Барилгын норматив баримт бичгийн тогтолцоо

ТОГТОЛЦООНЫ УДИРДЛАГЫН ЧАНАРТАЙ БАРИМТ БИЧИГ

МОНГОЛ УЛСЫН ДЭД БЇТЦИЙН ЯАМ

Улаанбаатар хот 2003 он

Албан ёсны хэвлэл

ХОТ СУУРИНЫ ДЭВСГЭР ГАЗАРТ ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН ИЖ БЇРЭН

ЇНЭЛГЭЭ ЄГЄХ АРГАЧИЛСАН ЗААВАР

УББ 30-201-03

1. Нийслэлийн Хот тєлєвлєлт, эрдэм шинжилгээ, зураг тєслийн хїрээлэнгийн Хот тєлєвлєлтийн секторт боловсруулав.

2. Монгол улсын Дэд бїтцийн Сайдын 2003 оны …. сарын ….-ний єдрийн …. тоот тушаалаар баталж, 2003 оны …. сарын ….-ний єдрєєс эхлэн мєрдєхєєр шийдвэрлэв.

Боловсруулсан:

1. Д.Сарантуяа -Нийслэлийн Хот тєлєвлєлт, эрдэм шинжилгээ, зураг тєслийн хїрээлэнгийн Хот тєлєвлєлтийн секторын эрхлэгч, доктор, архитектор

(Ерєнхий зїйл, I, III, IY бїлэг)

2. П.Батчимэг -инженер-эдийн засагч, магистр (II, III, IY бїлэг)

Зєвлєх

1. Д.Буянтогтох -Нийслэлийн Хот тєлєвлєлт, эрдэм шинжилгээ, зураг тєслийн хїрээлэнгийн ерєнхий захирал магистр, архитектор

2. М.Оргил -Монгол улсын Шинжлэх ухаан, технологийн их сургуулийн Архитектур, зурагзїйн салбарын эрхлэгч, доктор, архитектор, проф.

Редакторлосон:

1. Г.Нарангэрэл -Нийслэлийн Хот тєлєвлєлт, эрдэм шинжилгээ, зураг тєслийн хїрээлэнгийн орлогч захирал бєгєєд ерєнхий инженер, магистр, архитектор

2. Б.Туяа -ахлах эдийн засагч, магистр

Энэхїї нормативын баримт бичгийг Барилга, хот байгуулалт, нийтийн аж ахуйн газар (Засгийн газрын хэрэгжїїлэгч агентлаг)-ын зєвшєєрєлгїйгээр бїрэн болон хэсэгчлэн хувилах, олшруулах, тараахыг хориглоно.

УББ 30-201-03

1

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН ЗААВАРЧЛАХ БАРИМТ БИЧИГ

Х ХО ОТ Т С СУ УУ УР РИ ИН НЫ Ы Д ДЭ ЭВ ВС СГ ГЭ ЭР Р Г ГА АЗ ЗА АР РТ Т Х ХО ОТ Т Б БА АЙ ЙГ ГУ УУ УЛ ЛА АЛ ЛТ ТЫ ЫН Н И ИЖ Ж Б БЇ ЇР РЭ ЭН Н Ї ЇН НЭ ЭЛ ЛГ ГЭ ЭЭ Э Є ЄГ ГЄ ЄХ Х

А АР РГ ГА АЧ ЧИ ИЛ ЛС СА АН Н З ЗА АА АВ ВА АР Р

METHODOLOGICAL GUIDELINE ON THE DETAILED URBAN DEVELOPMENT ASSESSMENT FOR URBAN LAND

2004 оны 01дїгээр сарын 01-ний єдрєєс эхлэн мєрдєнє.

Ерєнхий зїйл

Ажлын зорилго

Энэхїї їнэлгээг боловсруулах зорилго бол Монгол улсын хот суурины

экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгалах їїднээс хотын газар нутгийн зохион

байгуулалтыг шинэчлэн бїсчилж горимлох, архитектур-орон зайн тєлєвлєлтийн

бїтцийг сэргээн шинэчилж сайжруулах, зах зээлийн хэрэгцээ шаардлагын дагуу

газар ашиглалтын тєлбєрийг олон хїчин зїйлсээс хамааруулан ялгаварт їнээр

тогтоох, хот байгуулалтын мэдээллийн санг байгуулах зэрэг олон чухал асуудлыг

шийдвэрлэхэд гол їндэслэл болгон ашиглахад чиглэгдэнэ.

Боловсруулах їндэслэл

Монгол улсын тєрєєс экологийн талаар баримтлах бодлогодоо “Хот

байгуулалт эрїїл мэнд“ гэсэн тодорхой заалтыг тусгасан. Уг заалтын дотор “. . . хот

орчмын байгаль цаг уурын онцлог, экологийн даац, оршин суугчдын эрїїл, аюулгїй

орчинд ажиллаж амьдрах шаардлагыг нарийн тооцсон архитектурын зохиомж,

барилгын бїтээц хийц, инженерийн болон ногоон байгууламж, зам тээврийн бїтэц

зохион байгуулалтыг бїрдїїлж хєгжїїлэх“ гэсэн нь нэгэн тодорхой їндэслэл

болдог. Нєгєє талаас 1998 онд Хот байгуулалтын хуульд хот тєлєвлєлтийн їе шат

бїрд хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээ єгч байхыг хуульчилж заасан.

Хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээг єгєх тївшин газар нутгийн хамрах хїрээ Уг їнэлгээг хот тєлєвлєлтийн эрэмбэ дараалал ёсоор улсын, бїсийн, орон

нутгийн гэсэн гурван тївшинд їе шат бїрдээ євєрмєц асуудлуудыг шийдвэрлэх

зорилгоор хийнэ.

УББ 30-201-03

2

Їнэлгээ єгєхєд ашигласан материал

Хот суурины газар нутагт хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээг єгєхєд дараах

материалуудыг ашиглана. Їїнд:

­ Хотын байр зїйн зураглал 1:2000, 1:100 000 масштабтай

­ Ерєнхий тєлєвлєгєєний зураглал 1:10 000 масштабтай

­ Статистик тоон мэдээллїїд (хїн ам, дэд бїтэц, їйлдвэр, соёл, боловсрол,

їйлчилгээ, орон сууц г.м)

­ Їндэсний мэргэжилтнїїдийн боловсруулсан инженер, эдийн засгийн

їнэлгээ ба газрын суурь їнийн аргачлал

­ Гадаадын онол-практикийн туршлага

­ Салбарын шинжлэх ухаануудын холбогдох суурь болон хавсарга

судалгаанаас (инженер геологи, геоэкологи физик газар зїй г.м)

Ямар тївшинд, ямар материалтай зураглалаар, ямар хїрээг хамарч уг

їнэлгээг єгєхєєс хамаарч, ашиглах материалуудын бїтэц єєрчлєгдєн баяжигдах

болно.

Мєн байгаль орчныг хамгаалах хууль эрхийн актууд, бусад холбогдох хууль

дїрэм, стандартуудыг мєрдлєг болгоно.

Гарах їр дїн

Хот суурины барилгажсан газар нутагт хот байгуулалтын гол элементїїдийн

(барилга байгууламж, зам талбай, ногоон байгууламж, байгаль орчин г.м) иж бїрэн

їнэлгээний эцсийн їр дїнг їндэслэн, хэтийн хєгжилд нєлєєлєх хїчин зїйлсийг

дараах байдлаар тогтоож єгнє. Їїнд:

1. Байгалийн хїчин зїйлс

2. Эдийн засгийн хїчин зїйлс

3. Нийгмийн хїчин зїйлс

4. Шинжлэх ухаан техник-технологийн тївшин

5. Хот байгуулалтын хїчин зїйлсийг хамруулна.

Хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээний ач холбогдол

Тухайн улсын хот суурины газар нутагт хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээ

єгєх нь танин мэдэхїйн їйл ажиллагаа байдаг. Иймд хот суурины байгалийн

нєхцєл, нєєцийг ововчтой ашиглаж, єнєє їеийнхээ хэрэгцээг хангаж, улмаар хойч

їедээ хохиролгїйгээр євлїїлэн їлдээх гэсэн тогтвортой хєгжлийн їзэл

баримтлалын дэлхийн нийтлэг зарчим мєрдєгдєх нєхцєл бїрдэнэ.

УББ 30-201-03

3

Їнэлгээний нийгэм-эдийн засгийн ач холбогдол нь одоо байгаа нєхцєлийг

бодитой илрїїлж, хот суурины суурьшлын сїлжээг оновчтой тогтоох, дэд бїтцийг

бїрдїїлэх, хїн амын соёл ахуйн їйлчилгээний зарчмыг тогтоох зэрэг хєгжлийг

тїргэтгэх хїчин зїйлсийг тодорхойлж єгдєгт оршино

Хот суурины дэвсгэр газар нутагт иж бїрэн цогцолбор їнэлгээ єгєх нь

экологи, нийгэм эдийн засаг, байгаль техникийн шинжлэх ухааны харилцан

шїтэлцээ бїхий цогц їйл ажиллагаа юм.

Уг їнэлгээ нь хот тєлєвлєлтийн зураг тєсєл боловсруулах дэс дараалал

ёсоор бїс нутгийн хєгжлийн тєсєл, хот суурины ерєнхий тєлєвлєгєє,

барилгажилтын тєсєл зэрэгт хийгдэж, эдгээр їе шатанд шийдэх асуудлуудын гол

їндэслэл нь болж ашиглагдана.

Хїрээлэн буй орчны асуудлуудыг шийдвэрлэхэд хуримтлагдсан онол-

практикийн тєвшин нь хот байгуулалтын судалгааны ажлын цаашдын хандлагыг

тодорхойлж єгдєг. Иймд “хїрээлэн буй орчин” гэсэн нэгдмэл систем болон тїїний

нэгэн бїрэлдэхїїн-“байгалийн цогцолборын динамик єєрчлєлт хувьсал”-ын

шалтгааныг илрїїлэх арга зїйг оновчтой сонгох нь нэн чухал юм.

Ландшафтын арга нь байгаль орчныг бїрэлдэхїїн тус бїрээр нь авч їзэн

харилцан хамааралт їйл явцыг нь судалж, ландшафтын мєн чанарыг илрїїлж

єгнє. Харин энэхїї арга байгальд нєлєєлєх хїний їйл ажиллагааг бїрэн авч їзэж

чаддаггїй байна.

Экологийн арга нь хїний їйл ажиллагааны нєлєєллийг гїнзгийрїїлэн,

їзэгдэл юмсын їйл явцыг бодитоор їнэлж, їндэслэл гаргах боломжийг бїрдїїлнэ.

Экологи-ландшафтын арга нь хосолмол шинжтэй нэг нь нєгєєгєє тодруулан

баяжуулж, улмаар физик газар зїйн тодорхой нєхцєлд орчин їеийн техник эдийн

засгийн хєгжлийн тївшинд шинжлэх ухааны їндэслэлтэй шинэ арга замыг хот

тєлєвлєлтєнд нээж єгдєг юм. Нєгєє талаас хот тєлєвлєлтийн уламжлалт арга

замуудыг сайжруулан хадгалахын зэрэгцээ экологйн байр сууринаас байгаль

нийгмийн харилцан шїтэлцээг авч їзэн агуулга хэлбэрээ баяжуулж єгнє.

Зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцооны їед хот байгуулалтын зураг тєслийн

їйл ажилагааны гол зорилго нь хїрээлэн буй орчинд хїний їйл ажиллагаанаас

їїссэн сєрєг нєлєєллийг экологийн болон тогтвортой хєгжлийн їзэл баримтлалын

їїднээс авч їзэн, хотын ландшафтыг барилгажсан орчин, нийгэм-эдийн засгийн

орчинтой нь шїтэлцїїлж, хїн амын амьдрах орчинг бїхэлд нь шинэчлэн сэргээх

їнэлгээг єгч, бїсчлэлийн горимыг тогтоож, газар ашиглалтын системчлэлийг бий

болгоход оршино.

УББ 30-201-03

4

Хотын газар нутагт иж бїрэн їнэлгээг єгєхєд харгалзах хїчин зїйлийн тоо,

бїтэц шинж чанар болон їзїїлэлтїїдийг сонгоход тухайн газар нутгийн онцлог

нєлєєлнє. Нєгєє талас статистик тоон єгєгдлїїдийг байнга сайжруулж, стандарт

журмыг мєрдєнє.

I. Хот суурин газар нутагт хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээ єгєх арга зїй

1.1. Орчин їед байгаль-хїн-технологийн хоорондын харилцан хамаарлыг

системийн аргаар хандан судлах нь байгальд нєлєєлж буй хїний їйл ажиллагааны

їр дагаврын эерэг, сєрєг талыг бодитой илрїїлж єгдгєєрєє бусад тєрлийн

хэвшмэл аргуудаас давуутайд тооцогдоно.

Їїнтэй уялдуулж тухайн газарт хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээ єгєх арга

зїйг сонгохын тулд хїрээлэн буй орчныг нэгдсэн систем гэж їзэж, “байгаль-орчин”,

“зохиомол орчин”, “нийгэм-эдийн засгийн орчин” гэсэн 3 дэд системд ангилан

судлахад зориулсан загварыг схем 1-ээр їзїїлэв.

1.2. Тухайн газар нутагт экологи-эдийн засгийн їнэлгээ єгєх нь танин

мэдэхїйн їйл ажиллагааны нэгэн тєрєл бєгєєд хот байгуулалтын мэдээллийн санг

бїрдїїлэх гол їїсвэр байна

1.3. Экологи-эдийн засгийн їнэлгээг газар нутагт єгєхдєє байгаль орчныг

хамгаалах, оновчтой ашиглах талаарх хууль эрх зїйн актуудыг мєрдлєг болгоно.

1.4. Энэхїї їнэлгээ боловсруулах асуудалтай холбогдуулан Монгол орны

физик газар зїй, эдийн засгийн мужлалыг судлахын зэрэгцээ тухайн орон нутгийн

ерєнхий болон євєрмєц зїй тогтлыг нь илрїїлэн авч їзнэ.

1.5. Газар бол бодит зїйл. Тїїнийг ямар чиглэл зориулалтаар ашиглаж

болохыг тєсєєлєх нь хийсвэрлэх санаа болно. Манай орны газар нутагт їнэлгээ

єгєх бодит зїйл нь Монгол улсын їндэсний газар нутаг мєн.

1.6. Иж бїрэн цогцолбор їнэлгээ єгєх їйл ажиллагааны хїрээнд хїрээлэн

буй орчныг системийнх нь хувьд байгаль орчин, зохиомол орчин, нийгэм-эдийн

засгийн орчин гэсэн 3 багц, 42 дэд хїчин зїйлд ангилан судална. Энэхїї нийтлэг

хэв шинжийн системийн загварыг схем 2-оор илэрхийлнэ.

.

УББ 30-201-03

5

УББ 30-201-03

6

УББ 30-201-03

7

1.7. Хїрээлэн буй орчны экологийн нєхцєлийн дїн шинжилгээг хїснэгт А-аар

илэрхийлсэн онолын загварын дагуу судалж, бохирдолд нєлєєлєх гол хїчин

зїйлсийг тогтоож, тїїнд їндэслэн, хэтийн бодлого, арга хэмжээг боловсруулж

мєрдєнє. (Улаанбаатар хотын жишээн дээр їзїїлэв)

1.8. Газар нутгийн зохион байгуулалт, хот байгуулалтын тєлєвлєлтийн їе

шат бїрд газрыг ашиглах тєрлийг нарийвчлан харуулсан бїсчлэлийг хийнэ. Зураг

тєсєл боловсруулах їе шат бїрд газар нутгийг хэрхэн ашиглаж болох тєрлїїдийг

хавсралт 1-д ангилан їзїїлэв.

1.9. Газар нутгийг эзэмшиж ашиглах тєрлийг тогтоохдоо тухайн аймаг, хот,

орон нутгийн санал болон экологи-эдийн засаг, газар зїйн байршилт, байгаль цаг

уурын нєхцєл, нєєц баялаг, шинжлэх ухааны техник технологийн чадавхийг онцлон

харгалзана.

1.10. Газрыг эзэмших тєрлїїд нь нийгмийн хэрэгцээ шаардлагаас хамаарч

тогтоогдоно. Газрыг нэг тєрлийн їїрэг зориулалтаас нєгєєд шилжїїлэн эзэмшиж

ашиглах нь мєн нийгмийн хэрэгцээнээс шууд хамаарна.

1.11. Газар эзэмшлийн їндсэн нэгжийг эдэлбэр газар гэж нэрлэн, эзэмших

талбайн нэгжийн їзїїлэлтийг “1 га”-аар илэрхийлнэ.

1.12. Байгалийн хїчин зїйлс, тїїний їзїїлэлтїїдийн шинж чанар нь эдэлбэр

газрын хэмжээ тухайн хот суурин бїрт харилцан адилгїй хэмжэтэй байна.

II. Хот суурин газрын эзэмшилт, ашиглалтын болон орон зайн тєлєвлєлтийн шалгуур їзїїлэлтїїд

Хот бол нийгэм-эдийн засгийн нийлмэл систем юм. Энэ нь барилга

байгууламжийн хувьд їндсэн зургаан дэд системд ангилагдана. Їїнд:

1. Эдийн засгийн їйл ажиллагааны салбар;

2. Соёл ахуйн болон нийтийн ахуйн їйлчилгээ;

3. Орон сууцны фонд;

4. Гудамж, замын сїлжээ;

5. Тээврийн байгууламж;

6. Инженерийн байгууламж.

УББ 30-201-03

8

УББ 30-201-03

9

УББ 30-201-03

10

Хотын газар нутгийг їїний дагуу їїргийн бїсчлэлээр ангилан, орон сууцны

хороолол болон їйлдвэрийн бїсийн газар эзэмшилт, ашиглалтыг судалгаа-

тооцооллын бїс тус бїрээр дараах байдлаар тооцох шаардлагатай.

Барилгажилтын нягтралыг тооцоолж гаргахад орон сууцны хорооллын хувьд

орон сууцны фонд, барилгын талбай, эзлэхїїн, давхар зэрэг їзїїлэлтийг тулгуур

їзїїлэлт болгон авах ба їйлдвэрийн бїсийн хувьд їйлдвэрлэлийн болон туслах

талбай, зїлэгжїїлсэн ба нєєц талбайг авна.

Хот байгуулалтын зураг тєслийн їе шатнаас хамаарч, тєлєвлєлт (хэтийн

тєлєв)-ийн шийдлийн эдийн засгийн їнэлгээнд техник-эдийн засгийн їндсэн

їзїїлэлтїїдийн системийг ашигладаг. Їїнийг їндсэн 2 хэсэгт хуваана. Їїнд:

-Орон сууц, олон нийтийн барилгын їзїїлэлтїїд, тэдгээрийн ашиглалт;

-Газар ашиглалтын їзїїлэлтїїд.

2.1. Орон сууцны барилгын хувьд доорх їзїїлэлтїїдийг тодорхойлно. Їїнд:

• Сууцны талбай, м 2 -Їндсэн єрєєнїїдийн нийлбэр талбай;

• Нийт талбай, м 2 -Їндсэн болон туслах єрєєнїїдийн талбайн

(ашигтай) нийлбэр ханын шїїгээ, орон сууцны доторх хонгил,

хаалт;

• Орон сууцны дундаж -Орон сууцны нийт талбайг нийт сууцны тоонд харь-

нийт талбай, м 2 цуулсан харьцаагаар илэрхийлэгдэнэ.

• Тєлєвлєлтийн -Тухайн суурьшлын бїсийн сууцны талбайг нийт

коэффициент К 1 талбайд харьцуулсан харьцаагаар илэрхийлэгдэнэ.

Сууцны тєлєвлєлтийн чанараас хамаарч К 1 коэффициент

нь орчин їеийн тохилог барилгад 0.55-0.7 байх бєгєєд

тєлєвлєлтийн хугацаанд доод хязгаар уруу туслах

єрєєнїїдийн талбайг нэмэгдїїлэх зорилгоор тэмїїлэх

ёстой.

• Эзлэхїїний -Орон сууцны барилгын эзлэхїїний бїх талбайд

коэффициент К 2 харьцуулсан харьцаагаар илэрхийлэгдэнэ. Тухайн

коэффициент нь давхрын єндрєєс хамаарч 3.4-4.7

байдаг.

• Коэффициент К 3 -Ямар нэгэн давхрын бїх талбайг барилгажилтын

талбайд харьцуулсан харьцаагаар илэрхийлэгдэнэ. Энэ

коэффициент нь давхраас хамаарч ялгавартай

тогтоогддог ба 5 давхар сууцанд 0.66-0.81; 9 давхар

УББ 30-201-03

11

сууцанд 0.59-0.75 байх жишээтэй. Тухайн коэффи-

циентийн єєрчлєлт нь тєрєл бїрийн давхар бїхий хийц,

бїтээцийн тєлєвлєлтєєс голлон хамаарах ба ялангуяа

босоо тээврийн байгууламжтай (лифт, єргєгч цамхаг, г.м)

байшингуудад илїї єєрчлєгддєг байна. К 3 нь онолын

їндсэн дээр ашиглагддаг.

• Орон сууцны -Дундаж гармоник харьцуулалтыг дараах томъёо-

дундаж давхар Э гоор илэрхийлнэ.

О -орон сууцны барилгын нийт талбай, м 2 ;

О 1 ;О 2 ;О 3 ; . . .О 4 -1;2;3; . . . n давхрын нийт талбай, м 2 ;

1; 2; 3; . . . n –давхрын тоо;

Дундаж давхар нь тухайн хот болон районы єндєр-

жилтийн нїїр царайг илтгэдэг. Тїїнээс гадна хот

байгуулалтын норм, нормативын їзїїлэлтїїд давх-рын

хэмжээнээс ихээхэн шалтгаалж, ялгардаг учир бодит

їзїїлэлтийг нормативын їзїїлэлттэй харьцуу-лан хянах

нєхцєл буюу шалгуур їзїїлэлт болдог.

• Суурьшлын бїсийн -Барилгажсан болон нєєц, барилгажаагїй талбайг

барилгажилтын суурьшлын нийт талбайд харьцуулсан харьцаагаар

нягтрал П илэрхийлэгдэнэ.

С-орон сууцны барилгажсан талбайн нийлбэр, га;

Т Ж -суурьшлын талбай, га

• Орон сууцны фондын -1 га суурьшлын талбайд ногдох орон сууцны нийт

цэвэр нягтрал σ НЕТТО талбайн хэмжээгээр илэрхийлэгдэнэ.

О -орон сууцны нийт талбай, м 2 ;

Т Ж -суурьшлын талбай, га

• Орон сууцны фондын -1 га нийт талбайд ногдох орон сууцны нийт

бохир нягтрал σ БРУТТО талбайн хэмжээгээр илэрхийлэгдэнэ.

n

O

4

O

3

O

2

O O

O

n 4 3 2 1 + + + + +

= ...

Э

Ж НЕТТО T

O = σ

;% Ж

П T

C 10 2

=

М БРУТТО T

O = σ

УББ 30-201-03

12

О -орон сууцны нийт талбай, м 2 ;

Т М –тухайн хорооллын (тооцоолол судалгааны

бїсийн) нийт талбай, га.

• Хїн амын суурьшлын - 1 га нутаг дэвсгэрт ногдох хїн амын тоогоор

нягтрал σ Н илэрхийлэгдэнэ.

Н -тухайн бїсийн хїн амын тоо, хїн;

Т -тухайн бїсийн нийт нутаг дэвсгэр, га

2.2. Газар ашиглалт, эзэмшилтийн хувьд дараахи їзїїлэлтїїдийг шалгуур

їзїїлэлт болгон авна.

• Газар эзэмшилтийн коэффициент К’

Т П - їйлдвэр аж ахуйн газрын барилгажсан талбайн нийлбэр, га;

Т О - їйлдвэрлэлийн туслах талбайн нийлбэр (їйлдвэрлэлийн дотоод

тээврийн талбай, цахилгаан эрчим хїчний байгууламж, сантехникийн

байгууламж, туслах барилга байгууламж, отвал болон бусад), га;

Т Р - їйлдвэрийн нєєц талбай, га;

Т- їйлдвэрийн бїсийн нийт талбай, га.

Газар эзэмшилтийн коэффициент нь газар нутгийн 20.0-35.0 хувьд

хэлбэлзэнэ.

• Газар ашиглалтын коэффициент К”

Т Т - автозам, тємєр замын салаа, орц, эстакад г.м. бусад барилга

байгууламжийн нийт талбай, га.

Эдэлбэр газрын ашиглалтын коэффициент нь єндрийн байдлаас хамаарч

0.7-1.5 байна.

• Цэцэрлэгжїїлэлтийн коэффициент К’”

Т

Т Т Т К'

Р О П ) ( + + =

Т

Т Т Т Т К"

Т Р О П ) ( + + + =

Т

Т ' К"

З =

T H σ H =

УББ 30-201-03

13

Т З - цэцэрлэгжїїлсэн талбай, га.

• Їйлдвэр аж ахуйн бїсийн барилгажилтын цэвэр нягтрал D П

С- їйлдвэрийн бїсэд байрлах барилга байгууламжийн эзлэх нийлбэр

талбай, га;

Т n - їйлдвэрийн бїсийн талбай, га.

2.3. Хот байгуулалт-эдийн засгийн їнэлгээ нь тухайн хот, тєв, суурины газар

ашиглалтын одоогийн байдал, їндсэн хєрєнгийн балансын єртгийн їзїїлэлтэд дїн

шинжилгээ єгч, хотын дэвсгэр нутаг ашиглалтын хэтийн тєлєвийн гол шийдэл, тоон

їзїїлэлтэд тулгуурлан, хотын нийт нутаг дэвсгэрт буюу тухайн хэсгийн їнэлгээг

їндэслэлтэй тогтооход чиглэгдэнэ.

2.4. Їнэлгээнд тулгуурлан тухайн хот, суурины нутаг дэвсгэрт байршиж

байгаа їйлдвэр, аж ахуйн нэгжийн газар эзэмшсэний болон ус, дулаан, цахилгаан,

бїх тєрлийн инженерийн барилга байгууламж, зам талбайн їндсэн хєрєнгийг

ашигласны зохих тєлбєрийг тогтооно. Энэ нь хот, тєв, суурины тєлєвлєлт, зохион

байгуулалтын онцлог, тэдгээрийн дэвсгэр нутгийн инженер-геологийн цогц хїчин

зїйлс, экологийн нєхцєл, тухайн хот, сууринд явуулах хот байгуулалтын

бодлоготой нягт уялдан тогтоогдох судалгаа, боловсруулалтын нарийвчилсан ажил

болно.

III. Газар нутгийн хїн амын багтаамж ба нєєц талбай

Газар нутгийн хїн амын багтаамжийг тодорхойлох асуудал газар нутгийн иж

бїрэн їнэлгээний їр дїнд нєлєєлєх нэгэн хїчин зїйл болно.

Газар нутгийн хїн амын багтаамжийг тогтоосноор хїн амыг єдєр тутмын

хэрэгцээт бараа болон соёл, ахуйн їйлчилгээгээр ойрын зайнаас хангах, байгаль,

экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгалах, хамгаалах ач холбогдолтой.

3.1. Їйлдвэрлэлийн нилээд хэдэн салбар хєгжсєн томоохон хот суурин, мєн

амралт аялал жуулчлалын чиглэлээр хєгжих хот сууринд болон бусад газар

нутгийн хїн амын багтаамжийг зайлшгїй тооцох шаардлагатай юм.

Газар нутгийн хїн амын багтаамжийг тэдний єдєр тутмын амьдрал ахуйд

зайлшгїй хэрэгцээ шаардлагатай байгалийн нєєцийн судалгаанд тулгуурлан

тооцоолон гаргана. Энэ судалгаанд:

-Їйлдвэрийн болон иргэний барилга байгууламжид тохиромжтой газар нутаг;

П

П

Т

С 10 D

2

=

УББ 30-201-03

14

-Хот орчмын хєдєє аж ахуйн баазад зориулагдсан хєдєє аж ахуй эрхлэхэд

тохиромжтой газар нутаг;

-Газрын гадаргын дээрхи болон хєрсєн (гадаргын) доорхи усны нєєц;

-Хїн амын амралт зугаалгыг зохион байгуулах газар нутаг тус тус багтана.

3.2. Газар нутгийн иж бїрэн їнэлгээний їр дїнд їндэслэн дээр дурдсан

байгалийн нєєцийг тодорхойлж, газар нутгийн хїн амын багтаамжийг тооцоолон

гаргана.

3.3. Газар нутгийн иж бїрэн їнэлгээний їр дїнд їндэслэн байгалийн нєєц,

їйлдвэр болон иргэний барилга байгууламжийн талбайд орших хїн ам, ус,

рекреацийн нєєц, хот орчмын хєдєє аж ахуйн бїтээгдэхїїний хангамж зэрэг

асуудлуудтай харилцан уялдаатайгаар газар нутгийн хїн амын багтаамжийг тухайн

хїчин зїйлээр ойролцоогоор тооцно.

Газар нутгийн хїн амын тухайн багтаамжийг гаргаж, дїн шинжилгээ хийсний

їндсэн дээр эцсийн байдлаар хїн амын багтаамжийн хамгийн бага їзїїлэлтийг

сонгон авна. Хїн амын багтаамж 1 км 2 газар нутагт 50-60 хїнээс хэтэрсэн

тохиолдолд тухайн газар нутагт байх хамгийн их хїн амын тоог тогтоож, газар

нутгийн даацыг хэтрїїлэхгїй байх бодлого явуулна.

• Їйлдвэрлэлийн болон иргэний барилга байгууламжид зориулсан газар нутгийн

хїн амын багтаамжийг тодорхойлох томьёо нь:

D 1 -газар нутгийн тухайн хїчин зїйлд тохирох хїн амын багтаамж, хїн

Т i -i районы нэн тохиромжтой гэж їнэлэгдсэн газар нутаг, га

Н -1000 хїнд ногдох газар нутгийн ойролцоо хэрэгцээ, (їйлдвэрлэлийн

онцлогоос хамааран 1 км 2 -т 20.0-25.0 мян.хїн)

• Газар нутгийн усны нєєцєд тохирох хїн амын багтаамжийг тодорхойлоход

газрын гадаргын дээрх болон хєрсєн доорх усны нєєцийн нийлбэрээр авч їзнэ.

D 2 =D 3 +D 4

D 2 -газар нутгийн усны нєєцєд тохирох хїн амын нийлбэр багтаамж, хїн

D 3 -газар нутгийн гадаргын дээрхи усны нєєцєд тохирох хїн амын

багтаамж, хїн

D 4 -газар нутгийн хєрсний доорхи усны нєєцєд тохирох хїн амын

багтаамж, хїн

H

1000 x Т n

1 i

i ∑ = = D1

УББ 30-201-03

15

• Газар нутгийн гадаргын дээрхи усны нєєцєд тохирох хїн амын багтаамжийг

дараах томьёогоор тодорхойлно.

D 3 -газар нутгийн гадаргын дээрхи усны нєєцєд тохирох хїн амын

багтаамж, хїн

Р i -i районы ус зарцуулалтын байдал, м 3 /хоног

Р -1000 хїнд ногдох усан хангамжийн хэрэгцээ, м 3 /хоног (тухайн районы

хєгжлєєс хамаарч 1000-2000 м 3 /хоног)

К -бохир усыг цэвэршїїлэн халдваргїйжїїлэх итгэлцїїр,

(ємнєд хэсэгт 0.25; хойд хэсэгт 0.1)

• Газар нутгийн хєрсєн доорх усны нєєцєд тохирох хїн амын багтаамжийг дараах

томьёогоор тодорхойлно.

D 4 -газар нутгийн хєрсний доорх усны нєєцєд тохирох хїн амын

багтаамж, хїн

Э i -i районы газар нутгийн гїний усны ундаргын модуль, м 3 /хоног⋅га

Т i -i районы газар нутаг, га

Р 0 -1000 хїнд ногдох усны хэрэглээний норматив, м 3 /хоног (40 м 3 /хоног)

• Рекреацийн нєєцєд нийцсэн газар нутгийн хїн амын багтаамжийг тухайн

районы хїн амын оргил ачааллын їед 40.0 хувь нь амрахаар, сэрїївтэр уур

амьсгалтай газарт: ойд-75.0 хувь, усанд-25.0 хувь; халуун, хуурай уур

амьсгалтай нутагт эсрэгээр ойд-25.0 хувь, усанд-75.0 хувь байхаар зохион

байгуулж, дараахи томъёог хэрэглэн тооцоолно.

D 5 - рекреацийн нєєцєд нийцсэн газар нутгийн хїн амын багтаамж, хїн

T i - рекреацид нэн тохиромжтой гэж їнэлэгдсэн газар нутаг, га

Л- тухайн газар нутагт ойн эзлэх хувийн жин, %

P

1000 x K x Pi n

1 i ∑

= = D3

О

i i

Р

1000 x T x Э n

1 i ∑

= = D4

M x H x 100

1000 x 0.5 x Л x T n

1 i

i ∑ = = D5

УББ 30-201-03

16

0.5- хотын ногоон бїсийн зєвшєєрєгдсєн хэмжээг харгалзсан итгэлцїїр

Н- 1000 хїнд ногдох рекреацийн газар нутгийн ойролцоо хэрэгцээ, га

(дундаж їзїїлэлт нь 1 га-д 5 хїн ноогддог учраас энэ нормативыг 2

км 2 -аар авна)

М- усны болон ойн ойролцоо рекреацийг зохион байгуулах итгэлцїїр

(сэрїївтэр уур амьсгалд М=0.3; халуун дулаан уур амьсгалд М=0.1)

• Рекреацийг усны ойролцоо зохион байгуулахад дараах томъёог хэрэглэнэ:

D 6 - рекреацийн нєєцєд нийцсэн газар нутгийн хїн амын багтаамж, хїн

В i - i районы усанд сэлэхэд тохиромжтой зурвас газар, км

С- наран шарлагын газрын боломжийг харгалзсан итгэлцїїр (ой болон

ойт хээрийн бїст С=0.5; хээр талын бїст C=0.3)

0.5- 1000 хїнд ногдол наран шарлагын газрын ойролцоо норматив хэмжээ,

км

М- урьд М-тэй ижил (сэрїївтэр уур амьсгалд М=0.1-0.15 халуун дулаан

уур амьсгалд М=0.3-0.4)

• Хот орчмын хєдєє аж ахуйн баазын зохион байгуулалтын нєхцєлийг харгалзсан

газар нутгийн хїн амын багтаамж нь тїїнд ногдож болох газрын тооцоонд

їндэслэн (ээлжлэн тариалах системийн шаардлагатай харьцааг баримтлах

нєхцєлийг анхаарах) тодорхойлогдоно. Тїїнчлэн тухайн газар нутагт

тээвэрлэлтийн даац муутай, тїргэн муудах бїтээгдхїїний їйлдвэрлэлийн ач

холбогдлыг тооцох шаардлагатай.

D 7 - хот орчмын хєдєє аж ахуйн баазын зохион байгуулалтын нєхцєлийг

харгалзсан газар нутгийн хїн амын багтаамж, хїн

Т i - хєдєє аж ахуй эрхлэхэд нэн тохиромжтой гэж їнэлэгдсэн газар нутаг,

га

Е- хот орчмын хєдєє аж ахуйн баазын зориулалтаар ашиглах боломжийг

харгалзсан итгэлцїїр, (энэ итгэлцїїр тодорхой нєхцєл байдлаас

хамааран 0.1-1.0 байх ба харин дундад бїслїїрийн районд 0.2-0.3 ч

байж болно.)

M 0.5

1000 x C x B n

1 i

i ∑ = =

2 D6

П

1000 x E x T n

1 i

i ∑ = = 7 D

УББ 30-201-03

17

П- 1000 хїнд ногдох хот орчмын хєдєє аж ахуйн баазын хэрэглээг

їзїїлсэн ойролцоо хэмжээ, га (агро-эдийн засгийн байдлаас хамаарч

500-2000 байна.)

3.4. Газар нутгийн тєлєвлєлтийн схемийг боловсруулах эрэмбэ дараалал:

I. Тєлєвлєлтийн одоогийн байдалд хийх анализ;

II. Тєлєвлєлтийн бїтцийн шинэчлэлтийн схемийг боловсруулах;

III. Урдах їеийн тєлєвлєлтийн одоогийн байдалд хийсэн мєн

ємнєх їеийн байдлын анализ;

IV. Тєлєвлєлтийн хэтийн бїтцийн схем боловсруулах;

V. Тєлєвлєлтийн бїтцийн тєсєл схем боловсруулах;

VI. Газар нутгийн їїргийн бїсчлэл;

VII .Тєслийн тєлєвлєгєє.

А. Нэрсийн жагсаалт ба тєлєвлєлтийн байдлын байгаль газарзїй болон

эдийн засгийн їйл ажиллагааны їндсэн элементїїдийн байршлын хамаарал;

Б. Тєлєвлєлтийн бїтцийн элементїїдийг голлох байр сууриар нь эрэмбэлж,

тэдгээрийн хїрээ, нєлєєлєх бїс, ангиллын эцсийн їр дїн;

В. Байгаль орчныг хамгаалах, їйлдвэрлэл, газар нутгийн суурьшлын хэтийн

зохион байгуулалтын їйл явцын зарчимтай уялдуулсан тєлєвлєлтийн бїтцийг

хєгжїїлэх їндсэн хандлагын їнэлгээний эцсийн дїн.

IV. Барилгажсан газар нутгийн хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээ

4.1. Тухайн хот суурины экосистемийн тэнцвэрийг хадгалах, оршин суугчдын

аюулгїй эрїїл орчинд ажиллаж амьдрах тааламжтай нєхцєлийг нь бїрдїїлэх

зорилтыг зєвхєн хот байгуулалтын олон талт їйл ажиллагаагаар шийдвэрлэж

болно. Газар нутгийн хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээг єгєх аргыг баллаар,

єртгийн їзїїлэлтээр, экспертээр, эсвэл хосолмол гэж ангилна. Улсын, бїсийн, орон

нутгийн зэрэг ямар тївшинд хир зэрэг бїрдэл, чанар бїхий судалгаа мэдээллийг

ашиглан зураг тєсєл болосруулах аль їе шатанд ямар масштабаар зураг тєсєл

гїйцэтгэхээс шалтгаалан дээрх аргуудаас сонгож хэрэглэнэ.

4.2. Хот суурины барилгажсан газар нутагт хїрээлэн буй орчны (нэгдсэн

экосистем) нєхцєлийг нарийвчлан эерэг ба сєрєг талыг илрїїлж, їнэлгээг єгєх

їїднээс энэхїї аргачлалыг 5 шатлалтай ангиллаар їнэлгээний 3 бїлэг хїчин

УББ 30-201-03

18

зїйлсийн їзїїлэлт бїрт тохируулан тогтоож, 5 баллын системийн аргыг

хэрэглэхээр боловсруулав.

Їїнд: -Байгаль экологийн хїчин зїйлсээр єгєх їнэлгээнд газар нутгийг нэн

тохиромжтой, тохиромжтой, хязгаарлагдмал тохиромжтой,

тохиромжгїй, нэн тохиромжгїй (нэгдсэн їнэлгээг хїснэгт 1-д, дэд

хїчин зїйлс бїрийн їнэлгээг хїснэгт 1.1-1.6.2-т їзнэ її);

-Нийгэм эдийн засгийн хїчин зїйлсээр єгєх їнэлгээнд хїн амын соёл,

ахуйн їйлчилгээний хэрэгцээ, хангамжийн тївшингы илрїїлэх їїднээс

нэн єндєр, єндєр, дунд, доогуур, нэн доогуур (нэгдсэн їнэлгээг хїснэгт

2-т, дэд хїчин зїйлс бїрийн їнэлгээг хїснэгт 2.1-2.4.5-д їзнэ її);

-Архитектур, орон зайн тєлєвлєлт-ландшафтын хїчин зїйлсээр єгєх

їнэлгээнд байгалийн болон хотын элементїїдийн шинж чанарт

экспертийн аргаар їнэлгээ єгч, нэн єндєр, єндєр, дунд, доогуур, нэн

доогуур гэсэн 5 шатлалыг; архитектур орон зайн тєлєвлєлт,

ландшафтын шинж байдалд нь нэн тохиромжтой, тохиромжтой,

хязгаарлагдмал тохиромжтой, тохиромжгїй, нэн тохиромжгїй гэсэн

ангиллыг баримтлан (нэгдсэн їнэлгээг хїснэгт 3-т, дэд хїчин зїйлс

бїрийн їнэлгээг хїснэгт 3.1-3.3.4-т їзнэ її) 5 баллын їнэлгээг тус тус

єгнє.

-Дээр дурдагдсан 3 багц хїчин зїйлсийн їнэлгээг хїснэгт 4-т їзїїлэв.

4.3. Хот байгуулалтын иж бїрэн їнэлгээг барилгажсан газар нутагт єгєхийн

тулд хот тєлєвлєлтийн бїсчлэлийг баримтлан тооцоо судалгааны бїсийг тогтооно.

Тооцоо судалгааны бїс хэд ч байж болно. (Улаанбаатар хотын Баянзїрх,

Сонгинохайрхан дїїргийн жишээн дээр їзїїлэв. Зураг 1, 2)

4.4.1. Байгаль-экологийн хїчин зїйлсийн їнэлгээ

4.4.1.1. Байгаль-экологийн хїчин зїйлсийн їнэлгээг барилгажсан газар

нутагт тухайн орон нутгийн байгаль-экологийн онцлогийг нарийвчлалтайгаар

илрїїлэх їїднээс интерполяцийн аргыг хэрэглэн 5 шатлалтайгаар єгнє. (хїснэгт Б-

д Б.Б.Беляев, Т.Хоролжав, “Хот байгуулалтын дэвсгэр газарт инженер-эдийн

засгийн їнэлгээ єгєх аргачилсан заавар“-ын хїснэгт 3-ын їзїїлэлтїїдээс сонгон

авсан болно.)

Жишээ нь: Инженер-геологийн нєхцєлийн хєрсний овойлтын їнэлгээний

зохицох дундаж баллыг гаргасан байдлыг їзїїлбэл:

УББ 30-201-03

19

З дб - зохицох дундаж балл

S бї - тооцоо судалгааны бїс байрлаж буй газар нутгийн бодит їзїїлэлтїїд

(нэн тохиромжтой, тохиромжтой, хязгаарлагдмал тохиромжтой,

тохиромжгїй, нэн тохиромжгїй газар нутаг), га

З б - бодит їзїїлэлтїїдэд зохицох балл (5 балл)

S Н - тооцоо судалгааны бїсийн нийт талбай, га

Энэхїї зохицох дундаж баллыг хэрэглэн, судалгаа тооцооллын XIII

хорооллын бїсэд хєрсний овойлтын ангиллын баллыг гаргахад 4 балл авч,

хєрсний овойлтын тохиромжтой гэсэн баллын ангилалд хамрагдлаа.

Энэ жишгээр бусад хїчин зїйлсийг їнэлж гаргасан болно.

4.4.1.2. Байгаль-экологийн хїчин зїйлсийн їнэлгээг барилгажсан газар

нутагт тухайн орон нутгийн хот тєлєвлєлтийн онцлогт тохируулан боловсруулсан

тооцоо судалгааны бїсїїдээр хїчин зїйлс тус бїрээр 1:10000-1:5000 масштаб

бїхий зураглалыг їйлдэж илэрхийлнэ. (Улаанбаатар хотын зїїн хэсгийн

барилгажсан газар нутагт байгаль экологийн хїчин зїйлсийн їнэлгээ єгсєн

М1:10000 масштаб бїхий схем зураглалуудыг жишээ болгон хавсаргав.)

Їїнд: -Байгаль орчинд инженер геологийн хїчин зїйлсээр єгєх їнэлгээ;

-Байгаль орчинд гидрогеологийн хїчин зїйлсээр єгєх їнэлгээ;

-Газрын дотоод хїчний нєлєєлєлд єгєх їнэлгээ;

-Байгаль орчинд хєрс, ургамлын хїчин зїйлсээр єгєх їнэлгээ;

-Байгаль экологийн байдалд єгєх їнэлгээ;

-Газрын гадаргад єгєх їнэлгээ;

-Байгаль экологийн хїчин зїйлсийн нэгдсэн їнэлгээ.

4.4.1.3. Хот суурины байгаль-экологийн хїчин зїйлсийн їнэлгээг тухайн орон

нутгийн барилгажсан газар нутагт зохион байгуулсан тооцоо судалгааны бїс

бїрээр байгаль экологийн нєхцєл байдлаар нарийвчлан илрїїлж, хїснэгтийн

аргаар їзїїлнэ.

Їїнд: -Байгаль-экологийн хїчин зїйлсийн нэгдсэн їнэлгээ (хїснэгт 1)

Дэд хїчин зїйлсээр:

-Инженер геологийн хїчин зїйлсээр (хїснэгт 1.1.)

Н

б бї дб S

З x S З

x 100% =

) 4 ( 84 . 2 0 x 100% балл

106.8

1 30.3x З дб = =

УББ 30-201-03

20

-хєрсний даац (хїснэгт 1.1.1.)

-хєрсний овойлт (хїснэгт 1.1.2.)

-мєнх цэвдэг (хїснэгт 1.1.3.)

-Гидрогеологийн хїчин зїйлсээр (хїснэгт 1.2.)

-їерлэлт (хїснэгт 1.2.1.)

-хєрсний усны тївшин (хїснэгт 1.2.2.)

-Газрын дотоод хїчний нєлєєллєєр (хїснэгт 1.3.)

-гуу жалга, гулсалт, эвдрэл (хїснэгт 1.3.1.)

-газар чичирхийлэл (хїснэгт 1.3.2.)

-Хєрс, ургамлын хїчин зїйлсээр (хїснэгт 1.4.)

-хєрс (хїснэгт 1.4.1.)

-ургамал (хїснэгт 1.4.2.)

-Хїрээлэн буй орчны байгаль-экологийн байдал (хїснэгт 1.5.)

-тоосны бохирдол (хїснэгт 1.5.1.)

-дуу шуугианы бохирдол (хїснэгт 1.5.2.)

-шингэн тїлшний бохирдол (хїснэгт 1.5.3.)

-хатуу тїлшний бохирдол (хїснэгт 1.5.4.)

-Газрын гадаргын хїчин зїйлсээр (хїснэгт 1.6.)

-газрын гадаргын налуу (хїснэгт 1.6.1.)

-єндєржилт (хїснэгт 1.6.2.)

4.4.2. Нийгэм-эдийн засгийн хїчин зїйлсийн їнэлгээ

4.4.2.1. Тухайн хот суурины барилгажсан газар нутгийн судалгаа тооцооны

бїс тус бїрийг нийгэм эдийн засгийн хїчин зїйлсээр їнэлж, онцлог шинж байдлыг

нь илрїїлэх зорилгоор 4 дэд хїчин зїйлс болон 12 тухайлсан хїчин зїйлсэд

нарийвчлан задална.

4.4.2.2. Дээрх эрэмбэ дараалал бїхий хїчин зїйлїїдэд тохирсон їнэлгээний

нормативт їзїїлэлтїїдийг хот тєлєвлєлтийн норм(БНбД-II-60-79)-оор сонгож

хэрэглэнэ. (хїснэгт В)

4.4.2.3. Газар нутгийн талбайн баланс тооцоход хэрэглэдэг зарим шалгуур

їзїїлэлтїїдийг А.П.Борисов, Э.Я.Бубес, Н.Г.Ревунова нарын “Экономика

градостроительства” (4) номонд тусгагдсан нормативт їзїїлэлтїї-дээс жишиг

їзїїлэлт болгон авч хэрэглэх боломжтой.

4.4.2.4. Соёл олон нийт, ахуйн їйлчилгээ, зам тээврийн болон инженерийн

хангамжаар барилга байгууламжаар хэрхэн хангаж буй бодит тївшинг їнэлэх

УББ 30-201-03

21

зорилгоор єдєр тутмын болон тусгай зориулалттай гэж ангилж, тодорхойлно.

(хїснэгт 2.1.)

4.4.2.5. Єдєр тутмын зориулалттай барилга байгууламжийн хангамжийн

їнэлгээг мєн 5 баллаар єгнє. (хїснэгт 2.1.1-А, Б, В, Г-ээс їзнэ її)

4.4.2.6. Хїн амын орон сууцны хангамжийн тєвшинг нарийвчлан илрїїлэх

їїднээс давхар сууц, амины сууц, гэр хороолол гэж ангилан тєрєлжїїлж,

хангамжийн нийт дїнд эзлэх хувийн жингээр нь 100 хувь, 75-100 хувь, 50-75 хувь,

25-50 хувь, 25-аас доош хувь гэсэн шатлалтайгаар нэн єндєр, єндєр, дунд,

доогуур, нэн доогуур гэсэн їнэлгээний ангилалд хуваарилна.

4.4.2.7. Зам тээврийн шалгуур їзїїлэлтэнд хотын тєвєєс авто замын эхлэх 0

цэгээс тээврийн хэрэгслийн тухайн газарт хїрэхэд зарцуулах хугацааг (минутаар)

нэн тохиромжтой, тохиромжтой, хязгаарлагдмал тохиромжтой, тохиромжгїй, нэн

тохиромжгїй гэсэн ангилалд хуваарилан їнэлнэ. (хїснэгт 2.3-2.3.1.-ээс їзнэ її.)

4.4.2.8. Инженерийн байгууламжийн тєвшинг їнэлэх їзїїлэлтїїдийг єєр

єєрийнх хїчин чадал, хангамжийн тєвшинд тохируулан сонгож, хангамжийн хувийг

нэн єндєр, єндєр, дунд, доогуур, нэн доогуур гэсэн ангиллаар 5 баллын їнэлгээ

єгнє. (хїснэгт 2.4.2-2.4.5-аас їзнэ її)

4.4.2.9. Хот суурины дэвсгэр газарт нийгэм-эдийн засгийн хїчин зїйлсээр

єгєх їнэлгээний зураглалыг судалгаа тооцооны бїс бїрээр М1:10000-М1:5000

масштабаар боловсруулна. (Улаанбаатар хотын зїїн хэсгийн барилгажсан газар

нутагт нийгэм эдийн засгийн хїчин зїйлсийн їнэлгээ єгсєн М1:10000 масштаб

бїхий схем зураглалуудыг жишээ болгон хавсаргав.)

-Нийгэм-эдийн засгийн хїчин зїйлсээр єгєх їнэлгээ;

-Соёл олон нийт ахуйн їйлчилгээний хангамжид єгєх їнэлгээ;

-Хїн амын орон сууцны хангамжид єгєх їнэлгээ (инженерийн хангамжтай

тохилог сууцаар);

-Орон сууцны хангамжийн тєвшинд єгєх їнэлгээ (1 хїнд ногдох сууцны

талбайгаар);

-Зам тээврийн байдалд єгєх їнэлгээ;

-Инженерийн шугам сїлжээний хангамжид єгєх їнэлгээ.

4.4.2.10. Хот суурины барилгажсан газар нутагт зохион байгуулсан тооцоо

судалгааны бїс тус бїрийн нийгэм-эдийн засгийн хїчин зїйлсийн нєхцєл байдлыг

нарийвчлан, эерэг, сєрєг талаас нь илрїїлж, їнэлгээний баллуудыг хангамжийн

тєвшин ба нормативт їзїїлэлтїїдэд зохицуулан, хїчин зїйл бїрт хїснэгтийн

аргаар їнэлж їзїїлнэ.

УББ 30-201-03

22

Їїнд: -Нийгэм-эдийн засгийн хїчин зїйлсийн нэгдсэн їнэлгээ (хїснэгт 2)

-Соёл, олон нийт ахуйн їйлчилгээний хангамжийн нэгдсэн їнэлгээ

(хїснэгт 2.1)

-Єдєр тутмын зориулалттай байгууллагуудын хангамжийн тєвшний нэгдсэн

їнэлгээ (хїснэгт 2.1.1)

-Сургуулиудын хангамжийн тєвшний їнэлгээ (хїснэгт 2.1.1-А)

-Цэцэрлэгїїдийн хангамжийн тєвшний їнэлгээ (хїснэгт 2.1.1-Б)

-Эрїїл мэндийн тєвїїдийн хїчин чадлын хангамжийн тєвшний їнэлгээ

(хїснэгт 2.1.1-В)

-Хїн амын ахуй їйлчилгээний хангамжийн тєвшний їнэлгээ (хїснэгт 2.1.1-Г)

-Тусгай зориулалттай їйлчилгээний байгууллагуудын хангамжийн

тївшний їнэлгээ (хїснэгт 2.1.2)

-Эмнэлгийн хїчин чадлын хангамжийн тєвшний їнэлгээ (хїснэгт

2.1.2-А)

-Орон сууцны хангамжийн тєвшний нэгдсэн їнэлгээ (хїснэгт 2.2.)

-Хїн амын орон сууцны хангамжийн тєвшний їнэлгээ (1хїнд ногдох сууцны

талбай)

-Хїн амын орон сууцны хангамжийн тєвшний їнэлгээ (хїснэгт 2.2-А)

-Хїн амын орон сууцны хангамжийн тєвшний їнэлгээ (давхар сууц) (хїснэгт

2.2.1)

-Хїн амын орон сууцны хангамжийн тєвшний їнэлгээ (амины сууц) (хїснэгт

2.2.2)

-Хїн амын орон сууцны хангамжийн тєвшний їнэлгээ (гэр хороолол) (хїснэгт

2.2.3)

-Зам тээврийн байдалд єгєх їнэлгээ (хїснэгт 2.3.)

-Хотын тєвєєс тээврээр хїрэх боломж (минутаар) (хїснэгт 2.3.1.)

-Хорооллын доторхи зам талбайн їнэлгээ (хїснэгт 2.3.2.)

-Инженерийн хангамжийн тєвшний нэгдсэн їнэлгээ (хїснэгт 2.4.)

-Дулаан хангамжийн їнэлгээ (хїснэгт 2.4.1.)

-Усан хангамж (цэвэр усны)-ийн їнэлгээ (хїснэгт 2.4.2.)

-Ариутгах татуургын байгууламжийн хангамжийн їнэлгээ (хїснэгт

2.4.3.)

-Цахилгаан хангамжийн їнэлгээ (хїснэгт 2.4.4.)

-Холбоожуулалтын їнэлгээ (хїснэгт 2.4.5.)

4.4.3. Архитектур орон зайн тєлєвлєлт-ландшафтын хїчин зїйлсийн їнэлгээ

УББ 30-201-03

23

4.4.3.1. Хот суурины барилгажсан газар нутгийн судалгаа тооцооны 15 бїс

тус бїрт энэхїї хїчин зїйлсээр їнэлгээ єгєхийн тулд 3 дэд хїчин зїйлс, 10

тухайлсан зїйлсэд задаргаж тохирох їзїїлэлтїїдийг дараах байдлаар сонгоно.

4.4.3.2. Ландшафтын шинж байдлыг ил задгай усан толь, парк ойн пейзаж,

їзэсгэлэнт рельеф, єндєрлєг цэг, хєрсний эвдрэл, гуу жалга зэрэг элементїїдийн

зонхилсон байдлыг харгалзан нэн тохиромжтой, тохиромжтой, хязгаарлагдмал

тохиромжтой, тохиромжгїй, нэн тохиромжгїй гэсэн ангилалд хуваарилан

квалиметрийн (чанарын) аргаар їнэлж 5 баллын їнэлгээ єгєх тоон утгаар

илэрхийлнэ. (хїснэгт “Г”-ээс їзнэ її)

4.4.3.3. Архитектур-орон зайн зохиомжийн чанарыг зам талбайн тохижилт,

цэцэрлэгжилт, орон зайн зохиомж гэсэн їзїїлэлтээр квалиметрийн аргаар їнэлж, 5

баллын їнэлгээ єгєн тоон утгаар илэрхийлнэ. (хїснэгт “Г”-ээс їзнэ її)

4.4.3.4. Архитектур тїїх соёлын дурсгалт зїйлсийн їнэлгээг єгєхдєє:

­ цогцолбор дурсгалт газартай эсэх

­ I зэрэглэлтэй дурсгалт барилгатай эсэх

­ II зэрэглэлтэй дурсгалт барилгатай эсэх

­ III зэрэглэлтэй дурсгалт барилгатай эсэх

- Хєшєє дурсгалтай эсэх гэсэн їзїїлэлтїїдээр 5 баллын їнэлгээ єгєн тоон

утгаар илэрхийлнэ. (хїснэгт “Г”-ээс їзнэ її)

Газар нутгийн зохион байгуулалтын байдалд їнэлгээ єгєхдєє суурьшлын

бїс, їйлдвэр аж ахуйн бїс, рекреацийн бїс гэдэгт задарган хїн амын нягтрал, газар

эзэмшлийн коэффициент, 1 хїнд ногдох талбайн нормативт їзїїлэлтээр

харьцуулан 5 баллаар їнэлсэн. (хїснэгт “Г”-ээс їзнэ її)

Мєн зам талбайн тохижилт, цэцэрлэгжїїлэлтийн тєвшинг нэг хїнд ногдох

цэцэрлэгжсэн талбай, 1 кв.км-т ногдох замын урт гэсэн їзїїлэлтїїдийг хэрэглэнэ.

(хїснэгт “Г”-ээс їзнэ її)

4.4.3.5. Хот суурины барилгажсан газар нутагт єгєх архитектур-орон зайн

тєлєвлєлт-ландшафтын хїчин зїйлсийн їнэлгээний зураглалыг

М1:10000-М1:5000 масштабтай дэвсгэр зураглал ашиглан дараах байдлаар

ангилан боловсруулна.

Їїнд: -Архитектур-орон зайн тєлєвлєлт-ландшафтын хїчин зїйлсийн нэгдсэн

їнэлгээ;

УББ 30-201-03

24

-Ландшафтын шинж байдалд єгєх їнэлгээ;

-Газар нутгийн зохион байгуулалтын байдалд єгєх їнэлгээ;

-Архитектур-орон зайн тєлєвлєлтийн байдалд єгєх їнэлгээ.

4.4.3.6. Хот, суурины барилгажсан газар нутгийн тооцоо судалгааны 15 бїс

тус бїрийн онцлогийг нарийвчлан эерэг сєрєг байдлаар нь архитектур-орон зайн

тєлєвлєлт-ландшафтын хїчин зїйлсийг їнэлсэн баллуудыг хэрхэн зохицуулж

гаргасныг хїснэгтийн аргаар илрїїлнэ.

Їїнд: -Архитектур-орон зайн тєлєвлєлт-ландшафтын хїчин зїйлст єгєх нэгдсэн

їнэлгээ (хїснэгт 3)

-Ландшафтын шинж байдалд єгєх їнэлгээ (хїснэгт 3.1.)

-Газар нутгийн зохион байгуулалтын байдалд єгєх їнэлгээ (хїснэгт

3.2.)

-Архитектур-орон зайн тєлєвлєлтийн байдалд єгєх нэгдсэн їнэлгээ

(хїснэгт 3.3.)

-Архитектур-орон зайн зохиомжийн чанарт єгєх їнэлгээ (хїснэгт 3.3.1.)

-Цэцэрлэгжїїлэлтийн тєвшинд єгєх їнэлгээ (хїснэгт 3.3.2.)

-Зам талбайн тохижилтонд єгєх їнэлгээ (хїснэгт 3.3.3.)

-Хотын чанартай замын їнэлгээ (хїснэгт 3.3.3-А)

-Хорооллын чанартай зам талбайн тохижилтонд єгєх їнэлгээ (хїснэгт

3.3.3-Б)

Архитектур, тїїх соёлын дурсгалт зїйлст єгєх їнэлгээ (хїснэгт 3.3.4.)

УББ 30-201-03

25

Ашигласан материал

1. Б.Б.Беляев, Т.Хоролжав, “Хот байгуулалтын дэвсгэр газарт инженер-эдийн

засгийн їнэлгээ єгєх аргачилсан заавар“ УБ., УБЗТИнститут 1989 он

2. В.А.Щеплов “Методические принципы формирования системы платежей за

городские земли на основе экономической оценки территорий“ 1990 г

3. Проф. док. Даниела Маринеску “Дрептул медиулуй инконжуретор“ Бухарест

1994

4. А.П.Борисов, Э.Я.Бубес, Н.Г.Ревунова “Экономика градостроительства“ Л.,

1981

5. Кандидаты тех.наук Г.А.Заблоцкин, Е.Е.Клюшниченко “Стоимостная оценка

территории города и его бюджеты“ 1990 г

6. “Оценка городских территории“ (методы и модели) Киев ЗНИИЭП, 1990

7. Руководство ЦНИИП градостроительства М., 1982

8. Руководство Ленинградский Промстройпроект М., 1984

9. “Методические принципы формирования системы платежей за городские земли

на основе экономической оценки территории“ Киев 1990 г

10.“Градостроительное зонирование территории“ (рекомендации по разработке

и применению) М., 1996

11.Эколожия умана.

12. “Оздоровление окружающей среды городов“ Сборник научных трудов.

Москва 1981 ЦНИИП градостроительства

13. “Градостроительство и охрана окружающей среды“ В.И.Зарецкий Киев

1975