UKŁAD BIERNY RUCHU

Termin narząd ruchu obejmuje trzy

działy anatomii:

• Osteologię – naukę o kościach

• Artrologię – naukę o stawach

• Miologię – naukę o mięśniach

Tkanka kostna

jest zespołem komórek kostnych i substancji międzykomórkowej,

natomiast kość jest narządem złożonym głównie z tkanki kostnej ale także z:

• tkanki tłuszczowej i tkanki krwiotwórczej (w jamie szpikowej),

• chrząstek (na końcach stawowych i w strefach rozrostu kości),

• tkanki łącznej włóknistej zbitej (okostna), śródbłonka, tkanki sprężystej i mięśniowej gładkiej (w ścianach naczyń krwionośnych)

• tkanki nerwowej.

Kościec:

• określa kształt i wielkość ciała

• ochrania narządy wewnętrzne

• dostosowany jest do dźwigania ciężaru ciała

• stanowi dźwignie i jest istotnym składnikiem

narządów ruchu

• szpik kostny – wytwarzanie elementów

morfotycznych

Kościec dzieli się na:

• kościec osiowy • kości czaszki • kościec kończyny górnej • kościec kończyny dolnej

Rodzaje połączeń kości dzielimy na:

• połączenia ciągłe – ścisłe

• połączenia wolne lub maziowe – stawy

Połączenia ścisłe :

• więzozrosty - połączenia włókniste dzielą się na: więzozrosty włókniste, więzozrosty sprężyste, szwy (gładki, łuskowy, piłowaty), wklinowania

• chrząstkozrosty – połączenia chrzęstne polega na łączeniu dwóch kości warstwą chrzęstna szklista (np. chrząstki żebrowe), chrzęstną włóknistą (np. krążki międzykręgowe)

• kościozrosty - najmocniejsze połączenia kości, które charakteryzują się brakiem możliwości ruchu. Powstają na skutek kostnienia więzozrostów i chrząstkozrostów.

Połączenia maziowe składają się z:

• powierzchni stawowych

• torebki stawowej

• jamy stawowej

• niestałe składniki stawu: więzadła, krążki,

łąkotki stawowe

W skład szkieletu osiowego zalicza się

• kręgosłup

• żebra

• mostek

Kręgosłup

• Głównym narządem decydującym o postawie

ciała jest kręgosłup. Opiera się on na miednicy,

która łączy go z podłożem za pośrednictwem

kończyn dolnych. Poprzez klatkę piersiową i

obręcz barkową uczestniczy on we wszystkich

czynnościach kończyn górnych. Jest także ściśle

złączony z głową – siedliskiem najważniejszych

dla organizmu narządów. Z tych względów,

bezpośrednio lub pośrednio, kręgosłup bierze

udział w każdym działaniu ludzkim.

• Kręgosłup ma kształt dwóch trójkątów połączonych ze sobą podstawami. Górny trójkąt, znacznie dłuższy i wysmukły, jest utworzony przez część przedkrzyżową kręgosłupa i odznacza się duża ruchomością. Część dolna, stanowiąca zaledwie piątą część długości pierwszej odznacza się większą szerokością, masywnością i szczytem zwrócona jest ku dołowi.

• Długość całego kręgosłupa dorosłego człowieka stanowi w przybliżeniu 40-45% długości ciała. Wielkość kręgów wzrasta stopniowo od kręgu pierwszego (szczytowego) do piątego kręgu lędźwiowego. Największy wymiar poprzeczny kręgosłup osiąga na wysokości 2-3 segmentu kości krzyżowej, co jest spowodowane największym obciążeniem tego odcina kręgosłupa, który nie jest prostym jednolitym słupem.

• U człowieka, w odcinku szyjnym i lędźwiowym

krzywizny w płaszczyźnie strzałkowej są skierowane ku

przodowi - lordoza, natomiast w odcinku piersiowym i

krzyżowo-guzicznym wypukłe są ku tyłowi - kifoza.

Krzywizny piersiowa, krzyżowo – guziczna

rozpoczynają się kształtować już w życiu płodowym.

Krzywizna szyjna natomiast zaczyna powstawać około

4 miesiąca życia, w wyniku dźwigania głowy.

Najpóźniej, bo około 10-15 miesiąca życia rozpoczyna

się kształtowanie krzywizny lędźwiowej, w następstwie

przyjmowania pionowej postawy ciała.

Kręgosłup spełnia trzy podstawowe

role w organizmie. Służy jako:

• narząd ochronny rdzenia kręgowego,

• narząd podporowy ciała,

• narząd ruchu

Budowa kręgosłupa

• Kręgosłup zbudowany jest z:

• kręgów prawdziwych (24), które dzielą się na:

7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych,

5 kręgów lędźwiowych, które stanowią część

przedkrzyżową kręgosłupa

• kręgi które uległy zrostowi: 5 kręgów

krzyżowych tworzących kość krzyżową i 4-5

kręgów guzicznych które tworzą kość

guziczną i są to kręgi rzekome.

Żebra

• jest ich 12 par i ze względu na połączenie z

mostkiem dzielą się na 7 par żeber prawdziwych,

które łączą się bezpośrednio z mostkiem i 5 par

żeber rzekomych, z których żebro 8-9-10 poprzez

chrząstkę żebra 7 łączą się z mostkiem-

przytwierdzone a żebro 11-12 - są to żebra wolne

których końce są luźno zawieszone w powłokach

brzusznych

• każde żebro składa się z większej części kostnej i

mniejszej części przymostkowej chrzęstnej

Głowa żebra

Guzek żebra

Mostek

• jest kością płaską

• położona jest z przodu ciała i łączy się z

żebrami i razem z kręgosłupem piersiowym

tworzy klatkę piersiową

• składa się z rękojeści, trzonu i wyrostka

mieczykowatego

• na rękojeści po środku jest wcięcie szyjne

bocznie od niego wcięcie obojczykowe z

powierzchnią stawową, poniżej wcięcie dla

chrząstki żebra pierwszego

• rękojeść z trzonem łączy się przez spojenie, z

boku którego jest wcięcie dla chrząstki żebra

drugiego

• na trzonie bocznie znajdują się wcięcia żebrowe

z powierzchniami stawowymi, ostatnie siódme

na granicy trzonu i wyrostka mieczykowatego

• trzon z wyrostkiem mieczykowatym łączy się

przez chrząstkozrost

Wcięcie szyjne Wcięcie obojczykowe

Rękojeść mostka

Spojenie mostkowe

Wcięcia żebrowe Trzon

Wyrostek mieczykowaty

Połączenia w obrębie szkieletu osiowego

• Trzony kręgów łączą się przez krążki

międzykręgowe, które zbudowane są z chrząstki

włóknistej. Krążek międzykręgowy zbudowany jest z

pierścienia włóknistego, który zespala trzony

sąsiednich kręgów, a w środku zwiera ruchome jądro

miażdżyste. Stanowi ono amortyzacje oraz ułatwia

ruch. Krążki międzykręgowe znajdują się tylko w

części przedkrzyżowej kręgosłupa.

• Pierwszy jest miedzy drugim a trzecim kręgiem

szyjnym, ostatni (23) między piątym kręgiem

lędźwiowym a podstawą kości krzyżowej

• Wyrostki stawowe kręgów tworzą stawy

międzykręgowe, których są 23 pary. Są to

stawy proste, płaskie, półścisłe. Dzięki nim

odbywa się ruch w odcinkach kręgosłupa, przede

wszystkim w odcinku szyjnym i lędźwiowym

• W odcinku krzyżowo-guzicznym kręgi uległy

kościozrostom tworząc kość krzyżową i

guziczną.

Połączenia kręgosłupa z czaszka

• Staw szczytowo-potyliczny łączy kręg I szyjny

(szczytowy ) z kością potyliczną. Jest to staw o małej

ruchomości, gdzie wykonywany jest ruch

potakiwania w osi poprzecznej i dziwienia w osi

strzałkowej.

• Staw szczytowo-obrotowy łączy kręg szczytowy z

kręgiem obrotowym ( II szyjny). W stawie tym ruch

odbywa się wokół zęba kręgu obrotowego w osi

długiej – ruch przeczenia.

Połączenia żeber z kręgosłupem i z

mostkiem

• Stawy głów żebrowych utworzone są przez dołek żebrowy na trzonie kręgu i głowę żebra

• Stawy żebrowo-poprzeczne tworzą je - dołek żebrowy wyrostka poprzecznego i guzek żebra. Oba stawy pod względem czynnościowym stanowią całość, gdzie ruch zachodzi wokół osi długiej szyjki żebra, są to ruchy obrotowe

• Z mostkiem chrząstka I żebra łączy się przez chrząstkozrost mostkowo żebrowy, a chrząstki żeber od 2 do 7 łączą się za pośrednictwem stawów mostkowo-żebrowych.

Klatka piersiowa jako całość

• Klatkę piersiową, która podobna jest kształtem do

stożka, budują: 12 kręgów piersiowych, 12 par

żeber oraz mostek. U góry znajduje się otwór

górny ograniczony trzonem I kręgu piersiowego,

pierwszą parą żeber i brzegiem górnym rękojeści

mostka. Jego zawartość to: osklepki opłucnej,

przełyk, tchawica, wielkie naczynia krwionośne,

przewód piersiowy limfatyczny i nerwy.

• Ściany boczne ograniczają jamę klatki a w niej ważne

dla życia narządy; płuca i serce. U dołu jest znacznie

większy otwór dolny klatki piersiowej, który

ograniczony jest XII kręgiem piersiowym, ostatnią

parą żeber oraz chrząstkami żeber przytwierdzonych,

które z każdej strony wytwarzają łuk żebrowy.

• Otwór ten zamyka przepona, którą przechodzi przełyk i

nerwy błędne, aorta i przewód piersiowy oraz żyła

główna dolna. Ruchomość klatki uwarunkowana jest

stawami, które łączą żebra z kręgosłupem i z mostkiem

oraz sprężystością chrząstek żebrowych wywołujących

ruchy oddechowe, które są związane z ruchem

kręgosłupa piersiowego i przepony.

Kończyna górna

• Kościec kończyny górnej zbudowany jest z:

• kości obręczy kończyny i kończyny górnej

wolnej.

• Obręcz kończyny górnej budują obustronnie

obojczyk i łopatka a część wolną kończyny

dzielimy na odcinki : ramię, przedramię i kości

ręki.

Połączenia kończyny górnej

• Kończyna górna łączy się ze szkieletem osiowym

stawem mostkowo-obojczykowym. Obie kości

obojczyk i łopatka zespala staw barkowo-obojczykowy.

Połączenie obręczy kończyny górnej z ramieniem tworzy

staw ramienny. Ramię z przedramieniem połączone jest

stawem łokciowym, obie kości przedramienia w

nasadach dalszych łączy staw promieniowo-łokciowy

dalszy. Przedramię z ręką łączy staw promieniowo-

nadgarstkowy. W ręce występuje szereg stawów

łączących kości nadgarstka, nadgarstka i śródręcza,

śródręcza i palców oraz stawy międzypaliczkowe

Staw mostkowo-obojczykowy

• Kości biorące udział to: mostek i obojczyk z powierzchniami stawowymi – obojczykową i mostkową oraz z krążkiem stawowym, który leży między nimi.

• Torebkę stawową wzmacniają więzadła: mostkowo-obojczykowe przednie i tylne, międzyobojczykowe, żebrowo-obojczykowe.

• Jest to staw złożony, upodobniony do kulistego, wieloosiowy, sprzężony ze stawem barkowo-obojczykowym. Wykonywane ruchy: unoszenie i obniżanie, wysuwanie i cofanie barków oraz obrót dookoła osi długiej obojczyka przy odwodzonym ramieniu.

w. międzyobojczykowe

w.żebrowo-obojczykowe

w.mostkowo-obojczykowe przednie Krążek stawowy

mostek

Staw barkowo-obojczykowy

• Kości biorące udział to: obojczyk i łopatka z powierzchniami stawowymi - barkową i wyrostka barkowego.

• Torebkę stawowa wzmacniają więzadła : barkowo-obojczykowe i kruczo-obojczykowe.

• Ruchy tego stawu są sprzężone z ruchami obojczyka w stawie mostkowo-obojczykowym. Oba stawy zwiększają zakres ruchu ramienia we wszystkich kierunkach

Staw ramienny

• Kości biorące udział to: łopatka i kość ramienna.

Staw ten łączy kończynę górna wolną z jej obręczą.

Powierzchnie stawowe to: wydrążenie stawowe

panewki łopatki pogłębione obrąbkiem oraz

głowa kości ramiennej.

• Torebkę stawową, która jest luźna i bardzo obszerna,

wzmacniają ją więzadła: kruczo-ramienne do

guzków na kości ramiennej i obrąbkowo-ramienne

do szyjki anatomicznej kości ramiennej. Strop dla

tego stawu tworzy więzadło kruczo-barkowe.

• Jest to staw prosty, kulisty, wieloosiowy.

Wykonywane ruchy – odwodzenie i

przywodzenie w osi strzałkowej,

przodozgięcie i tyłozgięcie w osi

poprzecznej oraz nawracanie i odwracanie

w osi podłużnej.

• Z połączenia ruchów zgięcia i prostowania

z odwodzeniem i przywodzeniem powstaje

ruch obwodzenia.

k.ramienna

łopatka

Więzadło kruczo-barkowe

Staw łokciowy

• Kości biorące udział to: ramienna, łokciowa i

promieniowa, które tworzą pary połączeń ramienno-

łokciowe to bloczek i wcięcie bloczkowe: ramienno-

promieniowe to główka i dołek głowy;

promieniowo-łokciowe bliższe to: obwód stawowy

głowy kości promieniowej i wcięcie promieniowe.

• Torebkę stawową wzmacniają więzadła: poboczne

łokciowe i poboczne promieniowe, pierścieniowate i

czworokątne

• Jest to staw z złożony zawiasowo-obrotowy

o dwóch osiach ruchu : zginania i prostowania

w osi poprzecznej, oraz nawracanie i

odwracanie w osi pionowej. Ruch ten

sprzężony jest z ruchem stawu promieniowo-

łokciowego dalszego.

• Brzegi obu kości przedramienia łączy błona

międzykostna przedramienia, która hamuje

podłużne przesuwanie się kości promieniowej

w stosunku do kości łokciowej, także służy za

pole przyczepów licznych mięsni.

Bloczek Główka k. ramiennej

Wcięcie bloczkowe Dołek głowy k.promieniowej

Obwód głowy k.promieniowej Wcięcie promieniowe

k. ramienna

k. łokciowa

k.promieniowa

Staw promieniowo-łokciowy dalszy

• Kości biorące udział to: łokciowa i promieniowa z powierzchniami stawowymi; obwód stawowy głowy kości łokciowej i wcięcie łokciowe kości promieniowej oraz leżący między nimi krążek stawowy.

• Torebki stawowej nie wzmacniają dodatkowe więzadła. Jest to staw złożony obrotowy sprzężony ze stawem promieniowo-łokciowym bliższym

obwód stawowy głowy kości łokciowej

wcięcie łokciowe kości promieniowej

Pow.nadgarstkowa na kości promieniowej

Stawy ręki to:

• śródnadgarstkowy, międzynadgarstkowe,

nadgarstkowo-środręczne, międzyśródręczne, śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe.

• Staw śródręczno-paliczkowy kciuka jest odrębnym stawem typu siodełkowatego o dwóch osiach ruchu : przywodzenia i odwodzenia kciuka oraz ruchy przeciwstawienia i odprowadzenia kciuka. W wyniku których jest ruch obwodzenia kciuka.

• Dzięki stawom ręki ma ona zdolność manualną

Kończyna dolna

Szkielet kończyny dolnej składa się z:

• kości obręczy kończyny dolnej, w której skład

wchodzą dwie kości miedniczne, które wraz z

kością krzyżową ograniczają miednicę

• kończyny dolnej wolnej, która wolna dzieli się

na odcinki: udo – kość udowa, podudzie -

kość piszczelowa i strzałka oraz kości stopy

zbudowane z kości stępu, śródstopia i palców.

Połączenia kończyny dolnej

• Kończyna dolna połączona jest ze szkieletem osiowym kością biodrową i krzyżową.

• W obrębie kończyny dolnej są stawy o znacznie mniejszym zakresie ruchomości od kończyny górnej, odporniejsze na przenoszone siły.

• Połączenie kończyny dolnej z tułowiem oraz stopą spełniają ważną rolę jako amortyzatory przenoszące siły działające z podłoża przez stopę na kręgosłup podczas ruchu

Połączenia obręczy kończyny dolnej

• Obręcz kończyny stanowią zrośnięte trzonami

kości: biodrowa, łonowa i kulszowa; które tworzą

kość miedniczną.

• Łączy się ona stawowo z kością krzyżową - ze

szkieletu osiowego, oraz z kością udową – kością

kończyny dolnej wolnej

Staw krzyżowo-biodrowy

• Kości biorące udział : krzyżowa i biodrowa z

powierzchniami stawowymi uchowatymi.

• Torebka stawowa jest bardzo silna i

wzmocniona więzadłami bezpośrednimi:

krzyżowo-biodrowe brzuszne, grzbietowe i

międzykostne i więzadłami pośrednimi:

biodrowo-lędźwiowe, krzyżowo-guzowe i

krzyżowo-kolcowe.

• Jest to staw prosty, płaski, półścisły

• Z przodu obie kości łonowe połączone są przez

spojenie łonowe.

• Więzozrosty – tworzą błonę zasłonową, która

zamyka otwór zasłonowy (oprócz kanału

zasłonowego). Więzadło pachwinowe jest jako

widoczna bruzda zasłonowa.

• Podsumowanie: w miednicy występuje

kościozrost, który tworzy kość miedniczną,

chrząstkozrost – spojenie łonowe, więzozrost-

to błona zasłonowa i więzadło pachwinowe oraz

staw - krzyżowo-biodrowy

Staw biodrowy

• Kości biorące udział to: kość miedniczna i

udowa.

• Powierzchnie stawowe – księżycowata

pogłębiona obrąbkiem i zamknięta więzadłem

poprzecznym panewki oraz głowa kości udowej

(bez dołka).

• Torebka stawowa jest bardzo gruba i napięta

wzmocniona więzadłami: biodrowo-udowym,

łonowo-udowym, kulszowo-udowym i warstwa

okrężną.

Głowa kości udowej

Pow. staw.księżycowata pogłębiona obrąbkiem

• Jest to staw prosty, kulisto-panewkowy,

wieloosiowy.

• Ruchy wykonywane zginanie i prostowanie w

osi poprzecznej, odwodzenie i przywodzenie w

osi strzałkowej, nawracanie i odwracanie w osi

pionowej. W ustalonym położeniu kończyny

wolnej wykonywane są skręty miednicy. Przez

kombinację ruchów: odwodzenia i przywodzenia

oraz zginania i prostowania można wykonać

ruch obwodzenia

Staw kolanowy

• Kości biorące udział: udowa, piszczelowa i rzepka.

• Powierzchnie stawowe na kości udowej to kłykieć przyśrodkowy i boczny, na kości piszczelowej są to powierzchnie stawowe górne kłykcia przyśrodkowego i bocznego, rzepki i rzepkowa na kości udowej.

• W jamie stawu znajdują się łąkotki boczna i przyśrodkowa, które dzielą częściowo jamę stawu na piętro górne i dolne spełniają również funkcję amortyzatora.

• Torebka stawowa ma bardzo złożony przebieg,

powodując, że więzadła wewnętrzne leżą

między warstwami włóknistą i maziową, są to –

krzyżowe przednie, krzyżowe tylne i

poprzeczne kolana.

• Z zewnątrz więzadła wzmacniają staw z każdej

strony: z przodu to więzadło rzepki, które

włączone jest w ścięgno końcowe mięśnia

czworogłowego uda, od strony przyśrodkowej –

więzadło poboczne piszczelowe, od strony

bocznej – poboczne strzałkowe a z tyłu

podkolanowe skośne i łukowate.

Rzepka

Więzadło rzepki

Więzadło poboczne strzałkowe

Więzadło poboczne piszczelowe

Rzepka

Więzadło krzyżowe przednie

Powierzchnia stawowa rzepkowa

• Jest to staw złożony, zawiasowo-obrotowy o

dwóch osiach ruchu .

• Zgięcie i prostowanie w osi poprzecznej które

składają się z fazy toczenia i ślizgania hamowane

przez napinające się więzadła krzyżowe.

• Przy zgiętym kolanie w stawie kolanowym

można wykonać ruch nawracania i odwracania w

osi pionowej.

Połączenia kości podudzia

Staw piszczelowo-strzałkowy

• Kości biorące udział to piszczelowa i strzałka,

• Powierzchnie stawowe to strzałkowa na kości

piszczelowej i głowy strzałki.

• Torebkę stawową wzmacniają więzadła: głowy

strzałki przednie i tylne. Jest to staw prosty,

płaski, półścisły.

• Błona międzykostna goleni łączy brzegi

międzykostne kości piszczelowej i strzałki,

hamuje ona ruchy przesuwania się kości

względem siebie i jest miejscem przyczepu

mięśni.

• Więzozrost piszczelowo-strzałkowy, jest

przedłużeniem błony międzykostnej w dolnej

części goleni. Wzmacniana jest więzadłami

piszczelowo-strzałkowym przednim i tylnym.

Ruchomość więzozrostu jest bardzo mała

Kość piszczelowa Strzałka

Błona międzykostna

Staw piszczelowo-strzałkowy

Więzozrost piszczelowo-strzałkowy

Stawy stopy

W połączeniach stopy wyróżniamy stawy:

• skokowo-goleniowy,

• stawy międzystępowe,

• stępowo-śródstopne,

• międzyśródstopne

• stawy palców stopy

UKŁAD CZYNNY RUCHU

Układ czynny ruchu

• tworzą mięśnie szkieletowe poprzecznie

prążkowane

• wykonują one szybkie, celowe ruchy oraz są

poddane są naszej woli.

• dzięki kostnym przyczepom mięśnie szkieletowe

podczas skurczu powodują ruchy kośćca bądź

ustalają położenie jednych kości względem

drugich, dlatego też nazywamy je mięśniami

tworzącymi czynny układ ruchu.

MIĘŚNIE GRZBIETU

Dzielą się na powierzchowne i głębokie.

Czynnościowo należą do mięśni działających na kończynę górną i żebra.

Mięśnie powierzchowne grzbietu dzielą się na dwie grupy ze względu na przyczepy:

• mięśnie kolcowo-ramienne

• mięśnie kolcowo-żebrowe

Mięsień czworoboczny

• jest najbardziej powierzchownie położonym mięśniem, o

kształcie trójkąta, którego podstawa skierowana jest do

kręgosłupa a wierzchołek do okolicy stawu ramiennego.

• Przyczep początkowy guzowatość potyliczna zewnętrzna,

więzadło karkowe, wyrostki kolczyste wszystkich kręgów

piersiowych i więzadło nadkolcowe tego odcinka

• Przyczep końcowy dzieli się na części: górna zstępująca,

przyczepia się do końca barkowego obojczyka,

środkowa–poprzeczna do wyrostka barkowego łopatki,

dolna – wstępująca, do grzebienia łopatki

m.czworoboczny

m.najszerszy grzbietu

• Czynność – obustronny skurcz powoduje

zbliżenie łopatki do kręgosłupa (postawa na

baczność), części górnej unosi bark, części

środkowej zbliża łopatkę do kręgosłupa i części

dolnej obniża bark.

• Przy ustalonym przyczepie końcowym skurcz

jednostronny powoduje pochylenie głowy w

stronę skurczu a w skurczu obustronnym

pochyla głowę do tyłu.

• Przy ustalonej obręczy kończyny górnej unosi

tułów np. podczas zwisu i podciągania.

Mięsień najszerszy grzbietu

• jest częściowo przykryty przez mięsień czworoboczny,

pokrywa dolną okolicę grzbietu i boczną klatki

piersiowej. Jego podstawa zwrócona jest do kręgosłupa, a

wierzchołek do kości ramiennej.

• Przyczep początkowy części kręgowej znajduje się na

wyrostkach kolczystych sześciu dolnych kręgów

piersiowych, wszystkich lędźwiowych i na grzebieniu

krzyżowym pośrodkowym część biodrowa-

przyśrodkowa część grzebienia biodrowego,część

żebrowa - z boku trzech lub czterech ostatnich żeber

część łopatkowa - na zewnętrznej powierzchni kąta

dolnego łopatki.

• Mięsień biegnie do góry w bok, wchodzi do dołu

pachowego, zawija się na kości ramiennej.

• Przyczep końcowy przyczepia się do grzebienia

guzka mniejszego kości ramiennej.

• Czynność działa na staw ramienny. Przywodzi

ramię, tyłozgina i nawraca, przy ustalonej

kończynie unosi żebra – jest pomocniczym

mięśniem wdechu.

• Podczas gwałtownego skurczu działa jako

mięsień wydechowy (podczas kaszlu i

odksztuszania).

m. najszerszy grzbietu

Mięśnie głębokie

• grzbietu sięgają od miednicy do czaszki leżąc po obu stronach kręgosłupa.

• Dzielimy je na dwa pasma: boczne leży bardziej powierzchownie w przestrzeni ograniczonej wyrostkami poprzecznymi i linią sięgającą do brzegu przyśrodkowego łopatki i przyśrodkowe leży głębiej, wypełnia bruzdę ograniczoną wyrostkami porzecznymi kręgów a ich wyrostkami kolczystymi.

• Mięśnie głębokie grzbietu służą głównie do utrzymania pozycji pionowej kręgosłupa i do prostowania go, a ich antagonistami są mięśnie brzucha.

Mięsień prostownik grzbietu

jest największym z mięśni głębokich, przebiega od

okolicy krzyżowej do kości skroniowej.

Przyczep początkowy wspólna masa mięśniowo-

ścięgnista na powierzchni grzbietowej kości

krzyżowej, na grzebieniu biodrowym i

więzadłach krzyżowo-biodrowych oraz na

wyrostkach kolczystych kręgów lędźwiowych.

Mięsień biegnie do góry i dzieli się na dwa pasma:

a) pasmo boczne to mięsień biodrowo-żebrowy,

który dzieli się na biodrowo-żebrowy lędźwi,

biodrowo-żebrowy klatki piersiowej i

biodrowo-żebrowy szyi

Przebiegają one w okolicach kątów żeber.

Przyczep końcowy mięśnia biodrowo-żebrowego

szyi jest na wyrostkach poprzecznych kręgów

szyjnych od III do VI.

b) pasmo przyśrodkowe to mięśnie najdłuższe – najdłuższy klatki piersiowej, najdłuższy szyi i najdłuższy głowy. Przebiegają one między wyrostkami porzecznymi

Przyczep końcowy mięśnia najdłuższego głowy znajduje się na wyrostku sutkowym kości skroniowej

Czynność działając jednostronnie silnie zgina we wszystkich odcinkach kręgosłup w bok.

Czynność obustronna prostuje kręgosłup – jest pomocniczym mięśniem wdechu, zgina kręgosłup ku tyłowi a także pochyla głowę do tyłu.

m. biodrowo-żebrowy lędźwi

mm. międzyżebrowe zew.

m.biodrowo-żebrowy kl. p

m.biodrowo-żebrowy szyi

m. najdłuższy głowy

m.najdłuższy klatki piersiowej

MIĘŚNIE GŁOWY

dzielą się na trzy grupy

a) mięśnie mimiczne, czyli wyrazowe. Charakteryzują się tym, ze jeden bądź oba przyczepy znajdują się na częściach miękkich.

b) mięśnie języka, gałki ocznej i narządu słuchu

c) mięśnie żuchwy, których przyczepy znajdują się na czaszce i żuchwie i czynność ich to poruszanie żuchwą.

MIĘŚNIE SZYI

• mięśnie powierzchowne

• grupa środkowa – mięśnie nadgnykowe

- mięśnie podgnykowe

• mięśnie głębokie

Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy

• Przyczep początkowy rękojeść mostka, koniec mostkowy obojczyka,

• Przyczep końcowy wyrostek sutkowy kości skroniowej.

• Czynność skurcz jednostronny pochyla głowę w bok w stronę skurczu, skręca ją w stronę przeciwną skurczowi, unosi głowę do góry .

skurcz obustronny: pochyla głowę do tyłu, a przy ustalonym p.k. mięsień unosi mostek – jest pomocniczym mięśniem wdechu.

m.mostkowo-obojczykowo-sutkowy

MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ

a) mięśnie powierzchowne

• mięsień piersiowy większy

• mięsień piersiowy mniejszy

• mięsień podobojczykowy

• mięsień zębaty przedni

b) mięśnie głębokie

• mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne

• mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne

• mięśnie podżebrowy

• mięsień porzeczny klatki piersiowej

c) przepona.

m.najszerszy grzbietu m. zębaty przedni

m. skośny zew. brzucha

m. piersiowy większy

m. czworoboczny

m. naramienny

Mięsień piersiowy większy

• ma kształt zbliżony do trójkąta, którego podstawa

zwrócona jest do mostka, a wierzchołek do kości

ramiennej.

Przyczep początkowy części obojczykowej - koniec

mostkowy obojczyka, mostkowo-żebrowej-

powierzchnia przednia mostka i chrząstki żeber

prawdziwych i brzusznej - pochewka mięśnia

prostego brzucha

Mięsień biegnie w bok do góry.

Przyczep końcowy grzebień guzka większego kości

ramiennej.

Czynność równoczesny skurcz wszystkich części

mięśnia przywodzi ramię do przedniej ściany

klatki piersiowej oraz ją nawraca. Przy ustalonym

ramieniu dźwiga ciało do góry (przy zwisie i

podciąganiu), a także jest pomocniczym mięśniem

wdechu.

Część obojczykowa – przodozgina ramię, a razem z

mięśniem najszerszym grzbietu przywodzi ramię

w płaszczyźnie czołowej.

m. piersiowy większy

m.prosty brzucha

m.mostkowo-obojczykowo-sutkowy

m. zębaty przedni

Mięsień zębaty przedni

• leży na ścianie bocznej klatki piersiowej i razem z

mięśniami skośnym zewnętrznym brzucha i

najszerszym grzbietu buduje ścianę boczną tułowia.

Mięsień ten stanowi dno jamy pachowej.

• Przyczep początkowy zewnętrzna powierzchnia

dziewięciu górnych żeber.

• Przyczep końcowy mięsień biegnie pod łopatką i

kończy się na brzegu przyśrodkowym łopatki-od

kąta górnego po kąt dolny łopatki

m. zębaty przedni

mm. międzyżebrowe zew.

mm. międzyżebrowe wew.

• Czynność: przyciska łopatkę do ściany klatki

piersiowej, przesuwa ją bocznie i do przodu,

• Pociągając kąt dolny do przodu, przesuwa kąt

boczny do góry dzięki czemu ramię może być

odwiedzione powyżej poziomu.

• Przy ustalonej kończynie jest pomocniczym

mięśniem wdechu.

• Mięśnie głębokie klatki piersiowej stanowią o ruchomości żeber i są to zasadnicze mięśnie oddechowe.

Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne

Przyczep początkowy dolna krawędź żebra wyżej położonego.

Przyczep końcowy górny brzeg żebra niżej położonego.

Czynność unoszą żebra, są to główne mięśnie wdechowe.

Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne

Przyczep początkowy wewnętrzna powierzchnia żebra niżej położonego.

Przyczep końcowy dolny brzeg żebra wyżej położonego.

Czynność obniżają żebra, są to główne mięśnie wydechowe

Przepona

• stanowi przegrodę oddzielającą jamę klatki piersiowej

od jamy brzucha. Uwypuklona jest w światło klatki

piersiowej i może przesuwać się w górę i w dół, tym

samym zmieniając przemiennie obie jamy

• Przyczep początkowy część lędźwiowa składa się z

dwóch odnóg, które przyczepiają się do powierzchni

przednich trzonów trzech, czterech górnych kręgów

lędźwiowych, łączą się one na wysokości XII kręgu

piersiowego ograniczając rozwór aortowy, przez który

przechodzi aorta i przewód piersiowy ( limfatyczny)

część żebrowa wewnętrzna powierzchnia VI dolnych chrząstek żeber,

część mostkowa wewnętrzna powierzchnia wyrostka mieczykowatego mostka.

Przyczep końcowy wszystkie włókna zbiegają się do środka tworząc – środek ścięgnisty.

Czynność jest to główny mięsień wdechowy, dzięki skurczowi wytwarza podciśnienie, które umożliwia zassanie powietrza do płuc. Jest także mięśniem tłoczni brzusznej.

Przez przeponę przechodzą w części ścięgnistej żyła główna dolna i aorta, a w części mięśniowej przełyk. Na powierzchni górnej środka ścięgnistego leżą podstawy płuc, a na płatku przednim – serce.

środek ścięgnisty. część żebrowa

część mostkowa

aorta

część lędźwiowa

MIĘŚNIE BRZUCHA

• leżą między klatką piersiową a górnym brzegiem

miednicy budując ściany jamy brzusznej. Dzielą

się na mięśnie boczne, przednie i tylne.

Przyśrodkowe części mięśni bocznych krzyżują

się ze stroną przeciwną tworząc kresę białą,

(która biegnie od wyrostka mieczykowatego do

spojenia łonowego), a przed i po skrzyżowaniu

pochewkę dla mięśnia prostego brzucha. Mięśnie

grupy bocznej i przedniej są pomocniczymi

mięśniami wydechu.

Mięśnie boczne brzucha – m. skośny zewnętrzny

brzucha • jest to mięsień płaski, szeroki, o kształcie

czworokąta, leży w przedniej i bocznej okolicy brzucha.

• Przyczep początkowy zewnętrzna powierzchnia żeber od V do XII.

• Przyczep końcowy włókna przechodzą do przodu przyśrodkowo, gdzie w części środkowej tworzą pochewkę mięśnia prostego brzucha i kresę białą (od wyrostka mieczykowatego do spojenia łonowego), dolne części przechodzą w więzadło pachwinowe oraz na wargę zewnętrzną grzebienia biodrowego.

• Czynność skurcz jednostronny: zgina kręgosłup i klatkę piersiową w bok, skręca tułów w stronę przeciwną.

• skurcz obustronny: zgina kręgosłup lędźwiowy w przód.

• Jest pomocniczym mięśniem wydechowym oraz mięśniem tłoczni brzusznej.

• Przy ustalonym kręgosłupie unosi miednicę .

m.skośny zewnętrzny brzucha

Mięśnie przednie brzucha- Mięsień prosty

brzucha

• leży po obu stronach kresy białej.

• Przyczep początkowy powierzchnia przednia od V do

VII chrząstki żebrowej i wyrostek mieczykowaty mostka.

• Przyczep końcowy gałąź górna kości łonowej i spojenie

łonowe.

• Czynność: skurcz obustronny zgina kręgosłup do przodu,

jest pomocniczym mięśniem wydechowym i mięśniem

tłoczni brzusznej. Przy ustalonym tułowiu unosi

miednicę

kresa biała

kresy poprzeczne m.prosty brzucha

m.skośny wew. brzucha

MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ

Dzielą się na grupy topograficzne, w których

wyróżniamy

• mięśnie obręczy kończyny górnej,

• ramienia,

• przedramienia

• ręki.

Mięsień naramienny

Tylko mięsień naramienny ma przyczepy początkowe na obu

kościach obręczy tj. obojczyku i łopatce, ma kształt trójkąta

i obejmuje staw ramienny z przodu, z góry i z boku

Przyczep początkowy części przedniej: koniec barkowy

obojczyka, części środkowej: wyrostek barkowy łopatki,

części tylnej :grzebień łopatki.

Przyczep końcowy: guzowatość naramienna kości ramiennej.

• Czynność całego mięśnia: odwodzi ramię,

części przedniej: przodozgina ramię i je nawraca, części

środkowej: odwodzi ramię, części tylnej: tyłozgina ramię i

je odwraca

m.naramienny

m.dwugłowy ramienia

m.ramienny

m.naramienny

m.dwugłowy ramienia

m.ramienny

Mięsień dwugłowy ramienia

• Leży najbardziej powierzchownie, przyczep początkowy dzieli się na dwie głowy.

Przyczep początkowy głowy długiej guzek nadpanewkowy łopatki.

Przyczep początkowy głowy krótkiej wyrostek kruczy łopatki.

• Przyczep końcowy guzowatość kości promieniowej.

Czynność w stawie ramiennym głowy długiej: odwodzi ramię.

Czynność w stawie ramiennym głowy krótkiej: przodozgina i przywodzi ramię.

Czynność w stawie łokciowym: zgina przedramię i przy zgiętym je odwraca.

m.dwugłowy ramienia

m.kruczo-ramienny

głowa długa

głowa krótka

Mięsień trójgłowy ramienia

• Przyczep początkowy dzieli się na trzy głowy.

Przyczep początkowy głowy długiej guzek

podpanewkowy łopatki.

Przyczep początkowy głowy przyśrodkowej tylna

powierzchnia trzonu kości ramiennej (brzeg

przyśrodkowy).

• Przyczep początkowy głowy bocznej tylna

powierzchnia trzonu kości ramiennej (brzeg

boczny)

• Przyczep końcowy wyrostek łokciowy kości

łokciowej.

• Czynność w stawie ramiennym głowy długiej:

tyłozgina i przywodzi ramię.

• Czynność w stawie łokciowym: najsilniejszy i

jedyny prostownik działający na staw łokciowy

m.trójgłowy (głowa długa)

m.trójgłowy (głowa boczna)

m.trójgłowy (głowa przyśrodkowa)

Mięsień ramienno-promieniowy

• Przyczep początkowy poniżej połowy trzonu, na brzegu

bocznym kości ramiennej.

• Przyczep końcowy wyrostek rylcowaty kości

promieniowej.

• Czynność w stawie łokciowym: zgina przedramię,

najsilniej w położeniu pośrednim między odwróceniem

a nawróceniem. Przedramię odwrócone nawraca a

nawrócone odwraca.

m.ramienno-promieniowy

MIĘŚNIE RĘKI

• Są to mięśnie krótkie, leżące na powierzchni

dłoniowej śródręcza i między kośćmi śródręcza.

• Na powierzchni grzbietowej ręki nie występują

mięśnie.

• Mięśnie dzielą się na mięśnie kłębu - czynnościowo

związane z kciukiem i kłębika - związane z palcem

V, środkowe dłoni - współdziałają w zginaniu

palców trójczłonowych w stawach śródręczno-

paliczkowych oraz prostują w stawach

międzypalciczkowych

MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ

Mięśnie kończyny dolnej dzielą się na

• mięśnie obręczy kończyny dolnej

• mięśnie kończyny dolnej wolnej (uda,

podudzia,stopy).

MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZY

DOLNEJ (miednicy)

• Są to mięśnie krótkie, których przyczepy

początkowe znajdują się na kościach

miednicy a przyczepy końcowe w bliższej

części kości udowej.

Dzielą się na:

• mięśnie wewnętrzne

• mięśnie zewnętrzne miednicy.

mięśnie wewnętrzne miednicy:

• mięsień biodrowo-lędźwiowy

• mięsień lędźwiowy mniejszy

Mięsień biodrowo-lędźwiowy

• Ze względu na przyczep początkowy dzieli się

na mięsień lędźwiowy większy i mięsień

biodrowy.

• Mięsień lędźwiowy większy

• Przyczep początkowy boczna powierzchnia

trzonów XII kręgu piersiowego i czterech

górnych lędźwiowych, oraz na wyrostkach

żebrowych kręgów lędźwiowych.

• Mięsień biodrowy

• Przyczep początkowy wypełnia dół biodrowy

kości biodrowej.

• Mięśnie łączą się we wspólny brzusiec i

ścięgno. Miednicę opuszcza pod więzadłem

pachwinowym.

Przyczep końcowy krętarz mniejszy kości

udowej.

Czynność w stawie biodrowym: zgina,

przywodzi i odwraca udo.

Czynność w odcinku lędźwiowym kręgosłupa:

skurcz obustronny zgina kręgosłup w przód,

jednostronny skurcz zgina kręgosłup w bok.

m. lędźwiowy większy m. biodrowy

Mięsień pośladkowy wielki

• Jest najbardziej powierzchownie położonym mięśniem i przykrywa pozostałe mięśnie tej grupy.

• Przyczep początkowy biegnie wzdłuż linii stawu krzyżowo-biodrowego, więzadła krzyżowo-guzowego oraz na przylegającej części powierzchni pośladkowej kości biodrowej.

• Przyczep końcowy część dolna mięśnia przyczepia się do guzowatości pośladkowej kości udowej, część górna wchodzi w skład (z mięśniem naprężaczem powięzi szerokiej) pasma biodrowo-piszczelowego powięzi szerokiej uda, która kończy się poniżej kłykcia bocznego kości piszczelowej .

• Czynność w stawie biodrowym : najsilniejszy

prostownik stawu biodrowego, obustronny

skurcz przy ustalonej kończynie dolnej

wysuwa miednicę do przodu a skurcz

jednostronny- w bok. Jest także najsilniejszym

odwracaczem i przywodzicielem uda.

• Czynność w stawie kolanowym: wzmacnia

czynność którą zastanie ( prostowane –prostuje,

zgięte bardziej zgina ).

m.pośladkowy wielki

pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej uda

m. dwugłowy uda

m.półścięgnisty

MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ

WOLNEJ

• Mięsnie kończyny dolnej wolnej dzielą się na mięśnie uda, podudzia i stopy.

Mięśnie uda

W skład mięśni uda wchodzą trzy grupy: przednia, przyśrodkowa i tylna.

Mięśnie przednie uda:

• mięsień krawiecki

• mięsień czworogłowy uda

• mięsień stawowy kolana

m. krawiecki

m.obszerny boczny

m. prosty uda

Mięsień czworogłowy uda

• Jest to najbardziej masywny mięsień ustroju człowieka.

• Leży na powierzchni przedniej uda i w przyczepie początkowym dzieli się na cztery głowy. Warstwę powierzchowną tworzy głowa-mięsień prosty uda, a pozostałe głowy to mięśnie: obszerny boczny, obszerny przyśrodkowy i obszerny pośredni - położone są głębiej. Mięsień prosty uda działa na dwa stawy a pozostałe mięśnie są jednostwowe.

• Mięsień prosty uda

Przyczep początkowy kolec biodrowy przedni dolny i torebka stawu biodrowego.

• Mięsień obszerny boczny

Przyczep początkowy okolica krętarza większego kości udowej .

• Mięsień obszerny przyśrodkowy

Przyczep początkowy okolica krętarza mniejszego kości udowej.

• Mięsień obszerny pośredni

Przyczep początkowy powierzchnia przednia trzonu kości udowej.

• Wszystkie te mięśnie przechodzą we wspólne ścięgno środkowe.

Przyczep końcowy powierzchnia przednia rzepki a dalej przechodzi w więzadło rzepki, które kończy się na guzowatości kości piszczelowej.

Czynność w stawie biodrowym: mięsień prosty uda, który z mięśniem biodrowo-lędźwiowym jest najsilniejszym zginaczem uda, także je odwodzi i odwraca.

Czynność w stawie kolanowym: jest jedynym i najsilniejszym prostownikiem w stawie kolanowym.

m.prosty uda

m. obszerny boczny

m.obszerny przyśrodkowy

m.obszerny pośredni

mięsień przywodziciel wielki

• Przyczep początkowy gałąź dolna kości łonowej,

gałąź kości kulszowej i guz kulszowy.

• Przyczep końcowy warga przyśrodkowa kresy

chropawej kości udowej i powyżej nadkłykcia

przyśrodkowego kości udowej.

• Czynność w stawie biodrowym: jest najsilniejszym

przywodzicielem a także odwraca oraz silnie

prostuje udo.

m. przywodziciel wielki

m. półbłoniasty m.obszerny przyśrodkowy

m. prosty uda

Mięsień półścięgnisty

• Przyczep początkowy guz kulszowy.

• Przyczep końcowy poniżej kłykcia przyśrodkowego

kości piszczelowej.

• Mięsień półbłoniasty

• Przyczep początkowy guz kulszowy.

• Przyczep końcowy okolica kłykcia przyśrodkowego

kości piszczelowej.

Czynność obu mięśni w stawie biodrowym: prostowanie i

przywodzenie uda. Czynność w stawie kolanowym:

zginają i zgięte podudzie nawracają.

m. półścięgnisty

m.półbłoniasty

m. dwugłowy uda

Mięsień dwugłowy uda

Przyczep początkowy głowy długiej guz kulszowy

Przyczep początkowy głowy krótkiej środkowa

część wargi bocznej kresy chropawej kości

udowej.

Przyczep końcowy głowa strzałki.

Czynność w stawie biodrowym: prostuje,

przywodzi i odwraca.

Czynność w stawie kolanowym: zgina i zgiętą

goleń odwraca

głowa długa m.dwugłowego uda

głowa krótka m.dwugłowego uda

pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej uda

Mięsień piszczelowy przedni

• Przyczep początkowy górna część błony

międzykostnej goleni, przylegający kłykieć

boczny, górna część trzonu kości piszczelowej.

• Przyczep końcowy ścięgno końcowe przebiega

do przodu od stawów skokowych. Biegnie w

kierunku brzegu przyśrodkowego stopy gdzie

zawija się na powierzchnię podeszwową i

kończy się na kości klinowatej przyśrodkowej

i I kości śródstopia.

m. piszczelowy przedni

m. strzałkowy długi

• Czynność w stawie skokowym górnym: jest

najsilniejszym zginaczem grzbietowym stopy,

przy ustalonej stopie pochyla goleń do przodu.

• Czynność w stawie skokowym dolnym:

przywodzi i odwraca stopę, unosząc brzeg

przyśrodkowy stopy wpływa na prawidłowe

jej wysklepienie .

mięśnie boczne podudzia

• mięsień strzałkowy długi

• mięsień strzałkowy krótki

• Mięsień strzałkowy długi

Przyczep początkowy kłykieć boczny kości

piszczelowej, głowa strzałki, torebka stawu

piszczelowo-strzałkowego i górny odcinek

trzonu strzałki.

• Przyczep końcowy ścięgno biegnie za kostką

boczną, wzdłuż brzegu bocznego stopy, na

wysokości kości sześciennej skręca na

powierzchnię podeszwową i kończy się na

kości klinowatej przyśrodkowej i I kości

śródstopia.

• Czynność w stawie skokowym górnym: zgina

podeszwowo stopę. Czynność w stawie

skokowym dolnym: najsilniej nawraca i

odwodzi stopę, bierze udział w utrzymaniu

prawidłowego wysklepienia stopy.

m. strzałkowy długi

mięśnie tylne podudzia

Dzielą się na dwie warstwy: powierzchowną i

głęboką

Mięśnie warstwy powierzchownej dzielą się na:

• mięsień trójgłowy łydki

• mięsień podeszwowy

Mięsień trójgłowy łydki

• Jest mięśniem, który ze względu na przyczepy

początkowe dzieli się na dwa mięśnie: mięsień

brzuchaty oraz mięsień płaszczkowaty

• Mięsień brzuchaty łydki

Przyczep początkowy głowy bocznej powyżej kłykcia

bocznego kości udowej.

Przyczep początkowy głowy przyśrodkowej powyżej

kłykcia przyśrodkowego kości udowej

• Mięsień płaszczkowaty jest trzecią głową i leży pod

mięśniem brzuchatym łydki.

Przyczep początkowy powierzchnia tylna głowy strzałki,

górna część trzonu strzałki i górna część kości

piszczelowej.

Wszystkie trzy głowy przechodzą we wspólne ścięgno

końcowe jako ścięgno piętowe inaczej zwane ścięgnem

Achillesa. Przyczep końcowy guz piętowy kości piętowej.

• Czynność w stawie kolanowym- tylko mięsień brzuchaty

zgina. Czynność w stawie skokowym górnym: jest

najsilniejszym zginaczem podeszwowym stopy, dzięki

niemu możemy chodzić, biegać.Czynność w stawie

skokowym dolnym: odwraca i przywodzi stopę

m. brzuchaty głowa boczna m. brzuchaty głowa boczna

m. płaszczkowaty