ปญหาพเศษปรญญาตร สาขาวชาเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร

เรอง

ชนดและความเขมขนของสารควบคมการเจรญเตบโตทเหมาะสมในการขยายพนธของ

หญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอ Types and Concentrations of Plant Growth Regulator Suitable for

Propagation of Pangola Grass In vitro

โดย

นางสาววนเพญ เหลองประเสรฐ

ควบคมและอนมตโดย

......................................................... วนท..........เดอน.......................พ.ศ.………. (รศ.ดร. สนธชย จนทรเปรม)

ชนดและความเขมขนของสารควบคมการเจรญเตบโตทเหมาะสมในการขยายพนธ ของหญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอ

นางสาววนเพญ เหลองประเสรฐ

บทคดยอ

ไดเพาะเลยงสวนขอของหญาแพงโกลาบนอาหารแขงสตร Murashige และ Skoog (1962, MS) ทม benzyladenine (BA) หรอ kinetin ทระดบความเขมขนตาง ๆ ในสภาพทใหแสง 55 µmol/m2 /s อณหภม 25±2 องศาเซลเซยส เปนเวลา 45 วนและ 60 วน พบวา ความเขมขนของ BA และระยะเวลาทเหมาะสมตอการชกน าใหเกดยอดคอ BA เขมขน 4 มลลกรมตอลตร เวลา 60 วน ไดยอดจ านวน 19.9 ยอด สวนความเขมขนของ kinetin และระยะเวลาทเหมาะสมตอการชกน าใหเกดยอดคอ kinetin 3 มลลกรมตอลตร เวลา 60 วน ไดยอดจ านวน 4.1 ยอด และในการชกน ารากในหญาแพงโกลา พบวา อาหารสตร MS เปนเวลา 60 วนมแนวโนมวาสามารถชกน าใหเกดรากไดจ านวนมาก และมลกษณะรากทแขงแรงกวาอาหารสตรอน ๆ ค าส าคญ : หญาแพงโกลา, สารควบคมการเจรญเตบโต ปญหาพเศษ : ปรญญาตร สาขาเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร อาจารยทปรกษา : รศ.ดร. สนธชย จนทรเปรม ปทพมพ : 2551 จ านวนหนา : 27

Kinds and Concentrations of Plant Growth Regulator Suitable for Propagation

of Pangola Grass In vitro MissWanphen Leaungpraserd

Abstract

Nodes of Pangola grass were cultured on MS solid medium supplemented with various

concentrations of BA or kinetin in 55µmol/m2 /s light at 25±2 ºc for 45 and 60 days. It was found that 4 mg/l BA and 3mg/l kinetin gave the highest average number of shoot of 19.9 and 4.1, respectively when the explants were cultured for 60 days. The root induction from these shoots was done on MS hormone free medium for 60 days. With this medium, a lot of good roots were induced. Key words : Digitaria decumbens Stent, plant growth regulator Field : Program in Agricultural Biotechnology Degree : Bachelor of Science, Program in Agricultural Biotechnology,

Faculty of Agriculture Kamphaeng Saen, Kasetsart University Advisor : Assoc. Prof. Sontichai Chanprame, Ph.D. Year : 2008 Pages : 27

ค านยม

ขอกราบขอบพระคณ รศ.ดร.สนธชย จนทรเปรม อาจารยทปรกษาปญหาพเศษ ในความกรณาใหความร ค าปรกษา และค าแนะน าในการท าปญหาพเศษดวยความเอาใจใสอยางดยงเสมอมารวมทงชวยตรวจแกไขปญหาพเศษใหมความสมบรณ

ขอขอบคณพ ๆ นสตปรญญาโท และเจาหนาทหองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอและถายยน ศนยเทคโนโลยชวภาพเกษตรทกทาน ทคอยใหค าแนะน าและใหความชวยเหลอในการท าปญหาพเศษเสมอมา

สดทายนขอกราบขอบพระคณบดา มารดา และทกๆ คนในครอบครวทสนบสนน

การศกษา คอยใหค าปรกษา และเปนก าลงใจอนส าคญยงของขาพเจาเสมอมา

วนเพญ เหลองประเสรฐ เมษายน 2551

สารบญ

หนา

สารบญ (1) สารบญตาราง (2) สารบญภาพ (3) ค าน า 1 การตรวจเอกสาร 3 อปกรณและวธการ 12 ผลการทดลอง 14 วจารณผลการทดลอง 20 สรปผลการทดลอง 21 เอกสารอางอง 22

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 แสดงจ านวนยอดเฉลยภายหลงการเพาะเลยงในอาหารสตรตาง ๆ

เปนระยะเวลา 45 วน และ 60 วน 15 2 แสดงจ านวนรากเฉลยภายหลงการเพาะเลยงในอาหารสตรตาง ๆ เปนระยะเวลา 45 วน และ 60 วน 16

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 ลกษณะหญาแพงโกลาทไดจากการเพาะเลยงในอาหาร MS ทเตมสาร

ควบคมการเจรญเตบโต (BA) เปนเวลา 45 วน และ 60 วน 17 2 ลกษณะหญาแพงโกลาทไดจากการเพาะเลยงในอาหาร MS ทเตมสาร

ควบคมการเจรญเตบโต (kinetin) เปนเวลา 45 วน และ 60 วน 18 3 ลกษณะหญาแพงโกลาทไดจากการเพาะเลยงในอาหาร MS ทมความ

เขมขนของเกลอ3 ระดบ เปนเวลา 45 วน และ 60 วน 19

ชนดและความเขมขนของสารควบคมการเจรญเตบโตทเหมาะสมในการขยายพนธของ หญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอ

Types and Concentrations of Plant Growth Regulator Suitable for

Propagation of Pangola grass In vitro

ค าน า

ปจจบนไดมการสงเสรมและพฒนาการเลยงสตวเคยวเอองโดยเฉพาะอยางยงโคเนอและโคนมซงมอตราการขยายตวเพมขนอยางตอเนอง และไดเปนอาชพหลกของเกษตรกรมากขนดงนนการพฒนาการเลยงสตวเคยวเอองจ าเปนอยางยงทตองท าควบคไปกบการเลอกชนด และการพฒนาสายพนธพชอาหารสตวใหมผลผลตตอพนทและมคณคาทางโภชนาการสง ซงจะท าใหเกษตรกรมตนทนในการผลตลดลง

หญาแพงโกลา (Digitaria decumbens Stent.) เปนหญาทแตกกอหนาแนน อายคางป มถนก าเนด

ในอฟรกาใต ใหผลผลตสง เจรญเตบโตไดด สามารถปลกเลยงไดในทกสภาพพนทตงแตดนเหนยวจนถงดนทราย เปนพชอาหารสตวทมความส าคญทางดานเศรษฐกจ ซงเกษตรกรนยมปลกเพอใชเลยงสตว จงท าการทดลองศกษาหาวธการขยายพนธทเหมาะสม เพอเพมปรมาณตนหญาแพงโกลาใหมากขนในระยะเวลาอนรวดเรว เพอน ามาใชประโยชนทางการเกษตรตอไป

ส าหรบการทดลองนเปนการเพาะเลยงเนอเยอหญาแพงโกลา เพอทดสอบสตรอาหารทเหมาะสมส าหรบเพมปรมาณตนพชดงกลาวโดยการเตมสารควบคมการเจรญเตบโต BA และ kinetin ความเขมขนตางๆ ลงในอาหารสตร MS และทดสอบสตรอาหาร MS ทมความเขมขนของเกลอ 3 ระดบ เพอชกน าใหพชออกรากในสภาพปลอดเชอ

วตถประสงค

1. เพอศกษาชนดและความเขมขนของสารควบคมการเจรญเตบโตทเหมาะสมในการเพมจ านวนยอดของหญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอ

2. ศกษาระดบความเขมขนของเกลอในอาหารเพาะเลยงเนอเยอทเหมาะสมในการชกน าให

เกดรากของหญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอ สถานทและระยะเวลาท าการทดลอง

1.สถานท หองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอพชและถายยน ศนยเทคโนโลยชวภาพเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน จ.นครปฐม

2.ระยะเวลาท าการทดลอง

เรมตนการทดลอง พฤษภาคม 2550 สนสดการทดลอง กรกฎาคม 2550

การตรวจเอกสาร

หญาแพงโกลา

1. ลกษณะทางพฤกษศาสตรและการเกษตรของหญาแพงโกลา (Pangola grass) หญาแพงโกลา (Digitaria decumbens Stent.) มถนก าเนดในอฟรกาใตเขตรอน ตอมานยมปลกกนอยางแพรหลาย ในหลาย ๆ ประเทศแถบอเมรกากลางและใต และทวปเอเชย (สายณห, 2540; อารย, 2526) เปนหญาคางป มล าตนทอดไปตามพนดน มรากออกตามขอทสมผสดน ยอดทแตกขนมาเปนล าตนอาจจะตงตรงหรอกงตง มสดสวนของใบมาก ใบบางเรยบ ไมมขน ยาว 14-30 เซนตเมตร ตนอาจจะสงถง 60 – 120 เซนตเมตร (สายณห, 2540) มความทนทานตอสภาพน าทวมขงในดนหนกไดชวงสน ๆ ในดนทรายสามารถเจรญเตบโตไดดเชนกน ทนตอสภาพดนเลวแตตอบสนองตอสภาพดนดและการใชปยได หญาแพงโกลาเหมาะกบบรเวณทมน าฝนเฉลย 1,000 มลลเมตรตอป หรอระหวาง 900 – 1975 มลลเมตร ไมทนน าคางแขงและความแหงแลง แตทนตอการปลอยสตวแทะเลมสง เพราะมไหลทแขงแรง (กอบแกว, 2535)

2. คณคาทางอาหารของหญาแพงโกลา หญาแพงโกลามความนากนและคณคาทางอาหารสง รายงานถงคณคาทางอาหารของหญาชนดนประกอบดวย โปรตน เยอใย ไขมน เถา คารโบไฮเดรตทละลายได ประมาณ 10.4 25.60 2.05 6.92 และ 43.42 เปอรเซนตตามล าดบ แคลเซยมและฟอสฟอรส 0.51 และ 0.20 p.p.m ตามล าดบ cellulose สวนของผนงเซลล (NDF) สวนทไมละลายในกรด (ADF) ลกนน และ hemicellulose มคา 30.05 60.88 36.85 3.99 และ 25.03 เปอรเซนต ตามล าดบ ในขณะทหญายงออนอยหญาแพงโกลาจะมปรมาณน าตาลสงกวาหญาเขตรอนหลายชนด อยางไรกตาม หากพชมอายมากขนการยอยได (digestibility) และโปรตนรวมจะลดลงอยางรวดเรวและในขณะเดยวกนจะมเยอใยเพมมากขนดวย (ณรงค , 2536)

การเพาะเลยงเนอเยอพช

การเพาะเลยงเนอเยอ คอ การน าเอาสวนหนงสวนใดของพชไมวาจะเปนอวยวะ เนอเยอเซลล หรอเซลลไรผนง มาเลยงในอาหารสงเคราะหซงประกอบดวยแรธาต น าตาล วตามน และสารควบคมการเจรญเตบโตในสภาพปลอดเชอจลนทรยและควบคมสภาพแวดลอม เชน อณหภม แสง และความชน ชนสวนเหลานมการเจรญเตบโตและมการพฒนาไดหลายรปแบบ เชน สามารถพฒนาเปนแคลลส (callus formation) แลวพฒนาเปนตนทสมบรณ หรอชนสวนพชทน ามาเพาะเลยงพฒนาเปนอวยวะ (organogenesis) จากนนจงพฒนาเปนตนทสมบรณหรอมการพฒนาเปนคพภะกอนแลวพฒนาเปนตนทสมบรณ ชนสวนทเพาะเลยงเนอเยอเมอตดแบงเปนชนๆ แลวท าการเปลยนอาหาร เนอเยอดงกลาวยงคงมความสามารถในการเพมปรมาณไดอยางไมมทสนสด สดทายจะไดตนทมลกษณะเหมอนกนจ านวนมาก (อรด, 2539)

ประโยชนของการเพาะเลยงเนอเยอ ไดแก (อมพาและคณะ, 2546)

1. สามารถผลตตนพนธพชปรมาณมากในระยะเวลาอนรวดเรว 2. ตนพชทผลตไดจะปลอดโรค โดยเฉพาะโรคทมสาเหตจากเชอไวรส มายโคพลาสมา ดวย

การตดเนอเยอเจรญทอยบรเวณปลายยอดของล าตน ซงยงไมมทอน าทออาหาร อนเปนทางเคลอนยายของเชอโรคดงกลาว

3. ตนพชทผลตได จะมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนตนแม คอ มลกษณะตรงตามพนธ ดวยการใชเทคนคของการเพาะเลยงจากชนตาพชเพอใหพฒนาเปนตนโดยตรง หลกเลยงขนตอนการเกดกลมกอนเซลลทเรยกวา แคลลส

4. ตนพชทผลตไดจะมขนาดสม าเสมอ ผลผลตทไดมมาตรฐานและเกบเกยวไดคราวละมาก ๆ พรอมกนหรอในเวลาเดยวกน

5. เพอการเกบรกษาหรอแลกเปลยนพนธพชระหวางประเทศ 6. เพอประโยชนดานการสกดสารจากตนพช น ามาใชประโยชนดานตาง ๆ เชน ยาฆาแมลง

ยารกษาโรค เปนตน 7. เพอการปรบปรงพนธพชโดยการชกน าใหเกดการกลายพนธ แลวคดเลอกเอาสายพนธทดไว

ในชวงหลายปทผานมาการเพาะเลยงเนอเยอพชไดประสบความส าเรจและเจรญรดหนาอยางรวดเรวและสามารถน าเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพชไปใชประโยชนในหลาย ๆ ดาน เชน ทางการเกษตร ไดแก การขยายพนธ ปรบปรงพนธ ผลตพชปราศจากโรค และการเกบรกษาพนธพช นอกจากนยงใชในดาน เภสช และเคม

การพฒนาของเซลลในการเพาะเลยงเนอเยอไปเปนตนพชม 2 กระบวนการ คอ (สรนช, 2540) 1. ออรกาโนเจเนซส (organogenesis) เปนการเจรญและพฒนาของเนอเยอในทศทางเดยว

(unipolar) ไดแก การเจรญเตบโตของเนอเยอเจรญปลายยอด ปลายราก หรอการพฒนาของเซลลเปนสวนของยอด (shoot) หรอเปนสวนของราก (root) เปนการพฒนาทแยกจากกนอาจเกดเฉพาะสวนของยอด หรออาจเกดเฉพาะราก เมอไดสวนของยอดจะตองน ามาชกน าใหเกดรากจงจะไดตนพชทสมบรณ

2. โซมาตกเอมบรโอเจเนซส (somatic embryogenesis) เปนกระบวนการพฒนาของเซลลไปใน

สองทศทาง (bipolar) พรอม ๆ กน โดยพฒนาไปเปนโครงสรางทคลายคลงเอมบรโอทเรยกวา โซมาตกเอมบรโอ (somatic embryo) ซงเกดจากโซมาตกเซลล (somatic cell) การเกดตนและรากแบบนเปนการพฒนาพรอม ๆ กน เมอไดยอดกจะมรากเกดขนดวย

ไพบลย (2524) กลาวถงการเพาะเลยงเนอเยอจะประสบความส าเรจมากนอยเพยงใด ขนอยกบ

ปจจยหลายอยางทมบทบาทควบคมในการเจรญเตบโตของพชและการเปลยนแปลงของเนอเยอพช ซงพอจะสรปไดดงน

1.ปจจยภายในพช (endogenous factors)

1.1 ลกษณะทางพนธกรรม (genetic factors) คอการเจรญเตบโตของเนอเยอไปเปนยอดหรอ

รากนนขนกบชนดของพช พชบางชนดอาจมการพฒนาไปเปนยอดและรากไดงาย ในขณะทพชบางชนดอาจไมสามารถพฒนาเปนยอดหรอรากไดแมจะเลยงในอาหารทเหมาะสม ซงแสดงใหเหนถงอทธพลของพนธกรรม

1.2 สารควบคมการเจรญเตบโตในพช (hormones) ฮอรโมนบางชนดอาจจะชวยสงเสรมใหม

การพฒนาและการเจรญเตบโตของเนอเยอพช และฮอรโมนบางชนดกสามารถยบย งการพฒนาและการเจรญเตบโตไดเชนกน

2. ปจจยภายนอก (exogenous factors) 2.1 แสง (light) เชอกนวาการใชแสงในการเพาะเลยงเนอเยอไมไดมจดประสงคเพอใหพชใช

แสงในการปรงอาหาร แตเพอชวยใหเนอเยอมการพฒนาไปเปนสวนตาง ๆ ของพช ซงการใหแสงกบเนอเยอพชควรพจารณา ดงน

2.1.2 คณภาพแสง (light quality) จากการทดลองพบวาแสงสแดงและสน าเงนมความส าคญในการชกน าใหเกดยอดจากเนอเยอพชหลายชนดทน ามาเลยง ในขณะทแสงฟารเรดจะยบย งการเกดยอด 2.1.3 ความเขมของแสง (light intensity) พบวาในการเพาะเลยงเนอเยอพชความเขมแสงระดบตาง ๆ มผลตอการเจรญเตบโต และการพฒนาของเนอเยอ 2.1.4 ระยะเวลาในการใหแสง (light duration) โดยทวไปมกจะใหแสงแกเนอเยอพชประมาณ 16 ชวโมง และมชวงมด 8 ชวโมง ซงใหผลดในการพฒนาของเนอเยอพช

2.2 อณหภม (temperature) การเพาะเลยงเนอเยอพชโดยทวไป อณหภมทเหมาะสมตอการ

เจรญเตบโตของเนอเยออยทประมาณ 25 องศาเซลเซยส 2.3 สารควบคมการเจรญเตบโต (growth regulator) การพฒนาไปเปนตน รากหรอแคลลสของ

พชแตละชนดนนขนอยกบความสมดลของปรมาณออกซนและไซโตไคนนในอาหารทใชเพาะเลยงเนอเยอ 3. ปจจยอน ๆ ไดแก

3.1 ขนาดและชนดของชนสวนทน ามาเพาะเลยง ซงมผลตอการเพาะเลยงเนอเยอโดยตรง โดย

เมอน าชนสวนทมขนาดใหญมาเพาะเลยงจะงายตอการปนเปอนจากจลนทรยและเชอตาง ๆ ในขณะทชนสวนขนาดเลกกวามโอกาสหลกเลยงการปนเปอนไดดขน แตอาจเกดปญหาเนองจากอาจเกดสภาพเครยด หรอการชอคจากการแยกเนอเยอเหลานนได

3.2 ระยะเวลาในการเพาะเลยงเนอเยอ การเพาะเลยงเนอเยอพชโดยทวไปจะเพาะเลยงเนอเยออยในชวง 4 – 6 สปดาห หรอแลวแตชนดของพช ซงควรมการทดลองเพอหาระยะเวลาในการเพาะเลยงทเหมาะสม

3.3 สวนประกอบและชนดของอาหาร พชชนดเดยวกนหรอแมกระทงตนเดยวกน แตเมอน ามา

เพาะเลยงบนอาหารทมสวนประกอบตางกน เชน มการเตมสารตาง ๆ เพมขน อาจท าใหไดผลทแตกตางกนได สารควบคมการเจรญเตบโต

ฮอรโมนพชเปนสารเคมภายในพชซงเกยวของกบการเจรญของพชไมเพยงแตการเจรญของพช

ทงตนเทานน หากแตยงเกยวของกบการเจรญของพชแตละสวนดวย ในปจจบนทราบกนดแลววาฮอรโมนพชมทงชนดทกระตนการเจรญเตบโต และระงบการเจรญเตบโต ฮอรโมนพชทพบในปจจบน คอออกซน (auxin) จบเบอเรลลน (gibberellins) ไซโตไคนน (cytokinins) กรดแอบซสค (abscisic acid) หรอ ABA และ เอทธลน (ethylene) ซงมสภาพเปนกาซ (ไพบลย, 2524)

ฮอรโมนพชสามารถเคลอนยายภายในตนพชไดและมผลกระทบตอการเจรญเตบโต การเปลยนแปลงทางคณภาพและการพฒนาของเนอเยอ และอวยวะของพชซงไดรบฮอรโมนนน ๆ ค าวา ฮอรโมนนนเรมใชโดยนกสรรวทยาของสตว ซงตอมานกสรรวทยาของพชไดน ามาใชกบสารประกอบอนทรย ซงสามารถมผลกระทบในปรมาณทนอยมาก โดยพชจะสงเคราะหทสวนหนงแลวเคลอนยายไปยงอกสวนหนง และมผลตอกระบวนการทางสรรวทยาทคอนขางเฉพาะเจาะจง ดงนนในการศกษาทางดานฮอรโมนจงมกศกษาในแงของแหลงและกระบวนการสงเคราะห การเคลอนทและเคลอนยาย และปฏกรยาของฮอรโมนทมตอพช (พรเดช, 2529) สารควบคมการเจรญเตบโต (plant growth regulator) เปนสารเคมทส าคญในการเกษตร เปนสารอนทรยซงมนษยสงเคราะหขนมาได ซงบางชนดมคณสมบตเหมอนฮอรโมนพช มนษยรจกการใชสารควบคมการเจรญเตบโตมานานแลว เชน กระตนใหมะมวงหรอสบปะรดออกดอกโดยการจดไฟขางสวน เพอใหเกดควนซงมเอทธลนปนอย สามารถกระตนใหเกดการออกดอกได ถงแมวาในขณะนนจะยงไมทราบสาเหตทแทจรงกตาม (นพดล, 2537)

ไซโตไคนน (cytokinins) การคนพบฮอรโมนในกลมนเรมจากการศกษาการเพาะเลยงเนอเยอ โดยในป ค.ศ.1920 Haberlandt ไดแสดงใหเหนวามสารชนดหนงเกดอยในเนอเยอพชและกระตนใหเนอเยอพาเรนไคมาในหวมนฝรงกลบกลายเปนเนอเยอเจรญได ซงแสดงวาสารชนดนสามารถกระตนใหมการแบงเซลล ตอมามการคนพบวาน ามะพราวและเนอเยอของหวแครอทมคณสมบตกระตนการแบงเซลลเชนกน (สมพนธ, 2525)

บทบาทของ cytokinin ในการเพาะเลยงเนอเยอพชมดงตอไปน คอ 1. สงเสรมการเจรญเตบโตของใบ พบวา BA ความเขมขนต า ๆ จะสงเสรมการเจรญเตบโตของ

ใบ แตถา BA ในความเขมขนสง ๆ จะเพมความกวางของใบท าใหใบมรปรางผดปกตและพบวาท าใหใบขาวซดขาดคลอโรฟลลไดอกดวย (Hussey, 1975)

2. ยบย งการเจรญเตบโตของรากโดย Hussey (1976) ไดทดลองเลยงเนอเยอพชใบเลยงเดยวคอ

แกลดโอลส โดยเตม BA ลงในอาหาร ปรากฏวา BA สามารถยบย งการเจรญเตบโตของรากได 3. เรงใหชนสวนพชเกดเปนยอดจ านวนมาก (multiple shoots หรอ sprouts) เชน การทดลองของ

Pierik และคณะ (1979) เลยงใบออนของหนาวว (Anthurium andraeanum) ในสตรอาหาร MS ทเตม kinetin BA และ zeatin ปรากฏวานอกจากจะเกดแคลลสแลวยงเกดยอดใหมดวย ซงในอาหารทม BA 0.5 มลลกรมตอลตร ใบออนจะเกดยอดใหมได 12.1 ยอดตอใบออนหนงชน และในอาหารทเตม kinetins หรอ zeatin 1 มลลกรมตอลตร สามารถใหยอดใหมได 8.5 ยอด และ 25.5 ยอดตอใบออน 1 ชนตามล าดบ

4. ชกน าใหเนอเยอเกดแคลลส ซงพบวา BA ในความเขมขนสง ๆ จะชกน าใหเกดแคลลสโดย

Hussey (1976) ไดทดลองเลยงเนอเยอพชใบเลยงเดยวคอแกลดโอลสในอาหารทเตม BA พบวาเนอเยอสามารถเกดแคลลสได ทงนอาจจะเนองจากอตราสวนของ BA ทเตมลงในอาหารสมดลกบออกซนภายในเนอเยอ

Miller and Chandler (1990) พบไซโทไคนนจากอทธพลของน ามะพราวตอการเจรญของหว

ผกกาด เขาพบวาหวผกกาดทน ามาเพาะเลยงเจรญขน 80 เทา ทก ๆ 3 สปดาห การทดลองของเขาท าใหพบสารเรงการเจรญในเอนโดสเปรมอกหลายชนด ทเปนสารพวกไซโตไคนน ไดแก ซเอทน (zeatin) ในเอนโดสเปรมของเมลดขาวโพด ไคเนทน (kinetin, 6-furfurylaminopurine) สกดจาก DNA ในสเปรมของปลาเฮอรงโดย ในหองปฏบตการของสคก (Skoog’ lab) ในวสคอนซน เมอป คศ. 1955

ไซโตไคนนตองการในอาหารเพาะเลยงเพอกระตนการแบงเซลล และการแตกหนอของชนเนอเยอ และมกจะไมใชเมอตองการใหรากงอก ถาการเพาะเลยงใชเวลานานและยอดผอมไมคอยสมบรณแลว การเพมไซโตนนจะท าใหการแตกหนอเรวขน และความสงจะลดลง ไซโทไคนนใชเตมในอาหารสงกวาออกซนมาก ความเขมขนของไซโตไคนนทนยมใชอยในระหวาง 1-10 มลลกรมตอลตร

BA (benzyladenine) เปนสารควบคมการเจรญเตบโตในกลมไซโตไคนน ซงจะชวยใหมการเพม

จ านวนเซลลหรอชวยในการแบงเซลล (cell division) ไดเปนอยางมาก ในธรรมชาตพบวาสารไซโตไคนนนมการสงเคระหขนทสวนของปลายราก ผล และเมลดทก าลงพฒนา (developing fruit and seed) (สมฤทธ, 2544) และในงานทางดานการเพาะเลยงเนอเยอมกจะน ามาใชเพอชวยเพมจ านวนของยอดใหมากขน การชกน าใหเกดยอดหลายยอดโดยการเพาะเลยงเนอเยอพชวงศหญา

การชกน าใหเกดยอดหลายยอดเปนอกวธหนงทสามารถเพมจ านวนตนพชใหไดจ านวนมากใน

ระยะเวลาอนสน ซงสามารถชกน าใหเกดยอดจ านวนมากจากสวนตาง ๆ ของพช เชน เมลด คพภะ ยอด ตาขาง และราก เปนตน โดยการใชสารควบคมการเจรญเตบโตในกลมไซโตไคนนเปนหลกรวมกบสารควบคมการเจรญเตบโตกลมอน ๆ

ปจจบนมการเพาะเลยงเนอเยอพชวงศหญาหลายชนดสามารถชกน าใหเกดแคลลสและตนใหมได

จากสวนตาง ๆ ของพช ไดแก ปลายยอด ปลายราก ใบออน ชอดอกออน และเมลดบนอาหารสงเคราะหสตรตาง ๆ เชน MS (Murashige and Skoog, 1962)

ในพชวงศหญาโดยเฉพาะพชอาหารสตวสามารถน าเมลดและใบออนมาเพาะเลยงเพอชกน าให

เกดแคลลสได ใบออนทสามารถชกน าใหเกดแคลลสไดส าเรจในพชวงศหญาไดแก หญา orchadgrass (Dactylis glomerata L.) (Conger et al., 1983) หญา switchgrass (Panicum virgatum L.) (Denchev and Conger, 1994) หญาเนเปยร (Pennisetum purpureum) (Chandler and Vasil, 1984) หญากนน(Panicum maximum) (Saura et al., 1987) เปนตน

ดรฎา (2545) ทดลองน าหญารซ (Brachiaria ruziziensis Germain and Everard) มาชกน าให

เกดยอดจ านวนมากโดยเพาะเลยงเมลดบนอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตม BAP 10 มลลกรมตอลตร สามารถชกน าใหเกดยอดจ านวนมากไดดทสด คอ จ านวนยอดเฉลย ตอตน 7.49 ยอด

ธนภกษ (2545) รายงานวาสามารถชกน าเมลดของหญาอะตราตม (Paspalum atratum) ใหเกดเปนยอดจ านวนมากไดโดยเพาะเลยงเมลดบนอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตม BAP 2 มลลกรมตอลตร และ NAA 0.5 มลลกรมตอลตร

สพรรณ (2532) สามารถชกน าเมลดขาวพนธเหลองประทว 123 ใหเกดแคลลสไดโดยเพาะเลยง บนอาหารสตร MS ทเตมน ามะพราว 15 เปอรเซนต 2,4-D, NAA และ kinetin ความเขมขน 2, 2 และ 1 มลลกรมตอลตร ตามล าดบ โดยเพาะเลยงไวทมด ทอณหภม 25±2 องศาเซลเซยส เปนเวลา 4 สปดาห พบวาเกดแคลลสเฉลย 30.1 เปอรเซนต

Reddy and Vidyasagar (1988) รายงานวาอาหารสตรทเหมาะสมในการชกน าชอดอกออนของขาวพนธ Tellahamsa ใหเกดเปนแคลลส คอ อาหารสตร MS ทเตม 2,4-D 2 มลลกรมตอลตร ใหเปอรเซนตการเกดแคลลสสงกวาอาหารสตร LS และอาหารสตรทสามารถชกน าแคลลสใหพฒนาเปนยอด คอ อาหารสตร MS ทเตม kinetin 4 มลลกรมตอลตร และ IAA 4 มลลกรมตอลตร หรอ NAA 4 มลลกรมตอลตร สามารถชกน าใหเกดยอด 90 เปอรเซนต และ 80 เปอรเซนต ตามล าดบ อาหารสตร LS ทเตม kinetin 2 มลลกรมตอลตร และ IAA หรอ NAA 1 มลลกรมตอลตร สามารถชกน าใหเกดยอด 60 เปอรเซนต Maeda (1980) ศกษาการเพาะเลยงเมลดขาวพนธ Aichiasahi และ Kinmazo บนอาหารสตร MS ทเตม 2,4 – D 10 5 โมลาร และน าตาลทราย 3 เปอรเซนต พบวาสามารถชกน าใหเกดแคลลสไดภายในเวลา 15 วน โดยแคลลสเจรญมาจากสวน scutellum และเมอเพาะเลยงตอ 50 วน พบวาแคลลสมขนาดใหญขน Aguado-Santacruz et al. (2001) ศกษาการเพาะเลยงเนอเยอตนกลา อาย 3 วน ของหญา blue gamma พบวาอาหารทชกน าใหเกด embryogenic callus ไดดทสด คอ อาหารสตร MS ทเตม 2,4-D 1-2 มลลกรมตอลตร และ BA 0.25-0.5 มลลกรมตอลตร และสามารถชกน าใหแคลลสพฒนาเปนตนไดบนอาหารทปราศจากสารควบคมการเจรญเตบโตหรอทเตม gibberellic acid 1 มลลกรมตอลตร

Hisajima et al. (1987) ศกษาการเพาะเลยงเมลดขาวบนอาหารสตร MS ทมสารควบคมการเจรญเตบโตในกลมไซโตไคนน ไดแก BAP , kinetin และ 2-iP เปนเวลา 4 สปดาห พบวา BAP เทานนทสามารถชกน าใหเกดตายอดจ านวนมากได โดยใชความเขมขน 25, 50 และ 150 ไมโครโมลาร และเมอยายลงบนอาหารทลดความเขมขนของ BAP เปน 5 ไมโครโมลาร สามารถกระตนใหตาเจรญเปนยอดได

Denchev and Conger (1994) ศกษาการเกด organogenesis และ somatic embryogenesis ของ switchgrass (Panicum virsatum) โดยน าสวนของ mature caryopsis และสวนของใบออน มาเพาะเลยงบนอาหารสตร MS ทเตม 2,4-D 22.5 ไมโครโมลาร และ BA 45 ไมโครโมลาร ในกรณทใชสวนของ caryopsis แตถาใชสวนของใบออนจะเตม 2,4-D 22.5 ไมโครโมลาร และ BA 5 ไมโครโมลาร พบวาชกน าใหเกดทง organogenesis และ somatic embryogenesis ไดและสามารถพฒนาเปนไปเปนตนไดในเปอรเซนตทสง Saura et al. (1987) ไดท าการเพาะเลยงชนสวนยอดของ P. maximum ใหเกดเปนแคลลส พบวาแคลลสสามารถพฒนาเปนตนออนไดบนอาหารสตร MS ทเตม kinetin 3-4 มลลกรมตอลตร

อปกรณและวธการ

อปกรณ

1. เนอเยอสวนยอดของหญาแพงโกลา (Digitaria decumbens Stent)

2. สารเคมทใชในการเตรยมอาหารสตร (Murashige และ Skoog, 1962) (ตารางผนวกท 1)

3. สารควบคมการเจรญเตบโต ไดแก 6- benzylamino purine (BA) และ kinetin

4. น าทผานการนงฆาเชอ

5. เครองมอทใชในการเตรยมอาหารเลยงเนอเยอ ไดแก beaker cylinder pipette

6. เครองมอวดความเปน กรด - ดาง เครองชง หมอนงความดน

7. อปกรณทใชในการตดและยายเนอเยอ ไดแก มดผาตด ปากคบ ตะเกยงแอลกอฮอล

8. ขวดแกวส าหรบบรรจอาหารเลยงเนอเยอ

9. ตปลอดเชอ

10. หองเพาะเลยงเนอเยอ

วธการ

การทดลองแบงออกเปน 2 การทดลอง ดงน การทดลองท 1 ศกษาชนดและความเขมขนของสารควบคมการเจรญเตบโตทเหมาะสมในการเพมจ านวนยอดของหญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอ

น าตนของหญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอมาตดเอาเฉพาะสวนของขอทมตาขางแตละชนขนาดประมาณ 1.0 เซนตเมตร มาเพาะเลยงบนอาหารแขงสตร MS จ านวน 1 ตนตอ 1 ขวด ท า 10 ซ า ในสภาพทใหแสง 55 µmol/m2/s 16 ชวโมงตอวน อณหภม 25±2 องศาเซลเซยส เปนเวลา 2 เดอน วดผลการทดลองโดยการหาคาเฉลยใน 45 วน และ 60 วนโดยมปจจยทศกษาคอ

BA 0, 0.5, 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0 มลลกรมตอลตร kinetin 0, 0.5, 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0 มลลกรมตอลตร

บนทกผลโดยนบจ านวนยอด

การทดลองท 2 ศกษาการชกน ารากในหญาแพงโกลาบนอาหารแขงสตรตาง ๆ ในสภาพปลอดเชอ

น าตนของหญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอมาตดสวนยอดและรากออกใหเหลอแตสวนของล าตนยาวประมาณ 1.0 เซนตเมตร มาเลยงบนอาหารแขงสตร MS จ านวน 1 ตนตอ 1 ขวด ท า 10 ซ า ในสภาพทใหแสง 55 µmol/ m2/s 16 ชวโมงตอวน อณหภม 25±2 องศาเซลเซยส เปนเวลา 2 เดอน วดผลการทดลองโดยการหาคาเฉลยใน 45 วน และ 60 วน โดยมปจจยทศกษาคอ อาหารแขงสตร MS ทมความเขมขนของเกลอ 3 ระดบ คอ MS ½ MS และ ¼ MS แลวบนทกผลโดยนบจ านวนราก

ผลการทดลอง

การทดลองท 1 ศกษาชนดและความเขมขนของสารควบคมการเจรญเตบโตทเหมาะสมในการเพมจ านวนยอดของหญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอ

จากการเลยงเนอเยอสวนล าตนของหญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอเปนเวลา 45 วน พบวาเนอเยอสวนล าตนเจรญไดด บนอาหารสตร MS ทเตม BA 3.5 มลลกรมตอลตร และระยะเวลา 60 วนพบวา เนอเยอสวนล าตนเจรญไดดสามารถชกน ายอดไดหลายยอดล าตนมการแตกกออยางหนาแนนและใบมลกษณะทเรยวยาว บนอาหารสตร MS ทเตม BA 4.0 มลลกรมตอลตร ใหจ านวนยอดเฉลยมากทสดคอ 12.8 และ 19.9 ยอดเมอเพาะเลยงนาน 45 และ 60 วนตามล าดบ (ตารางท 1 และ ภาพท 1) การทดลองท 2 ศกษาการชกน ารากในหญาแพงโกลาบนอาหารแขงสตรตาง ๆ ในสภาพปลอดเชอ ในการชกน ารากในหญาแพงโกลาในสภาพปลอดเชอเปนเวลา 45 วนและ 60 วน พบวา เนอเยอสวนรากเจรญไดดมการเกดรากจ านวนมากและรากมการแตกแขนงจ านวนมาก ในอาหาร MS ปกต ใหรากเฉลยมากทสดคอ 3.20 และ 4.90 รากท 45 และ 60 วนตามล าดบสวนสตร 1/2 MS ใหจ านวนรากเฉลยสงสด 3.65 รากท 45 วน (ตารางท 2 และ ภาพท 3)

ตารางท 1 จ านวนยอดเฉลยภายหลงการเพาะเลยงในอาหารสตรตาง ๆ เปนระยะเวลา 45 วน และ 60 วน

สารควบคมการเจรญเตบโต จ านวนยอดเฉลย 45 วน จ านวนยอดเฉลย 60 วน

(มลลกรมตอลตร)

BA kinetin (เซนตเมตร) (เซนตเมตร)

0 0 1.2 2.0

0.5 0 3.4 6.1

1.0 0 6.1 8.4

1.5 0 8.4 11.5

2.0 0 10.6 8.1

2.5 0 5.3 6.8

3.0 0 10.0 13.2

3.5 0 12.8 19.4

4.0 0 8.9 19.9

0 0 1.0 1.3

0 0.5 1.0 1.3

0 1.0 1.5 1.8

0 1.5 1.7 1.6

0 2.0 2.3 2.3

0 2.5 1.9 1.2

0 3.0 3.0 4.1

0 3.5 1.1 1.3

0 4.0 1.4 1.8

ตารางท 2 จ านวนรากเฉลยภายหลงการเพาะเลยงในอาหารสตรตาง ๆ เปนระยะเวลา 45 วน และ 60 วน

สตรอาหาร จ านวนรากเฉลย 45 วน จ านวนรากเฉลย 60 วน

(เซนตเมตร) (เซนตเมตร)

MS 3.20 4.90 1/2 MS 3.65 4.75 1/4 MS 3.50 4.00

BA 45 วน

0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 (mg/l)

ก.

BA 60 วน

0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 (mg/l)

ข.

ภาพท 1 ลกษณะหญาแพงโกลาทไดจากการเพาะเลยงในอาหาร MS ทเตมสารควบคมการ เจรญเตบโต BA เปนเวลา 45 วน และ 60 วน เพาะเลยงทอณหภม25±2 องศาเซลเซยส ในสภาพทใหแสง 55 µmol/m2/s 16 ชวโมงตอวน ก. หญาแพงโกลาทเพาะเลยงในอาหารทเตม BA 0-4 มก./ล. 45 วน ข. หญาแพงโกลาทเพาะเลยงในอาหารทเตม BA 0-4 มก./ล. 60 วน

Kinetin 45 วน

0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 (mg/l)

ก.

Kinetin 60 วน

0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0(mg/l)

ข.

ภาพท 2 ลกษณะหญาแพงโกลาทไดจากการเพาะเลยงในอาหาร MS ทเตมสารควบคมการ เจรญเตบโต kinetin เปนเวลา 45 วน และ 60 วน เพาะเลยงทอณหภม25±2 องศาเซลเซยส ในสภาพทใหแสง 55 µmol/m2/s 16 ชวโมงตอวน ก. หญาแพงโกลาทเพาะเลยงในอาหารทเตม kinetin 0-4 มก./ล. 45 วน ข. หญาแพงโกลาทเพาะเลยงในอาหารทเตม kinetin 0-4 มก./ล. 60 วน

MS 45 วน MS 60 วน

MS 1/2MS 1/4 MS MS 1/2MS 1/4 MS ก. ข. ภาพท 3 การชกน าใหเกดรากในหญาแพงโกลาทเพาะเลยงบนอาหาร MS ทมความเขมขนของเกลอ

3 ระดบ เปนเวลา 45 วน และ 60 วน เพาะเลยงทอณหภม25±2 องศาเซลเซยส ในสภาพทใหแสง 55 µmol/m2/s 16 ชวโมงตอวน ก.ลกษณะและปรมาณรากของหญาแพงโกลา 45 วน ข.ลกษณะและปรมาณรากของหญาแพงโกลา 60 วน

วจารณผลการทดลอง

จากการทดลองเพาะเลยงเนอเยอสวนขอของหญาแพงโกลาบนอาหารสงเคราะหสตร MS ทเตม BA และ kinetin ความเขมขนตาง ๆ กนคอ 0-4 มลลกรมตอลตร เปนเวลา 60 วน พบวา ในสตรอาหารทมการเตมสารควบคมการเจรญเตบโต BA 4.0 มลลกรมตอลตร เปนอาหารสตรทเหมาะสมทสดในการชกน าใหเกดยอดในหญาแพงโกลา โดยมจ านวนยอดเฉลยมากทสดจ านวน 19.9 ยอด สวนสตรอาหารทมการเตมสารควบคมการเจรญเตบโต kinetin 3.0 มลลกรมตอลตร มจ านวนยอดเฉลยมากทสดจ านวน 4.1 ยอด ซงสอดคลองกบรายงานของ Reddy and Vidyasagar (1988) ทสามารถชกน าแคลลสใหพฒนาเปนยอดไดบนอาหารสตรเดยวกนนและยงสอดคลองกบการทดลองของ Saura et al. (1987) ทรายงานวา ไดท าการเพาะเลยงชนสวนยอดของ P. maximum ใหเกดเปนแคลลส พบวาแคลลสสามารถพฒนาเปนตนออนไดบนอาหารสตร MS ทเตม kinetin 3-4 มลลกรมตอลตร

ส าหรบปรมาณยอดนนพบวา ตนทมความสงโดยเฉลยมากไมจ าเปนวาจะตองมปรมาณหนอมากทสด หากการทดลองใดตองการเพมปรมาณหนอมากทสดกสามารถเลอกสตรอาหารทเหมาะสมทไดกลาวไวในตารางผลการทดลองได สวนการใชฮอรโมนในกลมไซโตไคนนนนพบวา ราคาของ BA มราคาถกกวา kinetin ดงนนจงควรเลอกใช BA ในการทดลองนเพราะใหผลทดกวา และมการเจรญเตบโตทดกวา

จากการทดลองพบวาการชกน าใหเกดยอดหลายยอดนน ในอาหารแตละสตรรากทเกดขนมรากเกดขนนอยมาก เนองจากอาหารทใชเลยงตนหญาแพงโกลานนมความเขมขนของ BA และ kinetin สงเกนไป ท าใหไมมการพฒนาของรากเกดขน ซงสอดคลองกบ Richard and Gonzales (1994) ทกลาววาสารในกลมไซโตไคนนมผลในการสงเสรมหรอยบย งการพฒนาของรากได คอ เมอเลยงตนพชบนอาหารทเตมไซโตไคนนในปรมาณต าจะสงผลใหเกดการพฒนาของราก แตเมอเลยงตนพชบนอาหารทเตมไซโตไคนนในปรมาณสงจะสงผลในการยบย งการพฒนาของราก

ในการชกน ารากในหญาแพงโกลา ทเลยงบนอาหารสตร MS ปกตทปราศจากสารควบคมการเจรญเตบโต พบวา รากทเกดขนมลกษณะไมแตกตางกนมากนก คอ รากมขนาดเลก มการเกดรากจ านวนมาก และมการแตกแขนงมากมาย ดงนนสตรอาหารทเหมาะสมในการชกน าราก คอ อาหารสตร MS ปกต ซงสอดคลองกบ ศวพงศ (2546) ทกลาววาความเขมขนของเกลอ มผลตอการเพาะเลยงโดยเฉพาะอยางยงระดบของไอออนแอมโมเนยม ถาลดความเขมขนของแอมโมเนยมไนเตรต (NH4NO3 ) และ โปแตสเซยมไนเตรต (KNO3) ในสตร MS ลง 4 เทา จะท าใหเกดตาใน Douglas fir และยงพบผลเหมอนกนนใน Rhododendron, Lycopersicon, Arabidopsis และ Torenia

สรปผลการทดลอง

1. จากการทดลองพบวา อาหารสตร MS ทม BA ความเขมขน 4 มลลกรมตอลตร เปนอาหารทเหมาะสมทสดในการเพมจ านวนยอดของหญาแพงโกลา

2. อาหารสตร MS เปนอาหารทเหมาะสมทสดในการเพมจ านวนรากของหญาแพงโกลาและรากมลกษณะทแขงแรงกวาอาหารสตรอน ๆ

เอกสารอางอง กอบแกว ตรงคงสน. 2535. พชอาหารสตวเขตรอน. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหาร ลาดกระบง, กรงเทพฯ. ณรงค ลมแหลมทอง. 2536. เอกสารเผยแพรหญาแพงโกลา. บรษทเจรญโภคภณฑ เมลดพนธจ ากด, กรงเทพฯ. 5 น. ดรฎา มานะวบลย. 2545. การชกน าใหเกดการกลายพนธในหญารซโดยรงสแกรมมารวมกบการ เพาะเลยงเนอเยอ. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ธนภกษ อนยอด. 2545. การชกน าใหเกดการกลายพนธในหญาอะตราตมโดยรงสแกรมมารวมกบ การเพาะเลยงเนอเยอ. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. นพดล จรสสมฤทธ. 2537. ฮอรโมนพชและสารควบคมการเจรญเตบโตของพช. ส านกพมพรว เขยว, กรงเทพฯ. พรเดช ทองอ าไพ. 2529. ฮอรโมนพชและสารสงเคราะหแนวทางการใชประโยชนในประเทศ ไทย. ภาควชาพชสวน, คณะเกษตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. ไพบลย กวนเลศวฒนา. 2524. หลกการและวธการเพาะเลยงเนอเยอพช. ภาควชาพชสวน, คณะเกษตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. รงสฤษด กาวตะ. 2540. การเพาะเลยงเนอเยอพช หลกการและเทคนค. ส านกพมพ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 219 น. วภาสร ทวสมบญ. 2546. การชกน าใหเกดการกลายพนธในหญาซกแนลนอนโดยรงสแกมมา

รวมกบการเพาะเลยงเนอเยอ. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศวพงศ จ ารสพนธ. 2546. การเพาะเลยงเนอเยอพช. คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถาบน ราชภฏอดรธาน. สายณห ทดศร. 2540. พชอาหารสตวเขตรอน: การผลตและการจดการ. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. สรนช ลามศรจนทร. 2540. การกลายพนธ. พมพครงท 2. ภาควชารงสประยกตและ

ไอโซโทป คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 205 น.

สพรรณ แกนสาร. 2532. ผลของรงสแกมมาตอการพฒนาไปเปนตนออนในขาว. วทยานพนธ ปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สมพนธ คมภรานนท. 2525. หลกสรรวทยาของพช. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. (โรเนยว) สมฤทธ เฟองจนทร. 2544. สรรวทยาการพฒนาการพช. หจก.โรงพมพคลงนานาวทยา, กรงเทพฯ. 665 น. อรด สหวชรนทร. 2539. เทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอพช. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. อารย วรญญวฒก. 2526. พชอาหารสตว หลกและการปฏบตการ. คณะเกษตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน. 222 น.

อมพา วองวชชกร, ปรญญารตน ภศร และวรณฐ ศรพาเพลน. 2546. การเพาะเลยงเนอเยอกบ งานขยายพนธพช. กรมสงเสรมการเกษตร. โรงพมพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, กรงเทพฯ. 5 น.

Aguado- Santacruz, G.A., J.L. Cabrera-Ponce, V. Olalde-Portugal, M.R. Sanchez- Gonzalez, J. Marquez-Guzman and L. Herrera-Estrella. 2001. Tissue culture and

plant regeneration of blue grama grass, Bouteloua gracilis (H.B.K.) Lag. Ex Steud. In Vitro Cellu. & Develop. Biolo.-Plant. 37: 182-189. Chandler, S.F. and I.K. Vasil. 1984. Optimization of plant regeneration from long term embryogenic callus culture of Pennisetum purpureum Schum. (Nepoer grass). Plant Sci. Lett. 37: 157 – 164. Conger, B.V., G.E. Hanning., D.J. Gray and J.K. McDaniel. 1983. Direct embryogenesis

from mesophyll cell of orchard grass. Science 221: 850-851.

Denchev, P. D. and B. V. Conger. 1994. Plant regeneration from callus cultures of Swithgrass. Crop Sci. 34:1623-1627. Hisajima, S., P. Chongproditrium and Y. Arai. 1987. Microplant propagation of rice plant in vitro. Jap. J. Trop. A. Science 23: 267-272. Hussey, G. 1975. Totpotency in tissue explants and callus of some member of the Liliaceae, Lridaceae and Amaryllidaceae. Exp. Bot. 29:253-262. . 1976 In vitro propagation of gladiolus by precocious axillary shoot formation. Sci. Hort. 6:287-296. Maeda, E. 1980. Organogenesis and cell culture in rice plants under sterile condition (part). JARQ. 14:4-8. Miller A.R. and C.K. Chandler. 1990. Plant regeneration from excised cotyledons of mature strawberry achenes. Hort Science 25(5) : 569-571. Murashige, T. and F. Skoog. 1962. A revised medium for rapid growth and bio-assay with tobacco tissue culture. Physio. Plant. 15:473-497.

Pierik, R. L. M.; P. van Leeuwan and G. C. C. M. Rigter. 1979. Regulation of leaf explants of Anthurium andreanum Linn. in vitro. Neth. Agric. Sci. 27:221-226. Reddy, C.S. and G. Vidyasagar. 1988. Callus induction and plantlet regeneration from immature panicles of rice. Genome 30: 464. Richard, A.D. and R.A. Gonzales. 1994. Plant Cell Culture. IRL Press at Oxford University Press. USA. Saura, C., Z. Martin, M. Prieto and K. Santana. 1987. Plant regeneration from tissue Culture in guinea grass, Panicum maximum Jacq., Pas. For. 10: 199-202.

ภาคผนวก

ตารางผนวกท 1 องคประกอบของอาหารสตร MS (Murashige และ Skoog, 1962)

สารเคม มลลกรมตอลตร

Macroelements MH4NO3 1650.00 KNO3 1900.00 CaCl2.2H2O 440.00 MgSO4.7H2O 370.00 KH2PO4 170.00

Microelements Na2 – EDTA 37.30 FeSO4.7H2O 27.80 H3BO3 6.20 MnSO4.4H2O 22.30 AnSO4.4H2O 8.60 KI 0.85 Na2MoO4.2H2O 0.025 CoCl2.6H2O 0.025

Organic compounds Myo – inositol 100.00 Glycine 2.0 Nicotinic acid 0.5 Pyridoxin – HCL 0.5 Thiamine – HCL 0.1 Sucrose 30,000.00 Agar 7,000.00 pH 5.7