TUNCAY SONGÖR Rekabet Kurulu Üyesi İkinci Başkan

118 Kasım 20058 Kasım 2005 Rekabet Gücü ve Rekabet PolitikasıRekabet Gücü ve Rekabet Politikası

TUNCAY SONGÖRTUNCAY SONGÖRRekabet Kurulu ÜyesiRekabet Kurulu Üyesi

İkinci Başkanİkinci Başkan

““Rekabet Gücü ve Rekabet Politikası”Rekabet Gücü ve Rekabet Politikası”

Rekabet Kongresi, 8 Kasım 2005Rekabet Kongresi, 8 Kasım 2005

Conrad Otel - İstanbulConrad Otel - İstanbul

8 Kasım 20058 Kasım 2005 Rekabet Gücü ve Rekabet PolitikasıRekabet Gücü ve Rekabet Politikası 22

SUNUŞUN KAPSAMISUNUŞUN KAPSAMI1. Kavramsal Çerçeve1. Kavramsal Çerçeve

Rekabet Gücü / Rekabet EdebilirlikRekabet Gücü / Rekabet Edebilirlik Rekabet Hukuku ve PolitikasıRekabet Hukuku ve Politikası

2. Rekabet Politikasının Rekabet Gücüne Katkısı2. Rekabet Politikasının Rekabet Gücüne Katkısı

3. Rekabet Kanunu’nun Maddi Hükümleri3. Rekabet Kanunu’nun Maddi Hükümleri Amaç ve KapsamAmaç ve Kapsam 4. Madde (Anlaşmalar, Eylemler, Kararlar)4. Madde (Anlaşmalar, Eylemler, Kararlar) 6. Madde (Hakim Durumun Kötüye Kullanılması)6. Madde (Hakim Durumun Kötüye Kullanılması) 7. Madde (Birleşme - Devralmalar)7. Madde (Birleşme - Devralmalar) Muafiyet (Dikey, Motorlu Taşıtlar ve AR-GE Tebliğleri)Muafiyet (Dikey, Motorlu Taşıtlar ve AR-GE Tebliğleri)


Kavramsal ÇerçeveKavramsal Çerçeve

Rekabet Gücü / Rekabet Edebilirlik

1. Tanım: Rekabet gücü bir ülkenin verimliliğini ve üretkenliğini dolayısıyla bir ekonomideki refah seviyesini belirleyen faktörler, politikalar ve kurumlar bütünüdür.

2. Dolayısıyla rekabet gücü; verimlilik artışı sağlayacak sağlıklı bir yenilik (inovasyon) ve dinamik gelişme sürecine dayanmaktadır.



Rekabet Gücü / Rekabet EdebilirlikRekabet Gücü / Rekabet Edebilirlik

Sonuçta: Bir ekonominin rekabetçiliği ile Bir ekonominin rekabetçiliği ile verimlilikverimlilik, , etkinliketkinlik, , teknolojik yenilik teknolojik yenilik ve ve büyüme hızıbüyüme hızı gibi unsurlar arasında gibi unsurlar arasında doğrudan bir ilişki bulunmaktadır.doğrudan bir ilişki bulunmaktadır.



Rekabet Hukuku ve Rekabet PolitikasıRekabet Hukuku ve Rekabet Politikası

Amaç:- Rekabeti korumak, özendirmek

- Tüketici tercih seçeneklerini artırmak

- Etkin bir fiyat rekabeti sağlamak

- Teknolojik yenilik

Sonuç: Refah artışı ve rekabet gücünün yükselmesi



Rekabet Hukuku ve Rekabet PolitikasıRekabet Hukuku ve Rekabet PolitikasıSonuçta: Rekabet politikası başarılı bir

pazar ekonomisi için gerekli bir unsurdur. Başarılı bir pazar ekonomisi ise pazar içi rekabetçi baskılar aracılığıyla üretimde etkinliğin artmasını, kalitenin yükselmesini, rekabet gücü ve ekonomik büyümenin temeli olan ürün ve proseslerde yeniliğin özendirilmesini sağlar.



Rekabet Gücü ve Rekabet Politikası arasındaki ilişkisiRekabet Gücü ve Rekabet Politikası arasındaki ilişkisi1. Yapılan akademik çalışmalar göstermektedir ki: Bir

taraftan, mal ve hizmet piyasalarının küreselleşmesi ve serbestleşmesi milli refah düzeyini artırırken, diğer taraftan, özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki piyasa aksaklıklarının varlığı bu ülkelerin rekabet gücünün önüne önemli engeller çıkarabilmektedir.

2. Böyle kompleks ve dinamik bir ekonomik çevrede rekabetrekabet, rekabet gücürekabet gücü ve ülkenin ekonomik performansıülkenin ekonomik performansı yani ekonomik gelişmegelişme birbirleri ile çok yakın ilişkide olan kavram ve olgulardır.



Rekabet Gücü ve Rekabet Politikası (AB Örneği)Rekabet Gücü ve Rekabet Politikası (AB Örneği)1. Lisbon Stratejisi2. Rekabet Gücü → Verimlilik artışı3. Sürdürülebilir büyüme ve rekabet gücü için: AB

Pazar yapısının reformlarla kuvvetlendirilmesi, yenilik ve girişimciliğe destek verilmesi

4. Bunun için de rekabet politikasının uygun bir rekabet ortamı yaratmak için kullanılması. Çünkü rekabet politikasının amacı etkin bir şekilde işleyen piyasa yapısını sağlamak, yenilikleri, kalite artışını ve etkinlik kazanımlarını desteklemektir.


Rekabet Politikası – Nasıl bir Katkı?Rekabet Politikası – Nasıl bir Katkı?

Yeni girişimcileri desteklemeli.Yeni girişimcileri desteklemeli. Araç: Her türlü giriş engeli ortadan kalkmalı (4. ve 6. maddeler Araç: Her türlü giriş engeli ortadan kalkmalı (4. ve 6. maddeler

kullanılır)kullanılır)

Rekabet gücünü ve ekonomik büyümeyi artıran Rekabet gücünü ve ekonomik büyümeyi artıran teknolojik gelişmeleri ve yenilikleri desteklemeli.teknolojik gelişmeleri ve yenilikleri desteklemeli.

Araç: AR-GE anlaşmalarına esnek yaklaşmalı (5. madde: Araç: AR-GE anlaşmalarına esnek yaklaşmalı (5. madde: Muafiyet rejimi)Muafiyet rejimi)

Rekabet yasası ile doğrudan çözümlenemeyen diğer Rekabet yasası ile doğrudan çözümlenemeyen diğer kamu tasarruflarının da üzerine gitmeli.kamu tasarruflarının da üzerine gitmeli.

Araç: Rekabet savunuculuğu (Competition Araç: Rekabet savunuculuğu (Competition advocacyadvocacy))

Bunların yanı sıra: Tüm kesimler rekabetten beklenen Bunların yanı sıra: Tüm kesimler rekabetten beklenen faydaları elde etmek için büyüme endeksli bir rekabet faydaları elde etmek için büyüme endeksli bir rekabet politikasını desteklemelipolitikasını desteklemeli


Türk Hukuku’nda “Rekabet” SözcüğüTürk Hukuku’nda “Rekabet” Sözcüğü

Haksız Rekabet (TTK 56. Md.)Haksız Rekabet (TTK 56. Md.)

Rekabet Yasağı (Borçlar K. 19-20) Rekabet Yasağı (Borçlar K. 19-20)

İthalatta Haksız Rekabet (İHRÖHK – 3577)İthalatta Haksız Rekabet (İHRÖHK – 3577)

Tüketicinin ve Rekabetin Korunması H. Kanun (4077) Tüketicinin ve Rekabetin Korunması H. Kanun (4077)

Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 Sayılı Kanun)Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 Sayılı Kanun)

Fikri Mülkiyet Haklarına İlişkin Düzenlemeler (öz. Marka)Fikri Mülkiyet Haklarına İlişkin Düzenlemeler (öz. Marka)


4054 sayılı Kanun - Temel4054 sayılı Kanun - Temel Hükümler Hükümler

4. Madde: Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar4. Madde: Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar

5.Madde: Muafiyet5.Madde: Muafiyet

6. Madde: Hakim Durumun Kötüye Kullanılması6. Madde: Hakim Durumun Kötüye Kullanılması

7. Madde: Birleşme/Devralmalar7. Madde: Birleşme/Devralmalar

8.Madde: Menfi Tespit 8.Madde: Menfi Tespit



4. Madde4. Madde

Rekabeti bozma, kısıtlama, engellemeRekabeti bozma, kısıtlama, engelleme

Amacı ya da etkisi olan,Amacı ya da etkisi olan,

Teşebbüsler arası Teşebbüsler arası AnlaşmaAnlaşma

Teşebbüsler arası Teşebbüsler arası Uyumlu EylemlerUyumlu Eylemler

Teşebbüs Birliği KararlarıTeşebbüs Birliği Kararları

hukuka aykırı ve yasaktır.hukuka aykırı ve yasaktır.



4. Madde4. Madde

Temel Rekabet İhlalleri & KartellerTemel Rekabet İhlalleri & Karteller

Fiyat TespitiFiyat Tespiti Pazar /Bölge PaylaşımıPazar /Bölge Paylaşımı Müşteri PaylaşımıMüşteri Paylaşımı İhale Paylaşımıİhale Paylaşımı

Diğer ihlaller, kısıtlamalarDiğer ihlaller, kısıtlamalar Rakipler arasında bazı anlaşmalarRakipler arasında bazı anlaşmalar Dikey anlaşmalarDikey anlaşmalar

Örnek Karar:Örnek Karar: Siemens Sinyalizasyon kararı



5. Madde : Muafiyet Sistemi5. Madde : Muafiyet Sistemi

Amaç: Bazı anlaşmalar, karar ve eylemler rekabeti Amaç: Bazı anlaşmalar, karar ve eylemler rekabeti kısıtlarlar, ancak rekabetin kısıtlanması sonucunda kısıtlarlar, ancak rekabetin kısıtlanması sonucunda toplumun elde edeceği fayda, rekabetin toplumun elde edeceği fayda, rekabetin kısıtlanmasından sağlanan zarardan daha fazladır.kısıtlanmasından sağlanan zarardan daha fazladır.

Bireysel MuafiyetBireysel Muafiyet

Grup Muafiyetleri (Dikey, Motorlu Taşıtlar, AR-GE)Grup Muafiyetleri (Dikey, Motorlu Taşıtlar, AR-GE)


AR-GE TebliğiAR-GE Tebliği

AR-GE' nin yaygınlaşması ve etkinliği sayesinde yeni ya da AR-GE' nin yaygınlaşması ve etkinliği sayesinde yeni ya da geliştirilmiş ürün veya hizmetlerin pazara girişi ve/veya yeni ya geliştirilmiş ürün veya hizmetlerin pazara girişi ve/veya yeni ya da geliştirilmiş üretim teknikleri sonucu ortaya çıkan fiyat da geliştirilmiş üretim teknikleri sonucu ortaya çıkan fiyat düşüşleri yoluyla tüketicilerin fayda sağlayacağı umulmaktadır.düşüşleri yoluyla tüketicilerin fayda sağlayacağı umulmaktadır.

Taraflar ve tüketiciler açısından beklenen yararın elde Taraflar ve tüketiciler açısından beklenen yararın elde edilebilmesiedilebilmesi, , kimi zaman bazı rekabet sınırlamaları ile mümkün kimi zaman bazı rekabet sınırlamaları ile mümkün olabilmektedir.olabilmektedir.

Bu çerçevede, AR-GE anlaşmalarının genel itibarıyla ekonomik Bu çerçevede, AR-GE anlaşmalarının genel itibarıyla ekonomik ve teknolojik gelişme için faydalı olduğundan hareketle, bu tip ve teknolojik gelişme için faydalı olduğundan hareketle, bu tip anlaşmalar belirli koşulları sağlamaları halinde grup anlaşmalar belirli koşulları sağlamaları halinde grup muafiyetinden faydalanabilecektir.muafiyetinden faydalanabilecektir.


AR-GE TebliğiAR-GE TebliğiGrup Muafiyeti İçin Gerekli Ön Koşullardan BazılarıGrup Muafiyeti İçin Gerekli Ön Koşullardan Bazıları1. Toplam pazar paylarının %40’ı aşmaması gerekir, (sonuçların gerekir, (sonuçların

ortak kullanımı varsa ve taraflar rakipse)ortak kullanımı varsa ve taraflar rakipse)2.2. AR-GE’nin kapsam ve amacı açıkça tanımlanmış olmalı,AR-GE’nin kapsam ve amacı açıkça tanımlanmış olmalı,3.3. Taraf tüm teşebbüslerin çalışma sonuçları konusunda bilgi Taraf tüm teşebbüslerin çalışma sonuçları konusunda bilgi

edinmeleri sağlanmalı,edinmeleri sağlanmalı,4.4. Anlaşmanın yalnızca AR-GE' ye yönelik olması halinde, Anlaşmanın yalnızca AR-GE' ye yönelik olması halinde,

taraflar teknik bilgileri ve AR-GE sonuçlarını birbirlerinden taraflar teknik bilgileri ve AR-GE sonuçlarını birbirlerinden bağımsız kullanabilmeli,bağımsız kullanabilmeli,

5.5. Ortak kullanım, AR-GE sonuçları ile sınırlı kalmalı ve bu Ortak kullanım, AR-GE sonuçları ile sınırlı kalmalı ve bu sonuçlar anlaşma konusu ürünlerin üretiminde ya da anlaşma sonuçlar anlaşma konusu ürünlerin üretiminde ya da anlaşma konusu üretim tekniklerinin uygulanmasında asli unsuru teşkil konusu üretim tekniklerinin uygulanmasında asli unsuru teşkil etmeli.etmeli.


AR-GE TebliğiAR-GE TebliğiAnlaşmaları Grup Muafiyeti Dışına Çıkaran Hususlara Anlaşmaları Grup Muafiyeti Dışına Çıkaran Hususlara

ÖrneklerÖrnekler

1.1. Tarafların AR-GE faaliyetlerini yürütme Tarafların AR-GE faaliyetlerini yürütme özgürlüğünün kısıtlanması (6/a)özgürlüğünün kısıtlanması (6/a)

2.2. Tarafların fikri hakların geçerliliğine itiraz etme Tarafların fikri hakların geçerliliğine itiraz etme haklarının ortadan kaldırılması (6/b)haklarının ortadan kaldırılması (6/b)

3.3. Taraflar arasında müşteri ya da bölge paylaşımı (6/f)Taraflar arasında müşteri ya da bölge paylaşımı (6/f)

4.4. Ürünlerin dağıtıcılar ya da tüketiciler tarafından elde Ürünlerin dağıtıcılar ya da tüketiciler tarafından elde edilmesinin engellenmesi (6/h)edilmesinin engellenmesi (6/h)



6. Madde: Hakim Durumun Kötüye Kullanılması6. Madde: Hakim Durumun Kötüye Kullanılması

Bir veya birden fazla teşebbüsün ülkenin Bir veya birden fazla teşebbüsün ülkenin bütününde ya da bir bölümünde bir mal veya bütününde ya da bir bölümünde bir mal veya hizmet piyasasındaki hâkim durumunu tek hizmet piyasasındaki hâkim durumunu tek başına yahut başkaları ile yapacağı başına yahut başkaları ile yapacağı anlaşmalar ya da birlikte davranışlar ile anlaşmalar ya da birlikte davranışlar ile kötüye kullanması hukuka aykırı ve yasaktır.kötüye kullanması hukuka aykırı ve yasaktır.



6. Madde : Kötüye Kullanma Türleri6. Madde : Kötüye Kullanma Türleri

• Dışlayıcı• yıkıcı fiyat• anlaşma yapmayı reddetme• uzun dönemli münhasırlık sözleşmeleri• bazı indirim sistemleri• ürün bağlama anlaşmaları

• Sömürücü• aşırı fiyat uygulaması• ürün bağlama anlaşmaları

• Ayrımcı• fiyat ayrımcılığı• anlaşma yapmayı reddetme• ayrımcı sözleşme koşulları

• Bir pazardaki hakim durumun başka pazarda kötüye kullanılması

Örnek Karar: Roaming Kararı



7. Madde : Yoğunlaşma ve Kontrol7. Madde : Yoğunlaşma ve Kontrol

Yoğunlaşma ve Rekabet Hukuku:Yoğunlaşma ve Rekabet Hukuku:

Yoğunlaşma: Az sayıda firma veya işletmenin toplam satış, varlıklar Yoğunlaşma: Az sayıda firma veya işletmenin toplam satış, varlıklar ve istihdam gibi ekonomik faaliyetlerin büyük bir bölümünü elinde ve istihdam gibi ekonomik faaliyetlerin büyük bir bölümünü elinde tutma ölçüsüdür. tutma ölçüsüdür.

Piyasa Gücü Kazanma ve Koordinasyon EtkisiPiyasa Gücü Kazanma ve Koordinasyon Etkisi

Kilit Kavram “kontrol” unsuruKilit Kavram “kontrol” unsuru

Tek bir hisse devri : kontrol değişikliği yokTek bir hisse devri : kontrol değişikliği yok

Aynı Aynı HolHoldinge dinge ait iki şirketin birleşmesi: Kontrol değişmiyorait iki şirketin birleşmesi: Kontrol değişmiyor

İmtiyazlı tek bir hisse devri:Kontrol değişiyorİmtiyazlı tek bir hisse devri:Kontrol değişiyor



7. Madde : İlgili Tebliğler7. Madde : İlgili Tebliğler

1997/1, 1997/6, 1998/2 Tebliğler1997/1, 1997/6, 1998/2 Tebliğler

Önceden bildirim yükümlülüğüÖnceden bildirim yükümlülüğü

Kontrol değişikliğiKontrol değişikliği

%25 pazar eşiği%25 pazar eşiği

25 trilyon ciro eşiği25 trilyon ciro eşiği

1998/4, 1998/5 Tebliğler (Özelleştirme İşlemleri)1998/4, 1998/5 Tebliğler (Özelleştirme İşlemleri)

GörüşGörüş

OnayOnay



8. Madde: Menfi Tespit8. Madde: Menfi Tespit

Kanun’un 8. maddesine göre; Kanun’un 8. maddesine göre; babaşşvuru vuru üzerine Kurul, elinde bulunan bilgiler üzerine Kurul, elinde bulunan bilgiler çerçevesinde bir anlaçerçevesinde bir anlaşşmanın, kararmanın, kararıın, n, eylemin veya birleeylemin veya birleşşme ve devralmanme ve devralmanıınn aynı aynı KanunKanun’’un 4, 6 ve 7un 4, 6 ve 7.. maddelerine ayk maddelerine aykıırrıı olmadolmadığınıığını gösteren bir menf gösteren bir menfii tespit belgesi tespit belgesi verebilir.verebilir.


Daha Fazla Bilgi İçinDaha Fazla Bilgi İçin

Rekabet Kurumu internet sitesini ziyaret edebilirsiniz:Rekabet Kurumu internet sitesini ziyaret edebilirsiniz:

www.rekabet.gov.trwww.rekabet.gov.tr

REKABET KURUMUREKABET KURUMU

Bilkent Plaza B3 Blok 06800 Bilkent / ANKARABilkent Plaza B3 Blok 06800 Bilkent / ANKARATel : (312) 2914444 SantralTel : (312) 2914444 Santrale-posta : [email protected] : [email protected]


SON SÖZSON SÖZ Senatör Sherman’ın yasa teklifinin görüşülmesi sırasında 21 Mart 1890’da Senatör Sherman’ın yasa teklifinin görüşülmesi sırasında 21 Mart 1890’da

ABD Kongresi’nde söylediği sözler, tarihsel açıdan da büyük bir önem ABD Kongresi’nde söylediği sözler, tarihsel açıdan da büyük bir önem taşımaktadır:taşımaktadır:

“Eğer birleşmelerin yoğunlaşmış gücü bir tek adamda toplanırsa, bir kral kadar ayrıcalıklı olur ve bu durum bizim devlet biçimimize aykırıdır…Eğer yanlış bir şey varsa o da bu durumdur. Bir politik güç olarak krala tahammül edemiyorsak üretimin, ulaştırmanın ve yaşam için gerekli herhangi bir şeyin satışı için de bir krala tahammül etmemeliyiz. Bir imparatora boyun eğmiyorsak rekabeti engelleyecek ve herhangi bir malın fiyatını belirleyecek bir ticari diktatöre de boyun eğmemeliyiz.”

Documents

TUNCAY SONGÖR Rekabet Kurulu Üyesi İkinci Başkan