Embed Size (px)
DESCRIPTION
Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini
Citation preview
љавонљавонљавонљавонљавонОѓози нашр1 сентябри соли 1957
№ 15 (922)4 апрели соли 2015
Нашрияи Донишгоњи давлатии омўзгорииТољикистон ба номи Садриддин Айнї
E-mail: [email protected]
Ба шогирдї њар он к-ў шод гардад, Расад рўзе, ки худ устод гардад.
ДАР ИН ШУМОРА:
Сањ.4-6
Пешвои миллат
Сањ.7
САДОЌАТОИН
ЊАМОИШ
НУЌТАИ НАЗАР
Сањ.8
БА ЁРИИ ЃОИБХОНОН
Сањ.11
ИДЕОЛОГИЯ
Сањ.13
Њамватанони азиз!Муњтарам намояндагони
ањли зиёи мамлакат!Бо як љањон фарању шодмонї
фарорасии Соли нави аљдодї -Наврўзи оламафрўзро ба шумоњозирини арљманд ва ба куллимардуми куњандиёри азиз, њам-ватанони бурунмарзї ва њамаионњое, ки ин љашни байналмила-лиро таљлил менамоянд, самимо-на шодбош гуфта, ба њамаатонхонаи обод, осоиши рўзгор вабењтарин хушињои зиндагироорзу менамоям.
Наврўз њамчун љашни фарру-ху хусравонї дар сарзаминиаљдодии мо арзи њастї намуда,решањои он аз устурањои ориёїсарчашма мегиранд. Ин љашнифархунда миёни мардуми тољиква аксари кишварњои Шарќ ма-ќом ва манзалати махсус дорад.
Доир ба пайдоиш ва шукўњушањомати ин ойини нек дар осо-ри гаронбањои гузаштагони мо,бахусус дар “Авасто”, “Бунда-њишн”, “Дарахти асурик”, теъдо-ди зиёди адабиёти пањлавї, баъ-дњо дар «Шоњнома»-и Абўмансу-ри Даќиќї ва пас аз он дар “Шоњ-нома”-и Абулќосими Фирдавсї,
«Осор-ул-боќия»-и АбўрайњониБерунї, “Зайн-ул-ахбор”-и Гар-дезї, «Наврўзнома»-и УмариХайём ва сарчашмањои дигаримуътамад маълумоти фаровонеомада, маќому манзалат ва бу-зургии ин ойини ростин тавсифшудааст.
Халќи мо дар масири таърихба маросимњои наврўзї эњтиромгузошта, бењтарини онњоро дарњофизаи фарњангии худ љой кар-дааст. Аз миёни урфу одатњои на-љиби наврўзї бахшидани гуноњњо,аз ќалбњо дур кардани кинањо,пок намудани дилњо, таќдимишодбошињо, сафеду тоза карда-ни хонањо, некї ба инсонњо, ку-мак ба ниёзмандон, густурданихон ва омода кардани таомњоинаврўзї асрњо инљониб идомадоранд.
Наврўз боз аз он љињат дармиёни халќамон арзишу эњтиромдорад, ки инъикосгари эњёи таби-ат ба шумор меравад. Он бо саднакњату ороиш аз омадани бањормужда оварда, ба дилњо сафомебахшад. Бо омадани Наврўзтабиат зинда гардида, гармї барсардї, рўшної ба торикї, њара-кат ба оромї ѓалаба мекунад ва
марди дењќон бо умед ба заминдонаи ризќ мепошад.
Ин маросими наврўзї бароимардуми дењќон хусусияти хосдошта, дар фарњанг ва адабиётиклассикии мо муљиби зуњур наму-дани ойини кишоварзї гардида-аст, ки поягузораш шоир ва му-таффакири тољик Носири Хусра-ви Ќубодиёнї мебошад.
Носири Хусрав дар масна-вињои худ фазилатњои ойини ки-шоварзиро васф намуда, маќомуманзалати марди дењќон ва уму-ман кишоварзонро бисёр арзиш-манд шуморидааст.
Дар асоси ин таъкидњои ниё-гон зарур аст, ки мардуми мо дарбаробари тантанањои наврўзїњар рўзи бањорро самаранок ис-тифода карда, ба кишту кор маш-ѓул шаванд, нињол шинонанд, боѓбунёд кунанд ва њашарњо ташкилкарда, майдону кўчањо ва боѓу хи-ёбонњоро тозаву озода намоянд.
Бовар дорам, ки мардуми моњам наврўзї мекунанд ва њам њаррўзи наврўзро ѓанимат дониста,дар замину киштзорњо ѓайратман-дона кору фаъолият менамоянд.
Дар хотираи фарњангии халќи
Зиёиён равшангаронињаёти љомеаанд
Суханронии Президенти Љумњурии ТољикистонЭмомалї РАЊМОН дар мулоќот бо зиёиёни мамлакат
19.03.2015,шањри Душанбе
(Давомаш дар сањ. 2)
РАЊНАМО
Љавонон такягоњидавлатанд
Издивољи хешутаборїаз нигоњи шумо
Замонњои феъли њол
Таассуб мухолифипешравист
ОБ БАРОИ ЊАЁТ
Об метавонадхатарзо њам бошад
Сањ.15
2
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015 E-mail: [email protected]
Њељ як лањзаи њаёт беасар намегузарад.Тит ЛивийПППППаёми навраёми навраёми навраёми навраёми наврўзїўзїўзїўзїўзї
Миёни вазоратњои корњои хориљии Тољикистон ва Русия санади њамкорї барои соли 2015 ба имзо расидааст.
РАЊНАМО
мо инчунин љашни фархундаиНаврўз њамчун ойини мадоронињоят маъруфу арљманд мебо-шад. Яъне, дар айёми ин љашнихусравонї одамон аз хурд тобузург бо њамдигар муомилаинек мекунанд, бо нармї суханмегўянд, ба њам созиш карда,ќањру ѓазаб ва кину адоватро азхуд дур мегардонанд.
Ба шарофати Истиќлолиятидавлатї дар кишвари моНаврўз њамчун љашни миллїпазируфта шуд, шукўњу шањо-мати нав пайдо кард ва баљашни воќеан мардумии халќисарбаланди тољик табдил ёфт.
Арљгузории халќи мо ба ма-росимњои ин љашни фаррух ватаблиѓи арзишњои башардўсто-наву инсондўстонаи он боисгардид, ки Наврўз ва ойинњоион дар арсаи љањон шукўњу ша-њомати нав касб карданд ва дараќсои олам тарафдорони зиё-де пайдо намуданд. Њамин асосшуд, ки Созмони Милали Мут-тањид дар ќатори љашнњои бай-налмилалї 21-уми мартро“Рўзи байналмилалии Наврўз”эълон намуд.
Ба хотири боз њам бењтарарљ гузоштан ба анъанањоинеки наврўзї бо ташаббуси То-љикистон њамасола вохўрии са-рони давлатњои њавзаи тамад-дуни Наврўз баргузор мегардадва дар доираи он чорабинињоизиёди фарњангї, аз љумла суњ-бату дидорбинињо бо олимонуомўзгорон, адибону шоирон,санъаткорону њунармандон варўзноманигорон чун расминаврўзї ва анъанаи неки ниё-гон доир карда мешаванд.
Ќадрдонї ва эњтироми шои-стаи зиёиён нишонаи маќомуманзалати волои онњо дар њаётиљомеаи мо буда, аз фаъолиятипурсамари онњо дар роњи пеш-рафти кишвари мањбубамонсарчашма мегирад. Гузашта аз
ин, зиёиён њамеша њамчун ќув-ваи пешбарандаи љомеа соњи-би мањбубияти хос мебошанд.
Бовар дорем, ки зиёиёни моимсол дар радифи љашни бай-налмилалии Наврўз 700 - сола-гии Мир Сайид Алии Њамадонїва 3000-солагии яке аз марка-зњои фарњангї, илмиву адабї ватиљоративу косибї - ЊисориШодмонро бо дастовардњоиарзанда таљлил менамоянд.
Зиёиёни асили мо равшан-гарони воќеии њаётанд, ки дарпешрафти рўзгори иќтисодивуиљтимої ва фарњангиву маъна-вии љомеа, тарѓиби анъанањоимиллї, таълиму тарбияи наслинаврас, ба камол расониданиинсони комил ва рушди неруиинсонї наќши арзанда мебо-занд. Ин ќишри бонуфузиљомеа бояд минбаъд низ дартавсеаи худогоњиву худшиносї,тарѓиби мафкураи миллї ваѓояњои ватандўстї, њифзи анъ-анањои фарњангї ва пойдориизабони давлатї њамчун баќоимиллат наќши асосиро иљронамояд ва њомии воќеии арзи-шњои неки ин марзу бум бошад.
Зиёиёни мо дар иљрои инрисолати таърихї ба хотиритатбиќи сиёсати давлату Њуку-мат корњои назаррасро дарсоњањои мухталиф иљро кардаистодаанд.
Бо вуљуди ин, ба андешаимо, ваќти он расидааст, ки бомаќсади муайян ва мушаххаснамудани роњу равиши њаётииљтимоиву иќтисодии кишвар васамтњои асосии инкишофимафкураи миллї аз тарафиолимону донишмандонамон бодарназардошти манфиатњоидавлати миллї Консепсияи мил-лии рушди Љумњурии Тољикис-тон барои давраи то соли 2050тањия карда шавад.
Ин консепсия бояд самтњоиасосии тањкими давлатдории
навини Тољикистонро бароидањсолањои оянда дар бар ги-рифта, манфиатњои милливудавлатї, эњтироми фарњанг,арљгузорї ба њуќуќу озодињоиинсон, арзишњои демократї,дину ойин ва гиромї доштаниарзишњои милливу умумиба-шариро таљассум намояд.
Дар чунин њолат вазифаизиёиён аз он иборат мегардад,ки њангоми манзур кардани пеш-нињодњои худ ба ин консепсияпринсипи дунявиятро афзалдониста, барои рушди тафакку-ри милливу дунявї љањду талошнамоянд, эњтироми забони дав-латї ва таъриху фарњанги пеш-ќадами миллиро таъмин карда,барои густариши тафаккур ваљањонбинии наву созанда та-шаббусњои љиддиро роњандозїнамоянд. Бинобар ин, Акаде-мияи илмњо, академияњои со-њавї, Маркази миллии ќонунгу-зорї ва Маркази тадќиќоти стра-тегї вазифадор карда меша-ванд, ки якљо бо вазорату идо-рањои дахлдор ва олимону до-нишмандони кишвар љињатитањияи консепсияи зикршудагурўњи корї ташкил намояд валоињаи онро тањия карда, тибќитартиби муќарраршуда ба Њуку-мат пешнињод созанд. Ин кон-сепсия бояд ба бунёди љомеаимуосири демократї, њуќуќбунёдва дунявї мусоидат намояд ваояндаи рушди кишвари моромуайян гардонад.
Дар баробари ин, консеп-сияи мазкур бояд манфиатњоидавлатдории миллиамонроњифз намояд ва љињати пеш-рафти минбаъдаи Тољикистониазиз заминањои боз њам мусо-идтар фароњам оварад.
Бояд таъкид намоям, ки маќ-садњои наљиби мо дар як ќаторстратегия ва барномањои дав-латї ифода ёфта, ба ободї вашукуфоии Ватани мањбубамон
мусоидат карда истодаанд.Вобаста ба ин њадафњои
созанда шарикии зиёиёни мам-лакатро дар татбиќи чунин ва-зифањо муњим мешуморем:
Якум, ислоњоти бомаромимаориф, бењтар кардани сифа-ти таълим, баланд бардоштанимасъулияти устод-муаллим-ом-ўзгор. Зеро калиди њама гунадастоварду пешравї ва истиќ-лолияти фикрї муаллим – омў-згор ва хазинаи маънавию ил-мии ў ба шумор меравад. Аз инрў, самаранок ба роњ монданикорњои таълиму тарбия аз љони-би омўзгор имкон фароњам ме-орад, ки сатњи мафкура ва до-нишу љањонбинии толибилмонболо равад ва онњо њамќадамизамон гарданд.
Дуюм, ба рушди бонизом вавоќеии илм таваљљуњ зоњир на-муда, илмњои бунёдиро баиљрои њадафњои стратегии дав-лат ва халќ равона намоянд.Инчунин, ба хотири љорї наму-дани дастовардњои илмї даристењсолот, кашфи роњу имко-ниятњои нави рушди кишвар вабоз њам устувор намудани не-рўњои зењнї сайъу талоши беш-тар намоянд.
Сеюм, њадафњои Консеп-сияи миллии тарбияро дар ми-ёни тамоми ќишрњои љомеањамаљониба тарѓиб намуда, та-вассути се нињоди асосї -љомеа, мактаб ва оила њифзиарзишњои миллї ва фарњанги-ро таъмин гардонанд.
Чорум, бо маќсади њимояиманфиатњои миллї љињати ба-ланд бардоштани маќоми забо-ни давлатї ва дар зењну шууриањли љомеа устувор намуданимафкураи миллї ва ѓояњои мил-ливу ватандўстона фаъолонаиштирок кунанд.
Панљум, ба хотири аз њамагуна равияњои хурофотї ва бе-гонаву ифротї њифз намуданишањрвандон тавассути воси-тањои ахбори омма ва фаъоли-яти дастаљамъона корњои таш-виќотию тарѓиботиро ба роњмонда, ба тањкими рукнњоиљомеаи шањрвандї ва таќвиятињифзи озодињои инсон бевоси-та сањмгузорї намоянд.
Њозирини гиромї!Мо ба масъалаи рушди
соњањои иљтимої дар Паёмиимсолаи худ ба Маљлиси Олїтаваљљуњи хоса зоњир намуда,фаъолияти бахшњои иљтимоиробарои имсол ва солњои минбаъ-да муайян намудем ва вазора-ту идорањо ва ташкилотњоиэљодиро вазифадор кардем, кибарои иљрои њадафњои страте-гии давлату Њукумат саъюкўшиш намоянд.
Равшанфикрони мо низ ва-зифадоранд, ки барои шарњинуктањои Паём сайъю талошибештар карда, љињати рушди
Тољикистони азиз, пойдориисуботи сиёсї, тањкими рукнњоидавлатдорї ва таблиѓи ѓояњоимиллї кўшиш намоянд.
Дар ин самт мо, пеш аз њама,ба омўзгорон такя намуда, ва-зифаи онњоро ба сифати рав-шанфикрони пешќадам дар ду-руст ва самаранок ба роњ мон-дани таълиму тарбияи наслинаврас ва љавонон мебинем.Онњо вазифадоранд, ки на-слњои ояндаро дар рўњияи ху-догоњиву худшиносї, ватандў-стиву мењанпарастї, зањматдў-стиву њимматбаландї, њифзиманфиатњои миллї, тањкимупойдории забони давлатї ваарљгузорї ба арзишњои миллїтарбия намоянд. Махсусан, за-рур аст, ки маќомоти иљроияимањаллии њокимияти давлатїбо такя ба омўзгорони дењотбарои баланд бардоштани ма-ќоми зиёиёни дењот аз њисобиомўзгорон, кормандони соњаифарњанг, табибон ва дигар та-баќањои иљтимої чорањои за-рурї андешанд.
Мо пешрафти илмро низмунтазам дастгирї намуда, дариљрои самтњои афзалиятнокистратегияи рушди миллї азќобилият ва истеъдоди олимо-ни кишвар истифода мекунем.
Ба тарбияи насли олимонидаврони истиќлолият бештартаваљљуњ карда, барои амалїгардидани ташаббусњои пешќ-адаму инноватсионии онњо за-минаи боз њам мусоидтар фа-роњам хоњем овард. Зеро илммењвари асосии рушди њар яккишвар мебошад ва олимонзахираи бузурги зењнии љомеамањсуб меёбанд. Дастовардњоиолимони мо дар даврони истиќ-лолият кам нестанд.
Як ќатор ихтирооти онњо дарсоњаи илмњои бунёдї самараидаврони истиќлолият буда, хиз-мати олимон дар равшан наму-дани сањифањои торики таърих,таблиѓи осори ниёгон ва баху-сус, дар баррасии масъалањоииљтимоиву иќтисодии замонимуосир назаррас мебошад.Вале њамаи ин њанўз кофї нест.
Имрўз худи шумо шоњидњастед, ки кишвари мо бо ќада-мњои устувор пеш рафта исто-дааст. Бинобар ин, ихтироотиба истењсолот алоќаманд ба-рои мамлакати мо нињоят зарурбуда, олимони соњањои физика,кимиё, геология ва дигар илмњоитабиатшиносиву даќиќро зарураст, ки тарзу усули фаъолиятихудро ба замона мувофиќ кар-да, барои тањќиќу омўзиш вакашфу ихтирооте, ки истењсо-лотро пеш баранд, саъю талошварзанд.
Олимони љомеашиносиморо зарур аст, ки барои тарѓи-
Зиёиён равшангарони њаёти љомеаанд
(Давомаш дар сањ. 3)
(Аввалаш дар сањ. 1)
3
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015E-mail: [email protected]
Фарзандон нерубахши муњаббати волидонанд.Менандр
Рамазон Рањимзода, вазири умури дохилаи Тољикистон, 3 апрел ба шањри Ќўрѓонтеппа рафта, бо мардум суњбатњо анљом дод.
ПППППаёми навраёми навраёми навраёми навраёми наврўзїўзїўзїўзїўзї
РАЊНАМО
Зиёиён равшангарони њаёти љомеаандби мафкура ва ѓояњои миллї,тањќиќи масъалањои умумиин-сонї вобаста ба тањаввулотиљањони муосир ва проблемањоирўз, ки љомеаи љањониро баташвиш овардаанд, таваљљуњиљиддї зоњир намоянд.
Тањќиќоти ин гурўњи олимон,пеш аз њама, бояд барои тањки-ми вањдати миллї замина фа-роњам оваранд ва омилњои ди-гареро, ки дар оянда љомеаромуттањид месозанд, муайян ку-нанд. Олимони мо бояд бароирушди устувори љомеа ва тањ-кими пояњои давлатдориимиллї пешнињодњои мушаххасва тањлилњои сариваќтї манзурнамоянд, то мо барои пешгирїнамудани њар гуна равандњоиносолим омода бошем вањифзи манфиатњои Тољикисто-ни азизро таъмин гардонем.
Тарѓиби дастовардњои дав-рони истиќлолият, пешрафтињамаи соњањои иќтисоди миллї,рушди илму маориф ва санъа-ту фарњанг бояд вазифаи авва-линдараљаи олимон ќарор ги-рад ва онњо бояд ба сифатибењтарин таблиѓгарони љомеаипешќадам якљо бо омўзгоронуадибон ва дигар гурўњњои рав-шанфикрон дар мањалњо саддироњи њар гуна аќидањои тундра-вона гардида, зиракї ва бо-љуръатиро аз даст надињанд.
Дар баробари ин, ба муќо-били ифротгароиву хурофот вааќидаву андешањое, ки кишвар-ро ба ќафо мекашанд, мубори-за баранд ва сиёсати дунявия-ти давлатро ба дигарон шарњдода, љомеаро аз таъсири њаргуна фарњангу мафкураи бего-на њифз намоянд. Мо бояд ойи-ни мадоро ва тањаммулгарои-ро, ки дар фарњангу мафкураихалќамон асрњо боз идома ме-ёбад, риоя намоем. Вобаста баин, аз тамоми зиёиён ва умуманањли эљод даъват ба амал мео-рем, ки арзиши тањаммулгаро-иро бештар густариш бахшида,мардумро ба вањдату сарљамъїдаъват кунанд. Ин кор ќарзи ин-сонии њар як шањрванди Тољи-кистони азиз, бахусус зиёиёникишвар мебошад.
Бори дигар зиёиёни кишва-рамонро њушдор медињам, кификри ояндаи миллат ва Вата-ни мањбубамонро њаргиз аз зењ-ни худ дур насозанд, ѓояњоиИстиќлолияти давлатї ва худо-гоњиву худшиносии миллиропайгиронаву бољуръатона таб-лиѓ намоянд. Махсусан, олимо-ни љавон ва зиёиёни соњибис-теъдодро, ки зодаи даврони ис-тиќлолият мебошанд, бо таш-виќи љањонбинии миллї ва ар-зишњои солими дунявї бањимояи дастовардњои замониистиќлолият њидояту роњнамоїкунанд.
Олимони шинохта ва муъта-бари моро зарур аст, ки ба оли-мони љавон дасти ёрї дарознамоянд ва барои ташаккулитафаккуру љањонбинии онњоёрии амалї расонанд.
Гузашта аз ин, зиёиён бодарназардошти дигаргунињоикуллие, ки дар кишвари мо идо-ма доранд, бояд ба равандњоиљомеа аз диди нави таърихїбањо дињанд ва дурнамои руш-ди минбаъдаро муайян созанд.
Мутаассифона, таърихи на-вини давлатдории миллии модар марзи ду аср ва умумантаърихи њаёти иљтимої ба тав-ри бояду шояд ва воќеъбинонатањлилу арзёбї нашудааст ванавиштани таърих, инчунинтањќиќи таърихи адабиёт бодиди нав њанўз оѓоз наёфтааст.
Мурољиат ба таърих ва ада-биёти халќамон ба он маќсадаст, ки мо бояд ба ояндагон са-бабњои нотифоќиро дуруст шарњдода, зарурати тањкими вањда-ти миллиро ба ањли љомеа мун-тазам талќин намоем.
Бо итминони комил метавонгуфт, ки мероси таърихиву ада-бии гузаштагонамон ба бисёреаз саволњое, ки њар рўз мо баонњо рў ба рў мешавем, посухисазовор медињад. Аз ин рў, дардаврони давлатсозии миллї мобояд гаштаву баргашта, ба таљ-рибаи таърихии халќамон, азљумла осори таърихиву адабиигузаштагонамон мурољиат намо-ем ва аз ин мероси гаронбањо са-маранок истифода кунем. Зероэътиќодмандї ва эътимод батаърих ва адабиёт такягоњи усту-вори миллат ба шумор меравад.
Дўстони азиз!Адабиёт њамчун љавњари та-
шакулдињандаи рўњи инсон дартарбияи маънавии ањли љомеанаќши муњим мебозад. Он шак-ли бадеии инъикоси воќеиятмебошад.
Барои адабиёти муосиритољик даврони истиќлолият дав-раи куллан нав мањсуб меёбад.Рушду такомули минбаъдаи оназ адибон масъулияти баланд-ро таќозо менамояд. Бинобарин, инъикоси дурусти ѓояњоиистиќлолияти давлатї бояд му-њимтарин вазифаи адабиёт дардаврони истиќлолият бошад.Вобаста ба ин, бояд таблиѓиѓояњои истиќлолияти давлатї,вањдати миллї, тањкими суботисиёсї, инъикоси дурусти зинда-гии мардум ва рушди рўзафзу-ни Тољикистон вазифаи муќад-дасу мењварии адабиёт ва ади-бони тољик ќарор гирад. Баро-бари ин, бисёр муњим аст, киадибони мо мавзўи Ватан ва ва-тандўстї, худогоњиву худши-носї ва эњтиром гузоштан бамуќаддасоти миллиро асосиэљодиёти худ ќарор дињанд.
Адибони моро зарур аст, ки
наврасону љавононро дар инрўњия тарбия намоянд, то ки онњодар оянда парчами озодї ва ис-тиќлолиятро њамеша парафшоннигоњ доранд. Вале холисонавумунсифона бояд гуфт, ки адаби-ёти мо аз замона ќафо монда,њамаи комёбињои даврони ис-тиќлолият њанўз пурра ва дарпањнои манфиатњои имрўзуфардои миллат ва давлат инъ-икоси бадеї наёфтаанд.
Оид ба мавзўъњои сохтмонииншооти бузургу таќдирсозикишвар ва умуман, равандиободкориву созандагї асарњоибадеї кам таълиф ёфта, про-блемањои муњимми иљтимої вамаънавї њамаљониба инъикоснамеёбанд. Ваќти он расида-аст, ки адибони тољик бештар батањияи маќолањои публисистїва очеркњои проблемавї дастзада, мардумро аз рўйдодњоикишвар, дастовардњои диёриазизамон, масъалањои рўз вахатарњои дањшатбори замонаиноором огоњ созанд.
Њамчунин, фаъолияти ади-бон дар инъикоси зањмати со-диќонаву софдилонаи сокино-ни дењот, аз љумла, кишоварзонкам ба мушоњида мерасад. Би-нобар ин, ба адибон мурољиатменамоям, ки аз зиндагии имр-ўза ќањрамонњои худро дарёфтнамуда, симои шахсиятњои ба-рљастаи иљтимоиеро, ки дарњаёти муосир наќши фаъол до-ранд, дар асарњои худ тасвирсозанд ва дастовардњои Вата-ни мањбубамонро њарчи беш-тар таљассум гардонанд. Фикрмекунам, ки ин таъкид на фаќатба адибон, балки ба њамаи та-баќањои зиёиён, ки имрўз баљашни хусравонии Наврўз даъ-ват шудаанд, дахл дорад. Би-нобар ин, ба шумо - кормандо-ни соњаи фарњанг, намояндаго-ни воситањои ахбори омма, ди-
(Аввалаш дар сањ. 2)
гар иттифоќњои эљодї мурољи-ат менамоям, ки дар тарѓибиѓояњои миллї ва њифзи ормо-нњои Тољикистони азизамонфаъол бошед ва аз дастовар-дњои он ифтихор карда, шуку-фої ва пешрафти онро дар аса-рњоятон воќеъбинона васф на-моед. Инчунин, камбудињоињаёти љамъиятї, хусусан гара-видани љавонон ба љараёнњоиифротї ва сабабњои чунин та-моюли хатарнокро ошкор кар-да, оќибатњои дањшатбори онроба оммаи васеъ фањмонед. Дарбаробари ин, Иттифоќи нави-сандагон вазифадор карда ме-шавад, ки якљо бо Вазорати ма-ориф ва илм, Академияи илмњомоњи октябри соли равон конф-ронси љумњуриявиро бо маќса-ди таљлили љашни 150-солагиичењраи намоёни адабии охириасри Х1Х ва аввали асри ХХНаќибхон Туѓрали Ањрорї бар-гузор намуда, осори ин адибишинохтаи тољикро миёни на-врасону љавонон њамаљонибатаблиѓ намоянд.
Тавре ки њамаи шумо, њози-рини арљманд, огоњед, ду рўзпеш мо санги асоси сохтмониТеатри миллиро гузоштем вадар њузури намояндагони ањлифарњанги кишвар ба бинокоронфотењаи нек додем. Ба ин му-носибат њамаи шуморо низ таб-рик мегўям ва бо итминон изњормедорам, ки дар солњои наздик-тарин бинои муњташаму муоси-ри Театри миллї ќомат афрох-та, дар ќатори Китобхонаимиллї, Осорхонаи миллї,Ќасри миллат ва дигар иншоо-ти муњимми мамлакат боисиифтихори халќамон хоњад шуд.
Зиёиёни арљманд!Њангоми вохўрї бо занону
духтарони мамлакат мо доир баэълон гардидани соли равонњамчун «Соли оила» муфассал
изњори назар кардем ва як ќаторпроблемањои дар ин самт љой-доштаро ошкоро иброз наму-дем. Хотирнишон менамоям, киинъикос ва тањлили масъа-лањои алоќаманд ба оила вази-фаи зиёиёни мо низ ба шумормеравад. Шумо низ бояд доирба маърифати оиладорї, фар-њанги хонаводагї, зўроварї дароила, људошавии оилањоиљавон ва дигар проблемањоиалоќаманд ба оила назару ан-дешањои хешро баён намоед.Инчунин, наќши модарон дартаълиму тарбияи фарзанд, сањ-ми занон дар пешрафти љомеа,ќувваи фаъол ва навовар буда-ни духтарон, симои барљастаимодарону занону духтарон васирати поки онњоро дар асарњова шеъру таронањои худ воќеъ-бинона тасвир намоед.
Итминони комил дорам, кимо минбаъд низ дар њамдастїбо шумо ба муваффаќиятњои азин њам бештар ноил гардида,Тољикистони азизамонро ба яккишвари обод ва пешќадам таб-дил медињем.
Бори дигар љашни байнал-милалии Наврўзро ба шумо,равшанфикрони ватандўст,шахсиятњои содиќ ба ормонњоидавлату миллат табрик гуфта,ба њар яки шумо, ба кулли мар-думи шарифи Тољикистон, њам-ватанони бурунмарзї ва тамо-ми мардумони њавзаи Наврўзбахти њумоюнї ва шодиву хур-рамии бањорї орзу менамоям!
Бигзор, дар кишвари мо хур-шеди мењру садоќат, дўстивурафоќат ва сулњу амонї љови-дона нурафшон бошад!
Њама рўзи Тољикистону то-љикистониён њамеша Наврўз вањар иќдоми мо ба нафъи Вата-ну миллат пирўз бод!
Наврўзи фархундапай му-борак, њамватанони азиз!
4
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015 E-mail: [email protected]
Масъулони Китобхонаи миллии Тољикистон мегўянд, аз 1 апрел ин муассиса то соати 10-и шаб кор хоњад кард.
Сухани дилнавозу умедбахш бартар аз доруст.МенандрМММММењри Ватанењри Ватанењри Ватанењри Ватанењри Ватан
САДОЌАТОИН
Рўшан аст, ки на њама сар-варони давлат ба таърих њам-чун пешвои миллат ворид шу-даанд. Як шахсият ваќте ба па-дидаи пешвои миллат табдилмешавад, ки ў бо дарки рисо-латмандї ва масъулияти таъри-хии худ дар сарнавишти њамме-њанон барои як кишвар барно-маи комилиёр ва масири усту-вори пешрафтро эљод ва васи-лањои амалї шудани онро фа-роњам оварад.
Метавон аз сулолаи Сомо-ниён ва корномањои ИсмоилиСомонї ёдовар шуд, ки бо иб-тикороти ояндасози сиёсї, иќти-содї ва фарњангї давлати ќуд-ратманди миллиро бунёд нињо-данд, ки сармояи он њам дарзамони кишвардории онњо вањам дар чанд асри баъдинафарњанги оламшумури миллїва шахсиятњои бузурги љањони-ро ба вуљуд овард. Дарунмояификрии давлатдории хонадониСомониён њифзу инкишофизабон ва њувияти миллии тољи-кон буд, ки дар муќобили истеъ-мори фарњангиву маънавииарабњо асолат ва вижагињоимардумро дар сарзамини пањ-новари Мовароунањру Хуросонумри дубораи таърихї бахшид.
Дар садаи бистум дар таъ-рихи инсоният номи пешвоёниэътирофшудаи миллї, аз љум-лаи Мањатма Гандї, Шарл деГолл, Франклин Рузвелт, ДэнСяопин, Ли Куан Ю, МахатхирМуњаммад дохил шудааст. Ёдо-варї аз ин давлатмардони ном-дор дар ќаринаи наќши шахсдар таърих тасодуф нест, зероки онњо барои миллату давлатихеш хидмати барљастае карда-анд. Онњо на танњо маќому на-
ќши глобалии кишвари худротаќвият бахшида, љањиши стра-тегиро дар иќтисод, сиёсат вафарњанг барномарезї ваамалї карданд, балки дар ша-роити хеле мураккаб ва таќдир-соз тавонистаанд роњи сањењ,роњи расидан ба ормонњои ин-сониву миллии њамватанонихудро дарёфта, њамчун неруимуттањидкунандаи миллат (вамиллатњо) дар густаришиидеяњои вањдатофарин ва оян-дасоз наќши муассир гузоранд.
Пешвоёни миллии таърихїаз нигоњи фазилатњои шахсї,амал ва маќом муштаракотизиёде бо њам доранд. Аввалан,ин пешвоён дар шароити баѓо-ят сангин ва таќдирсози таъри-хи миллати хеш ба сари ќудратомадаанд. Чунончї ФранклинДелано Рузвелт дар ИМА зи-моми идораи давлатро дар за-моне ба даст гирифт, ки ин киш-вар депрессияи бузургро аз сармегузаронд. Аммо Чини давро-ни Дэн Сяопин оќибатњои ногу-вори «инќилоби маданї»-ропаси сар мекард ва Сингапуриањди Ли Куан Ю ба тозагї занљ-ири истеъморро шикаста буд.
Муштаракоти дуввуми инпешвоёни муваффаќ дар он аст,ки њамаи онњо модернизатсияидавлатдории мављуда ё на-вташкилро дар мењвари њадафва фаъолияти худ ќарор дода-анд. Пётри кабир – подшоњиРусия таъйиноти аслии худродар «кушодани роњ» ба сўи Ав-рупои пешрафта ва мутамаддинва ба ќатори он дароварданиРусия медид. Амрикои замониЉорљ Вашингтон алайњи њукума-ти Англия љанги истиќлолиятхо-њона мебурд, дар Њиндустони
айёми Мањатма Гандї муќови-мати зиддиистеъморї ављ ги-рифта буд, дар Фаронсаи ањдиШарл де Голл оќибатњои фоље-абори фашизм бартараф кар-да мешуд. Дар чунин шароитзарур буд, ки низоми давлатииматину устувор, салоњиятдор ваманфиатбахш ташкил шавад ваон аз сардорон (пешвоён) аќлидаррок, иродаи ќавї, љасорат вамасъулияти бузургро талаб ме-кард. Ба њамин асос, пешвоёнимиллии ёдшуда љонибдориимутлаќи шањрвандони кишварва эњтироми мардуми љањонросоњиб шудаанд.
Бо назардошти ин матлаб,наметавон шахсиятњои дигаре-ро дар сањнаи сиёсати кишва-рњои ќудратманди давр номбурд, агарчи дар даврони њуку-мати онњо кишварњояшон бапешрафтњои муайяне ноил шу-даанд. Нуктаи муњим дар сиё-сати ин пешвоён дастдарозї бањаќќи миллатњои дигар ва коргирифтан аз сиёсати истеъмо-рист. Ин шахсиятњоро намета-вон пешвои миллї номид. Инрањбарон дањсолањо дар сариќудрат буданд ва даъво дош-танд, ки њукумати онњо таљас-сумгари иродаи мардум аст,вале бо гузашти солњо мушах-хас шуд, ки хеле аз мардумикишварњояшон ва мардуми ди-гари сайёра онњоро ба унвонипешвоёни муваффаќ ва пушти-бонони пешрафт ќабул надо-ранд.
Ба њамин маънї, дар давро-ни нав мардуми дунё МахатхирМуњаммад – пешвои мардумиМалайзия, Ли Куан Ю – сарва-зири Сингапур, Дэн Сяопин –пешвои миллати Чинро чунпешвои миллї – шахсиятњоибарљастаи миллатсоз мешино-санд. Ин пешвоён, аз як сў дар
замони худ, дар заминаи итти-њоди миллат, пешрафти давлатва кишварашон ба муваф-фаќиятњо расида, аз сўи дигар,барои рушду такомули милла-ти худ дар замонњои баъд, за-минаи устувор ва љиддї муњайёсохтаанд.
Пешвоёни миллї тавонис-таанд идеяи пешрафти оян-даро дар пояи арзишњо ва ман-фиатњои миллї пешнињод вадар кишварашон амалї кунанд,ки таърих бо гузашти замон са-мараи хеле барљастаи онњороисбот кардааст. Барномањои«Пешомади 2020» дар Малай-зия, «Роњи нав» - и Рузвелт,«Љањиши бузург»- и Дэн Сяо-пин, «Барномаи саноатикуно-нии Сингапур» - и Ли Куан Ю, китаѓйироти умдае дар ин кишва-рњо ба бор оварда барои пеш-рафти минбаъдаи он шароитилозимро муњайё кардааст,имрўз барои кишварњои љањоннамунаи ибратомўз мањсубмешаванд.
Ва нињоят, пешвоёни мил-лие, ки ёд кардем, соњиби об-рўву эътибори байналмилалїшудаанд. Гуфтанист, ки миќёсифаъолияти онњо маъмулан аздоираи кишварњояшон берунбаромада, ташаббус ва тадби-рандешињои байналхалќии инпешвоён ба пешрафти кишва-рњои дигари љањон низ таъсиримусбат бахшидааст.
Дар ин робита, мехостем азчанд муваффаќияти Президен-ти љумњурии мо Эмомалї Рањ-мон, ки рисолати пешвои миллїдар ибтикороту амалњои ў та-љассум ёфтааст, сухан бигўем.Саргузашти пешвои мо дар оѓозба њолати сиёсии роњбаронимиллии муваффаќ, ки зикра-шон гузашт, шабењ аст. Эмо-малї Рањмон замоне ба сари
ќудрат омад, ки Тољикистон баљанги тањмилии дохилї гириф-тор буд ва кишварро хавфи но-будї тањдид мекард, мардум бапарокандагиву гуруснагиву но-дорї ва љангу љидол рў ба рўбуд. Дар ин вазъи нобасомонтабиист, ки рисолати асосиипешво – ба созиш овардан вамуттањид сохтани гурўњњои мух-талифи љомеа дар асосиидеяњои нав, арзишњо ва идеа-лњои миллї мебошад.
Президент Эмомалї Рањ-мон дар навбати аввал бо та-њаммул ва ташхиси сањењи во-ќеиятњо дар пайи сафару гуф-тушунид бо рањбарони давла-тњои дахлдор дар ќазияи љангикишвари мо шуд, бо гурўњњо ванеруњои мухталиф ва љанган-даи дохилї рў ба рў шуд, музо-кира кард, сулњ баст ва роњробарои эљоди сулњ боз кард.Имрўз бидуни истисно тамомиузви љомеа эътироф мекунанд,ки барќарор шудани сулњу су-бот ва ризоияти миллї дар мам-лакат аз бузургтарин хидматипешвои миллии мост. Хидмате,ки ба шарофати он Истиќлоли-яти Тољикистон устувор ва ам-нияти мардуми кишвар таъминшудааст.
Њољат ба таъкид нест, ки ба-рќарор намудани равобит бокишварњои дуру наздик барпояи манфиати миллату кишвараз самтњои афзалиятноки сиё-сати њар давлат ба шумор мео-яд. Эмомалї Рањмон аз ибти-дои корсозињои худ дар маќо-ми Раёсати олии кишвар инќаринаро дар муносибати киш-вар бо давлатњои хориљї боваљње ањсан ба роњ мондааст.Коршиносон ва донишмандонравобити њасанаи Тољикистон-ро бо соири кишварњо, ки воќе-ан, ба кишвари мо ѓараз надо-
ПешвоиАсли лашкар, бегумон, сарвар бувад,
аќши шахс дар таърих аз мавзўъњои басо љолиб ва мураккаби илми љомеъашиносист.Тайи дањсолањои охири ташаккул ва пешрафти кишварњои тозаистиќлол дар фазои собиќИттињоди Шўравї донишмандону сиёсатшиносон дар бораи шахсиятњои таърихї –пешвоёни ќавму миллатњо бисёр навиштаанд. Падидаи пешвои миллї дар фарњангїсиёсии кишварњои тозаистиќлол моњиятан падидаи наву нодир мебошад ва арзишуманзалати онро на танњо дар сиёсат, балки дар матни таърих њам муайян бояд сохт.Таърих гувоњ аст, ки тањаввули бунёдї дар њаёти сиёсї, андешаи миллї, фарњангизиндагї ва шуури иљтимоии љомеа бо кору пайкори шахсиятњои барљаста, шахсия-тњое, ки дар фазилату иродаи сиёсї, маънавї ва ахлоќии худ ормонњои таърихиимардумро таљассум кардаанд, дар пайвастагии бевосита ќарор дорад.
Н
5
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015E-mail: [email protected]
Одами њаќиќатпарастро бењтар аз бародарат дон.Антисфен
Бонки миллии Тољикистон аз афзоиши мизони содироти мол дар тиљорати хориљии кишвар дар ду моњи аввали соли љорї хабар дод.
МММММењри Ватанењри Ватанењри Ватанењри Ватанењри Ватан
САДОЌАТОИН
ранд ва хостори равобити со-лим њастанд, аз љумлаи муваф-фаќиятњои ў медонанд. Баъземунтаќидон равобити Тољикис-тонро бо баъзе кишварњои њам-љавор мехоњанд дар чањорчўбиравобити солњои шўравї буби-нанд. Аммо Президент Эмо-малї Рањмон дар њалли инмасъала роњи дуруст ва муто-биќ ба манфиатњои миллатитољиконро интихоб карда, ки инмавќеъгирии мутавозин, усту-вор ва одилона мўљиби эъти-
моди донишмандон, ватанпара-стон ва саранљом мардуми киш-вар гардида, наќши ўро ба ун-вони пешвои миллї хеле барљ-аста кардааст.
Барномарезињои оќилонаиПрезидент дар густариши фа-зои демократї, ки бо ќолабши-канињои љасурона дар низомииљтимоиву сиёсї љараён меги-рифт ва њамвора такмил мепа-зируфт, паёмади суботи бена-зир дар иродати сиёсї, неруиазими маънавї, тамкин ва та-њаммул бар асоси адлу хирадбуданд, ки гардиши айёмњаќиќияташро ба субот расо-нид. Дарёфти тавозуну таносубдар њама самтњои фаъолиятисиёсї бо њусни таваљљуњ ба ор-монњои мардум адолати иљти-моиро дар бунёди низоми навидавлатдорї устувор намуд, ки аззаминањои бисёр муњими пеш-
рафти Тољикистони соњибистиќ-лол буд. Даст ёфтан ба њифзитамомияти арзї ва меъёри та-возун дар манфиатњои иљтимоїтавассути тањияи роњи сиёсиемуяссар мешавад, ки тамоилипешрафти сиёсати љањонї ваниёзњои гурўњњои мухталифиљомеаро дар назар дошта бо-шад. Эљоди созиш ва эътимодитарафњои даргир дар љанги до-хилї, базудї барќарор шуданисулњу субот имкон фароњамовард, ки дар муддати кўтоњ
силсилаи чорабинињои муасси-ри сиёсї дар роњи бунёдиљомеаи демокративу њуќуќбунёдсомон дода шавад.
Асл ва асоси пирўзињои таъ-рихии Эмомалї Рањмон њада-фњои олии миллї ва барнома-резињои даќиќу созандаи ўст, кибо неруи иродати бузург дарсатњи сиёсати давлатї бароиэњёи иќтидори маънавии тољи-кон њама васила ва заминањо-ро муњайё сохт. Њамин сиёсатиќавианосир буд, ки љомеаро азбуњрони амиќи сиёсї беруновард, бо татбиќи ислоњоти кон-ститутсионї ва поягузориву так-мили њокимияти давлатї дарсаросари кишвар низоми собитва фазои мусоидро устувор на-муд, ки он сарчашмаи њамаибунёдкорињо, тараќќиёт ва сар-сабзињои кишвари мост. Фаъо-лият ва корсозињои Президент
давра ба давра дар пайваста-гии мантиќиву амалї бо њамди-гар ва бо њадафњои бузургимиллї ба як низоми густурда ванеруманди кишвардорї мубад-дал гардида, тамоми самтњоинизоми давлатдорї ва назмизиндагии мардумро дар созгорїбо авзои минтаќавї ва љањонїба масири пайкарњои созандањидоят намуд.
Бо пирўзии сулњ ва ризоия-ти миллї љомеаи љањонї ба То-љикистон чун ба давлате, ки роњи
демократиро масири пешраф-ти худ интихоб кардааст, эъти-мод ќоил шуд, ташкилоту со-змонњои бонуфузи байнал-халќї, аз љумла, СММ, САЊА,СЊИ, Бонки умумиљањонї, Фон-ди байналмилалии асъор, Бон-ки Осиёии рушд, Бонки исло-мии рушд ва дигар субъектњоифаъоли байналхалќї ба Тољи-кистон дасти кумак ва њамкорїдароз карданд. Маќоми кишвардар сиёсати минтаќавї ва бай-налхалќї хеле истењком ёфт.Тољикистон иштирокчии фаъо-ли созмонњои њамгироии минта-ќавиву байналхалќї чун ИДМ,СЊШ, ЕврАзЭС, Созмони њам-кории иќтисодї, Созмони Њам-корињои Исломї буда, пайвас-та талош ба он дорад, ки тавас-сути тавсеаи ин њамкорињомасъалањои мубрами иќтисоди-ву сиёсиро њал кунад ва њамза-
мон, барои рафъи хатаротифаромиллии љањони имрўза дариттињоди кишварњои манфиат-дор наќши фаъоли худро дош-та бошад. Имрўз њама эътирофкардаанд, ки Тољикистон таво-нист бо туфайли сиёсати воќеъ-бинона ва прагматикии Прези-дент Эмомалї Рањмон дар му-ќобили љунбиши Толибон вагурўњњои террористии байнал-халќї мавќеи устувор ва босу-бот ишѓол намояд ва даррафъи ин мушкилот ба марду-ми Афѓонистон ва њам љомеаибайналмилалї кумаки воќеиихудро расонад.
Президенти Тољикистон азрўзњои нахуст таъйиноти муњи-ми сиёсати хориљии кишварродар партави фароњам оварда-ни шароити мусоид барои руш-ди босуръати иќтисодї ва не-руафзоии иќтидори дохилиимамлакат арзёбї менамуд. Инњадаф стратегияи санљидашу-да, мутавозин, асоснок ва до-рои механизмњои муассири ро-битањову њамкории фаъол боњама кишварњо ва субъектњоиравобити байналмилалро таќо-зо дошт. Бояд таъкид кард, китатбиќи стратегияи минтаќавїва байналмилалии Тољикистондар даврони нињоят мураккаб,пуртаззод ва њассоси таърихибашар љараён мегирад. Шинох-ти даќиќ ва объективии мазму-ни аслии равандњо ва тамоюло-ти муњимтарини рўз нињоятмушкил аст, зеро онњо бар зам-ми печидагї ва манфиатљўиичандљониба басо мутањаррикњам мебошанд. Аз ин рў, бар-расї, идроки мазмуни воќеї вамутаноќизи онњо баѓоят зарурмебошад ва метавон гуфт, киЭмомалї Рањмон бо камолидиќќату назокат ба умќи инмасъала расида ва бар асосион сиёсати худро таъйид наму-дааст.
Барњаќ, дар таърихи навинкаломи Президент андеша вапешнињодњои гуманистии ў дарбузургтарин ва баландтаринминбарњои љањон садои милла-ти тољик аст, ки ба ѓуруру ифти-хор ва бо камоли шоистагї та-нинандоз аст.
Дар маљмўъ, сиёсати мута-возини хориљї, мавќеи равша-ну устувор дар мубориза барзидди ифротгарої, бунёдгарої,терроризм, ќочоќи маводи му-хаддир ва тањдиду хатарњоидигари глобалї, ширкати амалїва эњсоси масъулияти Сарваридавлат дар њалли масъалањоимубрами умумиинсонї сабабшудааст, ки Тољикистон узвифаъол ва соњибэњтиромиљомеаи љањонї гардад. Индастоварди барљастаи миллї ватаърихї, дар воќеъ, бо корупайкори Президент ЭмомалїРањмон марбут мебошад.
Татбиќи њадафи сиёсї бамеханизми хосе такя мекунад,ки он усулу равиши муназзамва сабки хоси давлатдориродар бар мегирад. Ба ин маънїпешво на танњо идея ва барно-маро пешнињод мекунад, балки
онро дар асоси ќабули ќаро-рњои сиёсї ва фароњам овар-дани заминањои муносиб татбиќменамояд. Ба Эмомалї Рањмонмуяссар шуд, ки дар муддатикўтоњ маќомоти мањаллии њоки-миятро барќарор намуда, ботаљдиди шохањои њокимиятидавлатї тартиботи ќонуниро ботакя ба манфиати мардум љорїнамояд, фаъолияти вазоратњо,идораву кумитањои давлатро банизом оварад. Дар натиља, халќбовар кард, ки њукумат устуворшудааст ва ќодир аст амният,пешрафт ва бењбуди љомеаротаъмин кунад. Аслан, наќшањова пешнињодоти Сарвари киш-вар дар баробари хусусиятибарномавии худ ѓолибан бомеханизму василањои мушах-хаси расидан ба њадаф мусал-лањ мебошанд.
Љањоншиносии таърихї вамиллии мардуми тољик, ки љавњ-ар ва љанбањои аслии он дарсуханронї, маќолот ва китобњоиСарвари давлат баррасї шуда,ба консепсияи муназзаму му-каммал мубаддал гардидааст,фазои маънавии љомеаро боѓояњои њаётбахши миллї шо-доб намуд. Манзури мо ташак-кули љањоншиносии миллї, бу-нёди нињодњои сиёсиву мафку-равї ва амалњои муносиб ба онмебошанд, ки пайваста бо та-шаккули рукнњои давлатдорїдар холигоњи маънавии љамъи-ят тањкурсии кохи муњташамимаънавиёт, фарњанг ва тамад-дуни миллиро эњё намуданд.
Пешво бо назардошти ман-фиатњои аксарияти љомеаќодир аст оммаро ба њалли про-блемањои њаётан муњими халќудавлат тањрик бубахшад. Пай-равии оммавии мардум аз сар-вари худ дар асоси бедор кар-дани ѓайрату ташаббуси ода-мон бо такя ба истеъдоди худо-доди пешво имконпазир мегар-дад. Таърихи беш аз бистсолаиТољикистони соњибистиќлолшоњид аст, ки дар лањзањои таќ-дирсоз пешвои миллї тавонистљомеаро дар иљрои вазифањоибузург рањнамої кунад ва мар-дум њам бо камоли иродат сар-вари худро пайравї кунанд.Мубориза бар зидди љиноятко-рии муташаккил, терроризм,ќочоќи маводи мухаддир, пасткардани сатњи камбизоатї дарљомеа, рушди соњибкорї, танзи-ми расму оинњои миллї, даъватба сохтмонњои азими аср – не-ругоњњои бузурги кишвар, сохт-мони роњњои оњан, наќбњои Ис-тиќлол, Озодї, Дустї, Шањрис-тон ва садњо ибтикороти дигарбо њамраъйии комил ва ширка-ти фаъоли мардуми кишвар бадаст омадааст. Суханронивумурољиатњои Сарвари миллатба мардуми кишвар њамеша азљониби љомеаи Тољикистон да-стгирї ва њамовозии воќеїёфтаву меёбад, чун ин тадби-рњо сариваќтї, самимона ва бадарки воќеияти имрўза ба миёнгузошта мешаванд. Намунаи
миллатЌавми бесарвар тани бесар бувад.
(Давомаш дар сањ. 6)
6
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015 E-mail: [email protected]
Украина бо Русия дар бораи харидории гази Русия барои се моњи дигар ќарордод имзо кард .
Касе, ки бештар дўстамон медорад, зудтар аз мо меранљад.МенандрМММММењри Ватанењри Ватанењри Ватанењри Ватанењри Ватан
дастгирии њамаљонибаи мар-дум аз ташаббусњои пешвоимиллї дар мавриди сохтмонинеругоњи Роѓун мањсуб меша-вад. Њар шахси мушоњиди онрўзњо медид, ки чи гуна марду-ми Тољикистон бо эњсоси олиимењанпарастї ва бовар ба фар-дои нек ва ниятњои бузурги сар-вари худ сањмияњоро дастрасменамуданд.
Президент камбизоативунодориро, ки љанги шањрвандїба миён оварда буд, њанўз дарсолњои 90-уми асри гузашта азљумлаи бузургтарин монеањодар роњи худшиносї ва вањда-ти миллї арзёбї намуд. Камби-зоатї барои мардуми нодорроњ ба сўи маърифатро мебан-дад, нобаробарии иљтимої, бе-адолатї, бемаърифатї, фасод,риоя нашудани њуќуќњои мар-дум ављ гирифта, теша ба ре-шаи вањдати миллї мезанад.Бо таваљљуњ бо ин матлаб Раё-сати олии кишвар барномаи гу-стурдаи Стратегияи паст карда-ни сатњи камбизоатиро тањия вадар амал татбиќ намуд, ки дарнатиљаи он сатњи камбизоатїдар кишвар поён омада, аз 80%- и охири солњои навадум то ба32% коњиш ёфтааст.
Пешвои миллї њамчун кафи-ли адолат, ќонуният ва тартиботбо њифзи амнияти шањрвандоназ худсарињои бюрократия,ќонуншиканињо, њимояти њуќуќва озодињои шањрвандон фа-зои муносиби эљоди ќонун вариояти онро устувор намуд. Ра-ванди мазкур дар шароити гу-зариш аз љомеаи тоталитарї бабунёди асосњои љомеаи демок-ратї, дар њоле ки нињодњоиљомеаи демократї ва шањр-вандї дар кишвари мо дар роњикамолот гом мебардоранд, хелекорсозу муассир хоњад буд.
Миллати тољик дар марњи-лаи басо њассоси таърих си-мои пешвои худро дар шахси-яте дид, ки ў аз ќалби мардумбархоста ва бо садоќати бена-зир ба халќ ва ба ин марзу бумдар замони бенињоят муракка-би гузариш рисолати пурмасъ-улиятро ба дўш гирифтааст.Эмомалї Рањмон дар рўзи на-хустини ба сари ќудрат омада-наш изњор карда буд, ки: «Корихудро аз сулњ сар хоњам кард.Ман тарафдори давлати де-мократї ва њуќуќбунёд мебо-шам. Мо њама бояд ёру баро-дар бошем, то ки вазъиятроором намоем.»
Дар ин иборати софу сода,ки дар фазои ѓуборолуди яъсуноумедињо бо ихлосу муњаббатсадо дод, як љањон маънї ва ка-лиди кушоиши њама уќдаву муш-килот нуњуфта буд. Ин нидоиСарвари навќирони тољикон натанњо паёми сулњу созиш, бал-ки занги бедорї, бозгашт баасолати зиндагї ва эњёи иќти-дори рўњонї буд, ки миллатитољикро дар дарозои њазорсо-лањо зиндаву поянда медошт.Ин нияти олї ва садоќату сами-
мияти Президент бо талошњоихастагинопазири бедареѓ ваљоннисоронаи ў воќеъият пай-до намуд, беш аз он, ваќт ватаљрибаи таърихии беш аз би-стсолаи љомеаи навини тољиконисбот кард, ки роњи пешггириф-таи Эмомали Рањмон алтерна-тиваи дигар надошт.
Сарвари давлат на танњодар ќаламрави сиёсат ва идо-раи давлат ба дастовардњоиазим муваффаќ шуд, балки бозаминагузории асосњои иќтисо-диёти нави миллї барои тавсеава пешрафти устувори муноси-батњои бозоргонї ва иќтисоди-ёти озод роњро њамвор намуд.
Пойдевори иќтисодиётимиллии Тољикистон аз оѓоз ботаваљљуњ ба манфиати тамомитабаќањои ањолии кишвар бу-нёд нињода шуда, низоми навепайрезї гардид, ки муњити озо-ду мувофиќро барои фаъолия-тњои иќтисодии инсону љомеафароњам овард.
Дар ибтидои солњои навадиќтисодиёти харобгаштаи мам-лакат њама риштањои иртиботидохилї ва беруниро аз дастдода, ниёзманди тадбирњоиоќилона ва таъхирнопазир буд.Ќудрат ва иродате лозим буд,ки дар миёни он њама печида-гии авзои сиёсиву иљтимоїмасъалањои доѓи рўзмарраииќтисодиро дар иртибот бо дур-намоњои он ва консепсияиљомеи рушди мамлакат њаллуфасл намояд. Эмомалї Рањмонбо њусни тадбир, поймардї,ташхиси дурнигаронаи њада-фњо ба тањаввулоти бунёдї дарсохтори иќтисод ва шуури иќти-содии љомеа комёб гардид. Бар-номањои муассиру натиљабах-ши ислоњоти иќтисодї ва ташак-кули заминаи ќонунгузории му-носиб ба он ки Њукумати Тољи-кистон бо сарварии Президентба камоли кордонї роњандозїнамудаанд, иќтисодиёти киш-варро то ба узвияти Созмониумумиљањонии савдо вусъатурифъат бахшид ва бо иќтисодиљањонї пайванд дод.
Пайвастан ба низомиљањонии иќтисод ва бо фазоииттилоотии дунёи имрўза, бароњ андохтани муомилоти пур-вусъати иќтисодиву фарњангїбо соири кишварњои рубъимаскун, манзалати љањонї пай-до кардани ёдгорињои модди-ву маънавии таърихї ва оинутаомули тољикон, ба хусус, рас-мияти љањонї пайдо карданиНаврўзи Аљам, маќоми шомихушоистаи Эмомалї Рањмон дарбузургтарин маљмаа ва ќону-нњои љањон бо пуштибонї азњаќќу њуќуќ ва манофеи милла-ти тољик ва бо баррасиву пай-
гирии мушкилањои оламшумулаз љумлаи ибтикорот ва дасто-везњои бисёр муњими халќи то-љик ба раванди љањонї шуданмањсуб мешаванд. Эљоди пай-вастагї бо шевањо ва таомуло-ти пешќадами љањони муосир,татбиќи имконоти технологияииттилоотї ва фановарї, ки дармаърази андешањои амиќиПрезидент ва дар мењвари тас-мимгирињои сиёсиву иљтимоииў ќарор доранд, тафаккуриљомеа, бахусус, тафаккури на-сли навхезро ба љодањои навузамонї роњнамої менамояд, киаз самти дигаре иртиботи киш-вари моро бо тамаддуни пеш-рафтаи башар таќвият мебах-шад. Дар густураи назари Эмо-малї Рањмон муњимтаринмасъалањои љомеаи љањонї ѓун-љоиш ёфта, дар роњи њаллуфасли онњо бо таваљљуњ ба им-конот ва иќтидори созмонњоибайналмилалї тадбирњо вабарномањои судманде аз љони-би Сарвари тољикон тањия ваманзур шуданд, ки бароиањолии тамоми сайёра дороиањмияти хос мебошад. Татбиќибарномаи пурвусъати «Об ба-рои њаёт», ки бо пешнињодиПрезиденти Љумњурии Тољики-стон дар саросари олам љара-ён дорад, аз љумлаи чунин иб-тикоротест, ки бо сарнавиштиимрўза ва ояндаи љомеаи ба-шарї иртибот мегирад.
Тољикистон аввалин кишва-рест, ки дар байни давлатњои рўба инкишоф барои ноил шуданба Њадафњои Рушди Њазорсо-ла бо дастгирии Созмони Ми-лали Муттањид самтњои асосииСтратегияи Миллии Рушдробарои солњои 2007-2015 тањиякарда буд. Маќсади асосї азиљрои ин барнома љорї наму-дани низоми самарабахш вашаффофи идораи давлатї, бу-нёди љомеаи шањрвандї ва таъ-мини минбаъдаи рушди муназ-зами иќтисодї мебошад. Тат-биќи самарабахши он ба инки-шофи бомаром ва муназзамииљтимоиву иќтисодии кишвармусоидат намуд. Дар ин даврамаљмўи мањсулоти дохилї 45,6миллиард сомонї ва афзоишивоќеии он 6,7 фоизро фароњамовард.
Тавассути воридоти техни-каву технологияњои муосир фа-ќат солњои 2012-2014 зиёда аз1000 коргоњи доимї, мавсимї,инчунин, корхона ва иќтидо-рњои нав таъсис дода шудаанд.
Дар доираи ин њадафњо со-лњои охир дар кишвар неругоњибарќи обии «Помир-1» ва 26неругоњи хурди барќї ба исти-фода дода шуда, тибќи шарт-номањои сармоягузорї бо шир-
катњои Русия ва Эрон сохтмонииншооти бузурги гидроэнерге-тикї, аз љумла, НБО-и Роѓун,Сангтўда-1 ва Сангтўда-2 мав-риди истифода ќарор гирифта-аст. Лозим ба таъкид аст, ки дарсурати татбиќи амалии дурна-мои рушди соњаи энергетикаиТољикистон то соли 2025 даркишвар њамасола зиёда аз 80миллиард киловатт-соат неруибарќ истењсол хоњад шуд.
Дар љодаи аз бунбасти ком-муникатсионї баровардани То-љикистон сохтмони роњу пулњоидорои ањамияти љумњуриявї вабайналмилалї яке аз њада-фњои стратегии Њукумат ба шу-мор меояд. Кушода шуданироњњои мошингарди Кўлоб-Хоруѓ-Кулма-Ќароќурум, панљпул дар марзи миёни Тољикис-тону Афѓонистон, таљдиди роњиДушанбе-Ќўрѓонтеппа-Кўлоб,Душанбе-Хуљанд – Мастчоњ,инчунин, идомаи босуръатитаљдиди шоњроњи Душанбе-Ну-робод-Љиргатол-Саритош дарсамти рањої аз бунбасти ком-муникатсионї ва рушди иќтисо-дии кишвар дастовардњои му-њим мебошанд. Соли 2007 дарпайи оѓози бунёди Пули дўстїдар Панљи Поён-Бандари Шер-хон – гузаргоњи бузурги байнал-милалї эљод шуд, ки Тољикис-тонро бо Афѓонистон, Покис-тон, Эрон ва бандарњои обњоигарм мепайвандад.
Барои рањої бахшиданикишвар аз бунбасти коммуни-катсионї танњо дар панљ солиохир 5 миллиард сомонї, азљумла, соли 2014 зиёда аз якмиллиард сомонї равона гар-дида, дар се соли оянда људонамудани беш аз 3 миллиардсомонї пешбинї шудааст. Дарин раванд, азнавсозии роњимошингарди Душанбе-Турсун-зода, роњњои Душанбе - Ќўрѓон-теппа - Панљи Поён, Айнї – Па-нљакент, Душанбе – Хоруѓ - Кул-ма (ќитъаи Шўрообод-Дарвоз),Восеъ – Ховалинг, бунёди роњиоњани Душанбе-Ќўрѓонтеппа(ќитъаи Вањдат-Ёвон), таљдидусохтмони роњњои байналми-лалї ва минтаќавї амалї шудаистодааст. Њоло лоињаи роњњоиДарвоз – Ванљ (сарњади ноњияиРўшон) ва Хуљанд – Исфараомодаи татбиќ мебошад. Тат-биќи ин лоињањо Тољикистонробо дигар кишварњои њамсоя вабо инфрасохтори коммуникат-сионии минтаќавї пайваст хо-њад кард.
Њоло дигар барои њама рав-шан аст, ки ин барномањои фа-рогири ояндасоз, ки бо сарварїва роњнамоии Эмомалї Рањмонтарњрезї шудаанд, бо таваљљуњба њимояи манфиатњои миллї,
Пешвои миллатњифзи дастовардњои истиќло-лият, барќарории суботи сиёси-ву иљтимої ва вањдати миллїмуайянкунандаи самтњои фаъ-олияти Президент, МаљлисиОлї, Њукумати Љумњурии Тољи-кистон, маќомоти иљроияињокимияти давлатии вилоятњова шањру ноњияњо, сохторњоихудидораи мањаллї, корхонавумуассисањои давлативу ѓайри-давлатї, инчунин, њизбњои сиё-сї, иттињодияњои љамъиятї ваинститутњои љомеаи шањрван-дї мебошанд.
Баргузории љашнњои бузур-ги миллї, арљгузории нобиѓагонва номоварони гузашта бо иб-тикор ва иќдомоти хуљастаиПрезидент аз таъриху фарњан-ги миллат ганљњо ва њикматњоеберун овард, ки худшиносиитољиконро дар миќиёси љањонвусъат бахшид. Яъне, њадаф азшинохти таърих, њикмату фар-њанг ва забону адабиёти олам-гири ниёгон шинохти маќомиљањонии миллати хеш аст. Роњ-бари давлат ба худ ва ба њам-миллатони хеш њамин маќом вањиммати олиро њадафи корупайкор, рисолати будану зис-тан донист бо эътимод ба но-муси миллии тољикон, ки дармаърифати ин маќоми љањонїмуваффаќ мешаванд ва ба шо-истагї аз пешгузаштагон ном-бардорї мекунанд.
Эмомалї Рањмон худ ду-рахшонтарин шахсиятест, киин рисолати муќаддаси ор-монї дар саропои фитраташбо шукўњи тамом таљаллї кар-дааст, нахустин тољике аст, кидар маснади олии роњбарїкишвари моро дар арсаи љањонинтишор дод ва ба раѓми тољик-ситезињои дохиливу хориљї бокамоли љасорат Тољикистонробо он њама сармояњои бузургифарњангї ва тавонмандињоикунуниаш дар бунёди давлатидемократї дар саросари дунёаз маќоми арљманде бархур-дор намуд.
Феълан падидаи пешвоимиллат мавзўи бањсу мунози-рањои назарї набуда, амривоќеии таърихи навини тољиконаст. Воќеияти падидаи ЭмомалїРањмон њамчун пешвои миллїрўшану мусаллам аст. Мањбу-бияти беназири Президент дармиёни хурду бузурги мамлакат,обрўву эътибори арзандаи ўдар љањон ва олами сиёсат бањайси паёмовари сулњу вањдатхуд њуљљати барозандаи эъти-рофи маќоми таърихии Пешвоитољикон мањсуб мешавад, ки онњам мояи ифтихор ва њам сар-мояву сарвати миллии мост.
Носирљон САЛИМЇ,Холањмад САМЕЪ
(Аввалаш дар сањ. 5)
САДОЌАТОИН
7
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015E-mail: [email protected]
Њељ амалеро аз меъёр зиёд накардан – ин аст ќонуни зиндагї.Публий Теренсий
Вазирони дифои Гурљистону Туркия ва Озарбойљон 2 апрел дар Тифлис бо њам мулоќот ва њамкорињои низомиро баррасї карданд.
АААААхбори навинхбори навинхбори навинхбори навинхбори навин
ЊАМОИШ
Сипас, А.Абдуллозода азнаќши љавонон дар њаёти сиё-сии кишвар њамчун неруи созан-да ёдовар шуд. Мавсуф дониш-љўёнро ба бедориву њушёрїдаъват намуда, зикр кард, ки азсоли 1992 то соли 1997 дарљанги шањрвандї 100 њазормардуми Тољикистон кушта шу-дааст, дар њоле, ки ИттињодиШўравї дар 10 соли буду бошашдар амалиётњои љангї дар Афѓ-онистон њамагї 10-15 њазор ас-кар талаф додааст. Аз ин рў,
љавонон ба њар гуна њизбњовуљамъиятњо њамроњ нашаванд,дар сомонањои иљтимої бо шах-сони ношинос суњбат накунандва дар бораи худ маълумот на-дињанд, зеро гурўњњои тундгаромањз ба воситаи шабакањоииљтимої ба шуури љавонон таъ-сир мерасонанд. Солњои љангишањрвандї њанўз аз хотирњо зу-дуда нашудаанд, ки модари то-љик то се рўз дар навбати нонмеистод ва оќибат бо дастонихолї ба хона бармегашт. Зўро-
варию вањшоният дар њама љоњукмфармо буд. Сад шукр, ки босаъйю кўшишњои фарди баоруномуси миллат Эмомалї Рањ-мон мо ба сулњу субот ва вањда-ти миллї расидем. Таъсиси сти-пендияњои Президентї, грантњо,квотањо, бунёди толорњои вар-зишї ва чандин иќдоми некидигар гувоњи онанд, ки ЉанобиОлї нисбат ба љавонон та-ваљљуњи хоса дорад ва ба онњотакя мекунад. Биёед, ба ин эъти-моду боварї сазовор бошем.
М.Хидирова дар мавридинаќши зан дар љомеа суханонисудманд гуфт. Аз љумла, ќайд
кард, ки имсол назар ба солњоипешин шумораи донишљўдухта-рон ба маротиб афзудааст ва иназ манфиат холї нест. Зеро да-раљаи маърифатнокии зан бафарзанд мегузарад ва дониш-манд будани модар дар тарбияифарзанд наќши муњим дорад.Албатта, зиндагї бе мушкилїнест, вале зан бояд тањаммулпа-зир бошад ва ба донишу вази-фааш маѓрур нашуда, шавњар-ро њамеша њурмат намояд.Имрўз дар љомеаи мо падидаидигари номатлубе пайдо шуда-аст, ки падарону модарони худ-ро ба хонаи пиронсолон ба их-тиёри хонаи калонсолон вомегу-зоранд. Шахсе, ки ба падари худ,ки ўро таълиму тарбия додааст,рањм намекунад, чї гуна метаво-над ѓамхори дигаре бошад? Њељгоњ чунин худпарасту худхоњ на-бошед ва ба мусибати дигаре бе-тарафї зоњир накунед. Инсон азтаваллуд то марг ба тарбия муњ-тољ аст ва имрўз, ки барои шумоњама шароит муњайёанд, омўзед,то дар зиндагї дар намонед.
РОБИТА
ИЌДОМ
Њадаф аз вохўрї вусъати њамкорињои маърифатгоњи мо босоњаи маориф ва илми Туркманистон арзёбї гардид. Зимни суњ-бат сафир иброз дошт, ки тибќи наќша аз 11-ум то 16-уми майисоли равон њафтаи фарњангии Туркманистон дар Тољикистон дарназар аст ва ширкати донишљўёни туркман дар ин чорабинї муво-фиќи матлаб мебошад.
Ректор дар навбати хеш зикр кард, ки шањрвандони Туркманис-тон, ки дар таълимгоњи мо тањсил менамоянд, њамеша мавриди да-стгирї ќарор мегиранд. Аз љумла, раёсати донишгоњ тасмим гириф-та, ки барои бењтар гардидани сатњи забондонии муњассилини тур-кман курсњои омўзиши забонњои тољикї ва русї ташкил намояд.
Дар охир љонибњо ба њамдигар туњфањои хотиравї супориданд.
Дар арафаи љашни Наврўзи оламафрўз ба 31 нафар ятими кул-ле, ки дар донишгоњ тањсил менамоянд, аз љониби Иттифоќи касабаидонишљўён ба миќдори 200 сомонигї кумакпулї таќдим карда шуд.
Дар њамоише, ки ба ин муносибат барпо шуд, ректор Н.Салимїаз раванди тањсили муњассилин пурсон гардида, зикр кард, ки ра-ёсат њамеша омодаи дастгирии ин зумра толибилмон мебошад.Мавсуф, њамзамон, аз ѓамхорињои Сарвари давлат, Љаноби Олї,муњтарам Эмомалї Рањмон нисбат ба ятимон ёдовар шуда, иброздошт, ки дар партави дастуру њидоятњои Президенти кишвар роњ-барияти тамоми сохторњо муваззафанд, ки ба ятимон дасти ёрїдароз намоянд.
Сарвари таълимгоњ, инчунин, аз таъкид дошт, ки дар посух баин гуна мењрубонї ва ѓамхорињои њукумати мамлакат донишљўёнролозим аст, ки бо бањои хубу аъло тањсил намоянд ва оянда бароирушду тараќќии соњоти мухталифи љомеа сањмгузор гарданд.
Дар фарљом чанд тан аз толибилмон барои кумакњои пайвастаба ректор изњори миннатдорї намуданд.
Баланд бардоштани завќи њунаромўзї, тайёр намудани љавон-духтарон барои бунёди оилаи солим, дастгирї ва дарёфти духта-роне, ки њозирљавобанду њунари сарояндагї доранд ва ташаккулиинсондўстиву мењанпарастї дар ќалби онњо ва мубориза алайњињама гуна амалњои номатлуб, аз ќабили танфурўшї, хариду фур-ўши одамон, хушунату зўроварии рўњию љисмонї нисбат ба зано-ну духтарон маќсаду мароми ин озмун ба њисоб мерафт.
Озмун аз чор шарт иборат буд: пешкаши бењтарин либоси арўсї,ороиши мўй дар 10 даќиќа, печонидани лўхтак дар парпеч дар 5даќиќа ва мањорати сароидани суруди «Алла». Њамчунин, одобирафтору гуфтор, либоси миллї ва мўи дарози тољиконаи духтаронба назар гирифта мешуд.
Ба њайати њакамон Фирўза Тошпулодова, мудири кафедраиматематикаи байнифакултавї, Муњаббатхон Рустамова ва Зебу-ниссо Латифова, кормандони китобхона, шомил буданд. Дар саб-ќат аз факултаи забони англисї Азима Сариева, аз факултаифилологияи тољик Умедахони Абдуќањњор, аз факултаи биологияМоњрўи Мадаюб ва аз факултаи педагогика Гулбону Абдуева шир-кат варзиданд. Дар озмун Азима Сариева ва Умедахони Абдуќањ-њор дар њама шартњо бартарї нишон доданд ва дар озмуни шањрїяке аз инњо донишгоњи моро муаррифї хоњад кард.Њар як муаллим методи дар-
сгузарии худро дорад ва ин бадонишу мањорату малакаи ом-ўзгор вобаста аст. Собиќадо-рони соњаи маориф дар семи-нару машваратњо ва тавассутимаљаллањои илмї, адабиву фа-рњангї усули нави таълимротарѓибу ташвиќ менамоянд, кидар он бештар талаба боядфаъол бошад. МањмудзодаОбидљони Бекназар, омўзгорикафедраи адабиёти тољик, дартаълими фанни адабиёти муо-сири тољик иќдоми наверо пешгарифтааст. Мавсуф тасмимдорад, ки шоирону нависанда-гони муосирро, ки дар ќайдињаётанд, ба дарс даъват кар-да, онњоро бевосита ба дони-шљўён муаррифї намояд. До-нишљўён метавонанд шарњињол, фаъолияти эљодї ва дигарпањлўњои зиндагии шоирро бе-восита аз худи ў шунаванд ваба суолњояшон посух гиранд.Тавре О.Мањмудзода ба мо иб-роз дошт, ў ният дорад БозорСобир, Сайидалї Маъмур,Ўрун Кўњзод, КароматуллоМирзоев, Сорбон, РустамиВањњоб, Гулрухсор, Фарзона ва
дигар адибонро ба дарсњояшдаъват намояд.
Алњол дарси аввал бо иш-тироки шоири мањбубу ширин-калом, муаллифи Сурудимиллї Гулназар Келдї баргу-зор шуд, ки ба донишљўён пи-санд омад. Бовар дорем, ингуна дарсњо дар хотири толи-
охўрии раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи наздиЊукумати Љумњурии Тољикистон Махфират Хидировава раиси Кумитаи кор бо љавонон варзиш васайёњии назди Њукумати Љумњурии ТољикистонАњтамљон Абдуллозода бо донишљўён 1-уми апрелбаргузор гардид. Сараввал ректори донишгоњ,академик Н.Салимї љамъомадро ифтитоњ бахшида,аз љумла, таъкид дошт, ки солњои охир ба равияњоюсозмонњои тундгарою ифротї пайвастани љавононаз мавзўъњои доѓи љомеа гардидааст ва дар инњамоиш низ ин масъала мавриди муњокима вабаррасї ќарор хоњад гирифт.
Љавонон такягоњи давлатанд
билмон абадї наќш мебандандва барои пешрафту такмилидониши онњо наќши муассирмегузоранд. Ин иќдом лоиќидастгирист ва агар омўзгоронидигар фанњо низ аз ин равандистифода баранд, барои му-њассилин хотирмону манфиат-бор мешавад.
Шунидан кай бувадмонанди дидан
Вусъати њамкорињоИшангулї Аманлиев, сафири Туркманистон дар Тољикистон, бадонишгоњ ташриф оварда, бо ректор, академик Н.Салимїмулоќот намуд.
ОЗМУН
«Навои љовидон»-барои духтарон
Бо ташаббуси шуъбаи тарбия ва раёсати кор бо занон ва оилаимаќомоти иљроияи мањаллии њокимияти давлатї дар шањри Душанбе31-уми марти соли љорї озмуни маърифатї-фарњангии «Навоиљовидон» миёни љавондухтарони донишгоњ баргузор гардид.
МАДАД
Ятимон пайвастадастгирї меёбанд
Масъули сањифа Илњоми АБДУЛЛО
В
8
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015 E-mail: [email protected]
Як муассисаи мустаќили пажўњишї Ироќу Афѓонистон ва Покистону Украинаро дар миёни 10 кишвари хатарноки љањон љой додааст.
Зиндагї бикун, вале њамеша дар хотир дор, ки зиндагї басо кўтоњ аст.Горатсий
Издивољи хешутаборї аз нигоњи шумо
Бибигул РАЉАБОВА,муаллимаи факултаихимия
Раљаб НУРОВ, донишљўисоли 1-уми факултаизабони англисї
Холнисо ЉОРУБОВА,донишљўи соли 2-юмифакултаи филологияитољик
Зариф БОЗОРОВ,омўзгори факултаииќтисодиёт ва идора-кунї дар соњаи маориф
Дилрабо РОЗИЌОВА,донишљўи соли 4-умифакултаи педагогика
Андешаи ман нисбат ба масъалаи доѓи рўз, яъне, ни-коњи хешутаборї манфист. Чунки љомеаи солим аз оилаисолим ва насли солим ташаккул меёбад ва насли солимаз никоњи хешутаборї ѓайриимкон аст. Боиси таассуфаст, ки дар љумњурии мо беш аз 25 њазор кўдак маъюбанд,ки 60-70 дар сади онњо аз издивољњои хешутаборї вабеморињои модарзодї мебошанд. Сарчашмаи ин њамабедодгарињо худи шањрвандон мебошанд, чунки ба ќавле,молу сарватам бегона нашавад гуфта, ба никоњи хешута-борї розї мешаванд. Онњо фикр намекунанд, ки ин хата-рест барои аз байн рафтани миллат ва давлати соњиби-стиќлоли мо ва баъди солњои тўлонї кўдаки онњо маъюбба дунё меояд ва сабаби пароканда шудани оилаи љаво-ни онњо мешавад. Банда њамчун иќтисодшинос ба чунинаќидаам, ки ин 25 њазор шањрванде, ки маъюб њастанд,агар дар корхонаю муассисањо кор ва фаъолият менаму-данд, тасаввур кунед, ки чї ќадар вазъи иќтисодии оилаионњо баланд мешуд.
Президенти Љумњурии Тољикистон, муњтарам Эмо-малї Рањмон ба ташаккули оилаи солим ва наќши оиладар пешрафти давлат ва тарбияи насли наврас мунта-зам ањамияти хоса зоњир намуда, аз љумла, иброз дош-таанд, ки «Оила њамчун падидаи иљтимоиву њуќуќї ма-њаки асосии љамъиятро ташкил дода, дар сатњи Консти-тутсияи кишвар барои њифзи он ва тањти ѓамхории мах-суси давлат фаро гирифтани модару кўдак аз љонибињукумати кишвар чорањои зарурї андешида мешавад.Лозим ба ёдоварист, ки оила асоси давлат ва љамъиятмебошад ва давлат оиларо њамчун љамъият њимоя на-муда, барои бунёди оилаи устувор ва ба воя расиданинасли солим талош меварзад. Аз ин рў, барои ташкилиоилањои солим ва тарбияи дурусти фарзандон, таъми-ни пойдории оилањо ва пешгирии никоњи хешу таборїва пешгирии беморињои сирояткунанда муќаррар на-мудани назорати тиббии шахсони издивољкунанда пешаз бастани аќди никоњ мувофиќи маќсад мебошад.
Яке аз масъалањои доѓ имрўз дар љомеа издивољихешутаборї мебошад, ки зиёд мушоњида мегардад.Натиљаи ин никоњ носолим таваллуд шудани фарзанддар оила мегардад, ки боиси ѓаму андўњи волидайншуда метавонад. Бењтарин неъмат барои падару мо-дар фарзанд аст ва шоири бузург Абдурањмони Љомїдуруст фармудаанд:
Њељ неъмат бењтар аз фарзанд нест,Љуз ба љон фарзандро пайванд нест.Њосил аз фарзанд гардад коми мард,Зинда аз фарзанд монад номи мард.Имрўзњо аз сабаби кам будани маош бисёре аз
љавонони мо ба Русия ба муњољирати мењнатї мера-ванд ва баъзе бо касалињои сироятї бармегарданд.Барои њамин, зарур аст, ки љавонон барои солимииоилаи худ пеш аз издивољ аз муоинаи духтур гузаранд.Дар аксар мавриди никоњи хешутаборї падару мода-рон гунањгоранд, дар њоле ки онњо бояд ба љавононроњи дурусти њаётро нишон дињанд.
Дар ташкили оила њар як инсон андешаи худродорад. Як кас аз њамсабаќон њамсар интихоб мекунад,дигаре њамсояро ва баъзењо аз ќавмњои хеш, яъне, азхешу табор зан мегиранд. Пеш аз он ки љавон њамса-фари њаётии худро интихоб мекунад, љињатњои мусбїва манфии издивољро дар тарозуи аќли худ бармека-шад ва мувофиќи раводиди худ амал менамояд. Ма-салан, агар аз дењаи худ зан бигирї, барои рафту омаддар тўй ва баъд аз тўй хеле ќулай ва каммасраф аст.
Мувофиќи моддаи 14-и Кодекси оилаи ЉумњурииТољикистон номгўйи њолатњоеро, ки њамчун монеаи аќдиникоњ эътироф шудаанд, аз инњо иборатанд:
-байни хешовандони наздик,-байни бародарону хоњарони ўгай,-байни фарзандхондагон ва фарзандхондашуда-
гон. Яъне, бастани аќди никоњ байни шахсоне, ки азљумлаи хеши наздик њастанд, иљозат дода намеша-вад. Манъи аќди никоњ байни хешу табори наздик беш-тар љанбаи тиббї, ахлоќї ва маънавї дорад.
Бунёди оила корест басе масъулиятнок ва мушкил. Бавоситаи пайванд гардидани ду љавон як оила бунёд ме-гардад, ки робитањои хешутабориро дар байни ду авлодба вуљуд меорад. Мушкилии асосї, ки аз никоњи хешо-вандї сар мезанад, ба фикри ман, чунин аст:
1. Бовар надоштан ба оне, ки келиншавандаи шумост.2. Таќсимоти мерос, яъне бегона намудани молу ме-
роси хонавода. Аммо ин њама мушкилоти дигар, ба вуљудомадани кўдакони носолим боиси талх шудани рўзгориљавонон мегардад. Дар аксар њолат мардњо ба таваллудикўдаки носолим фаќат занро гунањгор мекунанд ва бо из-дивољи дигар гўё љавобгариро аз зиммаи худ дур месо-занд. Тамоми ин мушкилот ва бори гарони зиндагї ба дўшиин зани танњо ва кўдаки носолим боќї мемонад. Ба умедиаз даст надодани меросе, ки ба як ќатра ашки кўдаки маъ-юб ќимат надорад, набояд ояндаи онњоро сўхт. Охир, тиф-ли солим боиси хушбахтии волидон ва ояндаи миллат аст.
Матлуба МУСТАФОЌУЛОВА,донишљўи соли 1-уми факултаиматематика
Никоњ шартномаи якљоя зиндагї кардани байнизану мард буда, баъзан аз тарафи яке аз онњо ё њардувайрон карда мешавад. Вайроншавии оила сабабњоигуногун дорад ва яке аз ин сабабњо фарзанддор на-шудан аст. Ман яке аз омилњои асосии вайроншавииоиларо дар никоњи хешутаборї мебинам. Тибќи гуф-таи табибон, њангоми никоњи хешутаборї генњо ба њамназдиканд ва ба њомиладоршавї мусоидат намеку-нанд ва сабаби безурётї мегарданд. Баъзан фарзан-дњои носолим ба дунё меоянд, ки боиси нигарониипадару модар аст. Албатта, дарднок аст барои падарумодар дидани фарзанди хеш дар њолати носолим ваонњо як умр рўњан азоб мекашанд. Бинобар ин, зангирифтан аз оилањои бегона, ба фикри ман, ба ман-фиати кор аст. Ѓайр аз ин, бо никоњи хешутаборї мум-кин аст муносибати хешу аќрабо вайрон шавад, агарон ду љавоне, ки ба њам издивољ кардаанд, рафтора-шон ба њам мувофиќ наояд.
Мусоњибон Парвизљони ЊУСЕЙН ва Љањонгири КАРОМАТУЛЛОЗОДА, донишљўён
Њасан АЛИЕВ, донишљўисоли 2-юми факултаизабон ва адабиёти рус
Издивољи хешутаборї аз љињати тиббї манъ кардашудааст. Тавре мебинем, имрўз дар Љумњурии Тољики-стон бисёре аз љавонон бо аммадухтар ё холаписара-шон оиладор мешаванд. Дар натиља аз онњо фарзан-дњои носолим ба дунё меоянд. Њастанд падару мода-роне, ки кўдакњои носолими худро, ки ба дунё меоранд,ба кўдакистонњо бурда месупоранд. Имрўз саросар кўда-конистонњои љумњурї аз кўдакњои носолиму ятим пуршудаанд, ки аксари онњо дар натиљаи издивољи хешу-таборї таваллуд шудаанд. Тавре медонем, соли 2015-ро Соли оила эълон кардани Љаноби Олї мањз ба хоти-ри баланд бардоштани солимии љомеа равона кардашудааст. Аз соли равон дар мактабњои тањсилоти умумїниз дарси «Маърифати оиладорї» таълим дода ме-шавад, ки ин њам барои хубтару бењтар шудани сатњиоиладории љавонон пешбинї шудааст. Агар чунин раф-тан гирад, ба миллати тољик хавфи аз байн рафтан тањ-дид мекунад, ки сабаби ягонаи ин боз њам оиладорша-вии хешутабории мардум мебошад.
Барои он ки оилаи солим бунёд намоем, моро за-рур аст, ки аввал фикр кунем ва баъдан оиладор ша-вем. Зеро агар ба хешу табори худ оила барпо намоем,дар оянда кўдакони носолим таваллуд мешаванд. Њан-гоме ки кўдакон носолим бошанд, оиларо солим гуфтанаметавонем. Аксари љавононе, ки бо хешу табори худоила барпо мекунанд, аз онњо кўдакони носолим бадунё меоянд, аз бањри кўдаконашон гузашта онњороба кўдакистонњо месупоранд. Ќисми дигарашон аз њам-дигар људо мешаванд, ки ин ба солимии миллат зарбаиљиддї ворид месозад. Чунон ки дар боло ќайд кардем,солимии љомеа аз солимии оила сар мешавад. Манњамчун як љавон ба тамоми љавонони Љумњурии Тољики-стон мурољиат мекунам, ки бо хешу табори худ оилабарпо накунанд, пеш аз оне, ки оиладор мешаванд,хубтар андеша кунанд, зеро фарзандони носолим, во-лидайнро ба азоби рўњї дучор мекунанд.
Сирољ ТОШОВ,донишљўи соли 4-умифакултаи биология
Нуќтаи назарНуќтаи назарНуќтаи назарНуќтаи назарНуќтаи назар
9
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015E-mail: [email protected]
31 март Вазорати дифои Чин гуфт, ки киштињои низомии ин кишвар хуруљи шањрвандони Чин аз Яманро ба охир расондаанд.
Аз дўсти хуб мањрум шудан вазнинтарин бадбахтии њар фард аст.Софокл
Мадењаи НаврўзМадењаи НаврўзМадењаи НаврўзМадењаи НаврўзМадењаи Наврўз
ЊИКОЯТИ АКСЊО
16 марти соли љорї
ањли донишгоњ На-
врўзро бо шукўњу
шањомати хоса таљлил
намуданд. Сараввал
ректори донишгоњ,
академик Носирљон
Салимї мењмонону
устодон ва донишљ-
ўёнро ба фарорасии
ин иди байналмилалї
табрику тањният гуфт.
Дар чењраи њамагон
шодиву дар ќалбњо
сурур эњсос мегашт.
Њамагон бо хотири
шоду табъи болида
гирди дастурхони
наврўзї ќарор дош-
танд. Ташрифи адибон
ва мењмонони дигар,
бо шумули Аскар
Њаким ба Наврўзи
донишгоњ шукўњу
эътибори тоза зам
кард. Зери садои
карнаю сурнай ањли
раёсати донишгоњ ва
мењмонон вориди
наврўзгоњ гаштанд.
Барномањои консер-
тии омодашуда пайи
њам намоиш дода
мешуданду шавќман-
дон раќс менамуданд.
Дар љашни наврўзии
донишгоњ, њамчунин,
якчанд сароянда таш-
риф оварданд. Аз
љумла, Фахриддини
Малик, Лола Азизова
ва Шуњрат Сайнаков
бо сурудњои худ њама-
гонро рўњу илњоми
тоза бахшиданд.
Гузориши тасвирї аз тантанањои наврўзї
10
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015 E-mail: [email protected]
Пулиси Ќазоќистон Рањматулло Њољї Эгамбердиев, муфтии пешини Ќирѓизистонро барои напардохтани андоз боздошт кард.
Рафиќатро дўст дор, вале фаромўш макун, ки ў метавонад душманат гардад.Сипион
НИЗОМИ КРЕДИТЇ
М
Принсипњо ва технологияњоибанаќшагирии раванди таълим
(Ќисмиякум)
Таљрибањо нишон меди-њанд, ки дар шароити истифодакардани технологияи кредитиитањсилот ташкил ва гузаронида-ни корњои таълимї бо донишљ-ўён ва омўзгорон таѓйир меё-бад. Дар чунин шароит доншљ-ўён дар назди зарурати ба тав-ри системанок ва дар давомисоли тањсил фаъолона дар ко-рњои таълимї иштирок намуданќарор мегиранд, ки чунин вазъбояд раванди ташкил ва гузаро-нидани корњои таълимиро бороњи гузариш ба шакли самара-ноки баёни маводи таълимї дармувофиќа бо фаъолнокии дони-шљўён њангоми баргузор шуда-ни мусоњибањо ва алоќањои пай-дарњам бо омўзгор комилан ди-гаргун созад.
Татбиќи технологияи креди-тии тањсилот нисбат ба худ кор-карди тарзи хоси муайян наму-дани сарбории солонаи таъли-мии омўзгоронро таќозо мена-мояд. Чи тавре ки ба њамаи момаълум аст, њисоби сарбориитаълимии омўзгорон дар шаро-ити истифодабарии техноло-гияи кредитии тањсилот бояд та-нњо дар асоси натиљањои баќай-дгирии элементњои нав ва асо-сии банаќшагирии равандиташкил ва гузаронидани корњоитаълимї, ки ба талаботи Стан-дарти давлатии тањсилоти олиикасбї (СДТОК) оид ба «Корњоитаълимї ва сарбории таъли-мии омўзгорон» љавобгў бо-шанд, ба роњ монда шавад. Ти-бќи технологяи кредитии тањси-лот гурўњњои якљояи академї(патокњо) ва гурўњњои академї азрўи принсипи номнависшавиидонишљўён ба фанњои таълимїва омўзгорон, њамчунин,«Ќоидањои академии муасси-саи таълимии тањсилоти олиикасбї» муайян карда мешаванд.Раёсати таълим (офиси баќай-дгиранда) баќайдгирии дониш-љўёнро ба фанњои таълимї ваомўзгорон дар муњлатњои муќар-раргардида ва барои соли навитањсил гузаронида, маълумотрооид ба гурўњњои якљояи академї(патокњо) ва гурўњњои академиидар асоси љамъбасти натиљањоиномнависии донишљўён бароимуайян намудани сарбории таъ-лимии солонаи омўзгорон ба ка-федрањо пешнињод менамояд.
Татбиќи технологияи креди-тии тањсилот зарурати таѓйирдодани тарзњои банаќшагириираванди ташкил ва гузаронида-ни корњои таълимиро муайянменамояд. Дар раванди ташкилва гузаронидани корњои таъ-лимї дар шароити истифода-барї аз технологияи кредитиитањсилот њамчун асос СДТОК,наќшањои таълимии намунавїва корї баромад мекунанд.
Банаќшагирии раванди таш-кил ва гузаронидани корњоитаълимї бо мураттаб сохтанинаќшаи таќвимї, ки дар он муњ-лати корњои асосии таълимї –муайян намудани номгўи фа-нњои таълимии њатмї ва инти-хобї барои соли тањсил, гузаро-нидани њафтаи ташкилї, раван-ди баќайдгирї ва азнавбаќайд-гирии донишљўён, ки барои та-шаккул додани наќшањои инфи-родии онњо њамчун асос баро-мад менамоянд, муќаррар кар-да мешавад.
Барои банаќшагирии раван-ди ташкил ва гузаронидани ко-рњои таълимї номгўи фанњоитаълимии њатмї ва интихобї ба-рои њар як соли нави тањсил тар-тиб дода мешавад. Тамоми маъ-лумот дар бораи банаќшагириираванди ташкил ва гузаронида-ни корњои таълимї ба пояи бар-номаи компютерии муассисаитаълимї ворид карда мешавадва дастрасии онњо бояд дар са-тњи садорати факултет, раёсатитаълим (офиси баќайдгиранда)ва сомонаи муассисаи таълимїтаъмин карда шавад.
Омўзгорони фанњои таъли-мии кафедрањо вазифадор ме-бошанд, ки дар баробари дода-ни эълон ва шарњи мазмуни бар-номаи таълимии фанњо љињатииштирок дар муаррифии фа-нњои таълимї дар муњлати му-
ќарраргардида дархост намо-янд. Наќшањои таълимии корїдар асоси талаботи њадди аќалимазмуну мундариљаи СДТОК азрўи ихисосњои алоњида тартибдода шуда, бояд ба талаботимуосири тайёр намудани мута-хассисон комилан љавобгў бо-шанд. Наќшањои таълимии ко-рии ихтисосњои дар муасси-сањои таълимї амалкунандабештар дорои хусусияти байни-фаннї мебошанд. Раванди тар-тиби наќшањои таълимии корїаз љониби ќисми таълим бо иш-тироки њатмии кордињанда (на-мояндагони муассисањои таъли-мию истењсолї), ки номгўи фа-нњои таълимии интихобии бах-шњои наќшаи таълимии ин ё онихтисосро дар њудуди МТТОКмуайян менамоянд, танзим кар-да мешавад.
Дархости кафедрањо дарбораи ворид намудани фанњоитаълимї ба номгўи фанњои њатмїва элективие, ки дар њафтаи таш-килї муаррифї мешаванд, азљониби Комиссияи экспертии на-зди Шўрои илмию методї ќабулкарда шуда, бо тавсияи он ва боќарори Шўрои илмию методїтасдиќ карда мешавад. Њаминтариќ, њар сол моњњои апрел-июнбарои соли нави тањсил њафтаиташкилї аз љониби раёсати таъ-лим ва садорати факултетњоташкил ва гузаронида мешавад.
Њамчунин, дар асоси љамъбас-ти натиљањои соли тањсили си-паригашта барои соли нави тањ-сил бояд пеш аз ташкил ва гуза-ронидани њафтаи ташкилї дар-хости омўзгорони кафедрањо,донишљўён, кордињанда, таѓйи-роти дар истењсолот ва бозоримењнат оид ба тайёр намуданимутахассисон љойдошта ба ино-бат гирифта шавад.
Њуќуќи дархост оид ба воридкардани фанни таълимиро баномгўи фанњои њатмї ва электи-вии муаррифишаванда ва муар-рифї намудани онњоро дар њаф-таи ташкилї профессорон, дот-сентњо ва омўзгорони калондоро мебошанд. Дархости омў-згорон љињати муаррифии фа-нњои таълимї танњо барои гуза-ронидани машѓулиятњои лекси-онї ќабул карда мешаванд.
Дар шароити истифодарї азтехнологияи кредитии тањсилотба омўзгорон љињати муќаррарнамудани талаботи сиёсати ба-њогузорї ба дониши донишљўён,таъминоти иттилоотии фаннитаълимї, тарзи истифодабарїаз усулњои фаъол ва инноват-сионии таълим озодии академїдода мешавад.
Дархост дар бораи вориднамудани фанни таълимї баномгўи фанњои њатмї ва электи-вии муаррифишаванда бо маќ-сади баќайдгирї ва бо назар-дошти маълумотњои барои таш-кил ва гузаронидани равандитаълим зарур (формати фаннитаълимї, шумораи љойњо вашакли ќабули имтињон (санљиш)ба пояи барномаи компютерїдохил карда мешаванд.
Илова бар ин, дохил наму-дани дархости омўзгорон бапояи барномаи компютерї дархуд элементњои банаќшагириираванди ташкил ва гузаронида-ни корњои таълимї – таъсис до-дани гурўњњои якљояи академї(потокњо) ва гурўњњои академи-ро доро мебошад. Ба њар якгурўњи якљояи академї (паток)ё гурўњи академї раќами му-шаххас гузошта мешавад. Дартаъсиси гурўњњои якљояи ака-демї (паток) ва гурўњои ака-демї муассисаи таълимї мус-таќил буда, онро тибќи талабо-ти СДТОК «Дар бораи муайяннамудани контингенти дониш-љўён» ва аз рўи принсипи ном-нависшавии донишљўён ба фа-нњои алоњидаи таълимї, омўз-горон, ки ба нигоњ доштанионњо аз љониби кафедра дарчунин сатњ таъсир мерасонад,амалї мегардонад.
Айни њол моњияти принсипифардї гардонидани тањсилот боназардошти талаботи СДТОК-иамалкунанда дар муассисањоитаълимї аз рўи ба фанњои элек-
тивї (интихобї) номнавис шуда-ни донишљўён амал намуда,мањруки (траекторияи) мушахха-си фардии тањсилот вуљуд надо-рад. Чунки аксарияти донишљўёндар муассисањои таълимї дарњар як нимсолаи соли тањсил бањаљми баробари кредитњо ном-навис мешаванд ва намегузо-ранд, ки муњлати тањсили онњодар донишоњ дароз гардад. Инпеш аз њама ба механизми амал-кунандаи пардохти маблаѓ ба-рои тањсил вобаста аст. Баъзеаз муассисањои таълимї прин-сипи фардї гардонидани тањси-лотро њамчун озод намудани до-нишљўён аз иштирок дар машѓ-улиятњои КМРО мефањманд.Њоло он ки дар аксарияти муас-сисањои таълимї бо назардош-ти талаботи муќарраргардидамашѓулиятњои дарсии КМРОпурра ва ё ќисман дар љадвалидарсї гузошта мешаванд. Гур-ўњи дигари муассисањои таъ-лимї принсипи фардї гардони-дани тањсилотро дар муайяннамудани гурўњњои хурди ака-демї (гурўњњои дорои контин-генти ками донишљўён) медо-нанд. Мутаассифона, дар чунинњолат ба онњо нигоњ доштанипринсипи тањсилоти камхарљмуяссар намегардад. Дар наздиаксари муассисањои таълимїмасъалаи дар асоси ќабулидовталабон ба мактабњои олїаз рўи ин ё он ихтисос таъсисёфтани гурўњњои академии но-пурра ба миён омадааст.
Раванди баќайдгирии дони-шљўён дар муассисањои таъ-лимї аз љониби офиси баќайд-гиранда ташкил ва гузаронидашуда, ба он мушовирони ака-демї (эдвайзерњо) љалб кардамешаванд. Зарурати амал на-мудани низоми мушовирониакадемї (эдвайзерњо) дар му-ассисањои таълимї пеш аз њамадар муайян намудани алоќаибайни донишљўён ва омўзгоронбо маќсади таъмин намуданишароити ба даст овардани тањ-силоти сифатан хуб ифода ме-гардад. Муносибати байни му-шовири академї (эдвайзер) вадонишљўён дар муассисањоитаълимї бояд аз рўи принсипиба мањруки (траекторияи) тањси-лотии донишљўён бевосита роњ-балади намудани мушовирониакадемї (эдвайзерњо) ба роњмонда шавад. Мушовири ака-демї (эдвайзер) вазифадор аст,ки донишљўёнро бо хусусиятњоифаъолияти таълимии дониш-гоњ, мазмуни наќшањои таъли-мии корї (вобаста ба ихтисос),талаботи нисбати ба даст овар-дани дараљаи академї муќар-раргардида, доираи фаъолия-тњои касбї аз рўи ихтисоси ин-тихобкарда (вобаста ба имкони-ятњои мављудбудаи муайян на-мудани мањруки (траекторияи)фардии тањсилот барои онњо)пурра шинос намояд.
Њангоми мураттаб соханибарномањои таълимї муассисаитаълимї (кафедрањои тахас-сусї, бахусус, эдвайзерњо)-розарур аст, ки шароити фардїгардидани тањсилотро бо назар-дошти талаботи наќшањои таъ-лимии аз рўи ин ё он ихтисосамалкунанда то њадди имконмуайян ва таъмин намоянд.Мањмадтоир НАРЗУЛЛОЕВ,
муовини ректороид ба таълим, дотсент,
Бањром ШЕРМАТОВ,директори Маркази
баќайдгирї вамашваратї
асъалаи асосии омодагї ва гузаронидани корњои таълимиро дар муассисањои таълимии тањсилоти олии касбї(МТТОК) фароњам сохтани шароити ба даст овардани донишу мањоратњои касбии сифатан баланди донишљўён азрўи барномаи таълимии касбии аз љониби онњо интихобкарда, шакл ва технологияи татбиќи раванди гузарониданикорњои таълимї ташкил медињад. Ин ба донишљўён имкон медињад, ки дар баробари риояи талаботи ќоидањоимуќарраргардида касби аз рўи тахассус интихобкардаи хешро ба даст оранд.
ДДДДДастури методїастури методїастури методїастури методїастури методї
11
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015E-mail: [email protected]
Баъд аз боронњои паёпайи њафтаи охир ба бархе заминњои кишти сокинони минтаќаи Кўлоб осеб расидааст.
Њама гуна сухан бидуни амал ќадре надорад.Демосфен
Панду андарзњои бузургон-ро тањлил карда, тарзе дарс гу-зарад, ки ваќт бењуда нагузара-ду шогирдон худро мувофиќигуфтаи бузургон омода сохта,соњиби илму маърифат ва ах-лоќи писандидаи замон гар-данд. Тавре ки бунёдгузориадабиёти муосир, донанда варавнаќдињандаи забони ада-бии тољик Садриддин Айнї гуф-та буд:Бе љон љасадро ќадре набошад,Љисм аст инсон, љон аст мактаб.Аз мактаб ояд осоиши дил,Марѓуби дилњо з-он аст мактаб...
Мактаб ягона љоест, ки шо-гирд њам таълим ва њам тарбиямегирад.
Аз ин лињоз, маќсади таъли-мию тарбиявии дарс дар ќисмимаќсади дарс акс меёбад.Омў-згор бояд ин ќисмати дарсродуруст ба наќша гирифта, дарњар дарс маќсади тарбиявиионро дигар карда истад.
Маќсади дарс:а) дарс аз рўйи асбобњои
аёнї, воситањои техникї бороњи муќоиса (агар муќоиса ло-зим бошад) ва методи суњбатгузаронида шавад;
б) бо роњи тањлили сохт ватаркиби калима, љумлањо, љаво-бњои шифоњї ба саволномањоитестї, иљрои машќњои китобидарсї мувофиќи супориш инки-шоф ва такмил додани нутќимураттаби хонандагон;
в) дар рўњияи одобу ахлоќиписандидаи инсонї тарбия на-мудани шогирдон;
Усули гузаронидани дарсДарс аз рўйи мисолњои дар
асбоби аёнї аксёфта ё ба тах-таи синф навишташуда бо усу-ли саволу љавоб- суњбат гузаро-нида мешавад.
Таљњизонидани дарсИн ќисмат аз омўзгор талаб
мекунад, ки ба дарс пешакїомодагї гирад, вараќчаву тестуасбобњои аёниро тайёр намо-яд, то ки дарсаш мувофиќи маќ-сади дар пеш гузошта гузарадва фањмиши шогирдонро осонгардонад.Мувофиќи талаботиметодика ва барнома аз вараќ-чањо, маводњои тестї, китобњоибадеї ва китоби дарсї дурустистифода барад.
Рафти дарсБа рафти дарс лањзањои
дарс дохил мешаванд, ки муал-лим бояд њар як лањзаи дарсродуруст ва дар алоќамандиињамдигар гузаронад. Омўзгорњамин ки лањзаи ташкилии дар-сро гузаронид, ваќтро бењуданагузаронида, зуд ба ќисми так-рори мавзўъњои гузашта оѓознамояд. Дар ин лањза муаллимба хонандагоне, ки бањои камдоранд, вараќча ва маводњоитестиро таќсим карда медињад.
Њоло барои намуна чанде азон вараќчаву тестњоро пешкашменамоем.
Вараќчаи якумКалимаи «љањондида»-ро
тањлили фонетикї намуда, сох-ташро муайян намоед.
Вараќчаи дуюмКалимањои зеринро нави-
сед, сохт ва таркибашонро му-айян карда, бо аломати тарки-би калима ишора намоед: њам-кор, хатарнок, бачагона, коргар,ќоматбаланд, њамсинфамон,
чорсад.Вараќчаи сеюмБайти зеринро нависед,
мазмунашро шарњ дињед ва тањ-лили морфологї кунед:
Рав, забон аз ѓайбатимардум бибанд,
То набинї дасту пойи худ ба банд (Аттор)
Вараќчаи чорумЉумларо нависед ва тањли-
ли синтаксисї намоед:Бо мардуми бењунар дўстї
мадор, ки мардуми бењунар надўстиро шояд ва на душмани-ро (Унсурулмаолии Кайковус).
Чун њарваќта чанде аз наму-наи саволномањои тестї
Варианти якум1. Органњои нутќро номбар
кунед.2. Калимањои сар ва лаб
якмаъноянд ё сермаъно?3. Асоси грамматикии љум-
ларо чї ташкил медињад ва гўед,ки чаро асоси грамматикииљумла меноманд?
4. Исмњои ѓайришахс ба чїхел саволњо љавоб мешаванд?
5. Иборањои китоби мехон-дагї, шахси меомадагї, њамои-ши барпо мешудагї ба кадомзамони сифати феълї мансу-банд?
Варианти дуюм1. Бандаки феълї аз бан-
даки хабарї чї фарќ дорад?2. Дар љумлаи «Мо зинда-
гонии онњоро меомўзем, мушо-њида мекунем» кадом аъзоиљумла чида шудааст?
3. Љамъбандии исмњо бавоситаи чї хел пасвандњо суратмегирад?
4. Калима ва таркибњои ни-њоят, баѓоят, аз њама, сап- са-фед, каб-кабуд, суп- сурх, заб-
зард кадом дараљаи сифатромесозанд?
5. Аз љумлаи «Ман танта-наи худамро пешакї њис карда,аз роњам баргаштам» (С.У.),феъли њолашро муайян кунед.
Варианти сеюм1.Сифат бо исм ба воситаи
кадом бандак алоќаманд меша-вад?
2. Исм дар љумла бештар бавазифаи кадом аъзои љумлаомада метавонад?
3. Калимањоеро, ки шакланяку мазмунан гуногунанд, чї ме-номанд?
4. Калимањои дўз, пўш, боф,банд, хон, гўй, хўр кадом сиѓаифеъланд?
5.Аз љумлаи «Бемори хоб-карда њамаи ин гапњои гузаш-тагиро ба хотир овард» (Б.Ф.),сифатњои феълиро ёфта, замо-нашро муайян кунед.
Варианти чорум1.Ду ва зиёда калимањои
мустаќилмаънои ба њам алоќа-мандро чї меноманд?
2. Љумлае, ки пурсишро ме-фањмонад, чї хел љумла аст?
3.Дар кадом маврид дарохири љумлаи амрї ду аломатихитоб(!!) гузошта мешавад?
4. Сифатњои феълии на-вишта истода (-гї), хонда исто-да, суол карда истода ба кадомзамони сифати феълї мансу-банд?
5. Аз љумлаи «Гандумро да-равида, кўфта ва бод дода, дархирманњо чош карданд» (Р.Њ),феъли њолашро ёфта, шаклимутлаќ ва давомдори онро му-айян намоед.
Варианти панљум1. Калимањоеро, ки шаклан
гуногун буда, як маъноро ифо-
да мекунанд,чї меноманд?2. Калимањои хондан, ди-
дан, хўрдан, омадан ба кадомшакли тасрифнашавандаифеъл тааллуќ доранд?
3. Калимањои паранда, на-ќлиёт, сабзавот чї хел исманд?
4. Дар љумлаи «Мурѓон босавту сурудњои худ њаёти зафа-рёбанда, табиати сабзшаван-да, водии ба нашъунамо даро-янда, бањори гул-гул шукуфан-даро табрик намуданд(М.Т.)»сифатњои феълї ба вазифаикадом аъзои љумла омадаанд?
5. Аз љумлаи «Тўра ба ўшўхикунон «мўрчаи зањмат-каш» лаќаб нињода буд (Љ.О.)»,феъли њолашро ёфта, шаклаш-ро муайян намоед.
Лањзаи заруртару хеле му-њими дарс ин баёни мавзўи наваст. Муаллим ќисми тањлилуљавобњои шифоњии шогирдон-ро љамъбаст карда, ба баёнимавзўи нав оѓоз менамояд
Аз боби феъли њол фаќатмавзўи аввал (дарси якум) камедушвор буд. Дарсњои минбаъ-да њама характери такрорї ме-гиранд. Дарси навбатї замо-нњои феъли њол ном дорад, му-аллим ин дарсро дар муќоисабо асосњои феъл, ки хонанда-гон дар синфи панљум омўхтабуданд, таълим медињад. Дарљадвал ё тахтаи синф ду асосифеълро навишта, ба онњо пас-вандњои феълињолсозроњамроњ мекунад ва замонњоионњоро ба воситаи хонандагонмуайян мекунад.
Љадвалфурўхт+а духт+ахост+а рафт+адид+а љуст+ахандид+а хурўш+онљўш+он дав+онханд+он тоз+оннолишкун+он додгў+ёнМуаллим баъди ба тахта
овехтани љадвал ба тариќи са-вол аз шогирдон мепурсад, кифеълњо дар забони тољикї азчанд асос сохта мешаванд?Албатта, баъди ба ин саволљавоб гирифтан муаллим шарњмедињад, ки феъл аз ду асос:аз асоси замони гузашта ва азасоси замони њозира сохта ме-шудааст. Пас, феъли њол њамаз њамон ду асос танњо бо ило-ва кардани пасвандњои –а, -он(-ён) сохта мешавад. Шакли яку-ми феъли њол, ки аз асоси за-мони гузашта бо васли пасван-ди-а сурат мегирад, феъли њолизамони гузаштаро мутлаќ мено-манд ва ин замон амали пеш азхабар воќеъгардидаро мефањ-монад. Омўзгор калимањои та-рафи чапро ба воситаи хонан-дагон хононда замони онромуайян менамояд. Пас, шарњмедињад, ки шакли дуюми феъ-ли њол аз асоси замони њози-раи феъл тавассути пасванди-он(ён) сохта мешавад ва чуншакли давомдор амалу њолате-
ро, ки бо феъли асосї дар якзамон ба вуљуд омадааст, баёнмекунад. Аз ин рў, ин шаклифеъли њолро замони њозираменоманд. Дар ин шакл хабариљумла дар кадом замоне (гу-зашта, њозира, оянда) воќеънагардад, феъли њоли замонињозира бо он њамзамон мегар-дад: Рањими Ќанд баъд аз «хар-мурд» бо чашмони гирён ва па-нљањои ларзон боз ќадре то-рњои танбўрро «тинг-тинг» куно-нид (С.А.).
Баъди ба таври муќоисадида баромадани асосњоифеъл ва замони гузаштаву њози-раи феъли њол муаллим хуло-сабарорї мекунад ва бори ди-гар мухтасар шарњ дода, фарќионњоро мефањмонад.
Албатта, баъди шарњу фањ-монидани мавзўи нав кори му-стаќил аз рўйи машќњои кито-би дарсї нагузаронад, шоядмавзўъ мустањкам нашавад,хонандагон мавзўи навро батаври бояду шояд нафањманд.Аз ин лињоз, дар синф машќи171 (сањ.126), ки шеър аст хо-нандагон чормисраъгї ва на-срро якљумлагї хонда феълњоињолашро ёфта, замонашро му-айян мекунанд. Машќи172(сањ.127) њам талаб меку-над, ки супоришро хонда, феъ-лњои њолро муайян кунанд вазамонашро гўянд. Баъди мат-нњоро хонда, феълњои њол вамуайян кардани замонњои онмуаллим мухтасар хулоса ба-роварда, бори дигар таъкидмекунад, ки њар ду шакли феъ-ли њол њам мисли дигар њис-сањои нутќ дар шакли такрорифода ёфта метавонанд ва боаломати нимтире навишта ме-шаванд: давида-давида, хан-дида-хандида, давон-давон,тозон-тозон. Баъди хулосаимухтасар омўзгор бо чанд са-вол дониши аз мавзўи нав ги-рифтаи шогирдонро месанљад:
1. Феъл дорои чанд асосаст?
2. Замони гузаштаи феълињол аз кадом асоси феъл сохтамешавад?
3. Замони ояндаи феълињол амали бардавомро ифодамекунад ё не?
4. Агар феъли њол дар шак-ли такрор ояд, дар мобайни ка-лимањо чї хел аломат гузоштамешавад?
Баъди мустањкамкунии мав-зўи нав лањзаи супориши вази-фаи хонагї фаро мерасад. Му-аллим бояд супоришро таврефањмонад, ки њамаи хонандагондуруст фањманд ва дуруст иљрокарда оянд. Машќи 173 (сањ.129)талаб мекунад, ки хонандагонтаќлид ба матнњои хондаашонматне тартиб дињанд, ки дар онњар ду шакли феъли њол ифодаёбад. Муаллим, инчунин, таъкидмекунад, ки сањифањои 126-129-и китоби дарсиро хонда оянд.Ва, нињоят, дар лањзаи охиридарс муаллим ба тањлилу љаво-бњои хонандагон бањогузорїмекунад. Бањоњоро ба журналисинф ва рўзномаи хонандагонмегузорад.
Њ.САИДОВ,омўзгори муассисаи
миёнаи тањсилоти умумии№11, ш.Душанбе
БА ЁРИИ ЃОИБХОНОН
Дарси чорум
Замонњои феъли њоларномаи забони тољикї дар тўли ќариб як асртакмил ёфт ва шояд боз такмил ва таѓйир ёбад.Дар таълими забони тољикї методи ягона вуљуднадошт. Имрўз њар як муаллим мувофиќи анъана ваталаботи барнома мувофиќи дониш, ќобилият ваистеъдоди омўзгории худ ягон методи бењтарин вахотирмонро интихоб карда дарс мегузарад.Дарсбояд ба шароит ва пешрафти илму техника,љамъиятмувофиќ гузаронида шавад. Дар њар дарс омўзгораз панду андарзњои бузургон истифода бурда,љињати тарбиявии дарсро боло бардорад.
Б
ШШШШШеваи тадрисеваи тадрисеваи тадрисеваи тадрисеваи тадрис
12
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015 E-mail: [email protected]
Бюрои федеролии бозрасии Амрико ё Эф Би Ай мегўяд, яке аз террористњои сахтљон, ки дар љустуљў ќарор дошт, кушта шудааст.
Танзро чун намак бо меъёр истифода бояд бурд.Пифагор
ИДЕОЛОГИЯ
АААААфкори муфидфкори муфидфкори муфидфкори муфидфкори муфид
Бояд зикр кард, ки дарљомеаи муосир баъзе шахсонитаассуби динї дошта, ба њарвосита садди роњи омўзишиилмњои дунявї гардида, доираиилмро танг карда истодаанд. Азин рў, мавриди тазаккур аст, кинеруњои инсонњоро ба љангутерроризм ва радикализмидинї сафарбаркунанда, азќабили давлатњои исломииИроќу Шом њавасмандии онњо-ро аз моњияти аслиашон бего-на месозанд. Њамчунин, монеињисси худшиносии миллии на-слњои наврас низ мегарданд.Давлатњои мазкур созмони му-саллањи террористї ба шуморрафта, зери аќидаи Салафияиљињодї фаъолият менамоянд.Маќсади аъзои онњо гўё ташки-ли Хилофати исломї дар инминтаќа ва татбиќи шариатидини Ислом аст. Онњо беш аз15 њазор љанговар дошта, роњ-бариашон Абўбакри Баѓдодї бауњда дорад. Баѓдодї худашро«Халифаи давлати исломї»муаррифї намуда, дар натиљаињамлањои зиёди пай дар пайќаламрави бузурги минтаќањоисуннинишини Ироќу Суриярозабт кардааст ва ба сари мар-думи ин минтаќањо берањмоназулму истибдод намудааст. Ўдар нахустин паёмаш пайраво-ни дини мубини Исломро бароиљињод дар Сурия ва Ирок даъ-
ват карда, пайвастан ба сафисозмонашро «вољиб» донист.Аммо Иттињоди љањонии уламоиИслом ба муќобили Баѓдодї ба-ромад карда, чанд хабари хур-деро низ интишор намуд вароњбарии Абўбакри Баѓдодироњамчун «Халифаи давалати ис-ломї» бо далелњои мушаххасрад кард. Дар ахбори ин итти-њод, ки зери имзои Юсуф Ќар-зовї, олими шинохтаи суннї вароњбари он, нашр гардид, дарљшуда буд, ки «Хилофати ис-ломї» зидди меъёрњои шариа-ти Ислом буда, аз нафъи онзарараш ба пайравони ин динбештар аст».
Ба њамагон маълум, ки дарфарњанги исломї маќоми ахлоќва тарбияи инсон мавќеи хоса-ро ишѓол менамояд, аммо са-баб чист, ки ба вижа, љавонондар зери ниќоби ин дин ахборепањн менамоянд, ки монеи пеш-равии худашон ва гумроњии ди-гар љавонон мегардад: якум, интоифа љавонон дониши кифоянадоранд ва ба њар чизе, ки азљониби «хољањояшон» арза ме-шавад, зуд бовар мекунанд.Сабаби дигараш ин аст, ки ит-тилоъу донишњоеро, ки азљомеа ва љањони муосир ба дастмеоранд, ташхис дода намета-вонанд. Манзури мо аз ин гуф-тањо; гаравиши љавонон ба ра-вияњои гуногуни динї ва ањзо-
би фаолияташон ѓайриќонунїдар ќаламрави мамолики му-салмоннишин вусъат ёфта ис-тодаанд. Аз љумла, равияњоиВањњобия, Салафия ва Њизб-ут-Тањрир дар минтаќањои давла-тњои мусалмоннишин ба тадриљпањн мегарданд. Равияњои маз-кур љавононро ба ифротгароїроњнамун сохта, мафкураи он-њоро махлут месозанд. Ин ра-вияњо бевосита ба нооромї вабесуботии љомеа мусоидат ме-намоянд. Агар ба таври дигаргўем, равияњои Вањњобия, Сала-фия ва Њизб-ут-Тањрир ба ам-нияти шањрвандон низ халалиљиддї ворид менамоянд.Рўз торўз теъдоди нафароне, ки ба-рои «љињод» ба кишварњоиИроќу Сурия ва дигар давла-тњои Ховари Миёна мераванд,афзоиш меёбад. Бештари кор-шиносони тољик ба он бова-ранд, ки дар сафњои ДИИШ асо-сан салафиву вањњобињо љамъомадаанд, ки ин равия таъли-моти ба худ хос дорад. Онњомазњабњои дигарро ба куфрмуттањам карда,онњоро ба ќатлмерасонанд ва ин аъмоли худ-ро љињод меноманд. Ширкатиљавонони тољик дар љангњоиСурия ва Ироќ аз назари кор-шиносони тољик барои Тољики-стон хеле нигаронкунанда мањ-суб мешавад.
Касе, ки бо дигарон дар як
самт њаракат мекунад, тезтар вахубтар бо њадаф мерасад, зероаъзои гурўњ дар ин равия ба оншахс аз љињати иќтисодї фазоимусоид фароњам меоваранд.Маќсади ягонаи шахсони таас-суби динї дошта аз байн бур-дани илми дунявї мебошад. Ингуна шахсон зархаридњои дав-латњои исломї мебошанд, киимрўзњо ба воситаи суханњоибардурўѓу иѓвоангез дар љомеафишорњои психологї оварда ис-тодаанд. Кас гумон мекунад, кигузаштаву имрўзу ояндаи инсондар дасти онњост. Ба афкоруфањмиши эшон, шахсе, ки илмидунявиро меомўзад, ў кофир аст,зане, ки ба гуфтаи шавњар гўшнамедињад, яъне фаранљї пўши-да дар кунљи хона намешинад,он зан барои мард њаром аст.Зан танњо ба тарбияи кўдаконмашѓул бошад ва илми дунявїнаомўзад.
Њар шахс, ки имрўз дар як-чанд суњбати бархе аз домул-лоёну эшонон менишинад, азбањри тањсил мебарояд, беко-риро касб менамояд ва хонаво-даро бесаранљом месозад. Нис-бат ба зиндагиву зинда буданхунукназарона рафтор меку-нанд. Мањз илми дунявї буд, кимо бо дастовардњои бузургеноил гаштем. Шахсони таассу-би динї дошта дар дили њар якшахс њаяљону эњсосоти песси-мистонаро љой мекунанд ва он-њоро бовар мекунонанд, ки илмидунявї њељ аст. Бо ин њадафњоинопоки худ татбиќи њадафњоимиллиро аз байн бурда њавас-мандии инсонњоро аз моњиятиаслиашон бегона месозанд.Мусаллам аст, ки барои аз байнбурдани улуми дунявї ва арзи-шњою њадафњои миллї дарДИИШ китобу китобхонањороберањмона сўзониданд ва ба-воситаи ин амали нопоки хешба љомеаи љањонї зарари маъ-навии калон расониданд. Кул-ли мутафаккирони олам бар онбоваранд, ки мањз китоб инсон-
Таассуб мухолифи пешравист
ар ин љањони пурњаводису бисёр њассос, ки раванди љањонишавї батадриљ шиддат мегирад, бањсу талошњоимафкуравї рўз ба рўз вусъат меёбанд. Бинобар ин, њар як миллату давлат кўшиш ба харљ медињад, ки манфиатњова арзишњои миллии худро њифз намояд. Зеро вазъияти љањони муосир хеле печидаву мураккаб буда, њар рўзњаводиси ногањонї аз љониби гурўњњои гуногуни ифротї ба амал меоянд ва ба њаёти осоиштаи мардумони кураиарз халали љиддї ворид мекунанд.
Дњоро ба роњи дуруст њидоят на-муда, эшонро ба кулли комё-бињо ноил мегардонад. Мутаас-сифона, ин инсонњои ифротга-ро арзишњои маънавиеро, кибо зањмату талоши пайвастаидонишмандони гузаштаву муо-сир шакл гирифтааст, сўзониданесту нобуд карданд.
Мусаллам аст, ки тайи як-чанд соли гузашта дар кишва-рњои мутамаддини дунё сохтмо-нњои боњашамати зиёде ќоматафрохтанд. Мутаассифона, сох-тмони НБО-и Роѓун, ки дарОсиёи Марказї яке аз калонта-рин неругоњњои барќї ба њисобмеравад, дар замони ИттињодиШўравї бо љурми баъзе аз аш-хоси ба истилоњ фарњехтаи то-љик мавќуф гузошта шуд. Сохт-мони НБО-и Роѓун аз соли 1976оѓоз гардид ва иќтидори лоиња-вии он ба 360 њазор мвт баро-бар буд. Аз он 6 агрегати калонба 600 мвт баробар ва балан-дии сарбанди он ба 335 метрмуайян шуда буд. Ин неругоњибарќї дар сурати ба пуррагї бакор даромаданаш метавонистдар як сол 13, 1 млрд квт соатинеруи барќ тавлид намояд.
Хушбахтона, бо иќдоми на-љиби пешгирифтаи ПрезидентиЉумњурии Тољикистон, ЉанобиОлї Эмомалї Рањмон соли2005 сохтмони НБО-и Роѓун ду-бора шурўъ гардида, ба шир-кати «Русал-алюминий»-и Фе-дератсия Руссия барои њамкорїшартнома баста шуд. Вале иншартнома дер давом накард. Аз29-уми августи соли 2007 шар-тнома бо ширкати мазкур бекоркарда шуд. Сипас, мардуми ша-рифи Тољикистон бо сарвариимуњтарам Эмомалї Рањмон азмкарданд, ки неругоњро бо маб-лаѓи худ бунёд намоянд. Боњамин маќсад љамъияти сањњо-мии кушодаи барќи обии Роѓунтаъсис дода шуд ва оинномаа-аш 15-уми апрели соли 2008 босармояи 116 млн сомонї тасдиќгардид. Соли 2009 ин сармоя ба6 млрд сомонї расонида шуд.Аз иттилои баъзе манбаъњобармеояд, ки ширкати «Русал»дубора бо НБО-и Роѓун њамко-риро идома доданист.
Бар њар сурат, азми дурустусаъйи комили мардуми шарифитољик ва Сарвари хирадмандашЭмомалї Рањмон имкон дод, кибунёди сохтмони ин неругоњибузург дубора эњё гардад.
Х.ИДИЕВ,доктори илмњои фалса-фа, профессори ДАТ ба
номи Ш.Шоњтемур
МАЪРИФАТ
Китоб чароѓи сењрнокест, кидар роњи дарозу душвор ва то-ќатфарсои њаёти инсон нуриљонбахш эњдо мекунад. Китобинсонро донишманду хирад-манд мегардонад. Китоб дўстиназдик ва беминнати њар шахсаст. Аммо сабаб чї бошад, киљовонони мо ба китобхонї камрўй меоранд. Агар барои сар-сабз гаштани табиат об лозимбошад, барои вусъати мафку-раи њар як инсон ѓизои маънавїлозим аст. Мо ѓизои маънави-ро аз куљо мегирем, албатта, аз
китоб. Пас, чаро мо, љавонон,ваќти ќимати худро ба корњоибењуда сарф мекунем?!
Барои ман китоб гаронбањо-тар аз ганљи Ќорун аст. Китоброба њар ќимате гўянд, меарзад.Китоб ба кас рўњу илњоми тозамебахшад. Маро мањз муто-лиаи зиёди китоб сухандонкард, ќаламамро дар соњаи эљодбурро гардонид. Китоб барои
банда боѓи сермеваест, ки аз оннекї, муњаббат, боварї ва уму-ман, тамоми хислатњои њамидаиинсониро интизор шудан мум-кин аст. Китоб бањри бекано-рест, ки бо он инсонњо ташнагїмешикананд ва ман аз ин бањ-ри беканор то њол ташнагии худ-ро ба пуррагї нашикастаам.
Дар њар ноњия, шањр дар њармактаб китобхона мављуд аст. Ва
њар кас њатман китоби мехоста-ашро пайдо мекунад. Китоб ин-сонро донишманд ва чароѓи аќл-ро фурўзон менамояд. Китобдўстест, ки туро суханвар ва дармиёни љомеа мањбуб мегардонад.Тамоми хислатњои неку бадро бату ошкоро мегўяд ва аз аъмолибад бозмедорад.
Пас, биёед, биандешем ваба хулосаи амиќ омада, ваќти
пурќимати худро бо мутолиаикитоб сарф намоем.
Аз њамсолонам хоњиш мена-моям, ки бештари ваќти худроба мутолиаи китобњои дарсиюбадеї сарф намоянд. Чункиљамъият ба инсонњои дониш-манду закї эњтиёљ дорад.
Парвизљони ЊУСЕЙН,донишљўи соли 4-умифакултаи биология
Чаро љавонон аз китобхонї мегурезанд?
13
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015E-mail: [email protected]
Сарбаландона фавтидан бартар аз зистан бо шармандагист.Суќрот
МУСОЊИБА
К
Масъули сањифаи варзиш Љасур РАЊМОНОВ, донишљўи факултаи технология ва соњибкорї
АААААрсаи љасоратрсаи љасоратрсаи љасоратрсаи љасоратрсаи љасорат
Баъд аз пешомаде дар фурудгоњи байналмилалии Ќирѓизистон дастаи футболи Афѓонистон аз бозии дўстона бо дастаи ин кишвар даст кашид.
- Њаёту саломатии инсон-ро бе варзиш тасаввур кардандушвор аст. Чї сабаб шуд, киварзиши намуди муњориба би-
Амир ПУЛАТОВ:
Дар хориљи кишвар љойњоинамоёнро ишѓол кардаам
ам нестанд љавононе, ки ба муњорибаи бидуниќоида машѓул мешаванд. Солњои охир ташаккулиин намуди варзиш дар кишвари мо бештар баназар мерасад. Амир Пулатов, донишљўи соли 1-уми факултаи физика, аз зумраи онњоест, ки ба иннавъи варзиш машѓул мебошад.
дуни ќоидаро интихоб кар-дед?
- Ду сол пеш ба дигар навъиварзиш машѓул будам, аммо
нисбат ба ин намуди варзишдилбастагии зиёд доштам вабилохир, онро интихоб кардам.
- Аз суханњоятон маълумшуд, ки 2 сол боз ба муњори-баи бидуни ќоида сару кор до-ред. Мегуфтед, ки ба чї му-ваффаќиятњо ноил гаштаед?
- Соли гузашта ба шањрњоиМосква ва Бангкок барои ишти-рок ба мусобиќањо дар вазни 69кгсафар карда будам ва аз сабќа-тњо бо дастовардњои назаррасбаргаштам. Дар шањри Москва багирифтани љои 2-юм ва дар шањ-ри Бангкок ба гирифтани љойи 1-ум мушарраф шудам.
- Шуморо дар ин мусо-биќањо кадом устодатонњамроњї мекард?
- Зањмати устод ФирдавсСалоњов буд, ки ман ба гириф-тани ин љойњо муваффаќ гаш-там.
-Дар пеш кадом мусо-биќањо шуморо интизоранд ваназари шумо ба љавонони То-љикистон чї гуна мебошад?
- Дар пеш, ки Рўзи љавононаст, мусобиќањо хело зиёд њас-танд ва мо тайёрињои худробарои иштироки фаъол дар инчорабинињо дида истодаем.Барои мо Ватан-модар азизумуќаддас мебошанд. Њамаикўшиш ва зањмату мењнатро, кипадару модар нисбат ба тар-бияи фарзанд мекунанд, љаво-нон бояд хуб дарк кунанд вадонанд, ахлоќи хубу њамидаиинсониро соњиб шаванд, ба ка-лонсолон эњтиром дошта бо-шанд. Варзиш на танњо ба љисм,балки ба рўњ низ ќувват мебах-шад, иродаро ќавї мекунад,саломатиро нигоњ медорад ваобрўро меафзояд.
НОКОМЇ
Сардовари ин бозї Насрулло Каби-ров, довари ФИФА аз Норак, ёваронашБењрўз Муртазоев аз Душанбе ва ЊамзаШоймардонов аз ноњияи Хуросон таъй-ин шудаанд. Вазифаи довари эњтиётироАъзамљон Бўриев аз шањри Ќўрѓонтеппаба зимма дорад.
Љоми олии Тољикистон сар аз соли 2010бори шашум баргузор мешавад. «Истиќ-лол» барандаи аввалин ва феълии ин љом аст. «Истиќлол» чор ма-ротиба (солњои 2010, 2011, 2012 ва 2014) ва «Равшан»-и Кўлоб якмаротиба (соли 2013) Љоми олии Тољикистонро ба даст овардаанд.
Ёдовар мешавем, «Истиќлол» соли гузашта дар бозї барои Љомиолии Тољикистон, ки 25-уми март дар Варзишгоњи марказии Душанбебо њузури Йозеф Блаттер, раиси ФИФА (Федератсиони байналмила-лии футбол) доир шуда буд, бар дастаи «Равшан» бо њисоби 5:0 ѓолибомад ва барои бори чањорум соњиби ин мукофоти олї гардид.
Љоми олии кишвараз кї мешавад?
Рўзи якшанбеи 5-уми апрел дар варзишгоњи марказиипойтахти кишвар бозї барои Љоми олии Тољикистонбайни «Истиќлол»-и Душанбе ва «Хайр»-и Вањдатбаргузор мешавад. Ин бозї соати 18:00 оѓоз меёбад.
САБЌАТ
ФУТБОЛ
Мунтахаби љавонони футбо-ли Тољикистон (U-23)дар бозиидаври охирини сабќати интихо-бии ќањрамонии Осиё-2016мунтахаби Шри-Ланкаро боњисоби 5-1 шикаст дод.
Ин бозї рўзи 31-уми мартдар шањри Фуљайраи ИморотиМуттањидаи Араб (ИМА) баргу-зор шуд. Њисобро дар даќиќаи24-уми нимаи аввали бозїЉоњар Муњаммад Зарван, бози-гари мунтахаби Шри-Ланка, бозкард. Дар даќиќаи 37-уми бозїПарвизљон Умарбоев аз пе-
налтї њисобро баробар намуд.Нимаи дувуми дидор бо
бартарии комили футболбозо-ни тољик гузашт ва онњо чор голзаданд. Голњоро Фирўз Рањма-тов, Наврўз Рустамов, ЉањонгирАлиев ва Љањонгир Эргашев бањадаф расонданд.
Дар бозии дигари давриохирини гурўњи “D” мунтахабиИМА бар тими Яман бо њисоби1-0 ѓлаба кард.
Ёдовар мешавем, футбол-бозони љавони тољик бо рањба-рии сармураббї Алишер Тухта-
ев нахустин бозиашро ба тимиЯман бо њисоби 1-2 ва бозиидувумашро ба мунтахаби ИМАбо њисоби 0-3 бохта буданд.
Ба ин тартиб, мунтахаби То-љикистон, ки бо 3 имтиёз даргурўњи “D” дар љойи севум ќароргирифт, аз њаќќи ширкат дармарњилаи дувум мањрум гашт.Мунтахаби Имороти Муттањи-даи Араб бо 9 имтиёз љойи ав-вал ва мунтахаби Яман бо 6имтиёз љойи дувумро касб кар-да, ба марњилаи баъдї роњёфтанд.
Тољикистон аз сабќат мањрум шудДу голи мунтахаби Сурияро Рафеъ Раља дар даќиќањои 23-юм
ва 37-ум (аз пеналтї) ва як голро Алњусейн Абдулраззоќ дардаќиќаи 63-юм ба њадаф расонданд. Голњои мунтахаби Тољикис-тонро Нуриддин Давронов дар даќиќи 42-юм ва Ањтам Њамроќу-лов дар даќиќаи 89-ум заданд.
Сардовари ин бозї Виталий Мешков ва ёваронаш ДмитрийМосяйкин ва Максим Гаврилин аз Русия буданд.
Бояд гуфт, ин бозии дўстона дар доираи омодагии дастањоимунтахаби миллии футболи Тољикистону Сурия ба марњилаи ин-тихобии ќањрамонии љањон-2018, ки моњи июни соли равон шурўъмешавад, барпо гардид.
Баъди бозии дўстона байни дастањои мунтахаби ТољикистонуСурия дар варзишгоњи марказї бозии лотерея доир шуд. Бурдиолї - мошини сабукрави тамѓаи “Мерседес Бенс” – насиби РустамБобокалонов, муаллими мактаби тањсилоти умумии шумораи 28-иноњияи Варзоб, гардид.
Шикасти мунтахабиТољикистон аз СурияБозии дўстона миёни дастањои мунтахаби миллиифутболи Тољикистон ва Сурия, ки шоми сешанбеи 31март дар варзишгоњи марказии Душанбе бо њузури 15њазор мухлис зери борон баргузор шуд, бо пирўзиимењмонон бо њисоби 3-2 хотима ёфт.
14
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015 E-mail: [email protected]
Раиси аёлати Калифорнияи Амрико дар бораи меъёри истифодаи мањдуди об дастур содир кард.
Њар муносибате, ки ба волидон мекунї, аз фарзандон умедвор бош.ПиттакПППППањнои табиатањнои табиатањнои табиатањнои табиатањнои табиат
ДАЊСОЛАИ «ОБ БАРОИ ЊАЁТ»
Мо минбаъд низ бо роњан-дозии густурдаи диплома-тияи њамкорї дар соњаи обнаќши пешбарандаи Тољикис-тонро оид ба ин масъалањодар арсаи байналмилалї таќ-вият хоњем бахшид. Бинобарин, кишвари мо дар идомаи та-шаббусњои созандаи ќаблїният дорад, ки бо маќсади ар-зёбии фарогири раванди тат-биќи Дањсолаи байналмила-лии амалиёти «Об барои њаёт2005 – 2015», ки бо ташаббусиТољикистон роњандозї шудабуд, имсол тибќи Ќарори навимаљмааи умумии СозмониМилали Муттањид дар Душан-бе Конфронси байналмила-лии сатњи баландро доир на-мояд.
(Аз Паёми ПрезидентиЉумњурии Тољикистон
Эмомалї Рањмон ба МаљлисиОлии Љумњурии Тољикистон,
23 январи соли 2015)Њамасола дар дунё бо маќ-
сади пешгирии сел дар љойњоиба ин њодисаи ногањонии таби-ат хатарзо обшиканњо сохта ме-шаванд. Сохтмони чунин иншо-от, албатта, бо сарфи маблаѓикалон ба итмом мерасад. Бо ву-људи ин, дар ноомади кор ќув-ваи бузурги об бо як њаракат ак-саран онро аз байн мебарад вабо њамин маблаѓњои калон њамба бод мераванд. Ин њодиса натанњо дар љумњурии мо, балкидар дигар кишварњои дуру на-здик њам ба мушоњида мерасад.
Хатари на он ќадар љиддииомадани сел ба 23 фоизи њуду-ди љумњурї (асосан, ПомириЃарбї) рост меояд. Танњо 12 фо-изи њудуди кишвар (водињои да-рёи Панљ ва Помири Шарќї) баминтаќањои хатари суст ё камомадани сел дохил мешаванд.
Офатњои табиие, ки дар дав-латњои Япония, Олмон, Чин тайичанд соли охир вобаста ба об
рўй доданд, ба андозаи 6 мил-лиард доллари амрикої хисоро-ти молї оварданд. Мутаассифо-на, ин гуна офатњои табиї натанњо зарари молї, балки зара-ри љонї њам меоранд. Масалан,танњо дар соли 1998 дар Љумњу-рии халќии Хитой 13 обхезї баамал омадааст, ки шумораи зи-ёди одамон њалок ва 56 млн на-фар одам ба љойњои бехавфкўчонда шуданд. Дар љумњуриимо низ чунин њодисањо ба амаломадаанд. Дар ноњияи Љиргатолвобаста ба офати табиї соли2006 хонањои зиёде вайроншуда, аз љумла, 16 нафар љонихудро аз даст доданд. Аз раќа-мњо бармеояд, ки ин гуна коњи-шњои табиии марбут ба об солто сол афзоиш ёфта, боиси та-лафоти калони молию љонииодамон гардидааст.
Бино ба аќидаи мутахасси-сон, соли 2025 дар минтаќаиОсиёи Миёна њам нарасиданиоб дар назар аст. Аз ин рў, оли-мони соња дар тадќиќотњои ил-миашон аз хусуси таѓйирёбиииќлим, захирањои об, таъсирра-сонии об, иќлим, эњтиёљоти мун-тазами инсон ба об ва ѓайра
изњори аќида менамоянд. Дарсурати дастрасї надоштан баоби ошомиданї сар задани бе-морињои гузаранда аз эњтимолдур нест. Обхезии рухдода дарљануби Гурљистон њам мушкило-ти иќтисодї ва њам бењдоштироба миён овард. Тибќи иттилоимутахассисони СММ, имрўз дардунё 1,5 млн. нафар одам баоби ошомиданї ниёз дорад.Њар рўз њар панљумин шахсирўйи олам аз нарасидани обиошомиданї вафот менамояд.Алњол 80 миллион нафар одамдар давлатњои Африќо аз обиифлос истифода мебаранд.Шукри Худованд, дар ЉумњурииТољикистон чунин њодисаи но-хуб ба назар намерасад. Офа-ридгор ин ќадар обњои табиї,чашмањои мусаффои кўњиро ар-зонї доштааст, ки онњоро боядэњтиёткорона истифода бурда,ба ќадрашон бирасем.
Албатта, об хусусиятњои зи-ёде дорад, ки аксари онро момедонем. Хушбахтона, аз инмахсусиятњо ќисми зиёдашонба фоидаи инсонњост. Дар ба-робари ин, боз њодисањое њас-танд, ки мањз бо марбут ба об
боиси бадбахтї ва талафотиљонї мегарданд. Таври маълум,Тољикистон кишвари дороиобњои мусаффост ва дар њамагўшањои ин диёри бињиштосо азон ба таври хеле фаровон ис-тифода бурда мешавад, валезарурати механизми дуруститаќсимоти онро низ бояд ба роњмонд. Президенти мамлакатЭмомалї Рањмон вобаста ба интаъкид намудаанд, ки: «Мо боядзаминро эњтиёт кунем, захи-рањои обро њифз намоем, таби-атро аз харобшавї нигоњ дорем,файзу баракати аљдодиро ду-чанду сечанд афзун гардонем».
Аксари олимони соњаи об ваиќлимшинос солњои охир дарсуњбатњо ва маќолањои илмї –тадќиќотиашон оид ба коњишиофатњои табиии марбут ба обизњори аќида менамоянд. Даркишвари мо аксари фалокатњоитабиии вобаста ба об – тарма,ярч, обхезї, сел ва ѓайра мебо-шанд. Чанд сол ќабл дар нати-љати кандани сарбанди обанбо-ри сунъї дар дењаи Саргазониноњияи Данѓара талафоти молїва љонии зиёд ба амал омад.Моњи январи соли 1989 дарнатиљаи заминкўчї дењаи Ша-рораи ноњияи Њисор зери хокмонда, сабаби њалокати одамо-ни зиёд гардид. Моњњои май –июни соли 1991, њамин давраисолњои 1992, 1996 низ дар чан-дин минтаќаи кўњистони Тољи-кистон дар натиљаи боронњоипай дар пай селу ярч ба хоља-гии халќи љумњурї зарари зиё-де овард, чандин дењаро тамо-ман хароб намуд ва сабабињалокати одамон гардид. Моњииюли соли 1999 бошад, дарнатиљаи сел дењаи Дањанаиноњияи Ашт зарари калон дид.Чунин њодисањо ќариб њар солдар гўшаю канори гуногуни То-љикистон ба амал меоянд. На-будани об њам, масалан, хушк-
солї бар асари набудани бороназ ин гуна фалокатњо кам нест.
Бино ба аќидаи мутахасси-сон, дар 84 фоизи њудуди киш-вари мо хатари омадани селвуљуд дорад. Дар 16 фоизињудуди љумњурї хавфи омада-ни сел тањдид намекунад. Чунонки аз маълумоти Маркази омо-ри љумњурї ва ВАО маълум ме-гардад, сел њар сол ба хољагиимамлакат зарари калон мео-рад. Сел аз маљрои дарёњо ба-ромада, заминњои киштро зерилойќа монда, роњу купрўкњо, хо-нањои истиќоматї, бино ва ин-шоотњои маъмуриро хароб ме-кунад, садњо тонна ќабати бо-лоии њосилхези заминро аз за-минњои нишеб шуста, ба поёно-бњо мебарад, сабаби вайрон-шавии замин мегардад. Бањрипешгирии хатари сел, аз љумла,бо маќсади мустањкам намуда-ни соњилњо мувофиќи имконтадбирњо андешида мешаванд.
Љумњурии Тољикистон дармиќёси олам 5 – умин давла-тест, ки вобаста ба њама гунашакли истифодаи об ба иннеъмати бебањо дастрасї до-рад. Бинобар ин, мањз бо та-шаббуси Президенти мамлака-тамон Эмомалї Рањмон даркишвар се конфронси байнал-милалї бахшида ба масоилиоб барпо гардид. Соли 2003 бопешнињоди Президенти Љумњу-рии Тољикистон ва дастгирииСММ «Соли байналмилалииоби тоза» эълон шуд, ки ин та-шаббусро 191 давлати дунёдастгирї карданд. Сипас, со-лњои 2005 – 2015 «Дањсолаи оббарои њаёт» эълон гардид.
Мавќеи ЉТ бо гузаронданичунин конфронсњо бори дигарнамоён шуд. Натиљањои конф-ронсњо бошад, боиси бартарафсохтани норасоињо хоњад гар-дид. Аз љумла, нимаи аввалимоњи июни соли љорї дар мар-кази љумњуриамон – шањри Ду-шанбе конфронси навбатиибайналмилалї оид ба на-тиљањои амалиёти «Дањсолаиоб барои њаёт» барпо мегар-дад, ки дар он бештар аз њазорнафар мењмон – алоќамандо-ни соња ширкат меварзанд.Њадаф аз ин њамоиш тањлилимасъала дар зарфи дањ сол вабанаќшагирии навбатї дарсоњаи муњим – об мебошад.
Њотами ЊОМИД,рўзноманигор
Об метавонад хатарзо њам бошадЁ чаро бо сохтани обшиканњо пеши роњи
фалокатњо гирифта намешаванд?
ЉАЊОНИ МУОСИР
Истиќлолияти Љумњурии То-љикистон дар тамоми соњањоињаёти љомеа дигаргунињои назар-рас ба вуљуд овард. Тарбияи на-сли наврас кори пурмашаќќат ванињоят гарони ањли љомеаи То-љикистон мебошад. Дар љамъия-ти мо тарбия дар асоси омилњоибашардўстиву ватанпарварї бароњ монда шудааст. Тарбия дарљамъияти мо дар заминаи ормо-нњои миллї сурат мегирад.
Дар шароити имрўза Тољи-кистон њамчун як давлати муста-ќил, ки дар арсаи байналмилалїќадамњои устувори худро гузош-та истодааст, вобаста ба њаллимасъалаи муњољират пайвастатадбирљўї мекунад. Љараёни
муњољирати байналмилалї дарТољикистон чашмрас аст ва шу-мораи муњољирон рўз то рўзафзоиш меёбад. Ќисми зиёдимуњољирони мењнатиро љавононташкил медињанд. Агар дар со-лњои охир шумораи муњољиро-не, ки берун аз мањали зиста-шон кор ва фаъолият менамо-янд, ба 1 млн 170 њазору 825нафар расида бошад, ќисми зи-ёди онњоро-565 њазору 861 на-фарашонро љавонони аз 18 то29-сола ташкил медињанд(504436 нафар мард ва 61425
нафар зан). Мувофиќи тадќиќо-тњои мушаххаси иљтимої ва си-ёсии вазъияти имрўзаи Тољики-стон чунин хулоса бароварданлозим аст, ки дар дањсолаи охи-ри ибтидои асри 21 дар љумњу-рии мо рўз то рўз шумораи му-њољирон афзоиш ёфта истода-аст, новобаста аз он, ки дар њаётимамлакат таѓйироти куллї бавуљуд омада асту Тољикистон дарљодаи пешрафту тараќќиёт ќада-мњои устувор мегузорад. Боядтаъкид кард, ки дар замониљањоншавї муњољират њамчун
падидаест, ки боиси дур шуда-ни љавонон ва арзишњои миллїва урфу одатњои миллї, ки бу-нёди њастии миллатанд, низ ме-гардад. Вале таваљљуњи бузурге,ки аз љониби иќтисодшиносон,сиёсатшиносон, љомеашинсонба њалли масъалаи муњољиратва љавонон равона гардидааст,аз он гувоњї медињанд, ки тадќиќва омўзиши ин масъала яке азунсурњои зарурии дарки ќонун-мандињои иљтимоию иќтисоди васиёсии рушди башарият боќїмемонад.
Дар љањони пуртазод ва пур азмухолифатњои имрўз, ки равандиумумиљањоние ба номи љањони-шавї кишварњо, пеш аз њама,љавононро ба чолишњои равонї,иљтимої, сиёсї ва фарњангии фа-ровону физоянда рў ба рў наму-дааст, њифз намудани хусусия-тњои миллї, њувияти таърихї вавижагињои ахлоќии халќамон ва-зифањое њастанд, ки иљрои онњоба баќову пойдории давлати То-љикистон ва истиќлолияту соњи-бихтиёрии он вобаста аст.
И.ИСРОИЛОВ, дотсент
Муњољирати мењнатї ва љавонон
15
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015E-mail: [email protected]
ГиреГиреГиреГиреГирењи суханњи суханњи суханњи суханњи сухан
Шоњзодаи исмоилиёни љањон Оѓохони Чањорум дар Бруссел бо президенти Ќирѓизистон А.Отамбоев њамкорињои дуљонибаро баррасї кард.
Муњаббат ба волидон бузургтарин муњаббат бувад.Ситсерон
И Т Т Е Р Б И Й
"Бумба" (овозхон)
Давлатдар При-балтика
Пар-чам
Охиринмоњи то-бистон
Ќисмидиви-зия
Шањр дарИМА
Пеш-музд
Шохобичапи да-рёи Ока
Шањрдар Фин-ландия
Устоизарузевар
Моњитолеъ-нома
Ќарз
Ќисмипой
Шохча
«Даст»-ипанљумимаймун
Њаша-роти
мењнат-дўст
Мўњраишат-ранљ
Муќоби-ли шаб
Шањрдар
Шветсия
Поён,поин
Мањал-лаи
машњуриМаскав
Давра,њалќа,чанбар
Хур-санд,хуш-нуд
...вузорї
… Райт(мушт-зан)
Завраќидубод-бондор
Миёна
Хўроки па-гоњирўзї
Мувофиќимеъёр додани
барќ
Шир-катињаво-пай-моииИМА
Љоипулни-гоњдорї
Yb - унсурикимиёвї
Як моњи сол
Одам-шинос
Беда
Додар(лањљ.)
Ќомат,ба-
ландї
Шањр дарЭрон
Нидоимухлисифутбол
Ду саро-янда
Яке аз осор-хонањои Пе-тербург
Ќудо-...
Мушак
... бошаду хуббошад
… Шевченко(футболбоз)
Навиштаљот
Инесса ... Дарёдар
ШарќиДурМарк ...,
нави-санда Давои
касал
... Давлатова, сароянда.
... Њакимов
... БАЧ
ЧАН
1
1
... Давлатова
... Рањимова
16
Омўзгори љавон, № 15, 4 апрели соли 2015 E-mail: [email protected]
ТТТТТо боздид!о боздид!о боздид!о боздид!о боздид!
Як додгоњи Ќазоќистон зани рустабореро шартан мањкум кард, ки аз ќазоќњо хостааст, то ба њайати Русия дохил шаванд.
Онеро, ки дар банди њавасњои бењуда аст, наметавон озод гуфт.Пифагор
Нашрияи Донишгоњи давлатии омўзгорииТољикистон ба номи Садриддин Айнї
СармуњаррирБахтиёри АБДУРАЊИМ
Суроѓаи мо:734003, шањ-
ри Душанбе,х и ё б о н иРўдакї 121. На-шрия дар чоп-хонаи «Мега-Принт» ба табърасидааст.
Нашрия тањти раќами 495 дар Вазорати фарњ-анги Љумњурии Тољикистон номнавис шудааст.
Нашрия ба хотири риояи чандандешї матлабе-ро низ нашр мекунад, ки ба мўњтавои он мувофиќнест.
Дастнависњо ва аксњо ба муаллифон баргардо-нида намешаванд.
Телефон: 224-55-06
Дар нашрия аз иттилооти хабаргузорињои«Khovar.tj», «Тоjnews», «Оzоdagon.com» ва«ozodi.tj» истифода мешавад.Омўзгори љавон
Туњфаи сењрнокСоли 1945 чанде аз муњассилини мактабњои миёнаи
СССР ба сафири Амрико лавњаи наќшу нигоршудаи чўби-неро, ки дар он нишони давлатии ИМА кандакорї шудабуд, туњфа намуданд. На толибилмон ва на дипломатиамрикої он замон нафањмиданд, ки дар ин лавњаи канда-коришуда дастгоњи махсуси сабти овоз насиб шудааст, кионро конструктор Лев Термен бароварда буд. «Жучок»тарзе дар ин туњфа љойдода шуда буд, ки њатто, маќомотимахсуси Амрико низ мављудияти онро пай набурданд.Њамин тавр, маќомоти амниятии СССР муддати 8 сол бавоситаи ин дастгоњ тамоми суњбати дипломатњои амрико-иро пинњонї гўш мекарданд. Баъди фош шудани ин пин-њонкории маќомоти СССР, њукумати ИМА ин дастгоњро баСозмони Милали Муттањид њамчун њолати исботкунии ама-лњои љосусии давлати коммунистї пешнињод намуд, валесолњои зиёд тарзи истифодаи ин дастгоњи сабткунандаиовоз номаълум боќї монд.
Мукофот: иљозатномаМоњи июли соли 1960 тими мунтахаби СССР оид ба
футбол дар ќисмати нињоии Љоми Аврупо, ки дар шањриПариж љараён дошт, ѓолиб дониста шуд. Ба ин хотир бањар кадом футболбози дастаи ѓолиб 400 франк мукофот-пулї ва иљозатнома (ордер) барои бо ин пул харидани ав-томобил доданд. Гап сари он аст, ки дар он давра дар СССРновобаста ба мављудияти маблаѓи зарурї барои хариданиавтомобил, барои ба даст овардани мошини сабукрав со-лњо бояд дар навбат меистодї ва ё бо доштани иљозатимахсуси давлат наќлиёт ба даст меовардї.
Пули аљибБаъди Инќилоби Октябр дар Ёќутистони Русия умуман
пул вуљуд надошт. Алексей Семёнов ном маорифпарварирус ин мушкилро чунин њал кард: Ў аз анбор захираи кало-ни тамѓакоѓазњои њаррангаро, ки барои шишањои машру-бот пешбинї гардида буданд, пайдо намуд. Хамин таврАлексей Семёнов ба њар кадом тамѓакоѓаз бо даст раќамимушаххас, муњр ва имзои шахсии худро монда, онњоро дарќаламрави ин љумњурии худмухтор ба муомилот баровард.Он замон 90 дарсади ањолии Ёќутистон бесавод буданд,Аз ин рў, василаи андешидаи Алексей Семёнов бисёре азмушкилињои марбут ба муомилоти пулиро њал кард. Пас азбарќарорсозии сохти сотсиалистї дар ин љумњурї соли1922 асъори нав ба муомилот бароварда шуду тамомисарфу харољоти то ин давра анљомёфта пурра бо пули навпардохт карда шуд.
МУАРРИФЇ
Хониши аъло сари боло бувадЧењранамоии аълохонњои донишгоњ
Шукронаи ФАХРИДДИН,донишљўи соли 2-юмифакултаи таърих
Фируза МИРСАЕВА, донишљ-ўи соли соли 1-уми факултаитехнология ва соњибкорї
Судоба ХУДОЙДОДОВА,донишљўи соли 5-умифакултаи география
Карим САФАРОВ, донишљўисоли 1-уми факултаи иќтисодиётва идоракунї дар соњаи маориф
Шањноза АЛМАТОВА,донишљўи соли 2-юмифакултаи педагогика
Тобон МИРЗОЕВА, донишљ-ўи соли соли 3-юми факул-таи филологияи тољик
Ќобилљон ЌУРБОНОВ,донишљўи соли 4-умифакултаи физика
Манижа СУЛТОНОВА,донишљўи соли 3-юмифакултаи математика
Шабнам АКОБИРШОЕВА,донишљўи соли 2-юмифакултаи забони ангилисї
(Давом дорад)
Билети донишљўии гумшуда, ки соли 2012 факултаи забони англисии Донишгоњи давлатии омўз-гории Тољикистон ба номи Садриддин Айнї ба Мањмадов Муњаммадї додааст, эътибор надорад.
