Upload
tavon
View
78
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI. Prof. Dr. Kenan ATEŞ Türk Nefroloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi [email protected]. NEDEN ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI?. Türkiye’de Son 10 Yılda Kronik Diyaliz Hasta Sayısındaki Dramatik Artış. 4 kat. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMIProf. Dr. Kenan ATEŞ
Türk Nefroloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
NEDEN ULUSAL
BÖBREK
YETMEZLİĞİ
ÖNLEME
PROGRAMI?
Türkiye’de Son 10 Yılda Kronik Diyaliz Hasta Sayısındaki Dramatik
Artış
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Yıllar
Hast
a s
ayı
sı
PD HD Toplam
4 kat4 kat
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
Son Dönem Böbrek Yetmezliği: Günümüzün Epidemisi
35983
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
HD PD TX Toplam
Has
ta s
ayıs
ı
0
100
200
300
400
500
600
1996 1998 2001 2003 2005
Mily
on n
üfu
s başı
na h
ast
a s
ayı
sı
İnsidans Prevalans
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
2005 SONU2005 SONU
Türkiye’de Renal Replasman Tedavi Olanakları
78,3
10,5 11,2
0102030405060708090
100
(% )
HD PD TX
MERKEZ SAYISIMERKEZ SAYISI
HDHD 667667
PDPD 101101
TXTX 3535
HD CİHAZ SAYISIHD CİHAZ SAYISI
90489048
2006 Yılı Hemodiyaliz Tedavi Maliyeti
88,1
10,21,7
0
20
40
60
80
100
Üç İki Bir
Haftalık HD seans sayısı
(%)
HD’İN YILLIK MALİYETİHD’İN YILLIK MALİYETİ İlaçlarİlaçlar Vasküler girişVasküler giriş Yönetmelik dışı tetkiklerYönetmelik dışı tetkikler Hastanede yatmaHastanede yatma KDVKDV HARİÇHARİÇ
662.000.000 YTL662.000.000 YTL473.000.000 473.000.000 $$
2005 yılı HD hasta sayısı 28.5072005 yılı HD hasta sayısı 28.5072006 yılı HD hasta sayısı 32.0002006 yılı HD hasta sayısı 32.000
22759
22350
25714
23393
10028
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
HD
SAPD
APD
Tx-1
.yıl
Tx-2
.yıl
Yıllık m
aliyet
(dola
r)
2006 yılı 2006 yılı HD hasta sayısı 32.000HD hasta sayısı 32.000PD hasta sayısı PD hasta sayısı 4.000 4.000TX hasta sayısı 5.000TX hasta sayısı 5.000
RENAL REPLASMAN RENAL REPLASMAN
TEDAVİLERİNİNTEDAVİLERİNİN
YAKLAŞIK MALİYETİYAKLAŞIK MALİYETİ
900.000.000 900.000.000 $$
2006 Yılı Renal Replasman Tedavi Maliyeti
Bu maliyetlerin % 20 daha azıBu maliyetlerin % 20 daha azıalındığındaalındığında
700.000.000 700.000.000 $$
Türkiye ve ABD’nde Renal Replasman Tedavi Maliyetlerinin
Karşılaştırılması
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
HD SAPD APD TX-1.yıl TX-2.yıl
Yıll
ık m
aliy
et
(dola
r)
TürkiyeABD
Önümüzdeki 10 Yıla Projeksiyon
102982
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Yıllar
Hast
a s
ayı
sı
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
% 11.4 % 11.4
10 Yıl Sonra Renal Replasman Tedavilerinin Yıllık Maliyeti
> 2 MİLYAR > 2 MİLYAR $$
Diyabetes Mellitus ve Hipertansiyona Bağlı Son Dönem
Böbrek Yetmezlikli Hastaların Oranı
27,3
24,2
0
5
10
15
20
25
30
1997 1998 1999 2000 2001 2003 2004 2005
Yıllar
(%)
DM HT
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
2005 Yılı Verilerine Göre Diyaliz Hasta Popülasyonunun Etyolojik
Dağılımı
24%
23%53%
DM HT Diğer
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
Türk ToplumundaDiyabetes Mellitus Prevalansı
8,27,2
0
2
4
6
8
10
TURDEP CREDIT
Diy
abet pre
vala
nsı
(%
)
Satman I, et al. Diabetes Care 2002;25:1551-1556Satman I, et al. Diabetes Care 2002;25:1551-155620 yaşından büyük 24.788 birey; 1997-199820 yaşından büyük 24.788 birey; 1997-1998
CREDIT, ara raporCREDIT, ara rapor5 yaşından büyük 3365 birey; 2006-20075 yaşından büyük 3365 birey; 2006-2007
Dünyada Global Diyabet Yükü1995 2025
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
1995 2000 2025
Diy
abeti
k s
ayı
sı (
mily
on)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Diy
abet
pre
vala
nsı
(%
)
Sayı Prevalans
0
50
100
150
200
250
300
350
1995 2000 2025
(mily
on)
King H, et al. Diabetes Care 1998;21:1414-1431
DÜNYADÜNYA TÜRKİYETÜRKİYE
Türk ToplumundaHipertansiyon Prevalansı
31,8 31,2
0
5
10
15
20
25
30
35
40
PatenT Credit
Hip
ert
ansi
yon p
revala
nsı
(%
)
PatenT: Türk Hipertansiyon Prevalans ÇalışmasıPatenT: Türk Hipertansiyon Prevalans ÇalışmasıAltun B, et al. J Hypertens 2005;23:1817-1823Altun B, et al. J Hypertens 2005;23:1817-182318 yaşından büyük 4900 birey18 yaşından büyük 4900 birey
CreditCredit5 yaşından büyük 3946 birey5 yaşından büyük 3946 birey
Türk ToplumundaObezite Prevalansı
2225 24
0
5
10
15
20
25
30
TURDEP PatenT CREDIT
Obezi
te p
reva
lansı
(%
)
Vücut kitle indeksi >30 kg/mVücut kitle indeksi >30 kg/m22
Türkiye’de Hemodiyalize Yeni Başlayan Hastalarının Yaş Dağılımı
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
0-19 20-44 45-64 65-74 75+
(%) 2002
2005
Sonuç Olarak
Ülkemizde son dönem böbrek yetersizliği sıklığı giderek artmaktadır.Ülkemizde son dönem böbrek yetersizliği sıklığı giderek artmaktadır.Kronik böbrek hastalığı gelişimi için önemli risk taşıyan hipertansiyon,Kronik böbrek hastalığı gelişimi için önemli risk taşıyan hipertansiyon,diyabet ve obezite sıklığı artmakta ve toplum giderek yaşlanmaktadır. diyabet ve obezite sıklığı artmakta ve toplum giderek yaşlanmaktadır. Kronik böbrek hastalıklı bireylerde morbidite ve mortalite oranları Kronik böbrek hastalıklı bireylerde morbidite ve mortalite oranları oldukça yüksektir.oldukça yüksektir.Bireylerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler, üretkenliklerini veBireylerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler, üretkenliklerini veekonomiye katkılarını azaltır.ekonomiye katkılarını azaltır.Tanı ve tedavi maliyeti oldukça yüksektir.Tanı ve tedavi maliyeti oldukça yüksektir.
Erken evrede tanı konulması ile hem KBH’na özgün genel Erken evrede tanı konulması ile hem KBH’na özgün genel önlemler, hem de altta yatan veya eşlik eden hastalıklara önlemler, hem de altta yatan veya eşlik eden hastalıklara yönelik tedavi yaklaşımları ile hastalığın ileri evrelere seyriyönelik tedavi yaklaşımları ile hastalığın ileri evrelere seyriyavaşlatılabilir.yavaşlatılabilir.
KBH için önemli risk grupları olan diyabetikler, hipertansifler,KBH için önemli risk grupları olan diyabetikler, hipertansifler,obezler ve yaşlılara yönelik etkin tarama ve tedavi ile KBHobezler ve yaşlılara yönelik etkin tarama ve tedavi ile KBHgelişimi önlenebilir.gelişimi önlenebilir.
Neden Ulusal Böbrek Yetmezliği Önleme Programı?
ÜLKEMİZDEÜLKEMİZDE Kronik böbrek hastalığının tedavisinden çok önlenmesine dayalıKronik böbrek hastalığının tedavisinden çok önlenmesine dayalı ulusal bir hastalık yönetim modeli oluşturulmasınaulusal bir hastalık yönetim modeli oluşturulmasına Kronik böbrek hastalığı, risk faktörleri ve bunların dağılımınınKronik böbrek hastalığı, risk faktörleri ve bunların dağılımının bilinmesinebilinmesine Böbrek hastalıklarının önlenmesi, tanısı ve tedavisine ilişkinBöbrek hastalıklarının önlenmesi, tanısı ve tedavisine ilişkin standart yaklaşımlar geliştirilmesinestandart yaklaşımlar geliştirilmesinegereksinim vardır.gereksinim vardır.
Ülkemizdeki böbrek hastalıklarına yönelik geleneksel yaklaşımÜlkemizdeki böbrek hastalıklarına yönelik geleneksel yaklaşımson dönem böbrek yetmezliği aşamasında renal replasman son dönem böbrek yetmezliği aşamasında renal replasman tedavilerine ilişkin düzenlemelerden ibarettirtedavilerine ilişkin düzenlemelerden ibarettir
Bütçeler ne kadar düşürülmeye çalışılırsa çalışılsın, yakın Bütçeler ne kadar düşürülmeye çalışılırsa çalışılsın, yakın gelecekte renal replasman tedavi maliyetini karşılamak çok gelecekte renal replasman tedavi maliyetini karşılamak çok güç olacaktırgüç olacaktır
Ulusal Böbrek Yetmezliği Önleme Programı
PROGRAMIN KAPSAMIPROGRAMIN KAPSAMIToplumda yaşam biçimi değişikliklerine yol açacak ve böbrek yetmezliğiToplumda yaşam biçimi değişikliklerine yol açacak ve böbrek yetmezliğitedavisinden çok önlenmesine dayalı, ulusal ölçekte uygulanacak bir tedavisinden çok önlenmesine dayalı, ulusal ölçekte uygulanacak bir hastalık yönetimi modeli oluşturulması.hastalık yönetimi modeli oluşturulması.
PROGRAMIN AMAÇLARIPROGRAMIN AMAÇLARI1.1. Toplumda kronik böbrek hastalığının risk faktörlerinin belirlenmesi ve Toplumda kronik böbrek hastalığının risk faktörlerinin belirlenmesi ve kontrol edilmesikontrol edilmesi2.2. Kronik böbrek hastalıklı bireylerin erken tanısı Kronik böbrek hastalıklı bireylerin erken tanısı3.3. Kronik böbrek yetmezliğinin son dönem böbrek yetmezliğine Kronik böbrek yetmezliğinin son dönem böbrek yetmezliğine ilerlemesinin önlenmesi veya geciktirilmesiilerlemesinin önlenmesi veya geciktirilmesi4.4. Kronik böbrek hastalığının tanı ve tedavisinde standart yaklaşımların Kronik böbrek hastalığının tanı ve tedavisinde standart yaklaşımların belirlenmesi ve uygulanmasıbelirlenmesi ve uygulanması5.5. Hastaların yaşam kalitesinin arttırılması Hastaların yaşam kalitesinin arttırılması
KRONİK BÖBREK HASTALIĞI GELİŞİMİNİ ÖNLEMEKKRONİK BÖBREK HASTALIĞI GELİŞİMİNİ ÖNLEMEK
İLERLEMESİNİ ENGELLEMEK VEYA YAVAŞLATMAKİLERLEMESİNİ ENGELLEMEK VEYA YAVAŞLATMAK
MORBİDİTE VE MORTALİTESİNİ AZALTMAKMORBİDİTE VE MORTALİTESİNİ AZALTMAK
Programın Bileşenleri
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMIULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
Sağlık kaynaklarının ve sisteminin gözden geçirilmesiSağlık kaynaklarının ve sisteminin gözden geçirilmesi
Epidemiyolojik çalışmalarEpidemiyolojik çalışmalar
Sürekli tıp eğitimi ve birinci basamakta böbrek hastalığınaSürekli tıp eğitimi ve birinci basamakta böbrek hastalığınayaklaşımın yeniden yapılandırılmasıyaklaşımın yeniden yapılandırılması
Önleyici eylemlerin planlanması ve uygulanmasıÖnleyici eylemlerin planlanması ve uygulanması
1. Sağlık Kaynaklarının ve Sisteminin Gözden Geçirilmesi
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMIULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
SAĞLIK KAYNAKLARININ VE SİSTEMİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİSAĞLIK KAYNAKLARININ VE SİSTEMİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Mevcut verilerin toplanması ve istatistiksel analiziMevcut verilerin toplanması ve istatistiksel analizi
Odak grup çalışmasıOdak grup çalışması
Saha taramasıSaha taraması
Anket uygulamalarıAnket uygulamaları
Mevcut Verilerin Taranması ve İstatistiksel Analizi
Ulusal sağlık sisteminin genel işleyişinin belirlenmesiUlusal sağlık sisteminin genel işleyişinin belirlenmesi
Sağlık personelinin sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin belirlenmesiSağlık personelinin sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin belirlenmesi Pratisyen hekimlerPratisyen hekimler Uzman hekimlerUzman hekimler Nefroloji uzmanlarıNefroloji uzmanları Transplantasyon cerrahlarıTransplantasyon cerrahları Diğer sağlık personeliDiğer sağlık personeli
Sağlık kurumlarının sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin belirlenmesiSağlık kurumlarının sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin belirlenmesi Genel amaçlı hastanelerGenel amaçlı hastaneler Referans hastaneleriReferans hastaneleri Nefroloji klinikleriNefroloji klinikleri Hemodiyaliz/periton diyalizi merkezleriHemodiyaliz/periton diyalizi merkezleri Transplantasyon merkezleriTransplantasyon merkezleri
Mevcut Verilerin Taranması ve İstatistiksel Analizi
Bu çalışmanın amacı, ulusal sağlık sisteminin genel işleyişi, sağlık Bu çalışmanın amacı, ulusal sağlık sisteminin genel işleyişi, sağlık personelinin ve sağlık kurumlarının sayısı, dağılımı ve yeterliliğininpersonelinin ve sağlık kurumlarının sayısı, dağılımı ve yeterliliğininbelirlenmesidir.belirlenmesidir. Bu amaçla, kronik böbrek hastalığı ve diğer ilgili konularda halihazırdaBu amaçla, kronik böbrek hastalığı ve diğer ilgili konularda halihazırdamevcut mevzuat (diyaliz yönetmeliği, transplantasyon yönetmeliği vb), mevcut mevzuat (diyaliz yönetmeliği, transplantasyon yönetmeliği vb), resmi sağlık sigortası sistemi (sağlık harcamaları geri ödeme kuralları resmi sağlık sigortası sistemi (sağlık harcamaları geri ödeme kuralları dahil), özel sağlık sigortaları verileri, Sağlık Bakanlığı verileri, Türk dahil), özel sağlık sigortaları verileri, Sağlık Bakanlığı verileri, Türk Nefroloji Derneği verileri ve daha önce yapılmış olan çalışmalara ait Nefroloji Derneği verileri ve daha önce yapılmış olan çalışmalara ait veriler veya rapor/makaleler gözden geçirilecektir. veriler veya rapor/makaleler gözden geçirilecektir. Bu aşamanın programın ilk 4 ayında tamamlanması planlanmaktadır.Bu aşamanın programın ilk 4 ayında tamamlanması planlanmaktadır.
Odak Grup Çalışması, Saha Taraması ve Anket Uygulaması
Hastalıkların bilinen sıklığı ve dağılımının belirlenmesiHastalıkların bilinen sıklığı ve dağılımının belirlenmesi Kronik böbrek hastalığıKronik böbrek hastalığı Hemodiyaliz, periton diyalizi ve transplantasyon hastalarıHemodiyaliz, periton diyalizi ve transplantasyon hastaları Kronik böbrek hastalığı ile ilişkili hastalıklarKronik böbrek hastalığı ile ilişkili hastalıklar
HipertansiyonHipertansiyon Diyabetes mellitusDiyabetes mellitus Üriner sistem taş hastalığıÜriner sistem taş hastalığı Kistik böbrek hastalıklarıKistik böbrek hastalıkları Üriner sistem infeksiyonlarıÜriner sistem infeksiyonları Üriner sistem hastalıklarıÜriner sistem hastalıkları İmmünolojik hastalıklarİmmünolojik hastalıklar HepatitlerHepatitler Diğer hastalıklarDiğer hastalıklar
Hastalıkların tanı, tedavi ve izlemi ile ilgili klinik uygulamalarınHastalıkların tanı, tedavi ve izlemi ile ilgili klinik uygulamalarınanlaşılmasıanlaşılması
Hekim ve hasta gözüyle gereksinimlerin anlaşılmasıHekim ve hasta gözüyle gereksinimlerin anlaşılması
Odak Grup Çalışması
Odak grup çalışmalarının amacı, kronik böbrek hastalığı ve ilişkili Odak grup çalışmalarının amacı, kronik böbrek hastalığı ve ilişkili hastalıkların (hipertansiyon, diyabetes mellitus, üriner sistem taş hastalıkların (hipertansiyon, diyabetes mellitus, üriner sistem taş hastalığı, kistik böbrek hastalıkları vb) tanı, tedavi ve izlemi ile ilgilihastalığı, kistik böbrek hastalıkları vb) tanı, tedavi ve izlemi ile ilgiliklinik uygulamaların ve hekim ve hasta gözüyle ihtiyaçların ayrıntılıklinik uygulamaların ve hekim ve hasta gözüyle ihtiyaçların ayrıntılıbir şekilde anlaşılmasıdır.bir şekilde anlaşılmasıdır. Odak gruplar çeşitli uzmanlık derneklerinden temsilciler, pratisyen Odak gruplar çeşitli uzmanlık derneklerinden temsilciler, pratisyen hekimler, hastalar ve hasta yakınlarının katılımı ile farklı bölgelerdehekimler, hastalar ve hasta yakınlarının katılımı ile farklı bölgelerdeoluşturulacaktır. oluşturulacaktır. Her birinde 5-8 katılımcının yer alacağı 8-10 odak grup toplantısı Her birinde 5-8 katılımcının yer alacağı 8-10 odak grup toplantısı yapılacaktır. Odak grup çalışmalarının amacına uygun olarak formlaryapılacaktır. Odak grup çalışmalarının amacına uygun olarak formlarhazırlanarak, toplantılar sırasında doldurulması istenecektir. hazırlanarak, toplantılar sırasında doldurulması istenecektir. Odak grup çalışmaları için toplantı gündemi ve formların hazırlanması,Odak grup çalışmaları için toplantı gündemi ve formların hazırlanması,katılımcıların belirlenmesi, davet edilmesi ve çalışma mekanlarının katılımcıların belirlenmesi, davet edilmesi ve çalışma mekanlarının belirlenmesi programın 4-6. aylarında tamamlanacak, odak grup belirlenmesi programın 4-6. aylarında tamamlanacak, odak grup çalışmaları 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların değerlendirilmesi veçalışmaları 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların değerlendirilmesi veraporlanması 12. ayda tamamlanacaktır. raporlanması 12. ayda tamamlanacaktır.
Saha Taraması
Gereken durumlarda saha taramaları yapılacaktır. Kronik böbrek hastalığıGereken durumlarda saha taramaları yapılacaktır. Kronik böbrek hastalığıile ilişkili hastalıkların (hipertansiyon, diyabetes mellitus, üriner sistem taş ile ilişkili hastalıkların (hipertansiyon, diyabetes mellitus, üriner sistem taş hastalığı, kistik böbrek hastalıkları vb) sıklık ve coğrafi dağılımlarının hastalığı, kistik böbrek hastalıkları vb) sıklık ve coğrafi dağılımlarının saptanması ve KBH ile ilişkilerinin ayrıntılarının anlaşılması amacıyla Türk saptanması ve KBH ile ilişkilerinin ayrıntılarının anlaşılması amacıyla Türk Nefroloji Derneği’nin koordinatörlüğünde planlanan CREDIT çalışması Nefroloji Derneği’nin koordinatörlüğünde planlanan CREDIT çalışması başlamıştır. başlamıştır. Bu çalışma dışında da kronik böbrek hastalığı ile ilişkili hastalıkların sıklıkBu çalışma dışında da kronik böbrek hastalığı ile ilişkili hastalıkların sıklıkve coğrafi dağılımlarının saptanması için saha taramasına ihtiyaç olup ve coğrafi dağılımlarının saptanması için saha taramasına ihtiyaç olup olmadığına programın ilk 3 ayında karar verilecek, yapılma kararı alınırsaolmadığına programın ilk 3 ayında karar verilecek, yapılma kararı alınırsaprotokol ve formların hazırlanması, örneklem çerçevesinin ve listesinin protokol ve formların hazırlanması, örneklem çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 4-6. aylarında tamamlanacak, saha çalışması oluşturulması programın 4-6. aylarında tamamlanacak, saha çalışması 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların analizi ve raporlanması 12. ayda 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların analizi ve raporlanması 12. ayda tamamlanacaktır. tamamlanacaktır. Saha çalışmaları Türkiye’yi temsil eden örneklem üzerinde yapılacaktır. Saha çalışmaları Türkiye’yi temsil eden örneklem üzerinde yapılacaktır.
Anket Uygulamaları
Anket uygulamalarının amacı sağlık personeli ve halkın böbrek hastalığıAnket uygulamalarının amacı sağlık personeli ve halkın böbrek hastalığıile ilgili bilgi düzeyi, algılamaları, beklentileri ve ihtiyaçlarının saptanmasıdır.ile ilgili bilgi düzeyi, algılamaları, beklentileri ve ihtiyaçlarının saptanmasıdır.
Anket uygulamalarına ihtiyaç olup olmadığına programın ilk 3 ayında kararAnket uygulamalarına ihtiyaç olup olmadığına programın ilk 3 ayında kararverilecek, yapılması kararı alınırsa protokol ve formların hazırlanması, verilecek, yapılması kararı alınırsa protokol ve formların hazırlanması, örneklem çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 4-6. aylarındaörneklem çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 4-6. aylarındatamamlanacak, saha çalışması 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların analizitamamlanacak, saha çalışması 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların analizive raporlanması 12. ayda tamamlanacaktır.ve raporlanması 12. ayda tamamlanacaktır. Anket uygulamasının Türkiye hekim dağılımını temsil eden 300-500 hekim Anket uygulamasının Türkiye hekim dağılımını temsil eden 300-500 hekim ve Türkiye’yi temsil eden 1000-3000 kişi ile yapılması öngörülmektedir. ve Türkiye’yi temsil eden 1000-3000 kişi ile yapılması öngörülmektedir.
2. Epidemiyolojik Çalışmalar
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMIULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
EPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAREPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAR
CREDIT - PrevalansCREDIT - Prevalans
CREDIT - İnsidansCREDIT - İnsidans
KKronik böbrek hastalığı, kronik böbrek yetmezliğironik böbrek hastalığı, kronik böbrek yetmezliği ve risk faktörlerinin ve risk faktörlerininsıklığı ve dağılımının saptanmasısıklığı ve dağılımının saptanması
Epidemiyolojik ÇalışmalarCREDIT Çalışması Birinci Bölüm (Prevalans Belirleme) CREDIT Çalışması Birinci Bölüm (Prevalans Belirleme) Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliğinin prevalansı, demografikKronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliğinin prevalansı, demografikdeğişkenlerle ilişkisi ve coğrafi dağılımı saptanarak, ülkenin KBH/KBY haritasıdeğişkenlerle ilişkisi ve coğrafi dağılımı saptanarak, ülkenin KBH/KBY haritasıçıkarılacaktır. çıkarılacaktır. Çalışmanın bu bölümü başlamış olup, 2007 yılı ortasında tamamlanacaktır.Çalışmanın bu bölümü başlamış olup, 2007 yılı ortasında tamamlanacaktır.Çalışma Türkiye’yi temsil eden 10500 erişkin ve 5000 çocukta yapılacaktır. Çalışma Türkiye’yi temsil eden 10500 erişkin ve 5000 çocukta yapılacaktır.
CREDIT Çalışması İkinci Bölüm (İnsidans Belirleme) CREDIT Çalışması İkinci Bölüm (İnsidans Belirleme) Esas olarak, çalışmanın ilk bölümünde takibe alınan kohortun izlenmesindenEsas olarak, çalışmanın ilk bölümünde takibe alınan kohortun izlenmesindenoluşan ikinci bölümde odaklanacak iki konu vardır: oluşan ikinci bölümde odaklanacak iki konu vardır: 1) Birinci bölümde kronik böbrek hastalığı saptanan hastaların 2-5 yıllık izlemi1) Birinci bölümde kronik böbrek hastalığı saptanan hastaların 2-5 yıllık izlemiile kronik böbrek hastalığının seyri gözlenecektir. ile kronik böbrek hastalığının seyri gözlenecektir. 2) Birinci bölümde sağlıklı olduğu saptanan kişilerin 2-5 yıllık izlemi ile KBH2) Birinci bölümde sağlıklı olduğu saptanan kişilerin 2-5 yıllık izlemi ile KBHinsidansı belirlenecek ve özellikle hastalığın ortaya çıkışını etkileyen faktörlere insidansı belirlenecek ve özellikle hastalığın ortaya çıkışını etkileyen faktörlere ilişkin veriler toplanacaktır. ilişkin veriler toplanacaktır. Çalışmanın ikinci bölümü için protokol ve formların hazırlanması, örneklem Çalışmanın ikinci bölümü için protokol ve formların hazırlanması, örneklem çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 2. yılında tamamlanacak,çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 2. yılında tamamlanacak,saha çalışması 2-5. yıllarda yapılacak, ara sonuçların analizi ve raporlanmasısaha çalışması 2-5. yıllarda yapılacak, ara sonuçların analizi ve raporlanması2. yılda, nihai sonuçların analizi ve raporlanması ise 5. yılda tamamlanacaktır. 2. yılda, nihai sonuçların analizi ve raporlanması ise 5. yılda tamamlanacaktır.
3. Sürekli Tıp Eğitimi ve Birinci Basamakta Böbrek Hastalığına Yaklaşımın Yeniden
Yapılandırılması
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMIULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
SÜREKLİ TIP EĞİTİMİ VE BİRİNCİ BASAMAKTA BÖBREKSÜREKLİ TIP EĞİTİMİ VE BİRİNCİ BASAMAKTA BÖBREKHASTALIĞINA YAKLAŞIMIN YENİDEN YAPILANDIRILMASIHASTALIĞINA YAKLAŞIMIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI
Nefroloji uzmanlarına yönelik eğitimNefroloji uzmanlarına yönelik eğitim
Pratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzmanlara yönelikPratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzmanlara yönelikeğitimeğitim
Nefroloji uzmanlık eğitimi sırasında koruyucu nefrolojiNefroloji uzmanlık eğitimi sırasında koruyucu nefrolojieğitimieğitimi
Ulusal kılavuz geliştirilmesiUlusal kılavuz geliştirilmesi
Yerel konsültasyon sisteminin kurulmasıYerel konsültasyon sisteminin kurulması
Nefroloji Uzmanlarına Yönelik Eğitim
Nefroloji uzmanları için koruyucu nefroloji, kronik böbrek yetersizlikli hastalarınNefroloji uzmanları için koruyucu nefroloji, kronik böbrek yetersizlikli hastalarınyaşam kalitesinin arttırılmasına yönelik programlar ve epidemiyoloji konularındayaşam kalitesinin arttırılmasına yönelik programlar ve epidemiyoloji konularındaseminer, panel, sempozyum ve kurslar düzenlenecektir. seminer, panel, sempozyum ve kurslar düzenlenecektir. Eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ile eğitim Eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ile eğitim toplantılarının organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak, eğitimtoplantılarının organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak, eğitimtoplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır. toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır. Her birinde 20 katılımcının yer alacağı 15 adet ikişer günlük eğitim toplantıları Her birinde 20 katılımcının yer alacağı 15 adet ikişer günlük eğitim toplantıları ile toplam sayısı 300 olan nefroloji uzmanlarının tümüne ulaşılacaktır. ile toplam sayısı 300 olan nefroloji uzmanlarının tümüne ulaşılacaktır. Eğitim aktivitelerine katılması hedeflenen 300 uzmandan 50’si sertifikalı eğiticiEğitim aktivitelerine katılması hedeflenen 300 uzmandan 50’si sertifikalı eğiticiolacaktır. Her sertifikalı eğitici bir yıl içinde kendi yaşadığı bölgede her birine 40olacaktır. Her sertifikalı eğitici bir yıl içinde kendi yaşadığı bölgede her birine 40hekimin katılacağı 2 eğitim toplantısı düzenlemekle sorumlu olacaktır. Böylece hekimin katılacağı 2 eğitim toplantısı düzenlemekle sorumlu olacaktır. Böylece her eğitici 40 x 2 = 80 hekimin eğitiminde görev almış olacak, toplamda her eğitici 40 x 2 = 80 hekimin eğitiminde görev almış olacak, toplamda 50 x 80 = 4.000 birinci basamak hekimi eğitilmiş olacaktır. 50 x 80 = 4.000 birinci basamak hekimi eğitilmiş olacaktır. Eğitim verilen bu hekimlere çalıştıkları kurumlarda kullanmak üzere kitapçık, Eğitim verilen bu hekimlere çalıştıkları kurumlarda kullanmak üzere kitapçık, poster, broşür, maket, CD, idrar ve kan testi stripleri gibi materyaller temin poster, broşür, maket, CD, idrar ve kan testi stripleri gibi materyaller temin edilecektir. edilecektir.
Pratisyen, Aile Hekimi ve Nefroloji Dışı Uzman Hekimlere Yönelik
EğitimPratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzman hekimler için koruyucu nefrolojiPratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzman hekimler için koruyucu nefrolojive epidemiyoloji konularında seminer, panel, sempozyum ve kurslar ve epidemiyoloji konularında seminer, panel, sempozyum ve kurslar düzenlenecektir.düzenlenecektir.Eğitim etkinlikleri için eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi Eğitim etkinlikleri için eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ve eğitim toplantılarının organizasyonu programın 4-6. aylarında ve eğitimi ve eğitim toplantılarının organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak, eğitim toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır. tamamlanacak, eğitim toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır. Her birinde 40 katılımcının yer alacağı 15 eğitim toplantısı yapılacak, toplam Her birinde 40 katılımcının yer alacağı 15 eğitim toplantısı yapılacak, toplam sayısı 600 olan katılımcılardan 100’ü sertifikalı eğitici olacaktır. sayısı 600 olan katılımcılardan 100’ü sertifikalı eğitici olacaktır. Her ilden en az bir sertifikalı eğitimci seçilmesi sağlanacaktır. Her sertifikalıHer ilden en az bir sertifikalı eğitimci seçilmesi sağlanacaktır. Her sertifikalıeğitici yaşadığı bölgede bulunan sertifikalı nefrolog eğiticinin düzenleyeceği eğitici yaşadığı bölgede bulunan sertifikalı nefrolog eğiticinin düzenleyeceği eğitim toplantılarına eğitici olarak katılabileceği gibi, ayrıca kendisi de bölge eğitim toplantılarına eğitici olarak katılabileceği gibi, ayrıca kendisi de bölge hekimlerine yönelik eğitim programları düzenleyebilecektir. hekimlerine yönelik eğitim programları düzenleyebilecektir. Her sertifikalı eğiticinin bir yıl içinde kendi bölgesinde her birine 40 hekimin Her sertifikalı eğiticinin bir yıl içinde kendi bölgesinde her birine 40 hekimin katılacağı 2 eğitim toplantısı düzenlemesi beklenecektir. Böylece her eğitici katılacağı 2 eğitim toplantısı düzenlemesi beklenecektir. Böylece her eğitici 40 x 2 = 80 hekimin eğitiminde görev almış ve toplamda 100 x 80 = 8.00040 x 2 = 80 hekimin eğitiminde görev almış ve toplamda 100 x 80 = 8.000birinci basamak hekimi eğitilmiş olacaktır. birinci basamak hekimi eğitilmiş olacaktır. Eğitim verilen bu hekimlere çalıştıkları kurumlarda kullanmak üzere kitapçık, Eğitim verilen bu hekimlere çalıştıkları kurumlarda kullanmak üzere kitapçık, poster, broşür, maket, CD idrar ve kan testi stripleri gibi materyaller temin poster, broşür, maket, CD idrar ve kan testi stripleri gibi materyaller temin edilecektir. edilecektir.
Nefroloji Uzmanlık Eğitimi Sırasında Koruyucu Nefroloji
Eğitimi
Nefroloji uzmanlık eğitimi programına koruyucu nefroloji konularının Nefroloji uzmanlık eğitimi programına koruyucu nefroloji konularının eklenmesi için uzmanlık eğitimi veren kurumlardaki nefroloji uzmanlarıeklenmesi için uzmanlık eğitimi veren kurumlardaki nefroloji uzmanları(n=150) eğitilecektir.(n=150) eğitilecektir.Eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ve Eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ve toplantıların organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak, toplantıların organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak, eğitim toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır.eğitim toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır.Her birinde 15 katılımcının yer alacağı 10 eğitim toplantısı yapılacaktır. Her birinde 15 katılımcının yer alacağı 10 eğitim toplantısı yapılacaktır.
Ulusal Kılavuz Geliştirilmesi ve Yerel Konsültasyon Sisteminin
Kurulması
Ulusal Kılavuz GeliştirilmesiUlusal Kılavuz GeliştirilmesiKronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetmezliğinin tanı, tedavi ve Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetmezliğinin tanı, tedavi ve izlemine yönelik ulusal kılavuz geliştirilecektir. izlemine yönelik ulusal kılavuz geliştirilecektir. Kılavuz geliştirilmesi için literatürün taranması programın 1-4. aylarındaKılavuz geliştirilmesi için literatürün taranması programın 1-4. aylarındatamamlanacak, literatürün değerlendirilmesi programın 5-8. aylarında tamamlanacak, literatürün değerlendirilmesi programın 5-8. aylarında yapılacak ve programın 9-12. aylarında kılavuzlar yazılacaktır. yapılacak ve programın 9-12. aylarında kılavuzlar yazılacaktır.
Yerel Konsültasyon Sisteminin KurulmasıYerel Konsültasyon Sisteminin KurulmasıKoruyucu nefroloji konusunda eğitilmiş olan birinci basamak hekimleri ileKoruyucu nefroloji konusunda eğitilmiş olan birinci basamak hekimleri ilebölgesel kurumlarda çalışan nefroloji uzmanlarının birlikte oluşturacaklarıbölgesel kurumlarda çalışan nefroloji uzmanlarının birlikte oluşturacaklarıyakın konsültasyon mekanizması kurulacak ve işler hale getirilecektir. yakın konsültasyon mekanizması kurulacak ve işler hale getirilecektir.
4. Önleyici Önlemlerin Planlanması ve Uygulanması
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMIULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
ÖNLEYİCİ ÖNLEMLERİN PLANLANMASI VE UYGULANMASIÖNLEYİCİ ÖNLEMLERİN PLANLANMASI VE UYGULANMASI
Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitimSağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim
Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranmasıRisk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması
Kronik böbrek hastalığı/kronik böbrek yetmezlikli hastalarınKronik böbrek hastalığı/kronik böbrek yetmezlikli hastalarınkaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi ve izlemikaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi ve izlemi
Renal replasman tedavisi uygulanan son dönem böbrekRenal replasman tedavisi uygulanan son dönem böbrekyetmezlikli hastalara yönelik multidisipliner çalışmalaryetmezlikli hastalara yönelik multidisipliner çalışmalar
Sağlıklı ve Düşük Riskli Kişiler İçin Önleyici Önlemler
Sağlık kurumları, endüstri, medya, sosyal kurumlar gibi aracılar kullanılarakSağlık kurumları, endüstri, medya, sosyal kurumlar gibi aracılar kullanılaraksağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda toplumsal eğitim sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda toplumsal eğitim programları planlanacaktır.programları planlanacaktır. Bu kapsamdaBu kapsamda
Sigara kullanımının azaltılmasıSigara kullanımının azaltılması Obezite kontrolüObezite kontrolü Egzersiz yapma alışkanlığının yaygınlaştırılmasıEgzersiz yapma alışkanlığının yaygınlaştırılması
gibi konular ele alınacaktır. gibi konular ele alınacaktır. Bu başlıkta kullanılacak araçlar asıl olarak ulusal/yerel yayın yapan basılı/Bu başlıkta kullanılacak araçlar asıl olarak ulusal/yerel yayın yapan basılı/görsel medya araçlarıdır. görsel medya araçlarıdır.
Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitimSağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim
Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusundaki eğitime ilaveSağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusundaki eğitime ilaveolarak, hastalığın ilerleme hızını yavaşlatacak ya da ani hızlanmaların olarak, hastalığın ilerleme hızını yavaşlatacak ya da ani hızlanmaların erken saptanmasını sağlayacak yaklaşımların kişi bazında uygulanmasınıerken saptanmasını sağlayacak yaklaşımların kişi bazında uygulanmasınıiçerecektir. içerecektir. Bu kapsamda özellikle diyabetik, hipertansif, obez ve ileri yaştaki kişilerinBu kapsamda özellikle diyabetik, hipertansif, obez ve ileri yaştaki kişilerinyakın izlemi yapılacaktır.yakın izlemi yapılacaktır. Yüksek-riskli kişilerde sık aralarla Yüksek-riskli kişilerde sık aralarla serum kreatinin düzeyiserum kreatinin düzeyi, , mikroalbüminürimikroalbüminürive ve proteinüriproteinüri ve gerekenlerde ve gerekenlerde HbA1cHbA1c, , kan glukoz düzeyikan glukoz düzeyi ve ve lipid profililipid profili taramaları yapılacaktır. taramaları yapılacaktır.
Sağlıklı-Yüksek Riskli Kişilere Yönelik Primer Önleme
Yaklaşımları
Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması
Erken Evre Kronik Böbrek Hastalığı İçin Sekonder Önleme Yaklaşımları
Sekonder önleme yaklaşımı, erken evre kronik böbrek hastalığı için planlanacakSekonder önleme yaklaşımı, erken evre kronik böbrek hastalığı için planlanacakuygulamaları içerecektir. uygulamaları içerecektir. Sekonder önleme yaklaşımı, asıl olarak primer önleme yaklaşımlarının tek tek Sekonder önleme yaklaşımı, asıl olarak primer önleme yaklaşımlarının tek tek hastalara göre özelleşmiş ve daha agresif olarak uygulanmasından ibarettir. Bu hastalara göre özelleşmiş ve daha agresif olarak uygulanmasından ibarettir. Bu grup hastaların kronik böbrek hastalığından kronik böbrek yetersizliği aşamasınagrup hastaların kronik böbrek hastalığından kronik böbrek yetersizliği aşamasınageçişinin yavaşlatılması ve renal replasman tedavisi ihtiyacının geciktirilmesi çok geçişinin yavaşlatılması ve renal replasman tedavisi ihtiyacının geciktirilmesi çok önemli bir hedeftir. önemli bir hedeftir. Sekonder önleme yaklaşımlarının belirlenmesinde özellikle epidemiyolojik çalışma Sekonder önleme yaklaşımlarının belirlenmesinde özellikle epidemiyolojik çalışma kohortunun uzun süreli izlemi sırasında derlenecek veriler yol gösterici olacaktır.kohortunun uzun süreli izlemi sırasında derlenecek veriler yol gösterici olacaktır. Bu kapsamda öncelikle ele alınacak başlıklar Bu kapsamda öncelikle ele alınacak başlıklar
Kan basıncı kontrolü Kan basıncı kontrolü Beslenme sorunlarının izlenmesi ve giderilmesi Beslenme sorunlarının izlenmesi ve giderilmesi Sigara ile mücadele Sigara ile mücadele Hiperlipidemi, anemi, kalsiyum-fosfor metabolizması bozuklukları gibi KBHHiperlipidemi, anemi, kalsiyum-fosfor metabolizması bozuklukları gibi KBH
komplikasyonları ile mücadeledir. komplikasyonları ile mücadeledir. Türk Nefroloji Derneği’nin 15 yıla yakın süredir düzenli olarak yürüttüğü Renal Türk Nefroloji Derneği’nin 15 yıla yakın süredir düzenli olarak yürüttüğü Renal Kayıt Sistemi, etkinliği ve yaygınlığı arttırılarak devam edecektir. Kayıt Sistemi, etkinliği ve yaygınlığı arttırılarak devam edecektir.
Kronik böbrek hastalığı/Kronik böbrek yetersizliği hastalarınınKronik böbrek hastalığı/Kronik böbrek yetersizliği hastalarınınkaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi ve izlemi kaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi ve izlemi
Renal Replasman Tedavisi Altında Olan Son Dönem Böbrek Yetmezlikli
Hastalar İçin Tersiyer Önleme Yaklaşımları
Tersiyer önleme yaklaşımları renal replasman tedavisi altında olan son dönemTersiyer önleme yaklaşımları renal replasman tedavisi altında olan son dönemböbrek yetmezlikli hastalarda morbidite ve mortalitenin azaltılmasına yönelik böbrek yetmezlikli hastalarda morbidite ve mortalitenin azaltılmasına yönelik olan ve esas olarak birinci basamakta değil, referans kurumlarda uygulanacakolan ve esas olarak birinci basamakta değil, referans kurumlarda uygulanacakyaklaşımları içerecektir. yaklaşımları içerecektir.
SDBY hastalarının yaşam kalitesinin arttırılmasıSDBY hastalarının yaşam kalitesinin arttırılması Fiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların ve morbiditenin azaltılmasıFiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların ve morbiditenin azaltılması Hastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumlarının arttırılması Hastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumlarının arttırılması
hedeflenmiştir. hedeflenmiştir. Bu amaçla oluşturulacak multidisipliner gruplarda nefrolog, transplantasyonBu amaçla oluşturulacak multidisipliner gruplarda nefrolog, transplantasyoncerrahı, psikolog/psikiyatrist, diyetisyen, sosyal hizmet uzmanı gibi kişilerin cerrahı, psikolog/psikiyatrist, diyetisyen, sosyal hizmet uzmanı gibi kişilerin koordine çalışmaları sağlanacaktır. koordine çalışmaları sağlanacaktır. Bu başlık altında tedavide transplantasyon ve periton diyalizinin özendirilmesiBu başlık altında tedavide transplantasyon ve periton diyalizinin özendirilmesiile ilgili çalışmalar yapılacaktır. ile ilgili çalışmalar yapılacaktır.
Hastaların yaşam kalitesinin arttırılmasıHastaların yaşam kalitesinin arttırılması
Önleyici Önlemlerin Planlanması ve Uygulanması
Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitimSağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim Tüm toplumda kronik böbrek hastalığı ile ilgili risklerin azaltılmasıTüm toplumda kronik böbrek hastalığı ile ilgili risklerin azaltılması
Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranmasıRisk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması Risk altındaki sağlıklı kişilere yönelik primer önleme yaklaşımları,Risk altındaki sağlıklı kişilere yönelik primer önleme yaklaşımları, sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim verilmesiverilmesi Hastalığın ilerleme hızını yavaşlatacak veya ani hızlanmalarınHastalığın ilerleme hızını yavaşlatacak veya ani hızlanmaların erken saptanmasını sağlayacak bireysel yaklaşımların kişi bazındaerken saptanmasını sağlayacak bireysel yaklaşımların kişi bazında oluşturulmasıoluşturulması
KBH/KBY hastalarının kaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedaviKBH/KBY hastalarının kaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavive izlemive izlemi
Kronik böbrek hastalıklı bireylerin böbrek yetmezliği aşamasınaKronik böbrek hastalıklı bireylerin böbrek yetmezliği aşamasına geçişinin yavaşlatılması ve renal replasman tedavi gereksiniminingeçişinin yavaşlatılması ve renal replasman tedavi gereksiniminin geciktirilmesigeciktirilmesi
Renal replasman tedavisi uygulanan son dönem böbrek yetmezlikliRenal replasman tedavisi uygulanan son dönem böbrek yetmezliklihastalara yönelik multidisipliner çalışmalarhastalara yönelik multidisipliner çalışmalar
SDBY’li hastaların yaşam kalitesinin arttırılmasıSDBY’li hastaların yaşam kalitesinin arttırılması SDBY’ne bağlı fiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların ve morbiditeninSDBY’ne bağlı fiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların ve morbiditenin azaltılmasıazaltılması Hastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumluluklarının arttırılmasıHastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumluluklarının arttırılması
PROGRAMIN
ORGANİZASYONU
T.C. Sağlık BakanlığıT.C. Sağlık BakanlığıTürk Nefroloji DerneğiTürk Nefroloji Derneği
Akdeniz ÜTFAkdeniz ÜTFAnkara ÜTFAnkara ÜTFÇukurova ÜTFÇukurova ÜTFDicle ÜTFDicle ÜTFDokuz Eylül ÜTFDokuz Eylül ÜTFEge ÜTFEge ÜTFErciyes ÜTFErciyes ÜTFHacettepe ÜTFHacettepe ÜTFİstanbul ÜTF Cerrahpaşaİstanbul ÜTF Cerrahpaşaİstanbul ÜTF İstanbulİstanbul ÜTF İstanbulMarmara ÜTFMarmara ÜTFOndokuz Mayıs ÜTFOndokuz Mayıs ÜTFSB Ankara Numune Hast.SB Ankara Numune Hast.
Yorum Ltd. Şti.Yorum Ltd. Şti.
Program KoordinatörüProgram KoordinatörüProf. Dr. Gültekin SüleymanlarProf. Dr. Gültekin Süleymanlar
Program YürütücüsüProgram YürütücüsüKurumlarKurumlar
Hizmet Alınacak Hizmet Alınacak KurumlarKurumlar
Omega Ltd. Şti.Omega Ltd. Şti.
1. Sağlık Kaynaklarının ve Sisteminin Gözden Geçirilmesi ve Analizi
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİAKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİYORUM LİMİTED ŞİRKETİYORUM LİMİTED ŞİRKETİOMEGA LİMİTED ŞİRKETİ OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Mevcut Verilerin Taranması ve İstatistiksel Analizi
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİYORUM LİMİTED ŞİRKETİ
Odak Grup Çalışması
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİOMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Saha Taraması
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİOMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Anket Uygulaması
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİYORUM LİMİTED ŞİRKETİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİOMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
2. Epidemiyolojik ÇalışmalarCREDIT
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİAKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİAKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
3. Sürekli Tıp Eğitimi ve Birinci Basamakta Böbrek Hastalığına
Yaklaşımın Yeniden Yapılandırılması
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİYORUM LİMİTED ŞİRKETİYORUM LİMİTED ŞİRKETİOMEGA LİMİTED ŞİRKETİ OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Nefroloji Uzmanlarının Eğitimi
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİYORUM LİMİTED ŞİRKETİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİOMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Pratisyen, Aile Hekimi ve Nefroloji Dışı Uzmanların Eğitimi
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİYORUM LİMİTED ŞİRKETİ
Nefroloji Uzmanlık Eğitimi Sırasında Koruyucu Nefroloji
Eğitimi
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİOMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Ulusal Kılavuz Geliştirilmesi
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
Yerel Konsültasyon Sisteminin Kurulması
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
4. Önleyici Eylemlerin Planlanması ve Uygulanması
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİAKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİYORUM LİMİTED ŞİRKETİYORUM LİMİTED ŞİRKETİOMEGA LİMİTED ŞİRKETİ OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Sağlıklı Yaşam ve Yaşam Biçimi Değişiklikleri Konusunda Eğitim
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ERCİYES MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİERCİYES MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
Risk Altındaki Kişilerin Belirlenmesi ve Taranması
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİMARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Kronik Böbrek Hastalıklı/Kronik Böbrek Yetmezlikli Hastaların Kaydının
Tutulması, Risk Değerlendirmesi, Tedavi ve İzlemi
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİEGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİDOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
Renal Replasman Tedavisi Altında Olan SDBY Hastalarına Yönelik Multidisipliner Çalışmalar
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİSB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİYORUM LİMİTED ŞİRKETİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Programın Aşamaları
1 2 3 4 5 6 7 8 910
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
11
22
33
44
Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliğinin prevalansKronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliğinin prevalans ve coğrafi dağılımının belirlenmesive coğrafi dağılımının belirlenmesi Toplumda kronik böbrek hastalığının risk faktörlerinin belirlenmesiToplumda kronik böbrek hastalığının risk faktörlerinin belirlenmesi ve kontrol edilmesive kontrol edilmesi Toplumda kronik böbrek hastalığını önlemeye yönelik yaşam biçimi Toplumda kronik böbrek hastalığını önlemeye yönelik yaşam biçimi değişiklikleri oluşmasıdeğişiklikleri oluşması Kronik böbrek hastalığı/kronik böbrek yetersizlikli hastalarının erken Kronik böbrek hastalığı/kronik böbrek yetersizlikli hastalarının erken tanısının mümkün olmasıtanısının mümkün olması Kronik böbrek yetersizliğinin son dönem böbrek yetmezliğine Kronik böbrek yetersizliğinin son dönem böbrek yetmezliğine ilerlemesinin önlenmesi ya da geciktirilmesiilerlemesinin önlenmesi ya da geciktirilmesi Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliği ile ilgili tanı, Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliği ile ilgili tanı, tedavi ve izlemin ülke çapında standartlaşmasının sağlanmasıtedavi ve izlemin ülke çapında standartlaşmasının sağlanması Hastaların yaşam kalitesinin arttırılmasıHastaların yaşam kalitesinin arttırılması
Programın Sağlayacağı Kazanımlar
Ulusal sağlık sisteminin genel işleyişinin belirlenmesiUlusal sağlık sisteminin genel işleyişinin belirlenmesi Kronik böbrek hastalığı ile ilgili hastalıkların bilinen sıklığı ve dağılımınınKronik böbrek hastalığı ile ilgili hastalıkların bilinen sıklığı ve dağılımının belirlenmesibelirlenmesi Kronik böbrek hastalığının insidansının ve seyrinin belirlenmesiKronik böbrek hastalığının insidansının ve seyrinin belirlenmesi Hastalığın ortaya çıkışını etkileyen faktörlerin belirlenmesiHastalığın ortaya çıkışını etkileyen faktörlerin belirlenmesi Nefroloji uzmanlarının, pratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzman Nefroloji uzmanlarının, pratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzman hekimlerin koruyucu nefroloji ve epidemiyoloji konularında bilgi hekimlerin koruyucu nefroloji ve epidemiyoloji konularında bilgi düzeylerinin arttırılmasıdüzeylerinin arttırılması Hastaların birinci basamak sağlık hizmeti sırasında aldıkları hizmetin Hastaların birinci basamak sağlık hizmeti sırasında aldıkları hizmetin kalitesinin arttırılmasıkalitesinin arttırılması Son dönem böbrek yetmezliğine bağlı fiziksel ve psikolojik kısıtlılıklarınSon dönem böbrek yetmezliğine bağlı fiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların ve morbiditenin azaltılmasıve morbiditenin azaltılması Hastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumlarının arttırılmasıHastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumlarının arttırılması Kronik böbrek hastalığının ekonomiye oluşturduğu yükün azaltılmasıKronik böbrek hastalığının ekonomiye oluşturduğu yükün azaltılması
Programın Sağlayacağı Kazanımlar