Tuncay KARDAŞ

7/24/2019 Tuncay KARDA

1/24

TUNCAY KARDA MER BEHRAM ZDEMR

ANALZ

AVRUPALIYABANCI SAVAILARKMLK, SOSYAL MEDYA VE RADKALLEME

UBAT 2015 SAYI: 115


2/24


3/24

UBAT 2015 SAYI: 115

AVRUPALIYABANCI SAVAILARKMLK, SOSYAL MEDYA VE RADKALLEME

ANALZ

TUNCAY KARDA MER BEHRAM ZDEMR


4/24

COPYRIGHT 2015Bu yaynn tm haklar SETA Syaset, Ekonom ve ToplumAratrmalar Vakfna attr. SETAnn zn olmakszn yaynntmnn veya br ksmnn elektronk veya mekank (fotokop,kayt ve blg depolama, vd.) yollarla basm, yayn, oaltlmasveya datm yaplamaz. Kaynak gstermek suretyle alntyaplablr.

Uygulama : Songl ErytBask : Turkuvaz Matbaaclk Yaynclk A.., stanbul

SETA | SYASET, EKONOM VE TOPLUM ARATIRMALARI VAKFI

Nenehatun Caddes No: 66 GOP ankaya 06700 Ankara TRKYETel:+90 312.551 21 00 | Faks :+90 312.551 21 90www.setav.org | [email protected] | @setavakf

SETA | Washngton D.C. Offce1025 Connectcut Avenue, N.W., Sute 1106Washngton, D.C., 20036 USATel: 202-223-9885 | Faks: 202-223-6099www.setadc.org | [email protected] | @setadc

SETA | Kahre21 Fahm Street Bab al Luq Abdeen Flat No 19 Caro MISIRTel: 00202 279 56866 | 00202 279 56985 | @setakahre

SETA | stanbulDefterdar Mh. Savaklar Cd. Ayvansaray Kava No: 41-43Eyp stanbul TRKYETel: +90 212 395 11 00 | Faks: +90 212 395 11 11


5/24

5s e t a v . o r g

AVRUPALI YABANCI SAVAILAR: KMLK, SOSYAL MEDYA VE RADKALLEME

NDEKLER

GR: BR MEHUL ALAN OLARAK YABANCI SAVAILAR 8

POTANSYEL TERRSTLER KMLER? AD KOYMA SYASET 10

MOTVASYONLAR NELER? 12

KMLK, SOSYAL MEDYA VE SANAL RADKALLEME SYASET 13

SAVAA GE GZERGHI OLARAK TRKYE 17

TARTIMA: SAVA, NTERNET VE BENLK 20

RADKALLEM BENL ZAPT ETMEK 21

SONU 23


6/24

6

ANALZ

s e t a v . o r g

YAZARLAR HAKKINDA

Tuncay KARDASakarya nverstes Uluslararas lkler Blmnde retm yesdr. Karda, Blkentnverstesnden Lsans ve Yksek Lsans derecelern aldktan sonra, Galler nverstes,Aberystwythte Gvenlk almalar alannda Yksek Lsans (MsEcon), 2006da se Ulusla-raras Syaset alannda Securty Governmentalty sml tezyle doktora dereceler almtr.Sakarya ve Marmara nverstelernde Uluslararas lkler Teors ve Gvenlk almalarderslern vermektedr. Trk D Poltkas, Eletrel Gvenlk almalar, Uluslararas lklerTeors ve Medya Semot alanlarnda aratrmalar yapan Karda, 2011de Tartu nvers-tes Semotcs blmnde d poltka ve medyann grsel semot alannda aratrmalaryapmtr. Ortak edtrln yapt The Borders of Islam: Explorng Samuel Huntngtons

Faultlnes, from Al-Andalus to Vrtual Ummah, (Columba Unversty Press, New York, 2009)sml ktabnn yan sra Mddle East Crtque, Insght Turkey, Alternatves: Turksh Journal ofInternatonal Relatonsve Economcs and Management: Current Issues and Perspectves ve B-rkm gb derglerde almalar yaynlanmtr. Akademk grevnn yan sra, Krz ve KrtkKonferanslar ve Mddle Eastern Congress on Poltcs and Socety konferanslarnn organ-zatrln yrtmekte olan Karda, Ortadou Yllve Perceptonsderglernn de yaynkurulu yesdr. Karda, Sakarya nverstesnde Trkyede Toplumsal Gvenlk klemle-r; Marmara nverstes Ortadou Aratrmalar Ensttsnde de Ortadouda Toplumla-raras Gvenlk klemler sml k proje almasnn koordnatrdr.

mer Behram ZDEMR2009 ylnda anakkale 18 Mart nverstes Uluslararas lkler blmn btrd. AvrupadaMllyet Ayrlk Hareketler: IRA ve ETA rnekler balkl tezn 2012 ylnda vererek Sakar-ya nverstes Uluslararas lkler Blmndek Yksek Lsans etmn tamamlad. HalenSakarya nverstes Uluslararas lkler Blmnde Doktora etmne devam etmektedr.


7/24

7s e t a v . o r g


Yabanc sava olgusu gazetecler, uzmanlar, st dzey ulusal ve uluslararas s-

yasal aktrler dhl olmak zere hemen herkes tarafndan hararetle tartlan son

derece aktel br konudur. zellkle Avrupann 11 Eyll eklnde lanse edlenParstek Charle Hebdo sml mzah dergsne yaplan byk sarsntya yol aan

saldrda, phellern Irak ve Suryede savamak zere eleman devrmeye alankler olmas yabanc savalar konusunun gndemden dmeyecen gsteryor.

Bu konuda kresel toplumun areszce ve sratle cevabn arad brtakm neml

sorular bulunmaktadr: Surye ve Iraktak savaa katlan yabanc gen erkek vekadnlar kmdr? Onlar yabanc br lkede savamaya ynlendren motvasyonlar

nelerdr? Hayat anlaylarn besleyen ve ekllendren sper-y nedr? Radkal-

lemelernde nasl br sre rol oynamaktadr? rkye gb transt ge lkelernbu oluumda roller nelerdr? Ve tab, radkallem br Mslman nasl kontrol

altna alnablr?Bu alma, Avrupal yabanc savalar vakasn katmanl analtk br dz-

lemde; kmlk-ddalar, anlam oluturma (motvasyon) ve radkalleme aralar

erevelern kullanarak ncelemektedr. lk blm, Surye savana katlan ya-banc savalar hakknda temel saysal verler sunmakta ve sorunun syasal kamu-

oyunda yansmalarn rdelemektedr. knc blm, radkalleme srecnde sosyal

medyann etks, savalarn anavatanlarna kar oluturduklar potansyel tehdt-ler ve Surye sava sahasnda rkye snrlarnn oynad rol tahll etmektedr.

Son blm, temel bulgular tarttktan sonra yabanc savalarla yaamann getr-

d/getrece skntlara kar koymak n yaplmas gerekenler sunarak yukarda

belrtlm neml sorulara da pratk cevaplar vermey hedeflemektedr.

ZET

Bu alma,

Avrupal yabanc

savalar

vakasn

katmanl analtk

br dzlemde;kmlk-ddalar,

anlam oluturma

(motvasyon)

ve radkalleme

aralar

erevelern

kullanarak

ncelemektedr.


8/24

8

ANALZ

s e t a v . o r g

GR: BR MEHULALAN OLARAKYABANCI SAVAILARFarkl kaynaklar Suryedek savaa 80den fazla

lkeden katlan toplam sava saysnn 50.000le 80.000 arasnda olduunu tahmn etmekte-dr. ABD Merkez sthbarat eklatna (Central

Intellgence Agency) gre se, IDn1Irak ve Su-

ryede toplamda 20.000 la 31.500 savasndan2.500 balca Bat Avrupa lkelernden,2 br

dznes Amerkadan,3 yzlerces de Rusyadan4

Suryedek savaa katlmtr. Ancak bu saynnmuhafazakr br tahmn olduunu belrtmek ge-

rekr, zra yne ABD sthbarat kaynaklarna gre,

ou ID safnda savamak zere her ay 1000

1. Irak ve am slam Devlet. rgt kendsne Islam Devlet desede ISIS ve ISIL srasyla Avrupa ve Amerkal mecralar tarafndankullanlmaktadr. lgn br eklde doasn adlandrmada ok azlerleme var.

2. CIA says number of Islamc State fghters n Iraq and Syra hasswelled to between 20,000 and 31,500, Te elegraph, 12 Eyll 2014.

3. Savat n Syra beheadng vdeos dentfed: FBI, Reuters, 25Eyll 2014.

4. Rchard Barrett, Foregn Fghters n Syra, Te Soufan Group,Hazran 2014.

yabanc sava Irak ve Suryeye gelmektedr5.

Bakanln yrtt Brlem Mlletler G-

venlk Konsey toplantsnda konuan Obama kAmerkan gazetecnn balarnn keslerek ld-

rlmelerne kar oluan toplumsal tepky anla-

trken yle br ddada bulunmutur: sthbaratteklatlarmz 80den fazla lkeden 15.000 ge-

en yabanc savann yakn zamanda Suryeye

gtm olduunu tahmn edyor. Bunlarn ouel-Kade le lkl El-Nusra Cephes ve ID

gb Surye ve Irakta nsanlar tehdt eden terr

rgtlerne katlmlardr.6Bakan Obama kay-

glarn aktarmaya u szlerle devam etmtr:Bz bugn br araya getren ve yen olan ey,yakn zamanda Afganstandan Somal Yarma-

dasna, Yemen, Lbya ve son srete Surye ve

Irak gb atma alanlarna e grlmem brsava aknn olmasdr.7 Yukarda belrtlen

saylar 2014 Hazrannn sonuna doru IDn

kendn br devlet ve hlafet olarak lan etmesyleartmaya balamtr, rgtn poplartesn artt-

ran medyay etkn kullanma becers le yabanc

savalarn Surye ve Iraka stkrarl ak bera-ber dnldnde bu saynn daha da artmas

beklenmektedr.

Surye krz uluslararas syasetn yen kay-nayan kazan olurken, Surye savana katlan

bnlerce yabanc savann ortaya kmas da

Avrupa n blnmezlerle dolu yen br ulusalgvenlk meseles olarak sunulmaya balanm-

tr. Avrupa ve ABD hkmetlernn korkusu sa-dece baz marjnal ID veya el-Kade sempat-

zanlarnn Suryedek allmadk lde radkalfaalyetler del elbette, belk daha korkutucugelen bu rgtlern aktf yes/asker olan yaban-

5. http://www.nytmes.com/2014/12/29/us/poltcs/n-battle-to-defang-ss-us-targets-ts-psychology-.html?_r=0 (Zyaret edlentarh: 8 Ocak 2015)

6. Remarks by the Presdent at U.N. Securty Councl Summt onForegn errorst Fghters, Offce of the Press Secretary, Te WhteHouse, http://www.whtehouse.gov/the-press-offce/2014/09/24/remarks-presdent-un-securty-councl-summt-foregn-terrorst-fghters (24 Eyll 2014).

7. a.g.e.


9/24

9s e t a v . o r g


c savalarn Avrupaya dnme htmaldr. Buhtmal besleyen der br husus da bu savala-

rn nglz, Fransz, Alman ve Belka vatanda

oluudur. zellkle Avrupann 11 Eyll ek-lnde lanse edlen Parstek Charle Hebdosml

mzah dergsne yaplan ve byk sarsntya yolaan saldrda, phel erf ve Sad Kouachkardelern Fransz vatanda olarak Irak ve Sur-

yede savamak zere eleman devrmeye alan

kler olduunun ortaya kmas olduka dkkatekc olmutur. ada dnyann vatandalar-

nn Surye ve Irak sava tecrbelern Avrupada-k anavatanlarna tamasnn rperten htmal

ble brok evrede korku, kzgnlk ve tartma-

ya neden olmaktadr. Brok Brtanya vatanda

Surye sava sahasndan eve dnm durumda.8Londra-merkezl Uluslararas Radkalleme a-

lmalar Merkez Suryede chat moblzasyo-nunun 1980lerdek Afganstan savandan ber

kaydedlen der yabanc sava moblzasyon

rnekleryle kyaslandnda hlhazrda enneml safhada olduunu gstermektedr. D-

er yandan medya Batl lkelern yabanc sa-

valarla lgl korkularn besleyen sansasyonel

8. Al-Qaeda tranng Brtsh and European jhadsts n Syra to setup terror cells at home, Te elegraph, 19 Ocak 2014.

manetlerle dolup tamaktadr. Yakn zamandabr bunu aka lan etmtr: ngltere Sur-

yede savaan Londral genlern dnnden

korkuyor.9 Benzer haberler Alman ve Franszmedyasnda da yer almakta ve alarm zller alan

haberler kamuoyunun tketmne sunularakounlukla syas-dar erk tarafndan uygulanankorku syasetn beslemektedr. Baka br fadeyle

yabanc sava korkusunu besleyen-yayan sade-

ce sar gazeteclk yapan medya evreler deldr.Blaks st dzey yetkller ve syasetler de bu

srete gerek mkro gerek makro-gvenlkletr-me syaset takp ederek korkuyu beslemektedr-

ler. rnen, ABD Bakan Obama yabanc sa-

valar u sylemle makro-gvenlkletrmtr:

Orta Douda ve baka yerlerde bu terrstleratmalar azdryorlar, bu blgedek nsanlara

tehdt oluturuyorlar ve pek ok yerde grd-mz zere kend vatanlarna dnp orada da

lmcl saldrlarda bulunablyorlar.10 Baba-

9. UK fears homecomng of London boys fghtng n Syra, R,29 Mart 2013.

10. Remarks by the Presdent at U.N. Securty Councl Summt onForegn errorst Fghters, Offce of the Press Secretary, Te WhteHouse, http://www.whtehouse.gov/the-press-offce/2014/09/24/

remarks-presdent-un-securty-councl-summt-foregn-terrorst-fghters (24 Eyll 2014).


10/24

10

ANALZ

s e t a v . o r g

kan Davd Cameron da Irak ve Suryede ID

gb slamc syanclarn yannda savaan ng-

lz ve der lke vatandalarnn nglz ulusalgvenlne en byk tehdd oluturduklarn

ve blgedek yabanc sava says ngltereye

dnmeye alablecek olanlar da dhl olmakzere lkemz n cdd br tehdttr ddasnda

bulunablmtr.11Benzer eklde ubat 2014te

dnemn Dler Bakan Wllam Hague deSuryede slah ve patlayclarda tecrbe edn-

m chatlarn Avrupaya dnp terr saldrlar

dzenlemeler konusunda kamuoyuna uyarlar-

da bulunmutu.12 Yne bzzat ngltere lerBakanlnn Brlek Krallk errzme KarKoyma Stratejs balkl yllk raporu da u an

Avrupadan Suryeye gden yzlerce yabanc sa-

va var. nglterede kamet edenlern dnnceyurt dnda ednm olduklar yeteneklerle sal-

drlarda bulunmalar rsk var13dyerek korku

syaset yapmaya devam etmektedr. Benzer breklde nglz ler Bakan Teresa May c-

hat zhnyetl arclarn Surye savan

ngltereye dnmeden evvel br kre olarakkullandklar fkrn ortaya atmaktadr.14

Baka Avrupa bakentlernde de benzer kay-

glar kolaylkla grleblr. Fransz ler Ba-kanl yaklak 700 Fransz vatandan Suryeye

gdp bandan ber Surye savana katldklarn

ve lgn br eklde bunun adeta br ale seyahatolduunu zra gdenlern yzde 15nn kocalar-

na elk eden kadnlardan ve ocuklu alelerdenolutuklarn tahmn etmtr.15ou nsan, gz

ard edlemeyecek derecede asker tecrbe ednenbu genlern daha nce arlkl olarak ID yada El-Nusra Cephes gb baz ar rgtlern

11. Cameron says foregn fghters n Iraq, Syra most serous threatto UK, Reuters, 17 Hazran 2014 (vurgu bze at).

12. a.g.e.

13. Brtsh extremsts use Syra as tranng ground before returnnghome, R, 6 Ekm 2014.

14. a.g.e.

15. Gruesome vdeo of European jhadsts n Syra shocks France,France 24, 3 Mart 2014.

kamplarnda etlm olduklarn dnyor.

Dolaysyla memleketlernde neredeyse otoma-

tkman gvenlk tehdd olarak alglanan bumuhacrlern rehabltasyon sorunu mdlerde,

Amerkal ve Avrupal dareclern ncelkl me-

gulyetlernden br halne geld.16Pek, sradan br yaantya sahp macera ara-

ynda br Fransz nasl oluyor da evnden ok

uzaktak br savaa katlmay terch edyor? Brvatanda nasl olur da br nthar bombacs olup

ne kendsne ne de Brlek Krallka dorudan

tehdt olmayan br rejme saldracak kadar ra-

dkalleeblr? Benzer sorular gderek artyor veAvrupallar areszce bu sorularn cevabn aryor.Bu almann gstermey mt ett gb, Avru-

pal vatandalarn Surye ve Irak savandak

savama prat -boyutlu analtk ereveyledaha y kavranablr: Kmlk (fallk/aktrlk),

motvasyonlar (kltr) ve radkalleme srecnn

aralar (yap). Br sonrak blm sosyal medya-nn radkalleme srecndek etksn ncelemeye

gemeden nce Avrupa vatanda savalarn

kmlk ve motvasyonlarn ele alyor. rkyesnrlarnn, Suryedek mcadeleye katlan ya-

banc savalar n hayat br ge kaps olarak

ncelenmesnden sonra son blmde, bulgulartartlyor ve yabanc savalar karmaasn son-

landrmak n olas zmler sunuluyor.

POTANSYEL

TERRSTLER KMLER?AD KOYMA SYASETSuryedek yabanc savalar hakkndak a-

lmalar halen gelme aamasndadr ve bu

nedenle mevcut fgrler kle tpolojler ya dapotansyel terrst gb poltk amal, mp-

16. Remarks by the Presdent at U.N. Securty Councl Summt onForegn errorst Fghters, Offce of the Press Secretary, Te WhteHouse, http://www.whtehouse.gov/the-press-offce/2014/09/24/

remarks-presdent-un-securty-councl-summt-foregn-terrorst-fghters (24 Eyll 2014).


11/24

11s e t a v . o r g


hem ve kolaya kaan etketlerle genelleyerek

ncelememek gerekr. Aslna baklrsa ABD Ba-

kan Obama17 tarafndan ynetlen st dzeyBMGK toplantsnda yabanc savalara lkn

zel br yasa gerlm ve bu yasada yabanc te-

rrst savalar hakknda br tanm yaplarak bukler u eklde tanmlanmtr:

Uyruklarnn bal olduu veya kamet et-tkler devletten baka br devlete, slahlatmalarla balantllar dahl olmak zere,terr eylemler gerekletrmek, planlamakveya hazrl nde bulunmak veya katl-mak, terr etm vermek veya almak ama-cyla gden kler.18

Kapsam gen olmasna ramen bu tanm y-

zeysel kalyor ve bu olgunun karmakln tam

olarak zemyor. Bunun yerne bu alma ya-banc savalar madd kar, rgtsel veya svl

balantlara dayanan elmlere sahp delken

sava veya ayaklanmalara katlan ddet dolubreysel gnlller olarak tanmlyor:Bu grup-

larn yatay olarak genel br slamclk yerne br

poplst pan-slamclk yaydklarn dle getr-mekteyz. Genel/kapsayc/emsye kategorler

altnda toplanmalar olduka zor, zra onlarn

kategors syanclar ve terrstlerden farkl, nevahsna mnhasr br kategory tekl edyor.19

Br nglz vatanda tarafndan Suryede

yaplan lk nthar eylem Halepte ubat 2014tegereklet. Halep Merkez Hapshanesn ele

germek n El-Nusra Cephes ve slam Cep-he tarafndan organze edlen ortak operasyonda

Abdulvahd Mecd (takma ad Ebu Sleyman elBrtan) Esad glerne kar br nthar eylemgerekletrd.20Kendsn patlatarak nglz top-

lumunu ok eden tek k o deld. Bu yln son

17. Syas nemn arz etmek asndan bakldnda, bu ObamannBMGKda bakanln yapt knc toplantdr. lk 2009dankleer slahlarn yaylmas zerneyd.

18. BM Gvenlk Konsey Karar, S2014/688.

19. Tomas Hegghamer, Te Rse of Muslm Foregn Fghters: Iss-lam and the Globalzaton of Jhad, Internatonal Securty,35 (3),2010-11.

20. Syra crss: Frst UK jhadst n sucde attack, BBC, 11 u-bat 2014.

alt aynda Muhammed Araj (23), brahm Mez-

gav (21),21 fthar Caman (23)22 ve Anl Hall

Rauf (20) (takma ad Ebu Leys el Horasan) 23sml der nglz vatandalar da Suryede ld-

rldler. nternet ortam, Suryede faalyet gste-

ren Fransz chatlarn katledlm Esad yanlssvl ve askerlern cesetlern naralar atarak, kah-

kahalarla ve bararak srklerken eklm pek

ok rahatsz edc grnt le dolu.24Bahs geengrnt Fransz BMF V kanalnda 20 Mart

2014 gn yaynlanan ve takrben 40 Fransz ve

Belkal chatnn oluturduu br ID grubu-nun Suryedek maceralarn aktaran Le quot-

den de jhadstes en Syre (Suryede chatlarn

gnlk hayatlar) sml br belgeselde yaynlan-d.25 Buna ek olarak Fransz vatanda Ncolas

Bons ve karde Jean-Danel Bons yakn zaman-

da Suryede ID saflarnda savarken ldler.26Yukarda bahs geen nglz rneklern aksne,

Bons kardeler Katolk br alede yetmlerdve ebeveynler etnk olarak Franszd. Onlar s-

21. Brton from Nottng Hll klled fghtng Bashar al-Assad nSyra, Te elegraph, 20 Kasm 2013.

22. Brton Ifthekar Jaman klled fghtng n Syra, famly says,BBC, 17 Aralk 2013.

23. Anl Khall Raouf klled n Syra was jhadst, BBC, 13 u-bat 2014.


25. a.g.e.

26. Syre: quelques mos aprs son frre, un jhadste franasmeurt en kamkaze, Le Parsen, http://www.leparsen.fr/nter-

natonal/syre-quelques-mos-apres-son-frere-un-jhadste-francas-meurt-en-kamkaze-06-01-2014-3466999.php, 6 Ocak 2014.

Avrupa ve ABD hkmetlerinin korkusu sadecebaz marjinal ID veya el-Kaide sempatizanlarnnSuriyedeki allmadk lde radikal faaliyetlerideil elbette, belki daha korkutucu gelen burgtlerin aktif yesi/askeri olan yabancsavalarn Avrupaya dnme ihtimalidir.


12/24

12

ANALZ

s e t a v . o r g

lam seen Hrstyan Franszlard ve Suryeye en

ar chat gruplardan br adna savamak n

gtmlerd. Bu nedenle ana aktrler etnk olarakAvrupal olmasalar da onlarn etnk kkenlern

bu hareketn arkasndak ana sebep olarak gr-

mek hatal olur. Bunun yerne, gerdkler ra-dkalleme srec bu tehlkel yolculua katkda

bulunmaktadr k bu ayn zamanda rnen, d-

er ale yelernn (erkek karde, kz kardeler)onlarn radkal dnce ve duygularn neden

paylamadklarn da aklamaktadr.

Btn bu tarz rneklerde bast br soru akla

gelmektedr: Nn ID gb sert chat gruplarakatlmaktalar? oplum bunun zerne dern breklde dnrken Fransz ve nglz ynetm-

ler buna aclen br cevap bulmalar gerektn

hssedyor. Dorusu btn Avrupa hkmetlerbundan tr kaygl ve gttke huzursuzlan-

maktalar, zra yabanc savalarn Avrupaya d-

n yurt gvenl cdd eklde etkleyeblr.

MOTVASYONLARNELER?nternet srfs br koltuk mcahtnden sa-va karp yurtdndak saflara dahl etmenn

en kolay yolu, tekfr vurgusunu n plana kar-

mak n klask dn meruyet sylemn kulla-np bununla nternet brletrmek, sonra da kafr

lan edlenlere ve mazlum Mslmanlara yardm

etmek dncesyle de zalm ynetclere kar-

chat vazfesn n plana karmaktr.27

Aslnabaklrsa Surye savann dehet verc grsel-

ler, Esad hkmet tarafndan yaplan acmaszkymlar ve hem Batnn (uzak dman) hem

de Mslman lke ynetmlernn (yakn d-man) bu kymlara kar empat kurmamalar ve

Surye halkna destek vermemeler de bu kadn ve

27. Stephen Ulph, A Vrtual Border Conflct, n Te Borders ofIslam: Explorng Samuel Huntngtons Faultlnes, from Al-Andalus to

the Vrtual Ummah, Ed. Stg Hansen, Atle Mesoy ve uncay Kar-das, (Hurst, London: 2009), s. 295-6.

erkekler Suryede savamak n motve eden ne-

denlerdendr.28rnen, takma ad Ebu Hurey-

re el-Amrk olan ve br nthar eylemnde lenAmerkal savann, sadece grd durumdan

tr radkallem olduuna nanlyor: Esadn

masum Mslmanlar ldrmes ve bundantr hesap vermemes.29Fransz hkmetnde

danman olan Matheu Gudere de Surye a-

tmasndan yansyan ve nternette bulunablenkorkun grnt ve kaytlarn gen Fransz va-

tandalarn harekete germekte cdd pay sahb

olduu konusunda ayn kanaatte.30 Gerekten

de Charle Hebdo saldrsnn ba phels erfKouach uyuturucu kullanan, evllk d lksbulunan br vatanda ken, Ebu Garpte Amer-

kal askerlern kence yapt sahneler zledkten

sonra detn dda etmtr.31Bu, ID gbar gruplarn neden srekl gncellenen Facebo-

ok sayfalar, Youube vdeolar ve rgt yanls

wtter hesaplar le sosyal medyada bu kadaraktf olduklarn da aklamaktadr. nce Lb-

yada Albay Kaddafye kar sonra da Esada kar

savaan takma ad rlandal Sam olan HssamNeccar yar Lbyal yar rlandal sava da

nternet zernden buna benzer br chad-Selef

radkalleme srecnden gemtr. Neccar chatsaflara Kaddaf glernn tecavz br sava alet

olarak kullanmalarn grdkten sonra katld

kanaatnde.32 ou durumda nternet en azn-dan br radkallemey hzlandrc br unsur

olarak almaktadr.Daha dern pskolojk br sevye n 2032

yabanc sava zernde yaplm br aratrma-

28. Aaron Zeln, European Foregn Fghters n Syra, Te Washs-ngton Insttute, 2 Nsan 2013.

29. BBC World News, 15 Ekm 2014.

30. French brothers seek jhad n Syra, BBC, 20 Austos 2013.

31. http://www.france24.com/en/20150108-charle-hebdo-suss-pects-profles-radcalsaton-jhadst-france-pars-al-qaeda/ http://www.ndependent.co.uk/news/world/europe/charle-hebdo-prof-le-of-suspected-kllers-sad-and-cherf-kouach-who-shot-12-peop-le-dead-9964153.html (Zyaret edlen tarh: 08 Ocak 2015)

32. More and more Europeans are Flyng to Syra to Fght Assad,Vce, 14 Mays 2013.


13/24

13s e t a v . o r g


dan bahsetmek yernde olacaktr. Bu aratrmada

potansyel yelern karlanmam br kend-

n tanmlama htyac var ve u araylar onlarddete ynlendryor: ntkam arayanlar, stat

arayanlar, kmlk ve macera arayanlar.33Muhte-

melen de bunlar Suryedek savan sunduklar-nn sadece br ksm: ntkam pende olanlar

n Mslmanlara zulmeden ynetclere kar

kzgnl atmak n br k. Stat arayndaolanlar n hem Surye sava sahnesnde hem

de Avrupadak vatanlarnda nternet zernden

kopyalanan sava grselleryle br prestj ve h-

ret temn. Kmlk araynda olanlara blgehalk ve derler nezdnde br kabul grme m-kan. Macera araynda olanlara se monoton

ve kuru gnlk hayattan uzak, farkl dyarlarda

serven tahn tatmn edc br vesle.34Br baka et derecede neml olan sebep sa-

vaa katlanlar ekllendren sosyal evre yoluyla

savan chada dnmes.35Baka br deyle, srfsyanclara yardm etmek steyerek onlara katlan

br sava atma srecnde baka hedefler olan

radkal br savaya dneblr. Svllere karorantsz asker g kullanmna aht olmak ve

sava alannda syanc glern radkal deoloj-

sne maruz kalmak radkallemenn k kuvvetlkaynan tekl eder.36 Benzer eklde cahlye,

ehadet, chat ve poltk hlafet dealnn yen-

den douu benzer deolojk ncller gb c-had-Selef kavramlar reten/oaltan nternet

vastasyla davayla kendn kmlklendrme ve da-vay tashh etme hem Batl nsan yapm legal

sstemlere, hem de Surye savandan dolaysulanan blgenn despotk Mslman lderle-rne gl br alternatf sunma potansyelne sa-

33. John M. Venhaus, Why Youth Jon Al-Qaeda, US Insttute ofPeace Specal Report, 236, s. 8-11.


35. James Hughes, Chechnya-How War Makes Jhad n TeBorders of Islam: Explorng Samuel Huntngtons Faultlnes, from Al-Andalus to the Vrtual Ummah, Ed. Stg Hansen, Atle Mesoy anduncay Kardas, (Hurst, London: 2009), s. 173-189.

36. a.g.e., s. 187.

hptr. am olarak bundan dolay, nglz sava

Ibrahm Mazvag Youubea konmu br vdeoda

rahat hayat tarzn brakp Suryedek Msl-manlara yardm etmeye geldn sylyor.37Br

baka nglz sava olan Ifthar Caman da hla-

fet yenden tess etmek n Suryeye savamayageldn sylyor.38Br dnem Hollanda Slahl

Kuvvetlernde asker olan rk kkenl Hollanda-

l Ylmaz md Suryede savayor ve der syan-c savalara asker etm veryor. Ylmaz da Su-

ryeye ayn eklde mazlumlara yardm etmeye

geldn dda edyor.39Caman Brlek Krallka

dnp orada faalyet gstermeye h nyet olma-dn sylerken Ylmaz sadece Surye halk nburada olduunu ve eer Hollanda ordusu gelp

oradak mazlum nsanlara yardm etseyd aslnda

Hollanda ordusuna ble katlablecen belrt-yor. Ksaca, Jaman ve Ylmaz yukarda sorulan

neden sorusuna farkl cevaplar verseler de ks

de ayn sper yden40bahsedyor: G kulla-nm yoluyla alternatf br ynetm ekl kurarak

adaletszlere kar mazlumlara yardm etmek.

KMLK, SOSYALMEDYA VE SANALRADKALLEME SYASETSurye savandak Avrupal savalarn oluumubr lde bell br slam aktvzm canlandr-

mak n nternetn etkl kullanmna dayanyor.El-Kadenn tekl anlatsyla41ayn zgde gden

bu slam aktvzm br ntkam projesnden g-

37. http://www.youtube.com/watch?v=IodtnNFyldc, (Zyaret ed-len tarh: 1 Mart 2014).

38. http://www.youtube.com/watch?v=yrQyhG9Pkzw, (Zyaretedlen tarh: 1 Mart 2014).

39. http://www.youtube.com/watch?v=nWua3exa6rw, (Zyaretedlen tarh: 1 Mart 2014).

40. Charles aylor, Sources of the Self: Te Makng of the ModernIdentty, (Cambrdge Unversty Press, Cambrdge: 1992), s. 63.

41. Matteo Vergan, Neo-Jhadst Prosumers and Al-Qaedas

Sngle Narratve: Te Case Study of Julano Delnevo, Studes nConflct and errorsm, 37(7), 2014, s. 604-17.


14/24

14

ANALZ

s e t a v . o r g

cn almakta ve slam monoltk br dn olarak

alp monoltk br dmanla kar karya getr-

mektedr. Bu sosyal chat hkayes sonra da srek-l olarak geleneksel yererteler (cemyet yallar,

cam gb), yaygn gazeteler ve radyo ve karasal

televzyon yaynlarn aan djtal sosyal medyayollaryla ok daha hzlca ve durmadan hedef

ktlesnden mlyonlarcasna ulayor.42

Yabanc savalar tarafndan kullanlan zelavatarlar blhassa etc oluyor. ou Arapa

smle balayan br takma ad kullanyorlar ve

sonunu Ebu X el-Brtan de ya da Ebu Z el-

rkde olduu gb kklere dar br tanmla-mayla btryorlar. akma ad kullanmak (Ebu

Xte olduu gb) kendlerne ya da alelerne ola-

s tehdtlere kar gzllk salayp onlar korumu

oluyor. te taraftan el-Brtan tarz tanmlama-lar Avrupal anavatandan evrensel chat projeks-

yonuna vurguda bulunma htyac eklnde g-

rleblr. Arapann bu tarz kullanmlarda etksayrca dkkat ekcdr. akma adlara ek olarak

baka Arapa termlern kullanm da hesaba ka-

tlmaldr. rnek olarak yabanc savalarguraba(garp) ya da muhacrtarz sfatlar ska kullana-

rak slam termlerle balarn ne karyorlar.43

Aratrmalar bu yabanc savalarn genounlukla yrmlernde ve etml erkekler

olduunu gstermekte.44Bu nedenle savalarn

popler takma sm ve fgrler ortaya atmalarve sosyal medyay destek toplamak n kullan-

malar artc del. Pop fgrler sava olmayahevesl olanlar n ekc olmakta. Mesela esk

Alman rap Dens Cuspert (nm- der DesoDogg) gen Avrupal savalar n br heyecankayna oldu. slam senden sonra mzkal

karyern terk eden 4 albml gangsta rap,

Amerka kart duruuyla zaten poplerd. Dahada nemls, Mllet- brahm gb Almanyada

42. Rchard Barrett, Foregn Fghters n Syra, Te Soufan Group,Hazran 2014.

43. Foregn Fghters n Syra, Te Mer Amt Intellgence and er-rorsm Informaton Center, Aralk 2013, s. 7.

44. a.g.e., s. 28-29.

aktf olan Selef gruplarla olan gl balantlar

onu Surye savana ynlendrd. Ebu alha

el-Alman takma smn kullanan Cuspert busavaa sadece asker olarak katlmakla kalmayp,

ayn zamanda mznden gelen hretn Sur-

ye savanda kullanmak n br sanal slaha d-ntrd.45 Cephe hattnda eklen fotoraflar

kolaylkla sosyal medyada dolarken Surye c-

hadn metheden nedler chad nternet fo-rumlarnda daha da popler oldu.46Esad rejm

tarafndan yaplan hava saldrsnda yaralanmas

Cuspertn hkayesn daha da cazbel yapt.47

Eyll 2013te Youubeda dolaan br vdeo kur-tarlmas n kendsne kalp masaj yapld g-rntlernden sonra grnen yaralarndan dolay

durumunun cdd olduunu gsteryordu.48V-

deo Deso Doggun ld dedkodularn balattama baz Alman Selef steler ld ddalarn

yalanladlar.49Her ne kadar Cuspertn hkayes

kend bana zaten olduka etkleyc olsa da DesoDoggun sosyal medya tecrbes hkayey ok

daha popler ve etkl yapan asl etkend.

ou zaman Suryede syanclar ve yabancsavalar sosyal medyay yle etkn kullanyorlar

k wtter, Instagram, Ask.fm ve Facebook gb

nternet stelernn gl kullanm onlar pro-paganda savanda kullanlan etkn aralar halne

getrm durumda. 2007 senesnde 4500den faz-

la chat nternet stes Selef radkal deolojyrnen chat chat forumlarn destekleyerek ve

buralarda genellkle Mslman genlern kmlkaraylar ve modern dnyada Mslman gen-

lern rolyle alakal tartmalar yaynlayarak ya-

45. Martn Armstrong, Te Search for Deso Dogg, Te GermanRapper urned Jhad Poster Boy, Vce, 20 Eyll 2013.

46. Rappng for al-Qaeda n Syra, CNN, 18 Kasm 2013.

47. Rapper-turned-jhadst, Deso Dogg or Abu alha al-Alman,njured n strke n Syra, News, 9 Eyll 2013.

48. http://www.youtube.com/watch?v=UIcrMHtGy5s, (Zyaretedlen tarh: 18 ubat 2014).

49. Deso Doggun ehd Olduu Yalanland!, Islah Haber, 24Kasm 2013.


15/24

15s e t a v . o r g


yyordu.50Glles de Kerchoveun belrtt gb,

sosyal medya Surye cephesne gden yabanc

sava akn cdd derecede kolaylatrm du-rumda ve gdenler genellkle narsst kler olup

umblr veya Youubea AK-47 le selfe ekenler,

rap, propaganda vdeolar ve kyafet ykleyen-ler ya da sava alanndan drekt vdeo koyanlar

oluyor.51Sosyal medyadan kayglananlar sadece

Avrupa hkmetler del, Arab ler Bakanla-r Konsey Genel Sekreter Muhammed Kuman

da djtal medyann eryle alakal endel, zra

bu tarz platformlar radkalleme n serbest alan-

lar salyor.52syanclar chatla sosyal medyay kayna-

tryorlar. Sham Center gb nternet steler

sosyal chat dye smlendreblecemz etkl

grseller ve Suryede savama fkrn ve dealnyaymakla meguller.53Avrupal savalar slahlar

veordu aralarnn ele gerlmesn de erecek

eklde cepheden neredeyse herey yklyor-lar, ama ncelkle btn hadsenn hararetl br

hkaye nde sunulduundan emn oluyorlar.54

Yukarda bahsedlen rk kkenl Chechcleartakma sml Hollandal savann Surye cephe-

snden yazd aktf br umblr nternet gnl

var. Yabanc savalar n sosyal medyann ne-m sosyal medyann nasl kresel chadn yars

olduunu gsteren br slah, br bak ve br tane

de akll telefon eren br fotorafta tam mana-syla yakalanyor.55 Sava sylem ve rpertc

nfaz metodlar dnldnde, radkalleme-nn yabanc savalar n temel br ekm alan

olmas anlalr br durum.

50. Bruce Redel, Al Qaeda Strkes Back, Foregn Affars(Mays-Hazran), 2007, s. 24-41.

51. Socal meda plays crucal role n recrutng jhadsts, ant-terror chef warns, Independent, 28 Ocak 2014.

52. Syran Jhadsts Recruted by Socal Meda, Meda Post, 29Ocak 2014.

53. Socal networkng stes promote jhad duty for foregners nSyra, Setmes.com, 15 Kasm 2013.

54. Jhad Selfes: Tese Brtsh Extremsts n Syra Love Socal Mee-da, Vce, 5 Aralk 2013.

55. Half of Jhad n Syra s...on socal meda, Mddle East OnO-lne, 12 Eyll 2013.

Bunlara ek olarak Surye savann naslekc br sava sahnesne dnp dnyann

her yernden gelen genler, kadn ve kzlar daermek zere, cezbettn medyada bu tarz ha-berlere bol mktarda yer verlmesnden de anla-

mak mmkn. Semra Kesnovc (16) ve Sabna

Selmovc (15) sml k Avusturyal gen kzndurumu dkkate deer. Suryeye seyahat edp s-

yanc glere katlan bu kzlar56savan chada

dnmn gsteren farkl br rnek. Savafarkl ya gruplarndan potansyel savalara l-

ham vereblecek etkl hedefler reterek chat

breylern oluumunu salar. Medya aralarnnkurnazca kullanmn ve kendlern cazbel

gsteren medya retmlern alandak (chad)toplayan vazlerle brletrerek chat yaplablr

ve haval gstermekteler, zra bu mesaj gen

zent mcahtlere geleneksel etmden daha

56. Interpol n hunt for Austran jhadst teenage grls,Al Arabya,18 Nsan 2014.


16/24

16

ANALZ

s e t a v . o r g

hzl ve daha kolay eryor.57 Djtal medyann

ana levlernden br zellkle snr blgelernde

yabanc savalarn sava sahasna nakllern ko-laylatran klere erm salamasdr. Lakn yu-

karda da gsterld zere, sosyal medyann etk-

sn sadece asker toplamaya ndrgememek gerekr.Sosyal medya zaten kurulmu/oluturulmu

breyler arasnda pasf br aktarc olarak lem-

yor. Djtal medya yoluyla renme ve renme-me neo-chatl tekrar retmekten veya tekl

hkyey58 ger dntrmekten daha fazlasn

eren br sre. Zra djtal medya bu anlatm

yerl-melez semboller, kmlkler ve breysel hayathkyeleryle doldurarak yenden yorumlanmas-n sunup kolaylatrr. rnen ICSRn #Yel-

kular: Suryede Yabanc Savalarn nem ve

Etklern lmek sml kapsaml raporu sosyalmedyann yabanc savalarn kendlern et-

meler ve sosyal medya proflern kullanarak as-

ker toplama modellerne odaklanr. Rapora gresosyal medyada bulunan yabanc savalarn

ou ID desteks (yzde 55).59Bu kler uy-

ruklarna gre snflandran ICSR Brlek Kral-ln en nde olduunu (yzde 17,9), Fransz

(yzde 11,6) ve Alman (yzde 11,1) savalarn

lstede onu takp ettn gstermtr.60Raporunen genel bulgusu wtter hesaplarnn ve Facebo-

ok sayfalarnn yabanc savalar zernde etkl

olduunu dda edyor. Yabanc savalar ara-snda popler olan Facebook sayfalarna bakl-

dnda, Ahmed Musa Cbrl, Musa Cerantonove Sleyman el-Ulvan gb retor ve karzmas

gl, Surye sava konusundak durularylachat medya kanallarnda hret sahb nlSelef vazler grmek mmkn.

57. Haval chadn sunumu n en mkemmel olanFlames of War rnen grn: http://www.youtube.com/watch?v=1vVLIUKdpFk (zyaret edlen tarh: 25 Eyll 2014).

58. Matteo Vergan, Neo-Jhadst Prosumers and Al-Qaedas SngleNarratve: the Case Study of Julano Delnevo, Studes n Conflctand errorsm, 37(7), 2014, 604-17, s. 611.

59. #Greenbrds: Measurng Importance and Influence n SyranForegn Fghters, ICSR, Nsan 2014, s. 11.

60. a.g.e.

Bazlar Surye chadn dolayl ve anonm

bmde desteklerken Musa Cerantono gbler

de IDa olan desteklern aka fade etmtr.Hrstyan br anne-babann ocuu olarak dn-

yaya gelen Cerantono 29 yanda rlanda ve tal-

yan kkenl br Avustralyal ve 17 yanda slamagemeden evvel baarl br gen vaz olarak gr-

len br.61Suryede hakk br slam egemenln

kurulmasnn sadece ID yoluyla gerekleeb-lecen sylemekten eknmyor ve Facebook

sayfasna srekl Rakkay kazanan ID, ID

Badata grerken, Ebu Bekr el-Badad ve

Nusra Cephesnden IDe geenler eklndeID yanls paylamlar yapyor.62Kayda deerolan ey genlere veya yen Mslmanla gem

olanlara ulamada Cerantononun sahp olduu

karlatrmal stnl kullanyor olmas. Bugenler kendlern Cerantonoyla rahat br ekl-

de tanmlamaktalar ve bu onu olas yen yabanc

sava toplamada daha etkl yapmakta. ab kgenler sava sahasna gnderenler sadece brey-

ler del. Mesela Suryedek dren yaplarnda

bulunan Hollandal savalara dar Kronos rapo-runda Shara4Holland ve Shara4Belgum Bel-

ka ve Hollandada aktf olan bu gruplarn ba-

rl sosyal gruplar olduuna nanlyor savatoplamak n faal olduklar saptanmtr. Cha-

dn nde: Suryede Hollandal Savalar sml

rapora gre, bu gruplarn hem lderler hem deekrdek kadro yeler atmaya katlmak n

Suryeye seyahatlerde bulunmutur.63Sonu olarak meseley szm ona chat

zents veya twtter chad gb gazetec ta-nmlamalaryla fade etmemek gerekr. Yabancsava aktvtes br oyalanma ya da en sevlen

elence megales olmaktan ok sembolk br

61. http://en.slamway.net/scholar/2581

62. #Greenbrds: Measurng Importance and Influence n SyranForegn Fghters, ICSR, Nsan 2014, s. 27.

63. Insde the Jhad, Dutch Fghters n Syra, Kronos, Ekm2013, s. 7.


17/24

17s e t a v . o r g


letm tarz/tr olarak grlmeldr.64Sembo-

lk nem burada Seleflern kendler tarafndan

zaten verlmekte. Esk savalarn sylemlerndebu sembolzm yakalamak mmkn. rnen

El Kade lder Eymen el-Zevahr Bu savan

yardan fazlasnn medya alannda yrdddasnda bulunurken Kresel slam Medya

Cephes emr ve ana propagandacs (takmaadSelahaddn II) nanl Mslmanlar chadmedya tugaylar kurarak medya zerndek S-

yonst kontrol krp dmanlar terrze etmek

n brlemeye armtr.65

SAVAAGE GZERGHIOLARAK TRKYE

Yabanc sava tecrbesnn geree dnmes-

n salayan ey tab k sadece nternet olanaklardel. Avrupal savalarn Suryeye gdler n

bell br seyahat program ablonu oluturmu-

tur. Standart seyahat plan ana vatanlarndanrkyeye uup kaaklarn yardmyla Surye

snrndan gep daha ok Suryenn kuzeyn-

dek syanc gruplara katlmak oluyor. 911 klo-metrelk Surye snryla, rkye yakn zamanda

Avrupal yabanc savalarn kendlernn (ve

rkyenn) dman olan Esada kar slaha sa-rlmalar n transt yolu olmutur. Surye muha-

lefetnn, zellkle de zgr Surye Ordusunungl desteks olan rkye n lk bata bu

yabanc savalarn Surye savana aklar g-venlk meseles ya da syas br problem deld.

Ama IDn kuzey Suryede yaylmas ve muha-

lefet arasnda da Selef-chat etknn glenmes

Amerka ve Avrupa hkmetlernn rkyenn

64. Ncholas J. OShaughnessey ve Paul R. Banes, Sellng error:Te Symbolzaton and Postonng of Jhad, Marketng Teory,9(2), 2009, s. 227-41.

65. Al-Qaeda akes Jhad to Meda Four Years after 9/11: Al-Qaeda Fghters Become Producers, Flm Drectors, Vdeo Cameras

Have Become Ter Most Potent Weapon,Mddle East Onlne, 9Ekm 2005.

rolne dar tehdt alglarn detrd. zellkle

2013 senesnn knc yarsnda rkye ar

gruplar m desteklyor? sorusunun medyadayounlamasyla rkye bu tarz kukular gz

ard edemez ve dnmeden reddedemez oldu.

Zra rkye ar gruplar desteklyor algsonun slam-dostu hkmetn terrstler tevk

etme ve destekleme ddalarndan ayrtrma m-

cadelesne taban tabana zt.

2013 sonuna doru rk yetkller yabanc

savalarn Suryeye grn engellemek n lk

somut admlar attlar. Der Spegele gre 2013sonunda neredeyse 1000den fazla Avrupal po-

tansyel phel yabanc sava gvenlk grevl-

ler tarafndan lkelerne ger gnderld.66IDuzman Eymen Cevad el-emm lk bata rk-

yenn ID Suryel olmayan savalarn oun-

luu oluturduu br grup) Esad rejm ve SuryelKrt savalara (YPG) kar kullanl br proxy

olarak grdn sylerken rk yetkller ok-lukla bu kadar uzun br snrn gvenln sala-

mann glne dkkat ekyorlar.67 2014 ba-larnda rk ordusu br ID konvoyunu vurduve hkmet gttke ID lkenn gvenlne

br tehdt olarak grerek onu daha ok hedef al-

maya balad.68Brok Batl kaynak ar gruplarve rkyenn slam-dostu hkmet arasndak

66. Der Spegel: rkye, Suryeye gden 1100 ky Avrupayager gnderd,Zaman, 4 Ocak 2013.

67. Jhadsts floodng nto northern Syra put urkey on edge,Fox News, 15 Ekm 2013.

68. SK, ID konvoyunu vurdu, Sabah, 29 Ocak 2014.

2013 sonuna doru Trk yetkililer yabancsavalarn Suriyeye giriini engellemek iin ilksomut admlar attlar. Der Spiegele gre 2013sonunda neredeyse 1000den fazla Avrupalpotansiyel pheli yabanc sava gvenlikgrevlileri tarafndan lkelerine geri gnderildi.


18/24

18

ANALZ

s e t a v . o r g

deolojk-dn yaknlktan bahsettyse de dda

edlen yabanc sava akna destek dn-deolo-

jk sebeplerden ok taktk bazlyd. Bu yaklamnbr kant Dler Bakan ve sthbarat Dare Ba-

kan da dhl yksek dplomatk ve asker grev-

ller arasnda geen ve basna szdrlan gzl brkayttan anlalmakta. Mart aynda yerel sem-

lerden az evvel yaynlanan kayt rk yetkllern

IDn Suryedek rk topra olan Sleymanah rbesne kar tehddn Esad rejmne kar

asker operasyon balatmak n br mazeret ola-

rak kullanmak stedklern gsteryordu.69

ABD Dler Bakanlnn hazrlad2013 errzm lke Raporlarna gre rk-ye, zellkle ID ve El-Nusra Cephesne bal

radkal yabanc savalar n br transt lkes

olmutur.70 rkyenn gneynde bulunan vegvenl ev sm verlen71mekanlar yabanc sa-

valar tarafndan Suryeye gemeden nce top-

lanmak n kullanlrken, Suryeye kaak km-lyle72ge de kolaylatrmaktadr. Ortak br

dmann varlnn (Esad rejm) rkyenn

yabanc savalarn hareketlern grmezlktengelmey terch etmesne sebep olduu dda edle-

blr, ancak der yandan bu kadar uzun br snr

kontrol etmenn zorluu da ortadadr. Buna ekolarak rkyenn Gneydou blgesne gden

herkes potansyel br terr balants olduuna

dar ak br sthbarat olmadan, sadece gney-douya yolculuk yapt n tutuklamasn teklf

etmek de mantk ddr. Brok turst gb Av-rupal ve Arap vatandalar n de rkye braz

da vzeye htya duyulmamas nedenyle poplerbr seyahat yerdr.73Bu nedenle rnen Suryel

69. Jhadst threat aganst sacred urksh tomb threatens to wdenSyras war, Fox News, 28 Mart 2014.

70. Country Reports on errorsm 2013, US State Departmentof State Publcaton, Nsan 2014, s. 119.

71. Al-Qaeda recruts enterng Syra from urkey safehouses, Te-elegraph,30 Ekm 2013

72. Te secret jhad smugglng route through urkey, CNN, 5Kasm 2013

73. Land of the Boutque Jhad: Te Foregn Fghters n Syra,Far Observer, Kasm 2013.

syanclara katlmak steyen ve rkyeye gelen

br nglz vatanda nglz yetkller tarafndan

engellenmyorsa, bu k uyruu ve lgl vzepoltkalar sebebyle hbr engelle karlamaz,

k bu da der motvasyonlara ek olarak ayr br

tevktr. Bununla beraber Suryede yardm faal-yetler yrten ve Suryeye gdp savamak n

can atan potansyel yabanc savalar barndrp

bunlarn snr ge n kullanablece brokulusal ve uluslararas yardm grubu ve organzas-

yon var. Bunlarn ou rkye snrn kullan-

yorlar ve br yardm organzasyonunda gnll

olmak su del. Yardm konvoyunu gerde bra-kp syanclara katlmak steyen br ky durdur-mak genellkle mmkn del.

Bunun yan sra Surye sava sahas n br

kapya dnen rkye snrlarnn bulunduublgede yabanc savalara nsan transfernde ko-

laylk salayacak kler bulmaya sebep olan br-

ok sosyoekonomk sebep mevcut. rkye Kal-knma Bakanlna gre Surye snrndak rk

ehrler rkyenn kalknma lstesnde stte

olanlar ehrler del. 81 ln bulunduu lstede746 ehr arasndan (rnak, anlurfa, Hatay, Kls,

Gazantep ve Mardn) sadece Gazantep en ok

gelm olarak gzkrken (30. srada) derlerse Gazantepn ok arkasndan gelyorlar.75By-

le olsa ble Gazantepller kaakl hele k by-

le berbat ekonomk artlar gz nne alnnca,sava endstrsnn br haslat olarak gryorlar.

Durum o noktaya vard k rkye devlet Mays2014te Surye snrnn bell yerlerne gvenlk

ve kaakl engellemek n duvar na etmeyekarar verd.76

rkyenn Surye savandak rol ge-

nellkle syasetn apraz atene yakalanyor.

74. llern Sosyo-Ekonomk Gelmlk Sras gncellend, DcleKalknma Ajans, http://www.dka.org.tr/upload/archve/fles/Sos-yo-Ekonomk%20G%C3%B6stergeler%202011.pdf (20 Nsan2014).

75. Kls 63, anlurfa 73, Mardn 74, rnak 78 ve Hatay 46.sradalar.

76. urkey bulds wall n token effort to secure border wth Syra,Reuters, 5 Mays 2014.


19/24

19s e t a v . o r g


Syaseten rkyenn snr ller ounlukla

AK Partnn gl olduu yerler. Bunun enyakn tezahr 2014 yerel semlernde part-

nn kapsaml zaferyd. rkye-Surye snrnda

bulunan 22 snr lesnden 14nde AK Partbeledyeler kazanrken (Yaylada, Altnz,

Reyhanl, Kumlu, Krkhan, Hassa, Karkam,

Musabeyl, Kls (Merkez), Elbeyl, Breck, Ak-akale, Harran ve Ceylanpnar), BDP 7 ley

(Suru, Kzltepe, Artuklu, Nusaybn, Slop,

Czre ve dl) ve MHP sadece brn (Ouzel)kazand.77Suru harcnde BDP tarafndan ka-

zanlan leler Kaml kantonuna SuryennHaseke lne bal olan Kamlda YPG rgt

hakm durumdadr komudurlar. Ouzelndeounlukla rkmen nfus vardr ve Suryennrkmen nfusuna sahp kylerne komudur.

BDP ve MHP, Erdoann Surye poltkasn

srasyla Surye Krtlernn ve Suryel rk-menlern aclarna kaytsz kalmakla sulasalar

da dorudan Esad yanls ya da rejm yan-

ls dye etketlenemezler. rkyenn Surye

77. Bkz.: http://secm.haberler.com.2014 (zyaret edlen tarh: 1Ekm 2014).

poltkasna tamamen kar kan tek balca s-

yas part se sekler ana muhalefet parts olanCHPdr, CHP ayn zamanda rkyenn Ame-

rka lderlnde ID mha etmek n kuru-

lan koalsyona trak etmesne de kardr.78AKPart le CHP arasnda Surye poltkasna y-

nelk farkllk sem meydanlarnda kullanlan

dle de yansmt. rnen sem kampanya-snda CHPnn Erdoan El Kade szcs79

olmakla tham etmes gayet olaand, o vakt

Babakan olan Erdoan da karlk olarak kolay-lkla CHPy Baas80part dye eletryordu.

CHPnn Hatay vekl Edbolu 20.000 rejmkart savann Esad gleryle savamak n

rkye snrlarndan getn dda edyor vekarar vercler Hatayn Yaylada blgesndeotellerde kalp gnlk olarak Suryeye Esad

glerne kar savamak n snr getn81

dda ett 300 een yabanc savay dur-

78. CNNurk, 29 Eyll 2014.

79. El Kadenn szclne m soyundu?, Brgn, 15 Mart2014.

80. Muhalefete Baas eletrs Esaddan nce CHP tepk verd,rkye, 26 Mart 2014.

81. CNNurk, 11 Ekm 2014.

Kaynak: http://umap.openstreetmap.fr/en/map/unttled-map_17667#7/36.191/39.749


20/24

20

ANALZ

s e t a v . o r g

durmad n eletryor. anlurfa Vals .

Kk se ID veya bakalarndan yana snr

blgesnden gelecek herhang br tehdd kat-yen reddetmektedr.82Sonuta Esad kart yerel

syas tablonun ve snr blgelerndek dar b-

rokrassnn br dnem yabanc savalarn bu-lunmasn ve akn gz ard etmeye sevk etm

olablece dnleblr.

TARTIMA: SAVA,NTERNET VE BENLKSuryede bulunan Avrupal chatlarn You-ubea yklenen rktc vdeolarnn dehet

verd ve tartma balatt dorudur. Ama Av-

rupal syasetler tarafndan yrtlen kederlAvrupal savalarn dn sylem Surye

sava cephes tehddnn ve gvenszlnn kt

br eklde selletrlmesne neden oluyor. Yurtnde bu savan yaylmasna engel olmak n

Avrupal hkmetler hem Surye savan hem de

onun gze arpan Avrupal su ortaklarn yurt-

aynln/benzerln salad emnyetndenfarkl olarak yabanc tekln kontrol edle-

meyen alannn paras olarak na edyorlar. Sa-van sebeplern dsallatrmak fakat tehdtlern

selletrmek kl hareket fayda salamyor. Enbastnden Avrupal savalarn dnnn get-

rece terrzm tehdtlernn br yabanc etken

retm (mesela sellem dn arlk) oluuddasnn cdd eklde tahll edlmes gerekyor.

82. Snrda eylem, mdahale ve hortum, Hrryet, 22 Ekm 2014.

Devletlern savalarn yurt (Avrupal) uy-

ruklar ve yabanc (Selef-chad) deolojlernn

arasndak farka odaklanma elmler yukardaanlatlan radkalleme srecnn karmakln

rtyor. Bu almann gstermey ummu ol-

duu zere, radkalleme srec le lgl yaklamerde-darda, modern-premodern83dkotom-

ler ya da benzerlernn kolayca kategorze edl-

mesn (reddedyor da olablr) benmsemyor.Bu savalar ne durduk yere ar dnc olmular

ne de terrzme kar ten gelen br elmler

var. Bu yzden savalarn savaa katlm ol-

malarnn onlar otomatk olarak anavatandaktopluma kar potansyel terrst yapt fkr leoyalanmak bast kalr.

Avrupal savalar ulusal gvenle tehdt

oluturuyorlar m? ICSR almasna gre zel-lkle Nsan 2013ten ber Suryeye gden bat

Avrupal savalarn says 590dan 1937ye

ykseld.84Fransz sthbarat bunu mtevaz broran olarak gryor ve ok daha yksek oranlar

ngryor. Her ne kadar Fransz gazetec Ou-

mar Ouahmane Fransz savalarn ounluklaFransaya dnmek stemeyeceklern dnse de85

hkmetler her halkarda en kt senaryo n

kendlern hazrlayp ona gre plan yapyorlar.Fransa ve ngltere md byles br tehdde kar

kendlern korumak n brlkte almaktalar.86

Avrupal gler n olas br arcln Avru-paya tamas gerekten de br kbusa dnm

durumda. nglz yetkllere gre Suryeden ne-redeyse 250 nglz vatanda lkesne dnd ve

MI5 md bu klern oluturablecetehdtlere

83. Modern Bat felsefesnde IDn kkleryle alakal farklbr bak n bkz. Iss jhads arent medeval--they are shaped bymodern western phlosophy, Te Guardan, 9 Eyll 2014.

84. ICSR Insght: Up to 11,000 foregn fghters n Syra; steep rseamong Western Europeans, http://csr.nfo/2013/12/csr-nsght-11000-foregn-fghters-syra-steep-rse-among-western-europeans/

85. Ces djhadstes franas parts en Syra qu ne veulent pas revee-nr, France 24, 18 ubat 2014.

86. UK, France meet as EU ponders jhadst spllover fromSyra, http://www.up.com/op_News/Specal/2014/01/31/

EU-natons-wegh-rsk-of-jhadst-spllover-from-Syra/UPI-70911391209479/ , 31 Ocak 2014.

Aaron Zelin yabanc isyanc savalar Suriyedebulunan btn isyanclar arasnda sadece yzde 10u

temsil ettiini ve bunlar da kolaya kaarak el-Kaideve ID yeleri olarak grmenin yanl olduunu

nk birok yabanc savann bu savaa kendizel gndemleriyle katldklarn iddia ediyor.


21/24

21s e t a v . o r g


terch ettklern ve Batda savama elmlernn

olmadn dnyorlar.94

RADKALLEMBENL ZAPT ETMEKBtn yabanc savalar kend lkelerne ve ba-

ka devletlere tehdt olmasalar ble radkalleenle-

r kontrol altna alma htyac akrdr. BM Sz-

lemes 7. Blm uyarnca hukuken balaycl

olan ve yakn zamanda 15 yenn evet oyuyla

kan br BMGK karar, BM yes 193 lkennterrst gruplarla savamak n yurtdna kan

ve terrst gruplara katlan vatandalarn sert br

eklde cezalandrmalarn kararlatrmtr. Fa-

kat Bakan Obamann da bu toplantda altn

zm olduu gb kararlar tek balarna yeterl

olmayacaktr. Kat stndek szler bzler ko-

rumayacaktr. Afll retork ve y nyet tek br

terrst saldrsn durdurmayacaktr. Bugn bu-

rada konuulan szler eylemle uyuturulmal ve

prate dklmeldr.95Afll retor br yana brakrsak, radkal-

lem br benlk nasl kontrol altna alnablr?

emellerle/esastan balamak daha y olur: D-

nen savalarn oluturaca tehdd kontrol

etmenn yolu yargsz soruturma, vatandaln

ptal veya srf sakncallarla brlktelkten dolay

sulu kanaatne varmaktan daha tede olmaldr.

Avrupal hkmetler ger dnen bu kler an-

lamakta ve onlarla lk kurmakta zorlanyorlar.

Burada zm n onlne ve offlne olmak zerek ayakl br yaklam gerekldr. ncelkl olan

offlne olandr: Sanal mmetle kurulan dyalo-

gun sava arcln dn, etm ekskl veya

yoksulluk kaynakl olduu efsanesnden kurtul-

94. Tomas Hegghammer, Should I Stay or Should I Go? Explann-ng Varaton n Western Jhadsts Choce between Domestc andForegn Fghtng,Amercan Poltcal Scence Revew, (ubat 2013),s. 12.

95. US, Securty Councl take on foregn fghters, Poltco, 24Eyll 2014.

kar alyor.87skandnav lkeler Norve88ve

sve89 de Suryeden dnenlern yaratablece

olas tehdtlere kar kaygllar.Yetkllern ve poltkaclarn ska alarm

vermelerne ramen bu savalarn eve dn-

dklernde yurt topluma otomatk olarak br

tehdt oluturacaklarna nanmak doru br yak-

lam olmaz. Suryedek yabanc savalar ara-

snda kend lkelerne dndklernde ona zarar

vermey planlamayan ya da stemeyenler de var.90

Bu nedenle btn yabanc savalarn dndk-

lernde yurtlarndak otortelere kar dman

olacaklarn sanmak yanl olur. rnen, AaronZeln yabanc syanc savalar Suryede bulu-

nan btn syanclar arasnda sadece yzde 10u

temsl ettn ve bunlar da kolaya kaarak el-

Kade ve ID yeler olarak grmenn yanl

olduunu nk brok yabanc savann bu

savaa kend zel gndemleryle katldklarn

dda edyor.91Baz savalar belrgn br eklde

nglterenn evler olduunu dnyor ve n-

glterede chat fkrn realst br fkr olarak gr-

myorlar.92Yne de bu pank yaratan ses genel-

lkle kurumlardan gelyor. rnen, AB errle

Mcadele Koordnatr Glles de Kerchove sa-

valarn tm radkal olarak snflandrlmasa

ble lerde radkal sava olacaklar ve dnler

yurt gvenlk n cdd tehdt oluturacak-

tr derken kendsnden son derece emn.93te

yandan Tomas Hegghammer gb uzmanlar se

Batl savalarn evlernden uzakta savamay

87. Brtsh jhadst warns lfe s hard n Syra and hundreds returnto UK, Te elegraph, 17 ubat 2014.

88. Norway faces Syra jhadst threat, Ice News, 3 Mart 2014.

89. Swedsh ntellgence concerned about Syran jhadsts, LongWar Journal, 17 Hazran 2013.

90. Te next step on the jhadst tral: a tough return home, Fran-ce 24, 26 Eyll 2014.

91. Aaron Zeln, ICSR Insght: European Foregn Fghters nSyra, ICSR, http://csr.nfo/2013/04/csr-nsght-european-fore-gn-fghters-n-syra-2/ , Nsan 2013.

92. Who are the Brtsh jhadsts n Syra?, BBC, 15 Ekm 2013.

93. More and more Europeans are Flyng to Syra to Fght Assad,Vce, 14 Mays 2013.


22/24

22

ANALZ

s e t a v . o r g

makla balamas gerekr. Yukarda da belrtld

gb terrzme ynelk ana sebep yaklam96

yukardak rneklerle lkl deldr. Radkal-lemeden kurtarma poltkalar ve programlar

yabanc savalarn yenlk yntemlerle svlhayata nasl tekrar kazandrlableceklerne odak-

lanmaldr. Potansyel yabanc savalar ddetdavranlarn merulatran dn metnlern ve

selm paralarn yanl yorumlamalarna kar

sosyal olarak daha savunmal hale getrlmeldr.Onun yerne doktrnsel restorasyon n onlara

slam tefsr ve lmn 1400 yllk oulculuu-

nun gsterlmes gerekr. Daha da nemls, buknc abann uzmanlarn el-Kadenn mesaj-

nn genlerde bu kadar makes bulmasnn sebeb

olan ksel htya ve ergen gelmnn zgnoluumunun dernlne97 nen abalaryla pa-

ralel yrmes gerekmektedr.

knc olarak onlne radkallemeyle ba et-menn hem poztf hem negatf tedbrler

olmaldr. Negatf yntemler, arclar tarafn-

dan baslan blglere ve sar malzemelere ulamnengellenmesn err. Lakn bunun ok dkkatle

yaplmas gerekr. Demokratk hkmetler IP

adreslern kaldrmak, szmek, webstelern sak-lamak ya da engellemek tarz yntemlern uygu-

larsa tabr cazse aa tkrsen sakal (toplumu

zarardan koruma htyac) yukar tkrsen byk(serbest konuma zgrl ve sansrclkten

dolay gerekleen meruyet kayb) problemy-

96. Rchard Jackson, et. al. errorsm: A Crtcal Introducton, (Palg-rave, McMllan: 2011), s. 9-29.

97. John M. Venhaus, Why Youth Jon Al-Qaeda, US Insttute ofPeace Specal Report, 236, (2010), s. 18.

le karlarlar.98 Krtk br bmde devletlern

takp edece negatf poltkalar dlama hss-

ne neden olablr ve zellkle Mslmanlarnkonuma zgrlnn hedeflend ntbasn

verme tehlkes tar. Der yandan poztf yn-

temler alternatf dn mesajlar veya baka tpteekc olan ve arclarn syas mesajlarna kar

kacak, meydan okuyacak ve onlar etksz hale

getrecek erkler olablr. Genel olarak burada-k pratk hedef arclarn nternettek seyrc

hsselern drmek olmaldr. Baz poztf

yntemler topluluk projelern desteklemek gb

kapsaml olablr. rnen Syah lke mamla-r projes gb yurt vazler yettrmey ve po-ztf br Mslman zfarkndalk retmey, top-

lumsal drenll ve svl trak destekleyen br

proje olablr, bu tarz projelern tek kt yan sesadece Mslmanlarn etrafnda dnyor olmas

ve bunun da mahsurlu etks olarak Mslman-

larn kendlern problem olarak hssetmeler-dr.99Yen yaplm br ankete gre gen nglz

Mslmanlar arl ve terrzm yetkllern

yannda, hatta nverstelerde rahata konuab-leceklern hssetmyorlar.100

Radkalleme srecn ve Surye savann

cdd sonular karsnda Avrupal hkmetlernhbr ey yapmam olmamasnn getrd ters

etkler anlamak Avrupal savalarn getrece-

potansyel tehdd nlemenn n kouludur.Ayn zamanda yaanan nsanlk krz, Batnn

kaytszl sonucu Suryede artan sava sular yada yabanclama, tekletrme ve bundan mey-

dana gelen anavatan devletler ve toplumlarylaolan ban kopuu gb Surye savana Avrupa-llarn katlma steklerne sebep olan meselelere

de denmek lazmdr.101 Bu anlaya getrlen

98. Counterng Onlne Radcalsaton: A Strategy for Acton, TeInternatonal Centre for the Study of Radcalzaton and Poltcal Vo-lence (ICSR) Report, (2009), s. 14-22 ve 42-48.

99. a.g.e. s. 46.

100. a.g.e. s. 19, dn. 47.

101. Blanket-ban on Brt fghters returnng from Syra may not bebest answer, R, 14 ubat 2014.

Dnen savalarn oluturaca tehdidi kontroletmenin yolu yargsz soruturma, vatandaln

iptali veya srf sakncallarla birliktelikten dolay sulukanaatine varmaktan daha tede olmaldr.


23/24

23s e t a v . o r g


alternatf ner se muhtemelen sosyal adan

daha da yabanclatrcdr ve hkmetlern bu

klern Avrupa pasaportlarn ellernden alarakonlar vatansz brakmas admn err. Byles-

ne br kat yasaklama Derrdann otommun

sre olarak smlendrd eye denk gelyor ve

bu yzden Batl demokratk hkmetler bu uy-

gulamalaryla bask zernden br ksr dng-

y uyarlyorlar ve bu da yok etmey sted ey

retp, tekrar retp yenden oluturuyor.102Ne

var k ronk br bmde bu Avrupal devletler

potansyel terrstlern getrece tehdde kar

savunma ste adna tpk Surye rejm gb ele-trdkler103devletlere benzemeye teblr.

SONUSon dnemde kar karya kaldmz olaylar

gsteryor k nternet zernden kurulan yen

etklem alar, baskn sosyal organzasyon for-

mu olan ve dkey olarak btnlem toplum-

sal hyerarlerle hzla yer detryor. Bununen neml sebeb geleneksel otorte fgrlernn

(cam mamlar, devletn resm grevller, okul-

da retmenler vs.) gen Mslmanlarn kmlk

nas ve pratkler zerndek moral ve sylemsel

hkmyetlern kaybetm olmasdr.104Baka br

deyle, (blge merkezl) syas ve sosyal aktvst-

lern yerne yen br benlk tp olarak nternet

srfs, koltuk mcahd gelyor. Bylece z

tecrt, ksel (djtal) etm ve radkalleme gb

yen sreler hz kazanyor. Gerekten de djtalsosyal medya platformlarnn mmkn kld

yen sosyal alar ve yen sosyalleme sreler sa-

yesnde koltuk mcahtler radkallemeye ok

102. Jacques Derrda, Autommunty real and symbolc sucdes,Phlosophy n a me of error: Dalogues wth Jurgen Habermas andJacques Derrda nde G. Borrador (ed.), (Chcago UnverstyPress, Chcago: 2003), s. 99.

103. Jacques Derrda, Rogues: wo Essays on Reason, Calforna:Stanford Unversty Press, 2005, s. 40.

104. Juan Stemmann, Mddle East Salafsms Influence and the

Radcalzaton of Muslm Communtes n Europe, Te MddleEast Revew of Internatonal Affars, 10(3), 2006.

daha kolay geyorlar. Bu srelerde radkalleen

Mslmanlar, sanal tecrbelern salad m-

knlarla meknlarda csmleen tecrbe mant-n zole etmey rahatlkla baarablyorlar.105

Bu yen mantk, cam gb yz yze etklem,

etm ve dzen salayan allm geleneksel f-

zk-sosyal meknlar hem tbarszlatryor hem

de etkszletrp srncemede brakyor. Yne

bu mantk zernden brok terrst organzas-

yon kk grup aktvzm ve nternet zernden

kolaylkla eleman devreblyor. Ortaya yen br

kresel hper metn kyor ve bu alan sadece

chat chat forumlar, vdeolar, klavuzlar, m-

hmmatn kendn hazrla ve benzer erkler

tayan ve neredeyse 6000 stenn ern olu-

turan radkal deolojlerden olumuyor. Bu met-

nn besled yen br olgu da yozlam Bat le

ana akm slam (ve onun geleneksel ynetcle-

ryle) kl br krlma yaayan Mslmanlarn

oluturduu yen br sanal mmet. Bu alterna-

tf mmet anlayn besleyen kat doktrnel Se-

lef dnya106

sayesnde de yen Mslman benlkkolaylkla radkalleeblyorlar ve mazlum Msl-

manlar adna br dz felaket senaryosunu eyleme

dntreblyor. Bu srete radkallem ben-

l kontrol altna almak halyle ok zorlayor.

Onlne ve offlne yntemlern meyvesn verebl-

mes n brok sosyal ve syas program, aba ve

yntemn yannda ayrca hassas, tamr edc br

sosyal entegrasyon gerekyor. Bu entegrasyonun

uzun zaman alacann blnmes gerekyor, tpk

ID olarak blnen terrst grubu zayflatmakve yok etmenn uzun yllar alacann blnmes

gerekt gb.107

105. Manuel Castells, Eplogue: Informatonalsm and the Nete-work Socety Te Hacker Ethc nde, Pekka Hmanen, (RandomHouse, New York: 2001), s. 171.

106. Domnque Tomas, Brtan Rejectng Western Modernty?,Te Borders of Islam: Explorng Samuel Huntngtons Faultlnes, fromAl-Andalus to the Vrtual Ummah, nde Stg Hansen, Atle Mesoyve uncay Kardas (ed.), (Hurst, London: 2009), s. 247.

107. Statement by the Presdent on ISIL, Te Whte House,

http://www.whtehouse.gov/the-press-offce/2014/09/10/remarks-presdent-barack-obama-address-naton, 10 Eyll 2014.


24/24

Yabanc sava olgusu gazetecler, uzmanlar, st dzey ulusal ve uluslara-ras syasal aktrler dhl olmak zere hemen herkes tarafndan hararetle

tartlan son derece aktel br konudur. zellkle Avrupann 11 Eyll ek-

lnde lanse edlen Parstek Charle Hebdo sml mzah dergsne yaplan byk

sarsntya yol aan saldrda, phellern Irak ve Suryede savamak zere eleman

devrmeye alan kler olmas yabanc savalar konusunun gndemden d-

meyecen gsteryor. Bu konuda kresel toplumun areszce ve sratle cevabn

arad brtakm neml sorular bulunmaktadr: Surye ve Iraktak savaa katlan

yabanc gen erkek ve kadnlar kmdr? Onlar yabanc br lkede savamaya yn-

lendren motvasyonlar nelerdr? Hayat anlaylarn besleyen ve ekllendren s-

per-y nedr? Radkallemelernde nasl br sre rol oynamaktadr? Trkye gbtranst ge lkelern bu oluumda roller nelerdr? Ve tab, radkallem br Ms-

lman nasl kontrol altna alnablr?

ANKARA STANBUL WASHINGTON D.C. KAHRE

www.setav.org

Documents

Tuncay KARDAŞ