Upload
antoniocastillo38
View
304
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
7/17/2019 Testu Iruzkina. Marshall Plana
http://slidepdf.com/reader/full/testu-iruzkina-marshall-plana 1/4
TESTU IRUZKINA
MARSHALL PLANA (1947)
1. Egilea:
George Catlett Marshall, Jr. (Uniontown, 1880 -
Washington, 1959). Estat !ateta"o ar#a$a"o
estat nagsiaren %r i&an &en 19'9ti" arrera.
ehen Mn$ Gerran g$arosteen %r i&an &en,
eta !igarrenean estrategia &eha&ten arit &en.
*inan en%a*a$ore i&an &en (19+5-19+) eta
estat-i$a&"ari (19+-19+9). Eroari lagnt&e"o
e"ono#ia-lana antolat &en, %ere i&ene&
e&agt&en $ena. 195'an !a"earen o%el saria
e#an &ioten.
Marshall Plana Marshall /enerala" !igarren
Mn$ Gerraren on$oren Eroa era%errit&e"o
Eroa"o herrial$eei e"ono#ia-lagnt&a e#ate"o lana $a. 19+8"o
airilaren 1an sinat &en hit&ar#ena, eta horren ara%era Estat !ate"
1.000 #ilioi $olarreta"o $ir-lagnt&a %anat &ten: !ritainia 2an$iari (3
+), 4rant&iari (3 0), le#ania"o Erre%li"a 4e$eral ohiari (3 11) eta
6taliari (3 10).
2. Helburua: hel%r nagsia $a Europa berreskuratzeko programa
e&agtara&tea. Egia $a, %este oliti"ari %ate" (7ean heson) egn %at&"lehenago EE.!!.eta"o hegoal$e"o ne"a&ari %at&en arrean a&al$ &iten
lan horren i$eia nagsia" %aina Marshall-e", 7otor 2onoris Casa
i&en$aenaren ait&a"iare"in #ar"o a"a$e#i"o garrant&itsago %atean
&eha&t egin &en.
3. Jaso!ailea: ehen 2arar$-e"o ni%ertsitate"o ent&lea" (e&in $a aha&t
ni%ertsitate hori EE.!!.eta"o ho%erenetari"oa $ela eta elitea or#at&en
$ela) eta gero "o#ni"a-%i$een oihart&ne& irit&i %li"oa Estat !atetan
eta Eroan ere. ;r$an #ar"o ri%at %atean e#aten $a hit&al$ia %aina
hel%r %li"oa $a.
4. "aia:
Gaia, %ate& ere, oliti"oa $a, %aina e& %a"arri", e"ono#i"oa ere.
#. $esu %oa:
esta &olii'oa $a $is"rtso %at $ela"o eta eta lort nahi $iten
hel%ra" oliti"o-e"ono#i"oa" $irela"o. rrean $a&"an ent&lea" eta
a#eri"ar gi&artea oro"orrean "ont&ient&iat nahi $it Eroa"o egoera& eta
%aita horren on$orioa& ere.
. Es&a!ioa ea e*bora:
1
7/17/2019 Testu Iruzkina. Marshall Plana
http://slidepdf.com/reader/full/testu-iruzkina-marshall-plana 2/4
esta $a George C. Marshall-e" 19+"o e"ainaren 5ean 2arar$-e"o
ni%ertsitatean e#an$a"o hit&al$i %aten la%rena.
7. Labur&e*a:
66. Mn$ gerran gertatta"o sntsi"eta" $irela eta Eroa $ago osoegoera tra"etsean $ago. ;so &aila i&ango $a %ere "a%& gain$it&ea
e"ono#i-, gi&arte- eta oliti"a-narria$ra eta horreta& /a%etta $ago
EE.!!.eta"o go%erna eta, gainera, "ont&ientea $a Eroaren &ailtasna"
&a%al$"o $irela #n$an &ehar. 2orregati", Eroa %erres"rat&e"o
sort&en $a Marshall lana.
+. Hi!egia:
Narriaura: narriaen, arra&a$ra. <onon"eta, hon$a"eta, alerri"
galt&e.
Ja!arralia: erasoal$i, erre%olta, /ai"ial$i, #at*ina$a, alt*a#en$. ,ibisa: t*anona, %ate& ere, %este estat %atena.
9. $er%i*o geogra-'o/isori'oa':
− 0igarre* Mu*u "erra: 19'9-+5 %itartean i&an$a"o gerra liaten
eta r$at&a"oen artean.
1. A!er'ea:a. Eroa 66. Mn$ gerra ostean, gehien%at g&ti& sntsitri" gerat &en.
Galera" e"ono#i"oa", $e#ogra="oa"> i&garri&"oa" i&an &iren eta oso
&aila i"sten &en ee la%rrean e$ota er$ian Eroa egoera gain$it&e"o
"aa&a i&ango &ela eta horren on$orio& ara&oa" sort &ite&"een.%. Marshall ?lana garai hartan sortta"o r#an $o"trina %arran "o"at
%ehar $g. Gerra 2ot&a hastear $ago eta, gainera, "o#nis#oaren
&a%alenaren %el$rra resente $ago. 2orregati", Eroa" %ehar $it
=nant&a eta e"ono#i lagnt&a" narria$rati" irtete"o.. Gainera, EE.!!a" egoera onean &e$en gerra on$oren, %aina es"aint&a
eta es"aria oinarrit&en &en e"ono#ia "aitalista eta Eroa" &ailtasn
e"ono#i"o han$ia" e& gain$it&e"otan, argi &egoen eragingo &ela
EE.!!.eta"o e"ono#ian eta %aita #n$ "aitalista osoan ere.$. Marshall lana" %ehar %at&" inli"at&en &iten, al$i %ateti" Eroa"o
estaten arte"o a"or$ioa lort&ea $e=nit&e"o &eint&" i&an %ehar"o&iren %eharra" eta nola era#an arrera lana, %este al$eti" Estat
!ate" lagn$ %ehar"o &ten eroar lanaren ela%ora&ioan eta
on$orengo "$ea"etan.e. E$o&ein go%erna", tal$e" e$ota al$er$i oliti"oa" #iseria&
aro%et*at nahi %a$ ete"in oliti"oa aterat&e"o estat%atarra"
i&ango $it arrean. E& $ago esate"o %eharri" #e& %at $ela
"o#nistent&at.. Marshalle" a&i#arrat&en $ Eroa lagnt&ea e& $ela %a"arri"
el"artasnagati", %aita %ere onra"o ere, &eren eta e&ere& egite"otan
on$orio negati%oa" haie" ere airat"o $it&te.
11. $esui*guru 'ro*ologi'oa:
7/17/2019 Testu Iruzkina. Marshall Plana
http://slidepdf.com/reader/full/testu-iruzkina-marshall-plana 3/4
a. @alta"o "onerent&ian otent&ia han$ie" era%a"i &ten Er$i Eroa"o
%ana"eta egitea %aina Ataline" eta "o#nis#oa" 2itlerren "ontra"o
garaiena $ela eta, re$i"a#en$ han$ia lort &ten Eroa osoan eta
argi &egoen Estat !ate" %el$rra &e"aten so%ietarren
esantsionis#oaren arrean Men$e%al$e"o Eroan ere.
%. !i serotent&ia ira%a&lee", EE00a" eta SES0", era%at $es%er$ina"&iren eta hori $ela eta gata&"a" sort &iren, eta #n$a el"arren
"ontra"o %i %lo"etan %anat &en eta serotent&ia %a"oit&a" aliat
"or al%ait han$ienaren %ila /o &en.. !i %lo"een sorrera ("aitalista eta "o#nista) W. Chrhille" $e=nit
&en Bburi*a!'o /esia alt*at&en ari &ela Atettineti" riesteraino
aiat&en. 2orrela esan nahi &en #n$a %itan %anat&en ari &ela eta
%ata, %erarena, $e#o"ra&ian eta "aitalis#oan oinarrit"o &ela eta
%estea, "o#nista, roletalgoaren $i"ta$ra eta as"atasn altan.$. !i serotent&ien arte"o ar"eta 19+an gertat &en: Estat !ate"
B$ru%a* ,o'ri*a i&ene"oa eta BMars/all Pla*a garat &ten"o#nisten arrean. AEA!-en erant&na Ja*o ,o'ri*a.e. 19+ eta 1991 %itartean, %lo"een arte"o harre#ana" %ien arte"o lis"ar
lat&a eragin &en, eta horri B"erra Ho!a esaten &aio. Etenga%e"o
tentsio #ilitar, i$eologi"o eta $ilo#ati"oen egoera i&an &en, %aina e&
&en gata&"a ar#atri" e"arri.. !lo"e %a"oit&a" nagsitasna nahi &en aruera haen %i$e&:
La*'ie!a e'o*o%i'ora'o res*a' e!ar!ea. Marshall Plana
(19+) eta C;MEC; (19+9). ,ee*sara'o alia*!a %iliarra' era!ea: ; (19+9) eta
Darsoia"o 6tna (1955).
Ar%aegi %iliar /a*ia sor!ea. !lo"een arte"o ar#a#ent-ore"a" BIzuaren oreka i&ene"oa.
g. 2orren a$i%i$ea i&an &iren:
− 0erli*e* blo'eoa (19+8-+9). Men$e%al$e"o otent&ie" %ere
o"a&io gnea" %at &it&ten eta Ataline" lehorre"o sar%i$ea"%lo"eat&ea $e"retat &en. liate" aireko zubia sort &tenAtaline" %lo"eoa alt*at arte. le#ania %itan %anat &en 4 eta7.
− 5orea'o gerra (1950-5'). 6arral$e"o ar#a$a" hegoal$eain%a$it &en eta 195'an %"at &en gerra gata&"aren arre"o#ga %erre&arrita.
12. 6*orioa':a. 6trri !u!e*a $a, George Marshall-e" roosa#ena egiten $ela"o eta
%ere "argagati" e&agen &&ena i&an &ela"o lehenengo
#o#entti". 2ori %ai inli"atri" egon &en eta sube'iboa $a,
EE.!!.en interesa" $een$at&en $itela"o.%. 7ena $en, e&in $a aha&t lan ha t*ertatta &egoela r#an $o"trina
anti"o#nistan eta "o#nis#oaren &a%alenaren %el$rraren arre"o
erant&na i&an &ite"eela.. ?lana" hrrengo on$orioa" i&an &iten, %estea" %este:
− Eroa %errerai"it&ea, eta &ir as"i, horti" $ator Eroar
!atasnaren sorreraren roie"ta.
'
7/17/2019 Testu Iruzkina. Marshall Plana
http://slidepdf.com/reader/full/testu-iruzkina-marshall-plana 4/4
− Estat !aten lagnt&a" e"arri &en %ere hege#onia Eroan eta
#n$an.
− <o#nis#oaren &a%alena e"itea Eroan &ehar.
$. rgi $ago Eroa" &or $iola nerri han$i %atean Estat !atei %ere %i&i
#aila eta as"atasna ("o#nis#oaren arrean) %aina e&in $g
aha&t e& $tela e&eren tr"e. !ere inerialis#oa e& $a %a"arri"2irgarren Mn$are"i"o, %aita gre"i"o ere.
+