OPTIONAL SUBLINE OPTIONAL SUBLINE

Tworzywa sztuczne i ich lakierowanie.

2/3

Spis treści.

Tworzywa sztuczne: niespotykana kariera 3

Podział tworzyw sztucznych 4

Tworzywa są niezastąpione 5

Tworzywa w pojazdach 6

Skróty często stosowanych tworzyw 7

Ważne tworzywa w szczegółach 8

Dlaczego lakieruje się tworzywa 10

Tworzywa sztuczne w warsztacie 12

Co oddziela tworzywo od formy 14

Przyczyny błędów lakierniczych 16

Pewność kolorystyczna w lakierowaniu tworzyw 18

Metryczki kolorystyczne i systemy lakiernicze 19

Tworzywa sztuczne:niespotykana kariera.

Oprócz takich pojęć, jak epokamaszyn, epoka atomowa czy epokalotów kosmicznych w słownikupowinno używać się również pojęcia„epoka tworzyw sztucznych”. Boprzecież gdyby nie wynalezionotworzywa sztucznego inne wynalazkipojawiłyby się o wiele później lubnawet wcale.

1862 – angielski uczony Alexander Parkeswynalazł twardy materiał koloru kości słoniowej, który nazwał Parkesin. Jednakod pierwszego pojawienia się tworzywado jego wykorzystania w przemyślemotoryzacyjnym była długa droga – aleto już inna historia.

27 lat przed oficjalną prezentacją przezGottlieba Daimlera swojego stalowegopojazdu kołowego, co stało się podwalinąobecnego przemysłu motoryzacyjnego,wynaleziono pierwsze tworzywosztuczne.

Od dziesiątków lat tworzywa sztuczne sąniezbędne przy produkcji samochodów.Przez dłuższy czas stosowane były tylkowe wnętrzach pojazdów lub elementachdodatkowych, takich jak zderzaki, spojlery lub obudowy lusterek, obecnieprzenikają coraz gwałtowniej w częścizarezerwowane do tej pory wyłącznie dla blachy karoseryjnej. Drzwi, błotnikilub maski produkowane są z tworzywsztucznych i w przypadku szkody muszązostać naprawione.

Wymagania stawiane lakiernikom samo-chodowym rosną, a ponieważ tworzywoto nie zawsze to samo tworzywo,konieczna jest wyczerpująca informacja o ich stosowaniu na pojazdach. Nasuwasię tu pytanie „Czym właściwie jest tworzywo sztuczne?”

Z pojęciem tworzywa sztucznego spoty-kamy się codziennie w różnych wersjach,jak np. plastik, masa plastyczna, guma,syntetyk, ale również poliester, poliamidlub ABS.

Podczas gdy pierwsze pojęcia to opisytworzyw sztucznych, kolejne oznaczająkonkretne tworzywa o różnych właściwo-ściach. I właśnie te różne właściwości pro-wadzą do tak nielubianych niespodzianekpodczas renowacji.

Pod koniec lat 70-tych Standox opraco-wał kompletny, elastyczny program dolakierowania tworzyw sztucznych – i dzięki ścisłej współpracy z przemysłemmotoryzacyjnym – program ten ciągleulepsza. Warsztaty lakiernicze mają tymsamym do dyspozycji doskonałe produktyidealnie dopasowane do codziennychwymagań. Specjalne szkolenia i seminariadostarczają obszerną i cenną wiedzę natemat tworzyw sztucznych na pojazdach.

4/5

Tworzywa sztuczne składają się z pojedynczych elementów – molekuł. Pozłączeniu się tych małych elementów w łańcuchy powstają duże lub bardzoduże molekuły. Mowa jest wówczas o makromolekułach.

Termoplasty.Tworzywa sztuczne składające się z linio-wych lub rozgałęzionych łańcuchówmakromolekularnych nie połączonych ze sobą, nazywają się termoplastami lub plastomerami.

Ze względu na wiele pozytywnych właści-wości termoplasty mają znaczny udział wtrakcie projektowania pojazdów.

Termoplasty mogą być wiele razy stapianei rozpuszczane. Ma to bardzo duże znaczenie szczególnie dla ochrony środo-wiska. Jeżeli poszczególne rodzaje niezostaną ze sobą pomieszane, termoplastyidealnie nadają się do ponownegowykorzystania, ponieważ teoretycznie zestarych elementów można zrobić nowe.

Kolejna korzyść: rysy i pęknięcia możnatermozgrzewać.

Elastomery.Możliwe jest silniejsze lub słabsze połączeniemakromolekuł. Ściśle mówiąc, chodzi o„sieciowanie”. Jeżeli tylko niewielka ilośćsąsiadujących ze sobą łancuchów molekułłączy się ze sobą wiązaniami powstająwówczas tworzywa – elastomery. Elasto-mery nie dają się stapiać ani rozpuszczać,

mają jednak nadal właściwości rozciąga-jące. Posiadają one cechy zbliżone dokauczuku. W pojazdach elastomerywystępują jako uszczelki, ale również robisię z nich spojlery.

Duroplasty.Coraz większa ilość wiązań sieciowychsprawia, że materiał staje się twardszy alei bardziej kruchy. Duża ilość łańcuchówmolekuł tworzy jedną wielką sieć. To silnie„usieciowione” tworzywo nazwano duro-plastem lub tworzywem utwardzalnym.

Nie dają się one ani stapiać ani rozpuszczać.Zanika też występująca w elastomerachzdolność do rozciągania.

Duroplasty są natomiast odporne naciepło. Z tego powodu produkowane są z nich np. części korpusów w komorzesilnika.

Podział tworzyw sztucznych.

Tworzywa są niezastąpione.

Istnieje wiele powodów wykorzysty-wania tworzyw sztucznych przyprodukcji samochodów. Szczególnieważna jest redukcja wagi bezzmniejszenia bezpieczeństwa. Opróczswojej pierwotnej funkcji pomagająrównież w znacznym stopniu przynadawaniu formy i wyglądu.

Od lat 80-tych udział tworzyw sztucznychi wielowarstwowych w produkcji pojazdówwzrósł dwukrotnie. Wynalazcy i naukowcytwierdzą, że do roku 2010 co szóstykilogram pojazdu przypadać będzie natworzywo. Przy czym udział tworzywsztucznych w obrębie karoserii, dziękinowym materiałom, ciągle rośnie. Podczasgdy dawniej wykonywano osobno spojler,kratkę wlotu powietrza, zderzak i błotnik,to dziś, wszystkie te części zintegrowanesą w jeden element przedni.

Prawie nieograniczone możliwości formo-wania i obróbki tworzyw sztucznych oferująnie tylko projektantom nowe metody, lecz również umożliwiają znaczne zao-szczędzenie energii. Dzięki zastosowaniutworzyw wielowarstwowych waga drzwisamochodu zmniejsza się o 10% wporównaniu do tradycyjnych drzwi z blachy. Tworzywa sztuczne przyczyniająsię również znacznie do zmniejszeniazużycia paliwa. Obowiązuje zasada: o100 kg mniejsza waga pozwala nazaoszczędzenie 1 litra paliwa na 100 km.

Ale zastosowanie tworzyw sztucznychprzynosi jeszcze inne korzyści. Elastycznośćmateriałów eliminuje drobne uszkodzenia.Do tego dochodzi jeszcze komfortwyposażenia, zredukowanie emisji hałasui większa trwałość pojazdu.

Ze względu na te pozytywne właściwościtworzyw sztucznych wszystkie pracezmierzają w kierunku konstrukcji karoseriiidealnie skomponowanej z elementami ztworzyw sztucznych.

Z niszy do rynku masowego.„Pimp my Car“ – w tuningowaniu karoseriicoraz częściej wykorzystują tworzywasztuczne.

Wszystko rozpoczęło się w latach 90-tychod takich elementów, jak np. spojlery,owiewki lub progi. Trend ten – mimowzlotów i upadków – obserwuje sięnieprzerwanie. Szczególnie łatwość formowania i łatwość obróbki tworzywsztucznych sprawia, że wykorzystuje sięje przy opracowywaniu coraz bardziejekstremalnych i egzotycznych karoseriiprodukowanych w małych seriach.

zielony: typowe części z tworzyw sztucznych w

pojeździe, jak np. kołpaki, zderzaki, obudowy

lusterek, progi, listwy.

niebieski: sporadycznie występujące elementy

z tworzyw sztucznych, jak np. pokrywa silnika,

błotniki, drzwi.

6/7

Rodzaje tworzyw sztucznych w pojazdach.

Obok typowych rodzajów tworzywsztucznych, często stosuje się tzw.blendy (np. PP/EPDM). Pod poję-ciem tym rozumie się kombinacjęróżnych tworzyw. W przypadkumetali mowa jest o „stopach“.

Blendy pozwalają zebrać w jednym nowymtworzywie wiele pozytywnych cech.

W języku potocznym występują równieżokreślenia handlowe poszczególnych producentów, nazwy te jednak niezawsze pozwalają zidentyfikować rodzajtworzywa.

Znaczenia skrótów popularnych tworzyw sztucznych.

Nazwa chemiczna Skrót Nazwa handlowa Elementy pojazdu

Polipropylen/Terpolimer z etylenu, PP/EPDM Stamylan P, Sabic PP, Purell, Zderzaki, spojlerypropylenu i dienu Novolen, Moplen, Kelburon,

Hifax, Forprene

Kopolimer styren- ABS Bayblend, Relac, Obudowy lusterek, osłonyakrylonitryl-butadien Magnum, Lustran ABS kół, spojlery przednie i tylne

Polyamid PA Minlon, Akulon, Zytel, Osłony kół, klapki wlewuVestamid, Ultramid paliwa

Poliwęglan PC Makrolon, Xenoy, Lexan Okładziny amortyzatorów, kratki chłodnicy

Politlenek fenylenu PPO Noryl, Laril Elementy karoserii, np.błotniki, tylna klapa

Kopolimer akrylonitryl- ASA Luran S, Kibilac, Geloy Kratki chłodnicy, spojlerystyren-akrylan przednie i tylne

Kopolimer styren-akrylonitryl SAN Luran, Tyril, Lustran SAN Kratki chłodnicy, spojleryprzednie i tylne

Poliuretan PU Bayflex, Baydur, Irogran, Elementy amortyzatorów,Estane spojlery tylne

Politereftalan butylenu PBT Pocan, Crastin, Ultradur, Elementy karoserii, np.Vestodur błotniki, tylne klapy

Poliester nienasycony UP Roskydal Tylne klapy, naczepy samocho-dów ciężarowych, elementysamochodów sportowych

Żywica epoksydowa EP Araldit Elementy samochodów wyścigowych

Polichlorek winylu PVC Vestolit, Solvic Listwy zderzaków, plandeki

8

8/9

PP PolypropylenePP/EPDM Terpolimer z etylenu,

propylenu i dienuElementy wykonane z tego tworzywa tonajczęściej blendy. Produkowanie dużychelementów wymaga zainstalowania kosztownych pras wtryskowych i z tegopowodu szczególnie opłacalne jest w produkcji seryjnej, jak np. w przemyślemotoryzacyjnym.

Niezagruntowany PP lub PP/EPDMstwarza, zależnie od składu, trudności zprzyczepnoscią lakieru.

Ze względu na niebiegunową budowę,przez długie lata PP uchodził za niemoż-liwy do lakierowania w warunkach warsztatowych. Opracowując systemStandoflex Standox stał się pionierem w rozwiązaniu tego problemu. Dziękikonsekwencji w badaniach i próbach,Standox również dzisiaj uchodzi zaeksperta w dziedzinie renowacyjnegolakierowania tworzyw sztucznych.

ABS Kopolimer styren-akrylonitryl-butadien

Tworzywa ABS są jednocześnie ciągliwe i sztywne. Ciągliwość nadaje zawarty w nich kauczuk (butadien), sztywnośćnatomiast składniki akrylo-nitrylowe.

Fabryczne elementy z tego tworzywa niemogą być przechowywane przez dłuższyczas na wolnym powietrzu w słońcu, zewzględu na promieniowanie UV. Z czasemutracić mogą, jak wszystkie tworzywazawierające kauczuk, swoją ciągliwość istać się kruche.

PA PolyamidKołpaki samochodowe składają się obec-nie w przeważającej części z tworzywa PA.Tworzywa te są elastyczne, ciągliwe ajednocześnie bardzo sztywne i mocne. Są odporne na działanie większościorganicznych rozpuszczalników.

Poliamid wiąże powierzchniowo wodę,tzn. pobiera wodę z powietrza w otoczeniulub oddaje wodę do powietrza w otoczeniu.Jest to podstawą jego wielu pozytywnychwłaściwości, może jednak negatywnieoddziaływać na przyczepność lakieru,ponieważ woda odkłada się bezpośredniona powierzchni.

PC PoliwęglanJako termoplast PC posiada doskonałewłaściwości, które częściowo spotyka sięw innych tworzywach, w całości jednakwystępują tylko w poliwęglanach.Wymienić można tutaj: wysoką odpor-ność mechaniczną również w bardzoniskich temperaturach (do –100 °C) idobrą odporność na czynniki atmos-feryczne.

ASA Kopolimer akrylonitryl-styren-akrylan

Tworzywa ASA zapewniają wysokiej jako-ści, błyszczącą i odporną na zarysowaniapowierzchnię. Tworzywo to może byćrównież transparentne. Dodając środkimatujące uzyskać można matowąpowierzchnię.

ASA charakteryzuje się wysoką odporno-ścią na substancje płynne, łącznie z agresywnymi środkami chemicznymi.Dodatkowo tworzywa ASA odporne sąna oleje, tłuszcze itp.

Ważne tworzywa w szczegółach.

PU PoliuretanMowa jest tutaj o tzw. piankach integral-nych o bardzo zróżnicowanej elastycznościi twardości. Pianki integralne mają budowękomórkową, zagęszczającą się wkierunku zewnętrznym i na powierzchnisprawiającą wrażenie niemal zwartej.

Miękka pianka poliuretanowa ma bardzoelastyczną strukturę komórkową i zdolnośćpowracania do pierwotnego kształtu.

TPU Termoplastyczny poliuretan

RTPU Termoplstyczny poliuretan, wzmocniony

Tworzywa RTPU i TPU jako termoplastynadają się do recyclingu, czyli powtórnegowykorzystania. Cecha ta jest bardzoważna dla przemysłu motoryzacyjnegoszczególnie w obecnych czasach zao-strzonych przepisów dot. recyclingu.

Ponadto produkty z tych tworzyw posiadająwielostronne właściwości, charaktery-styczne dla poliuretanów:· duża sztywność· stabilność formy pod wpływem ciepła,· odporność na nagłe zmiany temperatury,· możliwość lakierowania,· odporność na agresywne wpływy

środowiska.

UP-GF Poliester nienasycony wzmocniony włóknem szklanym,

BMC Bulk Moulding Compound

SMC Sheet Moulding Compound

Tworzywo UP-GF przez dłuższy czasoznaczane było jako GFK (tworzywosztuczne wzmacniane włóknem szklanym).Obecnie wiele tworzyw sztucznychwzmacnia się włóknem szklanym, dlategokonieczne jest ich zróżnicowanie.

Zastosowanie wzmacnianych włóknemszklanym lub węglowym poliestrów wczęściach karoserii o dużej powierzchni,jak np. maska, pokrywa bagażnika lubbłotnik w przypadku krótkich serii lubtuningu jest już codziennością.

Przemysł pojazdów użytkowych wykorzy-stuje głównie komponenty SMC lub BMC.

BMC to masa z wypełnionej kredą żywicyUP i włókna szklanego. Części z tej masyprodukowane są pod wysokim ciśnieniemw cieple w procesie prasowania wtrysko-wego.

W przypadku SMC mowa jest o płytach itablicach, składających się z masy z żywicpoliestrowych wzmocnionych dwuwymia-rowym włóknem szklanym i formowanychw części pod ciśnieniem pod wpływemciepła.

Tworzywa wzmacniane włóknem węglo-wym (karbon) przekonują z jednej stronywysoką wytrzymałością przy niewielkiejmasie, a z drugiej strony waloramioptycznymi. Ze względu na wysokiekoszty produkcji wykorzystuje się karbonnajczęściej tylko w sportach motorowychlub w samochodach luksusowych.

PVC Polichlorek winylu (PVC)PVC to jedno z najbardziej wszechstron-nych tworzyw sztucznych. Nie jest to zwią-zane tylko z tym, że wytwarzane jest wnajróżniejszych stopniach elastyczności od twardego do bardzo miękkiego(gumowego).

10/11

Z jednej strony za lakierowaniem two-rzyw sztucznych przemawiają względyestetyczne:

· nadanie indywidualnego odcieniapasującego do lakieru karoserii

· większy połysk koloru po lakierowaniulub

· usuwanie wad produkcyjnych.

Z drugiej strony tworzywa sztucznepowinny być chronione, zwłaszcza gdy są codziennie narażane na działanieczynników atmosferycznych, które mogąbyć dla nich szkodliwe.

Kto może sobie wyobrazić, że równieżtworzywa sztuczne ulegają korozji? Ktomyśli o tym, że tworzywa sztuczne gniją?Podlegają one przecież, tak jak i innesurowce, procesowi starzenia i rozkładu,wywołanego wilgocią i promieniowaniemUV.

Podczas gdy lakierowanie tworzywsztucznych w przemyśle motoryzacyjnym iu dostawców części kształtuje się przejrzy-ście – przeważnie chodzi o dużą ilość jednakowych części z tego samego tworzywa – o tyle lakiernik w swoimwarsztacie napotyka na zasadnicze problemy:

· nie ma tu do czynienia z tego samegorodzaju materiałami (rodzajami two-rzywa), konstrukcją i funkcją

· warunki i możliwości warsztatu mogązmieniać się

· elementy nowe lub naprawiane częściskładowane są w różnych warunkach.

Od lat 80-tych części z tworzyw sztucznychoznakowane są zgodnie z przepisami VDA260*. Stosowane przy tym skróty zgodnesą z normami DIN EN ISO 1043-1 i DINISO 1629.

Dlaczego lakieruje się tworzywa.

Tworzywa sztuczne produkowane mogą być we wszystkich kolorach i z matową lub błyszczącą powierzchnią.Mimo to często konieczne jest ich lakierowanie.

*) Dystrybucja:

DOKUMENTATION KRAFTFAHRWESEN e.V. (DKF)

Ulrichstr. 14, 74321 Bietigheim-Bissingen

Właściwa identyfikacja rodzaju tworzywasztucznego znacznie ułatwia dopasowanieodpowiedniego, właściwego dla danegotworzywa, systemu lakierowania.

Sposób postępowania z nieoznakowanymitworzywami w starszych modelach pojaz-dów opisany jest w części praktycznej.

Może się jednak zdarzyć, że określoneczęści nie są ze względów funkcjonalnychdopuszczone do lakierowania. Tego typuograniczeń należy ściśle przestrzegać.

Na przykład kaski motocyklistów:Wiele kasków ma w swoim składziepoliwęglan (PC), tworzywo odporne nauderzenia, które może być lakierowaneodpowiednio dobranym materiałem.

Poliwęglan wrażliwy jest na działanie rozpuszczalników. Nieodpowiednie środkido czyszczenia i niewłaściwe materiały do lakierowania mogą mieć szkodliwedziałanie na poliwęglany i prowadzić dopowstawania rys w tworzywie. W tensposób kask może stracić swoje właściwościochronne i pękać podczas wypadku.

Skróty głównych składników tworzywa. Materiały wypełniające lub wzmacniające, ew. ich

zawartość w tworzywie.

Polakierowana stara część.Również polakierowane stare częścimuszą zostać dokładnie zbadane:

· są uszkodzone?· lakier dobrze trzyma się we wszystkich

miejscach?· występują rysy?· powłoka lakieru odporna jest na

rozpuszczalniki?

Ewentualne uszkodzenia muszą zostaćprzed dalszą obróbką usunięte, podwarunkiem, że koszty naprawy nie prze-wyższą ceny nowej części. Dopiero potemnastępują kolejne etapy pracy: czyszczenie,szlifowanie, ponowne czyszczenie i lakierowanie.

Naprawa uszkodzonych części z tworzywsztucznych: Dla większości tworzywsztucznych istnieje specjalny programrenowacji, dopuszczony do stosowaniaprzez producentów. Małe zadrapania

można usunąć w szybki i prosty sposóbprzy pomocy drobnej szpachli.W przypadku tworzyw termoplastycz-nych sprawdza się metoda zgrzewania,wymaga ona jednak dokładnego przesz-kolenia i wdrożenia.

Nielakierowana stara część.Są to najbardziej krytyczne podłoża,ponieważ „życiorys” takiej części nie jestlakiernikowi znany. Co wydarzyło się odczasu wyposażenia pojazdu w danetworzywo?

· pojazd był konserwowany?· jeśli tak, to w jaki sposób?· dane tworzywo wchłonęło woski lub

silikony ze środków konserwujących lub polerujących?

· środki te można usunąć?

Pytania, na które nie zawsze udzielićmożna wyczerpującej informacji. Dlategonawet po gruntownym przygotowaniu i

wyczyszczeniu takiej części, może dojśćpo lakierowaniu do problemów z przy-czepnością.

Ryzyko związane ze starymi częściamiz tworzyw sztucznych leży w ichnieznanym życiorysie. Dlatego odlakiernika wymaga się w takim przypadku idelanej dokładności –również jego doświadczenie nie jesttu bez znaczenia.

Części z tworzyw sztucznych w warsztacie.

Przed przystąpieniem do lakierowania każdy lakiernik powinien zapoznać się z kilkoma ważnymi, podstawowymizasadami i najpierw dokonać oceny części z tworzywa. Jak jest składowane? Jest to stara, czy nowa część? Polakierowana, zagruntowana czy surowa? Pytanie za pytaniem, odpowiedzi poniżej.

12/13

Nielakierowana nowa część.Najważniejsza zasada:

podłoże musi być pozbawione środkówantyadhezyjnych! Dlatego też część musibyć bardzo gruntownie wyczyszczona,zgodnie z zaleceniami Standox.

Dla lakierowania tego typu części Standoxma opracowane uniwersalne, właściwesystemy. Wskazówki dotyczące prawidłowego usuwania środków anty-adhezyjnych opisane są w dalszej części.

Polakierowana nowa część.W przypadku polakierowanej nowejczęści, po prawidłowym rozpoznaniupowłoki lakieru, jego ewentualne lakiero-wanie nie stanowi problemu.

Po przeszlifowaniu i dokładnym oczy-szczeniu można bezpośrednio aplikowaćlakier nawierzchniowy i bezbarwny Standox. Lakiery bezbarwne, zależnie odstopnia sprężystości tworzywa, powinnyzostać uelastycznione poprzez dodaniewłaściwego Additiv’u.

Zagruntowana nowa część. Stosowane są różnego rodzaju grunty,których skład i zachowanie się podczasdalszej obróbki nie zawsze są znane.Zaleca się więc przeprowadzenie wstępnej ich kontroli.

Pomocne okazać się tu mogą wskazówkiproducenta (np. ulotka przy opakowaniu).Jeżeli jako gruntu użyto nieznanych produktów, nie została dołączona ulotkainformacyjna, nie można zagwarantowaćdotrzymania określonych kryteriów, jaknp.:

· przyczepność do tworzywa· możliwość aplikacji podkładów wypeł-

niających, lakierów nawierzchniowych lub innych produktów Standox

· walory optyczne powłoki, np. powstawanie zacieków, podnoszenie się powłoki

· elastyczność powłoki· rozpuszczanie podczas czyszczenia

W takim przypadku należy przestrzegaćzaleceń producenta dot. lakierowania.

oddziela niestety również lakier od tworzywa. Elementy z tworzyw sztucznych wykonywane są najczęściej – przy użyciu skomplikowanych form i pras lub innych urządzeń – w technologii wtrysku lub wtrysku reaktywnego. W ten sposób można je produkować w dużych seriach. Aby ułatwić wyjmowanie elementów z form czy pras, stosowane sąśrodki antyadhezyjne, które często trwale przylegają do powierzchni tworzywa. Generalnie rozróżnia się 3 rodzaje środków, które utrudniają życie lakiernikowi.

Środki antyadhezyjne (zewnętrzne).· konwencjonalne środki antyadhezyjne

na bazie wosku i oleju. Można je usu-nąć ręcznie przy pomocy właściwychorganicznych rozcieńczalników i matyszlifującej.

· wodorozcieńczalne emulsje antyadhe-zyjne na bazie wosku i oleju, emulgo-wane w wodzie. Można je usunąćręcznie przy pomocy właściwychorganicznych rozcieńczalników i matyszlifującej.Wodorozcieńczalne środki anty- adhezyjne nie dają się rozpuścić w wodzie.

Środki antyadhezyjne (wewnętrzne).Wewnętrzne środki antyadhezyjne toprodukty będące składnikiem tworzywa,uzyskiwane w tzw. procesie IMR. Podwzględem chemicznym mowa jest tuprzede wszystkim o stearynianie cynku. Wygrzanie przed czyszczeniem jest tuabslutnie konieczne. Czyszczenie przyużyciu organicznych rozpuszczalników lub rozcieńczalników tylko przy użyciumaty szlifującej.

Lakiery antyadhezyjne.Pod względem chemicznym mowa jest tuo roztworze alkoholu poliwynylowego wwodzie. Procentowy udział tego typu ele-mentów nie jest znaczący. W przypadkuwystąpienia tego typu elementów –można je łatwo rozpoznać („niespokojna”falista odwrotna strona) – konieczne jestczyszczenie wodą.Alkohol poliwynylowy usunąć możnatylko przy pomocy wody, nie roz-puszcza się w organicznych rozpu-szczalnikach.

Co oddziela tworzywo od formy,

14/15

Wygrzewanie:Wygrzewanie (czyli składowanie w stanieciepłym) przed czyszczeniem może byćpomocne z następujących powodów:· „wypocenie” środków antyadhezyjnych

(szczególnie istotne w przypadku two-rzyw poliuretanowych)

· usunięcie napięcia tworzywa celemuniknięcia rys

· pory (resztki powietrza) rozpoznać iusunąć PRZED lakierowaniem (otwo-rzyć i wypełnić szpachlą)

Pod elementy te należy ewentualnie cośpodłożyć aby zapobiec ich zdeformowaniu.

Czyszczenie.Koniecznie wielokrotne czyszczenie. Inten-sywne, wielokrotne czyszczenie przy użyciu maty, pędzla i świeżego środkaczyszczącego jest absolutnie konieczne.

Jednokrotne przetarcie– nawet przy użyciu zalecanego środka czyszczącego –może być niewystarczające. Elementy ofakturze struktury czyścić intensywniej.Środki antyadhezyjne i brud należy usuwać z tego typu elementów miękkąszczotką lub urządzeniem do mycia podciśnieniem. Po oczyszczeniu absolutniekonieczne jest odparowanie środkaczyszczącego przed dalszą obróbką.

Usuwanie środków antyadhezyjnych z elementów z tworzyw sztucznych:

16/17

Niedostateczne przygotowanie(wygrzewanie, czyszczenie).Niedostateczne przygotowanie to naj-częściej powtarzany błąd, pociągający zasobą różne konsekwencje; na przykład:

· wady powierzchni spowodowanepozostałością środków antyadhezyj-nych

· odpryski, ponieważ lakieruje się warstwęśrodka antyadhezyjnego, któregozadaniem jest zapobieganie przyczep-ności

· powstawanie rys, ponieważ nie usuniętoewentualnych napięć tworzywa

Czas, pozornie zaoszczędzony kosztemwygrzewania lub niedokładnego czysz-czenia, to najczęściej czas stracony, ponieważkonsekwencją są reklamacje i dodatkowekoszty związane z ponownym lakierowa-niem. Nie można również zapomnieć outracie dobrego wizerunku u swoichklientów.

Nieodpowiednie środki czyszczące.Zbyt agresywne ropuszczalniki mogąuszkodzić a nawet zniszczyć wrażliwe nadziałanie rozpuszczalników tworzywasztuczne, jak np. ABS, PC, PPO jak rówieżułatwiać powstawanie rys. Aby temuzapobiec Standox oferuje do czyszczeniaspecjalne, sprawdzone produkty.

Przedwczesne lakierowanie poczyszczeniu.Wchłonięte przez tworzywo sztucznepodczas czyszczenia rozpuszczalnikinależy przed lakierowaniem koniecznieusunąć. W przeciwnym razie prężnośćpary na styku tworzywa i lakieru dopro-wadzi do zmniejszenia przyczepnościlakieru. Ponadto zwiększa się niebezpie-czeństwo zwarzenia się lakieru.

Przyczyny błędów lakierniczych.

Błędy popełniać można w każdej dziedzinie życia. Jednak tylko ten, kto znapowody ich występowania, może uniknąć błędów i związanych z nimi rekla-macji. Każda poprawka to cenny czas pracy, a więc i pieniądze.

Niewłaściwe środki zwiększająceprzyczepność.W poprzednich rozdziałach poruszanebyło kilkakrotnie, że każde tworzywosztuczne posiada specyficzne właściwości.

Standox posiada rozwiązania i produktydo wykorzystania zarówno w warszta-tach lakierniczych jak i przy produkcjiseryjnej.

Niedostateczna elastyczność.Lakiery nawierzchniowe i bezbarwnemuszą być odpowiednio elastyczne. Niedostatecznie uelastycznione lakieryułatwiają powstawanie rys podczasewentualnego obciążenia mechanicz-nego. W każdym przypadku należyprzestrzegać wskazówek, zawartych wmetryczkach technicznych.

po prawej: problemy z rozlewaniem (skórka

pomarańczowa) powodu niewlaściwych

rozpuszczalników.

u dołu: problemy z przyczepnością z powodu

niedostatecznego oczyszczenia lub niewłaś-

ciwgo środka zwiększającego przyczepność.

u góry: zwarzenie z powodu zbyt wczesnego

lakierowania.

po lewej: podnoszenie się lakieru z powodu złej

izolacji i/lub szlifowania.

Wskazówka: Standotheka„Błędy lakiernicze - właściwaocena i usuwanie“ zawiera infor-macje na temat najczęściej występującychbłędów lakierniczych i sposobów ichzapobiegania i usuwania.

18/19

W dzisiejszych czasach samochody posia-dają wiele elementów z tworzyw sztucz-nych, lakierowanych w kolorze nadwozia.W takim przypadku dany kolor wymagatylko dodania środka uelastyczniającego.Więcej problemów powstaje w sytuacji,gdy części te są innego koloru, jak np. wstarszych samochodach lub elementachdekoracyjnych w nowych modelach.

Właściwy kolor zdefiniować można dokła-dnie przy pomocy spektrofotometruGenius i oprogramowaniu Standowin.Dzięki precyzyjnemu, elektronicznemupomiarowi Standowin wyszukuje w swojej

bazie najbardziej pasującą recepturę.Jeżeli ktoś nie dysponuje elektronicznymurządzeniem do pomiaru koloru, skorzy-stać może z informacji kolorystycznychzawartych na CD Standowin lub w Inter-necie – poprzez lokalną stronę Standox.Do każdego modelu samochodu przypo-rządkowane są wystepujące w nim koloryna tworzywa.

Wskazówka: Standotheka „Prostadroga do właściwego koloru“zawiera wiele cennych informacji doty-czących doboru koloru.

Pewność kolorystyczna w lakierowa-niu tworzyw.

Perfekcyjne lakierowanie elementów z tworzyw sztucznych to rezultatwprawnej ręki, optymalnego przygotowania i dokładnego doboru koloru.Standox oferuje lakiernikom wiele pomocnych narzędzi kolorystycznych.

Metryczki techniczne i systemy lakierowania.Aktualne metryczki techniczne i informacjedotyczące systemów lakierowania Standoxdostępne są u regionalnych przedstawicieliStandox. Znaleźć je można również nalokalnych stronach internetowych Standox.

DuPont Performance Coatings Polska Sp. z o.o. • ul. Powązkowska 44c • 01–797 Warszawa • Polska PL 1

207

1000

ww

w.st

ando

x.pl