylar ve assubaylar "erlere kendi anadillerinde hitap etmekte tamserbesttiler". Grisons ve Valais kantonlarnda (ki bunlarn her birininnfusu 100.000'in stndedir), szkonusu iki lehe, tam bir eitliktenyararlanmaktadr.[4*]

u soru karmza kyor: ileri bir lkenin bu canl deneyimini yaymalve savunmal myz,yoksa Avusturyallarn dnyann hi bir yerindedenenmemi olan (ve Avusturyallarn kendilerinin de henz kabuletmedikleri) "blgeler-d zerklik" trnden icatlarn kabul m etmeliyiz?

Byle bir icad tlemek, okulun milliyetlere gre blnmesini

savunmak demektir, yani aka zararl bir propagandaya katlmakdemektir. Oysa svire deneyimi, bir devletin btn iinde (bakalarnagre) tutarl bir demokratizm dzeni altnda, (gene bakalarna gre) enbyk ulusal bar salamann pratikte olanakl olduunu -ve bugereklemi bir eydir- bize gstermektedir.

"Sorunu incelemi olanlar, svire'de ulusal sorunun Dou Avrupa'dakianlamyla var olmadn sylemektedirler. Ulusal sorun terimi bile buradabilinmemektedir..." "svire, ulusal-topluluklar aras savam, artk ok

geride kalm bir dnemde amtr, 1797-1803'te."[5*]Bu demektir ki, zamannn feodalizmden kapitalizme gei ile ilgili

sorunlarn en demokratik tarzda zme balam olan byk Franszdevrimi dnemi, ulusal sorunu da, geerken "zme" balayabilmitir.


25/175

imdi de kalksn Semkovskiler, Liebmann'lar ve teki oportnistler buzmn "ancak ve ancak svire'ye zg" olduunu ve Rusya'nnherhangi bir blgesine, hatta imdiden 209.000 nfus iinde, kendi-lkelerinde dil bakmndan [sayfa 41] tam bir hak eitliinden yararlanmaksteyen 40.000 yurttan konutuu iki lehenin bulunduu Rusya'nn bir

blgesinin bir blmne uygulanamayacan ne srmeyi denesinler!Uluslarn ve dillerin tam eitlii propagandas, her ulusta demokratik

lkelerin tutarl olarak uygulanmasndan yana olan eleri (yani yalnzcaproleterleri) , onlar ulusal topluluklarna gre deil, devletin genelyapsnda derin ve ciddi olumlu deiiklikleri gerekletirme zlemlerindentr birletirerek toplu hale getirir. Buna kar, "ulusal kltr zerklii"propagandas, baz gruplarn ve kiilerin dileklerine karn, uluslar blerve gerekte bir ulusun iilerini kendi burjuvazisine yaklatrr (nl"ulusal kltr 'zerklii"nin btn Yahudi burjuva partileri tarafndanbenimsenmesi).

Tam hak eitlii ilkesi, ulusal aznlklarn haklarnn gvence altnaalnmasna sk skya baldr. Severnaya Pravda'daki yazmda, bu ilke,sonradan marksistlerin kongresinde alnan resmi ve daha tam ve belirlikararda ifade edildii tarzda ele alnmtr. Bu karar, "uluslardan birineannan her trl ayrcaln ve bir ulusal aznln haklarnn her trlhlalinin hi olmam olduunu beyan eden bir temel yasann anayasaya

konmasn" istemektedir.Bu formlle alay etmeye kalkan Bay Liebmann soruyor: "Peki, bir

ulusal aznln haklarnn neler olduunu nasl bileceiz?" Ulusalokullarda kendi "ders programna" sahip olma hakk, bu haklar arasndamdr? Kendi yarglarna memurlarna, kendi okullarna ve anadiline sahipolma hakkndan yararlanabilmek iin bir ulusal aznln nemi neolmaldr? Bay Liebmann bu sorulardan "kesin" bir ulusal programngereine varmak istemektedir.

Gerekte bu sorular, bunduluun, ufak-tefek ayrntlar ve zelliklerzerindeymi gibi grnen bir tartmadan yararlanarak, bize nasl bir

gericilik meta sunma abasnda [sayfa 42] olduunu aka gsterir.Kendi ulusal okulunda "kendi ders program"!.. Marksistlerde, sevgili

milliyeti-sosyalist, rnein mutlak olarak laik bir okulu gerektiren ortakbir okul program vardr. Marksistler asndan, demokratik bir devlette hibir zaman ve hi bir yerde bu ortak programdan ayrlmak mmkn deildirve bu programa dil vb. gibi "yerel" maddeleri katmak blgenin halkna ait

bir itir). Okul alann "devletin ,yetki alanndan kararak" ulusal-opluluklara vermeyi ama edinen ilkeye gelince, bundan kan sonu

udur ki, bizim demokratik devletimizde, biz iiler, halkn kurularn,papaz okullar amak iin harcama olanan "ulusal-topluluklara"anyacaz! Farknda olmadan Bay Liebmann, "ulusal kltr zerklii"nde

gerici nitelikte ne varsa hepsini aklad!


26/175

"Bir ulusal aznln nemi ne olmaldr?" Bundularn o kadarvdkleri Avusturya program bile bu noktada bir ey sylememektedir. Buprogram (bizdekinden daha ksa ve daha az ak bir tarzda) unu beyaneder: "Ulusal aznlklarn haklar, imparatorluk Parlamentosu tarafndankabul edilen bir zel yasayla gvence altna alnr." (Brnn program, 4.)

Acaba niin, hi kimse, Avusturyal sosyal-demokratlar, bu yasannayrntl olarak aklanmas iin sorguya ekmemitir? Szkonusu olanhaklarn tam olarak ne olduu ve haklar gvence altna alnacak olanaznln hangisi olduu konusunda bilgi istememitir.

nk her akl banda kimse anlar ki, bir programda, ayrntniteliindeki sorunlar nceden belirlemek gereksiz ve olanakszdr.Program, ancak, temel ilkeleri saptar. ncelediimiz rnekte, temel ilke,Avusturyallarda st rtl biimde ve Rusya marksistlerinin son kongrekararnda da aka ifade edilmitir. Bu ilke, hi bir ulusal ayrcalk ve hibir ulusal eitsizlik tanmamak, bunlara gz [sayfa 43] yummamaktanbarettir.

Bunduyu ,bu konuda aydnlatmak iin somut bir rnek ele alalm. St.Petersburg kentinde, 18 Ocak 1911'de, okul saym, Ulusal "Eitim"Bakanlna bal ilkokullarda 48.076 renci bulunduunu ve bunlarn396'snn, yani % 1' den aznn Yahudi olduunu gstermitir. Ayrca ikiRomanyal, bir Grc, Ermeni vb. vardr.[28] Bu ilikiler ve koullareitliliini kucaklayan "kesin" bir ulusal program yapma olana varmdr? (Kukusuz, Petersburg, Rusya'nn ulusal bakmdan en "kark"kenti deildir.) yle sanlr ki, bundular gibi ulusal "inceliklerin" uzmanlarbile, byle bir program yapmay gze alamazlar.

Devletin anayasasnda aznlk, haklarn ihlal eden her trl nlemleriyetersiz ilan eden bir temel yasa olsayd, her yurtta, devlet hesabna,rnein, Yahudi dili, Yahudi tarihi vb. okutacak zel retmenleringrevlendirilmesini, ya da Yahudi, Ermeni ve Romanyal ocuklar iin,hatta tek bir Grc ocuu iin resmi bir lokal ayrlmasn yasaklayan yasave kararnamelerin yrrlkten kaldrlmasn isteyebilirdi. Her durumda,

hak eitlii temeli zerinde, ulusal aznlklarn akla-yakn vegerekletirilebilir isteklerini karlamak hi de olanaksz deildir ve bueitlii savunmann zararl olduunu kimse syleyemez. Tersine, rneinPetersburg'un Yahudi ocuklarna ayrlm bir Yahudi okulu isteyerek,okulun uluslara gre blnmesini savunmak, elbette ki, zararl olur; 1, 2 yada 3 ocuktan ibaret olsa da btn ulusal aznlklar iin ulusal okullarnkurulmas ise, yalnzca olanakszdr.

stelik lke apndaki hi bir genel yasa, bir ulusal aznln, kendi zel

okuluna ya da tamamlayc derslerde vb. zel retmenlere hakkazanabilmesinin, ne lde olacan saptayamaz.

Buna karlk, hak eitlii zerine lke apndaki genel yasa, zelgenelgelerle, blge diyetlerinin, kentlerin, zemstvolarn, [sayfa 44]


27/175

opluluklarn vb. kararnameleriyle pekala ayrntlarna kadar saptanabilir vegelitirilebilir.

VI. MERKEZLEME VE ZERKLK

Bay Liebmann yantnda yle yazyor:"Bizde Litvanya'y, Baltk Denizi blgelerini, Polonya'y, Volhinya'y,

Gney Rusya'y vb. gznne getiriniz, her yerde kark bir nfusbulacaksnz, byk sayda ulusal aznl bulunmayan tek bir kent yoktur.Merkeziletirmeden ne kadar kanrsak kanalm, gene de her yerde,eitli blgelerde (zellikle kent topluluklarnda), birlikte yaayan ayr ayrmilliyetlerle karlalr; "oysa demokratizm, ulusal aznl ulusalounlua baml klmaktadr. Ama bilindii gibi, V. ., svireKonfederasyonunda grlen devletin federatif rgtlenmesine ve armerkeziyetsizlie kardr. nsann acaba niin svire'yi rnek olarakgsterdiini soras geliyor."

svire rneini neden andm yukarda akladm. Ayn biimde birulusal aznln haklarnn korunmas sorununun ancak hak eitlii ilkesinibenimseyen tutarl bir demokratik devlette, ,genel bir yasann kabulyle,zme balanabileceini de akladm. Ama yukarya ,aktarlan pasajda,Bay Liebmann, marksist ulusal programa kar genellikle ileri srlen engzde (ve en yanl) itirazlardan birini (ya da kukucu, dncelerdenbirini) yinelemektedir.

Elbette ki, marksistler kapitalizmin gelimesinin devletlerin olanaklarlsnde byk ve olanaklar lsnde merkezilemi olmasngerektirdii gibi basit bir nedenden tr federasyona, merkeziyetsizliekardrlar. Btn teki koullar eit olmak kaydyla, bilinli proletarya, herzaman, daha byk bir devletten yana olacaktr. O, her zaman, ortaaazg zellie kar olacak ve proletaryann burjuvaziye kar yaygn biremel zerinde geliebilecei [sayfa 45] geni bir savamnn

srdrld geni topraklarn olabildiince en sk bir iktisadikaynamasn her zaman honutlukla karlayacaktr.

retici glerin kapitalizm tarafndan, geni lde ve hzlagelitirilmesi, tek bir devlet iinde toplanm ve birlemi geni topraklargerektirir; ancak byle bir alan zerinde burjuva snf, teki kutuptaproletarya snf, ona kout ve kanlmaz olarak gruplarken, kendisi dekastlarn, yerel ya da dinsel dar grlln, kk ulusal aznlklarn vb.ortaaa zg, eskimi itlerini ykarak gruplaabilir.

Uluslarn kendi kaderlerini tayin etme hakkn, yani ayr bir ulusaldevlet kurmak zere ayrlma hakkn baka bir yazda ele alacaz. Amaayr ayr uluslar tek bir devlet iinde birleebildikleri srece, marksistler,hi bir zaman ne federatif ilkeyi, ne de merkeziyetsizlii


28/175

savunmayacaklardr. Merkezi bir byk devlet, ortaaa zgparalantan, gelecein btn dnyann sosyalist birliine gtren bykbir tarihsel ilerlemeyi ifade eder, ve (kapitalizme zlmez balarla bal)byle bir devletten geen yoldan baka sosyalizme giden yol yoktur.

Ama merkeziyetilii savunurken, bizim, ancak demokratikmerkeziyetilii savunduumuzu unutmak balanmaz bir yanlg olur. Bubakmdan genel olarak kk-burjuva zihniyeti ve zel olarak damteveffa Dragomanov[29] dahil) kk-burjuva milliyeti zihniyeti,

sorunu, o lde kark hale getirmitir ki, dolaan yuma zmek iinbiraz zaman yitirmemiz gerekecektir.

Ekonomileri, yaay biimleri, ulusal bileimleri vb. bakmndanzellikleri olan blgelerin zerkliini salayan yerel ynetimde zerkliireddetmek yle dursun, demokratik merkeziyetilik, tersine, bunugerektirir. Bizde sk sk merkeziyetilikle, keyfi ynetim ve brokratizmbirbirine kartrlr. Rusya'nn tarihi, doal olarak byle bir kartrmayasayfa 46] neden olmaktadr, ama bunun byle olmas, bu ikisini birbirine

kartrma, bir marksist iin daha kolay balanr bir yanlgy gerektirmez.En basiti, somut bir rnek ele almaktr.

"Ulusal Sorun ve zerklik"[6*] balkl yazsnda Rosa Luxemburgdaha ilerde szn edeceim) birok elendirici yanllklar arasnda,

zerklik istemini, yalnzca Polonya'yla snrlandrmaya aba gstermekleho ve elendirici olmak gibi zellii olan bir yanlgya dmektedir.

lkin zerklii nasl tanmladna bir bakalm. Rosa Luxemburg,kapitalist toplum iin temel nemde olan btn iktisadi ve siyasalsorunlarn, zerk yerel diyetlerin deil, ancak bir merkezi parlamentonun,btn devletin ortak parlamentosunun yetkisine girmesi gerektiini kabulediyor -elbette ki, marksist olduuna gre bunu kabul etmek zorundadrda.- Bu temel nemdeki sorunlar unlardr: gmrk politikas, sanayi veicaretle ilgili yasama, ulatrma ve iletiim (demiryollar, posta, telgraf,elefon vb.), ordu, maliye, kamu ve ceza hukuku,[7*] eitim alann

engelleyen genel ilkeler (rnein eitimin mutlak laikliini salayan yasa

gibi, genel eitim yasas gibi, asgari program, okul dzeninin demokratikbiimde rgtlenmesi yasalar gibi vb.), emein korunmas yasalar,siyasal zgrlkleri koruyan, yasalar (birlik kurma hakk gibi) vb.., vb..

zerk diyetlerin yetki alanna -devletin genel yasalar gereince- saltyerel ya da blgesel, ya da salt ulusal sorunlar girer. Bu fikri -ar ldedememek iin- son derece ayrntl biimde gelitirerek, Rosa Luxemburg,rnein, yerel nemi bulunan demiryollarnn yapmn (n12, .s. 149), yerelyollarn yaplmasn (n 14-15, s. 376) vb. anmaktadr. [sayfa 47]

Ekonomi ya da yaay tarz alannda az da olsa zellikleri olan, zel birulusal bileimi bulunan vb. her blge iin byle bir zerklik tanmayangerekten modern bir devlet dnlemeyecei besbellidir. Kapitalizmingelimesi iin gerekli merkeziyetilik ilkesi byle bir (yerel ya da blgesel)


29/175

zerklikle elimez; tersine, ancak bunun sayesinde brokratik olmayan,demokratik bir biimde ileyebilir. Ayn zamanda, sermayeninyounlamasn, retici glerin gelimesini burjuvazinin ve proletaryannbtn devlet lsnde gruplamasn kolaylatran byle bir zerklikolmadan kapitalizmin geni lde, zgr ve hzl gelimesi olanakszolurdu ya da hi deilse son derece zorlard. nk, salt yerel (blgesel,ulusal vb.) sorunlarda brokratik mdahale, genel olarak iktisadi vesiyasal gelimeye en byk engellerden biri olduu gibi, zel olarak da ennemli sorunlarda, temel sorunlarda merkeziyetiliin nnde duranengellerden biridir.

Onun iin Rosa Luxemburg'umuzun en arbal bir tavr ile ve "saltmarksist" terimler kullanarak zerklik isteminin yalnzca Polonya'ya,yalnzca ve istisnai olarak bu lkeye uygulanabileceini tantlamayakalkmasn grerek glmsememek olanakszdr! Elbette ki, burada"snrl anlamyla" yurtseverliin en kk izi yoktur, burada olan yalnzca"pratik" nedenlerdir... rnein Litvanya ile ilgili olanlar gibi.

Rosa Luxemburg drt eyaletin durumunu inceliyor: Vilna'nn,Kovna'nun, Grodno ve Suvalki'nin; ve okuru (ve bu arada kendisini de)Litvanyallarn "daha ok" bu eyaletlerde yaadklarna inandrmayaalyor. Bu eyaletlerin nfusunu birletirerek, nfusun %23'ne varan birLitvanyal oran buluyor; Ymud'lar da Litvanyallara katsak bile nfusunancak %31'ine, yani te-birinden azna varlmaktadr. Bundan karlansonu, Litvanya'nn zerklii fikrinin "keyfi ve yapay" olduudur (n 10, s.807).

Rus resmi istatistiklerinin herkese bilinen kusurlarndan [sayfa 48]haberi olan okur, Rosa Luxemburg'un yanlgsn hemen

grecektir. Niin, Litvanyallarn %O,2'yi, yzde sfr virgl iki'yiamadklar Grodno eyaleti alnmtr? Niin, Litvanyallarn nfusunounluunu oluturduu Troki ilesi deil de, btn Vilna eyaletialnmtr? Niin, Suvalki eyaletinin btn hesaplanarak, nfusunun%52'sinin Litvanyal olduu saptanmtr da, bu eyaletin Litvanyal ileleri,

yani Litvanyallarn,nfusun %72'sini oluturduu yedi ileden bei elealnmamtr?

Bir yandan modern kapitalizmin koullarndan ve gereklerindenszetmek ve te yandan, ne "modern" ne de "kapitalist" olmayanRusya'nn ortaaa zg, feodal, brokratik resmi idari blnmesinedayanmak ve stelik de (ileleri deil de eyaletleri gznnde tutarak)bunu en kaba biimiyle yapmak glntr, Bu idari blnmeyi ortadankaldrmadan ve bunun yerine hazinenin, brokrasinin, gelenein, byk

oprak sahiplerinin, papazlar zmresinin karlarna deil de, kapitalizmingereklerine uyan gerekten "modern" bir idari blnmeyi koymadanRusya'da azok ciddi hi bir yerel reform yaplmasnn szkonusuolamayaca ok aktr. Kesinlikle sylenebilir ki, kapitalizmin bugnk


30/175

gereksinmeleri arasnda, nfusun ulusal bileiminin mmkn olduukadar trde hale getirilmesi gerei de bulunacaktr, nk i pazarn tamolarak ele geirilmesi iin ve iktisadi ilikilerin tam serbestlii iin ulusalnitelik, dil birlii, nemli bir etkendir.

lgin olan ey, Rosa Luxemburg'un bu ak yanlgsnn, Polonya'nn"istisnai" zelliklerini tantlamay deil de, blgeler iin ulusal zerkliklkesinin gereksizliini tantlamaya kalkan bundu Medem tarafndan

benimsenmesidir. (bundular blgeler-d ulusal zerklik yandadrlar).Bizim bundularmz ve likidatrlerimiz, dnya sosyal-demokrasisinde enkt ne varsa, onlar her seferinde alarak, ayr ayr lkelerin ve ayr ayruluslarn sosyal-demokratlarnn [sayfa 49] btn oportniste yanlglarnve kararszlklarn benimsemektedirler. Bundularn ve likidatrlerin ktyazlarndan alnma paralar birletirerek sosyal-demokrasinin kt yannyanstan bir mze kurulabilirdi.

Medem, byk bir sz syleyen kimse tavryla,blgesel zerkliin birblge iin iyi olabileceini, ama nfusu yarm milyondan iki milyona kadarvaran ve alam bir eyaleti kaplayan Letonya, Estonya, vb. "ynetimblgeleri" iin iyi bir ey olmayacan sylyor. "Bu, zerklik deil, basitbir zemstvo olurdu. ... Zemstvonun stnde gerek bir zerklikkurulmaldr. ..." Ve yazar, eski eyaletlerin ve eski ilelerin "ortadankaldrlmasn" suluyor.[8*]

Gerekte yaplan ey, ortaaa zg, feodal resmi idari blnmeyikoruyarak, ada kapitalizmin koullarnn "ortadan kaldrlmas" vedarbelenmesidir. Ancak bu idari blnmeleri ilham etmi olan zihniyetesahip olan kimselerdir ki, "ok ey bilen bilgi tavryla", "zemstvo" ile"zerklik" arasndaki eliki zerine fikir yrtebilirler ve "zerklii" bykblgelere ve zemstvoyu da kk blgelere zg sayan emaysavunabilirler. Bu brokratik ema bugnn kapitalizminin iine higelmez. Yalnzca yarm milyon deil, 50.000 nfuslu olsa bile zerk ulusalbucaklar niin olmasn? Eer durum gerektiriyorsa, ve eer iktisadilikiler bakmndan zorunluysa, bu bucaklar; ayr ayr byklkteki komu

bucaklarla trl biimlerde birleerek bir tek zerk "ynetim blgesi" niinoluturmasn? Btn bunlar, bundu Medem'in aklamad srlardr.

Belirtelim ki, sosyal-demokrasinin Brnn ulusal program, kesin olarak,blgesel ulusal zerklikten yanadr: bu program, Avusturya'y "taca balarihsel topraklar yerine", "snrlar ulusal bakmdan belirlenmi'"

bucaklara blmeyi nermektedir (Brnn program, 2. madde). Biz ii busayfa 50] kadar ileri gtrmezdik. Hi kuku yok ki, nfusun trde ulusal

bileimi, zgr ve geni lde gerekten modern bir ticaret iin en

gvenilir etkenlerden biridir. Kukusuz, hi bir marksist -hatta tutarl hibir demokrat bile- Avusturya tacnn topraklarn ve (Avusturya tacnnopraklar kadar kt olmamakla birlikte, gene de ok kt olan) Rus eyalet

ve ilelerini savunmaz, ve bu eskimi idari blnmeler yerine halklarn


31/175

ulusal bileimini olanaklar lsnde gznne alan yeni blnmelerkabul etme gereine kar kmaz. Ve ensonu kukusuz, kck olsa bile,rde ulusal bileimi olan ve evresinde, aralarnda kuracaklar her trllikiler ve zgr derneklerle, lkenin ve hatta dnyann ayr ayr

noktalarna dalm olan o ulusal-topluluktan insanlarn birleik haldehareket edebilecekleri zerk kk idari blnmeler yaratmak, her trlulusal basky ortadan kaldrmak iin son derece nemlidir. Btn bunlarartma gtrmez ve bunlara ancak gerici ve brokratik, bir adan kar

klabilir.Ama nfusun ulusal bileimi temel iktisadi etkenlerin yalnzca bir

anesidir, biricik etken deildir, en nemlisi de deildir. Nitekim kapitalistdzende kentler pek nemli bir iktisadi rol oynar; oysa bu kentlerin zelliiPolonya'da, Litvanya'da, Ukrayna'da, Rusya'da vb.-, pek deiik

uluslardan gelme insanlar barndrmalardr. "Ulusal" nedenlerle kentleri,kendilerine iktisadi bakmdan bal kylerden ve bucaklardan koparmak,sama ve olanaksz bir ey olurdu. Bu nedenle, marksistler tam olarak veyalnzca "blgeci ulusal" ilkeyi savunmakla yetinemezler.

Bu nedenle, Rus marksistlerinin son kongresinde kabul edilen zm,soruna Avusturyallarn getirdikleri zmden ok daha dorudur. Kongrebu konuda u tezi kabul etmitir:

"... Geni bir blgesel zerklik..." (doaldr ki, yalnzca Polonya iindeil, Rusya'nn btn blgeleri iin) "tam [sayfa 51] olarak demokratikyerel bir zerk ynetim, kendi kendini yneten blgelerin ve zerkblgelerin snrlar" (bugnk eyaletlerin, ilelerin vb. snrlarna gredeil) "yerel nfusun kendisinin, iktisadi koullar, yaama biimi, halknulusal bileimi vb. konularndaki deerlendirmesi gznnde tutularaksaptanmak zere ... gereklidir."

Burada halkn ulusal bileimi (en bata iktisadi koullar, sonra dayaama biimi vb. gelmek zere), brokratik ve Asyatik bir durumungereksinmelerine gre deil de, bugnk kapitalizme uyan yeni snrlarnsaptanmasnda dayanak olarak ele alnacak olan teki koullarla birlikte

anlmaktadr. Ancak blgede yaayan halk, btn bu koullar yeterincedikkat ve kesinlikle "deerlendirebilir", ve devletin merkezi parlamentosubu deerlendirmeyi gznnde tutarak zerk blgelerin snrlarn ve zerkdiyetlerin yetkilerini saptayacaktr.

MD DE, uluslarn kendi kaderlerini tayin etme hakk sorunununcelememiz gerekiyor. Bu noktada her ulustan oportnistler, Rosa

Luxemburg'un yanlglarn "yaygnlatrma" grevini zerlerine aldlar:ikidatr Semkovski gibi, bundu Liebmann gibi, Ukraynal milliyeti-

sosyalist Lev Yurkevi gibi. Bu baylarn karmakark duruma getirmektenbyk zevk duyduklar bu sorunu, bundan sonraki yazmzda ele alacaz.


32/175

Ekim-Aralk 1913'te yazld.Prosveenye, n 11, 12 ve 13. mza; V.lyin [sayfa 52]

ULUSLARIN KEND KADERLERN TAYNETME HAKKI

UBAT-MAYIS 1914

RUS marksistlerinin programnn, uluslarn kendi kaderlerini tayin etmehakkyla ilgili 9. maddesi, (Prosveenye'de[9*] de belirttiimiz gibi)oportnistlerin bize kar bir hal seferine girimelerine neden oldu. Rusikidatrleri (partiyi tasfiye hareketine katlan likidatrler szkonusudur)

Petersburg'da yaynlanan gazetelerinde, bundu Liebmann ve Ukraynalmilliyeti-sosyalist Yurkevi, kendi organlarnda, programn bu maddesinekar, olanca gleriyle saldrya getiler ve bu maddeye karkmseyici pir tutum takndlar. Kukusuz, marksist programmzn bubiimde [sayfa 53] "oniki dilden saldrya uramas", genel olarak bugnkmilliyeti dalgalanmalarla yakndan ilgilidir. Biz, ancak, yukarda ad geenoportnistlerden hi birinin kendilerine ait olan bir tek kant ilerisremediini belirtmekle yetineceiz; bunlarn hepsi, Rosa Luxemburg'un1908-09'da Lehe kaleme alnan "Ulusal Sorun Ve zerklik" adl yazsndasylediklerini yineliyorlar. Biz, aklamalarmzda, ad geen bu yazarn"zgn" kantlarn ele almakla yetineceiz.

. ULUSLARIN KEND KADERLERNTAYN ETMES NEDR?

Uluslarn kendi kaderlerini tayin etmesi denen eyi, marksist adanncelemeye giritiimizde, elbette ki ilk karlaacamz soru budur. Buerim ne anlama gelmektedir? Bunun yantn, trl hukuk "genel

kavramlarndan" karlan hukuksal tanmlamalarda m aramalyz, yoksa,ulusal hareketlerin tarihsel ve iktisadi incelemesinde mi bulmayaalmalyz.

Semkovskilerin, Liebmann ve Yurkevilerin bu soruyla hi ilgilenmemi

olmalar, ve herhalde uluslarn kendi kaderlerini tayin etmeleri konusununyalnzca 1903. Rus programnda[32] deil, 1896 Londra UluslararasKongresinin kararnda da (ki, bu kongreyi, sras geldiinde ayrntl olarakele alacaz) ele alndn bilmeyerek, marksist programn "mulakl"n


33/175

eletirmekle yetinmelerine amamak gerekir. alacak olan ey,szkonusu sorunun, iddia edilen soyutluunu ve metafizik niteliini genilde reddeden Rosa Luxemburg'un da soyutlama ve metafizik gnahnlemesidir. Konunun hukuksal tanmlamalarla m, yoksa btn dnyadaki

ulusal hareketlerin deneyimiyle mi belirlenecei sorusunu ak-seikolarak hi bir yerde kendi kendine sormadan, (ulusun iradesinin naslsaptanaca sorunu zerinde o elendirici speklasyon dahil) uluslarnkendi kaderini tayin konusunda devaml olarak genellemelere kayan,sayfa 54] Rosa Luxemburg'un kendisi olmutur.

Bir marksistin ele almaktan kanamayaca bu sorunun ak-seik veam olarak ifade edilii, Rosa Luxemburg'un kantlarnn onda-dokuzunu

hemen sarsard. Rusya'da, ulusal hareketler, ilk kez ortaya kmyor; ve buhareketler; yalnzca Rusya'ya zg eyler de deildir. Btn dnyadakapitalizmin feodalizme kar sonal zaferi dnemi, ulusal hareketlerle ilgiliolmutur. Bu hareketlerin iktisadi temeli, meta retiminin, tam zaferinisalamak iin yurt-ii pazar ele geirmek zorunda olmas, ayn dilikonuan bir halkn yaad blgeleri siyasal bakmdan birletirmezorunda olmas gereinde yatar, ve bu dilin gelimesini ve yaznsalalanda kk salmasn nleyen btn engeller ortadan kaldrlmaldr. Dil,nsanlar arasnda anlamay salayan en nemli aratr. Modern

kapitalizme uygun lde, gerekten zgr ve geni ticari alveri iin,ayr ayr snflar halinde zgrce ve geni lde gruplandrlabilmesi veensonu, pazarda, byk ya da kk, satc ya da alc durumunda hermeta sahibiyle ayr ayr sk balar kurabilmek iin en nemli koullar, dilbirlii ve dilin engelsiz gelimesidir.

Onun iin, her ulusal hareketin eilimi, modern kapitalizmingereksinmelerinin en iyi karlanabilecei ulusal devletlerin oluumunadoru bir eilimdir. En derin iktisadi etkenler bizi bu amaca doru srkler,ve bundan tr, btn Bat Avrupa iin, ,hayr, btn uygar dnya iinkapitalist dnemin tipik, normal devleti, ulusal devlettir.

Demek ki, eer biz, uluslarn kendi kaderlerini tayin etmesi kavramnn

anlamn, hukuksal tanmlamalarla cambazlklar yaparak ya da soyutanmlamalar "icat ederek" deil de, ulusal hareketlerin tarihsel ve iktisadi

koullarn inceleyerek renmek istiyorsak, varacamz sonu,kanlmaz olarak, uluslarn kendi kaderlerini tayin etmesinin o uluslarnyabanc ulusal btnlerden siyasal bakmdan ayrlma [sayfa 55] vebamsz bir ulusal devlet oluturmalar anlamnageldii sonucudur.

Daha aada, uluslarn kendi kaderlerini tayin etme hakkn, devletolarak ayr varlk hakkndan baka bir anlamda kullanmann niin yanl

olacann baka nedenlerini de greceiz. imdilik,biz, RosaLuxemburg'un, ayr bir ulusal devlet kurma zleminin derin iktisadiemellere dayand kanlmaz sonucunu "yok saymak" yolunda abalar

zerinde durmalyz.


34/175

Rosa Luxemburg, Kautsky'nin Milliyet ve Enternasyonalizm adlbrorn iyi bilmektedir. (Die Neue Zeit,[33] n 1'in eki, 1907-1908; Rusaevirisi: Naunaya Mysl.[34] O, bu brorn drdnc blmnde,Kautsky'nin, ulusal devlet, sorununu inceden inceye tahlil ettikten sonra,Otto Bauer'in "bir ulusal devlet kurmaya doru iten gc kmsedii" (s.23) sonucuna vardn bilmektedir. Bizzat Rosa Luxemburg, Kautsky'denu szleri aktarmaktadr: "Bugnn koullarnda en uygun devlet biimi,ulusal devlettir" (yani ortaa, kapitalizm-ncesi vb. koullarndan farklolarak, bugnn kapitalist, uygar, iktisadi bakmdan ilerici koullar). Biz,buna, Kautsky'nin vard daha da kesin sonucu eklemeliyiz: trdeolmayan (hetrogne) uluslardan meydana gelen devletler (ki bunlarulusal devletlerden ayrdetmek iin ulusal-topluluklar devletleridenmektedir) "her zaman, i yaplar, herhangi bir nedenle anormal ya dagelimemi bir durumda kalm" (geri) devletlerdir. Sylemeye gerek yokki, Kautsky, anormal szcn gelien kapitalizmin isteklerine en iyiuyan eylere uyamama anlamnda kullanmaktadr.

Sorun, imdi Rosa Luxemburg'un, Kautsky'nin bu noktada vardarihsel ve iktisadi sonular nasl ele ald sorunudur. Bu sonular doru

mudur, yoksa yanl m? Tarihsel ve iktisadi teorisiyle Kautsky mi hakldr,yoksa teorisi psikolojik bir temele dayanan Bauer mi? Bauer'in kukusayfa 56] gtrmez "ulusal oportnizmiyle", ulusal kltr zerkliini

savunmasyla, ar milliyetilik hevesiyle (Kautsky'nin dedii gibi "uradaburada ulusal yne bir vurgu"), "ulusal yn ar lde abartmas veenternasyonal yn tamamen unutmas" (Kautsky) ile ulusal devlet kurmadorultusunda gl eilimi kmsemesi arasndaki ba nerdedir?

Rosa Luxemburg bu soruna deinmedi bile. Bu ba aramanngereinin farkna bile varmad. Hatta o, Bauer'in teorik grlerininbtnn tartmad bile. Ve o, ulusal sorunun tarihsel ve iktisadi teorisiylepsikolojik teorisi arasnda bir kyaslama da yapmamtr. Kautsky'yieletiren u gzlerle yetinmitir:

"... 'En iyi' ulusal devlet, teori bakmndan kolayca gelitirilip

savunulabilen, ama geree uymayan bir soyutlamadan baka bir ey,deildir." (Przeglad Socjaldemokratiyczny, 1908, n 6, s: 499.)

Ve bu cretli beyandan, sonra, byk kapitalist devletlerin gelimesini,ve emperyalizmin kk uluslarn "kendi kaderlerini tayin etme hakk"nbir d haline getirdii iddias gelmektedir.

Rosa Luxemburg yle diyor: "ekil bakmndan bamsz olan, amabamszlklar Avrupa dengesi denen siyasal savam ve diplomatikoyunun sonucu olan Karadallarn, Bulgarlarn, Romanyallarn, ,Srplarn,

Yunanllarn, hatta svirelilerin 'kendi yazglarna sahip olamamalarndan'szedebilir miyiz?"! (s. 500.) Koullara en uygun olan devlet, "Kautsky'ninsand gibi, ulusal devlet deildir, asalak devlettir." Ve ardndan, Fransz,ngiliz smrgelerinin ve teki smrgelerin byklyle ilgili birok


35/175

rakam verilmektedir. nsan bu gibi iddialar okurken, yazarn, konununzn anlamamakta gsterdii baarya amadan edemiyor! Arbal bir,utum taknarak, Kautsky'ye, kk devletlerin iktisadi bakmdan byk

devletlere baml olduklarn, [sayfa 57] teki uluslar ezip smrmek iinburjuva devletler arasnda bir savamn srp gittiini, emperyalizmin vesmrgelerin varolduunu retmeye kalkmak, akll grnme yolundaocuka aba gsterme glnlne, dmektir, nk, btn bunlarnkonuyla bir ilgisi yoktur. Yalnzca kk devletler deil, rnein Rusyabile, "zengin" burjuva lkelerin emperyalist mali sermayesinin gcnektisadi bakmdan tam baml durumdadr. Yalnzca kck Balkan

devletleri deil, Marx'n Kapital'de[35] belirttii gibi, 19. yzylda Amerikabile, iktisadi bakmdan, Avrupa'nn bir smrgesiydi. Her marksist gibi,Kautsky de, elbette ki bunlar bilmektedir; ama, bunlarn, ulusal hareketlerve ulusal devlet sorunuyla bir ilgisi yoktur.

Rosa Luxemburg, burjuva toplumda, uluslarn siyasal kaderlerinikendilerinin tayin etmeleri ve devletlerin bamszl sorununun yerine,bunlarn iktisadi bamll sorununu koymutur. Bir burjuva devlette,parlamentonun, yani ulus temsilcileri meclisinin stnln bir programalebi olarak tartrken, birinin kalkp da bir burjuva lkede her rejim

altnda byk ,sermayenin en stn g olduu yolundaki tamamen dorugr ileri srmesi ne kadar akllca bir davransa, Rosa Luxemburg'unbu szlerini de o lde akllca szler saymak gerekir.

Kukusuz, dnyann insanca en kalabalk paras olan Asya'nn bykbir ksm, "byk devletlerin" smrgelerinden ya da ulus olarak byklde baml olan ve ezilen devletlerden olumutur. Ama herkesebilinen bu durum, Asya'nn kendisinde meta retiminin en mkemmelgelimesi iin, kapitalizmin en zgr, en geni ve hzl bymesi iin,koullarn Japonya'da yaratlm olduu, yani ancak bamsz ulusal birdevlette yaratlabildii kuku gtrmez gereini herhangi bir biimdesarsabilir mi? Japon devleti bir burjuva devlettir, bu nedenle o da bakauluslar ezmeye ve smrgeleri boyunduruk altna almaya balamtr.

sayfa 58] Asya'nn, Avrupa gibi, kapitalizmin yklndan nce, birbamsz ulusal devletler sistemi iinde kristallemeye zaman bulupbulamayacan syleyemeyiz; ama tartlmaz bir gerektir ki, kapitalizm,Asya'y uykusundan uyandrd iin, bu ktann da her yerinde ulusalhareketleri depretirmitir; bu hareketlerin eilimi, orada, ulusal devletlerinyaratlmas dorultusundadr; kapitalizmin gelimesi iin en iyi koullar,bu tr devletler

Documents

Ulusların kaderlerini Tayin Hakki