Ürək-damar cərrahiyyəsi

060905-“Ürək-Damar Cərrahiyyəsi” ixtisası üzrə rezidenturada həkim-mütəxəssıs hazırlıgının məzmununa və səvıyyəsınə qoyulan minimum dövlət tələbləri

1

Azərbaycan Respublikası

Səhiyyə Nazirliyinin

Kollegiyasının

03.06.2011-ci il tarixli,

22 nömrəli qərarı ilə təsdiq

edilmişdir

ALİ TİBB TƏHSİL PİLLƏSİNİN DÖVLƏT STANDARTI

REZİDENTURA SƏVİYYƏSİ ÜZRƏ 060905- “ÜRƏK -DAMAR CƏRRAHİYYƏSİ”

İXTİSASININ TƏHSİL PROQRAMI

1. ÜMUMİ MÜDDƏALAR

1.1. Rezidentura səviyyəsinin 060905 – «Ürək-Damar Cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə Təhsil Proqramı

(bundan sonra ixtisas üzrə Təhsil Proqramı) «Təhsil haqqında» Azərbaycan Respublikasının

Qanununa, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarları ilə təsdiq

olunmuş «Ali təhsil pilləsinin dövlət standartı və proqramı» tələblərinə, «Rezidentura təhsilinin

məzmunu və təşkili qaydaları”na və “Rezidenturada həkim-mütəxəssis hazırlığı aparılan

ixtisasların Təsnifatı”na uyğun hazırlanmışdır.

1.2. 060905 – «Ürək-Damar Cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə Təhsil Proqramı tabeliyindən və

mülkiyyət formasından asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən və

həmin ixtisas üzrə rezidentura proqramını həyata keçirən bütün təhsil, elm və tibb müəssisələri

üçün məcburidir.

1.3. İstifadə olunan işarələr:

İTP–ixtisas üzrə təhsil proqramı

ÜDC – ürək-damar cərrahiyyəsi

ÜDS – ürək-damar sistemi

MKD – mexaniki kardiak dəstək

ECMO – ekstrakorporal membran oksigenasiya

ÜFR – ümumi fənnlər, rotasiyalar

PFR – peşə fənnləri, rotasiyalar

ÜHM – ümumi hazırlıq mövzuları

PHM – peşə hazırlığı mövzuları

MH – Mühazirə (auditoriya saatı)

SM – Seminar (auditoriya saatı)

TM – Təcrübə məşğələ (auditoriya saatı)

USM – ultrasəs müayinəsi

KT – kompyuter tomoqrafiyası

MRT – maqnit-rezonans tomoqrafiyası

SB – Sərbəst məşğələ (auditoriyadan xaric məcburi sərbəst məşğələlər)

As - assistentlik (prosedurların ya əməliyatların yerinə yetirilməsi)

P - sərbəst yerinə yetirilməsi (prosedurların ya əməliyatların yerinə yetirilməsi)

İ - nəticələrin interpretasiyası (prosedurların ya əməliyatların yerinə yetirilməsi)

S - simulyasiya (prosedurların ya əməliyatların yerinə yetirilməsi)

1.4. 060905– «Ürək-Damar Cərrahiyyəsi» ixtisasının xarakteristikası

İTP-nin mənimsənilməsinin normativ müddəti və məzunlara verilən ixtisas dərəcəsi:


2

İxtisasın şifri və adı Verilən həkim- mütəxəssis

ixtisası

Təhsil

müddəti

Kreditlərin

sayı

060905 – «Ürək-damar Cərrahiyyəsi» Həkim – Ürək-damar Cərrahı 5 il 300

2. HƏKİM ÜRƏK - DAMAR CƏRRAHININ İXTİSAS XARAKTERİSTİKASI VƏ

SƏRİŞTƏLİLİYİ (KOMPETENSİYASI)

2.1. Həkim ürək-damar cərrahının ixtisas xarakteristikası

060905 – «Ürək-Damar Cərrahiyyəsi» ixtisası Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin

“Rezidenturada həkim – mütəxəssis hazırlığı aparılan ixtisasların siyahısının təsdiq edilməsi haqqında 6

sentyabr 2010 – cu il tarixli 164 No- li Qərarı” ilə təsdiq edilmişdir.

Ürək-damar cərrahiyyəsi - ürək, perikard, böyük damarlar və periferik damarları əhatə edən bir

cərrahiyyə istiqamətidir. Ürək və damar cərrahiyyəsi təhsilini sona yetirmiş bir mütəxəssisin sərbəst

olaraq kardiovaskulyar sistemə aid xəstəliklərin diaqnozunu qoyabiləcək və göstəriş varsa cərrahi

müdaxiləni həyata keçirərək postoperativ dövrdə müalicəsini aparabiləcək səviyyədə yetişmiş olması

gözlənilir. “Ürək-damar Cərrahiyyəsi” ixtisası üzrə mütəxəssisinin fəaliyyət dairəsi : anadangəlmə və

qazanılmış ürək, perikard və intratorasik böyük damar patologiyaları; torako-abdominal aorta və

şaxələrinin xəstəlikləri;braxiosefalik damarlar və periferik damar xəstəlikləri; venoz sistemin

xəstəlikləri; limfatik sistemin xəstəlikləri; orqan, toxuma və hüceyrə transplantasiyası; preoperativ xəstə

hazırlığı və cərrahiyyə sonrası tətbiq olunan qulluq və müalicələr; cərrahi müdaxilə əsnasında tətbiq

olunan kardiopulmonar perfuziya, hipotermiya, dövran dayandırılması, köməkçi dövran, ultrafiltrasiya,

qan təchizatı kimi işləmlər və metodlar. Bu sahə qan dövranı sistemi xəstəliklərinə bağlı yeni üsulların

və müalicə metodlarının inkişafı ilə modifikasiya edilə bilər. Yuxarıda qeyd olunan sahələrdə ən yaxşı

nəticələri əldə etmək üçün lazım olan diaqnostik (invaziv olan və olmayan) və müalicəvi işləmlərin

(tibbi və cərrahi) istifadəsi nəzərdə tutulur. Həkim ürək-damar cərrahı bu sahədə dərin fundamental və

kliniki peşə hazırlığına, elmi-tədqiqat işlərini aparmağa, pedaqoji fəaliyyətə və təşkilati idarəetməyə

hazır olmalıdır.

2.2. Proqramın mənimsənilməsi nəticəsində rezidentin kompetensiyasına qoyulan tələblər.

2.2.1. Həkim ürək-damar cərrahı aşağıdakı ümummədəni kompetensiyalara yiyələnməlidir:

ÜFR-01. BAZA TƏHSİLİ

Ümumi bilik və bacarıqlar

ÜFR-01.1. Cəmiyyətdə qəbul edilmiş əxlaq və hüquq normaları çərçivəsində səlahiyyətlərini icra

etməyə hazır olmalı və praktiki tibbi fəaliyyət göstərməyi bacarmalı, həkimlik etikası

qaydalarına, məxfi informasiya ilə işləmək haqqında qanunlara və normativ hüquqi

aktlara riayət etməli, həkimlik sirrini qorumalıdır;

ÜFR-01.2. Sosial əhəmiyyət kəsb edən məsələləri və prosesləri təhlil etməyi bacarmalı, öz

professional iş fəaliyyətinə humanitar, tibbi-bioloji və digər klinik elmlərin müxtəlif

metodlarını tətbiq etməyi bacarmalıdır;

ÜFR-01.3. Səhiyyə haqqında qanunvericiliyin əsasları, tibbi yardım və kardiocərrahiyyə üzrə

xidmət göstərən müəssisələrin fəaliyyətini təyin edən əsas normativ sənədləri bilməlidir;

ÜFR-01.4. Səhiyyə qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş və müalicə müəssisəsi üzrə daxili əmrlərlə

təsdiq olunmuş tibbi sənədləşməni aparmalıdır;

ÜFR-01.5. Məntiqi və əsaslandırılmış təhlil etməyə hazır olmalı, müzakirələr və mübahisələr

aparmağı, professional məzmunlu mətnləri redaktə etməyi bacarmalı, əməkdaşlıq


3

etməli, mübahisələrin həllində tolerantlıq göstərərək tərbiyəvi və pedaqoji fəaliyyət

göstərməlidir;

ÜFR-01.6. İdarəçilik üsullarını və metodlarını bilməli, müxtəlif tərəddüdlü vəziyyətlərdə öz

professional peşə səriştəliliyi çərçivəsində lazımi məsul idarəçilik qərarını verməyi

bacarmalıdır;

ÜFR-02. ANATOMİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-02.1. Orqan və sistemlərin, xüsusilə də ürək və damar sisteminin cərrahi anatomiyasını

bilməlidir.

ÜFR-02.2. Cərrahi əməliyyatları anatomik nöqteyi-nəzərdən təsvir edə bilməlidir və bu

əməliyyatlarda zədələnə bilən önəmli anatomik elementləri bilməlidir.

ÜFR-02.3. Əsas tac arteriyalar: ölçüləri, qanla təchiz etdiyi zonalar;

ÜFR-02.4. Normal ürəyin embriologiyasını və anatomiyasını bilməlidir;

ÜFR-02.5. Əsas kardiak anomaliyaların embriologiyası və anatomiyasını bilməlidir;

ÜFR-02.6. Koronar qan dövranının növləri, xüsusiyyətləri;

ÜFR-02.7. Anatomik strukturları müxtəlif görüntüləmə üsullarında tanıya bilməlidir.

ÜFR-02.8. Yaşla əlaqədar anatomik strukturlarda baş verən dəyişiklikləri bilməlidir.

ÜFR-02.9. Orqan və sistemlərin embrioloji inkişafını və ürək və damar cərrahiyyəsində çox rast

gələn inkişaf qüsurlarının anatomiyasını bilməlidir.

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-02.10. Anatomik bilikləri: ürək və damar cərrahiyyəsi xəstələrin diaqnozu, müalicəsi və

aparılmasına tətbiq etməyi bacarmalıdır.

ÜFR-03. FİZİOLOGİYA VƏ PATOFİZİOLOGİYA

ÜFR-03.1. KLİNİKİ FİZİOLOGİYA VƏ PATOFİZİOLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-03.1.1. Orqanizmin normal fiziologiyasını bilməlidir;

ÜFR-03.1.2. Orqan sistemlərin fiziologiyası

ÜFR-03.1.2a. Yara sağalması

ÜFR-03.1.2b. Qidalanma və metabolizm

ÜFR-03.1.2c. Hemostaz və koaqulyasiya

ÜFR-03.1.2d. Su-elektrolit mübadiləsi

ÜFR-03.1.2e. Hüceyrə bölünməsi, diferensasiyası və apoptoz

ÜFR-03.1.2f. İmmun sistem

ÜFR-03.1.2g. Homeostaz

ÜFR-03.1.3. Ürək və damar cərrahiyyəsində ümumi patoloji proseslərin mexanizmlərini bilməlidir;

ÜFR-03.1.3a. Yara sağalması və iltihab

ÜFR-03.1.3b. Ağrı

ÜFR-03.1.3c. Sepsis və immün pozulmalar

ÜFR-03.1.3d. İmmun pozulmalar

ÜFR-03.1.3e. Müxtəlif etiologiyalı şoklar,

ÜFR-03.1.4. Yaşla əlaqədarı fizioloji dəyişiklikləri bilməlidir.

ÜFR-03.1.5. Çox istifadə olunan klinik testlərin normal dəyərlərini və yaşla əlaqədar dəyişiklikləri

bilməlidir.

ÜFR-03.1.6. Cərrahi müalicə və monitorizasiya üçün vacib olan fizioloji bilikləri: əldə etmək.


4

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-03.1.7. Fizioloji biliklər əsasında klinik və laborator sınaqları izah edə bilməlidir;

ÜFR-03.2. UŞAQLIQ DÖVRÜNDƏ ÜDS-in FİZİOLOGİYA VƏ PATOFİZİOLOGİYASI

Ümumi biliklər

ÜFR-03.2.1. Normal fetal dövranı bilməlidir;

ÜFR-03.2.2. Döl doğulanadək dövranın dəyişkən təbiyyətini bilməlidir;

ÜFR-03.2.3. Döl, yenidoğulan və uşaqdakı obstruksiyaların, intra və ekstra kardiak şuntların, ürəyə

normal bağlantıların və anomaliyaların kombinasiyalarının fiziologiyası bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-03.2.4. Yenidoğulmuşların qan dövranındakı fizioloji dəyişiklikləri müəyyən edər;

ÜFR-03.2.5. Yenidoğulmuş, infant və uşaqda klinik olaraq əhəmiyyətli anadangəlmə ürək qüsurunun

diaqnozunu qoyar

ÜFR-03.2.6. Anadangəlmə ürək qüsurlarının diaqnozu üçün anatomik anomaliyaların və fizioloji

nəticələrinin məlumatını tətbiq edər;

ÜFR-03.2.7. Anadangəlmə ürək qüsurlu yenidoğulmuş, infant və uşaqları fizioloji cəhətdən

preoperativ, intraoperativ və postoperativ olaraq qiymətləndirir;

ÜFR-03.2.8. Anadangəlmə ürək qüsurlu kritik xəstələri stabilizə edər;

ÜFR-03.2.9. Kardiak kateterizasiya biliklərini istifadə edərək qan axımı və müqavimətlərinin

hesabını aparar.

ÜFR-04. KLİNİK BİOKİMYA

Ümumi biliklər

ÜFR-04.1 Cərrahi xəstəliklər zamanı qan, sidik, beyin-onurğa beyin mayesində aşkar olunan

biokimyəvi dəyişiylikləri bilməlidir;

ÜFR-04.2 Normal su-elektrolit və turşu-qələvi tarazlığını bilməlidir.

ÜFR-04.3 Orqanizmin maye mühitlərini bilməlidir.

ÜFR-04.4 Maye mühitləri arasında su mübadiləsinin fiziologiyasını bilməlidir və bunun

əhəmiyyətini qavramaq.

ÜFR-04.5 Su-elektrolit homeostazında yaşla əlaqədar dəyişiklikləri bilməlidir. Enerji

metabolizmını bilməlidir;

ÜFR-04.6 Bədən temperaturunun tənzimini bilməlidir;

ÜFR-04.7 Metabolizmin hormonal tənzimini bilməlidir;

ÜFR-04.8 Aralıq metabolizmı bilməlidir;

ÜFR-04.9 Metabolizmdə yaşla əlaqədar ortaya çıxan dəyişiklikləri bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-04.10 Su və elektrolit pozulmalarının diaqnostikasını və korreksiyasını bacarmalıdır.

ÜFR-04.11 Turşu-qələvi pozulmalarının diaqnostikasını və düzəldilməsini bacarmalıdır.

ÜFR-04.12 Su-elektrolit korreksiyasının hesablanması

ÜFR-04.13 Turşu-qələvi korreksiyasının planlaşdırması

ÜFR-04.14 Reanimasion xəstələrin gündəlik enerji ehtiyaclarını təyin etmək

ÜFR-04.15 Reanimasion xəstələrdə azot mübadiləsini hesablaya bilməlidir;

Ürək-damar cərrahı üçün rezidentura vaxtında aparılan minimal bacarıqların miqdarı:

ÜFR-04.1.1. Su-elektrolit korreksiyasının hesablanması 150 (P) 100 (As)

ÜFR-04.1.2. Turşu-qələvi korreksiyasının planlaşdırması 150 (P) 100 (As)


5

ÜFR-05. ANESTEZİOLOGİYA VƏ REANİMATOLOGİYA

ÜFR-05.1. ÜMUMİ ANESTEZİOLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-05.1.1. Ağrının patofiziologiyasını və müalicəsini bilməlidir;

ÜFR-05.1.2. Yerli, regional və ümumi anesteziyada istifadə olunan dərmanların farmakologiyasını

və istifadə qaydalarını bilməlidir;

ÜFR-05.1.3. Yerli, regional və ümumi anesteziyanın prinsiplərini, metodlarını, göstəriş, əks-göstəriş

və ağırlaşmalarını bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-05.1.4. ÜDC xəstələrinin anesteziya nöqteyi-nəzərdən qiymətləndirməyi bacarmalıdır;

ÜFR-05.1.5. Anesteziya vaxtı xəstənin monitorizasyasınu bacarmalıdır;

ÜFR-05.1.6. Tənəffüs yolunu açıq tutma tədbirlərini bacarmalıdır;

ÜFR-05.1.7. İntubasiya və ekstubasiyanı bacarmalıdır;


ÜFR-05.1.8. Oksigenasiya 10 (P) 20 (As)

ÜFR-05.1.9. Periferik damarların punksiyası və kateterizasiyası 50 (P) 20 (As)

ÜFR-05.1.10. Sidik kisəsinin kateterizasiyası 25 (P)

ÜFR-05.1.11. Ümumi qeyri-inhalyasiоn narkoz tətbiq etmək 30 (P) 10 (As)

ÜFR-05.1.12. İntubasiya və ekstubasiyanın edilməsi 10 (P) 20 (As)

ÜFR-05.2. MƏRKƏZİ VENOZ VƏ ARTERİAL YOLLAR

Ümumi biliklər

ÜFR-05.2.1. Mərkəzi venoz və arterial yolların istifadəsinin göstəriş və əksgöstərişlərini bilməlidir;

ÜFR-05.2.2. Mərkəzi venoz və arterial yolların yanaşma və tətbiq yollarını və ağırlaşmaların

müalicəsini bilməlidir;

ÜFR-05.2.3. Mərkəzi vənoz və arterial yolların müdaxilələrdə istifadə ediləcək kateterlərin seçimini,

“transducer” və diğər monitor xüsusiyyətlərini, monitorda lazim olan dəyişiklikləri edə

bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar:

ÜFR-05.2.4. Uyğun olan üsulla mərkəzi venoz yol qoyulmasını icra edər (məs: daxili vidaci vena,

körpücükaltı vena, bud venası)

ÜFR-05.2.5. Uyğun olan üsulla arterial yol qoyulmasını icra edər (məs: radial, braxial və pedal art-

lar)

ÜFR-05.2.6. Mərkəzi vənoz və arterial yolların ağırlaşmalarına müdaxiləni bilməlidir;


ÜFR-05.2.7. Mərkəzi venoz kateterin qoyulması 50 (P) 20 (As)

ÜFR-05.2.8. Mərkəzi Venoz Təzyiqinin ölçülməsi 10 (P) 10 (As)

ÜFR-05.2.9. Arteriyaseksiya və veneseksiya edilməsi 10 (P) 20 (As)

ÜFR-05.3. QİDALANMA

Ümumi biliklər:

ÜFR-05.3.1. Xəstələrin qidalanma vəziyyətlərini qiymətləndirmək üçün biliklərə sahib olmaq

ÜFR-05.3.2. Qidalandırma üsullarını bilməlidir;

ÜFR-05.3.3. Cərrahi xəstəliklərin qidalanmaya təsirini və qidalandırılması vacib olan xəstəlikləri

bilməlidir;

ÜFR-05.3.4. Parenteral qidalandırma köçürdməyə görə göstərişləri və əks-göstərişləri bilməlidir;

ÜFR-05.3.5. Parenteral qidalandırmadan bağlı ağırlaşmaları bilməlidir;


6

ÜFR-05.3.6. Yaşla əlaqədar qidalanmada ortaya çıxan dəyişiklikləri bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar:

ÜFR-05.3.7. Xəstələrin qidalanma vəziyətini qiymətləndirməyi bacarmalıdır;

ÜFR-05.3.8. Qidalandırma üsullarının seçimini bacarmalıdır;

ÜFR-05.3.9. Enteral və pareneral qidalandırma kateterlərini yerləşdirməyi bacarmalıdır;

ÜFR-05.3.10. Qidalandırmalı olan xəstələrdə qida ehtiyaclarını hesablamağı bacarmalıdır;

ÜFR-05.3.11. Parenteral qidalandırmada enerji, plastik və vitamin pozulmalarını təyin etməyi və

aradan qaldırmağı bacarmalıdır;

ÜFR-05.3.12. Enteral və parenteral qidalandırmada ağırlaşmaların təyinini və müalicəsini

bacarmalıdır;


ÜFR-05.3.13. Mədə zondu qoyulması 15 (P) 10 (As)

ÜFR-05.3.14. Zondla qidalanma 10 (P) 20 (As)

ÜFR-05.3.15. Ümumi parenteral qidalanmanın gündəlik hesablanması 15 (P) 10 (As)

ÜFR-05.4. SÜNİ MEXANİK VENTİLYASİYA VƏ ANESTEZİОLОJİ TƏCHİZAT

Ümumi biliklər

ÜFR-05.4.1. Larinqоskоplar, endоtraxeal bоrular, larinqeal maska, üz maskaları, ağızaçan, intubasiya

tutqaçları, havakeçiricilər.

ÜFR-05.4.2. Qazların saxlanılması, tətbiqi qaydaları.

ÜFR-05.4.3. Laringeal maska. Tətbiqinə göstərişlər və əks göstərişlər.

ÜFR-05.4.4. Müasir narkоz-tənəffüs aparatları. Tənəffüs dövrələri.

ÜFR-05.4.5. Süni mexaniki tənəffüsün rejımləri və metodları

ÜFR-05.4.6. Tənəffüs konturları: açıq, yarım açıq, yarım qapalı və qapalı.

ÜFR-05.4.7. Süni mexanik tənəffüsün aparılmasına göstərişlər və əks-göstərişlər

ÜFR-05.4.8. Mexaniki ventilyasiyadan ayırma. Onun müddəti və taktika

ÜFR-05.4.9. Mexaniki ventilyasiyadan uzaqlaşdırma. Mexaniki ventilyasiyadan uzaqlaşdırma üçün

göstərişlər və taktikasını bilməlidir.

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-05.4.10. Ağciyərlərin süni ventilyasiyası zamanı effektiv oksigenləşməni bacarmalıdır.

ÜFR-05.4.11. Endotraxeal intubasiyanın üsullarını bacarmalıdır;

ÜFR-05.4.12. Mexaniki süni tənəffüs aparatlarından istifadə etməyi bacarmalıdır;

ÜFR-05.4.13. Mexaniki süni ağciyər ventilyasiyasından uzaqlaşdırma taktikasını bacarmalıdır.

Həkim-ürək-damar cərrahi üçün rezidentura vaxtında aparılan minimal bacarıqların miqdarı:

ÜFR-05.4.14. Hava keciricinin yeridilməsi 15 (P) 20 (As)

ÜFR-05.4.15. Laringeal maskanın yeridilməsi 5 (P) 10 (As)

ÜFR-05.4.16. Faringeal maskanin yeridilməsi 5 (P) 5 (As)

ÜFR-05.4.17. Orotraxeal intubasiya 15 (P) 20 (As)

ÜFR-05.4.18. Planlı traxeostomiya 15 (P) 20 (As)

ÜFR-05.4.19. Ağciyərlərə nəzarət olunan mexaniki ventilyasiya 15 (P) 20 (As)

ÜFR-05.4.20. Ağciyərlərin yardımcı süni ventilyasiyası 15 (P) 20 (As)

ÜFR-05.5. REANİMASİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-05.5.1. Terminal halın inkişaf mexanizmlərini, həyatı bərpa tədbirlərinin prinsiplərini,

ardıcıllığını və hədəf göstəricilərini bilməlidir;

ÜFR-05.5.2. Qan dövranının dayanmasının səbələrini və mexanizmlərini bilməlidir;

ÜFR-05.5.3. Qan dövranı dayanan zaman istifadə olunan dərmanların farmakologiyasını bilməlidir;


7

ÜFR-05.5.4. Mexaniki ventilyasiyanın tənəffüs və ürək-damar sisteminə təsirini bilməlidir;

ÜFR-05.5.5. Ürək dayanması olan xəstələrin monitoringin aparılması üçün tətbiq edilən üsulları

bilməlidir;

ÜFR-05.5.6. Kliniki və bioloji ölümüm kriteriyaları bilməlidir;

ÜFR-05.5.7. Kritik vəziyyətlərin patogenezi və tanatogenezi bilməlidir;

ÜFR-05.5.8. Beyin ölümünün kriteriyalarını bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-05.5.9. Kliniki ölüm zamanı həyatı bərpa tədbirlərini ardıcıllıqla yernə yetirməyi bacarmalıdır;

ÜFR-05.5.10. Tənəffüs yollarının keçiriliciyini bərpa etmək;

ÜFR-05.5.11. Ürək dayanması və həyati təhlükəli aritmiyaların diaqnostikasını bacarmalıdır;

ÜFR-05.5.12. Döş qəfəsini açmağı və birbaşa ürək masajını bacarmalıdır;

ÜFR-05.5.13. Kliniki əlamətlər və xüsusi şkalalar əsasında xəstənin vəziyyətinin ağırlıq dərəcəsinin

müəyyən etməyi bacarmalıdır.

ÜFR-05.5.14. Qan dövranının dayanması zamanı kompleks ürək-ağciyər reanimasiyasını həyata

keçirməyi və beyini hipoksiyadan qorunmağı bacarmalıdır.

ÜFR-05.5.15. Ürək masajı aparmağı və defibrilyator istifadəsini bacarmalıdır;

ÜFR-05.5.16. Tənəffüs yollarının tıxanmasının diaqnostikasını və müalicəsini bacarmalıdır;

ÜFR-05.5.17. Tənəffüs yolunu açıq saxlama tədbirlərini bacarmalıdır;

ÜFR-05.5.18. Endotraxeal və nazotraxeal intubasiyanı bacarmalıdır;

ÜFR-05.5.19. Körpücükaltı, vidaci və bud venalarına kateter qoymağı bacarmalıdır;

ÜFR-05.5.20. Beyin ölümü diaqnozunu qoymağı bacarmalıdır;


ÜFR-05.5.21. Ağciyərlərin Ambu kisəsi ilə süni ventilyasiyası 10 (P) 20 (As)

ÜFR-05.5.22. Ağciyərlərin süni mexaniki ventilyasiyası 3 (P) 5 (As)

ÜFR-05.5.23. Tənəffüs yollarının keçiriliciyini bərpa etmək 15 (P) 20 (As)

ÜFR-05.5.24. Krikotirotomiya və traxeostomiyanı həyata keçirmək; 10 (P) 20 (As)

ÜFR-05.5.25. Elektrik Defibrillyasiya və Kardioversiya 10 (P) 20 (As)

ÜFR-05.5.26. Ürəyin qapalı masajı 10 (P) 20 (As)

ÜFR-05.5.27. BLS və ACLS kursunu tamamlamaq

ÜFR-06. HEMATOLOGİYA

ÜFR-06.1. TRANSFUZİOLOGİYA

Ümumi biliklər

ÜFR-06.1.1. Hematopoezin və qan komponentlərinin funksiyalarını bilməlidir;

ÜFR-06.1.2. Çox rast gələn hematoloji pozulmaların xəstələrə təsirini bilməlidir;

ÜFR-06.1.3. Osmotik və onkotik təzyiq. Kolloid və kristalloid məhlulları. Məhlulların onkotik

aktivliyi və elektrolit tərkibini bilməlidir;

ÜFR-06.1.4. Qanın, qan komponentlərinin və qan əvəzedici məhlulların yeridilməsinə, göstərişləri və

tətbiqi zamanı rast gələ biləcək ağırlaşmaları bilməlidir;

ÜFR-06.1.5. Venadaxili və arteriyadaxili kateterlərin ölçülərini və yeridilmə nahiyyəsini müəyyən

etmək

ÜFR-06.1.6. Ititrilmiş qan və mayenin miqdarını müəyyən etmək, yeridiləcək mayenin tərkibi və

həcmini təyin etmək

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-06.1.7. Çox rast gələn qan xəstəlikləri olan cərrahi xəstələrin aparılmasını bacarmalıdır;

ÜFR-06.1.8. Transfuziya reaksiyalarının təyinini və müalicəsini bacarmalıdır;

ÜFR-06.1.9. Anemiyası, neytropeniyası və koaqulopatiyası olan xəstələrdə damar yolu açmağı

bacarmalıdır və risklərini bilməlidir;

ÜFR-06.1.10. Cərrahi əməliyyat zamanı infuziоn-transfuziоn terapiya.


8


ÜFR-06.1.11. Kolloid və kristalloid məhlullarının transfuziyası 200 (P)

ÜFR-06.1.12. Qanın, qan komponentlərinin transfuziyası 10 (P) 10 (As)

ÜFR-06.2. QAN MƏHSULLARININ İSTİFADƏSİ VƏ QANIN TOPLANIB

SAXLANİLMASI

Ümumi biliklər

ÜFR-06.2.1. Qan qruplarını, alt qruplarını bilməlidir;

ÜFR-06.2.2. Qan istifadəsi göstərişlərini bilməlidir;

ÜFR-06.2.3. Qan istifadəsi və tədarükü üçün lazım olan göstərişləri bilməlidir;

ÜFR-06.2.4. Qan tədarrükü üçün gərək olan qaydaları bilir və tətbiq edə bilməlidir;

ÜFR-06.2.5. Bu tətbiq əsnasında yaranabiləcək ağırlaşmalar və problemləri bilir və müalicə edə

bilməlidir;

ÜFR-06.2.6. Əmələgələ ağılaşmaları və onların müalicəsi bilməlidir;

ÜFR-06.2.7. Etibarlı qan və qan məhsulları ilə təmin edilmə üçün uyğun testləri bilməlidir;

ÜFR-06.2.8. Qanın tərkib hissələrinin ayrılma və depolanmasını bilməlidir;

ÜFR-06.2.9. Hansı şərtlərdə qan tədarükünün aparılmasını bilir və idarə edir

ÜFR-06.2.10. Çoxlu qan itkisi və qan alınmasının preoperativ risk faktorlarını bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-06.2.11. Etibarlı qan və qan məhsulları ilə təmin edilmə üçün uyğun testləri istifadə etməyi

bacarmalıdır;

ÜFR-06.2.12. Xəstəyə hansı qan məsulunun lazım olduğunu göstərən əlamətləri qiymətləndirir və

koaqulyasiya sistemi pozulmalarının korreksiya olunması üçün strategiyalar inkişaf

etdirir.

ÜFR-06.2.13. Qanın saxlanmasını və təkrar istifadəsini təmin edən operativ və postoperativ texnikləri

bacarmalıdır;

ÜFR-06.3. KOAQULYASİYA VƏ TROMBOLİZİS

Ümumi biliklər

ÜFR-06.3.1. Hemostazın, koaqulyasiyanın və fibrinolizisin fiziologiyasını və patofiziologiyasını

bilməlidir;

ÜFR-06.3.2. Hiperkoaqulyasiya vəziyyətlərini və bunların ayrı-ayrı qəbildən olan xəstələrə təsirini

bilməlidir;

ÜFR-06.3.3. Laxtalanma kaskadını və laxtalanma patofiziologiyasını (məs: anormal laxtalanma,

komplement aktivasiyası, kallikrein, prostanoidləri) bilməlidir;

ÜFR-06.3.4. Ürək cərrahiyyəsinə hazırlanan xəstələrdə aşkar oluna biləcək koaqulapatiyaları və

bunları aşkara çıxaracaq testləri bilməlidir;

ÜFR-06.3.5. Ürək-ağciyər pompasının istifadəsi üçün lazım olan antikoaqulyasiya və sonunda

neytralizasiya üsullarını bilməlidir;

ÜFR-06.3.6. Ürək cərrahiyyəsinin spesifik hemorrajik və trombotik ağırlaşmalarını və bunlara

müdaxiləni bilməlidir;

ÜFR-06.3.7. Eritrosit və trombosit kəmiyyət və keyfiyyətini və koaqulyasiya faktorlarına təsir edən

xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunan xüsusi qan komponentlərini bilməlidir;

ÜFR-06.3.8. Antitrombotik və antikoaqulyant agentləri, təsirlərini, ağırlaşmalarını və istifadə

qaydalarını bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-06.3.9. Antikoaqulyant müalicəsi alan planlı cərrahi xəstələri aparmağı bacarmalıdır;

ÜFR-06.3.10. Tromboz riski olan xəstələri aşakarlamağı və profilaktikasını bacarmalıdır;

ÜFR-06.3.11. Antitrombotik və antikoaqulyant agentləri, təsirlərini, ağırlaşmalarını və istifadə

qaydalarını tətbiq etmək;


9

ÜFR-06.3.12. Ürək cərrahiyyəsinə hazırlanan xəstələrdə aşkar oluna biləcək koaqulapatiyaları və

bunları aşkara çıxaracaq testləri tətbiq etmək;

ÜFR-06.3.13. Antikoaqulyant və antitrombotik dərmanları, antikoaqulyasiya üsullarını bilməlidir;

Spesifik klinik problemlərin həllində müalicə alqoritmlərini istifadə edərək müdaxilə

etməyi bacarmalıdır;

ÜFR-07. ÜMUMİ CƏRRAHİYYƏ

ÜFR-08. ABDOMİNAL CƏRRAHİYYƏ

Ümumi biliklər

ÜFR-08.1.1. Periton boşluğu və qarındaxili orqanların embriologiyasını bilməlidir;

ÜFR-08.1.2. Periton boşluğu və qarındaxili orqanların anatomiya və fiziologiyasını bilməlidir;

ÜFR-08.1.3. Qarın divarının anatomiyasını bilməlidir;

ÜFR-08.1.4. Qarındaxili orqanlarda yaşla əlaqədar dəyişliklikləri bilməlidir;

ÜFR-08.1.5. Kəskin qarnın etiologiyasını, patogenezini, klinik əlamtlərini, diaqnozunu və

aparılmasını bilməlidir;

ÜFR-08.1.6. Aşağıdakı xəstəliklərin etiopatogenezini, klinikasını, diaqnostikasını və cərrahi

aparılmasını bilməlidir:

ÜFR-08.1.6a. Peritonit

ÜFR-08.1.6b. Bağırsaq keçməzliyi

ÜFR-08.1.6c. Qarındivarı, qarındaxili, diafraqma və əməliyyatdan sonrakı yırtıqlar

ÜFR-08.1.6d. Qastrointestinal fistullar

ÜFR-08.1.6e. Retroperitoneal patologiyalar

ÜFR-08.1.6f. Peritonovenoz şuntların göstərişlərini və ağırlaşmalarını bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-08.1.7. Qarında kəsiklər aparmağı və tikməyi bacarmalıdır;

ÜFR-08.1.8. Kəskin qarının diaqnostikasını və aparılmasını bacarmalıdır;

ÜFR-08.1.9. Qarının kompyuter və maqnit rezonans tomoqrafiyasını,ultrasəs müayinəsini, rentgen

müayinəsini qiymətləndirməyi bacarmalıdır;


ÜFR-08.1.10. Qarında kəsiklər aparmağı və tikməyi bacarmalıdır 20 (P);

ÜFR-08.1.11. Kəskin appendisit 20 (P);

ÜFR-08.2. MEDİASTİNUM XƏSTƏLİKLƏRİ

Ümumi biliklər

ÜFR-08.2.1. Mediastinum anatomiyasını, fiziologiyasını və embriologiyasını bilməlidir, ətraf

strukturlara münasibətini bilməlidir.

Ümumi bacarıqlar:

ÜFR-08.2.2. Mediastinumun anatomik sərhədlərini və hissələrini, hər hissəyə daxil olan strukturları.

ÜFR-08.2.3. Mediastinumuna daxil olan strukturların embriolojik inkişafını və anormal yerləşməli

strukturların patoloji vəziyyətlərini

ÜFR-08.2.4. Mediastinumun müayinəsində istifadə edilən BT, maqnit rezonans tomoqrafiyası,

kontrastlı müayinələr və angioqrafiya tətbiqini bilməlidir;

ÜFR-08.3. DİAFRAQMA XƏSTƏLİKLƏRİ

Ümumi biliklər

ÜFR-08.3.1. Diafraqmanın anatomiyasını,fiziologiyasını və embriologiyasını, qonşu strukturlarla

əlaqəsini başa düşməli, radioqrafik çalışmaları şərh etməyi bilməlidir.

Ümumi bacarıqlar:


10

ÜFR-08.3.2. Diafraqmanın embriogenik mənşəyi və inkişaf anomaliyaları, anatomiyası və

topoqrafiyası, yırtıqları öyrənilməlidir.

ÜFR-08.3.3. Diafraqmanın sinir və damar strukturları, bunların zədələndiyi təqdirdə əmələ gələcək

fizioloji dəyişikliklər, tənəffüs parametrələrinə təsiri, klinik gedişat və diafraqma

kəsiklərinin nəticələri başa düşülməlidir.

ÜFR-08.3.4. Diafraqmanın görüntüləmə üsulları öyrənilməlidir.

ÜFR-09. DÖŞ QƏFƏSİ CƏRRAHİYYƏSİ

Ümumi biliklər

ÜFR-09.1.1. Döş boşluğu orqanların embriologiyasını bilməlidir;

ÜFR-09.1.2. Döş boşluğu orqanların anatomiya və fiziologiyasını bilməlidir;

ÜFR-09.1.3. Döş divarı anatomiyasını bilməlidir;

ÜFR-09.1.4. Döş boşluğu orqanlarında yaşla əlaqədar dəyişliklikləri bilməlidir;

ÜFR-09.1.5. Aşağıdakı xəstəliklərin etiopatogenezini, klinikasını, diaqnostikasını və cərrahi

aparılmasını bilməlidir:

ÜFR-09.1.5a. Plevrit

ÜFR-09.1.5b. Döş qəfəsi travmaları (hemotoraks, pnevmotoraks, tamponada və s)

ÜFR-09.1.5c. Ağciyərin cərrahi xəstəlikləri

ÜFR-09.1.5d. Divararalığı xəstəlikləri

ÜFR-09.1.5e. Döş qəfəsi divarının cərrahi xəstəlikləri

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-09.2. Toraks punksiyası və drenajını bacarmalıdır;

ÜFR-09.2.1. Torakotomiya aparmağı və tikməyi bacarmalıdır;

ÜFR-09.2.2. Lobektomiya, pulmonektomiya, dekortikasiya əməliyyatlarını aparmağı bacarmalıdır;

ÜFR-09.2.3. Divararalığı əməliyyatlarını bacarmalıdır.

ÜFR-09.2.4. Döş qəfəsinin kompyuter və rentgen müayinəsini qiymətləndirməyi bacarmalıdır;


ÜFR-09.2.5. Plevrosentez 20 (P);

ÜFR-09.2.6. Lobektomiya, pulmonektomiya 20 (As);

ÜFR-10. ÜRƏK-DAMAR CƏRRAHİYYƏSİNDƏ APPARAT DİAQNOSTİKASI

ÜFR-10.1. STRESS TESTLƏR VƏ KARDİOMONİTORİNQ

Peşə biliklərı:

ÜFR-10.1.1. EKQ çəkilişinə olan göstəriş və əks-göstərişlər;

ÜFR-10.1.2. Elektrokardioqrafik interpretasiya (normal EKQ, keçiriciliyin pozulmaları və

aritmiyalar, hipertoniyalar, kəskin işemiya/infarkt) və ExoEKQ-nin interpretasiyası;

ÜFR-10.1.3. Elektrokardioqramma, exokardioqramma, fonokardioqramma, ürəyin zondla müayinəsi,

radioloji müayinə məlumatlarını qiymətləndirmək və onlara görə yekun qərarın

çıxarılması;

ÜFR-10.1.4. Sakitlik, vertikal və arxasıüstə uzanmış vəziyyətdə normal göstəricilər;

Peşə bacarıqları:

ÜFR-10.1.5. Holter müayinəsinin aparılması və interpretasiyası;

ÜFR-10.1.6. Stress testlərin aparılması;

ÜFR-10.1.7. İzometrik və isotonik sınaqların aparılması;



11

ÜFR-10.1.8. ECG 500 (I)

ÜFR-10.1.9. ECG-ın sutkalı monitorinqi (Holter sistemləri) 25 (I)

ÜFR-10.1.10. Stress-testlərin aparılması 25 (P/I)

ÜFR-10.2. EXOKARDİOQRAFİYA

Peşə bilikləri:

ÜFR-10.2.1. M-rejim, 2-ölçülü exokardioqrafik müayinələri aparmaq, ürək kameralarının və

divarlarının ölçülərinin təyin edilməsi;

ÜFR-10.2.2. Bütün ürək qüsurları, miokarditlər, perikarditlər və s. hallarda Exo-KQ-nin göstəriciləri;

ÜFR-10.2.3. Qan cərəyanının sürətini, stenozların səviyyəsini və requrgitasiyaları təyin etmək

məqsədilə Doppler metodları;

ÜFR-10.2.4. Ultrasəsdən istifadə edərək hemodinamika prinsiplərini və qan axınının sürətinin

dəyişmə prinsipləri;

ÜFR-10.2.5. Exo-KQ üsullarından istifadə etməklə klinik praktikada ürəyin funksiyalarının

qiymətləndirilməsi;


ÜFR-10.2.6. Exo-KQ aparmağı bacarmalı və Exo-KQ interpretasiyasını bilməlidir;

ÜFR-10.2.7. Exo-KQ də alınan nətisələri EKQ-də, döş qəfəsinin rentgen müayinəsində, ürəyin

kateterizasiyası və auskultasiyasında alınan nəticələrlə əlaqələndirilməsi;

ÜFR-10.2.8. Transtorasik və transezofageal exokardioqrafiya eləmək bacarmalıdır;


ÜFR-10.2.9. Exo-Doppler tədqiqatlar 100 (P/İ) 80 (İ)

ÜFR-10.2.10. Transezofageal exokardioqrafiya 40 (P/İ) 20 (İ)

ÜFR-10.3. DIAQNOSTİK RADİOLOGİYA

Ümumi biliklər:

ÜFR-10.3.1. Radiasion fizika və radiasion təhlükəsizlik prinsiplərinə yiyələnmək;

ÜFR-10.3.2. Görüntüləmə üsullarının biofizikasını və zərərlərini bilməlidir;

ÜFR-10.3.3. Görüntüləmə üsullarının tətbiqinə göstərişləri, əks-göstərişləri və əlavə təsirlərini

bilməlidir;

ÜFR-10.3.4. Ürək-damar patologiyasının nüvə-maqnit müayinə üsullarının ümümi prinsiplərini;

ÜFR-10.3.5. Maqnit-rezonans tomoqrafiyası müayinə üsularının aparılması üçün dəqiq göstərişi və

əks- göstərişləri;

ÜFR-10.3.6. Maqnit-rezonans tomoqrafiyası müayinə üsulundan istifadə və ya imtina etməyi;

ÜFR-10.3.7. Kardiologiyada nukleid müayinə üsullarının prinsiplərini (baza strukturu və qamma

kameraların strukturu daxil olmaqla);

ÜFR-10.3.8. Kardiologiyanın nüvə metodlarının klinik istifadəsi və məhdudiyyətlərini;

ÜFR-10.3.9. ÜDC xəstəliklərində diaqnostik radiologiyanın məntiqli, faydalı və ekonomik

istifadəsini bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar:

ÜFR-10.3.10. ÜDC xəstəliklərinin aparılmasında radiologiyanın düzgün istifadəsini bacarmalıdır;

ÜFR-10.3.11. Çətin cərrahi vəziyyətlərdə radioloqlarla koordinasiyanı bacarmalıdır;

ÜFR-10.3.12. Transkutan və əməliyyatdaxili ultrasəs müayinəsini bacarmalıdır;

ÜFR-10.3.13. Radiasion müayinələrin interpretasiyasını (normal şəkili və patologiya);


12

ÜFR-10.3.14. USM və KT altında biopsiya, punksiya və drenajları bacarmalıdır;


ÜFR-10.3.15. Ürək və damarların sistemin rentgeni (skopiya, grafiya, kontrast) 60 (As/I)

ÜFR-10.3.16. Ürək və damarların tomoqrafiyası BT, MRT ya PET 100 (A/I)

ÜFR-10.4. İNVAZİV KARDİOLOGİYA

Peşə bilikləri:

ÜFR-10.4.1. Ürəyin sağ şöbələrinin kateterizasiyası;

ÜFR-10.4.2. Ürəyin biopsiyası (endomiokardial biopsiya);

ÜFR-10.4.3. Svan-Qans kateterinin qoyulması;

ÜFR-10.4.4. İnvaziv elektrofizioloji müayinə üsullarını aparmaq üçün göstərişlər;

ÜFR-10.4.5. Daxili vidaci venadan dərialtı damar yolunu tapmaq;

ÜFR-10.4.6. Ürək-damar xəstəliklərində hemodinamika və ürəyin kateterizasiya üsullarını

bilməlidir;

ÜFR-10.4.7. Endomiokardial biopsiya da daxil olmaqla standart zondlama üsullarını bilməlidir;

ÜFR-10.4.8. Angioqrafik avadanlığın iş prinsiplərini və mümkün fəsadlarını bilməlidir;

ÜFR-10.4.9. Koronar angioqrammaları sərbəst interpretasiya etməyi bilməlidir;


ÜFR-10.4.10. Kəskin infarkt və qeyri-stabil stenokardiyada ürəyin kateterizasiyası;

ÜFR-10.4.11. Kardiomiopatiyalar zamanı ürəyin zondlanması;


ÜFR-10.4.12. Koronar angioqrafiya və ventrikuloqrafiya 100 (A50/P50)

ÜFR-10.4.13. Dəridən keçən koronar müdaxilə 50 (A)

ÜFR-10.5. ENDOSKOPİYA

Peşə biliklərı:

ÜFR-10.5.1. Endoskopik müayinələrə göstərişlər, əks göstərişlər, məhdudiyyətlər və mümkün

fəsadlar;

ÜFR-10.5.2. Üst qastrointestinal sistemin endoskopik müayinələrini aparmaq, selikli qişaların

vəziyyətlərini qiymətləndirmək, selikli qişadan bioptatların götürülməsi;

ÜFR-10.5.3. Bronxoskopiya və bronxoskopik biopsiya usullarını bilməlidir;


ÜFR-10.5.4. Üst qastrointestinal qanaxmalar zamanı endoskopik müayinəni aparmağı bacarmalıdır;

ÜFR-10.5.5. Sanasiyalı bronxoskopiyanın aparılmasını bacarmalıdır;


ÜFR-10.5.6. Ezofaqoqastroskopiya 20 (As) /40 (P)

ÜFR-10.5.7. Bronxoskopiyanın aparılması; 30 (As) /30 (P)

ÜFR-10.5.8. Sanasiyalı bronxoskopiyanın aparılması; 20 (As) /40 (P)

ÜFR-11. TİBBİ STATİSTİKA VƏ İNFORMATİKA

Ümumi biliklər

ÜFR-11.1. Ürək və damar cərrahiyəsində araşdırma prinsiplərini bilməlidir;


13

ÜFR-11.2. Ümumi epidemiyoloji prinsipləri bilməlidir;

ÜFR-11.3. Klinik və ekspeimental tədqiqatların planlaşdırılmasını və statistikasını bilməlidir;

ÜFR-11.4. İnsan üzərində tədqiqatların prinsiplərini bilməlidir;

ÜFR-11.5. Ən yaxşı klinik tətbiqləri bilməlidir;

ÜFR-11.6. BXK-10-nun strukturasını və hissələri bilməlidir;

ÜFR-11.7. Sübutlu təbabətin prinsiplərini bilməlidir;

Ümumi bacarıqlar

ÜFR-11.8. Dərman və cihaz firmalarının təqdim etdiyi məlumatlara tənqidi yanaşmağı bacrmaq

ÜFR-11.9. Tibbi biliklərə yiyələnməyi, tənqidi yanaşmağı və tətbiqində sübutlu təbəbətin

prinsiplərinə əsaslanmağı bacarmalıdır;

ÜFR-11.10. Klinik və eksperimental tədqiqatları planlaşdırmağı, aparmağı, nəticələrini təqidim

etməyi və yazmağı bacarmalıdır;

ÜFR-11.11. Databaz proqramları və statistika proqramları ilə işləməyi bacarmalıdır;

2.2.2. Həkim ürək-damar cərrahı aşağıdakı peşə kompetensiyalarına yiyələnməlidir:

PFR-01. ÜMUMİ KARDİOLOGİYA

Peşə bilikləri:

PFR-01.1. Ürək fəaliyyətinin dayandırılmasının növləri;

PFR-01.2. Miokardın qanla təchizatının xüsusiyyətləri: subendokardial, subepikardial, bazal

şöbələr və zirvə, hipertrofiya;

PFR-01.3. Ürəyin vurğu həcmi ilə ümumi periferik damar müqaviməti arasında əlaqə;

PFR-01.4. Miokardın pre- və postyükləmə anlayışı;

PFR-01.5. Böyüklərdə əsas ürək-damar xəstəliklərinin klinik simptomatikası və patogenezi;

PFR-01.6. Qan cərəyanının normal və patoloji axınını diferensasiya etməkdə kifayət qədər təcrübə

toplamalı;

PFR-01.7. Ürək-damar patologiyası olan xəstələr üçün reabilitasiya və profilaktik tədbirlər

həcmini təyin etmək;

PFR-01.8. Normal və dəyişilmiş koronar arteriyaları olan xəstələrdə koronar cərəyanın

xüsusiyyətləri;

PFR-01.9. Ürək-damar xəstəlikləri ilə əlaqədar psixoloji problemlərin təyini və müalicəsi;


PFR-01.10. Kardioloji klinikada sərhəd vəziyyətlərinin klinik simptomatikası;

PFR-01.11. Fizioterapiya, müalicəvi bədən tərbiyyəsi və həkim nəzarətinin tətbiqi, sanator-kurort

müalicəyə göstəriş və əks-göstərişlər;

PFR-01.12. Ürəkdə və əsas magistral damarlarda əməliyyat aparmaq üçün göstəriş və əks-

göstərişlər;

PFR-01.13. Sağlam orqanizmin rasional qidalanma əsasları, kardioloji xəstələrdə pəhriz terapiyası

prinsipləri;

PFR-01.14. Müvafiq xəstəxanaya hospitalizasiya olunmasını tələb edən qeyri-stabil stenokardiya,

kəskin miokard infarktı, həyat üçün təhlükəli aritmiyalar və başqa kardioloji

problemləri olan xəstələrin vəziyyətinin qiymətləndirilməyi.

PFR-02. KLİNİK KARDİOLOGİYA


14

Peşə bilikləri:

PFR-02.1. Ürək qan-damar sistemi xəstəliklərinin (koronar ateroskleroz, ürək qüsurları,

kardiomiopatiyalar, aritmiyalar, hipertenziya, infeksion endokardit, agciyər ürəyi, ürək

travmaları, şişlər, sistem xəstəliklərin ürək ağırlaşmaları daxil olmaqla)

epidemiologiyası, etiologiyası, patogenezi, diaqnostikasını;

PFR-02.2. Xəstəni intensiv terapiya şöbəsində klinik müşahidə etməyi və həyati funksiyaların

saxlanılma üsullarını;

PFR-02.3. Elektrik keçiriciliyi sisteminin anatomiyası və fiziologiyasını başa düşməlidir;


PFR-02.4. Miokard infarktı, infarktdan sonrakı stenokardiya, perikardit, taxiaritmiyalar,

keçiriciliyin pozulması və bradiaritmiyalar kimi fəsadlarının diaqnostikası və müalicəsi;

PFR-02.5. Mədəciklərin funksiyasında baş verən keyfiyyət, kəmiyyət, regional və qlobal

dəyişiklikləri qiymətləndirməyi bilməlidir;

PFR-02.6. Əsas xəstəlik çərçivəsində ürək probleminin qiymətləndirilməsi;

PFR-02.7. Digər patologiyaları (naməlum etiologiyalı ürək-ağciyər çatışmazlığı, kəskin ağciyər

emboliyası, kəskin perikardit, hipertonik kriz, ürək mənşəli bayılmalar, aorta

anevrizmasının cırılması) olan xəstələrin müalicəsi:

PFR-03. TƏXİRƏSALINMAZ KARDİOLOGİYA VƏ ARİTMİYALAR

Peşə bilikləri:

PFR-03.1. Kəskin işemik sindromlu xəstələrin müalicəsi;

PFR-03.2. İntensiv terapiya blokuna və ya kardiologiya şöbəsinə köçürülən qeyri-stabil

stenokardiyalı, kəskin miokard infarktı, həyat üçün təhlükəli aritmiyaları və digər

kardioloji problemi olan xəstələrin vəziyyətinin qiymətləndirilməsi;

PFR-03.3. Kardiak aritmiyaların fiziologiyasının və etiologiyasının qavranması, kardiostimulyator

və defibrilyatorla tanış olma, operativ və non-operativ tətbiqlərini bilməlidir;,

antiaritmik dərmanların müəyyənləşdirilməsi.

PFR-03.4. Kardiak aritmiyaların fizioloji qiymətləndirilməsi və etioloji səbəblərin qavranması

PFR-03.5. Operativ və qeyri - operativ müalicə üsullarını bilməlidir; antiaritmik dərmanların təsir

mexanizmaları və klinik istifadəsinin, ağırlaşmalarını bilməlidir;

PFR-03.6. Elektrofizioloji çalışmalar və xəritələmə texniklərini bilməlidir; və müalicədə istifadəsi

PFR-03.7. Avtomatik defibrilyator, müvəqqəti və daimi ürək stimulyatorlarının işləmə

prinsiplərinin, göstərişlərinin, tətbiq üsullarının və əyyarlarının, hərf kodlarını

mənalarını bilməlidir;

PFR-03.8. Ablasiya texnikalarını və prinsiplərini bilməlidir


PFR-03.8.1. Aritmiyaları differensiasiya etməyi, aritmiyaların diaqnoz və müalicəsində aqressiv

elektrofizioloji müayinələrdən istifadə etməyi;

PFR-03.8.2. Elektrofizioloji çalışmalarda iştirak etmək.

PFR-03.8.3. Kardiostimulyatorun və kateter xəttinin yerləşdirilməsi, epikardial və transvenoz

tətbiqlərini bilməlidir; (avtomatik intra-kardiak defibrilyator tətbiqi də daxil olmaqla)

PFR-03.8.4. Uyğun kardiostimulyatorun seçilməsi, taxıldıqdan sonra müşahidəsi


PFR-03.8.5. Perikardiosentez 20 (P)

PFR-03.8.6. Defibrillyasiya və kardioversiya 50 (P)


15

PFR-03.8.7. Trombolitik terapiya aparılması 20 (P) 5 (As)

PFR-03.8.8. Müvəqqəti Peysmeyker qoyulması 50 (A/P)

PFR-03.8.9. Daimi Peysmeyker implantasiyası 50 (A/P)

PFR-03.8.10. İmplant Cədvəl kardioverter-defibrillator (ICD) daxil edilməsi 20 (A)

PFR-03.8.11. Antiaritmik qurğunun proqramlaşdırılması 50 (A/P)

PFR-03.8.12. Elektrofizioloji tədqiqatlar 50 (A)

PFR-04. UŞAQ KARDİOLOGİYASI

PFR-04.1. Uşaqlarda ürək qan-damar sistemi xəstəliklərinin xüsusiyyətləri;

PFR-04.2. Ürək və magistral damarların anadangəlmə qüsurları;

PFR-05. EKSTRAKORPORAL DÖVRAN, HİPOTERMİYA, MDS, ECMO, DİALİZ

PFR-05.1. EKSTRAKORPORAL DÖVRAN VƏ HİPOTERMİYA

Peşə bilikləri:

PFR-05.1.1. Pulsatil və non-pulsatil ekstrakorporal dövran və tam dövran durmasının fiziologiyasını,

hipotermiyanın təsirini bilməlidir;

PFR-05.1.2. Oksigenator, ürək-ağciyər pompası və köməkçi dövran sistemlərini bilməlidir;

PFR-05.1.3. Kardiopulmonar bypass patofiziologiyası və istifadəsini, hemodilüsiya və

hipotermiyanın fiziologiyasını bilməlidir;

PFR-05.1.4. Koaqulyasiya sistemini və qan elementlərinin mübadiləsini bilməlidir;

PFR-05.1.5. Membran və buble oksigenatorlarının mexanizmasını və fiziologiyasını mənimsəyər,

PFR-05.1.6. Xəstəyə uyğun axım sürətlərini hesablayabilir, istilik nəzarətini öyrənir və tətbiq edər.

PFR-05.1.7. Uyğun hemodilüsiya üçün tələb olunanı öyrənir və tətbiq edər.

PFR-05.1.8. Roller və Vortex pompalarının mexanikasını, qurulmasını və istifadəsini bilir, uyğun

kanüllərin, oksigenator tipinin, borular setinin seçilməsini bilməlidir;


PFR-05.1.9. Müxtəlif ekstrakorporal bypass sistemlərinin fiziologiyasını və istifadəsi zamanı

yaranabiləcək problemləri başa düşər, alternativ pompa və oksigenator modellərinin

xüsusiyyətlərini, onların qurulmasını və işlədilməsini bilməlidir;

PFR-05.1.10. Ventrikulyar dəstək cihazlarının teoretik əsaslarını və funksiyalarını öyrənir,

xüsusiyyətli klinik porblemlərin müalicəsində sol ürək və sağ ürək bypass texniklərini

bilməlidir;

PFR-05.1.11. Kardiopulmonar bypassa bağlı iltihablı cavab, hematoloji təsirlər və end-orqan xəsarəti

kimi nəticələri və müvafiq profilaktik tədbirləri bilməlidir;

PFR-05.1.12. Ekstrakorporal dövranın istifadə sahələrini bilməlidir;

PFR-05.1.13. Qan qazlarındakı dəyişiklikləri başa düşmək və izah etmək , turşu-qələvi tarazlığı ilə

əlaqədar dəyişiklikləri izləmək və lazımlı müdaxilələri icra etmək.

PFR-05.1.14. Hava emboliyası, laxtalanma kimi kardiopulmonar bypass əsnasında yaranabiləcək

ağırlaşmaları tanımaq, mənfi təsirləri minimuma endirən və yox edən üsulları

bilməlidir;

PFR-05.2. MİOKARDIN QORUNMASI

Peşə bilikləri:

PFR-05.2.1. Miokardial zədələnmənin mexanizmaları və profilaktikasını bilməlidir;

PFR-05.2.2. Miokarddakı metabolik yolların və bunların işemiya/reperfuziyaya cavabını bilməlidir;


16

PFR-05.2.3. Kardioplegiyanın tərkibi, temperaturu, tətbiq usulları və miokardial qoruma zamanı

dəyərlərini bilməlidir

PFR-05.2.4. Miokardial qorunmanın lazımlılığını və uyğun üsulları bilməlidir;

PFR-05.2.5. Fərqli üsullar istifadə edilərək təsirli miokardial qorunmanı təmin edə bilməlidir;

PFR-05.2.6. Tətbiq olunan miokardial qorunmanın qənaətbəxşliyinin göstərilməsini bilməlidir;

PFR-05.3. DİALİZ, ULTRAFİLTRASİYA, PLAZMAFEREZ

Peşə bilikləri:

PFR-05.3.1. Hemodializə göstərişlər və aparılma metodikasını bilməlidir;

PFR-05.3.2. Peritoneal dializ. Göstərişlər və tətbiqi qaydaları

PFR-05.3.3. Plazmafarez. Göstəriş və tətbiqi qaydaları.

PFR-05.3.4. İnfeksion detoksikasiyaedici terapiya. Prinsipləri və metodları


PFR-05.3.5. Detoksikasiya aparmağı bacarmalı, xəstənin vəziyyətini və nəticəni qiymətləndirməlidir;

PFR-05.3.6. Damar yolu problemini həll etməyi bacarmalıdır;

Həkim-ürək-damar cərrahi üçün rezidentura vaxtında aparılan minimal bacarıqların miqdarı:

PFR-05.3.7. Damar yolunun (AV fistula) əldə edilməsi və saxlanması 10 (P)

PFR-05.3.8. Periton dializi üçün kateterin qoyulması 10 (P)

PFR-05.3.9. Hemodializ, ultrafiltrasiya 20 (P/As)

PFR-05.3.10. Plazmaferez (membran, sentrifuqa) 20 (P/As)

PFR-05.3.11. Periton dializi 5 (P/As)

PFR-05.4. MEXANİKİ DƏSTƏK SİSTEMLƏRİ

Peşə bilikləri:

PFR-05.4.1. MKD ağılaşmalarının təyin edilməsi və müalicəsini bilməlidir;

PFR-05.4.2. Mexaniki vasitəli göstərişlərini və əksgöstərişlərini bilməlidir;

PFR-05.4.3. Ekstrakorporal membran oksigenasiya (ECMO) göstərişlərini və əksgöstərişlərini

bilməlidir;

PFR-05.4.4. Xəstənin dəstəkdən ayırma və transplantasiyaya körpü üsullarını bilməlidir;

PFR-05.4.5. Mexaniki dəstək alternativlərini (intra-aortik ya intra-pulmonar balon pompaları)

bilməlidir;

PFR-05.4.6. Vəntrikulyar dəstək vasitələrinin qoşulma texnikasını bilməlidir;

PFR-05.4.7. Mexaniki dəstək vasitələrinin transplantasiyaya bir körpü kimi istifadə edilməsini

bilməlidir;

PFR-05.4.8. Antikoaqulyasiya ehtiyyaclarını və qan travmasının klinik gedişatını bilməlidir;


PFR-05.4.9. Mexaniki vasitəli və ya ECMO-lu ürək dəstəyi göstərişlərini bilməlidir;

PFR-05.4.10. Mexaniki dəstəyə ehtiyyacı olan xəstələrin əməliyyatönü və əməliyyatsonrası

qiymətləndirilməsini və müalicəsini planlamağı bacarmalıdır;

PFR-05.4.11. Xəstə üçün ən uyğun menaniki kardiak dəstəyi seçməyi bacarmalıdır;

PFR-05.4.12. Vəntrikulyar dəstək vasitələrinin qoşulma texnikasını tətbiqini bacarmalıdır;

PFR-05.4.13. Mexaniki dəstək sistemlərinin ağırlaşmalarını təyin etməyi bilməlidir.

PFR-05.4.14. Bu vasitələrdən xəstənin ayrilması prinsiplərini bilməlidir;

PFR-06. QAZANILMIŞ ÜRƏK XƏSTƏLİKLƏRİ


17

PFR-06.1. PERİKARD XƏSTƏLİKLƏRİ

Peşə bilikləri:

PFR-06.1.1. Perikardın anatomiyası, normal və patoloji fiziologiyası

PFR-06.1.2. Perikardial maye artışlarının fizioloji nəticələri, kəskin perikard tamponadası və xroniki

perikard konstriksiyasının patofiziologiyası, diaqnostika və müalicə üsullarını

bilməlidir.

PFR-06.1.3. Anadangəlmə və qazanılmış xəstəlikləri də daxil edən perikard xəstəliklərini, xoş və

bəd xassəli perikardial törəmələri təyin edə bilməli, cərrahi göstərişləri və üsulları

bilməli.


PFR-06.1.4. Fizikal müayinə, exokardioqrafiya, BT və MRT-yi də daxil edən diaqnostika

texniklərinin istifadəsi və prinsipləri

PFR-06.1.5. Kardiak kateterizasiya və hemodinamik çalışmalarda perikardial patologiyalara aid

əlamətləri bilməli

PFR-06.1.6. Perikard xəstəliklərində postoperativ müşahidə prinsiplərini bilməli və tətbiq

edəbilməlidir

PFR-06.2. ÜRƏYİN İŞEMİK XƏSTƏLİKLƏRİ

Peşə bilikləri:

PFR-06.2.1. Koronar qan dövranının anatomiyası və normal fiziologiyasının bilinməsi, dövran

pozulmalarının patofizioloji nəticələrinin bilməlidir;, işemik ürək xəstəliklərinin səbəbi

və problemlərinin başa düşülməsi və bunların qısa və uzun dövr müalicələrinin əhatəli

olaraq planlanması və tətbiq olunmasıdır.

PFR-06.2.2. Koronar sirkulyasiyanın normal və müxtəlif variasiyalardakı anatomiyasının , buna

paralel olaraq radioloji anatomiyasının bilməlidir;

PFR-06.2.3. Anatomik darlıqların və ya tıxanmaların səbəb olduğu fizioloji pozulmaların bilməlidir;

PFR-06.2.4. Aterosklerotik düyünün patofiziologiyası

PFR-06.2.5. Tac damar xəstəliklərində risk faktorlarının, ən aktual birincili və ikincili profilaktika

tədbirlərinin bilinməsi

PFR-06.2.6. Miokardial işemiyanın ortaya çıxarılması üçün istifadə edilən görüntüləmə üsullarının

prinsiplərinin bilinməsi, (EKQ, tredmil tolerans testləri, koronar angioqrafiya və stress

exokardioqrafiya), miokardın canlı olmasını göstərən nüvə tibb testlərinin istifadəsi və

şərh edilməsi, stunning və ya hibernasiyaya məruz qalmış miokard toxumasının

differensiasiya edilməsi.

PFR-06.2.7. Xroniki koronar çatmamazlıq zamanı medikal və cərrahi müalicəyə göstərişlər,

zamanlanma və nəticələrin bilinməsi


PFR-06.2.8. İşemik ürək xəstəliyi olan xəstələrin qiymətləndirilməsi, stabil və qeyri stabil angina,

kəskin koronar sindromların diaqnostikası

PFR-06.2.9. Koronar şuntlama cərrahiyyəsinin, koronar angioqrafiyanın və perkutan koronar

arteriyaya balon angioplastikasının tarixcəsinin bilinməsi, risk və ağırlaşmalarının

anlaşılması.

PFR-06.2.10. Koronar şuntlama olunmuş xəstələrdə preoperativ və postoperativ müşahidənin

bilməlidir;

PFR-06.2.11. Tac damar xəstəliklərinin operativ və non operativ müalicələri nəticələrinin statistik

metodlarla müəyyən edilməsi


18

PFR-06.2.12. Cərrahi müalicələrin icrası (koronar şuntlama cərrahiyyəsində internal torasik arteriya

(İTA) və digər arterial transplantantları istifadə etmək də daxil)

PFR-06.2.13. Miokard infarktının ağırlaşmaları olan kiçik ürək atımı, işemik vantrikulyar septal

yırtılma, ürək yırtılması və işemik mitral çatmamazlığın qiymətləndirilməsi, koronar

işemiya ağırlaşmalarının diaqnostkası və müvafiq müalicə üsullarının tətbiqi.

PFR-06.2.14. Preoperativ və postoperativ kritik xəstə müşahidəsi.

PFR-06.2.15. Şuntlama üçün istifadə ediləcək vena və arteriya transplantantının hazırlanması, bu

işləmin ağırlaşmasız və eyni zamanda sürətli icra olunması, trans-rın şuntlama üçün

uyğun keyfiyyətdə olub olmadıqlarını qiymətləndirilməsi

PFR-06.2.16. Koronar şuntlama cərrahiyyəsinin kardiopulmonar bypass ilə tətbiq olunması. Texniki

bacarıq tələb edən işləmlərin təhsil nümayəndəsi nəzarətində, müəyyən olunmuş sayıda

və müəyyən bir sırayla tətbiq olunması (əvvəl proksimal anastomozlar, daha sonra distal

anastomozlar və ardicil şuntlama tətbiqi, döyünən ürəkdə şuntlama kimi)

PFR-06.2.17. İntra-aortik balon pompası və ventrikulyar dəstək sistemlərinin hazırlanması və tətbiqi.

PFR-06.3. HİPERTROFİK OBSTRUKTİV KARDİOMİOPATİYA

Peşə bilikləri:

PFR-06.3.1. Hipertrofik obstruktiv kardiomiopatiyanın patologiyası və etiologiyasının

müəyyənləşdirilməsi, operativ və qeyri-operativ müalicə üsullarının bilməlidir;


PFR-06.3.2. Hipertrofik kardiomiopatiyanın bilməlidir; (genetik, patolojik və anatomik dəyişikliklər,

fiziologiyadaki pozulmalar, klinik xüsusiyyətləri, diaqnostik testlər və müalicə

üsullarının müəyyən edilməsi)

PFR-06.3.3. Cərrahi alternativlərin bilməlidir; Hipertrofik kardiomiopatiyalı xəstələrin

əməliyyatlarında iştirak etmək.

PFR-06.4. MİOKARDİT

Peşə bilikləri:

PFR-06.4.1. Miokard xəstəliklərinin patologiyasının və etiologiyasının, operativ və non-operativ

müalicə üsullarını bilməlidir;

PFR-06.4.2. Miokarditin etiologiyası, patofiziologiyası və müxtəlif tiplərindəki kliniki

xüsusiyyətlərini bilməlidir;

PFR-06.4.3. Miokarditlərdəki genetik, patoloji və anatomik dıyişikliklər, fizioloji pozulmalar, klinik

xüsusiyyətləri, diaqnostik testlər və müalicə üsullarının müəyyənləşdirilməsi.

PFR-06.4.4. Diaqnostik və müalicəvi alqoritmini bilməlidir;

PFR-06.4.5. Ürək transplantasiyasının immunologiyası, rədd etmə və müalicəsi, fiziologiyası,

cərrahi texnikası, hazırlıq analizləri və müşahidəsi, biopsiya üsulları və şərhi, rədd

etmənin klinikası, rıdd etmə vəziyyətində olunacaqların alqoritmik olaraq bilməlidir; və

tətbiqi


PFR-06.4.6. Miokarditli və kardiomiopatiyalı xəstələrdə rentgen , KT, MRT, exokardioqrafiya,

kardiak kateterizasiya kimi müayinələrin qiymətləndirilməsi və şərhi

PFR-06.4.7. Köməkçi dövran üsullarının tətbiqi. Ürək transplantasiyası hallarında preoperativ və

postoperativ müşahidə üsulları

PFR-06.4.8. Donordan ürək alınması, kardiak kateterizasiya, endomiokardial biopsiya, kontrol

exokardioqrafiya çalışmaları.


19

PFR-06.5. ÜRƏK ŞİŞLƏRİ


PFR-06.5.1. Ürək şişlərinin tipləri, tezliyi, anatomik yerləşməsi, fizioloji və patoloji problemlərin

müəyyənləşdirilməsi, diaqnostika üsullarının və cərrahi müalicəsini bilməlidir;

PFR-06.5.2. Ürək şişi olan xəstələrdə rentgen, BT, MRT, EXO-kg, kardiak kateterizasiya

müayinələrində əldə edilən nəticələrin qiymətləndirilməsi və şərhi.

PFR-06.5.3. Ürək şişləri zamanı cərrahi əməliyyatlara göstəriş və nəticələrini bilməlidir;

PFR-06.6. AORTA XƏSTƏLİKLƏRİ

Peşə bilikləri:

PFR-06.7. Aortanın xəstəlikləri, patologiyası, operativ və qeyri-operativ müalicələrini bilməlidir;

PFR-06.8. İntratorasik şaxələri əhatə edən torasik aortanın anatomiyasını ətraflı bilməlidir;

PFR-06.9. Qalxan, qövs, enən torasik və abdominal aorta anevrizmaları və aorta diseksiyalarının

fiziologiyası və etiologiyasının mənimsənilməsi, torasik və torakoabdominal aorta

anevrizma və diseksiyasının patofiziologiyasını bilməlidir;

PFR-06.10. Aterosklerotik xəstəliklər, Marfan sindromu, və kistoz medial nekrozu da əhatə edən

aorta xəstəliklərinin patofiziologiyasını bilməlidir;

PFR-06.11. Aorta anevrizmalarının potensial xəstələnmə və ölüm faizinin müəyyənləşdirilməsi və

uyğun müalicə planları, aorta xəstəliklərində medikamentoz və cərrahi müalicə

qərarlarının, göstərişlərini bilməlidir;

PFR-06.12. Aorta xəstəliklərində təbii gedişat və nəticələri bilməlidir;

PFR-06.13. Kəskin və xroniki aorta disseksiyalarının operativ və non-operativ üsulla mülicələrini

bilməlidir;

PFR-06.14. Təcili aorta cərrahiyyəsini də əhatə edən aorta xəstəliklərinin diaqnostik metodlarının

xüsusiyyəti və həssaslığını bilməlidir;

PFR-06.15. Konduit seçilməsi, beyin və spinal xordanın qorunma texnikləri, aorta cərrahiyyəsi

ağırlaşmalarına yaxınlaşmanı da daxil edən cərrahi üsulları bilməlidir;

PFR-06.16. Postoperativ sağqalmanı müəyyənləşdirən faktorlarla, qohumların yoxlanmasının və

tədqiq edilməsini bilməlidir;


PFR-06.17. Torasik aorta xəstəliklərinə yaxınlaşma prinsiplərinin müstəqil mütəxəssis səviyyəsində

hakim olması və qiymətləndirilməsi

PFR-06.18. Təcili vəziyyətləri də daxil edən torasik və torakoabdominal aorta xəstəliklərinin

diaqnostikası, uyğun diaqnostik testlərin istifadəsi , radiografiya, exokardiografiya,

bilgisayarlı tomografiya, magnit rezonans tomoqrafiya və kontrastlı çalışmaların

qiymətləndirilməsi və şərhi;

PFR-06.19. Torasik aorta xəstəliklərinin (anevrizma,disseksiya, oklüziv xəstəliklər) operativ və

non-operativ müalicələri, əməliyyat üçün xəstənin hazırlanması;

PFR-06.20. Aorta xəstəliklərində, ekstrakorporal dövran, hipotermiya və dövran dayandırılmasının

planlanması və idarə edilməsi; beyin və spinal xordanın qoruma üsullarının tətbiq

edilməsi;

PFR-06.21. Aortanın oklüziv xəstəliklərinin, disseksiyalarının, anevrizmaların preoperativ və

postoperativ müşahidələrinin planlanması, tətbiqi, distal aorta perfuziyası;

PFR-06.22. Təcili disseksiyaları da daxil edən torasik və torakoabdominal aorta patologiyalarının

uyğun medikamentoz müalicəsi.

PFR-07. ÜRƏK QAPAQLARININ XƏSTƏLİKLƏRİ


20

Peşə bilikləri:

PFR-07.1. Ürək qapaqlarının normal və patoloji anatomiyasının bilməlidir;, anamnez, fizioloji və

klinik qiymətləndirmə, qapaq xəstəliklərində operativ və non-operativ müalicələrini

bilməlidir;

PFR-07.2. Atrio-ventrikulyar və semilunar qapaqların normal və patoloji anatomiyası, ürək

qapaqlarının qonşu strukturlarla münasibətini bilməlidir;

PFR-07.3. Hər bir böyük qapaq patologiyasının, patofiziologiyasının və klinik nümayişini

bilməlidir; (mitral darlıq və çatmamazlıq , aortal darlıq və çatmamazlığı, trikuspid

darlığı və çatmamazlığı kimi), Valvulyar ürək xəstəliyi olan xəstələrə yaxınlaşma

əsaslarının bilməlidir;

PFR-07.4. Qapaq xəstəliklərində təbii gedişatını bilməlidir;

PFR-07.5. Valvulyar qapaq xəstəliklərinin diaqnostik və görüntüləmə üsullarının bilinməsi:

auskultasiya, transtorasik (TTE) və transezofageal exokardioqrafiya (TEE), kardiak

kateterizasiya və hemodinamika, magnit rezonans tomoqrafiyası (MRT) üsulları ;

PFR-07.6. Operativ və non-operativ müalicə prinsiplərinin hər bir qapaq xəstəliyi üçün bilməlidir;,

medikamentoz və ya cərrahi müdaxilə göstərişlərini bilməlidir;

PFR-07.7. Ürək qapaqlarının dəyişdirilmə və təmiri texniklərini bilməlidir;, qapaq dəyişdirilməsi

və ya təmir üsullarının/protezlərin üstünlük və çatmamazlıqlarını bilməlidir;

PFR-07.8. Ürək qapaq protezlərinin müəyyən edilməsi, uyğun protez seçilməsində diqqət ediləcək

xüsusiyyətləri bilməlidir;

PFR-07.9. Qapaq dəyişdirilməsi, aorta kökü genişlətmə üsulları və ağırlaşmalarının müalicəsini də

daxil edən qapaq cərrahiyyəsi texniklərini detallı bilməlidir;

PFR-07.10. Preoperativ və postoperativ müalicələrin hər bir qapaq xəstəliyi üçün bilməlidir;

PFR-07.11. Antikoagulyant və antitrombotik, antiaqreqant dərmanların müəyyən edilməsi, istifadə

göstərişləri və dozalarını bilməlidir;


PFR-07.12. Xəstələnmə və ölüm faizinin müəyyən vaxtda çox dəyişənli analizini də daxil edən

qapaq cərrahiyyəsi nəticələrinin bildirilməsi üçün rəhbərliyin yaradılması.

PFR-07.13. Qapaq xəstəlikləri üçün uyğun testlərin seçilməsi və şərhi. Kardiak kateterizasiya və

exokardiografiyanın işığında, qapaq xəstələri üçün qiymətləndirmə, diaqnoz qoyma və

müalicı strateqiyalarının müəyyənləşdirilməsi və tətbiqi;

PFR-07.14. Qapaq xəstələrində operativ və non-operativ müalicə risklərini təyin etmə və terapevtik

prinsiplərin tətbiqi;

PFR-07.15. Preoperativ klinik hazırlıq, erkən və orta dövr postoperativ müşahidə;

PFR-07.16. Ürək çatışmamazlığı müalicəsi və antikoaqulyantları da daxil edən uyğun

medikamentoz müalicənin təklif edilməsi.

PFR-07.17. Qapaq təmiri və dəyişdirilməsinin, intraoperativ transezofageal exokardiografiya ilə

qiymətləndirilməsi

PFR-07.18. Cərrahi müalicə üçün uyğun zamanın müəyyən edilməsi.

PFR-07.19. Uyğun qapaq əməliyyatı və protezin müəyyən edilməsi.

PFR-07.20. Rezidual obstruksiya /çatmamazlıq, infeksiya, tromboz və degenerasiyası daxil olan

ağırlaşmaların diaqnostikası və müalicəsi.

PFR-07.21. Qapaq tikişi üsulları, xorda qoruma texnikləri bacarmalıdır;

PFR-07.22. Mitral qapaq rekonstruksiyası, anuloplastika, ringlər, uyğun rinqin seçilməsi, süni

xordaların təyini və tətbiqi bacarmalıdır;

PFR-07.23. Aorta kökünün genişləndirilməsi və stentli və stentsiz qapaq/homoqreft/autoqreft

dəyişdirilməsi üçün mürəkkəb cərrahi əməliyyatların həyata keçirilməsi.


21

PFR-08. TRANSPLANTASİYA

PFR-08.1. ÜRƏK TRANSPLANTASİYASI

Peşə bilikləri:

PFR-08.1.1. Bu bölmənin sonunda, rezidentura tələbəsi orqan qoruma, immunnosupressiv müalicə,

rədd etmənin diaqnostikası və müalicəsi, ürək transplantasiyası göstərişləri və

metodlarını bilməlidir;

PFR-08.1.2. Son dövr ürək çatışmamazlığı olan xəstələrə yanaşmanın əsasları və ürək

transplantasiyası göstərişlərini bilməlidir;

PFR-08.1.3. Ürək çatışmamazlığı patofiziologiyası və endokrinologiyasını bilməlidir; ürək

çatışmamazlığında təbii gedişat, medikamentoz müalicə üsullarını və farmakologiyasını

bilməlidir;

PFR-08.1.4. Ənənəvi cərrahi müalicə üsulları olan revaskularizasiya, qapaq cərrahiyyəsi,

transplantasiyanı da daxil edən ürək çatışmamazlığında cərrahi müalicə göstərişlərini

(lazer revaskularizasiya, sol mədəciyin kiçiltməsi və kardiomioplastika kimi ənənəvi

olmayan üsulların istifadəsini) bilməlidir;

PFR-08.1.5. Ürək transplantasiyasında immunosupressiv müalicənin tətbiqi; rədd etmə

immunologiyası və immunosupressiv müalicə yollarını bilməlidir;

PFR-08.1.6. Ürək transplantasiyası texniklərini bilməlidir;

PFR-08.1.7. Ürəyin rədd edilməsinin əlamətləri və simptomları və uyğun müalicəyi bilməlidir;

PFR-08.1.8. Organ donorlarının qiymətləndirilməsi və müalicəsini bilməlidir;

PFR-08.1.9. Organ çıxarılması və qorunması üsullarını, beyin ölümü patofiziologiyası, donor

ürəyinin qorunmasında biokimyavi və farmakoloji müdaxiləni bilməlidir;

PFR-08.1.10. Endomiokardial biopsiya texnikasını və ağırlaşmalarını bilməlidir;

PFR-08.1.11. Birincili və ya ikincili pulmonar hipertenziyası olan olan kardiak patologiyaların aradan

qaldırılmasında ürək-ağciyər və ya ağciyər transplantasiyasını da daxil edən alternativ

müalicə göstərişlərini bilməlidir;

PFR-08.1.12. Müvəqqəti/daimi mexaniki kardiak dəstək sistemlərinin göstəriş və tətbiqini,

ağırlaşmalarını bilməlidir;


PFR-08.1.13. Son dövr ürək çatışmamazlığının dəyərləndirilməsi;

PFR-08.1.14. Ürək çatışmamazlığına uyğun medikamentoz müalicəyi bacarmalıdır;

PFR-08.1.15. Mexaniki dəstək sistemləri, ənənəvi cərrahi və transplantasiya da daxil olan uyğun

cərrahi müalicə üsullarını bacarmalıdır;

PFR-08.1.16. Orqan donorlarının planlanması; beyin ölümü kriteriyaları ilə birgə donor xəstəyə

yaxınlaşmayı bacarmalıdır;

PFR-08.1.17. Orqan alınmasını və prezervasiyasının tətbiqini bacarmalıdır;

PFR-08.1.18. Ürək transplantasiyası əməliyyatında iştirak etmək;

PFR-08.1.19. Kardiak transplant alıcının pre və postop təqibində iştirak etmək;

PFR-08.1.20. İmmunsupressiya və ağırlaşmalarında düzgün yaxınlaşma ilə kardiak transplantasiya

immunsupressiv müalicəsində iştirak;

PFR-08.1.21. Alıcının rədd etmə və ya infeksiya əlamətlərini və uyğun müalicələrin tətbigini

qiymətləndirir;

PFR-08.1.22. Endomiokardial biopsiyanı tətbiq edər və ya tətbigində iştirak edər.

PFR-08.1.23. Mexaniki kardiak dəstək sistemlərinin tətbiqi bacarmalıdır;

PFR-08.1.24. Donor ürəyinin hazırlanması və transplantasiyası bacarmalıdır;


22

PFR-08.2. ÜRƏK-AĞCİYƏR TRANSPLANTASİYASI

Peşə bilikləri:

PFR-08.2.1. Ürək-ağciyər transplantasiyası göstərişlərini bilməlidir;

PFR-08.2.2. Ürək-ağciyər transplantasiyasında immunosupressiv müalicə tətbiq edilməsi;

PFR-08.2.3. Ürək-ağciyər köçürülməsinin operativ texniklərini bilməlidir;

PFR-08.2.4. Kardiopulmonar rədd etmə simptom və əlamətlərinin müəyyən edilməsi;

PFR-08.2.5. Rədd etməni və infeksiyanı təyinini bilməlidir;

PFR-08.2.6. Ürək-ağciyər donorlarının qiymətləndirmə və müalicə planlanmasının icrası;

PFR-08.2.7. Ürək-ağciyər tək blok çıxarılması və qorunması;

PFR-08.2.8. Ürək-ağciyər alıcısında radioloji və fiberoptik bronxoskopiyanın ağırlaşmalarını və

texniklərini bilməlidir;


PFR-08.2.9. Kardiopulmonar transplantasiya donorlarının qiymətləndirilməsi və müalicəsində

iştirak;

PFR-08.2.10. Ürək-ağciyər bloku çıxarılması və qorunmasında iştirak;

PFR-08.2.11. Ürək-ağciyər transplantasiyasında iştirak;

PFR-08.2.12. Transplantasiyanın immünosupresif müalicəsində iştirak;

PFR-08.2.13. Transplant alıcılarını preop və postop qiymətləndirmə;

PFR-08.2.14. Transplant alıcılarını pulmonar rədd etmə və infeksiya əlamətləri və kardiak disfunksiya

faktına görə qiymətləndiriləbilir;

PFR-08.2.15. Endobronxial biopsiya, torakoskopik ağciyər biopsiyası və kardiopulmonar

transplantasiya xəstələrində endokardial biopsiyasının tətbiqi;

PFR-09. ANADANGƏLMƏ ÜRƏK XƏSTƏLİKLƏRİ

PFR-09.1. SOL-SAĞ ŞUNTLU XƏSTƏLİKLƏR

Peşə bilikləri:

PFR-09.1.1. Atrial septal defekt, Ventrikulyar septal defekt, Patent duktus arteriosus,

Atrioventrikulyar septal defekt, Aortopulmonar pəncərə anomaliyaların anatomiyasını,

embriologiyasını və fiziologiyasını bilməlidir;

PFR-09.1.2. Ən çox rast gələn və ya əhəmiyyətli anomaliyaların cərrahi göstərişlərini bilməlidir;

PFR-09.1.3. Ən çox rast gələn və ya əhəmiyyətli anomaliyaların cərrahi təmirini və texniki tərkib

hissəsini bilməlidir;

PFR-09.1.4. Hər bir anomaliyanın postoperativ müşahidəsini bilməlidir;


PFR-09.1.5. Atrial septal defekt, ventrikulyar septal defekt, patent duktus arteriosus və pulmonar

arteriyaya banding əməliyyatlarinda iştirak edir və ya icra edir;

PFR-09.1.6. Daha mürəkkəb kardiak anomaliyalarının təmiri əməliyyatlarında iştirak edir və ya icra

edir;

PFR-09.1.7. Xəstələrin preoperativ qiymətləndirilməsini həyata keçirir və postoperativ müşahidəsini

icra edir.

PFR-09.2. SİANOTIK ANOMALİYALAR

Peşə bilikləri:

PFR-09.2.1. Fallo tetradası, Böyük damarların transpozisiyası (TGA), Trunkus arteriozus,

Trikuspidal atreziya, Ebştein anomaliyası, İki çıxışlı sağ mədəcik, Total anormal


23

pulmonar venoz dönüş (TAPVR) anomaliyaların anatomiyasını, embriologiyasını və

fiziologiyasını bilməlidir;

PFR-09.2.2. Diaqnostika üsullarını bilməlidir;

PFR-09.2.3. Tibbi müalicənin və ya invaziv kardiologiyanın müalicə üsulu olaraq rolunu bilməlidir;

PFR-09.2.4. Əməliyyatın nə zaman təyin ediləcək vaxtı və göstərişləri bilməlidir;

PFR-09.2.5. Cərrahi düzəltmənin texniki komponentlərini bilməlidir;

PFR-09.2.6. Postoperativ izləmə, gözlənilən nəticə, uzun dövr nəticələri və ağirlaşmaları bilməlidir;


PFR-09.2.7. Bu anadangəlmə anomaliyalar üçün palliativ əməliyyatlarda iştirak edir və ya icra edir;

PFR-09.2.8. Fallo Tetrada, TGA, truncus arteriosus, TAPVR, Ebştein anomaliyası və Fontan tipli

əməliyyatlarda iştirak edir və ya icra edir;

PFR-09.2.9. Xəstələrin preoperativ qiymətləndirilməsini həyata keçirir və postoperativ müşahidəsini

icra edir.

PFR-09.3. OBSTRUKTİV ANOMALİYALAR

Peşə bilikləri:

PFR-09.3.1. Aorta darlığı, Pulmonar darlıq, Aorta koarktasiyası, Fasiləli arkus aorta, Vaskulyar

rinqlər anomaliyaların anatomiyasını, embriologiyasını və fiziologiyasını bilməlidir;

PFR-09.3.2. Diaqnostik üsulları bilməlidir;

PFR-09.3.3. Medikamentoz müalicənin və invaziv kardiologiyanın rolunu başa düşür;

PFR-09.3.4. Əməliyyat zamanını və göstərişləri bilməlidir;

PFR-09.3.5. Operativ düzəltmənin mərhələlərini bilməlidir;

PFR-09.3.6. Postoperativ müşahidənin prinsiplərini bilməlidir;

PFR-09.3.7. Gözlənən nəticələri, uzun dövr nəticələrini və ağırlaşmalarını bilməlidir;


PFR-09.3.8. Aorta koarktasiyası düzəltmələrini icra edir;

PFR-09.3.9. Aorta valvulotomiyasına, supravalvulyar və ya subvalvulyar aorta stenozuna, pulmonar

valvotomiyaya, subvalvulyar pulmonar stenoz düzəldilməsində, vaskulyar ringlərin

düzəldilməsində iştirak edir və ya icra edir;

PFR-09.3.10. Sol mədəcik çıxış yolu obstruksiyası və fasiləli arkus aorta əməliyyatlarında iştirak edir

və ya icra edir;

PFR-09.3.11. Preoperativ qiymətləndirmə və hazırlığını aparır;

PFR-09.3.12. Yenidoğulmuşlarda koarktasiyalı , fasiləli arkus aorta patologiyalı, kritik aorta darlıqlı

xəstələrin aparılmasında prostoglandinləri istifadə edir.

PFR-09.4. MÜXTƏLİF ANOMALİYALAR

Peşə bilikləri:

PFR-09.4.1. Koronar anomaliyaların, anadangəlmə tam ürək bloklarının, hipoplastik sol ürək

sindromunun, pulmonar atreziyanın (VSDli və ya VSDsiz), “düzəldilmiş transpozisiya

”nın, tək mədəciyin, cor triatumun və kardiak şişlərin təbii gedişatını,

qiymətləndirilməsini və müalicəsini bilməlidir;

PFR-09.4.2. Yuxarıdakı anomaliyalar anatomiyasını , fiziyologiyasını, diaqnostikasını və cərrahi

müalicəsini bilməlidir;

PFR-09.4.3. Yuxarıdakı anomaliyalar üçün palliativ və düzəldici müalicə üsullarının və uyğun

kardiak patologiya üçün kardiak transplantasiyanın rolunu bilməlidir;



24

PFR-09.4.4. Pacemaker yerləşdirilməsini, pulmonar atreziya vəya stenoz (VSDli vəya VSDsiz) üçün

sistemik-pulmonar arteriya şuntlamasını və böyük soldan sağa şuntlar üçün pulmonar

arteriya bantlaması üsullarını icra edir;

PFR-09.4.5. Yuxarıdaki anomaliyaların angioqrafiyalarını, exokardioqrafiyalarını və kardiak

kateterizasiyalarını qiymətləndirir;

PFR-09.4.6. Yuxarıdaki anomaliyalar üçün müalicə planları işləyir;

PFR-09.4.7. Yuxarıdaki anomaliyaların cərrahi müalicəsini icra edir və ya assistentlik edir ;

PFR-09.4.8. Yuxarıdaki anomaliyaların postoperativ müalicəsini idarə edir.

PFR-10. DAMAR XƏSTƏLİKLƏRİ VƏ CƏRRAHİYYƏSİ

Peşə bilikləri:

PFR-10.1. Təhsil müddətində arterial, venoz və limfatik dövran sisteminin qiymətləndirilməsini

kifayət dərəcədə icra edə bilməlidir;

PFR-10.2. Kəskin və xroniki kritik ayaq işemiyası, xroniki aterosklerotik arterial xəstəliklər,

serebrovaskulyar xəstəliklər , abdominal və periferik arteriya anevrizmaları, iltihabi

arterial xəstəliklər, venoz və limfatik sistemlərlə əlaqədar mövzularda, tibbi və cərrahi

müdaxilələri icra edəcək kifayət səviyyəyə çatması gözlənilir.

PFR-10.3. Uyğun noninvaziv vaskulyar testləri (Laborator, Doppler USM, bilgisayarlı

tomografiya, maqnit rezonans ) və invaziv diagnostik testləri (angiografiya)

interpretasiyanı bilməlidir;

PFR-10.4. Arterial, venoz və limfatik xəstəliklərin cərrahi olmayan müalicələrini uyğun şəkildə

təyin edə bilməlidir;

PFR-10.5. Damar patologiyası olan xəstənin cərrahi ağırlaşmalarının vaxtında bilib düzgün

müalicə təyin edə bilməlidir;

PFR-10.6. Rezidentura tələbəsi arterial, venoz və limfatik sistemlərin anatomiyası və fiziologiyası

haqqında bilməlidir;

PFR-10.7. Arterial, venoz və limfatik xəstəliklərə yardımı bilməlidir;

PFR-10.8. Serebral işemiya əlamətlərini tanımalı, insult fiziologiyasını və klinikasını bilməlidir;

PFR-10.9. Vaskulyar xəstəliklərin diaqnostikası üçün anamnez və fizikal muayinə ilə əlaqəli

olaraq uyğun diaqnostika üsullarını müəyyən edə bilməlidir;

PFR-10.10. Damar patologiyası olan xəstələrin perioperativ aparılmasına paralel intensiv terapiya

müalicəsi, antikoagulyant, antiagregant, trombolitik və vazoaktiv dərmanları tətbiq edə

bilməli, mexaniki vəntilyasiya müalicəsi və invaziv hemodinamik monitorizasiyanı

həyata keçirə bilməlidir;

PFR-10.11. Arterial, venoz, limfatik sistemlərin anatomiyası və fiziologiyası haqqinda daha ətraflı

bilməlidir;

PFR-10.12. Serebral işemiyadan qorunma üsullarını bilməlidir;


PFR-10.13. Damar xəstəliyi olan xəstədən tam kifayət olan və faydalı bir anamnez toplaması və

fizikal müayinə edəbilməsi;

PFR-10.14. Serebrovaskulyar xəstəliklər; Yuxarı ətraf işemiyası; Mezenterik vaskulyar xəstəliklər

(Kəskin və xroniki mezenterik işemiya); Renovaskulyar xəstəliklər (Anevrizmal

xəstəliklər, Aorto-iliak anevrizmalar, Femoro-popliteal anevrizmalar, Visseral və renal

anevrizmalar); Periferik damar xəstəlikləri (Klaudikasiya (Fasiləli axsama), İstirahət

ağrısı, Sağalmayan yaralar, Qanqrena); Vaskulyar müdaxilə yolları; Vaskulyar travma;

Venoz trombo-embolik xəstəliklər (Səthi flebit, Dərin venoz tromboz, DVT

profilaktikası, Pulmonar emboliya, Varikoz venalar); Aşağı ətraf amputasiyaları


25

PFR-10.15. Cərrahi vaskulyar prosedurları təhsil müddətində uyğun olacaq səviyyədə icra edəcək

vəziyyətdə olmalıdır (mərkəzi venoz kateter qoyulması, yaraya qulluq, barmaq

amputasiyaları, trombektomiya , embolektomiya, böyük ətraf amputasiyaları, varikoz

venlərin flebektomiyası, skleroterapiya kimi);

PFR-11. İNTENSİV TERAPİYA VƏ TƏHLÜKƏLİ VƏZİYYƏTLƏR

PFR-11.1. İNTENSİV TERAPİYA

Peşə bilikləri:

PFR-11.1.1. Orqanizmin cərrahi aqressiyaya verdiyi reaksiyaları bilməlidir

PFR-11.1.2. İntensiv terapiya şöbəsindəki profilaktik tədbirləri bilməlidir;

PFR-11.1.3. İntensiv terapiya bölümündə infeksiyaları və bunların aparılmasını bilməlidir;

PFR-11.1.4. İntensiv terapiyda monitorizasiyanı bilməlidir;

PFR-11.1.5. Yaşlı intensiv terapiya xəstələrində problemləri və bunların həllli yollarını bilməlidir;

PFR-11.1.6. Sepsis və onun rasional antibiotikoterapiyanı bilməlidir;

PFR-11.1.7. Xəstələrə qayğının təşkilini bilməlidir;


PFR-11.1.8. İntensiv terapiya şöbəsində daxili və xarici koordinasiyanı bacarmalıdır;

PFR-11.1.9. İntensiv terapiya şöbəsinə yatışa və çıxışa göstərişləri təyin etmək

PFR-11.1.10. İntensiv terapiya xəstələri üçün tədbirlərin müasirliyini təmin etmək

PFR-11.1.11. İntensiv terapiya xəstələrində invaziv və qeyri-invaziv monitorizasiya üsullarını

bacarmalıdır;

PFR-11.1.12. İntensiv terapiya xəstələrinin yaxınları ilə etik ünsiyyətləri qurmağı bacarmalıdır;

PFR-11.1.13. Antibiotik rezistent və nosokomial infeksiyaların rasional antibiotikoterapiyasını

bacarmalıdır;

PFR-11.2. ŞOK

Peşə bilikləri:

PFR-11.2.1. Şokun patofizyologiyasını, etiyologiyasını və təsnifatını bilməlidir;

PFR-11.2.2. Kritik vəziyyətlərin mexanizmlərini, həyatqurtarma tədbirlərinin prinsiplərini,

ardıcıllığını və hədəf göstəricilərini bilməlidir;

PFR-11.2.3. Şokdakı xəstələrin monitorizasiyasında istifadə edilən üsulları bilməlidir;


PFR-11.2.4. Şokda xəstələrdə həyatqurtarma tədbirlərini ardıcıllıqla yerinə yetirməyi bacarmalıdır;

PFR-11.2.5. Pulmonar arteriyaya kateter qoymağı və nəticələri qiymətləndirməyi bacarmalıdır;

PFR-11.2.6. Şokda monitorizasiya etməyi bacarmalıdır;

PFR-11.3. EMBOLİYA VƏ KOAQULOPATİYALAR

Peşə bilikləri:

PFR-11.3.1. Koagulopatiyaları səbələrini və mexanizmlərini bilməlidir;

PFR-11.3.2. Disseminə intravaskulyar koagülasiyanin səbəblərini və mexanizmlərini bilməlidir;

PFR-11.3.3. Ağciyər arteriyanin və iri arteriyanin və venaların emboliyanı klinik şəkili bilməlidir;


PFR-11.3.4. Koagulopatiya baş verəndə yardım göstərməyə bacarmalıdır;


26

PFR-11.3.5. Dissemine intravaskulyar koagülasiya baş verəndə yardım göstərməyə bacarmalıdır

PFR-11.3.6. Ağciyər arteriyanin emboliya baş verəndə yardım göstərməyə bacarmalıdır;

PFR-11.3.7. İri arteriyanin və venaların dərin emboliya baş verəndə yardım göstərməyə

bacarmalıdır;

PFR-11.3.8. Trombolitik terapiyanın aparılması bacarmalıdır;

PFR-11.4. KƏSKİN ORQAN ÇATMAMAZLIĞI

Peşə bilikləri:

PFR-11.4.1. Kəskin serebral çatmazlığın patofizyologiyasını və müxtəlif etiyologiyasının komaları

bilməlidir;

PFR-11.4.2. Kəskin ürək çatmazlığın patofizyologiyasını bilməlidir;

PFR-11.4.3. Kəskin ağciyər çatmazlığın patofizyologiyasını bilməlidir;

PFR-11.4.4. Kəskin qaraciyər çatmazlığın patofizyologiyasını bilməlidir;

PFR-11.4.5. Kəskin böyrək çatmazlığın patofizyologiyasını bilməlidir;

PFR-11.4.6. İmmusupressiya əlamətləri bilməlidir;


PFR-11.4.7. Kəskin serebral çatmazlığı baş verəndə yardım göstərməsi bacarmalıdır;

PFR-11.4.8. Kəskin ürək çatmazlığı baş verəndə yardım göstərməsi bacarmalıdır;

PFR-11.4.9. Kəskin ağciyər çatmazlığı baş verəndə yardım göstərməsi bacarmalıdır;

PFR-11.4.10. Kəskin qaraciyər çatmazlığı baş verəndə yardım göstərməsi bacarmalıdır;

PFR-11.4.11. Kəskin böyrək çatmazlığı baş verəndə yardım göstərməsi bacarmalıdır;

PFR-11.4.12. İmmusupressiya fonunda yardım göstərməsi bacarmalıdır;

PFR-11.5. DƏRİN HİPOTERMİYA VƏ TOTAL SİRKULYATOR ARREST

Peşə bilikləri:

PFR-11.5.1. Total sirkulyator arrest (TCA) tərifi, nə zaman və hansı vəziyyətlərdə tətbiq olunur və

hansı yolu ilə bitirilir.

PFR-11.5.2. Total sirkulyator arrest vaxtında qan gazı nəticələrinin qiymətləndirilməsini bilməlidir;

PFR-11.5.3. Total sirkulyator arrest üçün lazımlı texniki detalları bilir, zərurətdə perfuzionistləri

istiqamətləndirə bilməlidir;

PFR-11.5.4. Dərin hipotermiya fiziologiyasını və tətbiqini bilməlidir;

PFR-11.5.5. Total sirkulyator arrest əsnasında tətbiq olunacaq serebral koruma üsullarını bilməlidir

və tətbiq etmək.


PFR-11.5.6. Total sirkulyator arrest əsnasında və sonrasında əmələgələbiləcək ağirlaşmaları

bilməlidir və bu ağırlaşmalar necə həll olunması bilməlidir və idarə etmək.

PFR-11.5.7. TCA üçün lazımi müdaxilələri bilməlidir və idarə etmək.

PFR-11.5.8. Postoperativ xəstələrdə ağırlaşmaları və problemləri əvvəldən görür və uyğun müalicə

təyin etmək.

PFR-11.6. ERKƏN YAŞINDA KARDİO-PULMONAR BYPASS

Peşə bilikləri:

PFR-11.6.1. Yenidoğulmuş, infant və uşaqda anadangəlmə ürək xəstəliyi müalicəsi üçün

kardiyopulmonar bypas prinsiplərini bilməlidir;

PFR-11.6.2. Fərqli intrakardiak defektlər üçün arterial və venoz kanülasiya texniklərini bilməlidir;


27

PFR-11.6.3. Fərqli bypass texnikləri üçün göstərişləri bilir (anatomiya, patofiziologiya və kardiak

defektlərin altında yatan texniki zərurətlər );

PFR-11.6.4. Yenidoğulmuş və infantda miokardial qoruma texniklərini bilməlidir;

PFR-11.6.5. Hemodilusiya və antikoagulyasiya dəyişən səviyyələrinin istifadəsini bilməlidir;

PFR-11.6.6. Perfuziya axımını və təzyiq kontrolunu bilməlidir;

PFR-11.6.7. Bədən istiliyini təmin edən manipulyasiya üsullarını və total dövran dayandırılmalı və

ya dayandırılmasız dərin hipotermiya texnikləri üçün göstərişləri bilməlidir;


PFR-11.6.8. Angioqrafiyaları, exokardioqrafiyaları və digər görüntüləmə üsullarını şərh edər,

normal və anormal kardiak anatomiya ilə müqayisə edir.

PFR-11.6.9. Arterial və venoz kanülyasiya icra edər və kardiopulmonar bypası başladar;

PFR-11.6.10. İntraoperativ olaraq perfuziyanı idarə edir və kardiopulmonar bypası davam etdirir;

PFR-11.6.11. Miokard qoruma texniklərinin və dərin hipotermiya və tam dövran dayandırılması

tətbiqini bacarmalıdır;

PFR-11.6.12. Kardiopulmonar bypas istifadə edərək anadangəlmə ürək defektlərinin təmirini həyata

keçirir və ya təmirdə iştirak edir.

PFR-11.7. UŞAQLARDA POSTOPERATİV İNTENSİV TERAPİYA PRİNSİPLƏRİ

Peşə bilikləri:

PFR-11.7.1. Yenidoğulmuşların və infantların fizioloji xüsusiyyətlərini bilməlidir;

PFR-11.7.2. Sadə və mürəkkəb kardiak anomaliyaları düzəldilən infantların və ya üşaqların


PFR-11.7.3. Sistemik-pulmonar arteriya şantı olan xəstələrin postoperativ aparılmasını bilməlidir;

PFR-11.7.4. Sağ ürəkdə bypas əməliyyatı keçirən xəstələrin aparılmasını bilməlidir;

PFR-11.7.5. Anadangəlmə kardiak anomaliyanın palliasiyası və ya düzəldilməsi sonrasında

xəstələrin postoperativ müşahidəsini mənimsəyir və hər cəhətdən idarə edir.

PFR-11.7.6. Hipoplastik sol ürək sindromlu xəstələrin fizioloji preoperati və postoperativ


PFR-11.7.7. Hansı infantın və uşağın pulmonar hipertenziv krizə meyilli olduğunu bilməlidir;

PFR-11.7.8. Pulmonar hipertenziv krizlərin profilaktikasını , təyinini və müalicəsini bilməlidir;


PFR-11.7.9. İntrakardiak şuntlu və ya şuntsuz infant və uşaqlar üçün vəntilyator cihazının idarə etmə

prinsipini mənimsəyir;

PFR-11.7.10. İnfantlarda və uşaqlarda ürək atımı , pulmonar və sistemik resistentliyi qiymətləndirir;

PFR-11.7.11. Kritik xəstə infant və uşaqlarda ürək atımının optimizasiya etmək üşün önyük,

miokardial yığılma, ürək sürəti və sonyükü fizioloji və farmakoloji olaraq manipulə

edəbilməlidir;

PFR-11.7.12. Yenidoğulmuşun və infantın metabolik rezervini qiymətləndirir və göstəriş olursa təcili

terapevtik müdaxiləni təmin edər;

PFR-11.7.13. Postoperativ pediatrik xəstələrdə ağırlaşmaların və problemlərin profilaktikasını və

uyğun müalicəsini təşkil edir.

3. TƏHSİLİN MƏZMUNUNA VƏ SƏVİYYƏSİNƏ QOYULAN MİNİMUM TƏLƏBLƏR

3.1. Peşə fəaliyyətinin xarakteristikası

3.1.1. Həkim ürək və damar cərrahı insanın ürək-damar sisteminin və döş qəfəsi orqanlarının, yumşaq

toxumalarının, periferik damarlarının cərrahi xəstəliklərinin (qusurlar, travama, infeksiya,


28

neoplaziya, iltihabi, işemik, funksional və digər) diaqnostika, müalicəsi və profilaktikasını

sərbəst və müasir səviyyədə həyata keçirməyə, təcili vəziyyətlərdə ixtisaslaşmış cərrahi köməyi

bacarmağa, elmi-tədqiqat işlərini aparmağa, pedaqoji və təşkilati idarə etməya hazır olmalıdır.

3.1.2. Həkim ürək və damar cərrahı peşə fəaliyyətinin əsas istiqamətləri:

- praktiki tibbi;

- elmi-tədqiqat;

- təşkilati-inzibatçılıq;

- elmi-pedaqoji sahə üzrə.

3.1.3. Peşə fəaliyyəti üzrə hazırlıq səviyyəsinə qoyulan tələblər:

3.1.3.1. praktik tibb sahəsi üzrə: (ÜFR-01.–11. və PFR-01.–11. bəndlər aiddir)

3.1.3.2. elmi-tədqiqat sahəsi üzrə:

- xəstəliklərin inkişafında tibbi-sosial amillərin rolunu qiymətləndirmə üsullarını bilməlidir;

- elmi-tədqiqat işlərini planlaşdırmalıdır;

- tədqiqat mövzusunun seçilməsini bacarmalıdır;

- elmi-tədqiqat işini aparılmalıdır;

- elmi-tədqiqat işinin nəticələrinin təhlil etməlidir;

- alınmış nəticələrin praktik əhəmiyyətini və onun tətbiqi imkanlarını müəyyənləşdirməli,

nəşr materiallarının hazırlanmasında iştirak etməlidir.

3.1.3.3. təşkilati-inzibatçılıq sahəsi üzrə:

- səhiyyə sistemində qəbul edilmiş normativ sənədlərdən (Azərbaycan Respublikasının

qanunlarını, texniki reqlamentləri, beynəlxalq və milli standartları, əmrləri, tövsiyələri,

beynəlxalq vahidlər sistemini, fəaliyyətdə olan beynəlxalq təsnifatları) istifadə etməyi,

həmçinin tibbi müəssisələrin işinin keyfiyyətini və effektivliyini qiymətləndirmək üçün

aparılmış sənədləşmələrdən istifadə etməyi bacarmalıdır.

- ürək və damar cərrahiyyəsi sahəsinin təşkilati quruluşunu, tibbi yardım göstərən müxtəlif

tibbi müəssisələrin idarəçilik fəaliyyətini bilməli, müəssisələrin struktur bölmələrinin

(ixtisas profilinə görə) iş göstəricilərini təhlil etməli, xəstələrə (kardiologiya ixtisası

profilinə görə) tibbi xidmətin göstərilməsində müasir tibbi-təşkilati və sosial-iqtisadi

texnologiyaların səmərəsini qiymətləndirməyi bacarmalıdır.

- peşə səriştəsinin formalaşması üçün professional biliklər, bacarıqlar, vərdişlər sisteminə

yiyələnməlidir.

3.1.3.4. elmi-pedaqoji sahə üzrə:

- orta tibbi ixtisas təhsil müəssisələrində və baza ali tibbi təhsilin səviyyəsində ixtisasa uyğun

olaraq tədris edə bilər (mühazirə oxumağı, seminar aparmağı, laboratoriya işləri və s.)

3.2. 060905 - «Ürək-Damar Cərrahiyyəsi» iхtisası üzrə rezident hazırlığını təmin edən auditoriyada

olan təhsil prоqramının strukturu və əsas hazırlıq mövzuları, beş il ərzində saatlarla.

Cəmi 5 illik

MH SM TM

Üm

um

i h

azı

rlıq

fən

nlə

ri

Baza təhsili 2 0 0

Anatomiya 0 6 0

Fiziologiya və patofiziologiya 0 0 0

Kliniki fiziologiya və patofiziologiya 0 6 0

Uşaqlıq dövründə ÜDS-in fiziologiya və

patofiziologiya 0 6 0

Klinik biokimiya 0 6 0

Anesteziologiya və reanimatologiya 0 0 0

Ümumi anesteziologiya 0 6 4


29

Mərkəzi venoz və arterial yollar 0 6 4

Qidalanma 2 6 4

Süni mexanik ventillasiya və anesteziоlоji təhcizat 0 6 4

Reanimasiya 0 6 4

Hematologiya 0 0 0

Transfuziologiya 4 6 0

Qan məhsullarinin istifadəsi və qanin toplanib

saxlanmasi 0 6 4

Koaqulyasiya və trombolizis 0 6 4

Ümumi cərrahiyyə 0 0 0

Abdominal cərrahiyyə 0 18 0

Mediastinum xəstəlikləri 0 12 0

Diafraqma xəstəlikləri 0 12 0

Döş qəfəsi cərrahiyyəsi 0 18 0

Ürək-damar cərrahiyyəsində apparat diaqnostikası 0 0 0

Stress testlər və kardiomonitorinq 0 6 6

Exokardioqrafiya 0 12 6

Diaqnostik radiologiya 0 8 0

İnvaziv kardiologiya 0 12 8

Endoskopiya 0 4 0

Tibbi statistika və informatika 0 10 4

Ixti

sas

fən

nlə

ri

Ümumi kardiologiya 0 12 0

Klinik kardiologiya 0 12 0

Təxirəsalınmaz kardiologiya və aritmiyalar 0 10 0

Uşaq kardiologiyasi 0 2 0

Ekstrakorporal dövran, hipotermiya, MDS, ECMO,

dializ 0 0 0

Ekstrakorporal dövran və hipotermiya 0 6 0

Miokardin qorunmasi 0 6 4

Dializ, ultrafiltrasiya, plazmaferez 0 6 4

Mexaniki dəstək sistemləri 0 6 4

Qazanılmiş ürək xəstəlikləri 0 0 0

Perikard xəstəlikləri 0 6 4

Ürəyin işemik xəstəlikləri 0 6 0

Hipertrofik obstruktiv kardiomiopatiya 0 6 4

Miokardit 0 6 4

Ürək şişləri 0 6 0

Aorta xəstəlikləri 0 6 4

Ürək qapaqlarının xəstəlikləri 0 6 0

Transplantasiya 0 0 0

Ürək transplantasiyasi 0 6 4

Ürək-ağciyər transplantasiyasi 0 6 4

Anadangəlmə ürək xəstəlikləri 0 0 0


30

Sol-sağ şuntlu xəstəliklər 0 6 2

Sianotik anomaliyalar 0 6 2

Obstruktiv anomaliyalar 0 6 2

Müxtəlif anomaliyalar 0 6 2

Damar xəstəlikləri və cərrahiyyəsi 0 6 2

İntensiv terapiya və təhlükəli vəziyyətlər 0 0 0

İntensiv terapiya 0 6 4

Şok 0 6 4

Emboliya və koaqulopatiyalar 0 6 4

Kəskin orqan çatmamazlığı 0 6 4

Dərin hipotermiya və total sirkulyator arrest 0 6 4

Erkən yasinda kardio-pulmonar bypass 0 6 4

Uşaqlarda postoperativ intensiv terapiya prinsipləri 0 6 4

Seçim fənnləri 0 6 4

Cəmi 8 376 130

060905 - «Ürək-damar cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə fənn bölümləri, fənlərin kreditləri, onların

mənimsənilməsinin nəticələri (bilik, bacarıq və vərdişlər baxımından) və qazanılması nəzərdə tutulan

kompetensiyaların kodları (Əlavə 1-də illər üzrə açıqlanır).

Fənnlər/rotasiyalar Kreditlər Fənnlərin kodu

Ümumi hazırlıq fənnləri

Baza təhsili 1 ÜFR-01.1. ÜFR-01.6.

Anatomiya 1 ÜFR-02.1. ÜFR-02.10.

Fiziologiya və patofiziologiya

Kliniki fiziologiya və patofiziologiya 1 ÜFR-03.1.1. ÜFR-03.1.7.

Uşaqliq dövründə ÜDS-in fiziologiya və patofiziologiya 1 ÜFR-03.2.1. ÜFR-03.2.9.

Klinik biokimiya 1 ÜFR-04.1 ÜFR-04.17.

Anesteziologiya və reanimatologiya

Ümumi anesteziologiya 1 ÜFR-05.1.1. ÜFR-05.1.12.

Mərkəzi venoz və arterial yollar 3 ÜFR-05.2.1. ÜFR-05.2.9.

Qidalanma 4 ÜFR-05.3.1. ÜFR-05.3.15.

Süni mexanik ventilyasiya və anesteziоlоji təchizat 7 ÜFR-05.4.1. ÜFR-05.4.20.

Reanimasiya 3 ÜFR-05.5.1. ÜFR-05.5.27.

Hematologiya

Transfuziologiya 3 ÜFR-06.1.1. ÜFR-06.1.12.

Qan məhsullarinin istifadəsi və qanın toplanıb saxlanması 7 ÜFR-06.2.1. ÜFR-06.2.13.

Koaqulyasiya və trombolizis 3 ÜFR-06.3.1. ÜFR-06.3.13.

Ümumi cərrahiyyə

Abdominal cərrahiyyə 10 ÜFR-08.1.1. ÜFR-08.1.11.

Mediastinum xəstəlikləri 3 ÜFR-08.2.1. ÜFR-08.2.4.

Diafraqma xəstəlikləri 3 ÜFR-08.3.1. ÜFR-08.3.4.

Döş qəfəsi cərrahiyyəsi 10 ÜFR-09.1.1. ÜFR-09.2.6.

Ürək-damar cərrahiyyəsində apparat diaqnostikası


31

Stress testlər və kardiomonitorinq 4 ÜFR-10.1.1. ÜFR-10.1.10.

Exokardioqrafiya 10 ÜFR-10.2.1. ÜFR-10.2.10.

Diaqnostik radiologiya 5 ÜFR-10.3.1. ÜFR-10.3.16.

İnvaziv kardiologiya 10 ÜFR-10.4.1. ÜFR-10.4.13.

Endoskopiya 10 ÜFR-10.5.1. ÜFR-10.5.8.

Tibbi statistika və informatika 1 ÜFR-11.1. ÜFR-11.11.

Ixtisas fənnləri

Ümumi kardiologiya 3 PFR-01.1. PFR-01.14.

Klinik kardiologiya 3 PFR-02.1. PFR-02.7.

Təxirəsalinmaz kardiologiya və aritmiyalar 14 PFR-03.1. PFR-03.12.

Uşaq kardiologiyasi 3 PFR-04.1. PFR-04.2.

Ekstrakorporal dövran, hipotermiya, MDS, ECMO, dializ

Ekstrakorporal dövran və hipotermiya 3 PFR-05.1.1. PFR-05.1.14.

Miokardin qorunmasi 2 PFR-05.2.1. PFR-05.2.6.

Dializ, ultrafiltrasiya, plazmaferez 3 PFR-05.3.1. PFR-05.3.11.

Mexaniki dəstək sistemləri 3 PFR-05.4.1. PFR-05.4.14.

Qazanilmiş ürək xəstəlikləri

Perikard xəstəlikləri 6 PFR-06.1.1. PFR-06.1.6.

Ürəyin işemik xəstəlikləri 25 PFR-06.2.1. PFR-06.2.17.

Hipertrofik obstruktiv kardiomiopatiya 6 PFR-06.3.1. PFR-06.3.3.

Miokardit 8 PFR-06.4.1. PFR-06.4.8.

Ürək şişləri 3 PFR-06.5.1. PFR-06.5.3.

Aorta xəstəlikləri 3 PFR-06.7. PFR-06.22.

Ürək qapaqlarinin xəstəlikləri 3 PFR-07.1. PFR-07.23.

Transplantasiya

Ürək transplantasiyasi 8 PFR-08.1.1. PFR-08.1.24.

Ürək-ağciyər transplantasiyasi 8 PFR-08.2.1. PFR-08.2.15.

Anadangəlmə ürək xəstəlikləri

Sol-sağ şuntlu xəstəliklər 6 PFR-09.1.1. PFR-09.1.7.

Sianotik anomaliyalar 6 PFR-09.2.1. PFR-09.2.9.

Obstruktiv anomaliyalar 6 PFR-09.3.1. PFR-09.3.12.

Müxtəlif anomaliyalar 6 PFR-09.4.1. PFR-09.4.8.

Damar xəstəlikləri və cərrahiyyəsi 12 PFR-10.1. PFR-10.15.

İntensiv terapiya və təhlükəli vəziyyətlər

İntensiv terapiya 8 PFR-11.1.1. PFR-11.1.13.

Şok 6 PFR-11.2.1. PFR-11.2.6.

Emboliya və koaqulopatiyalar 4 PFR-11.3.1. PFR-11.3.8.

Kəskin orqan çatmamazliği 6 PFR-11.4.1. PFR-11.4.12.

Dərin hipotermiya və total sirkulyator arrest 4 PFR-11.5.1. PFR-11.5.8.

Erkən yasında kardio-pulmonar bypass 4 PFR-11.6.1. PFR-11.6.12.

Uşaqlarda postoperativ intensiv terapiya prinsipləri 4 PFR-11.7.1. PFR-11.7.13.

Könüllü seçilmiş fənnin dərindən öyrənilmə dövrü 10

Elmi-tədqiqat işi (kliniki və/və ya baza elmi) 5


32

Dövrü və yekun attestasiya 7

CƏMİ 300

3.3. 060905 - «Ürək-damar cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə həkim-rezidentin təhsil proqramının yerinə

yetirilməsinin müddəti:

Ümumi həftələrin sayı – 261 həftə

- əmək məzuniyyəti – 20 həftə

- təlim həftələrinin sayı – 241 həftə

o cümlədən:

- kliniki təlim (praktiki və kliniki iş) – 223 həftə

- nəzəri təlim – 8 həftə

- elmi-tədqiqat – 5 həftə

- attestasiyalar – 5 həftə

- növbətçilik - ayda 4 dəfədən az olmayaraq

3.4.1. Hazırlığın son ilində həkim-rezident ixtisas üzrə 3 aylıq müddətinə Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən

müəyyən edilmiş respublikanın tibb müəssisələrinin birində sərbəst stajorluq keçməlidir.

4. MADDİ-TEXNİKİ, TƏDRİS BAZASI VƏ KADR POTENSİALI

4.1. 060905 - «Ürək-damar cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə təhsil proqramına müvafiq tərtib edilmiş

tədris planında nəzərdə tutulan həkim–ürək və damar cərrahının hazırlanması üçün Səhiyyə

Nazirliyi tərəfindən baza kimi müəyyən edilmiş təhsil və elmi tibb müəssisələri, habelə aparıcı

klinikalar cərrahi xəstələrin diaqnostikasının, müalicə və profilaktikasının aparılmasını təmin

edə biləcək yüksək səviyyəli maddi-texniki bazaya malik olmalıdır.

4.2. 060905 - «Ürək-damar cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə Təhsil Proqramı Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən

baza kimi müəyyən edilmiş təhsil, elm müəssisələri və aparıcı klinikalarda aparıcı mütəxəssislər

(rəhbər-kuratorlar) tərəfindən əyani formada aparılır.

4.3. Həkim- ürək və damar cərrahının hazırlığına rəhbərlik edən kuratorlara qoyulan tələbər:

4.3.1. Peşə vərdişlərinə yiyələnməsini təmin etmək üçün praktiki təcrübəsi 5 ildən çox olan

yüksəkixtisaslı mütəxəssislər tərəfindən aparılır.

4.3.2. Tədris olunan nəzəri mövzuları ali təhsil müəssisəsinin elmi dərəcəsi və (və ya) elmi adı olan

professor-müəllim heyəti tədris edir.

4.3.3. Rezidentin elmi-tədqiqat işinə qarşılıqlı razılığı əsasında ali təhsil və ya elmi-tədqiqat

müəssisəsinin heyəti rəhbərlik edə bilər.

4.4. Rezidentin rotasiyalar keçdiyi müəssisələrin maddi-texniki bazalarına qoyulan tələblər:

4.4.1. Anesteziologiya rotasiyası. Endotraxeal narkoz, invaziv monitorizasiya üçün cihaz və

avadanlıq. Böyük və özəlikkli əməliyyatları yerinə yetirmək üçün vasitələr, defibrilyator və s.

4.4.2. Radiologiya. Kompyter tomoqrafiya (ən az 64 sürətli), MRT (ən az 1,5 T), 3-4 ülçülü, dopler

xüsusiyyətli USM, PET, rentgen, perkutan işləmlər, embolizasiya üçün alət və avadanlıqlar.

4.4.3. Tibbi statistika və informatika. Kompyuterlər, statisyik və databaz proqramları

4.4.4. Səhiyyə sisteminin təşkilinin əsasları. Ana kafedrasında keçməlidir.

4.4.5. Abdominal cərrahiyyə. Laparokopiya, Dopler USM, əməliyyatdaxili ucluqlu USM,

xoledoxoskop, qastro-duodenoskop, CUSA, damar koaqulyasiya edən koaqulyatorlar böyük

əməliyyatları yerinə yetirmək üçün alət və avadanlıqlar.


33

4.4.6. Döş qəfəsi cərrahiyyəsi. Mediastinoskop, torakoskop, torakal əməliyyatları yerinə yetirmək

üçün alət və avadanlıqlar.

4.4.7. İntensiv terapiya. İnvazif və qeyri-invazif arterial təzihi monitorlar, xarici və qidaborudaxili

stetoskoplar, EKQ və elektrokardioskopik monitorlar, periferik sinirlərin stimulyatorlar, nəfəs

vermən oksigenin qatılığını və nəfəs alan karbon qazın qatılığını ölçən cihaz, spirometriya,

nəfəs alandan maximal təzyiqini ölçən cihaz, süni ağciyər tənəffüs apparatı, puls-oksimetr,

hararətin monitorlar, mərkəzi venoz təzyiqini ölçən cihaz, Swan-Qanz təzyiqini ölçən cihaz (sağ

qulaqcılıq, sağ mədəcik, ağciyər arteriya, ağciyər arteriyaın pazlanması, ürər tulanma),

larinqoskop komplekti, bronxofibroskop, ultrasəs apparatlar, transezophogeal exokardioqrafiya,

eksrpes-laborator avadanlığı, defibrillyator “demand” rejimi ilə və zəruri vasitələr.

5. TƏDRİS PROSESİNİN FORMA VƏ METODLARI

5.1. 060905 - «Ürək-damar cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə həkimin hazırlığı, nəzəri təlim, həkim

hazırlığı, ixtisas və ixtisaslaşma fənlərinin mühazirə, məşğələ, seminar, məsləhət, kuratorun

rəhbərliyi və nəzarəti altında müalicə-profilaktik işlərinin aparılması və sairə formada

bilməlidir; ilə təmin olunur.

5.2. 060905 - «Ürək-damar cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə həkim-cərrahın hazırlığında elmi-tədqiqat və

praktiki tibbi təcrübələr nəzərdə tutulur.

5.3. Rezidentura ərzində rezident ən azı 1500 pasiyentlər üzrə praktik iş barədə gündəlikdə tam

klinik məlumatı verməlidir. Onlardan:

Anesteziologiya 30 As/P

Ultrasəs müəyinəsi 20 As/P

Rentgen 250 As/P/İ

EXO-KG 150 As/P/İ

KT, NMR və ya PET üzrə rotasiya 100 As/P/İ

Abdominal cərrahiyyə 40 Asİ

Ürək cərrahiyyəsi 300 As/P

Döş qəfəsi cərrahiyyəsi 100 As/P

EKG 160 As/P

Damar cərrahiyyəsi 150 As/P

Uşaq ürək cərrahiyyəsi 100 As/P

İntensiv terapiya 100 As/P

Xəstələrin cəmi sayi 1500

5.4. 060905 - «Ürək-damar cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə rezidentin təhsil aldığı müddətdə icra etməsi

tələb olunan əməliyyatların minimal sayıları aşağıda göstərilir

Ürək – Damar Cərrahiyyəsı Rezidentura Təhsili P As

Qazanılmış ürək xəstəlikləri 32 50

Qapaq cərrahiyyəsi 5 10

Koronar cərrahiyyəsi 10 25

Digər (İABP, aritmiya cər. vs) 10

Aorta cərrahiyyəsi 2 5

Qapalı ürək (perikard vb) 5 10

Anadangəlmə ürək xəstəlikləri 10 20

Açıq ürək 5 10

Qapalı ürək (şunt vs) 5 10

Damar cərrahiyyəsi 25 43

Abdominal aorta və şaxələrinin rekonstruksiyası (anevrizma/okkluziya) 2 5

Periferik arteriyalara rekonstruktiv müdaxilələr (anevrizma/okkluziya) 10 15


34

Embolektomiya/trombektomiya 5 5

Karotis cərrahiyyəsi 2 5

Venoz xəstəliklər (Varikoz genişlənmələr vs) 5 10

Endovaskulyar müdaxilələr (angioplastika/stent) 1 3

ÜMUMİ 67 113

6. YEKUN DÖVLƏT ATTESTASİYASINA QOYULAN TƏLƏBLƏR VƏ

QİYMƏTLƏNDİRMƏ

6.1.1. 060905 - «Ürək-damar cərrahiyyəsi» ixtisası üzrə fərdi iş planları rezidentura hazırlığını həyata

keçirən müəssisələrin müvafiq elmi və ya tibb şuralarının iclaslarında təsdiq edilir. Rezidentlər

hər tədris ilinin sonunda kuratorun iştirakı ilə təhsil aldığı müəssisənin elmi şurası (tibbi şurası)

qarşısında hesabat verərək attestasiya olunur.

6.1.2. Rezidenturada təhsil alan həkimlərin yekun attestasiyası Azərbaycan Respublikası Səhiyyə

Nazirliyinin təsdiq etdiyi attestasiya komissiyası tərəfindən ali təhsil müəssisəsində aparılır.

6.1.3. Yekun attestasiya nəticəsində rezidentə “həkim-ürək və damar cərrahı” ali peşə-ixtisas dərəcəsi

və dövlət nümunəli diplom verilir.

7. 060905 - « ÜRƏK-DAMAR CƏRRAHİYYƏSİ » İXTİSASI ÜZRƏ YEKUN ATTESTASİYA

FORMATI

7.1. Yekun attestasiya imtahanı iki mərhələdə -yazılı və praktiki komponent üzrə həyata keçirilir.

Yekun attestasiyanın hər hansı mərhələsindən keçə bilməyən rezidentlər attestasiya

komissiyasının müəyyən etdiyi vaxtda həmin mərhələ üzrə təkrar yekun attestasiyadan keçirlər.

7.2. Birinci mərhələ- Yazılı Komponent. Birinci mərhələdə rezident üç saat ərzində 100 test suala

cavab verir. Test informasiya texnologiyaları və xüsusi optik cihazlar vasitəsilə oxunan sual

vərəqəsi üzrə aparılır. Testin yekununa görə 60 və ya daha çox bal toplayan rezidentlər yekun

attestasiyanın ikinci mərhələsinə buraxılırlar.

7.3. İkinci mərhələ - Praktiki Komponent. İkinci mərhələdə rezident tərəfindən 8 müxtəlif klinik

hal araşdırılır və bir əməliyyat sərbəst həyata keşirilir. Klinik halların araşdırılmasına diaqnostik

müayinələrin sərbəst planlanması və təhlili, müalicə tədbirlərin planlaşdırması və digər

aspektlər aiddir. Klinik halların araşdırılması və əməliyyatın icrası attestasiya komissiyası

tərəfindən məqbul hesab edildikdə rezident yekun attestasiyanın ikinci mərhələsindən

müvəffəqiyyətlə keçmiş hesab olunur.


35

Əlavə 1. 060905- “Ürək-damar cərrahiyyəsi” ixtisası üzrə tematik rotasiyaların strukturu (həftələr və kreditlər üzrə)

Fənn bölümünün (tematik rotasiyasının) adı Həftələr 1 il 2 il 3 il 4 il 5 il Kreditlər 1 il 2 il 3 il 4 il 5 il

ÜFR-01. Baza təhsili 1 1

1 1 0 0 0 0

ÜFR-02. Anatomiya 1 1

1 1 0 0 0 0

ÜFR-03. Fiziologiya və patofiziologiya

ÜFR-03.1. Kliniki fiziologiya və patofiziologiya 1 1

1 1 0 0 0 0

ÜFR-03.2. Uşaqliq dövrüdən ÜDS-in fiziologiya və patofiziologiya 1 1

1 1 0 0 0 0

ÜFR-04. Klinik biokimiya 1 1

1 1 0 0 0 0

ÜFR-05. Anesteziologiya və reanimatologiya

ÜFR-05.1. Ümumi anesteziologiya 1 1

1 1 0 0 0 0

ÜFR-05.2. Mərkəzi venoz və arterial yollar 2 2

3 3 0 0 0 0

ÜFR-05.3. Qidalanma 3 1 2

4 1 3 0 0 0

ÜFR-05.4. Süni mexanik ventillasiya və anesteziоlоji təhcizat 6 2 2 2

7 2 2 3 0 0

ÜFR-05.5. Reanimasiya 2 2

3 3 0 0 0 0

ÜFR-06. Hematologiya

ÜFR-06.1. Transfuziologiya 1 1

3 3 0 0 0 0

ÜFR-06.2. Qan məhsullarinin istifadəsi və qanin toplanib saxlanmasi 1

1

7 0 3 4 0 0

ÜFR-06.3. Koaqulyasiya və trombolizis 1 1

3 3 0 0 0 0

ÜFR-07. Ümumi cərrahiyyə

ÜFR-08. Abdominal cərrahiyyə 8 4 4

10 5 5 0 0 0

ÜFR-08.2. Mediastinum xəstəlikləri 2

2

3 0 3 0 0 0

ÜFR-08.3. Diafraqma xəstəlikləri 2

2

3 0 3 0 0 0

ÜFR-09. Döş qəfəsi cərrahiyyəsi 8 4 4

10 5 5 0 0 0

ÜFR-10. Ürək-damar cərrahiyəsində apparat diaqnostikası

ÜFR-10.1. Stress testlər və kardiomonitorinq 4 2 2

4 2 2 0 0 0

ÜFR-10.2. Exokardioqrafiya 8

4 4

10 0 5 5 0 0

ÜFR-10.3. Diaqnostik radiologiya 4 4

5 5 0 0 0 0

ÜFR-10.4. İnvaziv kardiologiya 8

2 2 2 2 10 0 2 3 3 2


36

ÜFR-10.5. Endoskopiya 8 2

2 2 2 10 3 0 3 2 2

ÜFR-11. Tibbi statistika və informatika 1 1

1 1 0 0 0 0

PFR-01. Ümumi kardiologiya 2 2

3 3 0 0 0 0

PFR-02. Klinik kardiologiya 2 2

3 3 0 0 0 0

PFR-03. Təxirəsalınmaz kardiologiya və aritmiyalar 10 2 2 2 2 2 14 3 3 3 3 2

PFR-04. Uşaq kardiologiyasi 2

2

3 0 3 0 0 0

PFR-05. Ekstrakorporal dövran, hipotermiya, MDS, ECMO, dializ

PFR-05.1. Ekstrakorporal dövran və hipotermiya 3

1 1 1 3 0 0 1 1 1

PFR-05.2. Miokardın qorunması 2

1 1 2 0 0 0 1 1

PFR-05.3. Dializ, ultrafiltrasiya, plazmaferez 3

1 1 1 3 0 0 1 1 1

PFR-05.4. Mexaniki dəstək sistemləri 3

1 1 1 3 0 0 1 1 1

PFR-06. Qazanilmiş ürək xəstəlikləri

PFR-06.1. Perikard xəstəlikləri 4

2

2

6 0 3 0 3 0

PFR-06.2. Ürəyin işemik xəstəlikləri 20 4 4 4 4 4 25 5 5 5 5 5

PFR-06.3. Hipertrofik obstruktiv kardiomiopatiya 4

2 2

6 0 0 3 3 0

PFR-06.4. Miokardit 6

2 2 2 8 0 0 3 3 2

PFR-06.5. Ürək şişləri 2

2

3 0 0 3 0 0

PFR-06.6. Aorta xəstəlikləri 2

2 3 0 0 0 0 3

PFR-07. Ürək qapaqlarının xəstəlikləri 2

2 3 0 0 0 0 3

PFR-08. Transplantasiya

PFR-08.1. Ürək transplantasiyasi 6

2 4 8 0 0 0 3 5

PFR-08.2. Ürək-ağciyər transplantasiyasi 6

2 4 8 0 0 0 3 5

PFR-09. Anadangəlmə ürək xəstəlikləri

PFR-09.1. Sol-sağ şuntlu xəstəliklər 4

2 2 6 0 0 0 3 3

PFR-09.2. Sianotik anomaliyalar 4

2 2 6 0 0 0 3 3

PFR-09.3. Obstruktiv anomaliyalar 4

2 2 6 0 0 0 3 3

PFR-09.4. Müxtəlif anomaliyalar 4

2

2 6 0 0 3 0 3

PFR-10. Damar xəstəlikləri və cərrahiyyəsi 14

3 4 4 3 12 0 3 3 3 3


37

PFR-11. İntensiv terapiya və təhlükəli vəziyyətlər

PFR-11.1. İntensiv terapiya 8

2 2 2 2 8 0 2 2 2 2

PFR-11.2. Şok 6

2 2 2 6 0 0 2 2 2

PFR-11.3. Emboliya və koaqulopatiyalar 4

2 2

4 0 0 2 2 0

PFR-11.4. Kəskin orqan çatmamazlığı 6

2 2 2

6 0 2 2 2 0

PFR-11.5. Dərin hipotermiya və total sirkulyator arrest 4

2 2

4 0 2 2 0 0

PFR-11.6. Erkən yasında kardio-pulmonar bypass 4

2 2

4 0 0 2 2 0

PFR-11.7. Uşaqlarda postoperativ intensiv terapiya prinsipləri 4

2 2 4 0 0 0 2 2

Könüllü seçilmiş fənnin dərindən öyrənilmə dövrü 10 2 2 2 2 2 10 2 2 2 2 2

Elmi-tədqiqat işi (kliniki və/və ya baza elmi) 5 1 1 1 1 1 5 1 1 1 1 1

Dövrü və yekun attestasiya 6 1 1 1 1 2 7 1 1 1 1 3

CƏMİ 241 48 48 48 48 49 300 60 60 60 60 60

Documents

Ürək-damar cərrahiyyəsi