Cbjonq 6: hAdt e6\?k\ bao 223

THU TUONG TRONG LONG DAN

GS.VS. Nguyen Van Dao

Thu tudng luOn luOn vi Ipi feb cua dan, gin dan, dupe dan tin yeu.

ngudng mO la cam nghl sau dam nhal ciia tOi sau khi dpc hel cudn hOi ky vO

Cling bap din "Phqm Van Dong trong long nhdn dan Viet Nam vd ban bi

qude te ", day ngdt 1.000 irang do hem 100 lac gia g6m eac nba lanb dao, cdc

vi lao ihanh each mang, eac nba khoa hpc, can bO eac nganh, cac dia phuang

va ban be quO'c te lung ed dip gap va lam viee vdi Bae TO (Bac Pham Van

Ddng) viel, dupe nba xual ban Cbinb tri QuO'c gia phat hanh dlu nam 2002.

Chung ta d^u biel de'n Bae TO nhu mOt nba lanb dao tai ba vao bae nhal

cua dal nude trong theky XX, ngudi hpc ird xual s k va ngudi cOng sy dae lye

cua Bac HO, ngudi da cilng tap the' BO Chinh tri Trung uang Dang COng san

Viei Nam tai con thuyen each mang Viet Nam vupt qua biel bao phong ba bao

lap de'n be'n vinh quang cua dOe lap va ty do. Tuy nhien, trong bai viel nay tOi

chi xin d^ cap de'n kbia canh tinb ngudi trong con ngudi Pham Van Ddng,

khie'n cho Ong trd thanh bal diet trong long mpi ngudi va ed sue toa sang mai

mai iheo thdi gian.

La mOl nba lanb dao cao cap, ngudi dung 6i\x chinh phii lau nhal the gidi

(tren ba chue nam), mang iren vai minh biel bao trpng trach cua quO'c gia d

vao nhimg giai doan hie'm nguy nhal cua dal nude, liic chie'n tranh cung nhu

lue boa binb vao thdi ky cam go nhal ciia viee khOi phue kinh te sau chie'n

tranh, iiie tie'n hanh cuOc chuye'n d6i mai, edn tir n6n kinh tetap trung, quan

lieu bao cap sang n^n kinh tethi trudng ibeo dinh hudng XHCN, song Bac TO

224 Pi thco con duanq e^nq lao vh eanq ijp

van danh thdi gian. edng strc va dac biet la llnb cam de den vdi ngudi dan, lang

nghe tarn tu. nguyen vpng ciia bp. giiip hp thao gd nbihig \'Udng mac trong

cuOe sdng. Bac TO lam viee nay khOng chi vi irach nhiem cija ngudi lanb dao,

ma cai dang quy ban la vdi tlnh ihuang vO bd beh ddi vdi eon ngudi. ti ngudi

giiip viee, ehau hpc sinh de'n ddng nghiep. Bae da dau cai dau cua ngudi dan,

da vui cai \'ui eiia ngudi dan va kbOng met mdi giup dd bp.

Chuyen ke rang ed mOt dOi trai gai yeu nhau ndng tham. Tmh yeu chan

ehi'nh cua bp da lie'p sue manh cho chang trai xOng ra chie'n trudng diet giac.

Anh bi ihuang nang trong mOl Iran danh khOng can silc giua la va dicb. Anh

ird ve bau phuang dieu tri va dau khO lan tranh ngudi yeu vi thay minh bi tan

phe. di dang. Chi da ty tim de'n anh vdi trai tim yeu thuang vO bd b^n... Tinh

yeu cua hp dep hem nhihig gl da viel trong ti^u ihuyel. Nbung oai oam thay,

chi sinh ra trong mOi gia dinh gO'e ngudi nude ngoai, sinh sO'ng tren dal Viet

Nam. Thdi dd. mOi quan nhSn kel hOn vdi mOt ngudi con gai nhu vay la khd

ed ibe chap nhan dupe. Rdi gia dinh chi ra dinh cu d nude ngoai, song tieng

gpi eiia tinh yeu da niu keo chi d lai Viet Nam. Anh, chi d6u be'tae, dau khO

khi phai lya chpn: "Hoac la TO Qudc hoac la tinh yeu"! Con ngudi ta khi da

d tOt ciing cua sy khO dau thudng tim den nhimg ngudi than yeu nh^t, tin cay

nhal. irudc hel la de giai bay tam sy. sau nua de tim sy an ui. khuyen ran.

Ngudi dd ihudng la bae eha me. anh chi em ruOl thit. ban be than thiel. Anh,

chi da iim den Thu ludng Pham Van Ddng. danh lieu viet thu tam sy vdi Ngudi

nhu de' vpi bdt nOi dau, nhu mOt by vpng mong manh pha vd b^ lae. TOi tin

rang, vdi ta'm long nhan bau, Thii tudng da ihye sy xuc dOAg khi nhan dupe

bue thu ciia ngudi dan dang trong can tuyet vpng da tin yeu lanb ty cua minh

nhu ngudi eha trong gia dinh - dieu hiem iha'y tren the gidi. Chi mdt tuln sau.

anh chi da nhan dupe hdi am tu Bae TO, bue thu do di'eh than Ngudi viet: "Bdc

dd doe bue thu ciia hai ehdu. Neu su viee dung nhu hai chdu dd trinh bay

trong bue thu dd thi ede chdu ed quyen va ed ngliia vu ket hon vai nhau. Cdc

chdu nen tranh thu su giup da cua hai ea quan va bqn be de mpi ngudi ung

hp viee nay. Bdc chue hai ehdu khoe manh ed ve the chat cung nhu tinh than

dehodn thanh tdt nhutng edng viee duqe giao va tie'p tue phdn dau. Bdc Phqm

Van Ddng" Trong buOi le kel hOn cua minh, anh chi edn nhan dupe qua tang

eiia Bae TO: dOi biii may Kim Tinh va mOi tam danh tbie'p cua Tbii tudng.

Chiing ta ai cung binb dung dupe rang dOi trai gai da hanh phiic den chung

Chuanq 6; Mdt e6bh\ bao 225

Dai hoc Quoc gia Ha Noi den thSm va lam viee vdi B^c Pham V§n Dong, 3/1998.

nko va sau dd, ne'u anh cd phai by sinh mOt Iln nOa cuOc sdng ciia minh d^

bao ve T6 qude tbl anh cung san sang, bdi Thii tudng la hien than ciia T 6 qudc

anh. TOi dam chae rang, ngudi vui mimg, hanh pbiie khOng kern gl anh chi,

chinh la Tbii tudng,

Khi con dang giQ nhifng trpng trach ciJa Dang va Nba nude, Bac TO v ^ danh nhi^u thdi gian d^ tie'p chuyen cac tdng Idp nhan dan, dac biet la gidi tri ibuc, van nghe si. Nhu mOt con ngudi binh thudng, viee gap gd mpi ngudi la ni^m vui, sy hung thu dac biet ciia Bac TO. Tir nhimg cuOc gap dd Bac da thu nhan nbi^u thOng tin c^n thiel cho cOng lac lanh dao. Vi qua ban rOn nen Bac TO vin bay dilng each tie'p khach kha dac biet: mdi khacb de'n an cam, vira an vita lam viee, thudng keo dai kboang bai tie'ng ddng bd. TOi cung da cd Idn dupe hudng niem vinh dy nay.

Ay la vao 10/1/1985, mOi ngay sau le ngan sOng Da de xay dung nha may tbuy dien Hoa Binb. Bac TO cho gpi tOi de'n noi d eiia Bac vao liic lOgidsang. Dung gid, Bac budc ra tCr pbdng bpp ciia Chinh phii each dd vai chye met va ni^m nd tie'p tOi, xoa tan ngay u-ong tOi nOi e ngai ngdi ndi chuyen rieng vdi sac. Ngay dd, Bac quan tam de'n viee xay dimg mOt Trung tam Khoa hpc qudc

226 9: thco con dadnq e^nq tao vh e^nq l|p

gia manh. ma hang d^u la dao tao can bO khoa hpc ed irinh dO cao. Luc dd.

vdi lu each la Phd vien trudng - TOng thu ky Vien Khoa hoc Viet Nam, tOi da

bao cao vdi Bac ve luc luang can bO khoa hpc cua ta. ve kha nang giup dd ciia

Vien Han lam Khoa hpc Lien XO trong viee dao tao cac nha khoa hpc cho Viei

Nam va mOt sd va'n de ve eOng lac can bO cua Vien. Nghe xong, Bac to ra hai

long va nbae nhd phai dac biet cbii y cham lo doan kft nOi bO. Luc a'y, day dd

d la da xay ra tlnh trang mai doan kel nOi bO trong mOt sd nha khoa hpc

lam cho Bae khOng vui. Sau nay, mOi lan tOi edn xin y kien cua Bac. Bdc

deu cho gap.

Bac TO ral ehu dao, tir viee Idn de'n viee nhd. Chi ndi rieng den viee chiic

Tel, Bae cung ral ehu dao. Hang nam, thay mat can bO, sinh vien DHQGHN,

lOi gui tbie'p chue Tel Bac TO. Cii sau Tel it hOm tOi lai nhan dupe may chG

cam an eiia Bac. Hau nhu da thanh mOl nguyen lac sdng cua Bac TO, h6 cd

thu rieng cho Eiae thl ngudi viel ihu - dii la d euang vi cao hay tha'p - deu nhan

dupe ihu ira Idi cua Bac. MOl ehau hpc sinh d Ha Bac da viel thu len Bac TO

bay to niem ban khoan vi bp va ten ciia ehau trung vdi ten ciia Bac TO (Pham

Van Ddng), ihudng hay bi cac ban d trong lang treu khie'n ehau ngupng. Chau

viet thu xin Bac TO dOi ten cho ehau. Bac TO da ty lay viet thu tra Idi. Bae hdi

tham viee hoe tap cua ehau. dOng vien ehau hpc tap cho idt dd sau nay phyc

vu dal nude. Bac nhd ehau chuyen Idi tham bd me va cac ngudi than cua ehau.

Cdn viee ddi ten thi Bae ndi: Ten la do bd me dat cho, nd ral tbieng lieng, ehau

nen giu. Ne'u ehau muO'n ddi ten thi xin y kien bd me. Viee trung hp va ten vdi

Bac khOng he anh hudng gi de'n Bac va mpi ngudi.

La mOt ngudi ral uyen bac vdi sy bi^u biet sau nhieu Iinb vyc khac nhau

\a vdi lAm long bao dung. Bae TO da ihyc su la ngudi thay. ngudi anh ciia cac

nha khoa hpc Viet Nam, ngudi ma gidi tri thue dam ndi thang, ndi that nbChig

suy nghl rieng ciia minh. kd ea nbung suy nghl ral khac vdi Ngudi. Bae TO

Ihudng ral cham cbii lang nghe nhimg y kie'n nhu theva khOng khi nao thanh

kie'n. ed ae cam vdi nhimg ngudi nghl va ndi khac minh. That la mOt thai dO

khach quan khoa hpc. Vdi nhimg dieu Bae kbOng tan thanh. Bac cung cd each

ly giai. khuyen bao chan linh. ed sue ihuyel phue. khOng he ap dat, quy ket.

Chinh nhd vay ma Bae TO dupe gidi tri thue men phyc, tin yeu.

Chung la deu biet. Giao su triet hpc Trin DiJe Tbao la mOi nba bac hpc

uyen tham \'i ehu nghla Mac. dupe the gidi eOng nhan. dupe truy nhan giai

Ihudng Hd Chi Minh. TUy vay, cung ed thdi ky Ong khOng dupe danh gia dung

d nude la. ibAm chi cdn bi phe phan ral nang n6 ve nhimg quan didm triet hpc

Chaanq 6: Mdt s^b^i bio 227

ciia minh. Trong bdi canh dd, chinh Bac TO da nang dd Ong. Ta'm ibiep ciia Thu ludng khen va dOng vien Ong tie'p tyc nghien cihi nhirng va'n de cua chii nghla Mac. Viee Thu tudng can tbiep vdi eac co quan biru trach di Giao su Trln Dure Tbao dupe giri in tac phim nghien cim eiia minh tai Phap va mOl sd nude DOng Au da xoa lan mdi nghi ngd ddi vdi Giao su. Chinh Giao su da thdt len Idi ea ngpi Pham Van Ddng la mOt tri thirc each mang ndng nan tlnh ddng chi, tlnh ddng nghiep, mOt nhan each Idn eiia mOt ngudi cOng san chan cbinb.

Bac To edn an cdn cham lo de'n nhimg viee "lat vat" cho can bO, khOng khac nao ngudi eha, ngudi anh lo cho con em minh. Bac da trye tie'p yeu edu dia phuang cap tem gao, tem thit cho nha van Nguyen Hdng khi Ong chuyen tir Ha NOi v^ Bac Giang 66 viet bO tidu ihuyel v6 cy D6 Tham. Bang ti6n rieng cua minh, Bac TO da mua tang nha van mOt chie'e xe dap (thdi dd la ciia ral quy) 6i di lai.

ve didm nay Bac TO cd nhi6u net tucmg ddng vdi Bac Hd, ngudi da quy ty dupe nhirng bac dai tri thure cua nude ta d thdi ky dau ehO'ng Phap 6i phyc vy cho dal nude. MOt trong nbihig ngudi lieu bie'u nhal la Ky su Trdn Dai Nghla, da cd cOng Idn trong viee che tao vu khi cung ca'p cho bO dOi diet giac. Anh Nghla ke' lai: "Khi Bdc Hd con sdng, mdi lan cd viee xin gap Bdc, toiphdi ehudn bi sdn 6 to. vi Bdc thudng cho gap ngay neu Bdc khong ban viee". Nhieu nam sau khi Bac HO mai, trong mOt Iln lam viee vdi mOt ddng chi lanb dao ca'p cao anh Ngbia than phi^n : "Ngay trudc, khi Bac cdn sdng tOi muO'n gap Bac, khi nao Bac cung thu xe'p cho gap. Cdn bay gid gap cac anh khd qua!". Ddng chi lanb dao np ty ai, xang gipng: "Bac dang nam d dd, anh cir de'n ma gap!". Cau tra Idi lam anh Nghla gian mai.

Bac TO nhu luOn muO'n dang rOng lay Om la'y mpi sd phan riii ro, ngheo khO, giiip bp vai di ndi dau phi^n muOn: Ngudi an c ^ cham sde tbdy giao Nguyen Ngpc Ky tat nguyen, viel cbii bang chan. Khi anh Ky di nhan cOng tac, Ngudi can dan: **Ne'u lam viee cd khd khan thi viel thu cho Bac". Ngay anh cudi vp, Bac TO ty lay viel thie'p mimg, viel kin ea bai mat gia'y. Bac cdn giri tang anh mudi met vai hoa de' may chan va hai can cam, nhd Giao su Hoang Nhu Mai (tb^y hpc ciia anh Ky) chuye'n giiip. Bac cdn ehu dao nhdn Giao su Mai: "Ne'u anh Mai di ngay thi dem tai ca di, ne'u chua di ngay thi anh Mai an cam va chi dua vai de'n cho vp cbdng Ky thOi, chd dua cam heo de'n cho ngudi ta trong ngay cudi". TOi chac la khi nghe Idi nhan nay, dii ban may Giao su Mai cung di ngay. That cam ddng biel bao! Day la ta'm long cua Thii tudng hay ngudi eha?

228 Di thco con dudnq e^nq tao vh einq lip

Hd Giao - ngudi edng nhan ndng nghiep hai Idn dupe phong tang danh

bieu Anh hiing lao dOng, sudt ddi say me nuOi trau bd - ngudi cdn dupe mpi

ngudi nhd de'n cau tir chdi "TOi quan ly dupe trau bd. khOng quan ly dupe

ngudi". khi anh dupe ca'p tren dy djnh de bat len lam eOng tac quan ly -

la mOt trong nhirng ngudi dupe Bac TO quy nhal. Bac coi HO Giao nhu

ngudi em. da than mat nhan xet: "Hinh nhu Hd Giao biel nghe tie'ng ndi

ciia loai vat".

Khi dupe tin Bac sT Dang Van NgiJ. nha khoa hpc dau nganh ve benh sOl

ret d nude ta by sinh trong khi lam nhiem \TJ d chie'n trudng mien Nam. Bac

To ral dau buOn. Bae da dOn tinh thuang cho cac con ciia bae si. irong dd cd

nghe sT nhan dan Dang Nhat Minh. tac gia nhieu bO phim nOi tie'ng ciia nude

ta: Thi xa trong tam lay. Thuang nhd ddng que. Miia 6'i... Bac ndi vdi anh em

Dang Nhai Minh: 'Tir nay cac ehau hay coi Bac nhu Ba ciia cac ehau, cdn gpi

Bac la Bac bay la Ba thi tuy cac ehau". Nhimg thanh cOng sau nay eiia Dang

Nhai Minh trong llnh virc dien anh cung da dem lai niem vui thyc sy cho Bae

To. khOng khac gi niem vui ciia mOl ngudi eha trudc sy thanh dat ciia eon cai.

iiiie viet eho anh Minh: "Day la mpi nidm vui mimg Idn ddi vdi ehau cung nhu

ddi vdi Bae... Nghe ihuai la lau dai va thdi gian la ngan ngiii. Biie chi cd cau

dd 66 khuye'n kbich ehau va ebiic chau thanh edng".

Tinh thuang yeu ciia Bae TO danh eho chi Vd Thi Thang - ngudi eon gai

bai khuai eiia mien Nam, bie'u luang eiia Viet Nam anh hiing - vua la tlnh cam

ciia ngudi eha ddi vdi ngudi con, vira la tlnh cam dac biet eiia ea mien Bae ddi

vdi mien Nam ruOt thit dang dung tren tuye'n dau cbdng Ml cim nude. Khi

dupe bac si bao tin chi bi benh nang (sdt ret ac tinb), thap tir nhal sinh cam

chae cai chel, Bae hel sue lo lang va theo ddi sat sao. Bac da lenh cho benh

vien buy dOng mpi bien phap eihi chiJa cho chi, vl "Con nude eon tdt". Cd liic

tudng chi khong qua khdi, Bac da cho ngudi lim trong ba 10 eiia chi xem cd

dia chi ngudi than nao dc" cho gap mai chi ISn cudi. Nhd dd. chi dupe gap

ngudi chi dau va hai dira ehau ma chi chua limg biel mat. De'n nay chi Thang

van cdn giiir dupe nbung ky vat eiia Bac TO tang: mOt chie'e ddng hd deo lay,

mOt bO dd dai may tir lua to tam do Bac tang ngay cudi, mOi bue anh Bac TO

chup eiing Bae Hd va kem theo ddng chir do Bac ty viei: *Tban tang chau".

Chii (ky len) Pham Van Ddng.

Chaanq 6: Mot &o b i bao 229 _

Mot ngudi da cd nbung edng bien eye ky to Idn ddi vdi sy nghiep giai

pbdng dan tOc va xay dyng dal nude nhu Bac TO chae ban la cam tba'y man

nguyen trudc khi ra di. Ay vay ma vao nbihig nam cudi ddi Bac van cdn nhieu

Iran trd, tham chi dau budn trudc nhimg hien tupng tieu eye ciia xa bdi dang

Iran lan. Bac ndi: "Nbi^u can bO, dang vien bi lac dOng bdi mat trai cua kinh

le thi trudng lam cho thoai hoa, bie'n chal. Tmh trang tham 0, tham nbung,

mai dao ddc, ph^m chal trong can bO, dang vien Idn Idm... Ne'u khOng tie'n

hanh ty phe binb trong Dang nghiem tue thi lam sao khOi phue dupe long tin

ciia nhan dan ddi vdi Dang? D6 mai long tin ciia dan thi chedO ta se the nao?

TOi lo lam!"

Vi Tbii tudng kinh yeu ciia toan dan tOc ta da di v^ coi Bac Hd, nbung

linh thuang yeu vO bd be'n cua bae Pham Van Ddng dO'i vdi ngudi dan vin se

cdn dupe luu truy^n mai mai. Ngudi dan Viet Nam se cdn mai nhd den Bac

va di theo con dudng ma Bac sudt ddi pha'n da'u. Ciing nhau da'u tranh khac

phyc nbihig tieu eye trong ddi sdng xa bOi la each thiel thyc nhal d^ to long

biel on Bac TO.

(Ban tin DHQGHN, so 134, 2002)