Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

1/220

http://tuhoctoan.net

ao cù gi¸c

(Chñ biªn)

nguyÔn xu©n dòng – cao thÞ v©n giang – hoµng thanh phong

ThiÕt kÕ bμi gi¶ng

hãa häc

tËp mét

Nhµ xuÊt b¶n Hµ néi

http://tuhoctoan.net/http://tuhoctoan.net/

8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

2/220


§Ó hç trî cho viÖc d¹y – häc m«n Hãa häc 11 theo

ch− ¬ng tr×nh s¸ch

gi¸o khoa (SGK) míi ¸p dông tõ n¨m häc 2007 – 2008, chóng t«i biªn so¹n cuènThiÕt kÕ bμ i gi¶ng Hãa häc 11 tËp 1, 2. S¸ch giíi thiÖu çch thiÕt kÕ bµi gi¶ng

theo tinh thÇn ®æi míi ph− ¬ng ph¸p d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc nhËn

thøc cña häc sinh (HS).

VÒ néi dung : S¸ch b¸m s¸t néi dung SGK Hãa häc 11 theo ch− ¬ng tr×nh

chuÈn cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ban hµnh. ë mçi tiÕt d¹y ®Òu chØ râ môc tiªuvÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é, çc c«ng viÖc cÇn chuÈn bÞ cña gi¸o viªn (GV) vµ

häc sinh, çc ph− ¬ng tiÖn trî gi¶ng cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o chÊt l− îng tõng bµi,

tõng tiÕt lªn líp. Ngoµi ra s¸ch cßn më réng, bæ sung thªm mét sè néi dungliªn quan ®Õn bµi gi¶ng b»ng nhiÒu ho¹t ®éng nh»m cung cÊp thªm t− liÖu ®Ó

çc thÇy, c« gi¸o tham kh¶o vËn dông tïy theo ®èi t− îng vµ môc ®Ých d¹y häc.

VÒ ph− ¬ng ph¸p d¹y – häc : S¸ch ® − îc triÓn khai theo h− íng tÝch cùc hãaho¹t ®éng cña häc sinh, lÊy c¬ së cña mçi ho¹t ®éng lµ nh÷ng viÖc lµm cña häc

sinh d− íi sù h− íng dÉn, gîi më cña thÇy, c« gi¸o. S¸ch còng ® − a ra nhiÒu h×nh

thøc ho¹t ®éng hÊp dÉn, phï hîp víi ®Æc tr − ng m«n häc nh− : thÝ nghiÖm, quan

s¸t vËt thËt hay m« h×nh, th¶o luËn, thùc hµnh,… nh»m ph¸t huy tÝnh ®éc lËp,

tù gi¸c cña häc sinh. §Æc biÖt s¸ch rÊt chó träng tíi kh©u thùc hµnh trongbµi häc, ®ång thêi còng chØ râ tõng ho¹t ®éng cô thÓ cña gi¸o viªn vµ häc sinh

trong mét tiÕn tr×nh d¹y – häc, coi ®©y lµ hai ho¹t ®éng cïng nhau trong ®ã c¶häc sinh vµ gi¸o viªn ®Òu lµ chñ thÓ.

Chóng t«i hi väng cuèn s¸ch nµy sÏ lµ tµi liÖu tham kh¶o h÷u Ých, gãp phÇnhç trî çc thÇy, c« gi¸o ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n Hãa häc 11 trong viÖc n©ng

cao chÊt l− îng bµi gi¶ng cña m×nh. RÊt mong nhËn ® − îc ý kiÕn ®ãng gãp cña çc

thÇy, c« gi¸o vµ b¹n ®äc gÇn xa ®Ó cuèn s¸ch ® − îc hoµn thiÖn h¬n.

çc t¸c gi¶

Lêi nãi ®Çu


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

3/220


«n tËp ®Çu n¨m

A. Môc tiªu bμi häc

1. KiÕn thøc :

¤n tËp vµ hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vÒ :

•

Nguyªn tö, liªn kÕt hãa häc, ®Þnh luËt tuÇn hoµn, b¶ng tuÇn hoµn.

• Ph¶n øng oxi ho¸ – khö, tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc.

• TÝnh chÊt lÝ ho¸ vµ ph− ¬ng ph¸p ®iÒu chÕ çc ®¬n chÊt vµ hîp chÊt

trong nhãm halogen, nhãm oxi – l− u huúnh.

2. KÜ n¨ng :

Cñng cè cho HS çc kÜ n¨ng :

• Nghiªn tÝnh chÊt cña çc chÊt dùa trªn mèi quan hÖ :

CÊu t¹o ↔ TÝnh chÊt ↔ ph− ¬ng ph¸p ®iÒu chÕ ↔ ø ng dông

•

LËp ph− ¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n øng oxi ho¸ – khö b»ng ph− ¬ngph¸p th¨ng b»ng electron.

•

Gi¶i mét sè d¹ng bµi tËp c¬ b¶n nh− x¸c ®Þnh thµnh phÇn hçn hîp, x¸c®Þnh tªn nguyªn tè, bµi tËp chÊt khÝ, ...

• LuyÖn tËp çc ph− ¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp ho¸ häc nh− ph− ¬ng ph¸p b¶otoµn, ph− ¬ng ph¸p trung b×nh, ph− ¬ng ph¸p ®¹i sè, ph− ¬ng ph¸p t¨ng –gi¶m khèi l− îng, ....

3. T×nh c¶m, th¸i ®é :

• RÌn luyÖn th¸i ®é lµm viÖc khoa häc, nghiªm tóc.

• X©y dùng th¸i ®é häc tËp tÝch cùc, chñ ®éng, hîp t¸c, cã kÕ ho¹ch.

•

RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn, s¸ng t¹o trong häc tËp.•

T¹o c¬ së cho HS yªu thÝch vµ say mª häc ho¸ häc.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

4/220


B. ChuÈn bÞ cña GV vμ HS

• GV : M¸y tÝnh, m¸y chiÕu, hÖ thèng bµi tËp vµ c©u hái gîi ý.

•

HS : ¤n tËp çc kiÕn thøc th«ng qua ho¹t ®éng gi¶i bµi tËp.

C. TiÕn tr×nh d¹y – häc GV tæ chøc çc nhãm HS th¶o luËn çc néi dung cÇn «n tËp ë líp 10 d− íi

d¹ng çc bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.

Ho¹t ®éng 1

Nguyªn tö – Liªn kÕt ho¸ häc – §Þnh luËt tuÇn hoµn

GV chiÕu néi dung çc bµi tËp sau lªn mµn h×nh ®Ó cho çc nhãm HS th¶o

luËn. H·y chän ph− ¬ng ¸n ®óng cho mçi c©u sau ®©y :

1. Tæng sè çc h¹t c¬ b¶n (p, n, e) cña mét nguyªn tö X lµ 28. Sè h¹t mang®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 8. Nguyªn tö X lµ :

A. 179 F B.199 F C.

168 O D.

178 O

§¸p ¸n B.

2. Ion M3+ cã cÊu h×nh electron ph©n líp ngoµi cïng lµ 3d5. VËy nguyªn tö Mcã cÊu h×nh :

A. 1s22s22p63s23p63d8 B. 1s22s22p63s23p63d64s2

C. 1s22s22p63s23p64s23d8 D. 1s22s22p63s23p63d54s24p1

§¸p ¸n B.

3. Electron thuéc líp nµo sau ®©y liªn kÕt víi h¹t nh©n chÆt chÏ nhÊt ?

A. Líp K B. Lín L C. Líp M D. Lín N

§¸p ¸n A.

4. Nguyªn tö cña nguyªn tè A cã cÊu h×nh electron tæng qu¸t :

[KhÝ hiÕm](n – 1)dα

ns1

. VËy nguyªn tè A cã thÓ lµ :A. Çc kim lo¹i nhãm IA (Kim lo¹i kiÒm).


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

5/220


B. Kim lo¹i nhãm IB (Cu, Ag, Au).

C. Kim lo¹i nhãm VIB (Cr, Mo, W).

D. C¶ A, B, C. §¸p ¸n D.

5. CÊu h×nh electron cña nguyªn tö nh«m (Z = 13) lµ . 1s22s22p63s23p1.

VËy ph¸t biÓu nµo sau ®©y lµ sai ?

A. Líp thø nhÊt (líp K) cã 2 electron.

B. Líp thø hai (líp L) cã 8 electron.

C. Líp thø ba (líp M) cã 3 electron.

D. Líp ngoµi cïng cã 1 electron.

§¸p ¸n D.

6. Ion nµo sau ®©y kh«ng cã cÊu h×nh electron cña khÝ hiÕm ?

A. Fe2+ B. Na+ C. Cl – D. Mg2+

§¸p ¸n A.

7. D·y s¾p xÕp sau ®©y theo thø tù kÝch th− íc ion t¨ng dÇn ?

A. F – > O2– > Na+ B. O2– > Na+ > F –

C. Na+ > F – > O2– D. O2– > F – > Na+

§¸p ¸n D.

8. D·y s¾p xÕp nµo sau ®©y theo thø tù kÝch th− íc gi¶m dÇn ?A. K+ < Ca2+ < Cl – B. Ca2+ < K+ < Cl –

C. Cl – < Ca2+ < K+ D. Cl – < K+ < Ca2+

§¸p ¸n B.

9. C¸c nguyªn tè thuéc cïng mét nhãm A cã tÝnh chÊt ho¸ häc t− ¬ng tù nhau,v× vá nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè nhãm A cã :

A. Sè electron nh− nhau.B. Sè líp electron nh− nhau.

C. Sè electron thuéc líp ngoµi cïng nh− nhau.

D. Cïng sè electron s hay p.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

6/220


§¸p ¸n C.

10. Trong mét chu k×, b¸n kÝnh nguyªn tö cña çc nguyªn tè :

A. T¨ng theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n.B. Gi¶m theo chiÒu gi¶m dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n.

C. Gi¶m theo chiÒu t¨ng cña tÝnh phi kim.

D. B vµ C ®Òu ®óng.

§¸p ¸n C.

11. Trong mét nhãm A, b¸n kÝnh nguyªn tö cña çc nguyªn tè :

A. T¨ng theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n.

B. Gi¶m theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n.

C. Gi¶m theo chiÒu gi¶m cña tÝnh kim lo¹i.D. A vµ C ®Òu ®óng.

§¸p ¸n D.

12. Hai nguyªn tè X vµ Y ®øng kÕ tiÕp nhau trong mét chu k× cã tæng sè protontrong hai h¹t nh©n nguyªn tö lµ 25. X vµ Y thuéc chu k× vµ çc nhãm nµosau ®©y ?

A. Chu k× 2, nhãm II A vµ III A.

B. Chu k× 2, nhãm III A vµ IV A.C. Chu k× 3, nhãm I A vµ II A.

D. Chu k× 3, nhãm II A vµ III A. §¸p ¸n D.

13. Nguyªn tè M thuéc nhãm A trong b¶ng tuÇn hoµn. Trong ph¶n øng oxi ho¸ –khö, M t¹o ion M3+ cã 37 h¹t (p, n, e). VÞ trÝ cña M trong b¶ng tuÇn hoµn lµ:

A. Chu k× 3, nhãm III A B. Chu k× 4, nhãm III A

C. Chu k× 3, nhãm IV A. D. KÕt qu¶ kh¸c

§¸p ¸n A.

14. Liªn kÕt ®−

îc t¹o thµnh gi÷a : – Nguyªn tö X cã cÊu h×nh electron: [Ne] 3s1 vµ


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

7/220


– Nguyªn tö Y cã cÊu h×nh electron : [Ne] 3s23p5 lµ lo¹i liªn kÕt :A. Céng hãa trÞ cã cùc B. Céng ho¸ trÞ kh«ng cùc.

C. Ion D. Kim lo¹i §¸p ¸n C.

15. Hîp chÊt nµo chøa c¶ ba lo¹i liªn kÕt : ion, céng hãa trÞ, cho – nhËn ?

A. K2CO3 B. Fe(HCO3)2 C. Mg(NO3)2 D. CaOCl2. §¸p ¸n C.

Ho¹t ®éng 2

Ph¶n øng ho¸ häc – Tèc ®é ph¶n øng – C©n b»ng ho¸ häc

GV chiÕu néi dung c¸c bµi tËp sau lªn mµn h×nh ®Ó cho c¸c nhãm HS th¶o

luËn. H·y ®¸nh dÊu vµo ph− ¬ng ¸n ®óng cho mçi c©u sau ®©y :

1. Ph¶n øng nµo sau ®©y lµ ph¶n øng oxi ho¸ – khö ?

A. HNO3 + NaOH → NaNO3 + H2OB. N2O5 + H2O → 2HNO3 C. 2HNO3 + 3H2S → 3S + 2NO + 4H2O

D. 2Fe(OH)3 ot ⎯→ Fe2O3 + 3H2O

§¸p ¸n C.

2. Ph¶n øng nµo sau ®©y kh«ng ph¶i lµ ph¶n øng oxi ho¸ – khö ?A. Al4C3 + 12H2O → 4Al(OH)3 + 3CH4 B. 2Na + 2H2O → 2NaOH + H2

C. NaH + H2O → NaOH + H2

D. 2F2 + 2H2O → 4HF + O2

§¸p ¸n A.

3. Trong ph¶n øng 2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2O

Nguyªn tè s¾t :

A. BÞ oxi ho¸.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

8/220


B. BÞ khö

C. Võa bÞ oxi ho¸ võa bÞ khö.

D. Kh«ng bÞ oxi ho¸ còng kh«ng bÞ khö. §¸p ¸n D.

4. Kim lo¹i Zn kh«ng khö ®− îc ion nµo sau ®©y trong dung dÞch ?

A. H+ B. Cu2+C. Ag+ D. Al3+

§¸p ¸n D.

5. X¸c ®Þnh chÊt X trong ph¶n øng sau :

Na2SO3 + KMnO4 + X → Na2SO4 + MnO2 + KOH

A. X lµ H2SO

4 B. X lµ HCl

C. X lµ H2O D. X lµ NaOH

§¸p ¸n C.

6. Cho ph¶n øng :

Mg + HNO3 → Mg(NO3)2 + N2 + H2O

Sau khi c©n b»ng, tæng sè hÖ sè c¸c chÊt trong ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng lµ :

A. 29 B. 25 C. 28 D. 32

§¸p ¸n A.

7. Cho 29g hçn hîp Mg, Zn, Fe t¸c dông hÕt víi dung dÞch H2SO4 lo·ng, thÊytho¸t ra V lÝt H2 (®ktc). C« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng thu ®− îc 86,6 gammuèi khan. Gi¸ trÞ cña V lµ :

A. 4,48 lit B. 6,72 lit C. 8,96 lit D. 13,44 lit

§¸p ¸n D.

8. Khö 4,64 gam hçn hîp A gåm FeO, Fe2O3, Fe3O4, (cã sè mol b»ng nhau),b»ng CO, thu ®− îc chÊt r¾n B. KhÝ tho¸t ra sau ph¶n øng ®− îc dÉn vµodung dÞch Ba(OH)2 d− , thu ®− îc 1,97 gam kÕt tña. Khèi l− îng cña chÊt r¾nB lµ :

A. 4,40g B. 4,48g C. 4,45g D. 4,84g


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

9/220


§¸p ¸n B.

9. Cho 12,9 gam mét hçn hîp (Al, Mg) tan hoµn toµn trong 100ml dung dÞch

hçn hîp 2 axit HNO3 4M vµ H2SO4 7M (®Æc) thu ®− îc 0,1mol mçi khÝ SO2,NO, N2O. C« c¹n dung dÞch sau ph¶n øng thu ®− îc bao nhiªu gam muèikhan ?A. 7,67g B. 76,70g C. 50,30g D. 30,50g

§¸p ¸n B

10. Khi ®èt cñi, ®Ó t¨ng tèc ®é ph¶n øng, ng− êi ta sö dông biÖn ph¸p nµo sau®©y ®− îc coi lµ t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt ?A. Måi löa B. Thæi kh«ng khÝC. ChÎ nhá cñi D. C¶ A, B, C

§¸p ¸n C

11. Cho ph¶n øng : N2 + 3H2 2NH3 Tèc ®é ph¶n øng thay ®æi nh− thÕ nµo khi t¨ng dung tÝch b×nh ph¶n ønggÊp 2 lÇn (nhiÖt ®é b×nh kh«ng ®æi) ?A. T¨ng lªn 4 lÇn B. Gi¶m xuèng 4 lÇnC. T¨ng lªn 16 lÇn D. Gi¶m xuèng 16 lÇn

§¸p ¸n D.

12. Ph¶n øng ph©n hñy hidropeoxit cã xóc t¸c :

2H2O2 2oMnO

t ⎯⎯→ 2H2O + O2

YÕu tè nµo sau ®©y kh«ng ¶nh h− ëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ?

A. NhiÖt ®é B. Xóc t¸cC. Nång ®é H2O D. Nång ®é H2O2 §¸p ¸n C.

13. Ph¶n øng sau ®¹t tr¹ng th¸i c©n b»ng trong b×nh kÝn :

2NaHCO3 (r) Na2CO3 (r) + CO2 (k) + H2O (k)

NÕu thªm tinh thÓ NaHCO3 (r) vµo b×nh ph¶n øng th× sè mol Na2CO3 thay®æi nh− thÕ nµo ?A. T¨ng B. Gi¶mC. Kh«ng ®æi D. Kh«ng x¸c ®Þnh

§¸p ¸n C.



8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

10/220


2NaHCO3 (r) Na2CO3(r) + CO2 (k) + H2O (k) Δ H = 128KJ

NÕu t¨ng thÓ tÝch cña b×nh chøa th× sè mol Na2CO3 thay ®æi nh− thÕ nµo ?

A. T¨ng B. Gi¶mC. Kh«ng ®æi D. Kh«ng x¸c ®Þnh §¸p ¸n A.


2NaHCO3 (r) Na2CO3(r) + CO2 (k) + H2O (k) Δ H = 128KJ

NÕu gi¶m nhiÖt ®é cña b×nh ph¶n øng th× sè mol Na2CO3 thay ®æi nh− thÕnµo ?

A. T¨ng B. Gi¶m

C. Kh«ng ®æi D. Kh«ng x¸c ®Þnh

§¸p ¸n B.

Ho¹t ®éng 3

Nhãm halogen vµ nhãm oxi – l− u huúnh

GV chiÕu néi dung c¸c bµi tËp sau lªn mµn h×nh cho HS th¶o luËn

H·y chän ph− ¬ng ¸n ®óng cho mçi c©u tr¶ lêi sau ®©y :

1. Trong phßng thÝ nghiÖm, khÝ clo th− êng ®− îc ®iÒu chÕ b»ng c¸ch oxi ho¸ hîpchÊt nµo sau ®©y ?

A. NaCl B. HCl C. KClO3 D. KClO4 §¸p ¸n B.

2. Ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc nµo sau ®©y kh«ng ®óng ?

A. F2 + H2O HF + HFO

B. Cl2 + H2O HCl + HClO

C. Br2 + 2NaOH → NaBr + NaBrO + H2OD. 3I2 + 6KOH → 5KI + KIO3 + 3H2O

§¸p ¸n A.

3. Ph¸t biÓu nµo sau ®©y kh«ng ®óng khi nãi ®Õn CaOCl2 :

A. Lµ chÊt bét tr¾ng, lu«n bèc mïi clo


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

11/220


B. Lµ chÊt s¸t trïng, tÈy tr¾ng v¶i sîiC. Lµ muèi hçn t¹p cña axit hipoclor¬ va axit clohi®ricD. Lµ muèi kÐp cña axit hipoclor¬ vµ axit clohi®ric

§¸p ¸n D.

4. Ph¶n øng nµo sau ®©y chøng tá Br2 thÓ hiÖn tÝnh khö :

A. Br2 + 2KClO3 → Cl2 + 2KBrO3 B. Br2 + 2HI → I2 + 2HBrC. Br2 + H2 → 2HBrD. 5Br2 + I2 + 6H2O → 10HBr + 2HIO3

§¸p ¸n A.

5. Hoµ tan 10g hçn hîp Fe va Fe2O3 vµo mét l− îng dung dÞch HCl võa ®ñ, thu®− îc 1,12l H

2 (®ktc) vµ dung dÞch X. Cho NaOH d− vµo dung dÞch X thu ®− îc

kÕt tña. Läc kÕt tña, nung trong kh«ng khÝ ®Õn khèi l− îng kh«ng ®æi thu ®− îcm (g) chÊt r¾n. Gi¸ trÞ cña m lµ :

A. 10,8g B. 11,2g C. 15,2g D. 21,1g

§¸p ¸n B.

6. Ph©n tö axit nµo kÐm bÒn nhÊt ?

A. HClO B. HClO2 C. HClO3 D. HClO4

§¸p ¸n A.

7. Hi®rohalogenua (HX) ®− îc ®iÒu chÕ theo s¬ ®å sau trong phßng thÝ nghiÖm :

NaX (r¾n) + H2SO4 (®Æc)ot ⎯→ HX ↑ + Na HS O4 (hoÆc Na2SO4)

Cho biÕt ph− ¬ng ph¸p trªn dïng ®Ó ®iÒu chÕ HX nµo sau ®©y ?

A. HI B. HBr C. HCl D. C¶ A, B, C

§¸p ¸n C.

8. Trong phßng thÝ nghiÖm ng− êi ta ®iÒu chÕ halogen (X2) theo s¬ ®å ph¶n øng sau :

NaX (khan) + MnO2 + H2SO4 (®Æc)ot ⎯→ X2 ↑ + ...

Cho biÕt ph− ¬ng ph¸p trªn kh«ng dïng ®Ó diÒu chÕ X2 nµo sau ®©y ?A. Cl2 B. F2 C. I2 D. Br2


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

12/220


§¸p ¸n B.

9. Trong ph¶n øng hãa häc :

2KMnO4 + 5 H2O2 + 3 H2SO4 → 2 MnSO4 + 5 O2 + K2SO4 + 8 H2O

§· x¶y ra :

A. Sù khö KMnO4 B. Sù khö H2O2

C. Sù oxi ho¸ KMnO4 D. Sù oxi ho¸ H2SO4

§¸p ¸n A.

10. Cã thÓ ®iÒu chÕ O2 tõ ho¸ chÊt nµo sau ®©y ?

A. Dung dÞch NaOH lo·ng B. Dung dÞch H2SO4 lo·ng

C. KMnO4 r¾n D. C¶ A, B, C §¸p ¸n D.

11. Mét phi kim R t¹o ®− îc víi oxi hai oxit, trong ®ã % khèi l− îng cña oxi lÇnl− ît lµ 50% vµ 60%, phi kim R lµ :

A. Cacbon B. Ni t¬ C. L− u huúnh D. Clo

§¸p ¸n C.

12. §Ó lo¹i khÝ H2S ra khái hçn hîp víi khÝ HCl, ng− êi ta dÉn hçn hîp qua dungdÞch X lÊy d− . Dung dÞch X lµ :

A. Pb(NO3)2 B. AgNO3 C. Fe(NO3)2 D. Cu(NO3)2 §¸p ¸n D.

13. Cho m gam hçn hîp CaCO3, ZnS t¸c dông víi dung dÞch HCl d− thu ®− îc6,72l khÝ (®ktc). Cho toµn bé l− îng khÝ trªn t¸c dông víi l− îng d− SO2 thu®− îc 9,6g chÊt r¾n. Gi¸ trÞ cña m lµ :

A. 29,4g B. 49,2g C. 24,9g D. 2,49g

§¸p ¸n A.

14. Chia mét dung dÞch H2SO4 thµnh 3 phÇn b»ng nhau :

– Trung hoµ phÇn mét võa ®ñ 200ml dung dÞch NaOH 1M.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

13/220


– Trung hoµ phÇn hai vµ ba cÇn mét l− îng dung dÞch NaOH nh− ®· dïng ëphÇn mét thu ®− îc m gam muèi. Gi¸ trÞ m lµ :

A. 12g B. 14,2g C. 28,4g D. 24g §¸p ¸n D.

15. Cã 2 b×nh kÝn A vµ B dung tÝch nh− nhau ë OoC : B×nh A chøa 1mol Cl2 vµb×nh B chø 1 mol O2. Trong mçi b×nh ®Òu chøa s½n 10,8g kim lo¹i M ho¸ trÞkh«ng ®æi. Nung nãng c¶ hai b×nh tíi khi ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn, sau ®ãlµm l¹nh c¶ hai b×nh vÒ OoC th× tØ lÖ ¸p suÊt trong c¸c b×nh lµ 7 : 4. ThÓ tÝchchÊt r¾n trong b×nh kh«ng ®¸ng kÓ. X¸c ®Þnh kim lo¹i M ?

A. Mg B. Al C. Fe D. Cu

§¸p ¸n B.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

14/220


Ch

¬ng 1

Sù ®iÖn li

Bμi 1 Sù ®iÖn li


1. KiÕn thøc :

• BiÕt sù ®iÖn li, chÊt ®iÖn li lµ g× ?

• BiÕt thÕ nµo lµ chÊt ®iÖn li m¹nh, chÊt ®iÖn li yÕu ?

2. KÜ n¨ng :

• Quan s¸t vµ gi¶i thÝch thÝ nghiÖm chøng minh tÝnh dÉn ®iÖn cña dung

dÞch.

• Ph©n biÖt chÊt ®iÖn li m¹nh, chÊt ®iÖn li yÕu.

B. ChuÈn bÞ cña GV vμ

HS• GV : M¸y tÝnh, m¸y chiÕu, c¸c phiÕu häc tËp.

– Bé dông cô chøng minh tÝnh dÉn ®iÖn cña dung dÞch.

– PhÇn mÒm m« pháng thÝ nghiÖm theo h×nh 1.1 (SGK).

• HS : ChuÈn bÞ c¸c néi dung theo SGK

C. TiÕn tr×nh d¹y – häc

Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

15/220


I. HiÖn t-îng ®iÖn li

Ho¹t ®éng 1

1. ThÝ nghiÖm GV h− íng dÉn HS l¾p vµ sö dông bédông cô thÝ nghiÖm nh− h×nh 1.1(SGK).

HS chuÈn bÞ ba cèc :

– Cèc a ®ùng n− íc cÊt.

– Cèc b ®ùng dung dÞch saccaroz¬.

– Cèc c ®ùng dung dÞch NaCl.

Nèi çc ®Çu d©y ®iÖn víi nguån ®iÖn,quan s¸t thÊy :

Bãng ®Ìn ë cèc c bËt s¸ng cßn ë cèc

a vµ b kh«ng s¸ng. GV yªu cÇu HS nhËn xÐt. – Dung dÞch NaCl dÉn ®iÖn.

– N− íc cÊt vµ dung dÞch saccaroz¬

kh«ng dÉn ®iÖn.

GV cho HS lµm thÝ nghiÖm t− ¬ng tù

nh− ng thay 3 cèc trªn b»ng 6 cèc

kh¸c : cèc (1) ®ùng NaCl r¾n, khan ;

cèc (2) ®ùng NaOH r¾n, khan ; cèc

(3) ®ùng ancol etylic; cèc (4) ®ùng

glixerol; cèc (5) ®ùng dung dÞch HClvµ cèc (6) ®ùng dung dÞch NaOH.

GV yªu cÇu HS rót ra nhËn xÐt vÒ

hiÖn t− îng quan s¸t ®− îc.

GV h− íng dÉn HS kÕt luËn vÒ kh¶

n¨ng dÉn ®iÖn cña çc chÊt.

HS nhËn xÐt :

– Çc cèc 1, 2, 3, 4 bãng ®Ìn kh«ng

s¸ng.

– Çc cèc 5, 6 bãng ®Ìn s¸ng.

KÕt luËn : NaCl r¾n, khan ; NaOH

r¾n khan; çc dung dÞch ancol etylic,

glixerol kh«ng dÉn ®iÖn. Ng− îc l¹i,çc dung dÞch axit, baz¬ vµ muèi ®Òu


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

16/220


dÉn ®iÖn.

Ho¹t ®éng 2

2. Nguyªn nh©n tÝnh dÉn ®iÖn cña çc dung dÞch axit,baz¬, vµ muèi trong n− íc

GV ®Æt vÊn ®Ò : T¹i sao çc dung

dÞch axit, baz¬ vµ muèi dÉn ®− îc

®iÖn ?

GV gîi ý HS ®äc SGK ®Ó tr¶ lêi c©u

hái.

GV h− íng dÉn HS viÕt çc ph− ¬ng

tr×nh ®iÖn li cña NaCl, HCl, NaOHtrong dung dÞch.

HS : Çc axit, baz¬ vµ muèi khi hoµ

tan vµo n− íc sÏ ®iÖn li t¹o ra çc ion

nªn dÉn ®− îc ®iÖn.

Çc ph− ¬ng tr×nh ®iÖn li :

NaCl → Na+ + Cl –

HCl → H+ + Cl –

NaOH → Na+ + OH –

II. Ph©n lo¹i çc chÊt ®iÖn li

Ho¹t ®éng 3

1. ThÝ nghiÖm

GV h− íng dÉn çc nhãm HS lµm thÝnghiÖm ë h×nh 1.1 (SGK) ®Ó ph¸thiÖn mét dung dÞch dÉn ®iÖn m¹nhhay yÕu.

HS chuÈn bÞ 2 cèc :

– Cèc (1) ®ùng dung dÞch HCl 0,10M

– Cèc (2) ®ùng dung dÞch CH3COOH

0,10MNèi çc ®Çu d©y dÉn ®iÖn víi nguån®iÖn. Quan s¸t thÊy bãng ®Ìn ë cèc(1) s¸ng m¹nh h¬n cèc (2).

GV gîi ý HS rót ra nhËn xÐt HS nhËn xÐt : Nång ®é ion trongdung dÞch HCl lín h¬n nång ®é iontrong dung dÞch CH3COOH.

⇒Sè ph©n tö HCl ®iÖn li ra ion nhiÒuh¬n so víi ph©n tö CH3COOH ®iÖn lira ion.

GV bæ sung : Dùa vµo møc ®é ®iÖn li


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

17/220


ra ion cña çc chÊt ®iÖn li kh¸c nhau,ng− êi ta chia çc chÊt ®iÖn li thµnhchÊt ®iÖn li m¹nh vµ chÊt ®iÖn li yÕu.

Ho¹t ®éng 4

2. ChÊt ®iÖn li m¹nh vµ chÊt ®iÖn li yÕu

GV : ThÕ nµo lµ chÊt ®iÖn li m¹nh ?lÊy vÝ dô.

a) ChÊt ®iÖn li m¹nh

– ChÊt ®iÖn li m¹nh lµ chÊt khi tantrong n− íc, çc ph©n tö hoµ tan ®Òu®iÖn li ra ion.

– VÝ dô : Çc axit m¹nh nh− HCl,HNO3, H2SO4, HClO4, ...

Çc baz¬ m¹nh nh− NaOH, KOH,Ba(OH)2, ... vµ hÇu hÕt çc muèi tan.

GV bæ sung : Trong ph− ¬ng tr×nh®iÖn li cña chÊt ®iÖn li m¹nh, ng− êita dïng mét mòi tªn chØ chiÒu qu¸tr×nh ®iÖn li.

ViÕt qu¸ tr×nh ®iÖn li Na2SO4 ?

Gi¶ sö nång ®é Na2SO4 lµ 0,1M tÝnh

nång ®é ion Na+, 24SO − trong dung dÞch

?

HS : Na2SO4 → 2Na+ + 24SO

−

0,1 → 0,2 → 0,1

Dung dÞch24

Na 0,2M

SO 0,1M

+

−

⎧⎡ ⎤ =⎪⎣ ⎦⎨

⎡ ⎤ =⎪⎣ ⎦⎩

b) ChÊt ®iÖn li yÕu

GV: ThÕ nµo lµ chÊt ®iÖn li yÕu ? LÊyvÝ dô.

– ChÊt ®iÖn li yÕu lµ chÊt khi tantrong dung dÞch n− íc chØ cã mét sèph©n tö hoµ tan ®iÖn li ra ion, phÇncßn l¹i vÉn tån t¹i d− íi d¹ng ph©n tötrong dung dÞch.

– VÝ dô : Çc axit yÕu nh− CH3COOH, HClO, H2S, HF, H2SO3,... Çc baz¬ yÕu nh− Bi(OH)3,Cr(OH)2, ....


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

18/220


GV bæ sung : Trong ph− ¬ng tr×nh®iÖn li cña chÊt ®iÖn li yÕu, ng− êi ta

dïng dÊu mòi tªn thuËn nghÞch ()cho biÕt qu¸ tr×nh ®iÖn li xÈy ra c¶hai chiÒu.

GV : ViÕt qu¸ tr×nh ®iÖn liCH3COOH.

GV bæ sung : C©n b»ng ®iÖn li lµ c©nb»ng ®éng. Gièng nh− mäi c©n b»nghãa häc kh¸c, c©n b»ng ®iÖn li còngtu©n theo nguyªn lÝ chuyÓn dÞch c©n

b»ng L¬ Sa–t¬–li–e

CH3COOH CH3COO – + H+

Ho¹t ®éng 5

Cñng cè bµi – Bµi tËp vÒ nhµ

• GV ph¸t phiÕu häc tËp sè 1 vµ 2 cho çc nhãm HS lµm :

PhiÕu häc tËp sè 1

1. Dung dÞch chÊt ®iÖn li dÉn ®− îc ®iÖn lµ do :

A. Sù chuyÓn dÞch cña çc electron.

B. Sù chuyÓn dÞch cña çc cation.

C. Sù chuyÓn dÞch cña çc ph©n tö hoµ tan.

D. Sù chuyÓn dÞch cña çc cation vµ anion.

§¸p ¸n D.

2. Tr− êng hîp nµo sau ®©y kh«ng dÉn ®− îc ®iÖn ?

A. KCl r¾n, khan.

B. N− íc biÓn

C. N− íc s«ng, hå, ao.D. Dung dÞch KCl trong n− íc.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

19/220


§¸p ¸n A.

PhiÕu häc tËp sè 21. ViÕt ph− ¬ng tr×nh ®iÖn li cña çc chÊt ®iÖn li yÕu : HClO, HNO2.

2. Cho çc chÊt ®iÖn li m¹nh : Ba(NO3)2 0,10M; HNO3 0,020M; KOH 0,010M.TÝnh nång ®é mol cña tõng ion do sù ®iÖn li t¹o ra.

Bµi tËp vÒ nhµ : 1,2 (SGK)

d. H− íng dÉn gi¶i bμi tËp SGK

3. a) Çc chÊt ®iÖn li m¹nh sÏ ®iÖn li hoµn toµn :

Ba(NO3)2 → Ba2+ + 2 3NO−

0,10M 0,10M 0,20M

HNO3 → H+ + 3NO

−

0,020M 0,020M 0,020M

KOH → K+ + OH –

0,010M 0,010M 0,010M

b) Çc chÊt ®iÖn li yÕu ®iÖn li kh«ng hoµn toµn :HClO H+ + ClO –

HNO2 H+ + 2NO

−

E. T− liÖu tham kh¶o

1. §é ®iÖn li

§é ®iÖn li cho biÕt phÇn tr¨m chÊt tan ph©n li thµnh çc ion vµ ® − îc biÓu

diÔn b»ng tØ sè nång ®é mol cña phÇn chÊt tan ph©n li thµnh ion (C) vµ nång ®éban ®Çu cña mét chÊt ®iÖn li (C0) :


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

20/220


MA M+ + A –

Ta cã : α =0

CC = 0

M

C

+⎡ ⎤⎣ ⎦ =

0

A

C

−⎡ ⎤⎣ ⎦ (1)

•

NÕu C = 0 → α = 0 → chÊt MA kh«ng ®iÖn li.

• NÕu C = C0 → α = 1 → chÊt MA ®iÖn li hoµn toµn.

Theo quy − íc :

ChÊt ®iÖn li YÕu Trung b×nh M¹nh

§é ®iÖn li 0 < α ≤ 0,03 0,03 < α < 0,3 0,3 ≤ α ≤1

Sù ph©n li ion RÊt Ýt Mét phÇnGÇn nh− hoµn

toµn

Theo (1) nhËn thÊy : §é ®iÖn li α phô thuéc vµo b¶n chÊt cña chÊt tan,nhiÖt ®é vµ nång ®é cña dung dÞch (C0 cµng nhá th× α cµng lín).

2. H»ng sè ®iÖn li (h»ng sè c©n b»ng) K

• §Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ph©n li cña mét chÊt, ngoµi ®é ®iÖn li α ng− êi tacßn dïng h»ng sè ®iÖn li (h»ng sè c©n b»ng) K ®− îc, ®Þnh nghÜa theo c«ng thøc:

K =

[ ]

M A

MA

+ −⎡ ⎤ ⎡ ⎤⎣ ⎦ ⎣ ⎦ vµ pK = – lgK (2)

Trong ®ã [M+], [A – ] vµ [MA] lµ nång ®é mol cña ion vµ ph©n tö MA cßnl¹i t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng.

• §èi víi mét chÊt tan nhÊt ®Þnh th× K lµ mét h»ng sè chØ phô thuéc vµonhiÖt ®é vµ b¶n chÊt cña dung m«i.

+ NÕu MA lµ axit → K gäi lµ h»ng sè axit, kÝ hiÖu lµ Ka.

+ NÕu MA lµ baz¬ → K gäi lµ h»ng sè baz¬, kÝ hiÖu lµ Kb.

⇒ Mét chÊt ®iÖn li cµng m¹nh th× K cµng lín vµ pK cµng nhá.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

21/220

8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

22/220


α =0

K

C (5)

Bμi 2 Axit, baz¬ v μ muèi


1. KiÕn thøc :

• HS biÕt thÕ nµo lµ axit, baz¬, hi®roxit l− ìng tÝnh vµ muèi theo thuyÕt

A-rª-ni-ut.2. KÜ n¨ng :

• HS viÕt ®− îc ph− ¬ng tr×nh ®iÖn li cña mét sè axit, baz¬, hi®roxit l− ìng

tÝnh vµ muèi.


• GV: M¸y tÝnh, m¸y chiÕu.

– ThÝ nghiÖm chøng minh Zn(OH)2 cã tÝnh chÊt l− ìng tÝnh.

• HS : ChuÈn bÞ bµi theo SGK.



I. AXIT

Ho¹t ®éng 1

1. §Þnh nghÜa

GV yªu cÇu HS viÕt ph− ¬ng tr×nh

®iÖn li cña axit HCl, CH3COOH.

GV h− íng dÉn HS nhËn xÐt c¸c qu¸

HS : HCl → H+ + Cl –

CH3COOH H+ + CH

3COO –


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

23/220


tr×nh ph©n li nµy cã ®Æc ®iÓm g× chung?

GV h− íng dÉn HS ®äc SGK, rót ra®Þnh nghÜa axit theo thuyÕt A–rª–ni– ut.

HS th¶o luËn → ®Òu cã mÆt H+

§Þnh nghÜa : Axit lµ chÊt khi tan

trong n− íc ®iÖn li ra cation H+.

Ho¹t ®éng 2

2. Axit nhiÒu nÊc

GV giíi thiÖu : ph©n tö HCl vµ

CH3COOH trong dung dÞch n− íc chØ®iÖn li mét nÊc ra ion H+.

§ã lµ axit mét nÊc (®¬n axit).

GV yªu cÇu HS viÕt ph− ¬ng tr×nh®iÖn li cña H2SO4 ?

GV ph©n tÝch c¸ch viÕt gióp HS nhËnra axit hai nÊc.

GV bæ sung : Víi H2SO4, nÊc thønhÊt (1) ph©n li hoµn toµn nh− ng nÊcthø hai (2) chØ ph©n li mét phÇn. Do®ã nÊc thø hai dïng dÊu mòi tªn

thuËn nghÞch ().

HS cã thÓ viÕt :

H2SO4 → 2H+ + 24SO

−

HS cã thÓ viÕt :

H2SO4 → 4HSO− + H+ (1)

4HSO− → 24SO

− + H+ (2)

HS viÕt l¹i :

H2SO4 → 4HSO−

+ H+

(1)

4HSO− 24SO

− + H+ (2)

GV h− íng dÉn HS viÕt ph− ¬ng tr×nh®iÖn li cña axit H3PO4, biÕt axit nµy®iÖn li yÕu theo ba nÊc.

HS viÕt ph− ¬ng tr×nh ®iÖn li H3PO4 :

H3PO4 2 4H PO− + H+ (1)

2 4H PO− 24HPO

− + H+ (2)

24HPO − 34PO

− + H+ (3)

GV yªu cÇu

HS nªu kh¸i niÖm axitnhiÒu nÊc (®a axit).

HS nhËn xÐt : Nh÷ng axit trong ph©ntö cã tõ 2 nguyªn tö H trë lªn cã kh¶


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

24/220


n¨ng ®iÖn li ra H+ gäi lµ axit nhiÒunÊc (®a axit).

II. Baz¬ Ho¹t ®éng 3

GV h− íng dÉn HS tù viÕt ph− ¬ngtr×nh ®iÖn li cña NaOH, KOH vµnhËn xÐt.

HS viÕt çc ph− ¬ng tr×nh ®iÖn li :


KOH → K+ + OH –

NhËn xÐt : Çc chÊt nµy ®Òu ®iÖn lira ion OH –

GV bæ sung : Çc dung dÞch baz¬ ®Òu

cã mÆt ion OH –

lµm cho dung dÞchcña chóng cã mét sè tÝnh chÊt chung(lµm xanh giÊy qu×, t¸c dông víi axit,...)

GV gîi ý cho HS ®äc SGK rót ra ®ÞnhnghÜa baz¬ theo thuyÕt A–rª–ni–ut.

§Þnh nghÜa : Baz¬ lµ chÊt khi tatrong dung dÞch n− íc ®iÖn li ra anionOH – .

III. HI§ROXIT l− ìng tÝnh

Ho¹t ®éng 4

GV h− íng dÉn HS tiÕn hµnh thÝnghiÖm :

– LÊy 2 èng nghiÖm ®¸nh sè (1) vµ(2). Trong mçi èng nghiÖm chøa s½nmét Ýt kÕt tña Zn(OH)2 mµu tr¾ng.

– Nhá tõ tõ dung dÞch HCl vµo èngnghiÖm (1) vµ dung dÞch NaOH vµoèng nghiÖm (2).

– Quan s¸t hiÖn t− îng vµ rót ra nhËn

xÐt ?

– HiÖn t − îng : KÕt tña ë 2 èngnghiÖm ®Òu tan.

– NhËn xÐt : Zn(OH)2 thÓ hiÖn tÝnhbaz¬ khi nã t¸c dông víi dung dÞchHCl vµ thÓ hiÖn tÝnh axit khi nã t¸cdông víi dung dÞch NaOH.

→ Zn(OH)2 lµ hi®roxit l− ìng tÝnh.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

25/220


GV h− íng dÉn HS gi¶i thÝch :

( )− + − ++ ≡ +2 22 2 22 ®iÖn li kiÓu axit®iÖn li kiÓu baz¬

2OH Zn Zn OH H ZnO ZnO 2H

• Trong m«i tr− êng axit → [OH – ] gi¶m → c©n b»ng chuyÓn dÞch sang tr¸i→t¹o ra Zn2+ :

Zn(OH)2 + 2HCl → ZnCl2 + 2H2O

• Trong m«i tr− êng baz¬ → [H+] gi¶m → c©n b»ng chuyÓn dÞch sang ph¶i →

t¹o muèi 22ZnO − :

Zn(OH)2 + 2NaOH → Na2ZnO2 + 2H2O

GV h− íng dÉn HS ®äc SGK rót ra®Þnh nghÜa vÒ hi®roxit l− ìng tÝnh.

§Þnh nghÜa : Hi®roxit luìng tÝnh lµhi®roxit khi tan trong n− íc võa cãthÓ ®iÖn li nh− axit, võa cã thÓ ®iÖn linh− baz¬.

GV bæ sung : Çc hi®roxit l− ìng tÝnhth− êng gÆp lµ Al(OH)3, Zn(OH)2,Cr(OH)3, Sn(OH)2, Be(OH)2,Pb(OH)2. Chóng ®Òu Ýt tan trongn− íc vµ cã lùc axit, lùc baz¬ ®Òu yÕu.

IV. muèi Ho¹t ®éng 5

1. §Þnh nghÜa

GV gîi ý HS viÕt ph− ¬ng tr×nh ®iÖn liçc muèi NaCl, Na2SO4, NaHCO3,(NH4)2SO4

HS viÕt çc ph− ¬ng tr×nh ®iÖn li :

NaCl →Na+ + Cl –

Na2SO4 → 2Na+ + 24SO

−

NaHCO3 →Na+ + 3HCO

−

(NH4)2SO4 → 42NH+ + 24SO −


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

26/220


GV h− íng dÉn HS rót ra nhËn xÐt vÒmuèi.

NhËn xÐt : Dung dÞch çc muèi ®Òu

cã mÆt cation kim lo¹i (hoÆc 4NH+ )

vµ anion gèc axit. GV yªu cÇu HS ®äc SGK vµ ph¸t biÓu®Þnh nghÜa muèi

§Þnh nghÜa : Muèi lµ hîp chÊt khitan trong dung dÞch ®iÖn li ra cation

kim lo¹i (hoÆc 4NH+ ) vµ anion gèc

axit.

GV gîi ý HS ®äc SGK råi nªu kh¸iniÖm muèi trung hoµ vµ muèi axit.LÊy vÝ dô.

– Muèi mµ anion gèc axit kh«ng cßnhi®ro cã kh¶ n¨ng ®iÖn li ion H+ (hi®ro cã tÝnh axit) gäi lµ muèi trunghßa.

VÝ dô : NaCl, (NH4)2SO4, K2CO3 – NÕu anion gèc axit cña muèi vÉncßn hi®ro cã tÝnh axit th× muèi ®ã®− îc gäi lµ muèi axit.

VÝ dô : NaHCO3, Na HS O4, NaH2PO4,..

Ho¹t ®éng 6

2. Sù ®iÖn li cña muèi trong n− íc

GV h− íng dÉn HS nghiªn cøu SGKvµ rót ra çc nhËn xÐt vÒ sù ®iÖn licña muèi trong n− íc.

NhËn xÐt :

– HÇu hÕt çc muèi khi tan trongn− íc ph©n li hoµn toµn ra cation kim

lo¹i (hoÆc 4NH+ ) vµ anion gèc axit.

Trõ mét sè muèi nh− HgCl2,Hg(CN)2, ... lµ çc chÊt ®iÖn li yÕu.

– NÕu anion gèc axit cßn hi®ro cãtÝnh axit,th× gèc nµy ph©n li yÕu raH+

NaHSO3 → Na+ + 3HSO−


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

27/220


3HSO− H+ + 23SO

−

GV bæ sung : Cã mét sè muèi tronggèc axit vÉn chøa hi®ro nh− ng lµmuèi trung hoµ, v× hi®ro ®ã kh«ng cãtÝnh axit.

ThÝ dô : H3PO3 (axit photphor¬)

Cã c«ng thøc cÊu t¹o :

H P OH

O

OH

ChØ cã H cña nhãm OH míi cã kh¶n¨ng thÓ hiÖn tÝnh axit, cho nªn muèiNa2HPO3 lµ muèi trung hßa

Ho¹t ®éng 7

Cñng cè bµi – bµi tËp vÒ nhµ

Bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 4, 5 (SGK)

Hîp

Cation (Kim lo¹i) + anion (OH – ) →

Cation (H+) + anion (gèc axit) → axit

Cation (Kim lo¹i, 4NH+ ) + anion (gèc axit) →

Võa ph©n li ra H+ võa ph©n li ra OH – → hi®roxitl− ìn tÝnh

H2O


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

28/220



2. a) H2S HS – + H+

HS – S2– + H+

H2CO3 3HCO− + H+

3HCO− 23CO

− + H+

b) LiOH → Li+ + OH –

c) K2CO3 → 2K+ + 23CO

−

NaClO → Na+

+ ClO –

NaHS → Na+ + HS –

HS – 2H+ + S2–

d) Sn(OH)2 Sn2+ + 2OH –

H2SnO2 2H+ + 22SnO

−

3. §¸p ¸n C.

4. §¸p ¸n D.

5. §¸p ¸n A.

E. T− liÖu tham kh¶o Bªn c¹nh mét sè − u ®iÓm cña thuyÕt A–re–ni–ut vÒ axit vµ baz¬ th× thuyÕt

nµy cã mét sè ®iÓm h¹n chÕ sau ®©y :

1. ThuyÕt A-re-ni-ut chØ ¸p dông ®èi v¬Ý dung m«i n− íc. MÆc dï c¸cph¶n øng trong dung dÞch n− íc lµ t− ¬ng ®èi phæ biÕn vµ cã tÇm quan träng ®Æc

biÖt, nh− ng cßn cã nh÷ng dung m«i kh¸c còng cã ý nghÜa kh«ng kÐm phÇnquan träng nh− SO2 láng, NH3 láng, ete, bezen, ... Sù nghiªn cøu c¸c dung dÞch


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

29/220


kh«ng ph¶i lµ n− íc ch¼ng h¹n dung dÞch HCl trong ete vµ benzen cho thÊy tuykh«ng cã sù ph©n li ra H+ nh− ng chóng vÉn t¸c dông víi kÏm vµ mét sè kimlo¹i kh¸c cho hi®ro bay ra, dung dÞch vÉn cã t¸c dông xóc t¸c vµ víi çc dungdÞch ®ã vÉn cã thÓ tiÕn hµnh trung hoµ b»ng kiÒm. Theo A–re–ni–ut, ph¶n øngtrong pha khÝ kh«ng cã dung m«i nh− :

HCl (k) + NH3(k) →NH4Cl (r)

Kh«ng ®− îc coi lµ ph¶n øng axit – baz¬ (!)

2. Cã nh÷ng chÊt kh«ng chøa nhãm OH – nh− ng vÉn cã tÝnh baz¬ râ rÖt. §ã lµ çc oxit kim lo¹i m¹nh trong ®ã cã chøa ion O2– , çc muèi cacbonat kimlo¹i kiÒm nh− K2CO3, NH3 vµ çc anion, ....

O2– + H2O → 2OH –

NH3 + H2O → 4NH+ + OH –

23CO − + H2O → 3HCO

− + OH –

3. ThuyÕt nµy coi cation H+ tån t¹i ®éc lËp trong dung dÞch lµ kh«ng

®óng thùc tÕ. Bëi v× dung m«i n− íc (H2O) lµ nh÷ng ph©n tö l− ìng cùc, ion H+

lµ mét h¹t proton cã kÝch th− íc v« cïng bÐ vµ mang ®iÖn tÝch d− ¬ng nªn kh«ngthÓ ®øng ®éc lËp c¹nh ph©n tö H2O khæng lå vµ l− ìng cùc. Thùc ra chØ tån t¹i

ion oxoni (H3O

+

) hi®rat ho¸ (H3O

+

.aq).Nh− vËy ph− ¬ng tr×nh ®iÖn li sau kh«ng ®óng :

HA → H+ + A –

Mµ cÇn nghÜ r»ng “sù ph©n li” mét axit lµ sù chuyÓn proton cña axit cho

dung m«i :

HA + H2O → H3O+ + A –

Nh− vËy axit kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ mét chÊt ph©n li ra mét proton mµ lµ

mét ph©n tö cã kh¶ n¨ng chuyÓn mét proton (hoÆc cho mét proton) sang chÊt


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

30/220


kh¸c. §ã lµ mét quan ®iÓm ®Çy ®ñ h¬n cña thuyÕt proton vÒ axit – baz¬ cña

Bronsted – Lowry(*)

Bμi 3 Sù ®iÖn li cña n− íc. ph.

CHÊt chØ thÞ axit – Baz¬


1. KiÕn thøc :

•

HS biÕt ®¸nh gi¸ ®é axit vµ ®é kiÒm cña çc dung dÞch theo nång ®é H+ vµ pH.

• HS biÕt mµu cña mét sè chÊt chØ thÞ th«ng dông trong dung dÞch ë çc

kho¶ng pH kh¸c nhau.

2. KÜ n¨ng :

• RÌn luyÖn mét sè kÜ n¨ng gi¶i bµi tËp ®¬n gi¶n liªn quan ®Õn mèi quan

hÖ gi÷a [H+], [OH – ] vµ pH.

•

Tõ ®ã x¸c ®Þnh m«i tr− êng dung dÞch : axit, kiÒm, hay trung tÝnh.


• GV ChuÈn bÞ : giÊy chØ thÞ pH, n− íc nguyªn chÊt, dung dÞch axit lo·ng,

dung dÞch kiÒm lo·ng vµ çc èng nghiÖm s¹ch.

• HS chuÈn bÞ bµi theo SGK.

(*) Xem thªm. Cao Cù Gi¸c. Ph− ¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp Ho¸ häc 11. NXB §¹i häc Quèc gia TP.Hå ChÝ Minh, 2007.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

31/220




I. N− íc lμ chÊt ®iÖn li rÊt yÕu

Ho¹t ®éng 1

1. Sù ®iÖn li cña n− íc

GV th«ng b¸o : B»ng dông cô ®o

nh¹y, ng− êi ta thÊy n− íc còng dÉn®iÖn nh− ng cùc k× yÕu, v× n− íc ®iÖn lirÊt yÕu.

GV yªu cÇu HS viÕt ph− ¬ng tr×nh

®iÖn li cña H2O

GV th«ng b¸o : Thùc nghiÖm ®· x¸c

®Þnh ®− îc r»ng, ë nhiÖt ®é th− êng, cø555 triÖu ph©n tö H2O chØ cã métph©n tö ®iÖn li ra ion

HS : n− íc ®iÖn li rÊt yÕu theo ph− ¬ng

tr×nh :

H2O H+ + OH – (1)

Ho¹t ®éng 2

2. TÝch sè ion cña n− íc

GV: tõ ph− ¬ng tr×nh ®iÖn li cña H2O

(1), h·y so s¸nh nång ®é ion H+

vµOH – trong n− íc tinh khiÕt ?

GV bæ sung : B»ng thùc nghiÖm

ng− êi ta x¸c ®Þnh ®− îc nång ®é cñachóng ë 25oC nh− sau :

[H+] = [OH – ] = 1,0.10 –7mol/l

HS : TØ lÖ ph©n li 1 : 1 suy ra

[H+] = [OH – ]

N− íc lµ m«i tr− êng trung tÝnh, nªn

cã thÓ ®Þnh nghÜa m«i tr− êng trung

tÝnh nh− thÕ nµo ?

GV h− íng dÉn HS h×nh thµnh kh¸i

HS : ë 25oC, m«i tr− êng trung tÝnh lµ

m«i tr− êng mµ trong ®ã :

[H+ = [OH – ] = 1,0. 10 – 7M


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

32/220


niÖm tÝch sè ion cña n− íc. HS : §Æt2H O

K (25oC) = [H+].[OH – ]

= 1,0.10 – 7 × 1,0.10 – 7 = 1,0.10 – 14

⇔2H O

K = [H+].[OH – ] = 1,0.10 – 14

gäi lµ tÝch sè ion cña n− íc.

GV bæ sung : ë nhiÖt ®é x¸c ®Þnh,

tÝch sè nµy lµ h»ng sè kh«ng nh÷ng

trong n− íc tinh khiÕt, mµ c¶ trong

dung dÞch lo·ng cña c¸c chÊt kh¸c

nhau.

Ho¹t ®éng 33. ý nghÜa tÝch sè ion cña n− íc

a) M«i tr− êng axit

GV ®Æt vÊn ®Ò : Khi hßa tan axit (vÝ

dô HCl) vµo n− íc th× c©n b»ng ®iÖn li

cña H2O chuyÓn dÞch nh− thÕ nµo ?

HS th¶o luËn :

H2O H+ + OH – (1)

HCl → H+ + Cl – (2)

Nhê (2) mµ [H+] t¨ng → c©n b»ng (1)

chuyÓn dÞch sang tr¸i → [OH

–

] gi¶msao cho tÝch sè ion cña n− íc kh«ng®æi.

GV chiÕu ®Ò bµi tËp lªn mµn h×nh :

Hoµ tan axit HCl vµo n− íc ®− îcdung dÞch cã [H+ = 1,0.10 – 3M. Khi®ã nång ®é [OH – ] b»ng bao nhiªu ?So s¸nh [H+] vµ [OH – ] trong m«itr− êng axit ?

HS th¶o luËn :

2H OK = [H+][OH – ] = 1,0.10 – 14

→ [OH – ] =14

3

1,0.10

1,0.10

−

− = 1.0.10 – 11M

→ trong m«i tr− êng axit :

[H+] > [OH – ] hay [H+] > 1,0.10 – 7M.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

33/220

8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

34/220


II. Kh¸i niÖm vÒ pH. ChÊt chØ thÞ axit – baz¬

Ho¹t ®éng 5

1. Kh¸i niÖm vÒ pH GV giíi thiÖu : Cã thÓ ®¸nh gi¸ ®éaxit vµ ®é kiÒm cña dung dÞch b»ngnång ®é [H+]. Nh− ng dung dÞchth− êng dïng cã nång ®é ion H+ trongkho¶ng tõ 10 – 1M ®Õn 10 – 14M.

§Ó tr¸nh ghi gi¸ trÞ H+ víi sè mò ©m,ng− êi ta dïng gi¸ trÞ pH víi quy − ícnh− sau :

pH = – lg[H+] ⇔ [H+] = 10 – pH

HS ghi vµo vë

pH = – lg[H+] ⇔ [H+] = 10 – pH

GV: NÕu [H+] = 1,0.10 – a M th× pH ? HS : pH = – lg 10 – a = a

GV chiÕu ®Ò bµi tËp lªn mµn h×nh :®iÒn çc th«ng tin cßn thiÕu vµo b¶ngsau :

[H+] pH M«i tr− êng

1,0.10 – 2M

Trung tÝnh

10

HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng víiçc néi dung sau :

[H+] pH M«i tr− êng

1,0.10 – 2M 2 Axit

1,0.10 – 7M 7 Trung tÝnh

1,0.10 – 10M 10 KiÒm

GV : So s¸nh çch sö dông pH vµ gi¸trÞ [H+], çch nµo thuËn tiÖn h¬n ?

HS : Sö dông gi¸ trÞ pH thuËn tiÖnh¬n.

GV chiÕu h×nh 1.2 (SGK) lªn mµn

h×nh ®Ó giíi thiÖu cho HS vÒ thangpH.

HS quan s¸t lªn mµn h×nh vµ nhËn xÐtvÒ gi¸ trÞ pH th− êng dïng : Tõ 0 ®Õn14.

GV giíi thiÖu ý nghÜa cña gi¸ trÞ pHtrong thùc tÕ :

– M¸u ng−

êi b×nh th−

êng cã pH tõ7,30 ®Õn 7,45.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

35/220


– Thùc vËt cã thÓ sinh tr− ëng b×nhth− êng khi gi¸ trÞ pH cña dung dÞchtrong ®Êt ë trong kho¶ng x¸c ®Þnh,

®Æc tr− ng cho mçi lo¹i c©y. GV chiÕulªn mµn h×nh :

C©y trång pH thÝch hîp

Lóa 5,5 – 6,5

Ng« 6,0 – 7,0

Khoai t©y 5,0 – 5,5

Ho¹t ®éng 6

2. ChÊt chØ thÞ axit – baz¬

GV yªu cÇu HS ®äc SGK vµ rót ranhËn xÐt :

– Kh¸i niÖm vÒ chÊt chØ thÞ ?

– Mµu cña quú vµ phenolphtalein ëpH kh¸c nhau thay ®æi nh− thÕ nµo ?

– ChÊt chØ thÞ axit – baz¬ lµ chÊt cãmµu biÕn ®æi phô thuéc vµo gi¸ trÞpH cña dung dÞch.

– Mµu cña quú vµ phenolphtaleintrong dung dÞch ë c¸c kho¶ng pHkh¸c nhau

GV h− íng dÉn HS x¸c ®Þnh gi¸ trÞ pH

b»ng giÊy chØ thÞ v¹n n¨ng :

Phenolphtalei

kh«ng mµupH

8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

36/220


– èng (1) ®ùng dung dÞch axit lo·ng

– èng (2) ®ùng n− íc nguyªn chÊt.

– èng (3) ®ùng dung dÞch kiÒmlo·ng.

X¸c ®Þnh pH vµ chØ ra nh÷ng ho¸chÊt trong mçi èng nghiÖm trªn.

HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm

– Nhóng giÊy chØ thÞ v¹n n¨ng vµo

tõng dung dÞch trong mçi èng. – So s¸nh mµu cña giÊy víi b¶ngmµu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ gÇn®óng pH cña mçi dung dÞch.

GV bæ sung : §Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞchÝnh x¸c cña pH, ng− êi ta dïng m¸y®o pH.

Ho¹t ®éng 7

cñng cè bµi – bµi tËp vÒ nhµ• GV cñng cè bµi b»ng c¸c bµi tËp :

1. Dung dÞch HCl cã pH = 5. Nång ®é mol HCl lµ :

A. 10 – 9M B. 10 – 5M C. 10 – 7M D. 10 – 3M

2. Dung dÞch H2SO4 0,0005M cã pH b»ng :

A. 3 B. 5 C. 7 D. 4

3. Dung dÞch NaOH cã pH = 9. Nång ®é NaOH lµ :

A. 10 – 9M B. 10 – 7M C. 10 – 6M D. 10 – 5M

• Bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 4,5, 6 (SGK)


4. [OH – ] = 1,5.10 – 5M → [H+] =14

5

1,0.10

1,5.10

−

− = 6,7.10 – 10M

→ [H+] < 1,0.10 – 7 → m«i tr− êng kiÒm.

5. HCl → H+ + Cl –

0,10M 0,10MDung dÞch HCl 0,10M cã pH = 1,0 vµ [OH – ] = 1,0.10 – 13M


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

37/220



0,010M 0,010M

Dung dÞch NaOH 0,010M cã pH = 12 vµ [H+] = 1,0.10 – 12M

6. §¸p ¸n B.


1. TÝnh pH cña dung dÞch axit yÕu HA ( α < 1)

HA H+ + A –

Ka = [ ]

H A

HA

+ −⎡ ⎤ ⎡ ⎤⎣ ⎦ ⎣ ⎦

vµ pKa = – lgKa

V× HA lµ mét ®¬n axit yÕu → [H+] = [ A – ] vµ C C0

→ [HA] ≈ C0. VËy ta cã :

Ka =

2

0

H

C

+⎡ ⎤⎣ ⎦ → [H+]2 = KaC0

⇔ pH =1

2(pKa – lgC0) C0 – nång ®é ban ®Çu cña axit.

2. TÝnh pH cña dung dÞch baz¬ yÕu BOH (α < 1)

BOH B+ + OH –

Kb =[ ]

B OH

BOH

+ −⎡ ⎤ ⎡ ⎤⎣ ⎦ ⎣ ⎦ vµ pKb = – lgKb

T − ¬ng tù nh− tr− êng hîp axit yÕu, ta cã :

pOH =1

2(pKb – lgC0)


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

38/220


⇒ pH = 14 –1

2(pKb – lgC0)

C0 nång ®é ban ®Çu cña dung dÞch baz¬.

Bμi 4 ph¶n øng trao ®æi ion

trong dung dÞch çc chÊt ®iÖn li


1. KiÕn thøc

• HS hiÓu b¶n chÊt cña ph¶n øng trong dung dÞch çc chÊt ®iÖn li lµ ph¶n

øng gi÷a çc ion.

• HS hiÓu ®iÒu kiÖn x¶y ra ph¶n øng trao ®æi ion trong dung dÞch çc

chÊt ®iÖn li.

2. KÜ n¨ng

• HS vËn dông kiÕn thøc vÒ ph¶n øng trao ®æi ion ®Ó gi¶i çc bµi tËp vÒ

dung dÞch ®iÖn li. • HS viÕt ®óng çc ph− ¬ng tr×nh ion (d¹ng thu gän) cña çc ph¶n øng.


• GV: – M¸y tÝnh, m¸y chiÕu, çc phiÕu häc tËp.

– Dung dÞch Na2SO4, BaCl2, NaOH 0,10M, HCl 0,10M, Na2CO3,CH3COONa.

• HS : ChuÈn bÞ çc néi dung theo SGK.



8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

39/220


Ho¹t ®éng d¹y cña GV Ho¹t ®éng häc cña HS

I. §IÒu kiÖn x¶y ra ph¶n øng trao ®æi ion trong dung

dÞch çc chÊt ®iÖn li Ho¹t ®éng 1

1. Ph¶n øng t¹o thµnh chÊt kÕt tña

GV h− íng dÉn çc nhãm HS lµm thÝ

nghiÖm vµ gi¶i thÝch.

HS lµm thÝ nghiÖm theo sù h− íng

dÉn cña GV :

– Nhá dung dÞch Na2SO4 vµo èngnghiÖm ®ùng dung dÞch BaCl2.

– KÕt tña tr¾ng xuÊt hiÖn.

GV h− íng dÉn HS viÕt ph− ¬ng tr×nhph¶n øng d¹ng ph©n tö vµ d¹ng ion.

Gi¶i thÝch :Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4↓ + 2NaCl(1)

Ba2+ + 24SO − → BaSO4↓ (2)

(mµu tr¾ng)

GV bæ sung : Ph− ¬ng tr×nh (2) ®− îcgäi lµ ph− ¬ng tr×nh ion cña ph¶n øng(1).

Chó ý : Côm tõ ph− ¬ng tr×nh ion

®− îc hiÓu lµ ph− ¬ng tr×nh ion thugän.

GV : Tõ (2) h·y suy ra muèn thu®− îc kÕt tña BaSO4 ta cã thÓ trénnh÷ng dung dÞch nµo víi nhau ? Cho

çc vÝ dô. ( GV h− íng dÉn HS sö dôngb¶ng tÝnh tan).

HS suy luËn : §Ó t¹o ra kÕt tña BaSO4 cã thÓ trén dung dÞch chøa ion Ba2+

víi dung dÞch chøa ion 24SO − .

VÝ dô :

Ba(NO3)2 + H2SO4 → BaSO4↓ +2HNO3

BaCl2 + K2SO4 → BaSO4 ↓ + 2KCl


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

40/220


BaBr2 + MgSO4 → BaSO4↓ + MgBr2

GV h− íng dÉn HS kÕt luËn vÒ b¶n

chÊt cña ph¶n øng (2).

KÕt luËn : B¶n chÊt cña ph¶n øng (2)

lµ sù trao ®æi çc ion ®Ó t¹o ra kÕt tñanh»m gi¶m sè ion trong dung dÞch.

GV gîi ý HS sö dông b¶ng tÝnh tan®Ó lÊy mét sè vÝ dô vÒ çc ph¶n øngion t¹o ra kÕt tña.

VÝ dô :

Ag+ + Cl – → AgCl↓

Ba2+ + 23CO − → BaCO3↓

Mg2+ + 2OH – → Mg(OH)2↓

Fe3+ + 3OH – → Fe(OH)3↓

Ho¹t ®éng 2

2. Ph¶n øng t¹o thµnh chÊt ®iÖn li yÕua) Ph¶n øng t¹o thµnh n− íc

GV h− íng dÉn HS lµm thÝ nghiÖmtheo SGK :

– TiÕn hµnh thÝ nghiÖm.

– Nªu hiÖn t− îng, viÕt ph− ¬ng tr×nhph¶n øng.

– Gi¶i thÝch.

HS lµm thÝ nghiÖm :

– Nhá vµi giät dung dÞchphenolphtalein vµo cèc ®ùng dungdÞch NaOH 0,10M.

→ Dung dÞch cã mµu hång.

– Rãt tõ tõ dung dÞch HCl 0,10M vµo

cèc trªn vµ khuÊy ®Òu, cho ®Õn khimÊt mµu.

– Ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng :

HCl + NaOH → NaCl + H2O

GV gîi ý HS gi¶i thÝch dùa vµoph− ¬ng tr×nh ion.

– Gi¶i thÝch :


HCl → H+ + Cl –

Çc ion OH – trong dung dÞch lµmcho phenolphtalein chuyÓn sang mµu

hång. Khi cho dung dÞch HCl vµo,çc ion H+ cña HCl sÏ ph¶n øng víi


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

41/220


c¸c ion OH – cña NaOH t¹o thµnhH2O.

– Ph−

¬ng tr×nh ion :H+ + OH – → H2O

– Khi mµu cña dung dÞch trong cècmÊt, nghÜa lµ H+ ®· ph¶n øng hÕt víiOH – cña NaOH.

GV bæ sung : Ph¶n øng gi÷a dungdÞch axit vµ hi®roxit cã tÝnh baz¬ rÊtdÔ x¶y ra v× t¹o thµnh chÊt ®iÖn li rÊtyÕu lµ H2O. Ch¼ng h¹n Mg(OH)2 Ýttan trong n− íc, nh− ng dÔ dµng tantrong dung dÞch axit m¹nh.

GV yªu cÇu HS viÕt ph− ¬ng tr×nhph¶n øng ion ?

Mg(OH)2 (r) + 2H+ → Mg2+ + 2 H2O

b) Ph¶n øng t¹o thµnh axÝt yÕu

GV h− íng dÉn HS lµm thÝ nghiÖmtheo SGK vµ viÕt ph− ¬ng tr×nh ph¶nøng, gi¶i thÝch.

– ThÝ nghiÖm : Nhá dung dÞch HClvµo èng nghiÖm ®ùng dung dÞchCH3COONa sÏ t¹o thµnh axit yÕu lµCH3COOH.

HCl + CH3COONa → CH3COOH +NaCl

– Ph− ¬ng tr×nh ion :

H+ + CH3COO – → CH3COOH.

NhËn xÐt : Trong dung dÞch, c¸c ionH+ vµ CH3COO

– ®· kÕt hîp víi nhaut¹o thµnh chÊt ®iÖn li yÕuCH3COOH.

Ho¹t ®éng 3

3. Ph¶n øng t¹o thµnh chÊt khÝ


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

42/220


GV h− íng dÉn HS lµm thÝ nghiÖmtheo SGK, nªu hiÖn t− îng, viÕt

ph−

¬ng tr×nh ph¶n øng vµ gi¶i thÝch.

– ThÝ nghiÖm : Rãt dung dÞch HClvµo cèc ®ùng dung dÞch Na2CO3

– HiÖn t−

îng : cã bät khÝ tho¸t ra. – Ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng :

2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + CO2↑ +H2O

– Gi¶i thÝch : HCl vµ Na2CO3 ®Òu dÔtan vµ ®iÖn li m¹nh.

HCl → H+ + Cl –

Na2CO3 → 2Na+ + 23CO

−

+ − −

+ −

+ −

⎧ + →⎪+ ⎨+ → ↑ +⎪⎩

+ → ↑ +

2

3 3

3 2 223 2 2

H CO HCOH HCO CO H O

2H CO CO H O

GV bæ sung : Ph¶n øng gi÷a muèi

cacbonat 23CO − vµ dung dÞch axit rÊt

dÔ x¶y ra v× võa t¹o thµnh chÊt ®iÖn liyÕu lµ H2O, võa t¹o ra chÊt khÝ CO2 t¸ch khái m«i tr− êng ph¶n øng.

Ch¼ng h¹n, c¸c muèi cacbonat Ýt tan

trong n− íc nh− ng tan dÔ dµng trongdung dÞch axit.

ThÝ dô : ®¸ v«i (CaCO3) tan rÊt dÔ

trong dung dÞch HCl. GV yªu cÇu HS viÕt ph− ¬ng tr×nh ion.

CaCO3(r) + 2H+ → Ca2+ + CO2↑ +

H2O

GV cã thÓ lµm thÝ nghiÖm ®¬n gi¶n :cho vá qu¶ trøng (sau khi ®· lÊy hÕtlßng ®á vµ lßng tr¾ng) vµo mét cècthñy tinh, rãt giÊm ¨n lªn vá qu¶

trøng, nhËn thÊy bät khÝ tho¸t ra trªnbÒ mÆt vá trøng vµ vá trøng mÒn


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

43/220


nhòn dÇn.

Yªu cÇu HS gi¶i thÝch, viÕt ph− ¬ng

tr×nh, ph¶n øng ë d¹ng ph©n tö vµd¹ng ion.

HS : CaCO3 + 2CH3COOH →

(CH3COO)2Ca + CO2↑ + H2OPh− ¬ng tr×nh ion :

CaCO3 + 2CH3COOH → 2CH3COO –

+ Ca2+ + CO2↑ + H2O

II. KÕt luËn

Ho¹t ®éng 4

GV yªu cÇu HS th¶o luËn çc kÕt qu¶thÝ nghiÖm trªn vµ rót ra kÕt luËn.

HS th¶o luËn.

GV bæ sung, nhËn xÐt çc kÕt luËn HS ®− a ra. ChiÕu néi dung kÕt luËncña SGK lªn mµn h×nh.

1. Ph¶n øng x¶y ra trong dung dÞchçc chÊt ®iÖn li lµ ph¶n øng gi÷a çcion.

2. Ph¶n øng trao ®æi ion trong dungdÞch çc chÊt ®iÖn li chØ x¶y ra khi cãÝt nhÊt mét trong çc ®iÒu kiÖn sau :

– T¹o thµnh chÊt kÕt tña.

– T¹o thµnh chÊt ®iÖn li yÕu.

– T¹o thµnh chÊt khÝ.

Ho¹t ®éng 5

Cñng cè bµi – bµi tËp vÒ nhµ

• GV ph¸t phiÕu häc tËp cho HS hoÆc chiÕu néi dung lªn mµn h×nh.

Cho çc chÊt sau ë d¹ng dung dÞch, nh÷ng cÆp chÊt nµo cã kh¶ n¨ng ph¶nøng víi nhau ? ViÕt ph− ¬ng tr×nh ph©n tö vµ ion.

FeCl3, HCl, NaOH, Na2CO3 , BaCl2, H2SO4.

• Bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 (SGK)



8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

44/220


4. §¸p ¸n C.

5. a ) Fe2(SO4)3 + 6NaOH → Fe(OH)3↓ + 3Na2SO4

Fe3+ + 3OH – → Fe(OH)3↓

b) NH4Cl + AgNO3 → NH4NO3 + AgCl↓

Ag+ + Cl – → AgCl↓

c) NaF + HCl → NaCl + HF

F – + H+ → HF

d) Kh«ng cã ph¶n øng x¶y ra.

e) FeS + 2HCl → FeCl2 + H2S↑

FeS + 2H+ → Fe2+ + H2S↑

g) HClO + KOH → KClO + H2O

HClO + OH – → ClO – + H2O

6. Ph¶n øng gi÷a Fe(NO3)3 vµ KOH t¹o ®− îc kÕt tña Fe(OH)3.

7. HS sö dông b¶ng tÝnh tan ®Ó x¸c ®Þnh chÊt kÕt tña, chÊt khÝ, chÊt ®iÖn li yÕu → lÊy vÝ dô.

Bμi 5 LuyÖn tËp

axit, baz¬ v μ muèi. Ph¶n øng trao ®æi iontrong dung dÞch c¸c chÊt ®iÖn li



8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

45/220

8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

46/220


Ho¹t ®éng 2

GV yªu cÇu HS hÖ thèng l¹i c¸c c«ngthøc vÒ tÝch sè tan cña n− íc vµ pH cña

dung dÞch. GV cã thÓ h− íng dÉn HS x©y dùng mét sè c«ng thøc liªn quan®Õn pH ®Ó gi¶i bµi tËp.

2H OK = [H+].[OH – ] =1,0.10 – 14

pH = – lg[H+]

[H+] = 10 – pH mol/l

pOH = – lg [OH – ]

[OH – ] = 10 –pH mol/l

pH + pOH = 14

GV ®Ò nghÞ HS cho biÕt mèi quan hÖ

gi÷a pH vµ m«i tr− êng.

HS th¶o luËn nhãm : ë 25oC nÕu

mét dung dÞch cã :[H+] > 1,0.10 – 7M →pH < 7 → m«itr− êng axit.

[H+] = 1,0.10 – 7 → pH = 7 → m«itr− êng trung tÝnh.

[H+] < 1,0.10 – 7M → pH > 7 m«itr− êng kiÒm.

Ho¹t ®éng 3

GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i vÒ ®iÒu kiÖn®Ó ph¶n øng trao ®æi ion x¶y ra trong

HS th¶o luËn : Ph¶n øng trao ®æi iontrong dung dÞch c¸c chÊt ®iÖn li chØ


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

47/220


dung dÞch. LÊy vÝ dô. x¶y ra khi Ýt nhÊt cã mét trong çc®iÒu kiÖn sau :

– T¹o thµnh kÕt tña :Na2CO3 + BaCl2 → BaCO3↓ +2NaCl

Ba2+ + 23CO − → BaCO3↓

– T¹o thµnh chÊt ®iÖn li yÕu :

Ca(OH)2 + 2HCl → CaCl2 + 2H2O

OH – + H+ → H2O

– T¹o thµnh chÊt khÝ :

Na2SO3 + 2HCl → 2NaCl + SO2↑ +H2O

23SO − + 2H+ → SO2↑ + H2O

ii. Bμi tËp ¸p dông (SGK)

GV chiÕu lÇn l− ît çc bµi tËp lªn mµn h×nh, mçi bµi cho HS th¶o luËn tõ 1 –

3 phót, sau ®ã gäi ®¹i diÖn çc nhãm HS lªn b¶ng tr×nh bµy vµ ®Ò nghÞ çc

nhãm nhËn xÐt. Cuèi cïng, GV bæ sung vµ hoµn thiÖn bµi gi¶i, nhËn xÐt, cho®iÓm.

1. a) K2S → 2K+ + S2–

b) Na2HPO4 → 2Na+ + 24HPO

−

24HPO − H+ + 34PO

−

c) NaH2PO4 → Na+ + 2 4H PO

−

2 4H PO− H+ + 24HPO

−

24HPO −

H+

+34PO −


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

48/220


d) Pb(OH)2 Pb2+ + 2OH –

Pb(OH)2 ⇔ H2PbO2 2H+

+2

2PbO −

e) HBrO H+ + BrO –

g) HF H+ + F –

h) HClO4 → H+ + 4ClO

−

2. [H+ = 1,0.10 – 2M → pH = 2 vµ [OH – ] = 1,0.10 – 12M

→ M«i tr− êng axit → quú cã mµu ®á.

3. pH = 9,0 → [H+] = 1,0.10 – 9 M vµ [OH – ] = 1,0.10 – 5M.

→ M«i tr− êng kiÒm → phenolphtalein cã mµu hång.

4. Ph− ¬ng tr×nh ion rót gän

a) Ca2+ + 23CO − → CaCO3↓

b) Fe2+ + 2OH – → Fe(OH)2 ↓

c) 3HCO− + H+ → CO2↑ + H2O

d) 3HCO− + OH – → 23CO

− + H2o

e) Pb(OH)2 + 2H+ → Pb2+ + 2H2O

g) H2PbO2 + 2OH – → 22PbO

− + 2H2O

h) Cu2+ + S2– → CuS↓

5. §¸p ¸n C.

6. §¸p ¸n B. 7. Cr(NO3)3 + 3NaOH → Cr(OH)3↓ + 3NaNO3


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

49/220


(võa ®ñ)

AlCl3 + 3KOH → Al(OH)3↓ + 3KCl

(võa ®ñ)

Ni(NO3)2 + 2NaOH → Ni(OH)2↓ + 2NaNO3.

Bμi 6 bμi thùc hμnh 1

TÝnh axit – baz¬. ph¶n øng trao ®æi iontrong dung dÞch çc chÊt ®iÖn li


1. KiÕn thøc

• HS n¾m v÷ng çc quy t¾c an toµn trong phßng thÝ nghiÖm ho¸ häc.

•

Cñng cè çc kiÕn thøc vÒ axit – baz¬, ®iÒu kiÖn x¶y ra ph¶n øng trao

®æi ion trong dung dÞch çc chÊt ®iÖn li.

2. KÜ n¨ng•

BiÕt sö dông çc dông cô, ho¸ chÊt vµ tiÕn hµnh thÝ nghiÖm l− îng nhá

trong èng nghiÖm.

• B¶o ®¶m an toµn vµ thµnh c«ng çc thÝ nghiÖm.

•

Quan s¸t hiÖn t− îng thÝ nghiÖm, gi¶i thÝch, viÕt ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng.

3. T×nh c¶m, th¸i ®é :

•

Th«ng qua thÝ nghiÖm t¹o sù say mª, høng thó trong häc tËp hãa häc.

•

RÌn luyÖn ®øc tÝnh nghiªm tóc, cÈn thËn, trung thùc, tiÕt kiÖm ho¸ chÊttrong thùc hµnh ho¸ häc.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

50/220



• GV : – Dông cô thÝ nghiÖm : èng nghiÖm, ®òa thñy tinh, tÊm kÝnh, èng

hót nhá giät, bé gi¸ thÝ nghiÖm, th×a xóc hãa chÊt b»ng thñy tinh.

– Ho¸ chÊt : Çc dung dÞch HCl, CH3COOH, NaOH, NH3, CaCl2(®Æc),

Na2CO3 (®Æc), phenolphtalein, giÊy chØ thÞ pH ( chÊt chØ thÞ v¹n n¨ng). Pha

s½n çc dung dÞch trªn vµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ cho tõng nhãm thùc hµnh.

• HS : ¤n tËp nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn çc thÝ nghiÖm vÒ ph¶n

øng trao ®æi ion trong dung dÞch çc chÊt ®iÖn li.



Ho¹t ®éng 1

DÆn dß tr − íc buæi thùc hµnh

GV : – Nªu néi dung cña tiÕt thùc

hµnh.

– Yªu cÇu HS tr×nh bµy kiÕn thøc liªn

quan ®Õn bµi thùc hµnh.

– L−

u ý HS

çch sö dông èngnghiÖm, èng nhá giät, giÊy chØ thÞ.

HS : Nghe gi¶ng vµ th¶o luËn theo

nhãm.

I. Néi dung thÝ nghiÖm vμ çch tiÕn hμnh

Ho¹t ®éng 2

ThÝ nghiÖm 1 : TÝnh axit – baz¬

GV h− íng dÉn HS tiÕn hµnh thÝ

nghiÖm theo SGK.

– LÊy mét mÈu giÊy chØ thÞ pH ®Æt

lªn tÊm kÝnh.

– Dïng èng nhá giät, lÊy mét giät

dung dÞch HCl 0,10M , nhá vµo mÉu

giÊy chØ thÞ pH.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

51/220


– So s¸nh víi mÉu mµu chuÈn ®Ó biÕt

pH cña dung dÞch.

GV h− íng dÉn c¸c nhãm lµm thÝnghiÖm t− ¬ng tù nh− trªn víi c¸c dungdÞch CH3COOH 0,10M ; NaOH

0,10M ; NH3 0,10M.

GV yªu cÇu HS quan s¸t sù ®æi mµu

cña giÊy chØ thÞ pH trong tõng tr− êng

hîp, gi¶i thÝch.

GV quan s¸t HS lµm thÝ nghiÖm vµ

nh¾c nhë HS

lµm thÝ nghiÖm víil− îng hãa chÊt nhá, kh«ng ®Ó cho

ho¸ chÊt b¾n vµo ng− êi, quÇn ¸o.

Ho¹t ®éng 3

ThÝ nghiÖm 2 : Ph¶n øng trao ®æi iontrong dung dÞch chÊt ®iÖn li

GV h− íng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm atheo SGK.

a) – Cho kho¶ng 2ml dung dÞchCaCl2 ®Æc vµo èng nghiÖm.

– Dïng kÑp gç ®Ó kÑp lÊy èng

nghiÖm. – Cho tiÕp 2ml dung dÞch Na2CO3 ®Æc vµo èng nghiÖm, l¾c ®Òu èngnghiÖm.

Quan s¸t hiÖn t− îng ? HiÖn t − îng : Cã kÕt tña tr¾ng xuÊthiÖn.

ViÕt ph− ¬ng tr×nh ho¸ häc ? Ph− ¬ng tr×nh ho© häc :

Na2CO3 + CaCl2 → CaCO3 ↓ +2NaCl

(mµu tr¾ng)


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

52/220


GV h− íng dÉn HS lµm tiÕp thÝnghiÖm b) theo SGK.

b) – §Ó èng nghiÖm (ë thÝ nghiÖmtrªn) trªn gi¸ èng nghiÖm mét vµiphót cho kÕt tña l¾ng xuèng.

– G¹n phÇn chÊt láng ë trªn, gi÷ l¹iphÇn kÕt tña.

– Dïng èng nhá giät cho tõng giätaxit HCl lo·ng vµo èng nghiÖm

GV yªu cÇu HS quan s¸t hiÖn t− îngx¶y ra, gi¶i thÝch b»ng ph− ¬ng tr×nhho¸ häc.

HiÖn t − îng :

– Cã bät khÝ bay ra.

– KÕt tña tan hÕt.

Gi¶i thÝch :

CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2↑ +H2O

GV h− íng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm c)theo SGK.

c) – Cho vµo èng nghiÖm kho¶ng2ml dung dÞch NaOH lo·ng.

– Nhá vµi giät phenolphtalein vµoèng nghiÖm.

– Dïng èng nhá giät, nhá tõng giätdung dÞch HCl lo·ng vµo èngnghiÖm, l¾c ®Òu.

GV yªu cÇu HS quan s¸t hiÖn t− îng. HiÖn t − îng : Dung dÞch ban ®Çu mµuhång sau ®ã mÊt mµu nÕu dïng d− dung dÞch HCl.

GV : T¹i sao dung dÞch mµu hångchuyÓn sang kh«ng mµu ?

Gi¶i thÝch :

– Phenolphtalein trong m«i tr− êngkiÒm cã mµu hång.

– Cã ph¶n øng trung hoµ x¶y ra :

NaOH + HCl → NaCl + H2O

(OH – + H+ → H2O)

→ Dung dÞch mÊt mµu hång v× d−


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

53/220


HCl (H+)

Chó ý : NÕu sö dông NaOH (®Æc)

mµu hång cã thÓ mÊt ngay khi chophenolphtalein vµo.

II. C«ng viÖc sau buæi thùc hμnh

Ho¹t ®éng 4

GV : NhËn xÐt buæi thùc hµnh vµ

h− íng dÉn HS thu dän ho¸ chÊt, dôngcô, vÖ sinh phßng thÝ nghiÖm.

GV: Yªu cÇu HS lµm t− êng tr×nh theomÉu sau.

HS : – Th¶o luËn kÕt qu¶ buæi thùchµnh.

– Thu dän vÖ sinh phßng thÝ nghiÖm.

– ViÕt t− êng tr×nh thÝ nghiÖm theomÉu sau.

Ngµy ............... Th¸ng .............. N¨m ............................................................

Hä vµ tªn ..........................................................................................................

Líp : ............... Tæ thÝ nghiÖm .........................................................................

T − êng tr×nh ho¸ häc bµi sè ..............................................................................

Tªn bµi .............................................................................................................

Tªn

thÝ

nghiÖm

Ph− ¬ng ph¸p

tiÕn hµnh

HiÖn t− îng

quan s¸t

Gi¶i thÝch – ViÕt ph− ¬ng

tr×nh ph¶n øng


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

54/220


Ch

¬ng 2

Nit¬ – photpho

Bμi 7 Nit¬

A. Môc tiªu bμ

i häc 1. KiÕn thøc :

• HS biÕt : VÞ trÝ vµ cÊu t¹o nguyªn tö nit¬. CÊu t¹o ph©n tö N2.

• HS hiÓu : TÝnh chÊt vËt lÝ, tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña nit¬, øng dôngvµ ®iÒu chÕ nit¬.

2. KÜ n¨ng :

•

Dùa vµo cÊu t¹o nguyªn tö, ph©n tö, dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cña nit¬.

•

ViÕt ®−

îc c¸c ph−

¬ng tr×nh ph¶n øng cña ni t¬ víi mét sè ®¬n chÊt.


• GV : M¸y tÝnh, m¸y chiÕu

• HS : – B¶ng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc.

– T×m hiÓu cÊu t¹o cña nguyªn tö nit¬ → c«ng thøc ph©n tö N2.




8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

55/220


Ho¹t ®éng 1

I. VÞ trÝ vμ cÊu h×nh electron cña nguyªn tö

GV yªu cÇu HS dùa vµo b¶ng tuÇnhoµn x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña nguyªn tènit¬.

GV h− íng dÉn HS dùa vµo vÞ trÝ cñanguyªn tè nit¬ viÕt cÊu h×nh e cñanguyªn tè nµy vµ cho nhËn xÐt vÒ sèe líp ngoµi cïng, sè e ®éc th©n.

HS x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña nguyªn tè nit¬.

– Sè thø tù 7.

– Chu k× 2

– Nhãm VA

HS viÕ cÊu h×nh e :

N (Z = 7) : 1s22s22p3

– Cã 5e líp ngoµi cïng, 3e ®éc th©n

– Dùa vµo cÊu h×nh e x¸c ®Þnh :

+ Sè e líp ngoµi cïng, sè e ®éc th©n.Tõ ®ã suy ra sè liªn kÕt céng hãa trÞcña N cã thÓ t¹o thµnh víi nguyªn tökh¸c.

HS : cã 5e ë líp ngoµi.

3e ®éc th©n → 3 liªn kÕt céng hãatrÞ.

1cÆp e → 1 liªn kÕt cho nhËn.

+ Hãa trÞ vµ sè oxi ho¸ lín nhÊt cña N:

GV ®Æt vÊn ®Ò : Gi÷a hai nguyªn tönit¬ t¹o thµnh bao nhiªu liªn kÕtcéng ho¸ trÞ ?

Tõ ®ã viÕt c«ng thøc electron, c«ngthøc cÊu t¹o vµ c«ng thøc ph©n tö cñanit¬.

HS : N cã ho¸ trÞ lín nhÊt lµ IV vµ sèoxi ho¸ cao nhÊt lµ + 5.

HS th¶o luËn vÒ cÊu t¹o ph©n tö nit¬ :

:N + N : → :N N : → N ≡ N → N2

(CTE) (CTCT)(CTPT)

Ho¹t ®éng 2

II. TÝnh chÊt vËt lÝ GV cho HS quan s¸t b×nh ®ùng khÝN2 vµ yªu cÇu HS ®− a ra nhËn xÐttr¹ng th¸i khÝ, mµu s¾c, mïi vÞ cñanit¬.

HS quan s¸t vµ th¶o luËn :

– KhÝ nit¬ kh«ng mµu, kh«ng mïi,kh«ng vÞ.

GV yªu cÇu HS tr×nh bµy tØ khèi cña HS :


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

56/220


nit¬ so víi kh«ng khÝ.≈2dN 0,97kk

→ KhÝ N2 nhÑ h¬n kh«ng khÝ. GV bæ sung thªm vÒ nhiÖt, ®é s«i, ®étan cña nit¬ vµ yªu cÇu HS so s¸nhvíi nhiÖt ®é s«i vµ ®é tan cña oxi.

HS ost (N2) = –196oC < ost CO2 = –

183oC

– KhÝ N2 tan rÊt Ýt trong n− íc.

GV th«ng b¸o kÕt qu¶ thÝ nghiÖm :®− a que ®ãm ®ang ch¸y vµo b×nhnit¬, que ®ãm phôt t¾t vµ ®− a con cµocµo ®ang sèng vµo b×nh N2 sau vµiphót con cµo cµo chÕt vµ yªu cÇu HS

nhËn xÐt.

HS th¶o luËn :

– Nit¬ kh«ng duy tr× sù ch¸y vµ sù h«hÊp.

Ho¹t ®éng 3

III. TÝnh chÊt ho¸ häc GV nªu vÊn ®Ò : T¹i sao ë nhiÖt ®éth− êng nit¬ l¹i kÐm ho¹t ®éng vÒ mÆtho¸ häc ? GV gîi ý HS dùa vµo cÊut¹o ph©n tö N2 ®Ó gi¶i thÝch.

GV bæ sung : ë nhiÖt ®é cao, nit¬ trënªn ho¹t ®éng h¬n vµ t¸c dông ®− îcvíi nhiÒu chÊt.

HS th¶o luËn :

– Liªn kÕt ba N ≡ N trong ph©n tönit¬ bÒn → nit¬ kh¸ tr¬ vÒ mÆt ho¸häc.

GV yªu cÇu HS dùa vµo cÊu h×nh e vµ®é ©m ®iÖn cña nguyªn tè nit¬ ®Ó x¸c®Þnh sè oxi ho¸ cña nit¬ trong hîpchÊt.

HS : Nit¬ cã sè oxi ho¸ : – 3, 0, +1

→ + 5

GV nªu c©u hái : H·y cho biÕt tÝnh

chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cña nit¬ ? GV

gîi ý HS dùa vµo sè oxi ho¸ cña nit¬.

GV nhÊn m¹nh : TÝnh oxi ho¸ lµ tÝnh

chÊt chñ yÕu cña nit¬

HS th¶o luËn :

– Nit¬ võa cã tÝnh oxi ho¸ võa cãtÝnh khö.

GV h− íng dÉn HS viÕt ph− ¬ng tr×nh HS th¶o luËn theo nhãm vµ cña ®¹i


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

57/220

8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

58/220


GV nªu c©u hái cñng cè phÇn tÝnh

chÊt ho¸ häc :

– Cho c¸c chÊt H2, O2, Li, Cu, Ba,Hg. Sè chÊt ph¶n øng ®− îc víi N2 lµ :

A. 3 B. 4 C. 5 D. TÊt c¶

HS th¶o luËn :

– Chän ph− ¬ng ¸n B. N2 ph¶n øng

®− îc víi H2, O2, Li, Ba.

Ho¹t ®éng 4

IV. øng dông GV h− íng dÉn HS nghiªn cøu SGK

vµ liªn hÖ thùc tÕ ®Ó rót ra nh÷ng øng

dông chÝnh cña nit¬

HS tãm t¾t øng dông cña nit¬.

– Dïng ®Ó tæng hîp khÝ amoniac s¶n

xuÊt axit nitric, ph©n ®¹m, ....

N2 tæng hîp ⎯⎯→ NH3

s¶n xuÊt ⎯⎯→ HNO3,

ph©n ®¹m

– Dïng lµm m«i tr− êng tr¬, b¶o qu¶n

m¸u vµ c¸c mÉu vËt sinh häc.

Ho¹t ®éng 5

V. Tr¹ng th¸i tù nhiªn GV h− íng dÉn HS ®äc SGK. HS : th¶o luËn

– Nit¬ chiÕm 78,16% ( ≈ 45 ) thÓtÝch kh«ng khÝ.

– Nit¬ cã trong kho¸ng chÊt natri

nitrat NaNO3 (diªm tiªu natri)

Ho¹t ®éng 6

VI . §iÒu chÕ

1. Trong c«ng nghiÖp GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK.

– Ph− ¬ng ph¸p s¶n xuÊt nit¬ ?

HS th¶o luËn vµ cö ®¹i diÖn tr¶ lêi.

– Ph− ¬ng ph¸p ch− ng cÊt ph©n ®o¹n


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

59/220


– Nguyªn t¾c vµ néi dung ? kh«ng khÝ láng.

– Nguyªn t¾c cña ph− ¬ng ph¸p : Dùa

vµo nhiÖt ®é s«i kh¸c nhau gi÷a çcchÊt trong hçn hîp láng ®Ó t¸ch riªng

tõng chÊt.

– S¬ ®å ®iÒu chÕ :

Kh«ng khÝ (®· lo¹i CO2, h¬i H2O)

o oho¸ láng

t 196 C)< − ⎯⎯⎯⎯→ kh«ng khÝ láng

≈ ⎯⎯⎯⎯→on©ng nhiÖt ®é

®Õn 196 C N2 s«i. bay ra, O2 láng

cßn l¹i.

2. Trong phßng thÝ nghiÖm GV lµm thÝ nghiÖm ®iÒu chÕ nit¬

b»ng çch ®un nãng dung dÞch amoni

nitrit b·o hoµ hoÆc thay b»ng dung

dÞch cña amoni clorua vµ natri nitrit.

GV gîi ý HS quan s¸t rót ra nhËn xÐt

vÒ çch thu khÝ nit¬ vµ nhËn biÕt khÝ

nit¬, viÕt ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng.

HS : – Thu qua n− íc (hoÆc thu trùc

tiÕp b»ng ph− ¬ng ph¸p ®Èy kh«ng

khÝ).

– Lµm t¾t que diªm ®ang ch¸y.


NH4NO2 ot ⎯→ N2↑ + 2H2O

hoÆc NH4Cl + NaNO

2

ot ⎯→ N2↑ +

NaCl + 2H2O

Ho¹t ®éng 7

cñng cè bµi – bµi tËp vÒ nhµ GV yªu cÇu HS n¾m v÷ng hai ý :

– Nit¬ thÓ hiÖn tÝnh oxi ho¸ ho¨c tÝnh khö, nh− ng tÝnh oxi ho¸ lµ tÝnh chÊtchñ yÕu.

– Ph− ¬ng ph¸p ®iÒu chÕ nit¬.

Bµi tËp vÒ nhµ : 2, 3, 4, 5.



8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

60/220


5. Ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng

N2 + 3H2 2NH3

ThÓ tÝch N2 cÇn lÊy :1

2.67,2.

100

25 = 134,4 lÝt

ThÓ tÝch H2 cÇn lÊy :3

2.67,2.

100

25 = 403,2 lÝt


• Nit¬ thiªn nhiªn lµ hçn hîp cña hai ®ång vÞ 14 N vµ 15 N víi tØ lÖ sè

nguyªn tö lµ 272 : 1. §ång vÞ 15 N th− êng ®− îc dïng trong ph− ¬ng ph¸p ®¸nh

dÊu nguyªn tö vµ cã thÓ ®− a vµo axit nitric víi tØ lÖ 99,8%. Axit nitric H15NO3 lµ chÊt khëi ®Çu ®Ó ®iÒu chÕ nªn bÊt cø hîp chÊt nµo cña nit¬ ®¸nh dÊu.

• Theo thuyÕt MO (Moleculur orbital) ph©n tö N2 cã cÊu h×nh :

2 *2 2 2 2s s z x yσ σ σ π π

NghÜa lµ trong ph©n tö cã mét liªn kÕt ba : :N ≡ N:

Víi n¨ng l− îng liªn kÕt lµ 942KJ/mol vµ ®é dµi lµ 1,095o

A .

N¨ng l− îng liªn kÕt rÊt lín ®ã gi¶i thÝch tÝnh tr¬ cña ph©n tö N2 vµ gi¶i

thÝch t¹i sao ®a sè hîp chÊt ®¬n gi¶n cña nit¬, mÆc dï trong ®ã cã liªn kÕt bÒn,®Òu lµ hîp chÊt thu nhiÖt.

• So s¸nh n¨ng l− îng (KJ/mol) cña c¸c liªn kÕt sau ®©y :

C–C 348 N– N 169

C=C 635 N=N 409

C≡C 830 N≡N 945

NhËn thÊy liªn kÕt ba N≡N bÒn gÊp 6 lÇn liªn kÕt ®¬n N–N trong khi ®ãliªn kÕt ba C≡C chØ bÒn gÊp 2,5 lÇn liªn kÕt ®¬n C–C. Cho nªn nit¬ ®Æc biÖt tr¬


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

61/220


h¬n nhiÒu so víi axetilen cã liªn kÕt ba –C≡C–. ThÝ dô minh chøng lµ nit¬kh«ng cã kh¶ n¨ng tham gia ph¶n øng kÕt hîp nh− axetilen.

Bμi 8 amoniac v μ muèi amoni


1. KiÕn thøc

• BiÕt ®Æc ®iÓm cÊu t¹o ph©n tö amoniac; tÝnh chÊt vËt lÝ, øng dông vµ

ph− ¬ng ph¸p ®iÒu chÕ amoniac trong phßng thÝ nghiÖm vµ trong c«ngnghiÖp.

• BiÕt tÝnh chÊt vËt lÝ, tÝnh chÊt hãa häc, nhËn biÕt vµ øng dông cña muèi

amoni.

• HiÓu tÝnh chÊt hãa häc c¬ b¶n cña amoniac : tÝnh baz¬ yÕu vµ tÝnh khö.

2. KÜ n¨ng

• Dù ®o¸n, kiÓm tra vµ kÕt luËn ®− îc vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña amoniac.

• Quan s¸t çc thÝ nghiÖm hoÆc h×nh ¶nh thÝ nghiÖm, rót ra nhËn xÐt vÒtÝnh chÊt cña amoniac.

•

ViÕt çc ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc minh ho¹.

• NhËn biÕt çc dung dÞch.

•

TÝnh to¸n thÓ tÝch çc chÊt theo ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng.

3. T×nh c¶m – th¸i ®é

•

Gióp HS biÕt ®− îc nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i tr− êng cña viÖc s¶nxuÊt NH3, HNO3 vµ cã ý thøc b¶o vÖ m«i tr− êng sèng.


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

62/220



• GV : – M¸y tÝnh, m¸y chiÕu vµ c¸c ho¸ chÊt , dông cô thÝ nghiÖm sau :

– Ho¸ chÊt : khÝ NH3, muèi NH4Cl vµ c¸c dung dÞch : NH3, HCl®Æc , AlCl3,

Ca(OH)2, NaOH.

– Dông cô : B×nh cÇu, nót cao su cã èng thñy tinh xuyªn qua, ®Ìn cån, gi¸

thÝ nghiÖm, chËu thñy tinh ®ùng n− íc, èng nghiÖm, th×a lÊy ho¸ chÊt, èng

nhá giät.

• HS : ¤n tËp tÝnh chÊt chung cña baz¬.



A. Amoniac

Ho¹t ®éng 1

I. CÊu t¹o ph©n tö GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i cÊu h×nh elíp ngoµi cïng cña nit¬ vµ cho biÕtsù t¹o thµnh liªn kÕt trong ph©n töNH3

HS th¶o luËn :

– CÊu h×nh e líp ngoµi cïng cña N :2s2 2p3.

– N dïng 3e ë ph©n líp 2p t¹o thµnh

liªn kÕt víi 3 nguyªn tö H b»ng 3 liªnkÕt céng ho¸ trÞ ph©n cùc.

– N cßn mét cÆp e tù do trªn ph©n líp2s cã thÓ tham gia liªn kÕt víi nguyªntö kh¸c.

GV yªu cÇu HS viÕt c«ng thøcelectron, c«ng thøc cÊu t¹o cña NH3.

HS viÕt c«ng thøc :


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

63/220


H

NH H. .

. ..... N

HH

H

CTE CTCT

..

GV cho HS quan s¸t s¬ ®å ph©n töNH3 (h×nh 2.2, SGK) vµ yªu cÇu HS rót ra nhËn xÐt :

– D¹ng h×nh häc cña ph©n tö.

– Gãc liªn kÕt H N H

– §é dµi liªn kÕt N – H

HS nhËn xÐt :

– Ph©n tö NH3 cã d¹ng h×nh chãp tamgi¸c.

– Gãc liªn kÕt HNH = 107o

– §é dµi liªn kÕt

:N – H = 0,102nm

= 1,02o

A

= 1,02.10 – 10m

Ho¹t ®éng 2

II. TÝnh chÊt vËt lÝ GV cho HS quan s¸t b×nh ®ùng khÝNH3 vµ nit¬ vµ më nót b×nh yªu cÇu

HS nhËn xÐt : HS quan s¸t vµ nhËn xÐt :

– Tr¹ng th¸i.

– Mµu s¾c.

– Mïi vÞ.

– TØ khèi cña NH3 so víi kh«ng khÝ.

– ChÊt khÝ.

– Mµu tr¾ng.

– Mïi khai, xèc.

– d =17

29 < 1 → NH3 nhÑ h¬n kh«ng

khÝ.

GV lµm thÝ nghiÖm nghiªn cøu tÝnh

tan cña khÝ NH3 trong n− íc theoSGK vµ h− íng dÉn HS quan s¸t, tr¶

H

HH

. .

N


8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

64/220

8/15/2019 Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1

65/220


Èm ®Ó nhËn biÕt khÝ amoniac.

GV th«ng b¸o : Thùc nghiÖm ®· x¸c

®Þnh trong dung dÞch NH3 kh«ng cãph©n tö NH4OH.

GV h− íng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm :Nhá tõ tõ dung dÞch NH3 vµo dungdÞch AlCl3.

Quan s¸t hiÖn t− îng, viÕt ph− ¬ngtr×nh ph¶n øng d¹ng ph©n tö vµ ionthu gän.

HS lµm thÝ nghiÖm vµ nªu hiÖn t− îng: xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng “xèp b«ng”Al(OH)3.


AlCl3 + 3NH3 + 3H2O → Al(OH)3↓ +3NH4Cl

Al3+ + 3NH3 + 3H2O → Al(OH)3↓ +

3 4NH+

GV yªu cÇu HS hoµn thµnh c¸cph− ¬ng tr×nh ph¶n øng sau vµ rót rakÕt luËn vÒ ph¶n øng gi÷a dung dÞchNH3 vµ dung dÞch muèi :

FeCl2 + NH3 + H2O →

NaCl + NH3 + H2O →

HS hoµn thµnh ph− ¬ng tr×nh ph¶n øng:

FeCl2 + 2NH3 + 2H2O → Fe(OH)2↓ +2NH4Cl

NaCl + NH3 + H2O → kh«ng ph¶nøng.

KÕt luËn : Dung dÞch amoniac t¸cdông ®− îc víi dung dÞch muèi cña

kim lo¹i t¹o ®− îc kÕt tña hi®roxit.

GV lµm thÝ nghiÖm : Cho dung dÞchNH3 t¸c dông víi dung dÞch HCl ®Æcvµ h− íng dÉn HS quan s¸t, gi¶i thÝchhiÖn t− îng vµ viÕt ph− ¬ng tr×nh ph¶nø

Documents

Tkbg Hoá Học 11 - Tập 1