Bijlage bij Statenbrief leefbaarheid に zaaknummer 2015-013611

Leefbaarheid maken

Uitvoeringsplan leefbaarheid 2016 - 2017

2

Inhoudsopgave

Samenvatting en leeswijzer 3

1. Inleiding 4

1a. Terugblik 4

1b. Een nieuwe opgave: de integratie van vluchtelingen 5

1c. Aansluiting op de omgevingsvisie 5

1d. Het uitvoeringsplan 2016-2017 5

ヲく DW けヮﾉ┌ゲげ ┗;ﾐ leefbaarheidsbeleid 5

3. De uitvoering van het leefbaarheidsbeleid 6

3a. De leefbaarheidsagenda 6

3b. Platform/kennis delen 6

3c. innovatie in rollen/burgerinitiatieven 7

3d. Financiering van leefbaarheidsinitiatieven 9

3e. Overige ondersteuning van de ontwikkeling en uitvoering 10

van het leefbaarheidsbeleid.

3f. Monitoring en maatschappelijk rendement 10

4. De financiële vertaling van dit uitvoeringsplan tot Voorjaarsnota 2017 11

5. De uitvoering van leWaH;;ヴｴWｷSゲHWﾉWｷS ｷﾐ ヴWﾉ;デｷW デﾗデ HWﾉWｷSゲヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲ 11

en gebiedsopgaven

6. Het proces, het vervolg 14

3

Gelderland. Daar vind je Nederland in het klein. Met bruisende steden en kalm

platteland, weelderige natuur en breed stromende rivieren. In dat Gelderland

werken we samen aan een schone en gezonde provincie. Een provincie waar we

grenzen verleggen, om ruimte te maken.

Met ons leefbaarheidsbeleid willen we bijdragen aan deze kwaliteit. Wij werken aan

schoon en gezond Gelderland door de samenhang in de samenleving te bevorderen

en daarvoor gebruik te maken van de energie, de burgerkracht in de samenleving, in

wijk en dorp.

Samenvatting en leeswijzer

Het uitvoeringsplan leefbaarheid is de eerste uitwerking van de visie leefbaarheid die in februari

door Provinciale Staten is behandeld. Het uitvoeringsplan beschrijft hoe de provincie Gelderland, in

samenwerking met partners in de Gelderse samenleving, wil bijdragen aan de aanpak van

leefbaarheidsopgaven. De ambitie die we daarbij nastreven is het bevorderen van de (sociale)

samenhang in Gelderland.

Onze aanpak kenmerkt zich door het leggen van verbindingen met burgerinitiatieven die beogen de

leefbaarheid te verbeteren, en die te ondersteunen. Daarbij willen we aansluiten bij de energie, de

burgerkracht in de samenleving en aansluiten bij de maatschappelijke trend van samenredzaamheid.

Het uitvoeringsplan is gebaseerd op het consultatietraject over de invulling van provinciaal

leefbaarheidsbeleid en over mogelijke provinciale rollen op dat gebied.

In hoofdstuk 1 beschrijven we kort de aanloop naar het uitvoeringsplan: van startnotitie naar visie

naar uitvoeringsplan. We geven ook de aansluiting met de omgevingsvisie aan.

In hoofdstuk 2 schetsen wij SW けヮﾉ┌ゲげ ┗;ﾐ ﾗﾐゲ ﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲHWﾉWｷSぎ ;;ﾐゲﾉ┌ｷデWﾐ Hｷﾃ Wﾐ HｷﾃSヴ;ｪWﾐ ;;ﾐ kerntaakoverstijgende burgerinitiatieven.

In hoofdstuk 3 beschrijven wij de onderdelen van het leefbaarheidsbeleid: de leefbaarheidsagenda,

het delen van kennis delen over leefbaarheid, het vernieuwen van rollen, houding en instrumenten,

het financieren van leefbaarheidsinitiatieven, de ondersteuning van de uitvoering en het monitoren

ervan, dat wil zeggen het in beeld brengen van het maatschappelijk rendement van ons

leefbaarheidsbeleid.

In hoofdstuk 4 geven wij de financiële vertaling van het uitvoeringsplan tot de Voorjaarsnota 2017.

Iﾐ ｴﾗﾗaSゲデ┌ﾆ ヵ ゲIｴWデゲWﾐ ┘ｷﾃ SW ヴWﾉ;デｷW デ┌ゲゲWﾐ ｴWデ ﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲHWﾉWｷS Wﾐ SW HWﾉWｷSゲヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲ Wﾐ gebiedsopgaven.

In hoofdstuk 6, ten slotte, geven we een beeld van het vervolg van de uitvoering van het

leefbaarheidsbeleid na vaststelling ervan door Provinciale Staten.

4

1. Inleiding

1.a Terugblik

In september 2015 stelden wij de startnotitie leefbaarheid vast. In de startnotitie schetsten wij een

aantal ﾗﾐデ┘ｷﾆﾆWﾉｷﾐｪWﾐ SｷW ┗ﾗﾗヴ ﾗﾐゲ ;;ﾐﾉWｷSｷﾐｪ ┣ｷﾃﾐ ﾗﾏ けﾉWWaH;;ヴｴWｷSげ ﾗヮ SW ヮヴﾗ┗ｷﾐIｷ;ﾉW ;ｪWﾐS; デW ┣WデデWﾐく D;デ HWデヴﾗa ﾗﾐSWヴ ﾏWWヴ けdigitalisering en de-ｷﾐゲデｷデ┌デｷﾗﾐ;ﾉｷゲWヴｷﾐｪげ Wﾐ けSe burger als

ｷﾐｷデｷ;デｷWaﾐWﾏWヴげく Uｷデｪ;ande van het coalitieakkoord gaven wij in de startnotitie aan dat werken aan

leefbaarheid voor ons vooral betekent het leggen van verbindingen. Verbindingen tussen mensen,

verbindingen tussen mensen en hun behoeften en ambities, verbindingen tussen onze kerntaken en

burgerinitiatieven.

In januari 2016 stelden wij de visie leefbaarheid vast. Daarin beschreven wij wat de opbrengst is van

de rondetafelgesprekken die wij hebben gevoerd en gaven we de richting aan voor het Gelders

leefbaarheidsbeleid voor de kortere en langere termijn. Leefbaarheid definieerden we als de mate

waarin de leefomgeving aansluit bij de behoeften van de mens. Het gaat om goed en prettig wonen,

werken en leven, het gaat om de door de burgers ervaren kwaliteit van de sociale en fysieke woon-

en leefomgeving. Bij de sociale aspecten gaat het om burgerkracht en actief burgerschap, om sociale

verhoudingen en cohesie, om samenredzaamheid. Bij fysieke aspecten gaat het om de

bereikbaarheid en kwaliteit van voorzieningen en om de kwaliteit van de openbare ruimte en de

natuurlijke omgeving (lucht, licht, geluid, natuur).

Wij formuleerden als ambitie voor het leefbaarheidsbeleid (het bevorderen van) de samenhang in de

samenleving. Het gaat dan om:

ゲ;ﾏWﾐｴ;ﾐｪ HｷﾐﾐWﾐ HW┗ﾗﾉﾆｷﾐｪゲｪヴﾗWヮWﾐ ふけHﾗﾐSｷﾐｪげが ﾗnderling vertrouwen en participatie in de

groep);

ゲ;ﾏWﾐｴ;ﾐｪ デ┌ゲゲWﾐ HW┗ﾗﾉﾆｷﾐｪゲｪヴﾗWヮWﾐ ふけHヴｷSｪｷﾐｪげが ┗Wヴデヴﾗ┌┘Wﾐ Wﾐ ┗WヴSヴ;;ｪ┣;;ﾏｴWｷS デ┌ゲゲWﾐ groepen);

de relatie tussen bevolkingsgroepen/burgers en overheid (vertrouwen in de overheid en

participatie aan politieke en democratische activiteiten). In het bijzonder hechten wij groot

belang aan de betrokkenheid en participatie van jongeren aan politieke activiteiten;

integratie: de mate waarin álle leden van een samenleving participeren en vertrouwen hebben,

ook in andere bevolkingsgroepen en de overheid. Het gaat hier ook over het kunnen meedoen

aan de samenleving door nieuwe leden van de samenleving: vluchtelingen. Bij afwezigheid van

integratie van de samenleving is er sprake van segregatie.

In de visie gaven wij aan dat wij inzetten op burgerkracht, op het niveau van wijken en dorpen en op

ｷﾐｴﾗ┌SWﾉｷﾃﾆW デｴWﾏ;げゲ ┘;;ヴﾗヮ SW WﾐWヴｪｷW ┣ｷデが ┘;;ヴHｷﾃ ┘ｷﾃ ゲデWWSゲ SW IﾗﾏHｷﾐ;デｷW ﾏWデ ﾗﾐ┣W ﾆWヴﾐデ;ﾆWﾐ willen leggen. Daarmee sloten wij aan bij het coalitieakkoord.

Burgerkracht maakt oplossingen mogelijk. Het is een essentiële voorwaarde om

leefbaarheidsinitiatieven van de grond te krijgen en levensvatbaar te maken. Daarbij gaat het om de

gebundelde kracht van groepen mensen/burgers die samen willen werken aan de aanpak van

leefbaarheidsopgaven en die de samenhang in de samenleving bevorderen: samenredzaamheid.

Op het niveau van wijk en dorp is zichtbaar en voelbaar of het er goed en prettig wonen, werken en

leven is. Op dat niveau kunnen de initiatieven van samenwerkende burgers het meeste effect

hebben en is het resultaat zichtbaar, tastbaar en voelbaar.

Inzetten op de デｴWﾏ;げゲ ┘;;ヴﾗヮ ふﾉﾗﾆ;;ﾉぶ SW WﾐWヴｪｷW ┣ｷデ geeft de beste kans van slagen voor

initiatieven die op dat thema worden ondernomen. De energie zit dan bij de betrokkenen zelf. Dat

maakt de bereidheid om in actie te komen én te blijven groter dan wanneer de energie van anderen

komt, zoals van de overheid.

5

Op 17 februari hebben wij de visie met de Commissie Ruimtelijke Ordening, Landelijk Gebied en

Wonen besproken. De Commissie stemde in met de visie, waarna wij de uitwerking van het

beleidskader ter hand hebben genomen.

1b. Een nieuwe opgave: de integratie van vluchtelingen

Oヮ ヲΑ ﾃ;ﾐ┌;ヴｷ ﾐ;ﾏWﾐ Pヴﾗ┗ｷﾐIｷ;ﾉW “デ;デWﾐ WWﾐ ﾏﾗデｷW ;;ﾐ ┘;;ヴｷﾐ SW “デ;デWﾐ ﾗﾐゲ IﾗﾉﾉWｪW ┗Wヴ┣ﾗIｴデWﾐ さmet

gemeenten in gesprek te gaan over hun behoefte aan ondersteuning met betrekking tot de integratie

┗;ﾐ ;ゲｷWﾉ┣ﾗWﾆWヴゲざ (motie 16M3). Wij hebben de motie overgenomen en de uitvoering ondergebracht

bij het leefbaarheidsbeleid.

1c. Aansluiting op de omgevingsvisie

In onze omgevingsvisie (2014) ligt, wat betreft leefbaarheid, het accent enerzijds op de leefbaarheid

van het platteland (dorpen en kernen) en anderzijds op de leefbaarheid in steden en verstedelijkt

gebied. In de omgevingsvisie gaat het om steden en regio's die elkaar versterken: te investeren in de

(woon)kwaliteit en leefbaarheid in wijken en bereikbaarheid van voorzieningen en banen. Voor het

behouden en versterken van de vitaliteit, is de provinciale aanpak in de omgevingsvisie het

stimuleren van initiatieven op het gebied van arbeidsmarkt, leefbaarheid, onderwijs,

ｪWﾏWWﾐゲIｴ;ヮゲ┗ﾗﾗヴ┣ｷWﾐｷﾐｪWﾐ Wﾐ ｪW┣ﾗﾐSｴWｷSゲ┣ﾗヴｪく Bｷﾃ けS┌┌ヴ┣;ﾏW ┗WヴゲデWSWﾉｷﾃﾆｷﾐｪげ ｪ;;デ ｴWデ ﾗﾏ さ┗ｷデ;ﾉW ゲデWSWﾐ SｷW S┌┌ヴ┣;;ﾏが ﾉWWaH;;ヴ Wﾐ ┗Wｷﾉｷｪ ┣ｷﾃﾐざく W;デ HWデヴWaデ けSWﾏﾗｪヴ;aｷゲIｴW デヴ;ﾐゲｷデｷWげ ゲデelt de

omgevingsvisie dat de provincie de inzet van burgers en verenigingen met de beschikbare middelen

wil ondersteunen. De provincie sluit met beleidsinspanningen en middelen voor economie,

onderwijs en arbeidsmarkt, fysieke en digitale bereikbaarheid, burgerparticipatie en leefbaarheid

aan bij het voorzieningennetwerk dat zo ontstaat. Dat gaat onder meer over winkelgebieden:

け┘ｷﾐﾆWﾉｪWHｷWSWﾐ Sヴ;ｪWﾐ ┗ﾗﾗヴ WWﾐ HWﾉ;ﾐｪヴｷﾃﾆ SWWﾉ Hｷﾃ ;;ﾐ SW ┗ｷデ;ﾉｷデWｷデ Wﾐ ;;ﾐデヴWﾆﾆWﾉｷﾃﾆｴWｷS ┗;ﾐ ゲデWSWﾐ en dorpen. Vooral de winkels in de centra van steden, dorpen en wijken zijn zeer bepalend voor de

ﾉWWaH;;ヴｴWｷS Wﾐ ;;ﾐデヴWﾆﾆWﾉｷﾃﾆ ┗;ﾐ SW┣W ｪWHｷWSWﾐげく

In onderhavig uitvoeringsplan trekken we deze lijnen door en leggen we de verbinding tussen

leefbaarheid en de verschillende ﾆWヴﾐデ;ﾆWﾐっヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲく

1d. Het uitvoeringsplan 2016-2017

In dit plan geven wij aan hoe wij uitvoering willen geven aan de visie leefbaarheid, inclusief de inzet

van instrumenten en de financiële vertaling van ons beleid. Dit betreft vooralsnog de periode tot aan

de Voorjaarsnota 2017. In het tussenliggende jaar willen wij een start maken met de uitvoering van

het leefbaarheidsbeleid en in dat jaar lering en ervaring opdoen. Als er aanleiding toe is, stellen wij

op basis van deze ervaringen het leefbaarheidsbeleid in de Voorjaarsnota 2017 bij.

ヲく DW けヮﾉ┌ゲげ ┗;ﾐ ﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲHWﾉWｷS

In de visie leefbaarheid hebben wij aangegeven dat wij met ons leefbaarheidsbeleid aansluiten bij de

;ﾐSWヴW ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲ ふﾆWヴﾐデ;ﾆWﾐぶ Wﾐ S;;ヴﾏWW ┗WヴHｷﾐSｷﾐｪWﾐ ﾉWｪｪWﾐく )ﾗ ﾗﾐデ┘ｷﾆﾆWﾉWﾐ we samen een zo

ｪヴﾗﾗデ ﾏﾗｪWﾉｷﾃﾆW ﾆヴ;Iｴデ ﾗﾏ ｴWデ けGWﾉSWヴゲ LW┗Wﾐげ デW ヴW;ﾉｷゲWヴWﾐく DW ﾏWWヴ┘;;ヴSW ┗;ﾐ ｴWデ leefbaarheidsbeleid zit in die verbindingen en in het waar nodig leggen van een plus daarop.

Met ons leefbaarheidsbeleid willen we eraan bijdragen dat kerntaakoverstijgende initiatieven, die

vormgeven aan nieuwe maatschappelijke verhoudingen, een kans krijgen. Het gaat dan om

initiatieven die een antwoord ontwikkelen op de tendens dat communicatie tussen mensen, maar

ook tussen mensen en allerlei relevante organisaties steeds meer digitaal plaatsvindt. Het gaat ook

om initiatieven die oplossingen ontwikkelen waarmee de burger meer eigen verantwoordelijkheid

kan nemen en invloed kan hebben op zijn leefomgeving. Het gaat om initiatieven die raken aan een

6

of meerdere kerntaken, daar onvoldoende in passen maar vanuit het perspectief van (nieuwe)

samenhang in de samenleving wel veelbelovend zijn.

De vorm die de ondersteuning aanneemt kan verschillend zijn. Het gaat primair om het verbinden

van mensen onderling, van mensen en de relevante organisaties in hun omgeving, om het verbinden

van energie en ambities, kennis en instrumenten. Financiële ondersteuning kán daarbij helpen.

3. De uitvoering van het leefbaarheidsbeleid

In de visie leefbaarheid hebben wij vijf onderdelen genoemd waarmee wij ons leefbaarheidsbeleid

┘ｷﾉﾉWﾐ ┌ｷデ┗ﾗWヴWﾐく D;;ヴ;;ﾐ ┗ﾗWｪWﾐ ┘W ﾐ┌ ｴWデ ﾗﾐSWヴSWWﾉ けﾗﾐSWヴゲデW┌ﾐｷﾐｪ ┗;ﾐ ふSW ﾗﾐデ┘ｷﾆﾆWﾉｷﾐｪ Wﾐ ┌ｷデ┗ﾗWヴｷﾐｪ ┗;ﾐぶ ﾗﾐゲ HWﾉWｷSげ デﾗW ﾗﾏS;デ ｴWデ WWﾐ ┘W┣Wﾐﾉｷﾃﾆ ﾗﾐSWヴSWWﾉ ｷゲ ┗;ﾐ SW ┌ｷデ┗ﾗWヴｷﾐｪ ┗;ﾐ ﾗﾐゲ beleid.

Het gaat dan om de volgende onderdelen:

a. de leefbaarheidsagenda

b. kennis delen over leefbaarheid

c. innovatie in rollen, houding en instrumenten

d. financiering leefbaarheidsinitiatieven

e. overige ondersteuning van de ontwikkeling en uitvoering van het leefbaarheidsbeleid

f. monitoring.

Wij verwachten dat inzet op het thema vluchtelingen/integratie naar vorm en inhoud in (een van)

deze zes onderdelen ingepast kan worden.

Hieronder geven wij aan hoe wij deze instrumenten willen inzetten en hoe wij ondersteunende

instellingen bij de uitvoering van het beleid willen betrekken.

3a. De leefbaarheidsagenda

De leefbaarheidsagenda is in feite niets meer en niets minder dan een overzicht van de

leefbaarheidsopgaven waarvoor burgers, gemeenten en overige samenwerkingspartners zich

geplaatst zien. Wij gaan hierbij uit van een van de boodschappen uit de ronde tafelgesprekken

waarin werd aangegeven dat bij die opgaven een rol voor de provincie wordt gezien. Onze vraag, of

beter ons voorstel aan burgers, gemeenten en overige samenwerkingspartners is een

leefbaarheidsagenda te maken en daarbij aan te geven waar en hoe zij willen samenwerken met de

provincie. Burgers, gemeenten en overige samenwerkingspartners definiëren dus de opgaven. Wij

ondersteunen de burgers, gemeenten en overige samenwerkingspartners bij de opstelling van deze

;ｪWﾐS;げゲ Wﾐ SﾗWﾐ S;;ヴ;;ﾐ ﾏWW ┘;;ヴ S;デ ﾐ┌デデｷｪ ｷゲ Wﾐ ┘ｷﾃ Wヴ ﾗﾗﾆ ┣Wﾉa ┗;ﾐ ﾆ┌ﾐﾐWﾐ ﾉWヴWﾐく

Dit proces zetten wij in via de (regionale) overleggen van de portefeuillehouders zorg & welzijn of,

als dat niet (meer) bestaat, een gelijksoortig overleg. Daarna willen we met burgers, gemeenten (of

samenwerkende gemeenten) en overige samenwerkingspartners die dat willen aan de slag om de

leefbaarheidsagenda op te stellen, of daarbij te ondersteunen. Wij hanteren de WGR-ヴWｪｷﾗげゲ ;ﾉゲ ｷﾐゲデWWﾆく Vﾗﾗヴ ;ﾉﾉW ヴWｪｷﾗげゲ ┣ｷﾃﾐ ;aゲヮヴ;ﾆWﾐ ｪWﾏ;;ﾆデ ﾗﾏ SW ゲデ;ヴデ デW ﾏ;ﾆWﾐく OﾏS;デ SW ┗Wヴｪ;SWヴaヴWケ┌WﾐデｷW ┗;ﾐ SW┣W ﾗ┗WヴﾉWｪｪWﾐ ヴWﾉ;デｷWa ﾉ;;ｪ ｷゲ ｴWHHWﾐ ┘ｷﾃ ┗ﾗﾗヴ WWﾐ ;;ﾐデ;ﾉ ヴWｪｷﾗげゲ デWヴ voorbereiding met centrale actoren gesproken om de regionaal belangrｷﾃﾆW デｴWﾏ;げゲ ｷﾐ HWWﾉS デW krijgen.

Kﾗヴデ ﾐ; SW ┣ﾗﾏWヴが ﾐ;S;デ ┘ｷﾃ ｷﾐ ;ﾉﾉW ヴWｪｷﾗげゲ ┣ｷﾃﾐ ｪWゲデ;ヴデが ┣┌ﾉﾉWﾐ ┘ｷﾃ ┌ ｷﾐaﾗヴﾏWヴWﾐ ﾗ┗Wヴ SW ┗ﾗﾗヴデｪ;ﾐｪ ┗;ﾐ dit proces.

3b. Platform/kennis delen

In ronde tafelgesprekken bleek een grote behoefte te bestaan aan het delen van kennis. In digitale

vorm is er al heel veel kennis beschikbaar (in vormen als websites, platforms, communities). Ook in

7

ménsen is heel veel kennis, ervaring en inzicht aanwezig. Maar kennelijk komen vraag en aanbod

onvoldoende bij elkaar en voldoen huidige (vooral digitale) vormen niet altijd aan de behoefte.

De meerwaarde van provinciale activiteit op dit terrein zoeken we daarom niet in nóg een site of

platform; die zijn er immers voldoende. De opgave is hier veel meer: hoe verbindt je de vele

informatiestromen, hoe kom je op het juiste platform? Hoe zorg je dat burgers, maar ook

gemeenteambtenaren de informatie kunnen vinden die zij zoeken?

Wij bewandelen hiervoor twee sporen.

Spoor 1: actief verbinden

Wij kunnen meerwaarde bieden door actief verbindingen te leggen in de persoon van verbinders

ふﾏ;ﾆWﾉ;;ヴゲが ;ﾏH;ゲゲ;SW┌ヴゲぶ Wﾐ ｷﾐ SW ┗ﾗヴﾏ ┗;ﾐ けa┞ゲｷWﾆWげ HｷﾃWWﾐﾆﾗﾏゲデWﾐ ┘;;ヴﾗヮ ﾏWﾐゲWﾐ Wﾉﾆ;;ヴ kunnen ontmoeten en vragen, kennis, netwerk, informatie kunnen uitwisselen of gezamenlijk

nieuwe oplossingen kunnen creëren zoals in workshops, trainingen, (mini-)conferenties. Wij

faciliteren de verbinders en de bijeenkomsten. Wij willen opdracht geven om, per regio, een reeks

van leer-っ┘WヴﾆHｷﾃWWﾐﾆﾗﾏゲデWﾐ デW ﾗヴｪ;ﾐｷゲWヴWﾐ ﾗ┗Wヴ SW ┗ﾗﾉｪWﾐSW デｴWﾏ;げゲぎ overheidsparticipatie-burgerparticipatie;

SW Sﾗげゲ Wﾐ Sﾗﾐげデゲ ┗;ﾐ H┌ヴｪWヴｷﾐｷデｷ;デｷW┗Wﾐき wat de wijk en het dorp van elkaar kunnen leren.

Wｷﾃ ┘ｷﾉﾉWﾐ ｴｷWヴHｷﾃ ｴWデ けKWﾐﾐｷゲﾐWデ┘Wヴﾆ LWWaH;;ヴｴWｷSげ ｷﾐゲIｴ;ﾆWﾉWﾐ1.

Wｷﾃ ┘ｷﾉﾉWﾐ Sｷデ ゲヮﾗﾗヴ ﾐｷWデ HWヮWヴﾆWﾐ デﾗデ けﾉWWaH;;ヴｴWｷS ゲWIげが ﾏ;;ヴ ﾃ┌ｷゲデ ﾗﾗﾆ SW ┗WヴHｷﾐSｷﾐｪ ﾉWggen met

;ﾐSWヴW ﾆWヴﾐデ;ﾆWﾐっヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲ ;ﾉゲ ゲヮﾗヴデが I┌ﾉデ┌┌ヴが ﾐ;デ┌┌ヴき デWヴヴWｷﾐWﾐ ┘;;ヴﾗヮ ﾗﾗﾆ ┘ﾗヴSデ geëxperimenteerd met burgerparticipatie en にbetrokkenheid.

Vﾗﾗヴ SW ┌ｷデ┗ﾗWヴｷﾐｪ ┗;ﾐ ﾏﾗデｷW ヱヶMン ふけｷﾐデWｪヴ;デｷW ;ゲｷWﾉ┣ﾗWﾆWヴゲげぶ ｴWHHWﾐ ┘ｷﾃ ｪWゲヮヴWﾆﾆWﾐ ｪW┗ﾗWヴS ﾏWデ een aantal gemeenten, het Ondersteuningsteam Asielzoekers en Vluchtelingen van de VNG en

maatschappelijke organisaties. Daarin hebben wij de behoefte aan ondersteuning bij de integratie

van asielzoekers ter sprake gebracht. Die behoefte concentreert zich rond de デｴWﾏ;げゲ デ;;ﾉが ┘Wヴﾆ Wﾐ inburgering.

Wｷﾃ ┣ｷﾃﾐ ﾏWデ けOヮﾐｷW┌┘ Tｴ┌ｷゲげ2 in gesprek over het organiseren van een of meerdere bijeenkomsten

┗ﾗﾗヴ ｴWデ SWﾉWﾐ Wﾐ ┌ｷデ┘ｷゲゲWﾉWﾐ ┗;ﾐ ﾆWﾐﾐｷゲ ﾗ┗Wヴ WﾐWヴ┣ｷﾃSゲ ｴ┌ｷゲ┗Wゲデｷﾐｪ Wﾐ ;ﾐSWヴ┣ｷﾃSゲ けﾏWWSﾗWﾐげ ふデ;;ﾉが inburgering, werk). Doelgroep van deze bijeenkomsten zijn primair gemeenteambtenaren en

ﾗヴｪ;ﾐｷゲ;デｷWゲ SｷW ﾗヮ ｴWデ デWヴヴWｷﾐ ┗;ﾐ ｴ┌ｷゲ┗Wゲデｷﾐｪ ﾗa けﾏWWSﾗWﾐげ ﾆ┌ﾐﾐWﾐ ﾗﾐSWヴゲデW┌ﾐWﾐく

Spoor 2: onderzoek

Wij zijn in eerste instantie niet van plan een nieuwe site, platform of iets dergelijks te starten. Wij

willen eerst meer inzicht hebben in de kennelijk onvoldoende functionaliteit of bereikbaarheid van

de bestaande informatiebronnen. Daarnaast zoeken we naar alternatieve en betere vormen van

kennisdeling. Wij verlenen daarom een onderzoeks- en adviesopdracht om dit in beeld te brengen en

ons te laten adviseren over de vorm en het proces om dit met anderen te doen.

Ook hier willen we de integrale insteek kiezen: welke vormen zijn, welke kennis is beschikbaar of

beschikbaar te maken in andere progヴ;ﾏﾏ;げゲ Wﾐ ｴﾗW ﾆ;ﾐ S;デ ﾏWWヴ ┣ｷIｴデH;;ヴ Wﾐ HWヴWｷﾆH;;ヴ ｪWﾏ;;ﾆデ worden?

3c. innovatie in rollen/burgerinitiatieven

1 Dit Kennisnetwerk Leefbaarheid is tot stand gekomen met behulp van een provinciale subsidie. Het Netwerk

draait nu zonder provinciale ondersteuning en bestaat uit de Vereniging DKK, Spectrum に partner met elan, de

Hogeschool Arnhem Nijmegen en ICS Adviseurs. Binnenkort zal ook de Gelderse Sportfederatie aan dit netwerk

gaan deelnemen. 2 Platform Opnieuw Thuis is een samenwerkingsverband van het Rijk, VNG, IPO, COA en Aedes. Opnieuw Thuis

ondersteunt gemeenten en corporaties met het huisvesten van vluchtelingen met een verblijfsvergunning

(vergunninghouders).

8

Burgers en overheden zoeken naar nieuwe verhoudingen: welke rollen hebben burgers en

overheden ten opzichte van elkaar, waar is sprake van wrijving en waar liggen kansen om de

verhouding tussen burger en overheid te verbeteren en burgers meer sturing te laten nemen op hun

sociale, fysieke en ruimtelijke leefomgeving?

Wij willen initiatieven ondersteunen waarin (groepen) burgers, samen met gemeenten en andere

betrokken maatschappelijke spelers zoals lokale (sociale) ondernemers, woningcorporaties,

welzijnsinstellingen en kenniscentra, willen experimenteren met nieuwe verhoudingen. Steeds staat

een samenlevingsvraagstuk centraal en wordt gekeken hoe door samenwerking deze vraagstukken

kunnen worden aangepakt. Te denken is hierbij aan voorbeelden zoals het huisvesten en integreren

van vluchtelingen maar ook aan het oppakken van gedecentraliseerde taken door burgers: van het

door de wijk zelf voorzien in het groen-onderhoud tot en met wijkbeheer en wijkeconomie. Onder

meer het HAN-expertisecentrum Krachtige Kernen heeft in dit kader goede ervaring opgedaan met

het vestigen van maatschappelijke innovatiehubs in onder meer het Spijkerkwartier, Lingewaard en

de Liemers en het optuigen van een Civil Society Lab (WWﾐ けﾉ;Hげ ┘;;ヴ ゲデ┌SWﾐデWﾐが ﾏWﾐゲWﾐ ┌ｷデ SW praktijk en docenten samen werken aan praktijkvraagstukken). Door de inzet van studenten wordt

zo ook de nieuwe generatie in deze ontwikkelingen meegenomen. Wij ondersteunen bovenstaande

activiteiten door in de vorm van themabijeenkomsten (actief) kennis te laten delen en het

beschikbaar stellen van procesgeld om deze samenwerkingsprocessen te faciliteren. Daarnaast

ondersteunen wij burgerinitiatieven die nieuwe verhoudingen tot doel hebben door middel van

ontwikkelen, ontdekken en experimenteren via pilots. Dat doen wij financieel, maar ook door

bijvoorbeeld in samenwerking met anderen praktische instrumenten gratis beschikbaar te stellen

;;ﾐ H┌ヴｪWヴｷﾐｷデｷ;デｷW┗Wﾐ ふ┣ﾗ;ﾉゲ SW けTﾗﾗﾉHﾗ┝ “;ﾏWﾐSﾗWﾐげ van de HAN).

VﾗﾗヴHWWﾉSぎ SW け;ﾉﾉ ｷﾐIﾉ┌ゲｷ┗W ┘ｷﾃﾆげく Een voorbeeld hiervan is de all inclusive wijk, waarmee op verschillende plekken in Nederland

wordt geëxperimenteerd. Burgers willen een leefbare woonomgeving en meer zeggenschap

daarover. Dit betreft dan het dienstenpakket van de overheid, zoals onderwijs of zorg, maar ook

de diensten van bijvoorbeeld leveranciers van energie of financiële producten. Gemeenten

willen graag taken, werk en budget decentraliseren door deze in een wijk of bij burgers neer te

leggen. Bedrijven en organisaties willen innoveren, bijvoorbeeld om duurzamer te worden of

om aansluiting met de behoeften en wensen van hun klanten te houden. De all inclusive wijk

schept voorwaarden en helpt partijen bij de inrichting van professionele samenwerking,

bijvoorbeeld door het organiseren van coöperaties, wijkbedrijven, dorpsraden,

wijkboekhouding, broodfondsen, leerkringen, aanvullende geldsystemen etc. De all inclusive

wijk organiseert met andere woorden, de randvoorwaarden voor samenwerking tussen

overheid, burgers en hun leveranciers, op basis van inclusie en gelijkwaardigheid. In die

samenwerking ontstaan ook nieuwe businessmodellen. De all inclusive wijk biedt burgers,

overheid en leveranciers een instrument waarmee zij samen vitale functies in een

wijk/dorp/gebied kunnen gaan organiseren (bijvoorbeeld voor energie, voedsel of zorg). Door

dit samen te gaan doen wordt waarde vastgehouden in de gemeenschap, kan een hogere

kwaliteit van leven worden gerealiseerd en zijn besparingen mogelijk.

Oヮ ┗WヴゲIｴｷﾉﾉWﾐSW ヮﾉWﾆﾆWﾐ ｷﾐ GWﾉSWヴﾉ;ﾐS ┣ｷﾃﾐ ;;ﾐ┣WデデWﾐ ｪWﾏ;;ﾆデ ﾗﾏ ﾏWデ ｴWデ IﾗﾐIWヮデ ┗;ﾐ SW け;ﾉﾉ-ｷﾐIﾉ┌ゲｷ┗W ┘ｷﾃﾆげ ﾗa ゲﾗﾗヴデｪWﾉｷﾃﾆW ヮｷﾉots aan de slag te gaan, onder meer in Arnhem en Nijmegen, maar

ﾗﾗﾆ ｷﾐ V;ヴｷﾆが BWWゲSが GヴﾗWﾐﾉﾗが DW LｷWﾏWヴゲ ふけLｷWﾏWヴゲЩЩげぶが Wﾐ LｷﾐｪW┘;;ヴSく Wｷﾃ ┘ｷﾉﾉWﾐ SW┣W ヮｷﾉﾗデゲ ondersteunen en de ervaringen beschikbaar maken voor toepassing op andere plekken in

Gelderland. AﾐSWヴW ┗ﾗﾗヴHWWﾉSWﾐ ┣ｷﾃﾐが W┝ヮWヴｷﾏWﾐデWﾐ ﾗヮ ｴWデ ｪWHｷWS ┗;ﾐ けHﾉ;┌┘W WIﾗﾐﾗﾏｷWげ3 en

3 De Blauwe Economie stelt zich ten doel banen te creëren en sociaal kapitaal op te bouwen zonder hierbij de

(natuurlijke) omgeving te vervuilen of uit te putten. Er wordt in de basisbehoeften voorzien met wat lokaal

voorhanden is, gebaseerd op hoe de natuur werkt en uitgaande van samenwerking in plaats van concurrentie.

Iﾐ WWﾐ けHﾉ;┌┘ H┌ゲｷﾐWゲゲﾏﾗSWﾉげ ┘ﾗヴSWﾐ ┗WヴゲIｴｷﾉﾉWﾐSW ｷﾐﾆﾗﾏWﾐゲゲデヴﾗﾏWﾐ ｪWｪWﾐWヴWWヴSが ﾗﾐSWヴ ;ﾐSWヴWﾐ Sﾗﾗヴ ;a┗;ﾉ

9

experimenten waarin - met energietransitie als basis - verdergaande initiatieven worden ontwikkeld.

DW ﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲ;ｪWﾐS;げゲ ﾆ┌ﾐﾐWﾐ WWﾐ HWWﾉS ｪW┗Wﾐ ┗;ﾐ SW ヮﾉWﾆﾆWﾐ ┘;;ヴ ふデﾗWヮ;ゲゲｷﾐg van) deze pilots

toegepast zouden kunnen worden.

3d. Financiering van leefbaarheidsinitiatieven

Wij willen burgerinitiatieven die bijdragen aan de samenhang in de samenleving (financieel)

ondersteunen, zoals geschetst in de inleiding. We ontwikkelen hiervoor instrumenten waarmee we

de uitvoering van het leefbaarheidsbeleid kunnen ondersteunen (de leefbaarheidsagenda, kennis

delen, innovatie in rollen/houding/instrumenten en monitoring). Wat betreft financiële

instrumenten denken wij aan instrumenten voor:

De stimulering van innovatie in rollen, houding en instrumenten: burgerinitiatieven die

veelomvattende veranderingen in maatschappelijke verhoudingen beogen en in de vorm van

een pilot, met innovatieve concepten proberen nieuwe verhoudingen en nieuwe samenhang

te realiseren zoals bij 3c geschetst.

Initiatieven die zich richten op het bevorderen van de sociale samenhang. Hierbij gaat het om

burgerinitiatieven en evenementen die niet per se veelomvattende maatschappelijke

veranderingen beogen maar wel beogen de (sociale) samenhang in de samenleving te

bevorderen. Het gaat hier in de regel om integrale initiatieven die aan meerdere kerntaken

raken. Vooral hier liggen verbindingen met initiatieven binnen andere provinciale

ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲっﾆWヴﾐデ;ﾆWﾐが ┣ﾗ;ﾉゲ さﾗヮWﾐ ゲヮﾗヴデ Iﾉ┌Hざが SW ┗Wヴﾏ;;デゲIｴ;ヮヮWﾉｷﾃﾆｷﾐｪ ┗;ﾐ HWｴWWヴ Wﾐ onderhoud van natuur en landschap, pilots kleinschalige mobiliteit, Veluwe op 1 en Cultuur

en Erfgoed (zie ook paragraaf 5). Voor de ondersteuning van sommige van deze initiatieven

is al een financieel instrument ontwikkeld, voor enkele is dat in de maak. Daar waar mogelijk

(bij min of meer samenvallende doelen of uitgangspunten) zullen financiële instrumenten

voor de verschillende genoemde initiatieven onder een gezamenlijke noemer worden

gebracht. Wij denken daarbij vooral aan initiatieven op het terrein van sport en cultuur.

Het komende jaar willen we gebruiken om deze instrumenten uit te werken, mede aan de hand van

de ervaringen die worden opgedaan met het ondersteunen van de leefbaarheidsinitiatieven door de

provincie. In de visie zijn al enkele criteria genoemd voor het ondersteunen van initiatieven:

er moeten raakvlakken zijn met een of meerdere kerntaken van het provinciaal beleid;

er moet bij betrokkenen energie op het onderwerp zitten (wat heeft men er al voor gedaan,

welke initiatieven zijn eerder genomen, is er draagvlak in de lokale omgeving?

het initiatief moet ondersteund worden door de gemeente, blijkend uit cofinanciering van

het initiatief;

het kan niet gaan om het, door de provincie, overnemen van taken van anderen

(lacunebeleid);

het kan niet gaan om projecten voor individuele hulpverlening of zelfredzaamheid.

Aanvullend willen wij daar nu aan toevoegen:

het initiatief draagt bij aan de transitie van de samenleving;

het initiatief geeft vorm en inhoud aan een bestuurlijke ambitie;

de opbrengst is tastbaar en het effect is zichtbaar in de samenleving;

het initiatief of de resultaten zijn in beginsel repliceerbaar;

het initiatief is financierbaar per fase (dit met het oog op het inzetten van verschillende

geldsoorten in verschillende fasen, zoals revolverend/risico kapitaal);

het initiatief krijgt een vervolg in de samenleving (het houdt niet op als het project is

afgerond);

opgedane kennis en ervaring moeten kunnen worden gedeeld.

/ output van het ene proces te ｪWHヴ┌ｷﾆWﾐ ;ﾉゲ ｷﾐヮ┌デ ┗ﾗﾗヴ WWﾐ ;ﾐSWヴ ヮヴﾗIWゲく けBﾉ;┌┘げ ヴWaWヴWWヴデ ;;ﾐ ｴWデ ヮWヴゲヮWIデｷWa vanuit het heelal: de aarde is dan een blauwe bol.

10

Tot slot moeten de initiatiefnemers aangeven hoe zij de effectiviteit van hun initiatief evalueren. De

vorm hiervan zal passend moeten zijn bij de grootte van het initiatief. Kleinere initiatieven vragen om

een andere benadering dan grotere initiatieven.

3e. Overige ondersteuning van de ontwikkeling en uitvoering van het leefbaarheidsbeleid.

Voor de verdere ontwikkeling en uitvoering van het leefbaarheidsbeleid willen wij ondersteunende

faciliteiten inzetten.

Ondersteunende instellingen

In de Gelderse samenleving is bij maatschappelijke instellingen veel kennis, ervaring en netwerk

aanwezig omtrent leefbaarheid en leefbaarheidsinitiatieven. Wij willen deze kennis, ervaring en

netwerk benutten om de doelen van ons leefbaarheidsbeleid te realiseren.

Wij zijn hierover in gesprek met een deel van de instellingen die wij tot 2017 nog subsidiëren in het

kader van het programma Sociaal Profiel; dat was ook de wens van Provinciale Staten. Wij bespreken

met hen wat, op basis van hun kennis en ervaring, hun bijdrage kan zijn aan de doelen van ons

leefbaarheidsbeleid: samenhang, verbinding en participatie, waaronder de participatie van jongeren

;;ﾐ ヮﾗﾉｷデｷWﾆW ;Iデｷ┗ｷデWｷデWﾐく DW ｷﾐゲデWﾉﾉｷﾐｪWﾐ ｴWHHWﾐ WWﾐ けﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲ;ﾉﾉｷ;ﾐデｷWげ ｪW┗ﾗヴﾏS HWゲデ;;ﾐSW ┌ｷデ Spectrum-partner met elan, Zorgbelang, Huis van de Jeugd, DKK Gelderland en Plattelandsjongeren

Gelderland.

De alliantie heeft recent een conceptprogramma Leefbaarheid opgesteld, waarmee zij ons

provinciaal leefbaarheidsbeleid programmatisch wil ondersteunen, en dit aan ons voorgelegd.

Dｷデ IﾗﾐIWヮデヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ; ﾗﾏ┗;デ WWﾐ ;;ﾐデ;ﾉ ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;ﾉｷﾃﾐWﾐ ┘;;ヴﾗﾐSWヴ けBewoners aan zet:

H┌ヴｪWヴｷﾐｷデｷ;デｷW┗Wﾐが ゲ;ﾏWﾐ ﾉW┗Wﾐ Wﾐ ﾗﾏ┣ｷWﾐ ﾐ;;ヴ Wﾉﾆ;;ヴげが けゲ;ﾏWﾐ┘Wヴﾆｷﾐｪ デ┌ゲゲWﾐ ﾗ┗WヴｴWｷS Wﾐ HW┘ﾗﾐWヴゲげ Wﾐ けLWWaH;;ヴｴWｷSゲ;ｪWﾐS;げゲげく Wij zien in het conceptprogramma een goede basis voor

vervolggesprekken met de instellingen over ondersteuning van ons leefbaarheidsbeleid vanaf 2017;

wij zijn daarover met de alliantie in gesprek.

Met de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) hebben wij in maart 2016 een

samenwerkingsovereenkomst gesloten. Deze overeenkomst gaat niet specifiek over leefbaarheid

maar biedt wel een kader om gebruik te maken van de expertise die bij de HAN aanwezig is op het

gebied van leefbaarheid.

Bij begroting 2017 leggen wij de concept-afspraken met ondersteunende instellingen en ons voorstel

voor financiering daarvan voor.

HWデ GWﾉSWヴゲ O┗WヴﾉWｪ ┗;ﾐ COCげゲ ふGOCぶが SW ゲデｷIｴデｷﾐｪ Pヴﾗﾏ;ｪW Wﾐ ｴWデ K;デｴﾗﾉｷWﾆ CWﾐデヴ┌ﾏ ┗ﾗﾗヴ Maatschappelijk Activeringswerk maken geen deel uit van de leefbaarheidsalliantie. Wij zijn evenwel

met deze organisaties in gesprek over de bijdrage die zij kunnen leveren ten aanzien van het

vluchtelingenvraagstuk en in het bijzonder de problematiek van homoseksuele, lesbische, biseksuele

en transgender-vluchtelingen (LHBT).

3f. Monitoring en maatschappelijk rendement

We verwachten dat de effecten van leefbaarheidsbeleid moeilijk eenduidig vast te stellen zullen zijn.

Deels vanwege de aard van de effecten. Het gaat immers om de ervaren leefbaarheid. Deels doordat

vaak niet hard te maken is wat het exclusieve effect van de provinciale activiteit is. Tegelijkertijd

kunnen er zich immers grotere of kleinere ontwikkelingen in de wereld, de stad, de wijk of het dorp

voordoen die een effect op de leefbaarheid hebben; het vluchtelingenvraagstuk is hiervan bij uitstek

een voorbeeld.

Om toch enig zicht te hebben op de effecten van het leefbaarheidsbeleid zullen wij

11

gebruik maken van de lokale, regionale en landelijke Leefbarometers en de Regiobarometer

waar deze beschikbaar zijn en bruikbare informatie geven over de leefbaarheid in wijk en

dorp (kwantitatieve informatie);

gebruik maken van onderzoeksrapporten van het CBS over de sociale samenhang in

NWSWヴﾉ;ﾐS Wﾐが ┘;;ヴ ﾏﾗｪWﾉｷﾃﾆが SW┣W ﾉ;デWﾐ け┗Wヴデ;ﾉWﾐげ ﾐ;;ヴ ｴWデ ﾉﾗﾆ;ﾉW Wﾐ ヴWｪｷﾗﾐ;ﾉW ﾐｷ┗W;┌ (kwantitatieve informatie);

initiatiefnemers wier initiatief wij financieel ondersteunen de opdracht meegeven de

effecten van hun activiteiten in beeld te brengen en te evalueren (kwantitatieve en

kwalitatieve informatie);

interviews met de doelgroepen van de activiteiten houden, burgers hun verhaal laten

vertellen (story-telling, kwalitatieve informatie);

D;;ヴﾐ;;ゲデ ┣┌ﾉﾉWﾐ ┘ｷﾃ ﾏWデ W┝ヮWヴデゲ ﾗﾐSWヴ┣ﾗWﾆWﾐ ┘;デ SW けゲデ;デW ﾗa デｴW ;ヴデげ ｷゲ ﾗヮ ｴWデ ｪWHｷWS ┗;ﾐ ｴWデ meten van leefbaarheidseffecten en wat de mogelijkheden zijn dit verder te ontwikkelen. Hierbij is

te denken aan instrumenten als de social return on investment. De samenwerkingsovereenkomst

met de Hogeschool Arnhem Nijmegen kan hiervoor het kader bieden.

Tot slot zullen wij prestatie-indicatoren benoemen en monitoren. Daarbij gaat het onder meer om

het aantal en de spreiding van georganiseerde kennisdelingsbijeenkomsten, het aantal en het type

ondersteunde initiatieven, het aantal afgewezen initiatieven en de redenen daarvoor, het aantal

bezoekers/gebruikers, hun waardering, en het bestede budget.

Omdat leefbaarheid in al onze kerntaken wordt nagestreefd houden wij hierbij ruimte voor de

ontwikkeling van andere en betere indicatoren waarmee recht wordt gedaan aan het integrale

karakter van leefbaarheid.

Deze monitoringsgegevens geven belangrijke informatie voor de richting en inrichting van het beleid

voor de komende jaren.

4. De financiële vertaling van dit uitvoeringsplan tot Voorjaarsnota 2017

Voor het programma leefbaarheid (Kerntaak 1, plandoel 5) zijn nog geen middelen beschikbaar

gestWﾉSく DW ﾏｷSSWﾉWﾐ ┗;ﾐ ｴWデ HW¥ｷﾐSｷｪSW ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ; )ﾗヴｪ わ WWﾉ┣ｷﾃﾐ ふヴ┌ｷﾏ オ ヲヵ ﾏﾉﾐくぶ ┣ｷﾃﾐ ｷﾐ SW meerjarenbegroting 2016 (Begroting 2016; PS 2015-588) gereserveerd voor Leefbaarheid.

We willen al in 2016 een begin maken met de uitvoering van het programma. Daarbij denken wij,

onder meer, aan de ondersteuning van pilots en burgerinitiatieven, aan de ondersteuning van de

ﾗﾐデ┘ｷﾆﾆWﾉｷﾐｪ ┗;ﾐ ﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲ;ｪWﾐS;げゲが ｴWデ a;IｷﾉｷデWヴWﾐ ┗;ﾐ ﾆWﾐﾐｷゲSWﾉｷﾐｪゲ;Iデｷ┗ｷデWｷデWﾐが ;;ﾐ SW ontwikkeling van een monitorings- en evaluatiesystematiek en aan onderzoek.

Wij verwachten de kosten die hiermee gemoeid zijn voor een klein deel te kunnen dekken met het

ヴWゲデ;ﾐデ “ﾗIｷ;;ﾉ PヴﾗaｷWﾉ ふI;く オ ヲヰヰくヰヰヰぶく Oﾏ WWﾐ ｪﾗWSW ゲデ;ヴデ デW ﾆ┌ﾐﾐWﾐ ﾏ;ﾆWﾐ ┗ヴ;ｪWﾐ ┘ｷﾃ ┌ WWﾐ SWWﾉ van het gereserveerde budget Sociaal PrﾗaｷWﾉ ふ)ﾗヴｪわWWﾉ┣ｷﾃﾐぶが デWヴ ｴﾗﾗｪデW ┗;ﾐ オ ンヰヰくヰヰヰ HWゲIｴｷﾆH;;ヴ te stellen.

Bij begroting 2017 zullen wij u nader onderbouwde voorstellen doen voor de bekostiging van de

uitvoering van het leefbaarheidsbeleid, waaronder de toepassing van financiële instrumenten

(bijvoorbeeld subsidieregelingen) en de programmatische inzet van ondersteunende instellingen

vanaf 2017. Bij Voorjaarsnota 2017 zullen wij, op basis van de opgedane ervaringen op dat moment

nadere voorstellen doen voor beschikbaarstelling van de gereserveerde middelen in de rest van 2017

en in de jaren 2018 en 2019.

ヵく DW ┌ｷデ┗ﾗWヴｷﾐｪ ┗;ﾐ ﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲHWﾉWｷS ｷﾐ ヴWﾉ;デｷW デﾗデ HWﾉWｷSゲヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲ Wﾐ ｪWHｷWSゲﾗヮｪ;┗Wﾐ

In de visie leefbaarheid hebben wij aangegeven dat wij met ons leefbaarheidsbeleid aansluiten bij de

;ﾐSWヴW ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲ Wﾐ ｪWHｷWSゲﾗヮｪ;┗Wﾐ Wﾐ S;;ヴﾏWW ┗WヴHｷﾐSｷﾐｪWﾐ ﾉWｪｪWﾐく )ﾗ ﾗﾐデ┘ｷﾆﾆWﾉWﾐ ┘W ゲ;ﾏWﾐ WWﾐ ┣ﾗ ｪヴﾗﾗデ ﾏﾗｪWﾉｷﾃﾆW ﾆヴ;Iｴデ ﾗﾏ ｴWデ けGWﾉSWヴゲ LW┗Wﾐげ デW ヴW;ﾉｷゲWヴWﾐく DW ﾏWWヴ┘;;ヴSW ┗;ﾐ ｴWデ

12

leefbaarheidsbeleid zit voor een belangrijk deel in die verbindingen. Hierdoor kan vanuit de

kerntaken van het provinciaal beleid en vanuit de gebiedsopgaven integraal gekeken worden naar de

samenhang in de samenleving.

HｷWヴﾗﾐSWヴ ゲIｴWデゲWﾐ ┘ｷﾃ SW ヴ;;ﾆ┗ﾉ;ﾆﾆWﾐ デ┌ゲゲWﾐ ﾉWWaH;;ヴｴWｷS Wﾐ SW ;ﾐSWヴW ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲ Wﾐ SW gebiedsopgaven. HWデ HWデヴWaデ WWﾐ ｪヴWWヮ ┌ｷデ SW ;Iデｷ┗ｷデWｷデWﾐ ┗;ﾐ SW ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲ Wﾐ ヮヴﾗﾃWIデWﾐ HｷﾐﾐWﾐ SW ﾆWヴﾐデ;ﾆWﾐ SｷW HｷﾃSヴ;ｪWﾐ ;;ﾐ ﾉWWaH;;ヴｴWｷSく WW ┗Wヴ┘;IｴデWﾐ S;デ SW ﾏｷSSWﾉWﾐ ｷﾐ SW ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲ Wﾐ de gebiedsopgaven toereikend zijn voor het ondersteunen van initiatieven die passen bij de doelen

┗;ﾐ SｷW ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ;げゲく WW ┗Wヴ┘;IｴデWﾐ S;デ ┘W ┗;ﾐ┌ｷデ ﾉWWaH;;ヴｴWｷS ┗ﾗﾗヴ;ﾉ WWﾐ ヮﾉ┌ゲ ﾆ┌ﾐﾐWﾐ ┣WデデWﾐ ﾗヮ initiatieven in het kader van regionale/circulaire economie, sport, cultuur en erfgoed en bij Sterk

Bestuur.

Duurzame ruimtelijke ontwikkeling en waterbeheer

De ambitie van het programma Steengoed Benutten is het verbeteren van de kwaliteit en

leefbaarheid van de ruimtelijke omgeving door het herbenutten en revitaliseren van bestaande

gebouwen. Hierbij wordt het vastgoed in een groter gebied bezien vanuit bredere maatschappelijke

doelen. De transformatie beoogt bij te dragen aan verbetering van ruimtelijke kwaliteit, leefbaarheid

en economische dynamiek. Dit is vooral kansrijk daar waar energie zit bij de betrokkenen: mensen

die iets willen en ook bereid zijn bij te dragen en de kar te trekken.

Bij het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) gaat het erom dat bewoners het initiatief

nemen samen te (ver)bouwen en waar de gemeente en grond-/gebouweigenaar samen werken aan

het realiseren van deze zelfbouwplannen, wil de provincie onder voorwaarden het proces in het

voortraject ondersteunen.

Milieu, energie en klimaat

Het Gelders Energie Akkoord (GEA) met Uitvoeringsprogramma ondersteunt burgerinitiatieven via

de Vereniging Energiecoöperaties Gelderland, door procesbegeleiding, werkplaatsen of met

financiën. Via een Community of Practice wordt kennis gedeeld en van elkaar geleerd.

Energiecoöperaties zijn gericht op energieopwekking en op energiebesparing.

Vitaal platteland, natuurbeheer en ontwikkeling natuurgebieden

In het programma Natuur&Landschap is de vermaatschappelijking van beheer en onderhoud van

natuur en landschap, het vergroten van de betrokkenheid van burgers, een belangrijk onderwerp.

Voor 2016 is hiervoor 0,5 mln. euro beschikbaar gesteld, in te zetten via een tenderregeling.

De provincie Gelderland stopt met de financiering van de aanleg van breedband in het buitengebied

van de Achterhoek. Commerciële telecombedrijven tonen inmiddels zelf voldoende initiatief in de

aanleg van snel internet. De provincie steunt initiatieven van bewoners bij de vraagbundeling.

Actieve dorps- en belangenorganisaties hebben marktpartijen benaderd, maar het is aan gemeenten

om concrete afspraken te maken over het aanleggen van voorzieningen.

Regionale bereikbaarheid en regionaal openbaar vervoer

Vanuit mobiliteit geeft de provincie aan de ヴWｪｷﾗげゲ WWﾐ ゲ┌HゲｷSｷW ┗ﾗﾗヴ SW ┌ｷデ┗ﾗWヴｷﾐｪ ┗;ﾐ ｴWデ Wﾏﾗ-

vervoer. Daardoor wordt bijgedragen aan de bereikbaarheid van Wmo-voorzieningen. Dit omvat tot

Wﾐ ﾏWデ ヲヰヱΓ ｪWﾏｷSSWﾉS I;く オ ヵ ﾏｷﾉﾃﾗWﾐ ヮWヴ ﾃ;;ヴく Daarnaast is er geld beschikbaar voor pilots in het kader van kleinschalige mobiliteit. In 2015 was

┗ﾗﾗヴ SW┣W ヮｷﾉﾗデゲ オ ヶヰヰくヰヰヰが- HWゲIｴｷﾆH;;ヴく Vﾗﾗヴ ヲヰヱヶ ｷゲ オ ンヰヰくヰヰヰが- beschikbaar gesteld.

13

Regionale economie

In ons economisch beleidsplan geven we aan dat de verdergaande digitalisering en flexibilisering van

de arbeid leidt tot verdringing en vervanging op de arbeidsmarkt. Voor specifieke groepen wordt de

afstand tot de arbeidsmarkt groter. Dit zet de samenhang in de samenleving onder druk: de

mogelijkheden aan de samenleving deel te nemen worden kleiner. Immers: betaald werk zorgt voor

inkomen, eigenwaarde en het verbindt mensen. Laaggeletterdheid is niet louter een individueel

probleem maar ook een economisch probleem. Samen met onze partners (onderwijs en

bedrijfsleven) proberen wij polarisatie op de arbeidsmarkt te voorkomen en de Gelderse

beroepsbevolking klaar te maken voor de economie van de toekomst.

Voor onderwijs-arbeidsmarkt is voor de komende jaren 10 mln. euro aanvullend gereserveerd.

Het programma Gelderland Sport! 2016-2019 heeft onder andere als doel de maatschappelijke

a┌ﾐIデｷW ┗;ﾐ ゲヮﾗヴデ┗WヴWﾐｷｪｷﾐｪWﾐ ふﾗヮ H;ゲｷゲ ┗;ﾐ ｴWデ IﾗﾐIWヮデ けﾗヮWﾐ Iﾉ┌Hげが SW ゲヮﾗヴデ┗WヴWﾐｷｪｷﾐｪ ;ﾉゲ samenlevingsmodel) te versterken. Daarmee worden sportverenigingen toekomstbestendiger en

wordt de leefbaarheid in kleine kernen, dorpen en wijken vergroot. We verwachten dat er zich op dit

gebied initiatieven zullen aandienen die wij ook vanuit leefbaarheid zullen willen ondersteunen.

Op het terrein van circulaire economie zien we initiatieven van ondernemers en burgers die

bewuster met de leefomgeving om willen gaan. Bijvoorbeeld door (schaarse) grondstoffen zo lang

mogelijk te hergebruiken en hun waarde te laten behouden of door andere verhoudingen tussen

leveranciers van producten en diensten (inclusief de overheid) en hun afnemers (burgers). De

provincie wil bedrijven op weg helpen naar nieuwe circulaire businessmodellen. Voor deze

coalitieperiode gaat het om een bedrag van 1 mln. euro. We verwachten dat er zich op dit gebied

initiatieven zullen aandienen die wij ook vanuit leefbaarheid zullen willen ondersteunen.

De grote steden zijn een belangrijke motor voor de Gelderse economie. Het woon-, werk- en

leefklimaat in binnensteden is een belangrijke bepalende factor voor het vestigings- en

verblijfsklimaat in de stad.

Cultuur en erfgoed

Cultuur draait om beleving en identiteit en om behoud van erfgoed dat betekenis heeft in de (lokale)

samenleving. Cultuurinstellingen, musea, historische verenigingen en bibliotheken zijn vaak

laagdrempelige ontmoetingsplekken in een dorp of stad en dragen daardoor bij aan de samenhang

binnen een dorp of regio. Cultuur kan veel betekenen Sﾗﾗヴ デｴWﾏ;げゲ ┣ﾗ;ﾉゲ Sｷ┗WヴゲｷデWｷデ Wﾐ ゲWｪヴWｪ;デｷW bespreekbaar te maken. Cultuur gaat ook over taal als misschien wel het belangrijkste middel om je

tot je medemens en je omgeving te verhouden, zowel in gesproken taal als taal in beelden.

Bibliotheken kunnen samen met het onderwijs en gemeenten een belangrijk rol vervullen als

aanbieder van taalcursussen en als verbinder tussen verschillende (sociale) instellingen. Bij de

integratie van vluchtelingen zijn het daarmee partners die op het niveau van wijk en dorp een

belangrijke rol kunnen spelen.

Voor elk van bovengenoemde onderwerpen wordt voor de komende jaren in financiën voorzien. We

verwachten dat er zich op dit gebied initiatieven zullen aandienen die wij ook vanuit leefbaarheid

zullen willen ondersteunen.

Kwaliteit van het openbaar bestuur

HWデ ヮヴﾗｪヴ;ﾏﾏ; けSterk Bestuurげ aﾗI┌ゲデ ﾗﾐSWヴ ﾏWWヴ ﾗヮ ｴWデ デｴWﾏ; ﾗ┗WヴｴWｷSゲヮ;ヴデｷIｷヮ;デｷW に

burgerparticipatie. Daarbij gaat het enerzijds over bovenlokale samenwerking tussen gemeenten die

daarmee hun bestuurskracht kunnen versterken en anderzijds om samenwerking tussen gemeente

14

en haar buヴｪWヴゲ ﾗヮ ｴWデ けゲ┌Hﾉﾗﾆ;ﾉWげ ﾐｷ┗W;┌ぎ SW ┘ｷﾃﾆWﾐが SW SﾗヴヮWﾐが SW ﾆWヴﾐWﾐく WWﾉﾆW ﾐｷW┌┘W ┗ﾗヴﾏWﾐ van samenwerking, vertegenwoordiging en democratie horen daarbij? Burgers en gemeenten zijn

hiernaar op zoek en experimenteren hiermee.

We verwachten dat er zich op dit gebied initiatieven zullen aandienen die wij ook vanuit leefbaarheid

zullen willen ondersteunen.

De Gebiedsopgaven

Gelderse Corridor. Bij deze opgave is het doel de (inter-)nationale positie van de corridor te benutten

en zo economische meerwaarde te krijgen voor de logistieke positie van de verschillende

knooppunten in de corridor die door Rivierenland, het middengebied van Arnhem-Nijmegen en de

Liemers loopt. In de agenderings- en programmeringsfase zijn door betrokken partijen, waaronder

bewoners, leefbaarheidspunten benoemd: geluidshinder, fijnstofdreiging, licht en leegloop van

kernen.

Veluwe op 1. Op de Veluwe is de opgave om natuur, landschap, cultuurhistorie en water én daarmee

verbonden economische factoren te versterken door te werken aan een gezamenlijke agenda en aan

concrete initiatieven uit het gebied (zoals de projecten vitale vakantieparken en een aantrekkelijker

recreatief Uddelermeer). Er wordt veel voor elkaar gebracht met vrijwilligerswerk en bijdragen in

natura van het lokale bedrijfsleven. Goed voor de sociale cohesie en daarmee de leefbaarheid in de

kernen van de Veluwe. Voor het ondersteunen van maatschappelijke initiatieven op de Veluwe is

150.000 euro aangevraagd.

Achterhoek 2020. De opgave in de Achterhoek is het op niveau houden van de economie en de

leefbaarheid die onder druk staan door demografische ontwikkelingen. Het gebied doet dat door

uitvoering van de Agenda Achterhoek 2020 via programma's voor werken, wonen en leefbaarheid.

In de gebiedsopgaven Stedendriehoek (het versterken van het netwerk met de focus op Clean Tech)

en Arnhem/Nijmegen (het versterken van de economische kracht met een gezamenlijke ruimtelijke-

economische (MIRT)-agenda, de inzet op Health en Energy, afspraken over ruimtelijke inrichting en

een regionale inbedding met een Economic Board i.o.) wordt ingezet op leefbare binnensteden. In

Food Valley (het optimaal benutten van de economische kansen met een nieuwe strategische

agenda voor onder andere innovatie, vestigingsklimaat en onderwijs) worden vooralsnog geen

leefbaarheidsopgaven voorzien.

6. Het proces, het vervolg

Na vaststelling van het uitvoeringsplan door PS zal de tweede helft van dit jaar vooral in het teken

ゲデ;;ﾐ ┗;ﾐ ┗WヴSWヴW IﾗﾐIヴWデｷゲWヴｷﾐｪ ┗;ﾐ SW ﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲデｴWﾏ;げゲく D;;ヴﾐ;;ゲデぎ het maken ┗;ﾐ ;aゲヮヴ;ﾆWﾐ ﾏWデ ヴWｪｷﾗげゲ ふWﾐ ｪWﾏWWﾐデWﾐ S;;ヴHｷﾐﾐWﾐぶ ﾗ┗Wヴ SW ﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲ;ｪWﾐS;げゲき het organiseren van enkele conferenties (voor integratie asielzoekers en voor verschillende

ﾉWWaH;;ヴｴWｷSゲデｴWﾏ;げゲ ｷﾐ WWﾐ ﾗa WﾐﾆWﾉW ヴWｪｷﾗげゲぶき het ondersteunen van enkele good practices via gerichte opdrachten aan initiatiefnemers;

het vormgeven van de financiële faciliteiten voor de ondersteuning van leefbaarheidsinitiatieven

(wat wel, wat niet, welke vorm; de daadwerkelijke uitvoering wordt begin 2017 voorzien);

de inrichting van de communicatie voor leefbaarheid, waaronder de publiciteit over de

ondersteuningsmogelijkheden (vooral via gemeenten en instellingen).