Mụclục

LỜINÓIĐẦUTÀILIỆUCỦABỘBIÊNTẬPNHÀXBNHÂNDÂNVĂNHỌCBẮCKINHBÀNVỀTÂYDUKÝ

I.ĐỜISỐNGTƯTƯỞNGCỦANGÔTHỪAÂNVÀNGUỒNGỐC“TÂYDUKÝ”II.ÝNGHĨATƯTƯỞNGCỦA“TÂYDUKÝ”III.THÀNHCÔNGVỀNGHỆTHUẬTCỦA–“TÂYDUKÝ”

HỒITHỨNHẤTHỒITHỨHAIHỒITHỨBAHỒITHỨBỐNHỒITHỨNĂMHỒITHỨSÁUHỒITHỨBẢYHỒITHỨTÁMHỒITHỨCHÍNHỒITHỨMƯỜIHỒITHỨMƯỜIMỘTHỒITHỨMƯỜIHAIHỒITHỨMƯỜIBAHỒITHỨMƯỜIBỐNHỒITHỨMƯỜILĂMHỒITHỨMƯỜISÁUHỒITHỨMƯỜIBẢYHỒITHỨMƯỜITÁMHỒITHỨMƯỜICHÍNHỒITHỨHAIMƯƠIHỒITHỨHAIMƯƠIMỐTHỒITHỨHAIMƯƠIHAIHỒITHỨHAIMƯƠIBAHỒITHỨHAIMƯƠIBỐNHỒITHỨHAIMƯƠILĂMHỒITHỨHAIMƯƠISÁUHỒITHỨHAIMƯƠIBẢYHỒITHỨHAIMƯƠITÁMHỒITHỨHAIMƯƠICHÍNHỒITHỨBAMƯƠI

HỒITHỨBAMƯƠIMỐTHỒITHỨBAMƯƠIHAIHỒITHỨBAMƯƠIBAHỒITHỨBAMƯƠITƯHỒITHỨBAMƯƠILĂMHỒITHỨBAMƯƠISÁUHỒITHỨBAMƯƠIBẢYHỒITHỨBAMƯƠITÁMHỒITHỨBAMƯƠICHÍNHỒITHỨBỐNMƯƠIHỒITHỨBỐNMƯƠIMỐTHỒITHỨBỐNMƯƠIHAIHỒITHỨBỐNMƯƠIBAHỒITHỨBỐNMƯƠITƯHỒITHỨBỐNMƯƠILĂMHỒITHỨBỐNMƯƠISÁUHỒITHỨBỐNMƯƠIBẢYHỒITHỨBỐNMƯƠITÁMHỒITHỨBỐNMƯƠICHÍNHỒITHỨNĂMMƯƠIHỒITHỨNĂMMƯƠIMỐTHỒITHỨNĂMMƯƠIHAIHỒITHỨNĂMMƯƠIBAHỒITHỨNĂMMƯƠITƯHỒITHỨNĂMMƯƠILĂMHỒITHỨNĂMMƯƠISÁUHỒITHỨNĂMMƯƠIBẢYHỒITHỨNĂMMƯƠITÁMHỒITHỨNĂMMƯƠICHÍNHỒITHỨSÁUMƯƠIHỒITHỨSÁUMƯƠIMỐTHỒITHỨSÁUMƯƠIHAIHỒITHỨSÁUMƯƠIBAHỒITHỨSÁUMƯƠITƯHỒITHỨSÁUMƯƠILĂMHỒITHỨSÁUMƯƠISÁUHỒITHỨSÁUMƯƠIBẢYHỒITHỨSÁUMƯƠITÁMHỒITHỨSÁUMƯƠICHÍNHỒITHỨBẢYMƯƠIHỒITHỨBẢYMƯƠIMỐT

HỒITHỨBẢYMƯƠIHAIHỒITHỨBẢYMƯƠIBAHỒITHỨBẢYMƯƠITƯHỒITHỨBẢYMƯƠILĂMHỒITHỨBẢYMƯƠISÁUHỒITHỨBẢYMƯƠIBẢYHỒITHỨBẢYMƯƠITÁMHỒITHỨBẢYMƯƠICHÍNHỒITHỨTÁMMƯƠIHỒITHỨTÁMMƯƠIMỐTHỒITHỨTÁMMƯƠIHAIHỒITHỨTÁMMƯƠIBAHỒITHỨTÁMMƯƠITƯHỒITHỨTÁMMƯƠILĂMHỒITHỨTÁMMƯƠISÁUHỒITHỨTÁMMƯƠIBẢYHỒITHỨTÁMMƯƠITÁMHỒITHỨTÁMMƯƠICHÍNHỒITHỨCHÍNMƯƠIHỒITHỨCHÍNMƯƠIMỐTHỒITHỨCHÍNMƯƠIHAIHỒITHỨCHÍNMƯƠIBAHỒITHỨCHÍNMƯƠITƯHỒITHỨCHÍNMƯƠILĂMHỒITHỨCHÍNMƯƠISÁUHỒITHỨCHÍNMƯƠIBẢYHỒITHỨCHÍNMƯƠITÁMHỒITHỨCHÍNMƯƠICHÍNHỒITHỨMỘTTRĂM

LỜINÓIĐẦU

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

“TâyDuKý”,tiểuthuyếtcủaNgôThừaÂn,mộtphotiểuthuyếtkiệtxuấttrongvănhọcTrungQuốc,dàimộttrămhồi,chialàm3tập.

BộtiểuthuyếtnàydịchtheobảnchữTrungQuốcdo“TácgiảxuấtbảnxãBắcKinh”ấnhànhnăm1957.NhữngtàiliệubànvềchủđềvànhânvậtTâyDuKý,nhậnđịnhvềgiátrịbộtiểuthuyếtnàycủacácnhàvănvànhàphêbìnhTrungQuốcdoBộBiêntậpNhàxuấtbảnNhândânvănhọcBắcKinhấnhành.

Vớibảndịchnày,trongtìnhhìnhhiệntại,chúngtôicũngchỉdámcoilàmộttàiliệucôngphuđểgiúphạnđọcthamkhảo,bởivìtheochúngtôinóvẫncònnhiềuchỗcầnbàn.

Tranh bìa và tranhminh họa, chúng tôi chụp lại trong những tập sáchtranhvẽtruyệnTâyDucủaNhàxuấtbản“NhândânMỹthuậtThượngHải”ấnhànhnăm1956.

Trongquátrìnhtuyểnchọnmộtbảndịchthậthoànhảo,lầninnàychúngtôixingiớithiệubảndịchcủaThụyĐìnhdonhànghiêncứuChuThiênhiệuđính.

Chúngtôirấtmongđượcsựđónggópcủabạnđọc.NHÀXUẤTBẢNVĂNHỌC

http://sachvui.com/

TÀILIỆUCỦABỘBIÊNTẬPNHÀXBNHÂNDÂNVĂNHỌCBẮCKINHBÀNVỀTÂYDUKÝ

I.ĐỜISỐNGTƯTƯỞNGCỦANGÔTHỪAÂNVÀNGUỒNGỐC“TÂYDUKÝ”

“TâyDuKý”làmộtbộtiểuthuyếtthầnthoạitrườngthiên,lãngmạntíchcựcrấtvĩđại.Quátrìnhrađờicủabộtruyệnnàycũnggiốngnhư“Tamquốcdiềnnghĩa”và“ThủyHử”:gốcgáccủa truyệnđã lưu truyền lâudài trongdângiantừtrước;sauđómộthoặcvàitácgiadựatrêncơsởsángtáctậpthếcủanhândân;lạisángtạothêmthànhsách.

Songcăncứvàotàiliệuhiệncómàxétthìtruyện“TamQuốcdiễnnghĩa”và“ThủyHử”,trướckhithànhsáchđãcóđầyđủvềquimôkếtcấutrênđạithể.Còn“TâyDuKý”thànhđượcsáchchủyếulàdotácgiảNgôThừaÂnsángtạora:“TâyDuKý”đượcđúckếtbởisựlaođộngsángtạolớnlaocủatácgiả.

NgôThừaÂn(1500(?)têntựlàNhũTrung,tênhiệulàXaDươngsơnnhân,làngườiởhuyệnSơnÂm,phủHoàiAn(naylàhuyệnHoàiAn,tỉnhGiang Tô). Ông sinh trongmột gia đình quan lại cấp dưới lưu lạc sa sútthànhtiểuthương.ChatênlàNgôNhuệ,mộttiểuthươngbán“chỉmàuvảihoa”,rốthamđọcsách,“từlụckinhđếnbáchgiachưtửkhôngsáchnàolàkhôngxem” (NgôThừaÂn: “BàiminhcủamộchíTiênphúquân”).NgôThừaÂntừlúcthiếuniên,vănchươngđãnổitiếngnhấtlàng.Trongbài“XạDương tiênsinh tồncáobạt”củaNgôQuốcVinhcónói:“XạDương tiênsinh khi còn để trái đào, văn chương đã có tiếng đồn ở vùng sôngHoài.Nhữngngườiđếnthăm,đếnchơi,xinbài,hỏichữ,luônluônkhôngngớt”…SáchHoàiAn phú chi của ThiênKhải có nói về ông: “Ông tinh lanh lẹ,thôngminh, xem rộng hết các sách; khi làmvăn thơ, hạ bút là thành bài;thanhnhãtươiđẹp,cóphongcáchnhưTânThiếuDu.Ônglạigiỏihàikịch,viết đượcmột số vở nổi tiếngmột thời”.Nhưngở cái thời đại kén ngườibằng lốivănbátcổ,mộtngười trí thứccó tàinăngnhưthế,đành“lậnđận

mãinơi trườngốc”,mãiđếnnăm45 tuổi, ôngmới thi đậuđược chức tuếcống sinh.Ôngđã lên kinh dự tuyển, vì thân phận là người khách lạBắcKinhnênđãnếmđủmùilạnhnhạtcủaphốphường.Saubởimẹgiànhàkhổ,ôngmiễncưỡngphảiranhậnchứcthừaởhuyệnTrườngHưng.Nhậnchứcđượcmộthainăm,ông“thẹnnỗikhomlưng,rũáoravề”.SauônglạiđếnKimLăng(NamKinh)tìmviệc,nhưngvẫnkhôngthithốđượcgì.Lúcgià,ôngquayvềlàngrượu,thơvuithú,làmcôngviệcsángtácvănhọc.Ôngởnhàđượchơnmườinămthìquađời.Tiểu thuyết“TâyDuKý”ángchừngviếtlúctuổigià,thờikỳôngởquênhà.SángtáccủaNgôThừaÂnrấtnhiều,nhưngvìnhànghèo,lạikhôngcóconnốidòng,nênmộtbộphậnlớnsángtáccủaôngđềubịmấtmátcả.Tácphẩmhiệncòn,trừ“TâyDuKý”ra,còncóbốnquyển“Xạdươngtiênsinhtồncáo”dongườisaugópnhặtlạiđược.

NgôThừaÂnxuấtthânởmộtgiađìnhsĩhoạnsasút,lưulạcthànhtiểuthương.Tiểuthươnghồiđókhôngcóđịavịxãhội.ÔngđãghithuậttrongbàiminhcủamộchíTiênphủquânvề tìnhcảnhnhàông luônbịquan lạidọanạt.Dobịtưtưởngphongkiếntróibuộc,tuyôngđãhếtsứcviếtvềphụthânmìnhchothànhngườidânlànhanphậntrongxãhộiđươngthời,nhưngcũngkhôngcheđậynổisựtứcgiậnđốivớihiệnthựcđentối,Phụthânông“thíchbànchuyệnthời thế,hễđiềugìbấtbìnhthìvỗghếtứcgiận, tháiđộhằmhằm”,đóchínhlàphảnánhngườitiểuthươnglúcấy,bịgiaicấpphongkiếnthốngtrịđènénvềmặtchínhtrịvàmặtkinhtế.

TưtưởngcủaNgôThừaÂntrêncơbảnvẫnlàtưtưởngnhànhotruyềnthống, chủ trương làm điều vương đạo, hết lẽ vua tôi, cái xã hộimà ôngmộng tưởng là cái xã hội Tam đại, lưỡngHán đã lý tưởng hóa. Bài phú“MinhĐường”củaônglàmộtbàicatụnggiaicấpthốngtrịphongkiến,cònthìkhánhiều thơca,nhất làvănxuôi củaông, cũngđềucóý thứcphongkiến khá đậm. Nhưng cũng bởi địa vị xã hội của người tiểu thương, bởiđường khoa cử lận đận, nên cái hố ngăn cách giữa ông và bọn thống trịphong kiến ngày càng to.Nhờ kinh nghiệm thiết thân nên ông càng ngàycàngnhậnrõhơncáihiệnthựcđentốicủaxãhộihồiđó.Quamộtsốthơcủaôngcó thể thấyđược tínhcáchcủaông là sốt sắngyêu tựdo,hàophóng,khôngcâu thúc.Ởdưới sự thống trịphongkiếnđen tốivànghiệtngãcủatriềuMinh,ôngcămghétchủnghĩachuyênchế.Ởdướisựchỉđạocủa tư

tưởngnhogiatruyềnthống,ôngcóhoàibãovềchínhtrị,hyvọnglàmnênsựnghiệpmộtphen;nhưngtrướccáihiệntượngxãhội“hàngngũngàythưa,thuếdịchngàynặng,cơgiớingàynhiều, thóiquengiantrángàycàngđuanhau” (bài tự tặng Vệ Hầu Chương Quân đi nhậm) khiến ông không thểkhôngthốtralờicảmthán“phongtụclâunaytakhôngnỡnóirõ!”(bàitựtiễnQuậnbálàThiệuCốNguđượcbổđilàmhiếnphótỉnhSơnĐông).Từđấysựbấtmãnmạnhmẽđốivớihiệnthựccànglàmmạnhthêmchílớngiúpthờisửathếcủaông.Trongbàicaởtranh“NhịLangtìmnúi”,ôngđãnói:“...Binhthầnsăntàvàsănmuôngthú;dòtậnhang,phácảtổ,khôngcònsótmộtconnào.Uythếlúcbìnhsinhnayởđâu?Nanhvuốttuycòn,dámrongruổi nhung nhăng chăng!... Người ở nơi đồng nội có hoài bão, cảm kíchnhiều, thấyviệc,ở trướcgió thởdàibacái.Ởtrongbụngđãmàimònđaochémtà,muốnvùngdậy,nhưnggiậnrằngkhôngcósức.Cứumặttrăngcótên,cứumặttrờicócung,ởthếgianhábảokhôngcókẻanhhùng?Aihayđưalạichotanhữngngườitàihiếmnhưconlân,conphượngđểkhiếnchomãimãimuốnnắmgiữđượccáicôngtrừgiặcyêndân...”.

Ôngđemthếlựchungác,tànhạinhândânởtrongxãhộivívớicácquỉquáiLị,Mị,Võng,Lượng;nêurõgiaicấpthốngtrịlànguồngốctainạncủanhân dân. Ông muốn dùng “đao chém tà” để tiêu diệt những bọn hề ấy,nhưng“muốnvùngdậydẹpchúngmàgiận rằngkhôngcósức”.Lý tưởngkhôngthựchiệnđược, thếlànỗicămgiậnhiệnthựcđentối,cáinhiệt tìnhgiúpthờisửathế,trừbạoandâncủaôngliềnphátsinhvàthểhiệnrõtrong“TâyDuKý”.

NgôThừaÂnlúccònbé,thíchnhữngchuyệnthầnthoại.Lúcđứngtuổi,ôngđãcăncứvàotruyệnthầnthoạidângianviếtmộtbộtiểuthuyếtmaquáitênlà“VũĐìnhChí”.Tiếcrằngbộấythấttruyền,chỉcònbàitựa.Trongbàitựanói:“Talúcbéđãthíchchuyệnlạ.Lúcởtrườngxã,họctrẻcon,thườngmuatrộmnhữngtruyệnvặt,dãsử,nhưngsợchavàthầymắng,phảitìmchỗkínđểđọc.Khilớnlên,thíchcàngnhiều,nghecànglạ.Đếnlúcđãbamươituổi, tìm tòimuakiếmcácsách, truyện,cơhồchứađầy trongbụng...Tuysáchcủatatênlàsáchmaquái,nhưngkhôngchuyênnóivềmaquỷ,thỉnhthoảngcũngchépnhữngbiếndịởnhângianlàcóýkhuyênrănngụởtrongấy...”

NgôThừaÂnkhôngnhững thuộcnhiềuchuyện thần thoại,dùngđề tàithần thoạiviết rađượcthànhcông,màcònđịnhrõđượcýmuốncủasángtác,hyvọngthôngquatácphẩmđểđạtmụcđíchgiáodụcxãhội,chứkhôngphảichỉlàviếtđểviết.

Cókhuynhhướng tư tưởng tiếnbộ, lạigiỏivậndụngđề tàiphongphúcủa truyền thuyết thần thoại nênNgôThừaÂn sáng tạo rađược“TâyDuKý”,pho tiểu thuyết thần thoại trường thiên, lãngmạn tíchcựcvĩđạinhưthế.

Nhưng“TâyDuKý”lạikhôngphảidoriêngcánhânNgôThừaÂnsángtácra.Gốcgáccâutruyệnđãlưutruyềnrộngrãiởdângianvàkhôngngừngdiễnbiến,đãtừlâutrướckhicóNgôThừaÂn.

Muốnkhảosátnguồngốc“TâyDuKý”,phảingượclạinhữngnămđầunhàĐường.Nămthứ2niênhiệuTrinhQuán(628),cómộtvịsưthanhniênlàHuyềnTrangkhôngsợgiannanhiểmtrở,mộtmìnhsangThiênTrúc(ẤnĐộ)lấykinh.Ôngđilâuđến17năm,quahơnnămmươinước,trảihếttrămcaynghìnđắng,chínphầnchếtmộtphầnsống,cuốicùngmangvềđược657bộkinh.Lúcbấygiờ,giaothôngchuaphátđạt,giữanướcnàyvớinướckiasựgiaothiệpkhôngthânmậtthìHuyềnTrangsangThiênTrúcthậtlàmộtviệckinhngười.

Việctừngtrải trênđườngdài,việcsinhsốngởnướckháctronghơn10nămcủaôngkhôngnhững làmchomọingười thánphục,màcònđem lạichomọingườimộtnguồntưởngtượngphongphú.Thêmvàođấy,tínđồđạoPhật muốn mở rộng ảnh hưởng dạo mình, nên cố ý tô vẽ thêm vào câuchuyệnHuyềnTrangđilấykinh,chonênchuyệnHuyềnTrangđilấykinh,bắtđầutừlúchọctròônglàTuệLậpviếtraquyểntruyệnký“ĐạiĐườngTừÂntựTamTạngphápsư truyện” liềncóđủmàusắc thầnbícủa tôngiáo.Nhữngtruyệnấyđượcthầnkỳhóalạichínhlàbắtđầutừsaukhinóđượclưuhànhởtrongdângian.Đượclưuhànhtrongdângiannóthànhsởhữucủanhândân.Nhândânlaođộngxuấtpháttừhứngthúnghệthuậtcủabảnthânmình,lạidựavàonguyệnvọngcủamình,đãlàmchocâuchuyệnpháttriển phong phú thêm lên. Câu chuyện dần dần tách khỏi lịch sử HuyềnTrangđilấykinhđểmỗingàymộtdiễnbiếnkỳlạ...

...ChuyệnĐườngTăngđilấykinh,trongquátrìnhlưutruyềnmấytrămnăm,đãdầndầnđượcthêmthắtphongphúlên.ĐếntayNgôThừaÂn,trảiquanhữngsự lấybỏ, thêmbớt,sáng tạo,mới thànhramột tácphẩmnghệthuậtvĩđạinhưthế.

SựsángtạolớnlaocủaNgôThừaÂn,chủyếubiểuhiệnởbamặtdướiđây:

1.Cứtheosựkếtcấuvàtìnhtiếttruyệnmàxét,tácgiảđemmấytruyệnđã có sẵn, nối liền chúng lại với nhaumột cáchkhéo léo rồi tô điểm,mởrộng,sửađổivàgánvàotrongsángtáccủamình,khiếnchúngxoayquanhchủđề, trởnênmộtkhốihoànchỉnh.Nhờởsựhamthíchthầnthoạivàóctưởngtượngcủamình,ôngcònsángtạoramộtsốtruyệnkhácdunghợpvớichuyệncósẵntrongdângian.

2.Xéttrênmặttưtưởngchủđề,ôngđãcảitạovànângcaocâuchuyệnđilấykinhvẫnlưutruyềntrongdângian,bồibổchonómộtýnghĩamới,khiếnchonócómộtchủđềrõràngvàmộttínhkhuynhhướngmạnhmẽ.Tácgiảlạicăncứvàosựquansátvàsựnhậnxétcủamìnhđốivớihiệnthực,màtiếnhànhphêphánxãhộimộtcáchsâurộng.

3.Xétvềmặtxâydựnghìnhtượngnghệthuật,nhânvậttrongtruyệnđilấykinh trướckiaphầnlớnchỉ là thôsơ,khôngcócá tínhrõrệt.Màđiềuđángchúý làquabản thâncácnhânvậtđó, takhông thấykháiquátđượcphầnnàobảnchấtcủa lực lượngxãhội.Trảiquasựsángtạo thiêntàicủaNgôThừaÂn,hìnhtượngsángngời,bấthủcủaTônNgộKhôngmớiđượcgọtrũanên.TônNgộKhônggiữmộtđịavịrấtchủyếutrong“TâyDuKý”;ởTônkhôngnhữngcóđủcátínhrõrệt,màcònkháiquátsâusắcđượcnộidungxãhội.Nhờđómà“TâyDuKý”đãhoàn thànhđượcsự thayđổivềchất, đã từmột bộ truyện của các tín đồ tôn giáo trở thànhmột tác phẩmdùngđềtàithầnthoạiviếtthànhtruyềnkỳcủanhândânanhhùng.

Có thể nói như thể này: không có truyện đi lấy kinh của dân gian, thìkhôngthểcó“TâyDuKý”củaNgôThừaÂn;khôngcósángtạogiacôngthiên tài củaNgô ThừaÂn thì “TâyDuKý” cũng không thể hoàn chỉnhđượcnhư thế,không thểđạtđượcđíchcaovề tư tưởngvànghệ thuậtnhưthế.

II.ÝNGHĨATƯTƯỞNGCỦA“TÂYDUKÝ”

“TâyDuKý”làmộtbộtiểuthuyếtthầnthoạitrườngthiênvĩđại.Truyệnrạng rỡ chủ yếu trên hình tượng nghệ thuật Tôn Ngộ Không. Tôn NgộKhônglàhìnhtượnganhhùnglýtưởngrấtgiàumàusắcthầnkỳ,tỏasángrabốnphíatrongphòngtranhvănhọccốđiểnnướcta.

TônNgộKhônglàđứatrẻcủatựnhiên,đứatrẻtừmộtkhốiđátiênsinhđẻra.NónhờởdũngcảmvàtrítuệcủamìnhmàlàmchúađànkhỉởđộngThủyLiêm,núiHoaQuả.Tácgiả tảđộngThủyLiêm,núiHoaQuảđượcmười phần tươi đẹp như là một lạc viên lý tưởng. Một bầy khỉ ở trongkhoảng trời đất, tự do tự tại, “không chịu kỳ lân trông coi, không chịuphượng hoàng cai quản, cũng không chịu vua ở nhân gian ràng buộc”.NhưngTônNgộKhônglạiphảichịusựquảnthúccủavuaDiêmVương;vậnmệnhcủaTônlạikhôngphảidochínhTônnắmlấyđược.Đốivớimộtviệckhông thể nào chịu được ấy, TônNgộKhông bèn rèn luyện tài nghệ củamình,náođộnglongcung,lấycủaĐôngHảilongvươngcáigậygọilà“gậynhưýbịtvàngtrấnđáysôngtrời”nặng13.500cân,múagậyđánhxuốngâmphủ“làmchoquỷđầutrâukiasợphảitrốnđôngtrốntây,quỷmặtngựakiasợphảichạynamchạybắc”.NgaycảvuaDiêmVươngcũngsợphảiphảilêntiếngxinthượngtiênchobiếttên!”,phảiđemsốsinhtửrađểTônNgộKhôngxóabỏtêntuổiloàikhỉởtrongấy.RõlàTônNgộKhôngphảnkhángbấtcứsựápbáchnào,Tônkhiêuchiếnmộtcáchtáobạovớisốmệnh!TônNgộ Không náo động long cung, khuấy rối âm phủ, Long Vương, DiêmVươngkhônglàmgìđược,đànhphảikêuvớichúatểcủahọlàNgọcHoàng,kẻthốngtrịcaonhấtcủathếgiớithần.KẻthốngtrịởthiênđìnhấycũnglạichẳngcaominhgìhơnLongVươngvàDiêmVương,nhưngbiếtkhôngthểđốiphóđượcvớiTôn,bènbàyrakếđánhlừaTônNgộKhônglêntrời.TônNgộKhônglênđếnthiênđình,vớitháiđộmộtngườithắngthế,vàoyếtkiếnNgọc Hoàng; Thái Bạch kim tinh hướng vào Ngọc Hoàng lạy, Tôn NgộKhôngcứ thẳngngườiđứngởcạnh.Đến lúcNgọcHoànghỏi:“Ai là tiênyêuquái?”TônNgộKhôngchỉcúimìnhtrảlờimộttiếnglà:“ChínhlãoTônđây!”.TháiđộngangtàngcủaTônởtrướcmặtNgọcHoàngtrongthếgiớithầnthoại,đãphảnánhmộtcáchkháiquátsựkhinhmiệtcủanhândânlao

độngđốivớisựquyềnquívàchếđộđẳngcấptrongxãhộiphongkiến,phảnánh yêu cầu và nguyện vọng của họ: dân chủ, bình đẳng. Khi Tôn NgộKhôngbiếtrằngviệcmìnhđượcphonglàm“Bậtmãôn”chilàmộtviệclừadối,Tônbènbừngbừnglửagiận,đánhracửaNamThiên.Thiênđìnhđiềubinhkhiểntướngđếnđánh,kếtquảbịTônNgộKhôngđánhchotơibời,tánloạnnhưhoatrôinướcchảy.TừđấyTônNgộKhônglặnglẽ,dứtkhoátdựngcờhiệu,tựxưnglà“TềThiênĐạiThánh”,chốnglạivớithiênđình.“Trời”làvươngquốccủathần,làtượngtrưngcủathếlựcthốngtrịcaonhất;TônNgộKhônglạidựnglênhiệucờ“TềThiênĐạiThánh”việcấychứngtỏrõrànglàTôntựcoimìnhngangvớitrời,quyếtkhôngchịusựcaiquảncủathếlựcthốngtrịtrên“nướctrời”.TinhthầnphảnkhángcủaTônNgộKhônglúcbấygiờsovớilúcnáolongcung;náoâmphủlạitiếnlênmộtbướcnữa,làdámchọilạivớithiênđình.KẻthốngtrịởtrêntrờisợuylựclớnlaocủaTônNgộKhông,khôngthểkhôngthừanhậnTônlà“TềThiênĐạiThánh”được.ẤylàlầnthứhaitrờilừaTônNgộKhônglênthiênquốc.TônNgộKhôngởtrênthiêncung,vẫnhiềmvìbịngườiquản thúc, cuộc sốngkhôngđược tựdo,chonêngiảngâygiảdại.Khônglâu,Tônlạináođộngngaythiêncungmộtmẻrốitùngphèngnữasauđólạirakhỏicửatrời.ThiênđìnhtốnhếtsứclựcmớibắtđượcTôn,nhưngkhôngcócáchnàogiếtnổiTôn.TônbịbỏvàotronglòBátquáicủaTháiThượnglãoquânđangluyệnthuốc.Lòấyluyệnđượcbảybảybốnmươichínngày;nhânlúcLãoquânmởlòđểlấythuốc,Tônliềnnhảyvọtra,trèolêntrênlòBátQuái.Lãoquânđếnbêntoantómbất,bịTônxôngãlộnnhào.Lậptứcrútởtronglỗtairacâygậynhưý,vungtrướcgió,thànhcâygậytrònxoetobằngcáichén,cứthếnắmởtrongtay,bấtbiếthaydở,lạiđạináocungtrời,đánhchochíndiệutinhphảiđóngchặtcửacổng,bốnthiênvươngkhôngcònbóngdángnữa”.GhếngọccủaNgọcHoàng trướcmắt cũng lung laykhôngyên.May saocóNhưLaiđếncứu.TônNgộKhôngbènnói trắngravớiNhưLairằng:“Kẻmạnhlàcaoquý,phảinhườngcho ta: anhhùngchỉ thếđấy ai dám tranhhơn!”.Và lại nói:“Người ta thườngbảo:ngôihoàngđế luân lưu, sangnămđến lượt ta!Chỉcầnbảovớihắn(chỉNgọcĐế)dọnđinơikhác,đemthiêncungnhườngchotalàxong,nếukhôngnhường,nhấtđịnhtađánhphámãikhôngyên!”.Đếnđây,tinhthầnphảnkhángcủaTônNgộKhôngpháttriểnlênđếncùngtột,

khôngnhữngmuốnlà“TềThiên”,màlạimuốncướplấyquyềnthốngtrịcủathiênđìnhvàotaymình;đềrakhẩuhiệuphảnkhángtriệtđểnhấtlúcbấygiờlàlậtđổnềnthốngtrịcủaNgọcHoàng,nhưthếthậtsungsướngbiếtnhườngnào!Khípháchhùngvĩbiếtnhườngnào!Trongchuyệnđạináothiêncung,tácgiả“TâyDuKý”đãhếtsứckíchđộngtạonênhìnhtượngchóilọicủakẻphảnkhángtriệtđểấylàhìnhtượngTônNgộKhông.Tônbạodạnđitìmlýtưởng,còndámpháhoạiquicủcũ,không thừanhậnbấtcứuyquyềnnàocủakẻ thống trịvươngquốc thần, tin tưởngvào lực lượngcủamình,mưunắmhoàntoànlấyvậnmệnhcủamình.Tôndùngsứcthầnkỳcủamìnhlàmnáođộngtơibờicảbagiới(trời,bể,đất)hoàntoànlàmrốiloạntrậttựcủavươngquốc thần.Thiên đình, cái nơi được coi là thần thánhbất khả xâmphạm,đứngtrướcsựxungkíchcủalựclượngtolớncủaTônNgộKhông,đãhoàntoànbộc lộcái tướngconhổgiàbằnggiấy,ngoài thìoainghiêmmàtrong thì mềm yếu. Thiên cung của vương quốc thần là tượng trưng chovươngtriềuphongkiếnởnhângian;TônNgộKhôngđạináothiêncunglàsựkháiquátcaođộbằngtưởngtượngcuộcđấutranhkhởinghĩacủanôngdânphảnkhángvươngtriềuphongkiến.Ởbảyhồiđầu“TâyDuKý”,tácgiảđãtảTônNgộKhôngđạináoởbagiớilongcung,âmphủvàthiêncung,màkhôngtảTônđạináoởnhângian.Tácgiả,mộtmặtđemkẻthốngtrịởlongcung,âmphủ,thiêncungtảrõralànhữngkẻhônmênhưthếkia;mộtmặtcoicáctriềuđìnhởnhângiannhưkhôngcótrongtrờiđấtnày.Ởtrongtrờiđấtnày,đánhmộtdấuhỏiđểđộcgiảtựtìmtòisuynghĩ.Việcđókhôngthểbảolàkhôngngụmộtýsâusắc.

TônNgộKhônglàmộthìnhtượnglýtưởnghóa,làhóathâncủalýtưởngvà nguyện vọng của nhân dân lao động trong xã hội phong kiến. Sự đấutranhphảnkhángcủaTônkhôngthuđượcthắnglợitốihậu;TônkhônghấtđượcNgọcHoàngởtrênngôibáuhoàngđếxuống.TônNgộKhôngtuycótài nhảy cân đẩu vân xa đượcmười vạn támnghìn dậm, nhưng lại khôngthoátkhỏitayPhậtNhưLaimàphảichịuchặnépởdướinúiNgũHành.Cáikếtcụckhiếnngườitathantiếcấydãkháiquátnhưlốingụngôntấnbikịchlịchsửcủanhữngcuộckhởinghĩanôngdânbịthấtbạitrongxãhộiphongkiến.TácgiảđãcatụngtinhthầnđấutranhphảnkhángtriệtđểcủaTônNgộKhôngnhưngvìbịhạnchếbởithờiđạivàgiaicấp,nênđãkhoekhoangquá

thế lựccủagiaicấp thống trị.Tácgiảcho rằngdù làcuộcđấu tranhphảnkhángdũngcảmnhất,triệtđểnhất,cũngkhônghaythoátđượclướithốngtrịấy. Ởmộtmức nhất định, tác giả đã chịu ảnh hưởng của tư tưởng chínhthốngphongkiến,tưtưởngđịnhmệnh,tìmkhôngđượclốithoát,nênchỉxếpđặtđượckếtcụcnhưthế.

Việcđạináothiêncungchỉchiếmbảyhồitrongmộttrămhồicủa“TâyDuKý”,nhưngđâylàbảyhồisángláng,rựcrỡ,thểhiệnđượcđầyđủtinhthầnphảnkhángtriệtđểvàlýtưởngcáchmạngcủanhândân.

“TâyDuKý”, từbẩyhồiđầutrởđi, lạichuyểnvàochuyệnđi lấykinh.Xéttheosựpháttriểncủachuyện,đấylàmộtbướcngoặt.Ởđây,việcđilấykinh đại biểu cho sự lầnmò đi tìmmột lý tưởng; phản ánh nguyện vọngmãnh liệt của nhân dânmưu toan tìm cách thoát khỏi hiện thực khổ cực.Việcđilấykinhlàsựkiệntrungtâmcủacácsách“Thúkinhthithoại”,“Thúkinhtạpkịch”,tácgiả“TâyDuKý”lợidụngviệcấylàmmộtđườngdâyđểmiêutảviệckhắcphụctámmươimốttainạn.Việcđilấykinhđượccoilàmụcđíchcủatácphẩm,vốnlàmộtcáigìcựckỳmờảo;cáiđượctácgiảmôtảchủyếulạilànhữngcuộcchiếnđấukhẩntrương,quyếtliệtđểđạttớimụcđíchấy.Nhữngcuộcchiếnđấunàythậtthiếtthực,rõràng,mộtbướclàmộtinvếtchân.Ởtrongsựmiêutảthựctếcủatácphẩm,mụcđíchđilấykinhấykhácxa,khôngtrọngyếubằngsựnỗlựclớnlaophảibỏrađểđạttớimụcđíchấy.Vìthế,chúngtacầnphântíchýnghĩatưtưởngcủachuyệnđiTâyThiên lấy kinh; trọng điểm phải đặt vào sự đấu tranh của bọn Tôn NgộKhôngvìmuốnđếnđượcTâyThiên,đãphảiđấutranhvớibaonhiêuyêumaquỷquáitrênđườngđi.

TrongquátrìnhđiTâyThiênlấykinh,TônNgộKhôngđãđấutranhđểquét trừbọnyêuma.Ýnghĩahiện thựccủacuộcđấu tranh trong thếgiớitưởngtượngấylàởchỗ:tuybiếttựmìnhkhônglậtđổđượcsựthốngtrịtốicaocủavươngtriềuphongkiến,nhưngcứphảitiếptụctiếnhànhđấutranhđểbừasạchnhữngthếlựctànáccủavươngtriềuphongkiếnđươngtácyêutácquái,trựctiếptànhạinhândântrongxãhội.

TônNgộKhôngrakhôngthoátđượctayphậtNhưLai,bịchặnởdướinúiNgũHành, cái đó tượng trưng sự thất bại của cuộc đấu tranh phản khángtriệtđể.Nhưngthiênđìnhcũngđãphảinếmđủmọisựlợihạicủa“lãoTôn”.

Biếtrằng“lãoTôn”khôngphảilàngườithíchsinhsự,nênthiênđìnhđãthỏahiệp và nhượng bộ đối với Tôn Ngộ Không. Trên đường đi lấy kinh, đểchốnglạisựphảnkhángcủaTôn,đãcócái“khấncônhi”trùmlênđầuTôn,nótượngtrưngchothếlựcthốngtrị.NhưngTônNgộKhônglạikhôngđầuhàngthiênđình,trởthànhdứađầytớchoPhậttổ,NgọcHoàng,đểchobọnấysaikhiến.Tráilại,Tônlạiđòisơnthần,thổđịa,tứhảilongvương,côngtào,trựcnhật,thiênbinh,thiêntướngphảiđểchomìnhsaikhiến;thậmchícảPhật tổ,NgọcHoàngcũngphảiphụcvụTôn.Đểđấuphépvớiyêuma,TônNgộKhônglạiđòiNgọcHoàngchomượntrờiđểđóngcửađộnửagiờ,và đánh tiếng rằng: “Nếu hé nửa tiếng “không”, thì lập tức lên điệnLinhTiêudấybinhđao”.NgọcHoàngchỉcònbiếtytheothôi(hồithứ33).Tiếpxúcvớithần,phật,Tônđềucótháiđộkhinhmiệtmàgiễucợttrêuđùahọ.Vínhưởhồithứ51lúcđiquanúiKimĐâu,TônNgộKhôngđấuphépvớicontỷquái,bịmấtgậybịtvàng;TônNgộKhôngbiếtcontỷquáinhấtđịnhlàvịhung tinh nào đó ở trên trời xuống hạ giới để tác quái, liền đi tìmNgọcHoàng “hỏi tội cai quan không nghiêm “.Một khi gặpNgọcHoàng, TônNgộKhông liền hướng tới chào tomà rằng: “Chào lão quan, phiền ngài!Phiềnngài!”.KhigặpPhậttổ,TônliềnđemngayPhậtralàmtrămthứtròcười.Vínhưởhồithứ:77,khiquađộngSưĐà,núiSưĐà,gặpbaconmađộcác,NgộKhôngtìmđượcphậtNhưLai,nóivớiPhậtrằng:“BạchNhưLai,tôithấyngườitanóigiốngyêukiacóhọvớiPhậtđấy!”.Lạinói:“BạchNhưLai,nếusothứbậcra,thìngườilạilàcháungoạiyêutinhkiađấy”.Tônkhôngnểnangchútnào,lộtmặtnạnhữngkẻgọilàtônquithốngtrịởtrêntrời,đemchúngralàmtròcười,trêugiễuchúng,đùacợtchúng,ởTônNgộKhôngthậttuyệtnhiênkhôngcóbóngdáng“mặtđầytơ,chânconhầu”,cúiluồnnịnhhót.Ởtrướcmặtthần,phật,Tônluônluôngiữtháiđộngạonghễanhhùng.Việcđóbiểuhiệnkháiquáttinhthầnbấtkhuấtcủanhândânlaođộngtrongxãhộiphongkiếnnướcta,thathiếtyêutựdo,khôngcamchịubấtcứsựápbứcnào,luôntuônngạonghễđốivớigiaicấpthốngtrịphongkiến.Việcđấu tranhcủaTônNgộKhông trênđườngđi lấykinh làkế tụcviệcđấutranhcủaTônkhiđạináothiêncung,cóđiềulàphạmviđấutranhcóhạnchế;phươngthứcvàphươngphápđấutranhcóthayđổi.

Trên đường đi lấy kinh, Tôn Ngộ Không đã mở rộng cuộc đấu tranh

ngoancườngvớibọnyêuma.Nhữngyêumatưởngtượngnàyphảnánhmộthiệnthựcđươngthờilànhữngthếlựchungáccủaphongkiến.Bọnấyđềutrụctiếpcấukếtvớigiaicấpthốngtrịthượngtầng.NhưHoàngBàolãoyêulà KhuêMộc Lang tinh ở trên trời; KimGiác đại vương, Ngân Giác đạivươngởnúiBìnhĐínhlàhaiđồngtửtrôngcoi lò thuốccủaTháiThượnglãoquân;ĐộcGiácTỷđạivươngởđộngKimĐâulàcontrâuxanhcủaTháiThượngLãoquânv.v...TônNgộKhông,vớitrítuệvôcùng,dũngcảmphithường,đãchiếnđấungoancường,đểchiếnthắngdầndầntừngđứamột,đãrẫysạchnhữngthếlựchungáctànhạinhândân.Đóchínhlàthiệnđãchiếnthắngác,sángđãchiếntối,phảnánhrõnguyệnvọngcủanhândân.Thứnữa,nhữngthầnquáiyêumatrong“TâyDuKý”khôngnhữnglàthểhiệnmộtsốlựclượngxãhộimàcũngthểhiệnmộtsốlựclượngthiênnhiênđãnhâncáchhóa;cảhaithườngkhôngtáchrờinhau.TônNgộKhông,trongtruyệnđilấykinh,khôngnhữngđãthểhiệnlýtưởngcủanhândânlaođộngchiếnthắngthếlựchungáccủaxãhộitrongcuộcđấutranhgiaicấpmàlạicũngđãthểhiện lý tưởng của nhân dân lao động chiến thắng tự nhiên, chinh phục tựnhiên trong cuộc đấu tranh sản xuất. Còn như bọn Ngọc Hoàng, LongVương,DiêmVươngtrênvươngquốc, thần trên trờichẳngnhững làbóngtốicủakẻ thống trịphongkiến trongxãhộihiện thực,màcũng làchúa tểcủasức tựnhiênđãđược thầnhóa trong tưởng tượngcủangười.TônNgộKhông đã chiến thắng những thần quái yêuma ấy cũng chính là Tôn đãchiếnthắngđượcthiênnhiênthườnggâyrataihọa...

...Trong toànbộ sách, tínhcáchcủaTônNgộKhôngđãgiữđược tínhthốngnhất.ĐiTâyThiên lấykinh là tínhcáchcủaTônphát triển tiến lênmộtbước,chứnhấtđịnhkhôngphảilàphủđịnhtinhthầnphảnkhángkhiđạináothiêncung.TônNgộKhôngthủychungvẫnlàmộtkẻanhhùngđãđượclýtưởnghóacaođộ.Tônkhôngsợtrời,khôngsợđất.Tôncótinhthầnchiếnđấuphảnkhánghếtthảysựápbứccủathốngtrị,kiênquyếtkhắcphụchếtthảycáckhókhăn;cótrítuệvàsứcmạnhvôcùng;cóphẩmchấtcaoquí,chícôngvôtư,thathiếtyêuanhem,đồngtìnhvàgiúpđỡnhữngkẻnhỏyếubịhại.Tấtcảnhữngcáiđóđềulảcáimànhândânlaođộngvốncó,đồngthờilạilàcáiđãđượclýtưởnghóađếncaođộ.

Cáitinhthầnphảnkháng,ngạonghễ,bấtkhuất,đánhđổhếtthẩycủaTôn

NgộKhông lànhằmvàogiai cấp thống trịphongkiếnmàchĩamũinhọn,điềuđócóýnghĩatiếnbộrấtlớn.TínhcáchcủaTônlàtíchcực,hìnhtượngcủaTônmãimãiđượcthiếuniênnhiđồngyêuthích,rấtcótácdụngđếnsựhìnhthànhtínhcáchcủacácem.Chúngtaphảigiảithíchchínhxácchocácemhiểurõđiềukiệnlịchsửđãsảnsinhrahìnhtượngđóvàvậndụngmộtcáchđúngđắnhình tượngđầymàusắc thầnkỳnày trongvănhọccổđiểnnướcta,đểgiúpchothiếuniênnhiđồngcủachúngtapháttriểnýchíkhôngsợkhókhăn,ngoancườngđấutranhđểkiếnthiếtTổquốc,bảovệTổquốc.

Trong“TâyDuKý”NgôThừaÂn,ngoàiviệcsángtạorahìnhtượngrựcrỡTônNgộKhông, lạicònsáng tạo thànhcônghình tượngTrưBátGiới.TínhcáchcủaTrưBátGiớirõvànổilạthường,gieochotacómộtcảmgiácthực,mạnhmẽ.Sởdĩchúng ta thấyTrưBátGiớichân thực,gầngũi làvìTrưlàmộtnhânvậthiệnthựcđãđượckhoácchocáingoạihìnhcủatưởngtượng.TínhcáchcủaTrưBátGiớirấtlàphứctạp,chínhvìTrưđãcónhiềuưuđiểmcủangườilaođộng,nhưnglạicókhuyếtđiểmnghiêmtrọngcủakẻtiểutưhữu.

TrưBátGiớimộtkhixuấthiệntuyvẫncònmộtítyêukhi,nhưngcũngchochúngtamộtấntượngmạnhmẽlàTrưhaylaođộng.SaukhiđãlàmđồđệchoĐườngTăng, tuyđốivớicôngviệc lấykinh,Trưhoàn toànkhônghiểu biết gì, cũng chẳng cảm thấy hứng thú gì, lại dễ dàng bị dao động,nhưngTrưBátGiớilạilàkẻhếtlòngvớicôngviệcchungcủacảbọn,diệttrừyêuquáiởtrênđườngđểđithôngsangTâyThiênlấykinh.TrưBátGiớiítcanđảm,sựkhókhăn,tuyđãnhiềulầnbịyêumabắtđược,nhưngchưahềthỏa hiệp, đầu hàng.NhưkhiBátGiới bịHồngHàiNhi bắt được bỏ vàotrongtúida,BátGiớivẫncứquátmắngnhưthường.Trênđườngđilấykinh,BátGiớiđãlàmkhánhiềucôngviệcnặngnềkhókhăn.QuanúiKinhCức,BátGiúiphátchặtgaigóc-quangõHyThị,BátGiớidùngmõmdũiđường.MộtgánhhànhlýnặngnềkiacủacảbọncũngcơhồdomộtmìnhTrưBátGiớitừĐôngThổgánhđếnTâyThiên.Tínhcáchngâythơ,thẳngthắn,lạcquancủaTrư,lòngsaymêcuộcsống,khôngcâunệlễphépphiềntoáicủaTrư,khiếntathấyTrưđángyêu;vàkhẳngđịnhrằngnhữngphẩmchấtđóđãhìnhthànhtínhcáchcủaTrư.

Nhưng Trư Bát Giới cũng có khá nhiều khuyết điểm nghiêm trọng.

Những khuyết điểm ấy luôn luôn tương phản với ưu điểm của Tôn NgộKhông,TrưBátGiớinhớnhà,khôngquyết tâmđi lấykinh, luôn luônxinchiahànhlýđòigiảitánđoànthểđểvềnhà;TônNgộKhôngthìkhôngvậy;trongđầuócTônxưanaykhôngcócáiquanniệmtiểugiađìnhnhưthế.TrưBátGiớinhátgan,ngạikhó,gặpyêumalàsợhãichùnlạikhôngdámtiến,thậmchíkhilâmtrậnlạibỏtrốn;TônNgộKhôngthìlàngườikhôngsợtrời,khôngsợđất,thấyyêumalàđánhngayvàđánhđếncùng.TrưBátGiớikhícụcnhỏnhen,chỉnghĩ íchmình;điềuđángbuồncườinhất làTrư lại còndànhmộtmónvốnriêng;TônNgộKhôngthìtuyệtnhiênkhôngcóchúttựtưtựlợigì,ởđâuđâucũngchỉnghĩđếnngườikhácvàsựnghiệp.TrưBátGiới thíchđưa lờigièmvàđơmđậtchuyện!TônNgộKhông thì tuyệtđốikhôngcócáikhuyếtđiểmấy.XemnhưthếđủthấyTrưBátGiớicórấtnhiềukhuyếtđiểm,mànhữngkhuyếtđiểmấy lạiđối lậpvớikhánhiềuưuđiểmsáng sủa củaTônNgộKhông.NhưngNgộKhông vớiBátGiới lại thốngnhấtvớinhautrêncơsởcùngtheođuổimộtsựnghiệpchung,mộtmụcđíchchung.TrưBátGiớicóđủphẩmchấtcủangườilaođộng,điềuđócũngnhấttrívớiTônNgộKhông.

TrưBátGiớilànhânvậtchínhdiện.BảnchấtcủaTrưvẫnlàtốt,nhưngởtrênmộtmứclớn,Trưkhôngthểlàkhuônmẫuchongườitahọctậpđược.Ýnghĩa hình tượng ấy của Trư Bát Giớimộtmặt là phụ vào làm cho hìnhtượngTônNgộKhôngthêmrựcrỡ;mặtkhác,kháchquanmànói,đãphảnánhnhữngkhuyếtđiểmvànhượcđiểmcủakẻtiểutưhữu.Đốivớiđộcgiả,chuyệnđóhẳncũngcótácdụngrăndạytốt.

TácgiảphêphánkhắtkhenhữngkhuyếtđiểmvànhượcđiểmcủaTrưBátGiới,nhưng lại làphêpháncó thiệný; tuynghiêmkhắc,nhưng lại làxuấtpháttừlòngyêuthươngvàchechở.TácgiảphêphánđấynhưngtrướcsauvẫnkhôngquênmặtcơbảnphảihếtsứckhẳngđịnhlàmặttốtcủaTrư;vì thế sự phê phán đã đạt đượcmục đích,mà lại không tổn hại đến hìnhtượngnhânvậtấy.

Đường Tăng là thủ lĩnh tập đoàn đi lấy kinh, song đọc “Tây Du Ký”chúng ta đều cảm thấy vai chính trong việc đi lấy kinh lại là Tôn NgộKhông.ĐườngTănglàmộthìnhtượngtuycótácdụngđộclập,nhưngchỉcóđemđặtvào trongquanhệvớicácnhânvậtkhác,đặcbiệt làTônNgộ

Không,mớicóthểbànxétmộtcáchchínhxácvềýnghĩavaitròấyởtrongtácphẩm.ĐườngTăngvàTônNgộKhôngthậtkhácnhauvềgiaicấp,tínhtìnhvàđặcđiểm,nhưngĐườngvàTôncùngthốngnhấtđượcvớinhautrongcôngviệcchunglàviệcđilấykinh.

ĐườngTăng làmộtvịdanh tăngđượchấp thụmộtnềnvănhóaphongkiếncaođộ.ĐườngTăngcótưtưởngphongkiếntruyềnthốngnặng,trongđầuócchứađầyquanniệmđẳngcấp.Ygiữgìnlễphépphongkiếnthậtcẩnthận.Bấtcứgặpvịthầnphậtlớnnhỏnào,ycũngđềuphụcxuốnglạy;bấtcứgặpmộtquânvươngnướcnào,ycũngđềucungkính,hôcâuvạntuế.LúcvàotriềuconNgọcHoaVươngởphủNgọcHoaVươngnướcThiênTrúc,BátGiớicấttiếngchàohơitomộtchútlàmvươngtửkinhsợ.ĐườngTăngliền tráchmắngBátGiới rằng:”Người ta thường nói: “Của năm bảy loài,ngườinămbảyđấng,saomilợikhôngphânbiệtkẻquíngườihèn.NhưthếchứngtỏĐườngTănglàngườituyêndươngvàlàngườiủnghộtíchcựcchếđộđẳngcấpphongkiến.ỞĐườngTăngđãbiểuhiệnsựnhunhượcvô tàicủaphầntửtrí thứcphongkiếnnóichung,hễthấyyêumalàmấthồnmấtvía,đếnnỗi“ngồikhôngvững trênyênngựađẹpđẽ,ngã lộnnhào từ trênlưngngựatrắngxuống”.BởithếTônNgộKhôngthườngmắngĐườngTănglà“hìnhdángnhưcáibọcmủấy.Đứngtrướcsựkhókhăn,ĐườngTăngchỉbiết “nhănmày, ròng ròng sa đôi hàng lệ”; hễ rời TônNgộKhông ra thìkhôngđiđượcnửabước,thậmchícảcơmăncũngkhôngnuốtđược.KhitácgiảviếtvềkhíchấtcủaphầntửtríthứcphongkiếnvàtưtưởngphongkiếncủaĐườngTăng,làtácgiảđãkèmtheotháiđộphêphánrồi.TácgiảđemĐườngTăngtảrađủmườiphầncâunệ,hủlậuđángcười,khiếnđộcgiảthấymàngánngẩm.Những cái ấyđều tươngphảnvới tính cách củaTônNgộKhông.Khiviếtrasựsosánhấy,tácgiảđãbaohàmcảsựkhenngợivàsựphêphánrồi.

ỞĐườngTăng, tư tưởng phong kiến có truyền thống củaTrungQuốccùngtưtưởngnhàphậtđãkếthợpvớinhaulàmmột.Tưtưởngnhàphậtsaukhi truyền vàoTrungQuốc, bèn gắn chặt với tư tưởng phong kiến truyềnthốngcủaTrungQuốcthànhramộthìnhtháiýthứccủagiaicấpthốngtrị.ĐườngTăngthườngcứtuyêntruyềnluônmiệngnhữnggiáođiềunhàphật,như “từbi làm lòng”, “đừnggiết sinh linh”, “quét nhà sợ thương tổn tinh

mệnhloàisâu,loàikiến”,“thươngtiếcnhữngconthiêuthânlọtvàođèn”...Cái“từbi”régiávônguyêntắcấychỉcólợichogiaicấpthốngtrị;nólàmtêliệt ý chí phản kháng của nhândân lao động.ĐườngTăngđuổiTônNgộKhôngbalần,nhưngsựthựclạichứngminhlầnnàoTônNgộKhôngcũngphảicả.Tácgiảdùngsựthựcphêpháncáitừbigiảdối,khôngphânbiệttavới thùcủaĐườngTăng,khẳngđịnhcái tinh thầnđấu tranh tíchcực,yêughétphânmìnhcủaTônNgộKhông;điềuđócóýnghĩanhậnthứcsâusắc.Cáiđóchỉ racho lớpngười thờiđóbiết rằngphảikhéophânbiệtchânvàngụy,thiệnvàác;đốivớithếlựcácbấtcứnóngụytrangxuấthiệndướihìnhthứcnào,đềuphảitiếnhànhđấutranhkiênquyết.Ngàynaychúngtađangvạchtrầnâmmưucủachủnghĩađếquốcbềngoàithìgiảvờnóihòabìnhmàkỳthựcbêntrongthìchuẩnbịchiếntranh,vạchtrần“chủnghĩanhânđạo”phảnđộngvàgiảdốicủagiaicấptưsản,thìtruyệnnàycũnglạicóýnghĩagiáodụcnhưtruyệnngụngônvậy.

SongtácgiảđốivớiĐườngTăng,mặcdầucóphêphán,nhưnglạimôtảĐườngTăng là nhân vật chính diện.Trong tác phẩm,ĐườngTăng khôngphảilàngườiác,ĐườngTăngkhôngquảntrămđắngnghìncay,trèononlộisuối,đểsangTâyThiênlấykinh;chínhvìthếnênTônNgộKhônglạicóthểcùngĐườngTăng thốngnhất được trên cơ sở của côngviệc chungđi lấykinh.

“TâyDuKý” là do chuyệnmột đồđệphật giáođi lấykinhphát triển,biếndiễnramàcó; trướckianósặcmàumê tín tôngiáo.Trongquá trìnhpháttriểnởdângian,đặcbiệtlàsaukhiđãquatayNgôThừaÂngọtrũalại,câuchuyệnđi lấykinhđã từmột truyệnkýcủa tínđồ tôngiáobiến thànhmộtphoanhhùngtruyềnkỳthầnthoại.Tuyvậynócũngkhôngthoátđượccáivỏlấykinhđãcótừtrước,vẫnlàchuyệnmộtđồđệphậtgiáođilấykinhlàmđầumốidẫnđếnmọitìnhtiết.Thêmvàođấy,tácgiảphầnnàocũngcótưtưởngtôngiáo,chonên“TâyDuKý”vẫnmangtheocáiquanniệmphậtgiáonhấtđịnh.

Trong“TâyDuKý”còntồntạitưtưởngđịnhmệnhcủatôngiáonóchorằng“mộthớpuống,mộtmiếngănđềudocóđịnhtrước”, trờiđấtvạnvậthìnhnhưbịmột thứ lực lượngvôhình thống trị,cáigìcũngđều làdosố.Trong“TâyDuKý”cũngcóquanniệmnhânquảbáoứng.Từnghồi từng

mụctrong“TâyDuKý”đềuđầyrẫynhữngtiếngnhàphật(cólẽbịbọntínđồnhàPhậtnhưbọnNgộNhấtTứ,NgộNguyênTứsửađổithêmvào).ThầytròĐườngTăngsaukhiđilấyđượckinh,thànhđượcchínhquảlêntrời,cảTônNgộKhông là người có tinh thần phản kháng nhất cũng được thànhPhật. Kết cục ấy của TônNgộKhông so với tính cách toàn thể của Tônkhôngđượcthốngnhất.ĐiềuấykhiếnchohìnhtượngrựcrỡcủaTônNgộKhôngbịphủlênmộtítgiobụi.Nhữngthứtôngiáoấybiểuhiệnsựgiớihạncủa tư tưởng tácgiả,nhưngcáiđó là thứyếu trong tácphẩm.Nhìnchungtoànbộsựmôtảcụthểvàsựsángtạohìnhtượngcủa“TâyDuKý”thì“TâyDuKý”lạidồidàotinhthầnđấutranhphảnkhángđốilậpvớiquanniệmtôngiáo.Nhàphậtyêucầumọingườiphụctùngsựanbàicủasốmệnh,yêucầunhịnnhục,chịusựđaukhổkiếpnày,tuyêntruyềnđốivớiaicũngđềutỏrõ“nhântừ”,nhưngTônNgộKhônglạilấytưtưởngvàhànhđộngngờisángcủatựmìnhmàmạnhmẽphủđịnhhếtthảynhữngđiềudó.Điềucàngkhiếnngườitangẫmnghĩkỹlàởtrongsáchtácgiảđãnhạobángvàchêcườikhắtkhe,cayđắngđốivớithần,phật,tăng,đạo;thậmchíkhinhnhờnvàđaibấtkínhđốivớithần,phật,điềuđóđãbiểuhiệnrõmộtmặtkháctháiđộđốivớitôngiáocủatácgiả.

Cácđạosĩđượcnóiđếntrong“TâyDuKý”cơhồtoànlànhânvậtphảnpháicả.Nhữngđạosĩấythườngthườngdùngnhữngthủđoạnnhưcầumưa,dânggáiđẹpđểlàmquốcsư,quốctrượng;mêhoặcquốcvương;mưutoancướpngôivua.Rồithìtriềuchínhbịđentối,trămhọgặptaiương.“TâyDuKý”côngkíchđạogiáovàđạosĩcũngkhôngphảilàdosự“sùngtăngdiệtđạo”màchínhlàmuốnphêpháncáihiệnthựcxãhộithờiMinh.

Trong khi phê phán đạo sĩ, tác giả cũng thường chĩamũi giáo vào kẻthốngtrịtốicaocủavươngtriềuphongkiếntứclàquốcvương.Nhưtả:quốcvươngnướcTỳKhâuhoangdâmvôđạo,dùngtimgancủa1.111trẻemlàmdẫnthangchếthuốc;quốcvươngnướcXaTrìbắttấtcảcáchòathượngvềlàmcôngviệckhónhọc,hơnhainghìnhòa thượngbịvấtvả chếtđếngiànửa,saucùng,chỉcònđượcnămtrămngườisống.Nhưngtácgiảvìbịhạnchếbởitưtưởngchínhthốngphongkiếnnênkhôngchịuđemquốcvươngratảchoxấuhẳn;bọnquốcvưongấytuylàtốităm,tầmthường,nhưnglạilà“chânmệnhthiêntử”,saunàynhờĐườngTăngvàTônNgộKhôngkhuyên

răn, chỉbảo,nên tựhồ tâmđịa thốtnhiênmởmang, thànhcó sự“chuyểnbiếnlớn”.Hìnhnhưtộiáchoàntoàndobọnđạosĩ,nịnhthầnkiagâyra,chỉcầnquétsạchbọnấylànướcđượcthịnh,dânđượcyênngay.Kếtcụccủasựchuyểnbiếnlớnấylàgiảdối,làthiếucơsởhiệnthực.Điềuđóđãchứngtỏtưtưởngcủatácgiảbịhạnchế.Trênmộtchừngmựcnhấtđịnh,nóđãlàmgiảmkémsứcphêphánhiệnthực.

Tómlạitưtưởngrựcrỡcủa“TâyDuKý”chủyếulàthểhiệnởTônNgộKhông.Tinh thần đấu tranh phản kháng củaTônNgộKhôngquét trừ hếtthảymọithếlựcác,đãthểhiệnđầyđủlýtưởngcủanhândânlaođộngvàsựbấtmãncủahọđốivớihiệnthực.Trong“TâyDuKý”,TrưBátGiới,ĐườngTăng đã thể hiện diệnmạo phẩm chất của những giai cấp, giai tầng nhấtđịnh. Bọn ấy ở trong tác phẩm, tuy có tính chất đối sánh với Tôn NgộKhông, nhưng họ đều có tư tưởng độc lập của họ. Bằng hình thức tưởngtượng“TâyDuKý”,mộtmặtđãcatụngtinhthầnđấutranhphảnkhángcủaTônNgộKhông,mộtmặt lại đã phơi trần và công kích cácmặt đen tối.Nhữngcáiđóđềucóýnghĩahiệnthựcrấtlớnđốivớixãhộiđươngthời,đólànộidungtưtưởngchủyếucủa“TâyDuKý”.

III.THÀNHCÔNGVỀNGHỆTHUẬTCỦA–“TÂYDUKÝ”

“TâyDuKý”làchópđỉnhcủacácsángtácvềchủnghĩalãngmạntronglịchsửpháttriểnvềtiểuthuyếtcốđiểncủanướcta[1].Chủnghĩalãngmạntíchcực làđặc sắcnghệ thuậtchủyếucủanó.Nóđãkế thừavàpháthuytruyềnthốngtốtđẹpcủathầnthoạicổđạinướcta,đãthểhiệnsứcsángtạovĩđạivàsứctưởngtượngphongphúcủadântộcta.“Chủnghĩalãngmạnlàcơsởcủathầnthoại”(lờicủaGôroki),“TâyDuKý”chínhlàmộtbộtiểuthuyếtthần thoại trường thiênvĩđại, lãngmạn tíchcực.Thôngquahình thứcảotưởngthầnkỳvànộidungbắtnguồnởhiệnthựcmàcaohơnhiệnthực.“TâyDuKý”đãphảnánhđầyđủ,khúcchiết,lýtưởngcaoquývàđờisốnghiệnthựccủanhândânta.

Cáiđượctảtrong“TâyDuKý”làmộtthếgiớithầnthoạikỳdiệu.Nhânvậttrongđótuyệtđạiđasốkhôngphảilàngườitrongxãhộihiệnthực,mà

nơihoạtđộngcủachúngcũngkhôngphảilàhoàncảnhcủađờisốngxãhộiloàingười.“TâyDuKý”mởrộnghếtkhotưởngtượngphongphúkhônggìsánhđược,cóđầyđủtìnhtiếttruyệnđưangườitavàocảnhthắngthúvị:đờisốngvuivẻ,tựdotựtạicủabầykhỉởnúiHoaQuả,việcđạináothiêncung,địa phủ và long cung, 72 phép biến hóa, 81 nạn trên đường; cho đến chỗchiến trường tungđábay cát, sự thầnquái đimâyvềgió, cuộc chiếnđấuthầndiệukỳdịv.v...Tấtcảnhữngcáiấyđãđưangườitatiếnvàomộtthếgiớiảotưởngthầndiệu.Khisángtạorathếgiớiảotưởngấytácgiảđãviếtrấtchitiếtvềbốicảnhkhiếntanhưthấyngayởtrướcmắt.Tảnhânvậtcũngcó thanhcósắc.Nhưnghoàncảnhvànhânvậtởđây lạikhôngphải làbộmặtcủabảnthânđờisốngxãhộiloàingười;lốiviếtchitiếtnhưthếchỉcóthểhợplýtrongcáilô-gíchpháttriểncủatựthâncâuchuyệnthầnthoại.Nólàcáihợptìnhhợplýcủathầnthoại.

...“TâyDuKý”cónộidungbắtnguồnởhiệnthựcmàlạicaohơnhiệnthực.Nóthôngquahìnhtượngnhânvậtmàbiểuhiệnra.Hìnhtượngnhânvậtcủa“TâyDuKý”đềucóđầyđủýnghĩahiệnthực,nhưngđềukhôngnanáhoặcđơngiảnbắtchướchiệnthực,cũngkhôngkháiquátchungchung,màcaohơnhiệnthựctrênmộtmứcđộrấtlớn.Ởđâythiệnthìcàngthiện,ácthìcàngác,đềutừtrênphươnghướngcủabảnthânmìnhvượtcaohơnhiệnthựcmàđivàophạmviảotưởnghóa,lýtưởnghóa.

Trong“TâyDuKý”hìnhthứcảotưởngkếthợpvớinộidunghiệnthựccựclớn,đãđạttớisựthốngnhấtkhéoléo.Chínhvìthếsựtưởngtượngcủa“TâyDuKý”mớiđượcbiểuhiệnracóýnghĩabiếtbao,khỏekhoắntốtđẹp,sinhđộngvàthúvịbiếtbao!Hợptìnhhợplýkhiếnngườitinphụcvàsángngờitrítuệbiếtbao!

Hoàncảnhmà“TâyDuKý”đãtảlàthếgiớiảotưởngcủathầnthoạivìthếmàtrongkhidựngnhânvậtcũngphảidựavàocáithếgiớiảotưởngthầnthoạiđómàpháttriểntínhcáchvàhànhđộngcủanhânvật.

“TâyDuKý”đãdựngnênrấtnổibậtmộthìnhtượngrựcrỡlàhìnhtượngTônNgộKhông.Trongkhigọtrũahìnhtượngnày,tácgiảđãchọnlốinghệthuật cao độ của chủ nghĩa lãngmạn tích cực, khiến TônNgộKhông từtronghònđásinhrađãhọcbiếtđượcnhiềuphép lạ,có thể lên trờixuốngđất,khôngsợ lửađốt,nướcngâm;có thểkhôngngủkhôngăn,vẫnkhông

mỏimệt...Tấtcảđềulàthầnkỳmàởtrongthếgiớithầnkỳấy,nhânvậtvàhoàncảnhđềuđiềuhòanhấttrí.TấtcảhànhđộngcủaTônNgộKhôngđềukhoatrươngcựcđộ.

UylựclớnmạnhvàkhípháchhùngvĩcủaTônNgộKhôngtrướcthiênnhiên,phảnánhnguyệnvọng tha thiếtcủanhândân laođộngmuốnchinhphụcthiênnhiên.BởiTônNgộKhônglàmộthìnhtượnganhhùngcủathầnthoạigọtdũatrongthếgiớiảotưởng,tấtcảcáccáiấycànglàmnổibậtcáịđặctrưngcủabảnchấthìnhtượngsángngờiấy.

Hình tượng TônNgộKhông đã được lý tưởng hóa cao độ. Trong cáccuộcchiếnđấu, lúcnàoNgộKhôngcũngvẫn làmộtanhhùngvàchiếnsĩđộitrờiđạpđất,khôngsợgìcả.Cáiđóđãthểhiệnlýtưởngchủnghĩaanhhùngcủanhândân laođộng thời cổđại.Nhândân thời cổđại, thôngquahình tượng rực rỡ ấy của TônNgộKhông, đã thấy được sứcmạnh và lýtưởngcủamình,đãcổvõýchíphấnđấucủamình.

***

Châm biếm và hài hước làmôn sở trường củaNgôThừaÂn.Đối vớinhữnghiện tượngxấuxa, lệch lạc tronghiện thực,ôngdùnghình thứcảotưởngđểgiántiếpchâmbiếmrấtchuacaytrong“TâyDuKý”.Thần,phật,sư,đạothườngthườnglàđốitượngchâmbiếmcủaNgô.

...Trong“TâyDuKý”,sựphêphánnhữngkhuyếtđiểmvànhượcđiểmcủaTrưBátGiới cũng là thông qua hình thức khôi hài, cười cợtmà tiếnhành.Hồi thứ23tảvịBồTátbiếnthànhbốnmẹconmỹnhânđếndòthứlòngthiềncủabốnthầytròĐườngTăng.ỞđâytácgiảđãphêphántínhhiếusắcvàlòngcầuancủaTrưBátGiới.KhibàláibuônvàotrạcbốnmươilămtuổiđembangườicongáicủamìnhđếnnóivớiĐườngTăngvẻviệckénrể,trongbọn,mọingườiđềuquyếttâmđilấykinh,khôngmàngnghĩđếnviệcởlại,duycóTrưBátGiớiphơibàyngaycáixấura:“Nghenóigiàusangnhưthế,gáiđẹpnhưthế,Trưthấytronglòngngứangáykhóchịu;ngồitrênghếdựa, tựanhưkimđâmvàohông,nghiêngbênnọ,ngảbênkia,nhịnkhôngđượcbènchạylạinắmlấysưphụnói:“Sưphụơi!Bàđâynóichuyệnvớisưphụ, tạisaosưphụcứlàmthinh?Cũngnênquantâmđếnngười tamột tý

mớiphải”.TácgiảdiễntảtâmlýmâuthuẫncủaBátGiới:muốnởlại,lạisợĐườngTăngmắng, sợcáigậycủaTônNgộKhông.Tâm lýấyđượcbiểuhiệnrarấtbuồncười.BátGiớicứlàmnhàmoántráchĐườngTăngsaolạikhôngvờnhận lời,đểđếnnỗi“tro tànbếp lạnh”,“cơmnướcđềukhông”.BátGiớimượntiếngđichănngựa,tìmmẹconbàláibuôn.Khiđãgặpđược,tứcthìgọingườiláibuônấylả“mẹ”,chàohỏi,vàlénlútnhậnlàmrể.Tácgiảthôngquaviệcngườiđànbàláibuôndobồtáthóaraấy,đemBátGiớiratrêucợtmộtphen:bảoBátGiớibịtmắt,chọnlấymộtngườicongái.KếtquảBátGiớichưamóđếnđượcmộtngườinào thìđã“ngãsưngmiệng,ởđầu”.RồilạibảoBớtGiớimặcthửáotrânchâucủabangườicongái.Áoấyvốn làmấycáidây thừngbiến ra,BátGiớimặcvào,nó liền tróiBátGiớithật“đauđớnkhóchịu”,quậthắnngãxuốngđất.Cònngoàira,nhưhồithứ18tảTrưBátGiớihiếusắc,hồithứ32tảTrưBátGiớinhátgan,nóidối,đềulàdùngbútphápgiốngnhưthếđể làmnổibậtcáihình tượnghàikịchấy.Songcườithìcười,nhưngkhôngaighétTrưBátGiớicả.BởivìđốivớiBátGiới,tácgiảđãkhẳngđịnhtrướccáinguyêncớphêphányrồi.Cái“tàihàikịch”củaNgôThừaÂnkhiến“TâyDuKý”cóđủkhívịhàihướccựckỳsâusắc.Độcgiảcảmthấyvuithíchnhẹnhàngtrongkhívịhàihướcấyvàđượchưởngthụmộtthứmỹcảmnghệthuật.Đólàvìkhicôngkíchcáixấu,câuchuyệncómộtnộidungsốngrấtphongphú.Khichúngtanhẹnhõmđốivớinhữngsựviệcđángcườido tácgiảđãdiễn tả,chúng ta lại thấy luôncảýnghĩanhậnthựcrấtnghiêmtúc.

LạicầnchỉrarằngNgôThừaÂnvậndụnghìnhthứckhôihàitrong“TâyDuKý”khôngphảilàkhôngcóchỗkém.Nhưhồithứ53tảĐườngTăngkhiđiquaTâyLươngnữquốc,uốngphảinướcsôngTửMẫu,ĐườngTăngvàBátGiớicóthai,tìnhtrạngthậtđángcườikhácthường.Nhưngcườirồithìkhôngcònlạimộtcáigìcả.Dođócóthểthấyhìnhthứckhôihài(chếgiễuhaybôngđùa)trongbiểuhiệnnghệthuật,hễđãmấtnộidungsống,liềnlậptứcmất hẳn cái dẹp, biến thànhmột cái gì không thiết thực không trangtrọng,vôýnghĩa.

Ngữngôntrong“TâyDuKý”vậndụngđượcthànhcôngphithường;đólànhữngcâunóicửamiệngđãchọnlọc,uốnnắn,thêmthắtmàviếtra.Trêncơsởthànhtựucủangườiđờitrước,NgôThừaÂnđãcócốnghiếnlớn,có

sángtạotínhtrongviệcpháttriểnngữngônvănhọcngữHán.Ngôcósựrènluyệnngữngônrấtcao;cónănglựcchếngựngữngônrấtmạnh.Ôngkhôngnhữnggiỏimiêutảvàkểchuyện,màlạigiỏivậndụnghìnhthứcđốithoạinữa.Trongtoànbộ“TâyDuKý”,đốithoạichiếmđịavịrấttrọngyếu.Đólàmộtcách trọngyếu tácgiảhaydùngđểbiểuhiện tínhcáchnhânvật.Đốithoạitrong“TâyDuKý”đượccátínhhóa;ngônngữcủamỗinhânvậtđềuhợpvớithânphậnhọ;thậmchítrongmỗicâuđốithoạiđềuthấmquacáiđặcbiệtvềcá tínhcủamỗinhânvật.Ngônngữ trong“TâyDuKý”cònmangphongcáchđộcđáocủaNgôThừaÂn,làsinhđộng,hoạtbát,thôngthường,trôi chảy,hàihướcýnhị, câungắnmàsắc.Trongđócũngcó lẫnphươngngônvùngHoàiAn,nhưngbởikhôngvậndụngquánhiều,hơnnữaphươngngônvùngHoàiAnvềcơbảnthuộcvàohệthốngtiếngbắcphương,chonênđọclêntakhôngthấykhóchịu.

Trong“TâyDuKý”lạicókhánhiềuvănvầnnhưloạithơ,từ,ca,phú,kệ,tụng,bằngvănngôntruyềnthốngviếtra,phầnlớndùngđểmiêutảphongcảnh tự nhiên, trạngmạo nhân vật, khu trường chiến đấu, hoặc giảng vềhuyềnlý,luậnvềcùngthôngv.v...Hìnhthứcdùngtánvăn,vậnvănxenlẫnấylàthừakếlốithoạibảncủađờiTống,đờiNguyên,đếnđờiMinhthìhìnhthứcấyđã là lỗi thời rôi.Trong sáchcómột số ít vănvần,dodùng thíchhợp, tảkhéo,nênđãgâyđược tácdụng tốt;nhưngcứ toàn thểmànói, thìnhữngvănvầnấykémxa sự thành tựucủavănxuôi;đa sốcòn thiếu sứcbiểuhiện.

Trong“TâyDuKý”, tình tiếtcâuchuyệnbiếnhóakhôn lường,đốivớilònghiếukỳcủatrẻemcósứchấpdẫnđặcbiệt.NhữngcáimiêutảvềĐôngHảilongcung,thiêncung,địaphủ,hangquỉ,độngtiên,đềucónhiềuthúvị;việcđánhvõđấuphép lạibiếnhóakhôn lường.Nhânvật tuyđều là thần,quái,yêu,ma,cũngkhông làmchongười ta thấyghêsợâm thầm.NhữngnhânvậtchủyếulàTônNgộKhông,TrưBátGiớilạiđềurấtđángyêu,rốtthânmậtđốivớitrítuệngâythơcủacáctrẻem.TrongTâyDuKý”cókhánhiềuhìnhtượngdocátínhcủangườicùngđặcđiểmcủađộngvậtkếthợpvớinhaumộtcáchkhéoléo,nhưTônNgộKhônglàconkhỉ,TrưBátGiớilàconlợn.Nhữngchitiếttưởngtượngtrongmọitìnhtiếtlạithườnglàhợptìnhhợplý,phùhợpvớiquiluậtcuộcsống,nhưtảNhịLangthầnđuổitheoTôn

NgộKhông,Tônbiếnthànhmộtcáimiếuthổđịa,lấyđuôihóathánhcộtcờ,nhưng ngược đời chưa, cột cờ lại cắmở saumiếu, bịNhị Lang thần biếtthóp.Chuyệnđókhiếncácemnhiđồngrấtthích.Phongcáchkhôihàicủa“TâyDuKý”cũnghợpvớiýthíchcủanhiđồng“TâyDuKý”cóthểgiúpđỡnhiđồnghiểuđượcđờisống,làmchonhiđồngnhậnthứcđượcởtrongđờisốngcái thiệnvớicáiác,người tốtvớingườixấu,biếtgiậnnhững thế lựcđentối,thấyphảiđấutranhvớichúng;hiểulẽphải,tìmtòiánhsángvàchânlý;nuôidưỡngchonhiđồngtínhgandạ,hănghái.Chomãiđếnngàynaytruyệnấyvẫnđượcmộtsốlớnthiếuniênnhiđồngyêuthích,khôngphảilàkhôngcólýdovậy.

“TâyDuKý”làđỉnhcaonhấtcủachủnghĩalãngmạntíchcựctrongsựpháttriểncủatiểuthuyếtcổđiểnnướcta;làmộttrangchóilọitronglịchsửtiểuthuyếtTrungQuốc.Truyệnấyđãmởraphongtràovềtiểuthuyếtthầnthoạicủamột thờiđại,córấtnhiềuảnhhưởngđốivới tiểu thuyết thầnmasaunày.Saukhi“TâyDuKý”rađời,khánhiềungườibắtđầucoitrọngviệcthu thập và chỉnh lý những truyện thần quái ở dân gian. Lại xuất hiện ranhiều“TâyDuKý”tụcthư,nhưngnhữngquyểnấyđềucònkémxamứccủa“TâyDuKý”,cáiđósẽbànởtrongsáchsau.

Truyện“TâyDuKý”lưutruyềnrộngrãiởdângian,cóảnhhưởngrấtsâuxa.Nhândânrấtthuộcvàrấtyêutruyệnvàngườitrong“TâyDuKý”,cơhồnhà này nhà khác đều hay, người trẻ người già đều biết.Đặc biệt là hìnhtượngTônNgộKhôngcóảnhhưởng tốtvà tácdụng tíchcựcđốivới tinhthầnnhândân.

“TâyDuKý”cũngảnhhưởngđếnnhữnghìnhthứcvănnghệkhác.Đặcbiệtlàhýkịch,đãlấytừngđoạntrong“TâyDuKý”raviếtthànhbản.Nhiềugánhtuồngđịaphươngvàtạphýdângian(múarối,chiếubóng...)đếnnayvẫn còn giữ những tiếtmục truyền lại về “TâyDuKý”. Kinh kịch “Náothiêncung”khôngnhữnglàmộttiếtmụcđượcnhândânnướctayêuthích,màcònđượcnhândânthếgiớinhiệtliệthoannghênh.

TẾXUYÊNdịch

HỒITHỨNHẤTGốcThiêngNảyNởNguồnRộngMở

TâmTínhTuTrì,ĐạoLớnSinh

Thơrằng:Hỗnđộnchưachiatrờiđấtloạn,Mờmờmịtmịtchẳngaihay,HồngmôngtừkhiBàncổmở

TrongđụcphânminhtựthuởnàyChechởmọiloàinhờtrờiđất

Phátsinhmuônvậttốtlànhthay.MuốnbiếtcôngtocủatạohóaĐọctruyệnTâydugiảiáchđây.

...NhớtừđờiBànCổmởmang,đờiTamHoàngcaitrị,đờiNgũĐếđịnhranhânluân,toànthếgiớimớichiaralàm4châulớn:

1.ĐôngThắngThầnchâu2.TâyNgưuHạchâu3.NamThiêmBộchâu4.BắcCâuLưchâu.BộsáchnàynóiriêngvềĐôngThắngThầnchâu.Ngoàibểcómộtnướcgọi lànướcNgạoLaiởgầnbể,cóngọnnúicao

gọilàHoaQuảsơn.Núinàylàmạchtổcủamườichâu,làtaylongcủabađảobỏlại,tựmởgiữatrongđụcmàđứnglên,phânrõmờmịtmàtạcthành,thậtlàmộtdãynúiquí,đẹp.Cóbàiphúchứngdẫnnhưsau:

Thếchấnbểgià,Traodángnúibạc,cálớnvàohangkín.

OaiyênbiểnngọcSóngcồnnướcrẫy,thuồngluồngtránhvựcxa.

GócNamphươngđỉnhnoncaongất

PhíaĐônghảingọnnúinguynga.Sườnnonđálạ

Váchphẳngnonhoa.Ngangsườnnonlíulôđôiphượng.Trướcváchphẳngnằmkhểnhlângià,Trênđỉnhnúi,giọnggàvangxaoxácDướihangđá,bóngrồnglượnvàora.Trêncâyđủchimthiêng,hạctía,Trongrừngsẵncáotiên,hươugià

Cỏlạhoathơmtươitắn,Thôngxanh,trúcbiếclòaxòa,Đàotiênthườngkếtquả,Trúctrevẫnrahoa

Mộtconsuốiđục,mâysonglankínBốnmặtđêcao,câycỏrườmrà

Chínhlànơi:CộttrờisữnggiữatrămsôngđổlạiGốcđấttogiữmuônkiếpkhôngxa.

Trênđỉnhnúinàycómộttấmđátiêncaobatrượngsáuthước,nămtấc,chu vi hai trượng, bốn thước. Cao ba trượng sáu thước năm tấc, họp vớivònggiời365độ,vâytrònhaitrượngbốnthước,hợpvớilịchchính24khí.Trêncó9khiếu8lỗ,hợpvới9cung8quẻ.Bốnmặtkhôngcócâycốichebóng,haibêntảhữu,chilanquấnlấynhau.Cólẽtừkhisinhra,tấmđácảmthụtinhhoacủatrờiđất,củamặt trời,mặt trăngnênmới linhthôngđược.Trongtấmđálạicómộttiênthai.Mộthômtấmđánứtra,sinhmộttrứngđátobằngquảcầulớn,gặpgióhóaraconkhỉđá,đủmặt,mũi,chân,tay.Conkhỉ đá liền học cào, học chạy, vái lạy bốnphương, haimắt có hào quangsángrựclêntậntrờilàmkinhđộngđếnNgọcHoàngthượngđế.Khiấythiênđìnhđươnghộiquầntiênthượngđếchợtthấyhàoquang,bènsaiThiênLýNhỡn,ThuậnPhongNhĩmởcửaThiênnammônraxem.Haitướngvângchỉraxemxongmộtlátvềbáo:

- Chỗ có hào quang ấy là cõi nướcNgạoLai ở bờĐông, thuộcĐôngThắngThầnChâu,cóngọnnúiHoaquả, trênnúicó tấmđá tiênđẻ racái

trứng đá, gặp gió hóa thànhmột con khỉ đá, biết lạy cả bốn phương hàoquangởhaimắtchóilòađếnthiênphủ.Nếunayănnướccháo,hàoquangsẽlặntắthết.

ThượngĐếrủlòngnhântừthươnghại:-Đólàmộtvậtởhạgiới,dotinhhoatrờiđấtsinhra,khônglấygìlàmlạ.Conhầuấyởtrongnúi,đilạinhảynhót,ăncỏcây,uốngnướcsuối,hái

hoanúi,làmbạnvớicácloàilang,trùng,hổ,báo,hươu,nai,đêmngủsườnnúi,ngàychơitronghangđộng.Thựclà:

TrongrừngkhôngnămthángHếtrétchẳnghayxuân.

Mộthômtrờinóng,khỉđácùngcảbọnkhỉđitìmnơitránhnắng,đếnnôđùadướibóngthông.

Từngcontừngnôrỡn:leocâyvincành,háihoatìmquả,nàonémđá,nàođánhđinh,nhảyquathùng,xâybảotháp,bắtchuồnchuồn,vồbươmbướm,lạyôngtrời,kínhbồtát,xedâysắn,đandépđi,bắtchấyrận,cắnrồixiết,sửalônglá,màimóngtay,nàorunrẩy,nàocưỡiđè,nàokéoco.

Dướidãythôngxanhnôthỏathích.Giữadòngsuốibạctắmhảhê.Lũkhỉchơiđùamộtlúc,rồivàotậnkheởgiữanúitắmmát.Chúngthấy

nướcsuốichảyxiết,cuồncuộnvọtlên.Xưacócâu:“Chimcógiọngchim,thúcótiếngthú”.Lũkhỉđềunói:

-Dòngnướcnàykhôngbiếttừđâulại,nhânhômnaychúngtarảnh,cứtheobờsuốilầnđếnchỗdòngnguồncủanó.Nàotađi!

Cảbầyreohò,dắtnhau,đựccái,kêugọianhem,mộtloạtcùngnhautheobờsuốimenlênnúi,đếntậnnơingọnnguồn,térachỉthấy:

MộtdảicầuvồngtrắngNghìntầmsóngtuyếtbayGióbểthổichẳngdứtTrăngsôngsoivẫnđầyKhílạnhrõđánúi

NướcnguồnmátcỏcâyRéorắtnướcbộcbố

Khácgìtreorèmmây.Bọnkhỉkhoataynói:-Nướctốtlắm,tốtlắm!Nguyênsuốinàythôngđếnchânnúi,ragiápbể,bọnhầulạinói:-Nếuaichuivàotìmđượcchỗđầunguồnmàkhôngxâyxátmìnhmẩy,

chúngtasẽtônlàmvua.Chợttừtrongbụirậmconkhỉđákêubatiếngnhảyranói:-Tôixinđi,tôixinđi!Conkhỉđẹplắm.Cũngchínhlà:

NgàynayđượcnổitiếngGặpthờivậnhanhthôngCóduyêntrongchốnấyVuasaivàotiêncung

Khỉđánhắmmắtvươnmìnhnhảyvàosuốirồimởmắtngẩngđầunhìnthìrasuốikhôngcónước,rõràngsángloángmộtcáicầu.Địnhthầnnhìnkỹthìlàcáicầubằngsắt.Nướcởgậmcầuthôngvàochỗlỗđá,khinướcchảyngượcrasông,liềnđóngcửacầulại.Khỉđálạilênđầucầuxem,thấyhìnhnhưcócửanhà,cóngườiở,thấynàolà:

Lăntăntừngđámrêuxanh,Ngọcgàimâytrắngbứctranhsángngời.

YênhàlớplớpánhsoiNhàthanhcửatĩnh,ghếngồinởhoa.Longchâu,thạchnhũchanhòa

Quanhcokhắpđất,cóhoathanhkỳ.Cònvếtlửacạnhbếplò

Chéntrênbàn,vẫnthơmthotiệcnồng.Ghếgiườngtoànđátrắngbong

Bátđĩa,chậurửađềudùngđáhoa.Nhànhmaibabảynởhoa

Mấycâythanhtrúclòaxòatrướcsân.Thanhtùngláđượmmưaxuân

Khácgìnhàcửathườngdântrênđời.Xemxéthồilâukhỉđáđiđếngiữacầu,nhìnngắmchungquanhthấycó

tấmbiađákhắcmấychữ:HOAQUẢSƠN,THỦYLIÊMĐỘNG

Nómừngquá,vộichạyvề, lạinhắmmắtnhảyrangoàichỗnước,cườikhànhkhạchnói:

-Khéoquá,khéoquá!Bọnkhỉxúmlạivâyquanhhỏi:-Trongấythếnào?Nướccósâulắmkhông?Khỉđánói:-Khôngcónước,khôngcónước.Nguyênlaitrongđólàmộttòacầusắt,

bêncầulàmộtcơnghiệptrờiđấtxâydựngnên.Lũkhỉhỏi:-Saobiếtlàtòacơnghiệp?Khỉđácườinói:-Cáivệtnướcnàychảyxóivàomédướicầu,chảyngoặclạithìlấpcửa

cầu.Bêncầucóhoacỏ, trongđólàmột tòanhàđá, trongnhàcóhangđá,bếpđá,bátđá,chậuđá,giườngđá,ghếđá.Ởgiữacómộtcâymốcđákhắcnhữngchữ:“HOAQUẢSƠNPHÚCĐỊA,THỦYLIÊMĐỘNG,ĐỘNGTHIÊN”.Thựclàchốnyênthâncủabọnta.Vảchăngnơiđólạirộngrãicóthểchứađượchàngtrămhàngnghìngiàtrẻ.Chúngtađưanhauvàocảđấy,khỏiphảichịukhítrờinónglạnh.Trongđó:

GiócónơiẩnnáuMưađượcchốntrúthânSươngtuyếtkhônglosợSấmsétchẳngngạingầnMâyđẹpthườngsoisángĐiềmlànhvẫnxoayvầnTùngtrúcquanhnămtốtHoalạngàycùngxuân.

Lũkhỉngheđoạnthấyđềuvuithíchcùngnói:

-Anhlạixuốngtrướcdẫnchúngtôiđitheo!Khỉđálạinhắmmắt,rúnmìnhnhảyxuốngkêuto:-Tấtcảmautheota!Cómấy con khỉ bạo dạn nhảy theo.Những con nhút nhát đều co đầu,

nghẹo cổ, vuốtmặt vò tai, kêu rầm rĩ,một lúc saumới nhảy theo xuống.Nhảyquađầucầurồi,chúngthinhaugiậtchậu,cướpbát,chiếmbếp,tranhgiường,khiêngđikhiênglại.Rõlàgiốngkhỉ táymáy,khônglúcnàongơichân,ngơi tay.Khuândọnmãiđến lúcmệtnhoài chúngmới thôi.Khỉđángồitrênnói:

-Thưacácvị,ngườimàkhôngcótínthìkhôngbiếtđiềuhay.Cácvịvừanóiaigiỏi,vàorồilạirađược,khônghạiđếnthânthể,thìđượctônlàmvua.Bâygiờtavào,lạirađược,rarồilạivào,tìmđượcmộtcáiđộngtrờinàyđểchúngtacùngvàonghỉyênổn,đềuđượchưởngphúccócơnghiệp,saolạikhôngtôntalàmvua?

Lũkhỉnghenóiđềuchắptaycúinépkhôngdámtráilệnh,theotuổichiaban,cùngsụplạyvàđềuhô:

-ThiênTuếđạivương!Từđó,khỉđálênngôihoàngđế,giấuchữđáđi,xưnglàMỹhầuvương.

Cóthơlàmchứngrằng:BadươnghợplạiđẻmuônloàiChịukhíâmdươngđácóthaiTrứnghóahầutinhnênđạocảHọtênđổikhácluyệnđantài.

TrongtàngẩntướngnhìnkhôngthấyNgoàihợptinhvidễkémai.Kiếpkiếptròđờiđềuthếcả,

Xưngvuaxưngchúadọcnganghoài.MỹHầuVươngdẫnmộtlũkhỉvượn,khỉcái,khỉngựa,phânpháithành

quần thần, tá, sứ,sớmchơinúiHoaQuả,đêmngủđộngThủyLiêm,cùngnhaumộtlòng,khôngchịulẫnvàoloàichimbay,khôngđitheoloàimuôngchạy,độclậpxưngvương,rấtlàvuithích.

Chínhlà:XuânháitrămhoavềănuốngHètìmmọiquảđểsinhnhaiThuđàoraucủquangàythángĐôngbớihoàngtinhđợitếtxài

MỹHầuVươnghưởngphúcvuivẻthoắtđãbabốntrămnăm.Mộtngàykiađương lúccùng lũkhỉănyếnvuivẻ,HầuVươngbỗngnhiênsầunão,nướcmắtgiàngiụa.Lũkhỉsợhãisụplạytâu:

-Đạivươnglàmsaophiềnnãothế?Hầuvươngnói:-Tadẫuđangkhivuithích,nhưngcómộtđiềuphảiloxachonênphiền

não.Lũkhỉlạicườinói:-Đạivươngthựckhôngbiếtthếnàolàđầyđủ!Chúngtangàynaysung

sướngởnơinúiphúcđấttiên,độngcổ,châuthần;khôngchịusựcaitrịcủakỳlân,khôngchịusựcaiquảncủaphượnghoàngvàcũngkhôngbịsựcâuthúccủavuachúanhângian,tựdotựtại,thậtlàhạnhphúckhônlường.Cònphảiloxagìnữa?

HầuVươngnói:-Ngàynaydẫukhôngphảitheoluậtlệcủavuachúa,khôngsợoaiquyền

của chimmuông, nhưng sau này tuổi già sức yếu, trong đó có lão DiêmVươngcaitrị.Mộtngàykiachếtđi,chẳnghóauổngcôngsinhởtrongthếgian,khôngđượcmãihưởngphúctrờiư?

Lũkhỉnghenói, connào connấygụcmặt rênkhóc,đều lo sợ chuyệnkhôngthườngxảyra.

Trongbanbệ,bỗngcómộtconvượnnhảyralêntiếngnóito:-Đạivươngloxanhưthếlàđạotâmngàithựcđãkhaiphátrồiđấy!Hiện

naytrongnămgiống[2].cóbađấngdanhsắclàkhôngchịuDiêmVươngcaiquản.

HầuVươngnói:-Nhàngươicóbiếtbađấngấylàthếnàokhông?

Vượnnói:-Nhữngđấngấylà:Phật,Tiên,Thầnthánh, tránhkhỏi luânhồi,không

sinhkhôngdiệt,thọngangvớitrờiđấtnúisông.HầuVươngnói:-Bađấngấyởđâu?Vượnnói:

-Chỉởtrongdiêmphùthếgiớinày[3].Ởnhữngnơiđộngcổnúitiên.HầuVươngnghenói,rấtmừngrỡnói:-Ngàymaitasẽtừgiãcácngươixuốngnúiđikhắpgócbểchântrời,tìm

chođượcbađấngấy,họclấyphépsốngmãikhônggià,đểtránhnạnDiêmVương.

Ôi!Câunóiđóthúcgiụcvượtqualướiluânhồi,làmthànhdanhTềThiênđạithánh!

Lũkhỉnghenóivỗtaytánthưởngvànói:-Haylắm,Haylắm!Ngàymaichúngtôisẽquarừngtrèonúi,tìmnhiều

hoaquảđặttiệctiễnđạivương.Ngày hôm sau, lũ khỉ đi hái đào tiên, bứt quả lạ, tìm kiếm sơn dược,

hoàngtinh,lanthơm,huệngát,cỏngọc,hoakỳ,đầyđủcảrồibàyhàngbànđá,ghếđá,đểlênrượungọtnhắmngon.

Thấyrặtnhững:Hònvàngđạnngọcanhđàothángchạpngonlành.

Kheđỏdavàngmơtíachíndừthơmngát.QuảnhãntươimúingọtmỏngdaTráivảilớncùidàyhạtnhỏ.

LâmcầmmàubiếchiếnnguyênngànhQuảbứatúivàngbọccảlá.Quảlêđầuthỏ,táotrứnggà.Giảikháttrừphiềnlạitỉnhrượu

Mậnmềmmơrắn,béohơnmỡlợnsữabò.Hạnhngọtđàothơmmáttựaquỳnhtươngngọcdịch

Dưahấuđỏlòngđenhột

QuảhồngdamọngbốntaiThạchlựunứtngang,hạtóngánhnhưviênthuốcđỏ.Quảgiẻbửadọc,thịtrắncứngnhưmãnãovàng.

Hồđào,ngânhạnhđểphatròDừanước,nhotươidùngcấtrượu.Bòngnamítdứachấtđầymâm.Quấtmíacamchanhbàychậtán

HoàngtinhluộcchínSơndượcbungdừ.

GiãnátphụclinhcùngýdĩNấucanhnồiđá,lửalomdom.Thếgiantuycómùingonngọt,

KhônvíHầuVươnghưởngtháibình.LũkhỉmờiMỹHầuVươngngồitrên.Cáckhỉtheotuổithứtựngồidưới,

rồilầnlượtdângrượu,dânghoa,dângquả,ănuốngsuốtcảngày.Hômsau,MỹHầuVươngdậysớmtruyềnlệnh:

-Cácconđilấymộtítcâythônggià,cuốnthànhmộtcáibè,đẵntrelàmsàođẩy,háilấymộtítquả,đểtarađi.

Hầu Vươngmột mình xuống bè, ra sức chèo chống, bồng bềnh thẳnghướngrabểlớn,thuậnchiềugió,bègiạtvàođịagiớiNamThiêmBộchâu.Đilầnnàychínhlà:

Tiênkhítrờisinhđạolớnsao!Rờinonthuậngiócưỡibèvào,LênhđênhvượtbểtìmtiênđạoCanhcánhbênlònglậpchícaoCóphậncóduyênxatụclụy,

Khônglokhôngsợ,phúcdồidàoMaymàđượcgặptriâmtốt

Chírõnguồndòngmọiphépmàu.Cũng là lúc thờivậnHầuVươngđến,nên từkhi cưỡibè rabiển, luôn

luôncógióđôngnam,đưabètớibờbểtâybắc,chínhlàđịagiớiNamThiêmBộchâu.Chốngsàodòđấtđãđếnchỗđấtnông,liềnrờibèlênbộ,thấynhân

dânởbờbể,đánhcá,bẫychim,đàosò,phơimuối.HầuVươngđếngầnđùabỡngiảlàmmaquáidọanạt,làmchomọingườisợsệt,vứtbẫyquẳnglướichạytánloạn.HầuVươngbắtđượcmộtngườichạykhôngkịp,lộtlấyquầnáo, bắt chước mặc vào mình, nghênh nghênh, ngáo ngáo, qua châu đếnhuyện,khắpchợ rồiquê,học lễphép,họcnóinăng,ngàyăn tốingủ,mộtlòngdònơiđạophật,tiên,thầnthánh,tìmphươngtrườngthọkhônggià.Chỉthấyngườiđời làphường trục lợi, tranhdanh,khôngcómộtai lo toanvềthánmạnhcả.Chínhlà:

TranhgiànhtrụclợicóthôiđâuDậysớmnằmkhuyabóbuộcnhau.Cưỡichúlừagià,thèmngựatốt

LàmquantểtướngmuốnvươnghầuChỉvìcơmáomàlaokhổ

ChẳngsợDiêmvươngbắtchóngmauChúimắt,làmgiàuchocháuchắt.Chẳngaitỉnhgiấcbiếtquayđầu.

HầuVươngdòhỏitiênđạo,khôngsaotìmđược,ởNamThiêmBộchâuchốcđãtámnăm,quathànhnọđếnchâukia,chợtđiđếnTâyDươngđạihải,nghĩbụng:ngoàibểắtcóthầntiên.RồitựmìnhđóngbèvượtquaTâyHảithẳngtớiđịagiớiTâyNgưuHạchâu.Khilênbờtìmhỏi,chợtthấymộttòanúi caođẹpđẽ, rừng rậmâmu,HầuVươngkhông sợ lang sói, chẳnghãihùmbeo,trèolênđỉnhnúixem,quảlàtòanúiđẹp:

NghìnngọnnhưđámgiáoMuôntầngtựabìnhphong

Sángrọi,màuxanhlồngvẻbiếcMưanhuầnsắcxámlạnhthêmtrong

MâykhôvòngcổthụBếncũcáchđườngvòng

Hoathơmcỏlạ,Khómtrúc,câytùng

MuônthuởvẫnxanhmiềnđấtphúcBốnmùachẳngrụngchốnnonbồng

Tiếngchimkêuríurít

NướcsuốichảyròngròngHang,hốc,nơinơilanhuệquấnSườnnonchốnchốncórêuvòngNhấpnhôđầunúitaylongđẹpHẳncócaonhânẩnởtrong

Đươngkhixemxét,trongrừngsâuchợtnghecótiếngngười,HầuVươngvộivàngchạyvàotrongrừng,lắngnghethìratiếnghát.

Hátrằng:Xemcờmụccánbúa,Chặtcủirìnhrình.

CửahanglữngthữngmâyxanhBáncủimuarượuCườisaythỏatình.Đêmthuxanhthẫm

GốicâynằmngắmtrăngthanhMộtgiấcđènsáng.Theorừngcũ

VượtnúiquađồiGiơbúachậtcànhnỏThulạithànhbórồiNghêungaotrênchợĐổigạobathăng

KhôngcóchútgìtranhcạnhThờigiávầnngangbình

ChẳngbiếtlườngthưnggiáođấuĐờisốngthanhđạmKệnhụcvinh.

GặpgỡkhôngtiênthờiphậtNgồiyêngiảngsáchHoàngđình[4].

MỹHầuVươngngheđoạn,tronglòngvuivẻnghĩ“Thếrathầntiênanởchốnnày”.Liềnvộivàngđivàométrong,nhìnkỹthìthấymộtngườiháicủiđươngđẵncủi,ănmặcrấtlạthường:

Đầuđộinónlá,bằngmonangmớirụngMìnhbậnáovảibằngsợibôngmớixeLưngthắtđaivòng,bằngtơtằmmớikéoChânđigiàycỏ,bằngcỏkhôđanthành.

TaycầmcâybúathépVaigánhbógaihồngĐẵnthông,chặtcâynỏ,Cóaigiỏihơnkhông?

HầuVươngđếngầnnói:-Đệtửxinkínhchàolãothầntiên.Ngườikiếmcủivộivàngbỏbúaquaymìnhđáplễ:-Khôngdám,khôngdám!Tôilàngườivụngvề,ănmặckhôngđủ,đâu

dámnhậnhaitiếngthầntiên.HầuVươngnói:-Ngàikhôngphảilàthầntiênsaolạinóinhữngcâuthầntiênnhưthế?Tiềuphunói:-Tôicónóichuyệnthầntiênđâu?HầuVươngnói:-Khitôivừađếnmérừng,đãnghethấyngàinóigặpgỡkhôngphảithần

tiênthờiđạosĩ,ngồilặnggiảngsáchHoàngđìnhlànhữngchâmngôncủađạođức,khôngphảithầntiênlàgì?

Tiềuphucườinói:-Chảgiấugìbác,bàihátđótênlàMãnĐìnhPhươngcủamộtvịthầntiên

đãdạy tôi.Vị thần tiênđó làhàngxómvới tôi.Ngài thấy tôi làmviệc laokhổ,thườngphiềnnão,nêncóbảotôi:Lúcnàophiềnnãothìhátbàiấy.Mộtlà giải trí, hai là giải khổ.Hômnay tôi có điều tư lự nênmới hát bài ấy,khôngngờbáclạinghethấy.

HầuVươngnói:-Nhàôngđãlàhàngxómvớithầntiênsaoôngkhôngtheongườiđitu.

họclấyphươngthuốcbấtlão,chẳngtốtlắmư?Tiềuphunói:

-Tôinhấtsinhđãkhổsở.Từkhicònnhỏ,đượcbốmẹnuôi,đếnnămtámchíntuổi,vừamớihơibiếtviệcđờichẳngmaybốchết.Mẫuthânởgóa,lạikhôngcóanhchịem,mộtmìnhtôisớmhômchămsóc.Mẹgiàngàynaycómộtmình, tôi không dám đi đâu.Ruộng vườn bỏ rậm, áo không đủ,mỗingàychỉkiếmvàigánhcủiđemđếnchợbánlấytiềnđongvàiđấugạo,mộtmìnhthổicơmnấunướcphụngdưỡngmẹgià.Vìthếkhôngtuhànhđược.

HầuVươngnói:-Cứnhưlờinóiđây,ôngthựclàmộtngườihiếuhạnhquântử,saunày

hẳngặpđiềuhay.Xinôngchỉgiáochotôinơithầntiênở,đểtôiđượcđếnlạychào.

Tiềuphunói:-Khôngxa.khôngxa.Núinàygọi là“LinhĐàiPhươngThốn”.Trong

núicómộtcáiđộnggọilà“Tànguyệttamtinh”.Trongđộngcómộtvịthầntiên xưngdanh làTuBồĐề tổ sư.Đồđệ của vị tổ sư đókhôngbiết baonhiêumàkể.Hiệnnaycònbabốnmươingườitheotuhành.Báccứtheoconđườngnhỏnày,đivềphíanamđộtrêndướibảytámdặmthìthấynhàtổsưởđó.

HầuVươngcầmtaygiữtiềuphulạinói:-Thưalãohuynh,lãohuynhlàmơnđưatôiđến.Nếugặpđượctốt,không

baogiờdámquênơnchỉdẫn.Tiềuphunói:-Báclàngườihảohánmàkhôngbiếtthôngbiến.Tôivừanóichuyệnvới

bác,báccònkhônghiểuư?Nếutôiđicùngbác,thìchẳnghỏngviệcbáncủicủatôisao?Mẹgiàtôilấyaiphụngdưỡng?Tôicònbậnkiếmcủi.Báccứđiđi!

HầuVươngnghenói,từgiãtiềuphurakhỏirừngsâu,tìmđườngtắtquasườnnúiướcđộbảytámdặm,quảnhiênthấymộttòađộngphủ.HầuVươngđứngthẳngngườilênxemxétthậtlàmộtnơiđẹp.Nhữnglà:

YênhàvenhạtNhậtnguyệtsángchoang

Gỗtrắcnghìncây

MưađượmlưngtrờixanhmướtTrúcvàngmuônđốt

Khóiquâykhắphốmịtmùng.Ngoàicửahoathơmthêugấm,Bêncầucỏmọcphunhương.Lônhônúiđá,rêuxanhphủ

Váchdựngcaocao,vếtmốctường.Thườngnghehạckêugió

Vẫnthấyphượngbaysương.TiếngdậychíngòtiêuhánthẳmCánhlồngnămsắclóevânquang.Ẩnhiệnđủvượnđen,hươutrắng,Ravàonhiềuvoingọclânvàng

NgắmnhìnnơiphúcđịaCònđẹphơnthiênđường.

Lại thấy cửa động đóng chặt, im phăng phác không vết chân người ravào.Chợtngoảnhđầunhìnsườnnonthấycómộtbiađácaochừnghơnbatrượng,rộnghơntámthước,cókhắcmộtdòngmườichữlớn:“NÚILINHĐÀIPHƯƠNGTHỐN,ĐỘNGTÀNGUYỆTTAMTINH”.

HầuVươngmườiphầnvuivẻnói:-Ngườiởđâythậtlàchấtphác,mớicónúicóđộngnhưthế.HầuVươngđứngxemhồilâukhôngdámgõcửa.Rồitrèolênngọncây

thôngvặtquảthôngăn.Mộtlúcsaunghethấymộttiếngkẹt.Cửađộngmở.Cómộttiểuđồngtừtrongđira.Thậtlàkhổdạngtốtđẹp,vẻmặtthanh

kỳ,bọntụctửtầmthườngkhôngsaosánhkịp:HaitráiđàophấtphớiĐôitayáogiótung

Mặtcùngthânkhácbiệt,Tâmvớitướnglânglâng.SốnglâungoàicõitụcTrẻnhỏgiữanúirừng

BụitrầnkhôngchútbợnNămthángtựungdung.

Tiểuđồngvừarakhỏicửaliềnkêutomộttiếng:-Ngườinàonghịchngợmởđâythế?HầuVương từ trêncây thôngnhảyxuống,đến trướcmặt tiểuđồngcúi

mìnhnói:-Thưatiểuđồng,tôilàđệtửđitìmđạohọctiên,đâudámquấynghịch.Tiểuđồngcườinói:-Chúlàngườiđitìmđạophảikhông?HầuVươngđáp:-VângTiểuđồngnói:-Sưphụchúngtavừamớilênđàngiảngđạo,chửanóirõnguyêndo,đã

bảotôi ramởcửa.Ngàinói:“Ngoàicửacókẻ tuhànhđãđến,nênra tiếpđónhắn.Cólẽlàchúchăng?”

HầuVươngcườinói:-Chínhtôi,chínhtôi!Tiểuđồngnói:-Chútheotôivào!HầuVương sửa lại quần áo, theođồng tửđi thẳngvào trongđộng sâu

xemxét:Gáctíalầuson,từngtừnglớplớp.Khitiếnđếncungchâucửangọc,nói

khônghếtsựtĩnhmịchbêntrong.HầuVươngđithẳngđếndướiđềnngọc,thấyvịbổtát tổsưngồingayngắnởtrênđền.Haibêncóbamươivịtiểutrênđứnghầu.

Quảlà:ĐạigiáckimtiêntrongsạchghêPhươngtâyhuyềndiệutổbồđề.Đạihạnhbabasinh,diệthết.Từbivạnvạnkhíthầnmê.

Khôngtịch,tựnhiêntùybiếnhóa,Chânnhưbảntínhchẳngsuyvi.

TrangnghiêmhưởngthọcùngtrờiđấtMuônkiếptônlàđạiphápsư.

HầuVươngtrôngthấy,cúimìnhlạysụpxuốngnóito:-Thưasưphụ,thưasưphụ,đệtửconchítâmchầulễ.Tổsưnói:-Ngươilàngườiởđâu,hãynóitênhọ,quêhươngchorõràngrồisẽlạy.HầuVươngnói:-ĐệtửlàngườiởĐôngThắngThầnchâu,nướcNgạoLainúiHoaQuả,

độngThủyLiêm.Tổsưquátmắnghạlệnh:-Tống cổ nó ra.Thằng này là phường nói quanh nói dối, còn tu hành

chínhquảsaođược.HầuVươngsợhãidậpđầuthưa:-Đệtửnóithậtđâudámdốitrá.Tổsưnói;-MàyđãthựcthàsaolạinóiởĐôngThắngThầnchâu?Từnơiấyđến

đây cách hai lần biển lớn,một tòaNamThiêmBộ châu, làm thế nào đếnđược?

HầuVươngcúiđầunói:-Đệtửlênhđênhquabể,lênđất,langthangđủmườimấynămtrờimới

đếnđượcđây.Tổsưnói:-Đãthếđimãidầndàtớinơicũngđược.Nhưngtínhdanhngươilàgì?HầuVươngnói:

-Conkhông có tính[5] gì cả.Người ta chửi con, con cũngkhônggiận.Người tađánhcon,concũngkhông thù,chỉ lễphépvớingười tamà thôi.Nhấtsinhkhôngcótính.

Tổsưnói:

-Khôngphảilàtínhtình.Tínhdanhbốmẹnhàngươitrướclàgì?HầuVươngnói:-Contuykhôngphảiởtrêncâyđẻra,nhưnglạilàởtronghònđásinhra.

ConchỉnhớrằngtrênnúiHoaQuảcómộttảngđátiên.Nămấyđávỡravàsinhracon.

Tổsưnghenóitrongdạmừngthầmnói:-Nhưthếlàtrờiđấtsinhthànhrangươi.Hãylạiđâychotaxem.HầuVươngnhảytótđến,loanhquanhchạyhaivòng.Tổsưnói:-TamuốnđặthọngươilàTôn.ChữTônbỏchữkhuyểnởbênđithìcòn

chữtử,chữhệ.Tửnghĩalàcontrai.Hệnghĩalàtrẻnhỏ.NgươichínhhợpvớibảntínhtrẻnhỏnênđặthọchongươilàTônvậy

HầuVươngnghexonghếtsứcvuivẻsụplạykhấuđầunói:-Tốt,tốt,tốt!Ngàynayconmớibiếtcóhọ.Muôntrôngsưphụtừbi,đã

chođượccóhọ,xinđặtchotênđểtiệngọihỏi.Tổsưnói:-Trongmônpháitacómườihaichữ,phânpháiđểđặttên.Đếnngươilà

tiểuđồnhómmười.HầuVươnghỏi:-Mườihaichữlànhữngchữgì?Tổsưnói:-Mười hai chữ là:Quảng,Đại, Trí, Tuệ,Chân,Như, Tính,Hải,Dĩnh,

Ngộ,Viên,Giác.ĐếnlượtngươichínhlàchữNgộ.TasẽđặttênchongươilàTônNgộKhông.Cóđượckhông?

HầuVươngcườinói:-Tốt,tốt,tốt,từnaytasẽlàTônNgộKhông.Chínhlà:

HồngmôngmớimởxưakhônghọNayhếtmịtmờ:tênNgộKhông

MuốnbiếtNgộKhôngtuhànhđạoquảrasao,xemhồisausẽrõ.

HỒITHỨHAIThấuLẽBồĐề[6]VàoChínhQuả

DứtCănMaQuỷRõNguyênThần[7]

HầuVươngđãđượcđặttênlàTônNgộKhôngvuimừngnhảynhótlàmlễtạTổsư.TổsưbảomọingườidẫnTônNgộKhôngrangoàicửathứhai,dạychomọilẽquétnhà,thưagửi,đilạiquanhlượn.Chúngtiênvânglệnhđira.NgộKhôngracửalại lạychàocácbạn,rồiđếnhànhlangdọndẹpchỗnằm.Sớmngàyhômsau,cùngcácbạnhọcnóinăng,lễphép,tậpviết,đốthương,giảngkinh,bànđạo,ngàynàocũngnhưngàynào.Khinhànrỗithìquét sân, cuốcvườn,vunhoa, sửacây,kiếmcủi,gánhnước,việcgì cũnglàmđủ,ởtrongđộngchốcđãsáubảynăm.

MộthômTổsưlênđànngồi,họpchưtiênlạinghegiảng.Chínhlà:Hoatrờibayrụng,Đấtvọtsenvàng.

Diễnđủtamthừagiáo[8]

Tinhvimuônphéptàng.PhấttrầnphenhảyphunchâungọcChíntrờitrấnđộngsấmầmvang.Lúcdẫnthuyềnmôn,khigiảngđạoBanhàhợplạinghĩathêmcàng...Khaitâmmộtchữtheođiềuthực

Chídẫnvôtrirõlẽhằng.TônNgộKhôngnghegiảng, sướngđếnnỗivéo tai,vuốtmá,chớpmắt

luônkhôngnhịnđược,giậmchânkhoatay.Tổsưtrôngthấy,gọilênbảo:-Ngươiởtrongban,saolạiđiênrồnhưthế,khôngnghetagiảngà?NgộKhôngnói:-Conthựcđểtâmnghe,ngheđếnnhữngchỗsưphụgiảngnhiệmmầu,

khônxiếtvuimừng,khôngngờcónhữngđiệubộnhưvậy,xinsưphụthatội.

Tổsưnói:-Ngươiđãhiểuchỗnhiệmmầu,tathửhỏingươi,ngươiđếnđâyđãbao

lâu?NgộKhôngnói:-Conlúlấpkhôngbiếtlàbaonhiêungàytháng,conchỉnhớnhữngkhi

trongbếpkhôngcólửa,thườngrasaunúikiếmcủi,thấyđàoởnúicóquảngon,bảylầnconđãănđàono.

Tổsưnói:-Núiấygọi làLạnĐàoSơn.Ngươiđãbảy lầnănquảđào, tức làbảy

nămrồi,nayngư