13
Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019 1 TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ CİLT: 6 SAYI: 6 HAZİRAN 2019

TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

1

TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ

CİLT: 6 SAYI: 6 HAZİRAN 2019

Page 2: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

2

EDİTÖR

Uzm. Dr. Fatma İŞLİ

ÇEVİRMEN

Ecz. Özgecan Gül HIZAL

DÜZELTMEN

Uzm. Dr. Fatma İŞLİ

YAYIN KURULU

Dr. Hakkı GÜRSÖZ

Dr. Ecz. Harun KIZILAY

Ecz. Mesil AKSOY

Dr. Dyt. Pınar GÖBEL

Ecz. Özgecan Gül HIZAL

İletişim Adresi: Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Söğütözü Mahallesi 2176. Sok. No:5 06520 Çankaya/ANKARA Telefon: +90 (312) 218 30 00 Fax: +90 (312) 218 34 60

Soru ve önerilerinizi [email protected] e-posta adresine gönderebilirsiniz.

Page 3: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

3

İÇİNDEKİLER Editörün Önsözü 4 Gebelik ve Sonrasında Görülen Tiroid Bozuklukları 5

Ashleigh Smith, Jade Eccles-Smith, Michael D’Emden, Karin Lust (Aust. Presc. Volume 40: Number: 6 December 2017)

İletişim Adresi: Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Söğütözü Mahallesi 2176. Sok. No:5 06520 Çankaya/ANKARA Telefon: +90 (312) 218 30 00 Fax: +90 (312) 218 34 60

Soru ve önerilerinizi [email protected] e-posta adresine gönderebilirsiniz.

Page 4: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

4

EDİTÖRÜN ÖNSÖZÜ

Gebelikte ve doğum sonrası dönemde tiroid fonksiyon bozukluğu, yaygın görülen ve sonuçlarının hem

anneyi hem de bebeği etkilediği bir sağlık sorunudur. Potansiyel problemler arasında preeklampsi,

prematürite ve konjenital anormallik bulunur. Tedavi öncelikli olarak aile hekimleri tarafından yönetilmeli,

tiroid fonksiyon testleri gebelik boyunca ve doğumdan sonra düzenli olarak takip edilmelidir. Tedavide

anne ve bebekte görülmesi muhtemel advers etkileri minimuma indiren en düşük miktarda antiroid ilaç

kullanmak amaçlanır.

Tiroid fonksiyon testleri her ay; doz değişikliği yapıldıysa her iki haftada bir kontrol edilmelidir. Gebelikte

tiroid bozukluğu olan kadınların takibine doğumdan sonra da devam edilmelidir. Bu konuda farkındalığın

sağlanması ve tedavinin yönetiminde aile hekimlerine büyük sorumluluk düşmektedir. Bu konuya dikkat

çekmek amacıyla Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni’nin Haziran ayı sayısında “Gebelik ve Sonrasında

Görülen Tiroid Bozuklukları” konulu makalenin çevirisine yer verilmiştir.

Page 5: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

5

Gebelik ve Sonrasında Görülen Tiroid Bozuklukları

Özet

Gebelikteki tiroid fonksiyon bozukluklarının sonuçları hem anneyi hem de bebeği etkilemektedir. Potansiyel problemler arasında preeklampsi, prematürite ve konjenital anomaliler bulunur.

Hipotiroidizm olduğu bilinen kadınlar için, gebelik tespit edildiğinde tiroksin dozunun % 20-40 oranında artması genellikle ötiroid kalmasını sağlar. Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir.

Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik gonadotropin ile ilişkili olmadığı sürece, ilk trimesterde propiltiyourasil ile tedavi edilir. İkinci trimesterde karbimazol kullanılabilir. Tiroid fonksiyon testleri her ay; doz değişikliliği yapıldıysa her iki haftada bir kontrol edilir.

Tirotropin antikorları bulunan ve Graves hastalığı olan kadınlarda fetal hipertiroidizm riski %1-5 arasında olduğundan bu grubun erken dönemde bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerekir.

Gebelikte tiroid bozukluğu olan kadınlar doğum sonrası dönemde aile hekimleri tarafından takip edilmelidir. Postpartum tiroidit doğumdan aylar sonra ortaya çıkabilir.

Giriş

Normal tiroid fonksiyonu fetal gelişim için esastır. Gebelikte tiroid hormon düzeyleri değişkenlik gösterebilir. Tiroid fonksiyon bozukluğu hem anne hem de bebek için sorunlara neden olabilir.1-3 Bazen hipotiroidizm veya hipertiroidizm subkliniktir (Tablo 1) .2,4-6

Gebelikte genel tarama şu anda önerilmemektedir, ancak tiroid disfonksiyon riski daha yüksek olan kadınlar için önerilmektedir (Tablo 2).1,7 Bilinen tiroid hastalığı olan kadınların tedavilerinin düzeltilmesi ve gebelik sırasında daha sık izlenmesi gerekir (bkz. Şekil 1.).

Tablo 1: Gebelikte Tiroid Hastalıkları Görülme Sıklığı

Hastalık Gebelikte Görülme Sıklığı

Hipotiroidizm %0,3-0,5

Subklinik hipotirodizm + antitiroid peroksidaz antikoru negatif 2

% 2–3

Subklinik hipotirodizm + antitiroid peroksidaz antikoru pozitif 2

% 2–3

Hipertiroidizm %0.1 – 0.4

(Bu vakaların %85’ini Graves hastalığı oluşturur.1)

İnsan koryonik gonadotropin ile ilişkili hipertiroidizm 4,5

% 1–3

Subklinik hipertiroidizm

%2-5

Tiroid nodülleri6

%3–21

Page 6: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

6

Fizyoloji

Gebelik sırasında tiroid bezi hiperplaziye uğrar ve vaskülarizasyonu artar. Bununla ilişkili olarak kan dolaşımında iyot seviyesi azalır ve tiroid bağlayıcı globulin seviyesi artar.

Birinci trimesterde artan beta-insan koryonik gonadotrofin (HCG) konsantrasyonu, HCG'nin TSH'ye yapısal benzerlikleri olduğundan, doğrudan tiroid uyarıcı hormon (TSH) reseptörünü uyarabilir. Bu da TSH salınımını baskılayan artmış serbest triiyodotironine (fT3) ve serbest tiroksine (fT4) yol açar. Gebeliğin 11. haftasında kadınların % 5'inde serum TSH düzeyi 0,1 mIU / L'nin altında olabilir.

İkinci ve üçüncü trimesterde beta-HCG düştüğü zaman TSH düzeyi normalleşir.

Bu fizyolojik değişiklikler düşünüldüğünde, tiroid fonksiyon testlerini yorumlarken gebeliğe özgü TSH konsantrasyon aralıklarına bakılmalıdır. Bu referans aralıkları gebe olmayan kadınlar arasında farklılık göstermektedir (Tablo 2) .7,8

Fetal tiroid gebeliğin 10-12. haftalarında çalışmaya başlar ancak üçüncü trimestere kadar tamamen olgunlaşmaz. O süreye kadar fetal metabolik gereksinimler annenin tiroksinleri tarafından karşılanır.

Tablo 2: Gebelikte Tiroid Fonksiyonlarının İzlenmesi Önerilen Gruplar

İyot yetmezliği olan bölgede yaşayan kadınlar

Hipotiroidizm semptomları

Kişinin kendisinde veya ailesinde tiroid hastalığı öyküsü

Kişinin kendisinde veya ailesinde tiroid peroksidaz antikorları varlığı

Tip 1 Diabet

Geçmişte baş/boyun radyasyon tedavisi görmüş olmak

Tekrarlayan düşük öyküsü

Morbid obezite

Tiroid hormon yüksekliğini düşündüren klinik semptomlar veya bulgular

Hiperemezis gravidarum ve hipertiroidizmi düşündüren klinik bulgular

Kaynaklar: 1,7

Page 7: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

7

Şekil 1: Gebelikte Tiroid Tedavisi

fT3: Serbest Triiyodotironin fT4: Serbest Tiroksin TSH: Tiroid Stimüle Edici Hormon TRAb: Tirotroptin Reseptör Antikoru HCG: İnsan Koryonik Gonadotropin

Page 8: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

8

İyot Takviyesi

Kadınların, artan tiroid hormon üretimi, renal iyot atılımının artması ve fetal iyot ihtiyacı nedeniyle gebelik ve emzirme döneminde iyot ihtiyacı artar. Ulusal Sağlık ve Tıbbi Araştırma Konseyi, gebe ve emziren kadınların günlük olarak 150 mikrogram iyot takviyesi almasını önerir. Gebelikte önerilen günlük iyot miktarı 250 mikrogramdır.9

Kadınlarda Hipotiroidizm

Hipotiroidizmi olan ve gebelik planlayan kadınlar için güncel kılavuzlar gebelikten önce TSH'nin optimizasyonunu önerir. Gebelikte tiroid fonksiyon bozukluğu klinik olarak önemlidir çünkü tiroksin eksikliği erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve düşük yapma riskinin artması ile ilişkilidir.2,4,5

Gebe kaldıktan sonra TSH konsantrasyonunu optimize etmek için en kısa sürede tiroksin başlanması önerilmektedir. Haftalık tiroksin dozunu azaltmak için en kolay yaklaşım, haftada iki tablet fazla kullanılması veya gebelik tespit edildiğinde bazal dozun % 20-30 arttırılmasıdır.6,8,10

Kadının ötiroid olduğundan emin olunması için ilk trimesterde serum TSH konsantrasyonları 4 haftada bir izlenmeli, sonrasında ise kontrol sıklığı 6-8 haftada bir olmalıdır.11 Tiroid fonksiyon testleri, ötiroid seviyelerinin korunmasını sağlamak için herhangi bir doz değişikliğinden dört hafta sonra tekrar kontrol edilmelidir. Tedavide istenen; hedef TSH’ı 0,5–2,5 mIU/L aralığında tutmaktır.

Uygun tedaviye rağmen bir ötiroid durumuna ulaşılamaması, tiroksin alımının eksikliğinin nedenleri üzerine araştırma yapılmasını gerektirir. Bu, tedaviye uyuncun az olması veya bozulmuş emilim nedeniyle ortaya çıkabilir. Tiroksin hormonunun kahvaltıdan önce aç karnına alınması önerilir. Gastrointestinal kanaldaki etkileşimler tiroksin emilimini azaltabileceğinden vitaminler, kalsiyum ve demir gibi ilaçlar almadan önce 4-5 saatlik bir boşluk olmalıdır.

Doğumdan sonra tiroksin dozu, kadının o dozda ötiroid olduğu varsayılarak, hastanın gebelikten önce kullandığı doza düşürülmelidir. Doz değişikliği yapıldıktan 4-6 hafta sonra tiroid fonksiyonları kontrol edilmelidir.8

Tablo 3: Gebelikte Normal TSH Konsantrasyonları

Gebelik Dönemi TSH (mIU/L)

1. Trimester 0,1-2,5

2. Trimester 0,2-3,0

3. Trimester 0,3-3,0

Kaynak: 7

Page 9: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

9

Subklinik Hipotiroidizm

Gebelikte subklinik hipotiroidi; tekrarlayan düşük, intrauterin büyüme kısıtlaması, erken doğum, düşük doğum ağırlığı, perinatal mortalite ve preeklampsi riski ile yakından ilişkilidir.14-17 Tiroksin, bu riskleri azaltabilir.18 Son çalışmalar, yardımcı üreme tekniklerini kullanan subklinik hipotiroidizmi olan kadınlarda gebelik sonuçlarını iyileştirmek için tiroksin replasmanını desteklemektedir.6,19,20 Tedavinin amacı 2,5 mIU/L'den daha düşük bir TSH elde etmektir.

Subklinik hipotiroidizmi olan kadınlar, gebelikteki etkileri sebebiyle antitiroid antikorları yakından takip edilmelidir. Bu durum ayrıca tip 1 diyabet gibi diğer otoimmün hastalıklarla da ilişkili olabilir.6,7 Şu anda eğer antikorları yoksa subklinik hipotrodizmi olan gebelerin tedavisini destekleyen bir veri bulunmamaktadır.

Eski kılavuzlar antikor seviyesi ne olursa olsun, subklinik hipotiroidizmi olan tüm kadınlara tiroksin verilmesini önermektedir.11 Bu durum, subklinik hipotiroidzim ile ilişkili çoklu maternal ve neonatal yan etkilerden kaynaklanmakta olup ancak tiroksin tedavisinin bu sonuçları önlemedeki rolü belirsizdir.21

2017'de Amerikan Tiroid Derneği, yeni araştırmaların ardından gebelikteki tiroid hastalığının tedavisi için kılavuzlarını güncellemiştir. Bu kılavuza göre antitiroid antikorları varsa ve ilk TSH değeri 2.5–4 mIU/L ise tiroksin verilmelidir. İlk TSH 4 mIU/L veya daha fazlaysa, antikor miktarından bağımsız olarak tiroksin başlanmalıdır.6

Subklinik hipotiroidizmi tedavisinde önerilen başlangıç tiroksin dozu günde 50 mikrogramdır. Tiroid fonksiyon testleri tedaviye başladıktan sonraki dört hafta içinde kontrol edilmelidir.11,12

Doğum sonrası dönemde devam eden tiroksin ihtiyacının yeniden değerlendirilmesi gerekir. Gebelik sırasında tedaviye neden olan tiroid hormonlarının konsantrasyonları gebe olmayan bir kadında normal olabilir. Eğer kadın antitiroid antikorlarına sahipse, ancak ilk TSH 4 mIU/L altındaysa, tiroksin tedavisi kesilir ve altı haftada bir tiroid fonksiyonları kontrol edilir. TSH 4 mIU/L'den fazlaysa tiroksin tedavisine devam edilir. Antitroid antikoru bulunmayan ancak TSH 4 mIU/L'den fazla olan kadınlarda, tiroksin tedavisi kesilir ve altı haftada bir tiroid fonksiyonları kontrol edilir.6

Taramaların tiroid fonksiyonu bozukluğu olan vakalaların %30’unu tespit edemediği rapor edilmiştir. Yakın tarihli bir çalışma da subklinik hipotiroidizm vakalarının %9,6’sının taramada tespit edilemediğini göstermiştir. Prospektif çalışmalar, gebelikte subklinik hipotiroidizmin tedavisinin yararlı olduğunu tespit ederse, bu sonuçlar gelecekte genel taramayı destekleyecektir.22

Hipertiroidizm

Daha önce tiroid öyküsü olan veya yeni tanı alan kadınlar, tedavi için bir uzmana yönlendirilmelidir (Tablo 4).11

Gebelikte hipertiroidizmin görülme sıklığı % 0,1-0,4 arasındadır.11 Graves hastalığı, bu vakaların %85'ini oluşturur, bunu HCG aracılı hipertiroidizm izler.1 Toksik multinodüler guatr, tiroidit ve toksik adenom nadir görülür.2,23 Tirotropin reseptörü antikorlarının varlığı Graves hastalığını HCG aracılı hipertiroidizmden ayırır. Bu durum, farklı fetal hipertiroidi riskleri taşıdıkları ve farklı tedavi gerektirdikleri için önemlidir.

Nükleer tıpta kullanıların radyoiyodin taramaları, fetüs için risk taşıması sebebiyle gebelikte kontrendikedir. Bu tarama gebelikte hipertiroidizmi araştırmak için kullanılmamalıdır.

HCG aracılı hipertiroidizm (TRAb negatif) çoğunlukla gebeliğin fizyolojik değişiklikleriyle ilgili olduğundan geçici bir süreçtir. Genelde tedavi gerekli değildir.10 Benzer şekilde, gebelikte subklinik hipertiroidizm tedavisini destekleyen yeterli sayıda güncel çalışma yoktur.2 En iyi uygulama olarak her 4-6 haftada bir TSH ve fT4 ölçümleriyle takip edilmesi önerilir.2

Page 10: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

10

Graves hastalığında dolaşımdaki maternal tirotropin reseptör antikorları plasentayı geçme ve fetal hipertiroidizme neden olma potansiyeline sahiptir.2 Yenidoğan ve doğum sonrası izlemenin gerekliliğini değerlendirmek için gebeliğin tespit edildiği haftada, 18-22 ve 30-34 haftaları arasında annenin antikor seviyeleri kontrol edilmelidir. Antikorlar yükselirse, fetüste hipertiroidi belirtileri ile tiroid disfonksiyonunun izlenmesi gerekir.2,6,23

Antitiroid Tedavi

Graves hastalığı, toksik adenom veya toksik multinodüler guatra bağlı hipertiroidizm görülen kadınlarda ilaç tedavisi önerilir.6 Tedavide anne ve bebekte görülmesi muhtemel advers etkileri minimuma indiren en düşük miktarda antiroid ilaç kullanmak amaçlanır.6 Doz annenin fT4 seviyesini normal aralığın üst sınırında tutacak şekilde ayarlanmalıdır.23

Hem propiltiyourasil hem de karbimazol plasentayı geçer ve fetüsün gelişimi etkiler. Potansiyel riskleri arasında fetal guatr ve geçici hipotiroidizm vardır.2,24 Her iki ilaç da annede agranülositoza neden olabilir.24

Karbimazolün konjenital anormallikler ile ilişkili olması nedeniyle, ilk trimesterde ilk basamak antitiroid ilacı olarak propiltiyourasil önerilir.

Tablo 4: Kadın doğum uzmanı ya da endokrinolog tarafından gebeliğin erken evresinde değerlendirilmesi gereken kadınlar;

Mevcut Graves hastalığı olanlar Graves hastalığı öyküsü ve gebelik öncesinde radyoaktif iyot tedavisi veya tiroidektomi olanlar Bir önceki doğumunda Graves hastası bebek sahibi olanlar Önceden tirotropin reseptörü antikoru yüksek olanlar Yeni hipertiroidizm tanısı alanlar 11

Tedaviye endokrinolog veya tiroid hastalığının yönetiminde tecrübeli bir hekimin muayenesi sonrası hipertiroidizmin seviyesine uygun bir dozda propiltiyourasile başlanır.2,6,23-24

İlk trimesterden sonra antitiroid ilacı gerekirse, propiliyourasilin karbimazol olarak değiştirilip değiştirilmeyeceğini belirlemek için yeterli kanıt yoktur. Her iki ilaç da nadir görülen ancak uzun vadede anlamlı yan etkilerle ilişkilidir ve ikinci trimesterde en büyük riskin hangisi olduğu belirsizdir. Graves hastalığı olan tüm kadınlar gebelikte uzman bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. 2,6,23-24 Eğer bir antitroid ilacı değiştiriliyorsa iki hafta sonra tiroid fonksiyonları değerlendirilmeli; sonrasında takip süresi 4 haftada 1 olacak şekilde düzenlenmelidir. 2,23,24

Taşikardi ve titremelerin semptomatik tedavisi kısa süreli beta bloker kullanımı ile (örneğin propranolol) sağlanabilir. Gebelik ilerledikçe, antitiroid ilacının dozu azaltılabilir ve bırakılabilir.23

Eğer antitroid ilaçlarla tedavide istenen hedef sağlanmazsa ameliyat gerekebilir. İlaçlarını düzenli kullanmakta sorun yaşayan, ilaca bağlı ciddi advers reaksiyon görülen veya yüksek dozda ilaç tedavisi gereken hastalarda (> 30 mg / gün karbimazol veya > 450 mg / gün propiltiyourasil dozlarında uzman tavsiyesi alınmalıdır) cerrahi müdahale düşünülebilir. İdeal olarak, ameliyat ikinci trimesterde gerçekleştirilir.4

Page 11: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

11

Doğum sırasında çocuk doktoruna, annenin antitiroid ilaçları kullandığı veya yenidoğan tiroid fonksiyon izlemesi gerekeceği için tirotropin reseptörü antikorlarının pozitif olduğu bildirilmelidir.23 Gebelik sırasında ilaç tedavisini kesen hastalarda doğum sonrasında Graves hastalığının tekrar oluşması riski artar.23 Kadınlar emzirme döneminde tiroksin veya antitiroid ilaçlarını kullanmaya devam edebilir.25

Tiroid Nodülleri

Gebelerde tiroid nodülü saptanırsa nodüllerin incelemesi ultrason ile yapılır. Radyoaktif iyot ile görüntüleme gebelikte kontrendikedir.

Nodülün boyutu 10 mm’den küçükse doğumdan sonra incelenebilir. Daha büyük lezyonlarda sitoloji için ultrason eşliğinde ince iğne aspirasyonu yöntemi kullanılır. Eğer tiroid kanseri açısından yüksek risk taşıyorsa veya ultrason bulguları maligniteyi işaret ediyorsa 5 mm ve daha büyük nodüllerde ve 15 mm’den daha büyük nodüllerde de ince iğne aspirasyonu yapılabilir.

Bazı araştırmacılar beklenen doğum tarihi 4 haftadan daha yakın olan anneler için ince iğne aspirasyonunun doğum sonrasına ertelenebileceğini savunmaktadır. Ancak biyopsi sonuçlarında malignite şüphesi yüksekse cerrahi müdahalenin doğum sonrasına ertelenmesi pek de mümkün olmamaktadır. Ancak ameliyat 2. trimesterde önerilmektedir.2,23,26

Nodüller, trakeal tıkanıklığa sebep oluyorsa acilen cerrahi müdahale yapılmalıdır.

Doğum Sonrası Tiroidit

Postpartum tiroidit, gebeliğin öncesinde tiroid hastalığı ile ilgili klinik belirtileri olmayan herhangi bir kadında, doğumdan sonraki yılda hipotiroidizm, tiroid hormon yüksekliği veya her ikisinin gelişimi olarak tanımlanır.2 Bu, doğum sonrası kadınların % 7-10'unda görülür ancak iyot alımı ve genetik faktörlere bağlı olarak değişebilir.2

Klinik şüphesi varsa doğum sonrası tiroid fonksiyonlarının değerlendirilmesi önerilir ve doğum sonrası dönemde depresif davranışları olan kadınlarda ayırıcı tanı olarak düşünülmelidir. Gebeliğin erken döneminde antitiroid peroksidaz antikorları olan kadınların yaklaşık % 50'sinde doğum sonrası tiroidit gelişir. Bu nedenle risk altındakileri tanımlayan en faydalı belirteçtir.27 Antitiroid peroksidaz antikorları pozitif olanlarda, bilinen otoimmun hastalığı olanlarda, tıbbi geçmişinde doğum sonrası tiroidit geçirenlerde ve kronik hepatiti olan kadınlarda tiroid fonksiyon testleri doğumdan 3 ve 6 ay sonra değerlendirilmelidir.2

Doğum sonrası tiroidit öyküsü olan kadınlara 5–10 yıl boyunca yıllık olarak TSH düzeylerini ölçtürülmesi önerilmektedir. Çünkü bu grupta hipotiroidizm gelişme riski daha yüksektir.2

Sonuç

Gebelikte ve doğum sonrası dönemde tiroid fonksiyon bozukluğu, gebelerde yaygın görülen ve öncelikli olarak aile hekimleri tarafından yönetilen bir sağlık sorunudur. Risk altındaki kadınların tiroid fonksiyon testleri düzenli olarak takip edilir ancak gebelik veya doğum sonrası dönemde tüm kadınlara tiroid fonksiyon taraması önerilmemektedir.

Tiroksin, hipotiroidizm tedavisinde kullanılır ve subklinik hipotiroidizmde antikor varlığında önerilir. Hipertiroidizmde teratojenite riskini azaltmak için gebelik öncesinde ve ilk trimesterde tercih edilen antitroid ilaç propiltiyourasildir.1 Karbimazol ikinci trimesterde kullanılabilir.

Page 12: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

12

KAYNAKLAR

1.Lazarus JH. Thyroid function in pregnancy. Br Med Bull 2011;97:137-48. https://doi.org/10.1093/bmb/ldq039

2. Abalovich M, Amino N, Barbour LA, Cobin RH, De Groot LJ, Glinoer D, et al. Management of thyroid dysfunction during pregnancy and postpartum: an Endocrine Society Clinical Practice Guideline. J Clin Endocrinol Metab 2007;92 Suppl:s1-47. https://doi.org/10.1210/jc.2007-0141

3. Fan X, Wu L. The impact of thyroid abnormalities during pregnancy on subsequent neuropsychological development of the offspring: a meta-analysis. J Matern Fetal Neonatal Med 2016;29:3971-6. https://doi.org/10.3109/14767058.2016.1152248

4. Patil-Sisodia K, Mestman JH. Graves hyperthyroidism and pregnancy: a clinical update. Endocr Pract 2010;16:118-29. https://doi.org/10.4158/EP09233.RA

5. Krassas GE, Poppe K, Glinoer D. Thyroid function and human reproductive health. Endocr Rev 2010;31:702-55. https://doi.org/10.1210/er.2009-0041

6. Alexander EK, Pearce EN, Brent GA, Brown RS, Chen H, Dosiou C, et al. 2017 Guidelines of the American Thyroid Association for the diagnosis and management of thyroid disease during pregnancy and the postpartum. Thyroid 2017;27:315-89. https://doi.org/10.1089/thy.2016.0457

7. Women’s Health Committee; The Royal Australian and New Zealand College of Obstetricians and Gynaecologists. Testing for hypothyroidism during pregnancy with serum TSH [Internet]. Melbourne: Royal Australian and New Zealand College of Obstetricians and Gynaecologists; 2015. https://www.ranzcog.edu.au/RANZCOG_SITE/media/RANZCOGMEDIA/Women%27s%20Health/Statement%20and%20guidelines/Clinical-Obstetrics/Testing-for-hypothyroidism-during-pregnancy-with-serum-TSH-(C-Obs- 46)-Review-July-2015.pdf?ext=.pdf [cited 2017 Nov 1]

8. Yassa L, Marqusee E, Fawcett R, Alexander EK. Thyroid hormone early adjustment in pregnancy (the THERAPY) trial. J Clin Endocrinol Metab 2010;95:3234-41. https://doi.org/10.1210/jc.2010-0013

9. National Health and Medical Research Council, Australian Government Department of Health and Ageing, New Zealand Ministry of Health. Nutrient reference values for Australia and New Zealand including recommended dietary intakes. Canberra: NHMRC; 2006. https://www.nhmrc.gov.au/ guidelines-publications/n35-n36-n37 [cited 2017 Nov 1]

10. Alexander EK, Marqusee E, Lawrence J, Jarolim P, Fischer GA, Larsen PR. Timing and magnitude of increases in levothyroxine requirements during pregnancy in women with hypothyroidism. N Engl J Med 2004;351:241-9. https://doi.org/10.1056/NEJMoa040079

11. Lazarus J, Brown RS, Daumerie C, Hubalewska- Dydejczyk A, Negro R, Vaidya B. 2014 European thyroid association guidelines for the management of subclinical hypothyroidism in pregnancy and in children. Eur Thyroid J 2014;3:76-94. https://doi.org/10.1159/000362597

12. Stagnaro-Green A. Postpartum management of women begun on levothyroxine during pregnancy. Front Endocrinol (Lausanne) 2015;6:183. https://doi.org/ 10.3389/fendo.2015.00183

13. Devdhar M, Ousman YH, Burman KD. Hypothyroidism. Endocrinol Metab Clin North Am 2007;36:595-615. https://doi.org/10.1016/j.ecl.2007.04.008

Page 13: TÜRKİYE AKILCI İLAÇ KULLANIMI BÜLTENİ · 2019-07-08 · Eğer antitiroid antikorları varsa, subklinik hipotiroidi tedavisi önerilmektedir. Hipertiroidizm tedavisi, insan koryonik

Türkiye Akılcı İlaç Kullanımı Bülteni Cilt: 6 Sayı: 6 Haziran 2019

13

14. van den Boogaard E, Vissenberg R, Land JA, van Wely M, van der Post JA, Goddijn M, et al. Significance of (sub) clinical thyroid dysfunction and thyroid autoimmunity before conception and in early pregnancy: a systematic review. Hum Reprod Update 2011;17:605-19. https://doi.org/10.1093/ humupd/dmr024

15. Arbib N, Hadar E, Sneh-Arbib O, Chen R, Wiznitzer A, Gabbay-Benziv R. First trimester thyroid stimulating hormone as an independent risk factor for adverse pregnancy outcome. J Matern Fetal Neonatal Med 2017;30:2174-8. https://doi.org/10.1080/14767058.2016.1242123

16. Tong Z, Xizowen Z, Baomin C, Aihua L, Yingying Z, Weiping T, et al. The effect of subclinical maternal thyroid dysfunction and autoimmunity on intrauterine growth restriction: a systematic review and meta-analysis. Medicine (Baltimore) 2016;95:e3677. https://doi.org/10.1097/ MD.0000000000003677

17. Maraka S, Singh Ospina NM, O’Keeffe DT, Rodriguez-Gutierrez R, Espinosa De Ycaza AE, Wi CI, et al. Effects of levothyroxine therapy on pregnancy outcomes in women with subclinical hypothyroidism. Thyroid 2016;26:980-6. https://doi.org/10.1089/thy.2016.0014

18. Reid SM, Middleton P, Cossich MC, Crowther CA, Bain E. Interventions for clinical and subclinical hypothyroidism pre-pregnancy and during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev 2013:CD007752. https://doi.org/10.1002/14651858.CD007752.pub3

19. Velkeniers B, Van Meerhaeghe A, Poppe K, Unuane D, Tournaye H, Haentjens P. Levothyroxine treatment and pregnancy outcome in women with subclinical hypothyroidism undergoing assisted reproduction technologies: systematic review and meta-analysis of RCTs. Hum Reprod Update 2013;19:251-8. https://doi.org/10.1093/ humupd/dms052

20. Mintziori G, Goulis DG, Kolibianakis EM. Thyroid function and IVF outcome: when to investigate and when to intervene? Curr Opin Obstet Gynecol 2016;28:191-7. https://doi.org/ 10.1097/GCO.0000000000000263

21. Maraka S, Ospina NM, O’Keeffe DT, Espinosa De Ycaza AE, Gionfriddo MR, Erwin PJ, et al. Subclinical hypothyroidism in pregnancy: a systematic review and meta-analysis. Thyroid 2016;26:580-90. https://doi.org/10.1089/thy.2015.0418

22. Blumenthal NJ, Blyth K, Eastman CJ. Prevalence of thyroid dysfunction and thyroid antibodies in a private obstetrical practice in Sydney. Aust N Z J Obstet Gynaecol 2016;56:307-11. https://doi.org/10.1111/ajo.12462

23. Earl R, Crowther CA, Middleton P. Interventions for hyperthyroidism pre-pregnancy and during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev 2013:CD008633. https://doi.org/10.1002/14651858.CD008633.pub3

24. Taylor PN, Vaidya B. Side effects of anti-thyroid drugs and their impact on the choice of treatment for thyrotoxicosis in pregnancy. Eur Thyroid J 2012;1:176-85. https://doi.org/ 10.1159/000342920

25. Glatstein MM, Garcia-Bournissen F, Giglio N, Finkelstein Y, Koren G. Pharmacologic treatment of hyperthyroidism during lactation. Can Fam Physician 2009;55:797-8.

26. Walsh JP. Managing thyroid disease in general practice. Med J Aust 2016;205:179-84. https://doi.org/10.5694/ mja16.00545

27. Stagnaro-Green A. Approach to the patient with postpartum thyroiditis. J Clin Endocrinol Metab 2012;97:334-42. https://doi.org/10.1210/jc.2011-2576