Teknik Servis E 2002.50 Mondeo...• Mondeo’da aşağıdaki motorlarla birlikte kullanılmaktadır: - 2.5L Duratec - 2.0L Duratorq TDCi • Vites kutusu oranları iki mil üzerindeki

Teknik Servis Eğitimi

2002.50 Mondeo

Yeni Ürün Tanıtımı TN7002133S

5 Vitesli Otomatik Diferansiyelli Vites Kutusu

Öğrenci Bilgileri

CG7998/S tr 02/2002

Bu yayın içerisindeki resimler, teknik bilgiler veriler ve açıklayıcı metinler baskıya gönderildiği esnada bildiğimiz kadarıyla doğru idi. Fiyatları, teknik

özellikleri, donanımları ve bakım talimatları haber vermeden her an değiştirme hakkı Ford’un sürekli geliştirme ve iyileştirme politikasının bir parçası olarak

saklı tutulmaktadır.

Bu yayının herhangi bir bölümü, Ford Werke Aktiengesellenschaft’ın önceden izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi, kayıt, çeviri veya baka

yöntemlerle hiç bir suretle çoğaltılamaz, herhangi bir veri ortamında saklanamaz veya herhangi bir biçimde iletilemez. Bu yayını mümkün mertebe eksiksiz ve

doğru kılabilmek için her türlü çalışma yapılmış olmakla birlikte içerdiği tutarsızlıklardan ötürü herhangi bir yükümlülük kabul edilemez. © 2002 FORD CORPORATION Servis eğitim programları D-F/GT-1 Almanya’da (D) basılmıştır Çevre dostu klorsuz kağıda basılmıştır.

2002.50 Mondeo Önsöz Model yılı 2002.50’den itibaren yeni bir 5 vitesli otomatik vites kutusu kullanılmaktadır. Bu vites kutusu, halihazırda Galaxy’den bildiğimiz 5 vitesli otomatik vites kutusuna dayanmaktadır. Bununla birlikte bu iki vites kutusu arasında bazı önemli farklılıklar bulunmaktadır, bu yüzden Öğrenci Bilgilerinde vites kutusunun ayrıntılı bir açıklaması sunulmaktadır. Beş ileri vites ve bir geri vites iki seviyede düzenlenmiş üç basit gezegen dişli takımı vasıtasıyla elde edilir. Vites değişikliği otomatik olarak gerçekleşebileceği gibi Vites-Seçme Kipinde doğrudan sürücü tarafından da başlatılabilir ve ayrı bir vites kutusu kumanda birimi tarafından denetlenir. İlk bir yıl için çeşitli yağ keçeleri, ana kumanda gövdesi, münferit solenoid valfler, tork dönüştürücüsü ve vites kolu konum (TR) algılayıcısı haricinde vites kutusunda herhangi bir onarım planlanmamaktadır. Öğrenci Bilgilerinde vites kutusuna bir genel bakış yer almaktadır. Vites kutusundaki çeşitli parça gruplarına, dişlilere, vites kutusu üzerinden güç akışına, ve ayrıca vites kutusu kumanda sisteminin tasarımı ve çalışmasına dair ayrıntılı açıklamalar içermektedir. Buna ek olarak vites kutusu sıvısı soğutma sistemi ve harici kumandalara ilişkin bir genel bakış da sunulmuştur. Bu Öğrenci Bilgileri derslere bölünmüştür. Yeni Ford eğitim kavramı doğrultusunda bir kendi kendine öğrenme aracı olarak tasarlanmıştır. Her bir dersin başlangıcında ders sırasında çalışmak suretiyle ulaşılacak hedefler yer almaktadır. Her bir sersin sonunda öğrencinin kaydettiği ilerlemeyi izlemeye dönük olarak tasarlanmış bir test soruları grubu bulunmaktadır. Bu test sorularının cevaplarını Öğrenci Bilgilerinin sonunda bulabilirsiniz. Eğitim yayınlarımızın sadece FORD EĞİTİM AMAÇLARI doğrultusunda hazırlandığı unutulmamalıdır. Onarım ve ayarlama işlemleri daima atölye yayınlarındaki talimatlar ve teknik özellikler uyarınca GERÇEKLEŞTIRILMELIDIR. Hem teorik hem de pratik kapsamlı bilgiler edinmek için lütfen Ford Teknik Eğitim Kurslarının sunduğu eğitim kurslarından yoğun bir şekilde yararlanın.

2 Servis Bilgileri

2002.50 Mondeo İçindekiler Sayfa Önsöz .......................................................................................................................................................... 1 İçindekiler .................................................................................................................................................. 2 1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı .......................................................................................................................... 7

Genel .............................................................................................................................................. 7

Vites kutusu kesit görünümü......................................................................................................... 10

Tork Dönüştürücüsü kilit Kavramasına (TCC) sahip tork dönüştürücüsü.................................... 12

Yağ pompası.................................................................................................................................. 13

1. ve 2. gezegen dişli takımı .......................................................................................................... 14

Hız düşürme gezegen dişli takımı ................................................................................................. 16

Kavramalar ve frenler ................................................................................................................... 18

Diferansiyel grubu......................................................................................................................... 20

Ana kumanda gövdesi ................................................................................................................... 22

Tanıtım Etiketleri .......................................................................................................................... 24

Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı .................................................................................................. 24

Çalışma sistemine genel bakış....................................................................................................... 25

Vites kutusu 1. viteste ................................................................................................................... 26

Birinci viteste güç aktarım yolu .................................................................................................... 28


İkinci viteste güç aktarım yolu ...................................................................................................... 32

Servis Bilgileri

3

2002.50 Mondeo İçindekiler Sayfa


Üçüncü viteste güç aktarım yolu................................................................................................... 36


Dördüncü viteste güç aktarım yolu ............................................................................................... 40


Beşinci viteste güç aktarım yolu ................................................................................................... 44

Vites kutusu geri viteste ................................................................................................................ 46

Geri viteste güç aktarım yolu ........................................................................................................ 48

Vites Kutusu Elektronik Kumanda Sistemi........................................................................................... 49

Genel Bakış ................................................................................................................................... 50

Vites kutusu kumanda birimi ........................................................................................................ 52

Vites değiştirme stratejisi .............................................................................................................. 53

CAN veri yolunda sinyal iletimi ................................................................................................... 57

Türbin Mili Hız (TSS) algılayıcısı ................................................................................................ 59

Orta mil devir algılayıcısı.............................................................................................................. 60

Çıkış Mili Hız (OSS) algılayıcısı .................................................................................................. 61

Vites Kutusu Sıvısı Sıcaklık (TFT) algılayıcısı ............................................................................ 62

Vites Kolu Konumu (TR) algılayıcısı ........................................................................................... 63

Vites Seçme Anahtarı.................................................................................................................... 64

Fren lambası anahtarı .................................................................................................................... 66

Fren basıncı anahtarı ..................................................................................................................... 67

Ana kumanda gövdesindeki solenoidlere genel bakış................................................................... 68

Ana düzenleme valfi ..................................................................................................................... 69

4 Servis Bilgileri

2002.50 Mondeo İçindekiler

Sayfa

PWM solenoid – 2./4./5. vites freni .............................................................................................. 70

PWM solenoid – 3.//5. vites kavraması......................................................................................... 71

PWM solenoid - Tork Dönüştürücüsü kilit Kavramasına (TCC).................................................. 72

Vites solenoidleri SSA, SSB ve SSC ............................................................................................ 73

Vites solenoidi – hız düşürme fren bandı ...................................................................................... 74

Vites solenoidi – vitesin boşa takılması ........................................................................................ 75

Vites seçme kolu kilit solenoidi .................................................................................................... 76

Kontak anahtarı çıkarma engelleyicisi solenoidi........................................................................... 77

Gösterge tablosu............................................................................................................................ 78

Genel Elektronik modülü (GEM).................................................................................................. 79

Geri vites lamba rölesi .................................................................................................................. 80

Vites Kutusu Elektronik Kumanda Sistemi........................................................................................... 80

Sıvı seviyesi denetimi ................................................................................................................... 81

TR algılayıcısının ayarlanması...................................................................................................... 82

Test soruları .............................................................................................................................................. 83

2. Ders – Vites Kutusu/Vites Kutusunun Soğutulması – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar

Vites Kutusu Soğutma Sistemi ................................................................................................................ 87

Soğutma devresi ............................................................................................................................ 88

Test soruları .............................................................................................................................................. 90

Servis Bilgileri

5

2002.50 Mondeo İçindekiler Sayfa 3. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu Harici Kumandaları – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Harici Kumandalar.................................................................................................................................. 91

Vites seçici teli .............................................................................................................................. 92

Harici Kumandalar.................................................................................................................................. 93

Vites seçici telinin ayarlanması..................................................................................................... 94

Test sorularının yanıtları......................................................................................................................... 95

6 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Amaçlar Bu dersi tamamladığınızda:

• temel parça gruplarını genel olarak anlatabilecek;

• tork dönüştürücüsünün tasarımını ve işlevlerini açıklayabilecek;

• yağ pompasının tasarımını ve işlevlerini açıklayabilecek;

• gezegen dişli takımlarının temel tasarımını ve işlevlerini açıklayabilecek;

• kavramaların ve frenlerin temel tasarımını ve işlevlerini açıklayabilecek;

• diferansiyel grubunun tasarımını ve işlevlerini açıklayabilecek;

• ana kumanda gövdesinin temel tasarımını ve işlevlerini açıklayabilecek;

• vites kutusu tanıtıcısının yerini gösterebilecek.

• vites kutusu oranlarının farklı viteslerde nasıl elde edildiğini açıklayabilecek;

• ayrı ayrı viteslerde vites kutusu üzerinden güç akışını açıklayabilecek;

• devreye giren kavrama ve frenleri gezegen dişli takımlarının parçalarına atayabilecek.

• vites kutusu kumanda sisteminin parçalarını tanımlayabilecek;

• vites kutusu kumanda birimi ve veri hattı soketini (DLC) takma konumunu belirleyebilecek;

• vites kutusu kumanda sisteminin temel işlevinin ana hatlarıyla belirtebilecek ve farklı vites değiştirme

stratejilerini açıklayabilecek;

• CAN veri yolu vasıtasıyla veri iletişimini açıklayabilecek;

• algılayıcıları takma konumlarını belirleyebilecek ve bunların sinyallerinin nasıl kullanıldığını açıklayabilecek;

• ana kumanda gövdesindeki solenoidleri genel olarak anlatabilecek;

• tek tek kumandaların işlevini anlatabilecek ve bunlardan herhangi biri arızalandığında olacakları

anlatabileceksiniz.

Servis Bilgileri

7

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı Genel

• 5 vitesli otomatik vites kutusu Japon otomatik

vites kutusu üreticisi Jatco Trans Technology

tarafından geliştirilmiştir.

• Önden çekiş için tasarlanmış tümüyle otomatik

ve elektronik kumandalı bir otomatik vites

kutusudur.

• Otomatik vites kutusu azami 310 Nm giriş

torkuna göre tasarlanmıştır.

• Mondeo’da aşağıdaki motorlarla birlikte

kullanılmaktadır:

- 2.5L Duratec

- 2.0L Duratorq TDCi

• Vites kutusu oranları iki mil üzerindeki

gezegen dişli takımları ile elde edilmektedir.

Ayrı ayrı parçalar dört kavrama, üç fren ve iki

bilyalı tipi tek yollu kavrama vasıtasıyla

hareket ettirilmekte veya tutulmaktadır.

• Bir tork dönüştürücüsü kilit kavraması (TCC)

yakıt tüketiminin en iyi seviyeye çekilmesini

sağlar. Aracın hızına ve motor yüküne bağlı

olarak vites kutusu kumanda birimi tarafından

devreye sokulur.

• Aracın bir vitese takılıyken durdurulması

halinde vites kutusu kumanda sistemi vites

kutusunun boşa alınmasını sağlar (şu anda

sadece dizel motorlu araçlarda bulunan bir

özelliktir). Bu da daha iyi NVH

karakteristikleri, daha düşük yakıt tüketimi ve

daha düşük salımlar elde edilmesini sağlar.

• Vites kutusu kumanda birimi, vites değiştirme

zamanlamasını sürücünün kişisel sürüş tarzına

göre hesaplar. Vites değiştirme zamanlaması

hesaplanırken bir römork çekme veya dağlık

yollarda ya da dik tepelerde yokuş yukarı veya

yokuş aşağı gitme ye bağlı direnç gibi güncel

sürüş direnci de hesaba katışır.

• Vitesler otomatik olarak (vites seçme kolu “D”

konumunda) ya da sürücü tarafından (Vites

Seçme Kipi) değiştirilebilir. Vites kolu konumu

veya seçilen vites (Vites Seçme Kipi) gösterge

panelinde sürücüye bildirilir.

• Temel elektronik parçaların arızalanması

durumunda hidrolik bir acil durumda çalışma

programı vites kutusunun sınırlı bir şekilde

çalışmasını sağlar.

• İlk bir yıl için çeşitli yağ keçeleri, ana kumanda

gövdesi, münferit solenoid valfler, tork

dönüştürücüsü ve vites kolu konum (TR)

algılayıcısı haricinde vites kutusunda herhangi

bir onarım planlanmamaktadır.

• Normal çalışma koşulları altında vites kutusu

sıvısı vites kutusunun hizmet ömrü boyunca

kullanılmak üzere doldurulmuştur ve

değiştirilmesi gerekmez.

8 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı Bir bakışta • Vites kutusu yerleşimi

- Önden çekişli araçlar için 5-vitesli otomatik

vites kutusu

- İki mil üzerinde üç basit gezegen dişli takımı

- Vites kutusu oranları dört çok plakalı kavrama,

iki -çok plakalı fren, bir fren bandı ve iki tek yönlü

kavrama vasıtasıyla elde edilir

- Son dişli vites kutusu mahfazasına tümleşiktir.

Servis Bilgileri

9

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı - Elektronik olarak kumanda edilen, hidrolik

olarak çalışan TCC

Ayrı ayrı viteslerde vites kutusu oranları:

Dişli Vites kutusu oranı

1. vites 3.801

2. vites 2.131

3. vites 1.364

4. vites 0.935

5. vites 0.685

Geri vites 2.970

• Vites kutusu kumandası

- Vites değiştirme zamanlaması sürücünün

bireysel sürüş tarzına ve o anki çekiş direncine

göre vites kutusu kumanda birimi tarafından

hesaplanır.

- Vites kutusu kumanda birimi tarafından

otomatik vites seçimi veya Vites Seçme

Kipinde sürücü tarafından elle (manuel) vites

seçimi

- Rölantiyi dengelemek, yakıt tüketimini ve

salımları azaltmak için araç durur halde iken

otomatik olarak boşa alınması (sadece dizel

motorlu araçlarda bulunan bir özelliktir)

10 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı Vites kutusu kesit görünümü

Servis Bilgileri

11

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı 1 3. - 5. vites kavraması

2 Geri vites kavraması

3 1. gezegen dişli takımı

4 2./4./5. vites freni

5 2. gezegen dişli takımı

6 1. - 3. vites kavraması

7 Geri vites freni

8 1. vites tek yönlü kavraması

9 1. ve 2. gezegen dişli takımının tahrik edilen

dişlisi

10 Stator mili

11 Yağ pompası

12 Tork dönüştürücüsü

13 Vites kutusu giriş mili

14 Ara mil

15 Hız düşürme gezegen dişli takımının tahrik

edilen dişlisi

16 Diferansiyel grubu

17 Hız düşürme gezegen dişli takımı tahrik dişlisi

18 Hız düşürme gezegen dişli takımı

19 5. vites kavraması

20 Hız düşürme fren bandı

21 Hız düşürme tek yönlü kavraması

12 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı TCC’li tork dönüştürücüsü NOT: Motor varyantına bağlı olarak üç farklı tork

dönüştürücüsü kullanılmıştır.

• Tork dönüştürücüsü motordan gelen çıkış

torkunu hidrolik olarak vites kutusundaki giriş

miline aktarır.

• Stator, torku kavrama noktasına kadar yükseltir

(çark ile türbin arasından yaklaşık %90’lık hız

farkı).

• Otomatik vites kutusunun verimini arttırmak

için tork dönüştürücüsü aynı zamanda, hidrolik

çalıştırılan bir TCC ile donatılmıştır.

• Viteslerin yumuşak bir şekilde geçmesini

sağlamak için TCC, denetimli kayma ile

birlikte uygulanır.

• TCC devreye girdiğinde tork, doğrudan krank

milinden tork dönüştürücüsü mahfazası yoluyla

vites kutusu giriş miline iletilir.

• Normal çalışma koşulları altında TCC, vites

kolu “D” konumundayken 3., 4. ve 5. viteslerde

ve vites kutusu sıvısının sıcaklığı çok yüksek

olduğunda 2. viteste devreye sokulabilir.

• Vites Seçme Kipi devrede iken TCC, tüm ileri

viteslerde devreye sokulabilir.

1 Tork dönüştürücüsü mahfazası ve çark

2 Türbin

3 Bilyalı tipi tek yollu kavramalı stator

4 TCC


Servis Bilgileri

13

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı Yağ pompası

• Yağ pompası G-Rotorlu bir pompadır.

• Vites kutusu sıvısını karterden emer, yağ

basıncını oluşturur ve ardından yüksek basınçla

ana kumanda gövdesine sevk eder.

• Yağ pompası, tork dönüştürücüsü mahfazası

yoluyla krank mili tarafından tahrik edilir.

1 Dış halka

2 İç halka

3 Tahrik

4 Emme tarafı

5 Yüksek basınç tarafı

14 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı 1. ve 2. gezegen dişli takımı

Servis Bilgileri

15

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı 1 Güneş dişli (1. grup)

2 Gezegen dişli taşıyıcısı (1. takım)

3 Çember dişli (1. takım) ve gezegen dişli

taşıyıcısı (2. takım)

4 Çember dişli (2. takım)

• ve 2. gezegen dişli takımları vites kutusu giriş

mili seviyesinde bulunmaktadır.

• Bunlar iki adet basit tipte gezegen dişli

takımıyken çember dişli ve gezegen dişli

taşıyıcısı tek bir parça oluşturur.

• Çeşitli kavrama ve frenlerin çalıştırılması ile,

diğer parçalar durgun halde kalırken gezegen

dişli takımlarının belirli parçaları hareket

ettirilir. Hareket ettirilen/sabit tutulan

parçalardan oluşan farklı kombinasyonlar farklı

vites kutusu oranlarının elde edilmesini sağlar.

• Tahrik gücü, çember dişli (1. Takım) ve

gezegen dişli taşıyıcısı (2. Takım) vasıtasıyla

tahrik edilen dişliye aktarılır.

5 Güneş dişli (2. takım)

6 Tahrik edilen dişli


16 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı Hız düşürme gezegen dişli takımı

Servis Bilgileri

17

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı 1 Güneş dişli

2 Gezegen dişli taşıyıcısı

3 Çember dişli

4 Hız düşürme gezegen dişli takımı tahrik dişlisi

• Hız düşürme gezegen dişli takımı basit bir

gezen dişli takımıdır.

• Hız düşürme dişli takımının çember dişlisi 1. ve

2. gezegen dişli takımının tahrik edilen dişlisi

tarafından hız düşürme gezegen dişli takımının

tahrik dişlisi vasıtasıyla tahrik edilir.

• Tahrik gücü daima, gezegen dişli taşıyıcısı

üzerinden hız düşürme gezegen dişli takımının

tahrik edilen dişlisine ve bu sayede de

diferansiyele aktarılır.

5 Hız düşürme gezegen dişli takımının tahrik

edilen dişlisi

6 Ara mil


8 Hız düşürme dişlisi

18 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı Kavramalar ve frenler

Servis Bilgileri

19

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı 1 3. - 5. vites kavraması




5 Geri vites freni

• Vites kutusu dört kavrama ve beş frenle

donatılmıştır.

• Kavramalar çok plakalı kavramalar olarak

yerleştirilmiştir.

• Frenler iki adet çok plakalı frenden (2./4./5./

vites freni ve geri vites freni), iki tek yönlü

kavramadan (1. Vites tek yönlü kavraması ve

hız düşürme tek yönlü kavraması) ve bir fren

bandından (hız düşürme fren bandı)

oluşmaktadır.

• Tork, kavramalar üzerinden gezegen dişli

takımlarındaki belirli parçalara aktarılır.

• Gezegen dişli takımlarındaki diğer dişliler

frenlerle tutulur.

• Bu kombinasyonlar ayrı ayrı vitesler için farklı

vites kutusu oranlarının elde edilmesini sağlar.





20 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı Diferansiyel Komplesi

1 Ara mil

2 Hız düşürme gezegen dişli takımının tahrik edilen dişlisi

3 Diferansiyel komplesi

4 Hız düşürme gezegen dişli takımı gezegen dişli taşıyıcısı.

Servis Bilgileri

21

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı • Hız düşürme dişli takımı gezegen dişli

taşıyıcısı, ara mil vasıtasıyla hız düşürme dişli

takımının tahrik edilen dişlisine sıkıca bağlanır

ve diferansiyeli tahrik eder.

• Diferansiyel komplesi, torku akslar vasıtasıyla

ön tekerleklere iletir.

• İki aks arasındaki dönme hızı farkları

diferansiyel tarafından dengelenir.

22 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı Ana kumanda gövdesi 1 Solenoid valfler

• Hidrolik basıncı, ana kumanda gövdesindeki

ayrı ayrı kavramalara ve frenlere dağıtılır.

2 Elle vites konumu seçme kolu

• Hidrolik hatları ve basınçları dört adet sinyal

genişlik modülasyonlu (PWM) solenoid valf ve

beş adet vites solenoidi valfi tarafından

elektronik olarak düzenlenir.

Servis Bilgileri

23

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı • Buna ek olarak, ana kumanda gövdesindeki elle

vites konumu seçme kolu aracın, vites kolu “D”

konumundayken 4. Viteste, “R”

konumundayken ise geri viteste tahrik etmesine

olanak tanıyan hidrolik bir acil durumda

çalışma programının uygulanmasını sağlar.

24 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusunun Tanımı Tanıtım etiketleri 1 Vites kutusu tanımı 2 Üretici numarası

Servis Bilgileri

25

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı Çalışma sistemine genel bakış Parça Bağlandığı parçalar P R N 1 2 3 4 5 1. - 3. vites kavraması

Gezegen dişli taşıyıcısı ile (1. takım) çember dişli (2. takım)

X X X

3. - 5. vites kavraması

Vites kutusu giriş mili ile gezegen dişli taşıyıcısı (1. takım)

X X X

5. vites kavraması

Gezegen dişli taşıyıcısı ve güneş dişli (hız düşürme dişli takımı)

X

Geri vites kavraması

Vites kutusu giriş mili ile güneş dişli (1. takım)

X

Geri vites freni

Vites kutusu mahfazası ile gezegen dişli taşıyıcısı (1. takım)

X X*

2./4./5. vites freni

Vites kutusu mahfazası ile güneş dişli (1. takım)

X X X

Hız düşürme fren bandı

Vites kutusu mahfazası ile güneş dişli (hız düşürme dişli takımı)

X X X X* X* X X

1. vites tek yönlü kavraması

Vites kutusu mahfazası ile gezegen dişli taşıyıcısı (1. takım)

X

Hız düşürme tek yönlü kavraması

Vites kutusu mahfazası ile güneş dişli (hız düşürme dişli takımı)

X X X X

* Sadece Vites Seçme Kipinde

26 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı Vites kutusu 1. viteste

Servis Bilgileri

27

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı 1 Vites kutusu giriş mili





6 Geri vites freni

7 Gezegen dişli taşıyıcısı (2. takım) ve

çember dişli (1. takım)

8 1. ve 2. gezegen dişli takımının tahrik

edilen dişlisi

1. ve 2. gezegen dişli takımı:

• Tahrik gücü, vites kutusu giriş milinden (1)

güneş dişliye (2. takım) (2) aktarılır.

• Çember dişli (2. takım) (3) 1. ve 3. vites

kavraması (4) ve 1. vites tek yönlü kavraması

(5) ile yerinde tutulur.

NOT: Vites Seçme Kipinde çember dişli de (2.

takım) geri vites freni tarafından 1. ve 3.

vites kavraması (motor freni) vasıtasıyla

tutulur (6).

• Gezegen dişliler tutulmakta olan çember

dişlinin (2. takım) üzerinde dönerek gezegen

dişli taşıyıcısını (2. takım) ve çember dişliyi (1.

takım) (7) tahrik eder.

• Gezegen dişli taşıyıcısı (2. takım) sıkı bir

şekilde 1. ve 2. gezegen dişli takımının (8)

tahrik edilen dişlisine bağlanmıştır.

• 1. gezegen dişli takımının vites kutusu üzerinde

hiçbir etkisi yoktur.

9 Hız düşürme dişli takımı tahrik dişlisi

10 Ayna dişli (hız düşürme dişli takımı)

11 Güneş dişli (hız düşürme dişli takımı)

12 Hız düşürme tek yollu kavraması


14 Gezegen dişli taşıyıcısı (hız düşürme dişli

takımı)

15 Hız düşürme dişli takımının tahrik edilen

dişlisi


Hız düşürme gezegen dişli takımı:

• 1. ve 2. Gezegen dişli takımının tahrik edilen

dişlisi sıkı bir şekilde çember dişliye (10) bağlı

olan hız düşürme dişli takımı tahrik dişlisini (9)

tahrik eder.

• Güneş dişli (11) tek yönlü kavrama ile tutulur

(12).

NOT: Vites Seçme Kipinde çember dişli, hız

düşürme fren bandı (13) (motor freni) tarafından

tutulur.

• Gezegen dişli tutulmakta olan güneş dişlinin

üzerinde dönerek sıkı bir şekilde hız düşürme

dişli takımının (145) tahrik edilen dişlisine

bağlı olan gezegen dişli taşıyıcısı (14) tahrik

eder.

• Hız düşürme dişli takımının tahrik edilen dişlisi

diferansiyeli tahrik eder (16).

28 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı Birinci viteste güç aktarım yolu

Servis Bilgileri

29

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı 1 Çark

2 Türbin






8 Geri vites freni

9 Gezegen dişli taşıyıcısı (2. takım) ve çember

dişli (1. takım)


• Tahrik (giriş)

- Çark (1)

- Türbin (2)

- Vites kutusu giriş mili (3)

- Güneş dişli (2. takım) (4)

• Tutma

- Çember dişli (2. takım) (5) 1. vites tek yönlü

kavraması (7) (motor freni yoktur) tarafından

1. ve 3. vites kavraması (6) vasıtasıyla.

NOT: Vites Seçme Kipinde çember dişli (2.

takım) geri vites freni tarafından (8) 1. ve 3.

vites kavraması (motor freni) vasıtasıyla

tutulur.

• Tahrik (çıkış)

- Gezegen dişli taşıyıcısı (2. takım) ve çember

dişli (1. takım) (9)

- 1. ve 2. gezegen dişli takımının tahrik edilen

dişlisi (10)


dişlisi


12 Ayna dişli (hız düşürme dişli takımı)





takımı)


dişlisi



• Tahrik (giriş)

- Hız düşürme dişli takımı tahrik dişlisi (11)

- Çember dişli (12)

• Tutma

- Hız düşürme tek yönlü kavraması (15)

üzerinden güneş dişli (13) (motor freni yoktur)

NOT: Vites Seçme Kipinde çember dişli, hız

düşürme fren bandı (15) (motor freni)

tarafından tutulur.


- Gezegen dişli taşıyıcısı (16)

- Hız düşürme dişli takımının tahrik edilen

dişlisi (17)

- Diferansiyel (18)

30 Servis Bilgileri







7 Gezegen dişli taşıyıcısı (2. takım) ve çember dişli (1. takım)

8 1. ve 2. gezegen dişli takımının tahrik edilen dişlisi


18 Güneş dişli (1. grup)


Servis Bilgileri

31

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı 1. ve 2. gezegen dişli takımı:


güneş dişliye (2. takım) (2) aktarılır.

• Çember dişli (2. takım) (3) ilk başta 1. ve 3.

vites kavraması (4) ve 1. vites tek yönlü

kavraması (5) ile yerinde tutulur.

• Bunun sonucunda gezegen dişliler tutulmakta

olan çember dişlinin (2. takım) üzerinde

dönerek gezegen dişli taşıyıcısını (2. takım) ve

çember dişliyi (1. takım) (7) tahrik eder.

• Gezegen dişliler (1 takım) 2./4./5. vites freni

(17) tarafından tutulmakta olan güneş dişlinin

(1. takım) (18) üzerinde döner.

• Bunun sonucunda 1. – 3. vites kavraması

yoluyla gezegen dişli taşıyıcısını (1. takım) (19)

ve bu sayede çember dişliyi (2. takım) tahrik

ederler.

• Oluşan göreceli hareket gezegen dişli taşıyıcısı

(2. takım) yoluyla 1. ve 2. gezegen dişli

takımının tahrik edilen dişlisine (8) aktarılır.


1. vitese bakın.

32 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı İkinci viteste güç aktarım yolu

1 Çark

2 Türbin







Servis Bilgileri

33


• Tahrik (giriş)

- Çark (1)

- Türbin (2)



• Tutma

- Güneş dişli (1. takım) (19) 2./4./5. vites freni

(20) tarafından.





dişlisi (10)


• vitese bakın.

34 Servis Bilgileri


Servis Bilgileri

35





7 Gezegen dişli taşıyıcısı (2. takım) ve ayna dişli

(1. takım)


dişlisi


10 Çember dişli (hız düşürme dişli takımı)



güneş dişliye (2. takım) (2) ve 3.-5. Vites

kavraması (20) yoluyla gezegen dişli

taşıyıcısına (1. takım) (19) aktarılır. Gezegen

dişli taşıyıcısı 1. – 3. vites kavraması yoluyla

çember dişliyi (2. takım) (3) tahrik eder.

• 2. gezegen dişli takımında iki parça eş zamanlı

olarak tahrik edildiği için herhangi bir göreceli

hareket meydana gelmez. Gezegen dişli

takımları komple birim halinde döner.

• Gezegen dişli taşıyıcısı (2. takım) ve çember

dişli (1. takım) (7) sıkı bir şekilde 1. ve 2.

gezegen dişli takımının (8) tahrik edilen

dişlisine bağlanmıştır.




takımı)


dişlisi






dişlisi sıkı bir şekilde ayna dişliye (10) bağlı

olan hız düşürme dişli takımı tahrik dişlisini

(9) tahrik eder.

• Güneş dişli (11) hız düşürme fren bandı

tarafından tutulur (13) (motor freni).


üzerinde dönerek sıkı bir şekilde hız düşürme



eder.

• Hız düşürme dişli takımının tahrik edilen

dişlisi diferansiyeli tahrik eder (16).

36 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı Üçüncü viteste güç aktarım yolu

Servis Bilgileri

37


2 Türbin






dişli (1. takım)


dişlisi



• Tahrik (giriş)

- Çark (1)

- Türbin (2)



- Çark (1)

- Türbin (2)


- 3. - 5. vites kavraması (21)

- Gezegen dişli taşıyıcısı (1. takım) (22)


- Çember dişli (2. takım) (5)

NOT: TCC (23) devreye girdiğinde tahrik gücü,

doğrudan tork dönüştürücüsü mahfazasından vites

kutusu giriş miline iletilir.





takımı)


dişlisi



Gezegen dişli taşıyıcısı (1. takım)

22 TCC

• Tutma

- Hiçbir parça





dişlisi (10)


• Tahrik (giriş)


• Çember dişli (12)

- Tutma

- Hız düşürme tek yönlü kavraması (15) yoluyla

güneş dişli (13) (motor freni yoktur)




dişlisi (17)

- Diferansiyel (18)

38 Servis Bilgileri









Servis Bilgileri

39


• Tahrik gücü, vites kutusu giriş milinden (1) 3.-

5. vites kavraması (20) yoluyla gezegen dişli

taşıyıcısına (1. takım) (19) aktarılır.

• Gezegen dişliler (1 takım) 2./4./5. vites freni

(17) tarafından tutulmakta olan çember dişlinin

(2. takım) üzerinde döner (1. takım) (18).

• Bunun sonucunda gezegen dişli taşıyıcısı (2.

Takım) ve çember dişli (1. Takım) (7) tahrik

edilir.

• Bu, sıkı bir şekilde 1. ve 2. gezegen dişli

takımının (8) tahrik edilen dişlisine

bağlanmıştır.

• gezegen dişli takımının vites kutusu üzerinde



2. vitese bakın.

40 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı Dördüncü viteste güç aktarım yolu

1 Çark

2 Türbin





20 2./4./5. vites kavraması



23 TCC

Servis Bilgileri

41


• Tahrik (giriş)

- Çark (1)

- Türbin (2)



- Gezegen dişli taşıyıcısı (1. takım) (22)

NOT: TCC (23) devreye girdiğinde tahrik gücü,

doğrudan tork dönüştürücüsü mahfazasından

vites kutusu giriş miline iletilir.

• Tutma

- Güneş dişli (1. takım) (19) 2./4./5. vites freni

(20) tarafından.





dişlisi (10)


• 3. vitese bakın.

42 Servis Bilgileri






14 Gezegen dişli taşıyıcısı (hız düşürme dişli takımı)

15 Hız düşürme dişli takımının tahrik edilen dişlisi



Servis Bilgileri

43


• 4. vitese bakın.



dişlisi (8) sıkı bir şekilde çember dişliye (10)

bağlı olan hız düşürme dişli takımı tahrik

dişlisini (9) tahrik eder.

• 5. vites kavraması (21) gezegen dişli taşıyıcısı

(14) ile çember dişliyi (11) bağlar. Bunun

sonucunda bu parçalar arasında göreceli hiçbir

hareket yoktur. Gezegen dişli takımı komple bir

birim halinde döner.

• Gezegen dişli taşıyıcısı, sıkı bir şekilde hız

düşürme dişli takımının (15) tahrik edilen

dişlisine bağlanmıştır.



44 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı Beşinci viteste güç aktarım yolu




16 Gezegen dişli taşıyıcısı (hız düşürme dişli takımı)

17 Hız düşürme dişli takımının tahrik edilen dişlisi



Servis Bilgileri

45

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı 1. ve 2. gezegen dişli takımı: • 4. vitese bakın. Hız düşürme gezegen dişli takımı:

• Tahrik (giriş)



• Tutma

- Hiçbir parça

NOT: Gezegen dişli taşıyıcısı (16) ve güneş dişli

(13) 5. vites kavraması (24) ile bağlanır. Gezegen

dişli takımı komple bir birim halinde döner.




dişlisi (17)

- Diferansiyel (18)

46 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı Vites kutusu geri viteste

Servis Bilgileri

47


6 Geri vites freni


dişli (1. takım)


dişlisi





• Tahrik gücü, vites kutusu giriş milinden (1) geri

vites kavraması (22) yoluyla çember dişliye (1.

takım) (18) aktarılır.

• Gezegen dişli taşıyıcısı (1. Takım) (19) geri

vites freni (6) ile tutulur.

• Gezegen dişliler (1. takım) gezegen dişli

taşıyıcısını (2. Takım) ve çember dişliyi (1.

Takım) (7) tahrik eder.

• Gezegen dişli taşıyıcısı (2. takım) sıkı bir

şekilde 1. ve 2. gezegen dişli takımının (8)

tahrik edilen dişlisine bağlanmıştır.

• 2. gezegen dişli takımının vites kutusu üzerinde




takımı)


dişlisi







dişlisi sıkı bir şekilde çember dişliye (10) bağlı

olan hız düşürme dişli takımı tahrik dişlisini (9)

tahrik eder.

• Güneş dişli (11) hız düşürme fren bandı

tarafından tutulur (13).


üzerine geçerek sıkı bir şekilde hız düşürme



eder.



48 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Kademeleri ve Güç Akışı Geri viteste güç aktarım yolu

Servis Bilgileri

49


2 Türbin


8 Geri vites freni


dişli (1. takım)


dişlisi




• Tahrik (giriş)

- Çark (1)

- Türbin (2)


- Geri vites kavraması (25)


• Tutma

- Gezegen dişli taşıyıcısı (1. Takım) (22) geri

vites freni (8) tarafından.





dişlisi (10)




takımı)


dişlisi






• Tahrik (giriş)



• Tutma

- Hız düşürme fren bandı (15) üzerinden güneş

dişli (13).




dişlisi (17)

- Diferansiyel (18)

50 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik Kumanda Sistemi Genel Bakış

Servis Bilgileri

51

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik Kumanda sistemi 1 Vites kutusu kumanda birimi

2 Veri Hattı Soketi (DLC)

3 Türbin mili hız (TSS) algılayıcısı

4 Orta (Ara) mil devir algılayıcısı

5 Çıkış mili hız (OSS) algılayıcısı

6 Vites kutusu sıvısı sıcaklık (TFT) algılayıcısı

7 TR algılayıcısı

8 Geri vites lamba rölesi

9 Vites Seçme Anahtarı

10 Fren basınç anahtarı (sadece dizel motorlu ve

ESP’siz araçlarda)

11 Fren lambası anahtarı

12 Vites seçme kolu kilit solenoidi

13 Kontak anahtarı çıkarma engelleyicisi

solenoidi

14 Genel elektronik modülü (GEM)

15 Gösterge tablosundaki park göstergesi

16 Gösterge tablosu

17 Ana kumanda gövdesindeki solenoid valfleri

18 ESP kumanda birimi

19 Güç aktarım sistemi kumanda modülü (PCM)

52 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik Kumanda Sistemi Vites kutusu kumanda birimi

• Takma konumu.

- Vites kutusu kumanda birimi, yolcu

bölmesinden sol A direğinde bulunmaktadır.

• İşlevi

- Vites kutusu kumanda birimi gelen sinyalleri

değerlendirir ve buna göre kumanda kollarını

çalıştırır.

• Arıza teşhisi

- Vites kutusu kumandası üzerindeki arıza teşhis

işlemleri yolcu bölmesindeki veri hattı soketi

(DLC) vasıtasıyla gerçekleştirilebilir.

1 Vites kutusu kumanda birimi

2 A-direği

1 WDS

2 DLC

Servis Bilgileri

53

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi

Vites değiştirme stratejisi

• Vites kutusu kumanda biriminde kullanılan

vites değiştirme stratejisi çeşitli çalışma

koşullarına bağlıdır. Vites kutusu kumanda

birimi, tanımlı bir öncelik sıralamasında

uygulanan on farklı strateji arasında genel bir

ayrım yapar.

• Aşağıdaki tabloda farklı stratejiler (kipler)

kendilerine tayin edilmiş öncelikle birlikte

gösterilmektedir (en düşük numara = en yüksek

öncelik).

Kip Öncelik Normal 9

Otomatik/spor 8 Yokuş tırmanma 7 Soğuk çalıştırma 6

Aşırı ısınma koruması 5 Durma ve kalkma 4

Hızlı bırakma 3 Yokuş inme 2 Vites Seçme 1

Acil Durumda çalışma 0 Normal Kip

• Normal kipi vites seçme koşu “D”

konumundayken uygulanan stratejidir.

• Normal kipinde vites kutusu kumanda birimi

PCM tarafından iletilen aşağıdaki kriterler

temelinde vites değiştirme stratejisini seçer:

- Gaz kelebeği biraz açık

- Gaz kelebeği yaklaşık olarak yarım açık

- Gaz kelebeği tam açık

• Gaz kelebeği biraz açıkken vites değiştirme

modeli, yakıt tüketimi ve kirletici salımları en

aza indirirken aynı zamanda konforlu bir sürüş

sağlamaya devam edecek şekilde hesaplanır.

• Gaz kelebek valfi yarım açıkken vites

değiştirme zamanlaması çoğunlukla sürüş

konforuna göre uyarlanır.

• Kaz kelebek valfi tam açık konumda iken vites

değiştirme zamanlaması azami güce göre

hesaplanır.

Otomatik/spor kipi

• Otomatik/spor kipi sürücülere daha sportif bir

sürüş stili için ihtiyaçlarını karşılayacak bir

vites değiştirme stratejisi sunacak şekilde

tasarlanmıştır. Vites kutusu kumanda birimi,

özellikle kısmi gaz koşullarında vites yükseltme

işlemlerini daha yüksek motor devrilerine

kaydırır.

• PCM gaz pedalına basılma hızını tespit eder ve

bu bilgileri vites kutusu kumanda birimine

geçer. Gaz pedalına basılma hızı belirli bir eşik

değerini aştığında vites kutusu kontrol ünitesi

otomatik/spor kipine geçer ve vites değiştirme

zamanlamasını buna göre değiştirir.

Yokuş tırmanma kipi

• Yokuş tırmanma kipi ile vitesler arasında sık

sık ileri geri vites değiştirmeyi önlemek

hedeflenmektedir.

• Vites kutusu kumanda birimi aracın

hızlanmasına göre PCM tarafından tespit edilen

gaz pedalı konum değişimi uyarınca eğimi

hesaplar.

• Hesaplanan eğime bağlı olarak 4. vitesten 5.

vitese, 3. vitesten 4. vitese veya 2. vitesten 3.

vitese vites yükseltimi önlenir.

54 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Soğuk çalışma kipi

• Soğuk çalışma kipi, vites kutusu sıvısını

olabildiğince kısa bir süre içinde çalışma

sıcaklığına getirmek gerektiğinde kullanılır.

• Yaklaşık 40ºC’nin altındayken TCC devreye

girmez.

• Yaklaşık 5ºC’nin altındaki vites kutusu sıvısı

sıcaklıklarında 5. vitese geçişler engellenir.

• Vites kutusu kumanda birimi, vites kutusu

sıvısının sıcaklığı 10ºC’yi aştığında veya en

fazla 10 dakika sonra soğuk çalışma kipinden

çıkar.

Aşırı ısınma koruması kipi

• Aşırı ısınma koruması kipi vites kutusunu aşırı

ısınmaya ve bunun yol açabileceği ciddi

hasarlara karşı korur.

• Vites kutusu sıvısı sıcaklığı 120 ºC civarında

bir sıcaklığa ulaşırsa vites kutusu kumandası

vites kutusu sıvısı sıcaklığının daha fazla

artmasını önleyecek şekilde tasarlanmış bir

vites değiştirme modeli kullanır. Buna ek

olarak vites kutusu sıvısının sıcaklığı düşürmek

için 2. viteste TCC’de devreye girer.

• Vites kutusu sıvısı sıcaklığı tekrar yaklaşık 117

ºC seviyesine düştüğünde vites kutusu kumanda

birimi aşırı ısınma koruması kipinden çıkar.

Durma ve kalma kipi

NOT: Durma ve kalkma kipi sadece 2.5L Duratec

motorlu araçlar için geçerlidir.

• Durma ve kalkma kipi araç trafikte sürekli

durup kalkmak durumundayken aşırı vites

değişikliklerini önler.

• Vites kutusu kumanda birimi belirli bir süre

içinde PCM tarafından gönderilen gaz pedalı

çalışma sayısını sayar ve bunları araç hızı ile

karşılaştırır. Vites kutusu c kipini tespit ederse

1. vitese geçişleri önler. Bu durumda araç 2.

Vitesteyken de kalkabilecektir.

• Vites kutusu kumanda birimi daha yüksek araç

hızları veya gaz kelebeğinin daha açık

olduğunu tespit ederse bu durumda otomatik

olarak Durma ve kalma kipinden çıkar.

Hızlı bırakma kipi

• Gaz pedalı birden bırakıldığında, hızlı bırakma

kipi aniden vites yükseltilmesini önler.

• Sürücüye daha direk bir sürüş deneyimi

yaşatmak ve (örneğin hızlı viraj alırken) motor

freninden daha iyi yararlanmak için sistem, gaz

pedalı aniden bırakıldığında yaklaşık 50

km/saatin üzerindeki araç hızlarında hemen bir

sonraki vitese geçilmesini önler.

Servis Bilgileri

55

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Yokuş inme kipi

• Yokuş inme kipi yokuş inerken motor

freninden daha iyi yararlanmak için kullanılır.

• Yaklaşık 25 km/saatin üzerindeki araç

hızlarında vites kutusu kumanda birimi, gaz

kelebeği kapalıyken vites yükseltilmesini önler.

Geçerli sürüş koşullarına bağlı olarak sistem 3.,

4. veya 5. vitese geçmeyi önler.

• Bu koşullar altında yaklaşık 0.2 saniye boyuna

frene basılırsa vites kutusu kumanda birimi,

koşulların uygun olması halinde vites küçültür.

NOT: Fren pedalına art arda basılması vitesin

daha da küçültülmesine yol açabilir.

• Gaz kelebeği daha da açılırsa veya araç hızı 25

km/saatin altına düşerse vites kutusu kumanda

birimi yokuş inme kipinden çıkar.

Vites Seçme Kipi

• Vites Seçme Kipi doğrudan sürücü tarafından

devreye sokulur ve sürücüye daha doğrudan bir

sürüş deneyimi yaşatmak için tasarlanmıştır.

• Vites kutusu kumandası sistemin uygun

olmayan şekilde çalışmasının sonucunda

herhangi bir hasarın meydana gelmemesini

sağlar.

- Motor devri sınır değerine ulaşıldığında vites

kutusu kumanda birimi vitesi, otomatik olarak

bir sonraki vitese geçirir.

- Motor devri belirli bir değerin altına

düştüğünde vites kutusu kumanda birimi vitesi,

otomatik olarak bir vites küçültür.

- Vites küçültme işlemi motorun azami devir

sınırının üzerine çıkmasına yol açacaksa vites

kutusu kumanda birimi, vites küçültme

işleminin gerçekleşmesine izin vermez.

• Vites Seçme Kipi sürücünün 2. viteste

kalkmasını (kış koşulları) ve yaklaşık 80

km/saate kadar vites küçültmeyi olanaklı kılar.

56 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Acil durumda çalışma kipi

• Belirli sinyallerin gelmemesi halinde vites

kutusu kumanda birimi artık, vites değiştirme

işlemlerinin doğru bir şekilde yapılmasını

garanti edemez, bu durumda otomatik olarak

acil durumda çalışma kipine geçer. Bu durumda

vites kutusu kumanda birimi ana kumanda

gövdesindeki solenoidleri daha fazla

çalıştıramaz.

• Sürücü aracı kullanmaya devam edebilir ancak

aşağıdaki kısıtlamalar uygulanır:

- Azami hat basıncı (sert vitese geçme).

- Vites seçme kolu “D” konumundayken

TCC’siz 4. vites,

- Vites seçme kolu “R” konumundayken geri

vites.

• Acil durumda çalışma kipi ana kumanda

gövdesindeki vites konumu seçme kolu ile

uygulanır. Tüm vites değiştirme işlemlerine

sadece hidrolik olarak kumanda edilir.

• Acil durumda çalışma kipi gösterge

tablosundaki iki yatay çizgi ile gösterilir (resme

bakınız).

Servis Bilgileri

57

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi CAN veri yolunda sinyal iletimi

NOT: Elektronik denge programı (ESP) olmayan

araçlardan kilitlenmeyi önleyici fren sistemi (ABS)

kumanda birimi CAN veri yoluna bağlı değildir.

1 Vites kutusu kumanda birimi

2 PCM

Takma konumu.

• PCM, bölme duvarının yanında iç kısmın sağ

tarafında bulunmaktadır. Elektrik soketine

motor bölmesinden erişilebilir. ESP kumanda birimi, hidrolik birimiyle birlikte tek

bir birim oluşturur. Hidrolik birimi motor

bölmesinde, fren hava takviye biriminin altında

bulunmaktadır.

3 ESP kumanda birimi

4 Gösterge tablosu

58 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Motor devri

• PCM, krank mili konum (CKP) algılayıcısından

bir hız sinyali alır.

• Bu sinyal CAN veri yolu vasıtasıyla vites

kutusu kumanda birimine iletilir.

• Vites kutusu kumanda birimi bu sinyali şu

işlevler için kullanır:

- TCC’ye kumanda etmek

- araç durur halde iken vitesi otomatik olarak

boşa almak (sadece dizel motorlu araçlar)

Yük sinyali

• PCM, CAN veri yolu vasıtasıyla vites kutusu

kumanda birimine iletilen bir yük sinyali saptar.

• Vites kutusu kumanda birimi bu sinyali şu

işlevler için kullanır:

- Vites değiştirme stratejisinin saptanması

- ana hat basıncının saptanması

- vites değiştirme zamanlamasının saptanması

Fren basıncı sinyali

NOT: Dizel motorlu ve ESP’siz araçlar fren

basıncı sinyalini doğrudan (CAN veri yolu

üzerinden değil vites kutusu kumanda birimine

aktaran ayrı bir fren basıncı anahtarı ile

donatılmıştır.

• Dizel motorlu ve ESP’li araçlarda ESP

kumanda biriminden vites kutusu kumanda

birimine bir fren basıncı sinyali gönderilir. Bu

sinyal, vites kutusu kumanda birimi tarafından,

araç durur halde iken vitesin boşa otomatik

olarak alınması için kullanılır.

Tork düşüş sinyali

• Vites kutusu kumanda birimi bir vites

değiştirme işlemi gerçekleştireceğini CAN veri

yolu üzerinden PCM’ye iletir.

• Bu durumda PCM, vites değiştirme işleminin

olabildiğince yumuşak ve titreşimsiz

gerçeklemesini sağlamak için motor torkunu

düşürür.

Araç hızı sinyali

• Araç hızı sinyali vites kutusu kumanda

biriminden CAN veri yolu vasıtasıyla PCM’ye

gönderilir.

• PCM sinyali işler ve bunu yine CAN veri yolu

üzerinden araç hızı olarak gösterge tablosuna

gönderir.

• ESP’li araçlarda PCM, ABS tekerlek

algılayıcılarından gelen ve CAN veri yolu

vasıtasıyla alınan sinyalleri kullanır.

Vites seçme kolu konumu

• Vites kutusu kumanda birimi CAN veri yolu

üzerinden vites kolu konumunu ve takılan vitesi

yayınlar.

• Gösterge tablosunda vites kolunun konumu ve

takılan vites (Vites Seçme Kipi) gösterilir.

Servis Bilgileri

59

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi TSS algılayıcısı

• Takma konumu

- TSS algılayıcısı vites kutusunun içinde, geri

vites kavramasının üzerinde bulunmaktadır.

• Sinyalin kullanımı

- TSS algılayıcısı TSS algılayıcısı geri vites

kavramasının dış tarafı vasıtasıyla vites kutusu

giriş milinin dönme hızını tespit eden endüktif

bir toplayıcıdır.

- Sinyal, aşağıdaki işlevler için kullanılır.

- ana hat basıncına kumanda edilmesi,

- TCC’ye kumanda edilmesi.

• Sinyal arızasının sonuçları

- daha sert vites değişiklikleri

- araç durur halde iken vitesin otomatik olarak

boşa alınmaması (sadece dizel motorlu araçlar)

- yokuş tırmanma ve yokuş inme kiplerinin

kullanılamaması

60 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Orta mil devir algılayıcısı

• Takma konumu.

- Orta mil hızı algılayıcısı vites kutusu içinde, 1.

ve 2. gezegen dişli takımının tahrik edilen dişlisinin

üzerinde bulunmaktadır.


- Orta mil hızı algılayıcısı, 1. ve 2. gezegen dişli

takımının tahrik edilen dişlisi üzerinden dönme

hızını algılayan endüktif bir toplayıdır.

- Sinyal, kavramaların ve frenlerin devreye

girme ve devreden çıkma zamanlamasını

hesaplamak için kullanılır.



Servis Bilgileri

61

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi OSS algılayıcısı

• Takma konumu

- OSS algılayıcısı vites kutusunda park dişlisinin



- OSS algılayıcısı, park dişlisi vasıtasıyla hız

düşürme gezegen dişli takımının dönme çıkış

hızını tespit eden endüktif bir toplayıdır.

- Park dişlisi hız düşürme dişli takımının

gezegen dişli taşıyıcısının üzerinde

bulunmaktadır.

- Sinyal, aşağıdaki işlevler için kullanılır.




- araç hızı için giriş sinyali





- yokuş tırmanma ve yokuş inme kiplerinin

kullanılamaması

62 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi TFT algılayıcısı

• Takma konumu.

- TFT algılayıcısı vites kutusunda yağ filtresinin

altında bulunmaktadır.


- TFT algılayıcısı vites kutusu sıvısı sıcaklığını

tespit eden bir NTC direncidir.

- Vites kutusu sıvısı sıcaklığı vites kutusu

kumanda birimi tarafından aşağıdaki işlevler

için kullanılır:




- aşırı ısınma koruması kipi

- soğuk çalışma kipi


- Motor soğutucu sıvı sıcaklık (ECT)

algılayıcısından gelen sinyal yedek sinyal

olarak kullanılır.

- Soğuk çalışma kipi kullanılamaz.

1 TFT algılayıcısı

Servis Bilgileri

63

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi TR algılayıcısı

• Takma konumu.

- TR algılayıcısı vites kutusu mahfazasının üst

tarafı yakınında, vites seçme kolu milinin



- TR algılayıcısında vites seçme kolu

konumunun temassız olarak tespit edilmesini

sağlayan tümleşik bir devreli dört adet Hall

algılayıcısı bulunmaktadır.

- Çıkış sinyalleri sayısaldır.

- TR algılayıcısının sinyali aşağıdaki işlevler

için kullanılır:

- vites kolu konumunun belirlenmesi,

- geri vites lamba rölesinin çalıştırılması




- otomatik/spor, yokuş tırmanma ve yokuş inme

kiplerinin kullanılamaması



64 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Vites Seçme Anahtarı

• Takma konumu.

- Vites seçme anahtarı vites seçme kolunun



- Vites Seçme anahtarı Hall algılayıcılarından ve

tümleşik bir devreden oluşur.

- Hall algılayıcılarından gelen sinyaller tümleşik

devrede daha sonra vites kutusu kumanda

birimine gönderilen iki sayısal sinyale

dönüştürülür. Vites kutusu kumanda birimi bu

sinyali kullanarak sürücü taleplerini belirler. - Sürücü, vites kolunu sağ taraftaki vites

geçidine hareket ettirirse vites kutusu kumanda

birimi Vites seçme kipine geçer.

- Vites seçme kolu geri çekildiğinde (+) vites

kutusu kumanda birimi araç hızı olanak tanırsa

bir vites yükseltir.

- Vites seçme kolu ileri itildiğinde (+) vites

kutusu kumanda birimi araç hızı olanak tanırsa

bir vites düşürür.

- Vites kutusu kumanda birimi, motor devri çok

yüksek ya da çok düşük olduğu için vites

değişikliğinin meydana gelmesine izin vermez

ve bu durumda istenen vites değişikliğini

kaydetmez ve daha sonraki bir aşamada

gerçekleştirmez.


- Vites Seçme Kipi kullanılamaz.

1 Taşıyıcı plaka

2 Hall algılayıcılar

Servis Bilgileri

65

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Dahili ve harici sinyaller

Vites kolu konumu

Hall algılayıcısı 1



Hat 1 çıkışı Hat 2 çıkışı

D Kapalı Kapalı Kapalı 1 1

M Kapalı Açık Kapalı 0 0

+ Kapalı Açık Açık 1 0

- Açık Açık Kapalı 0 1

66 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Fren lambası anahtarı

• Takma konumu.

- Fren lambası anahtarı fren pedalında

bulunmaktadır.


- Fren lamba anahtarından gelen sinyal

aşağıdaki işlevler için kullanılır:

- vites kolu kilit solenoidinin ayrılması

- TCC’nin devreden çıkarılması,

- yokuş inme kipi için


- Vites kolu “P” konumundan çıkarılamaz.

- Yokuş inme kipi kullanılamaz.

1 Fren lambası anahtarı

Servis Bilgileri

67

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Fren basıncı anahtarı

NOT: Fren basıncı anahtarı sadece dizel motorlu

ve ESP’siz araçlara takılmaktadır.

• Takma konumu.

- Fren basıncı anahtarı motor bölmesinde yakıt

filtresinin altında bulunmaktadır.

Ön sağ fren kaliperine bakacak şekilde, fren

devresine tümleşiktir.


- Fren basıncı anahtarı fren basıncı oluştuğunda

vites kutusu kumanda birimine bir sinyal

gönderir.

- Sinyal sadece araç durur halde iken vitesin

boşa alınması için kullanılır (sadece dizel

motorlu araçlarda)




1 Fren basıncı anahtarı

2 Fiş bağlantısı

68 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Ana kumanda gövdesindeki solenoidlere genel bakış

1 PWM solenoid – 3./5. vites kavraması

2 Ana düzenleme valfi

3 PWM solenoid - TCC

4 Vites Solenoidi (SSA)

5 Vites solenoidi – hız düşürme fren bandı

6 Vites solenoidi SSB

7 Vites Solenoidi SSC

8 PWM solenoid – 2./4./5. vites freni

9 Vites solenoidi – vitesin boşa geçmesi

Servis Bilgileri

69

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Ana düzenleme valfi

• İşlevi

- Ana düzenleme valfi sinyal genişlik

modülasyonlu (PWM) bir solenoiddir.

- Sürüş koşullarına göre ana hat basıncına

kumanda eder. Bu da vites değişikliklerin

yumuşak, titreşimsiz meydana gelmesini

sağlar.

• Parça arızasının sonuçları

- azami hat basıncı

- sert vites değişiklikleri

1 Ana düzenleme valfi

70 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi PWM solenoid – 2./4./5. vites freni

• İşlevi

- PWM solenoid – 2./4./5. vites freni, 2./4./5.

Vites freninin devreye girmesi ve devreden

çıkması sırasındaki sıvı basıncına kumanda

eder.




1 PWM solenoid – 2./4./5. vites freni

Servis Bilgileri

71

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi PWM solenoid – 3./5. vites kavraması

• İşlevi

- PWM solenoid – 3./5. vites kavraması 3./5.

vites kavramasının devreye girmesi ve

devreden çıkması sırasındaki sıvı basıncına

kumanda eder.




1 PWM solenoid – 3./5. vites kavraması

72 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi PWM solenoid - TCC

• İşlevi

- TCC PWM solenoidi TCC’nin devreye

girmesi ve devreden çıkması sırasındaki

basınca kumanda eder.

- Elektrik beslemesi olmadığında TCC devreden

çıkar.


- TCC devreye sokulamaz.

1 PWM solenoid - TCC

Servis Bilgileri

73

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Vites solenoidleri SSA, SSB ve SSC

• İşlevi

- SSA, SSB ve SSC vites solenoidleri ana

kumanda gövdesindeki farklı hidrolik yolları

kavramalara ve frenlere bağlar.


- Vites kutusu kumanda birimi SSA, SSB veya

SSC’de bir arıza tespit ettiğinde otomatik

olarak acil durumda çalışma kipine girer.

1 SSA

2 SSB

3 SSC

Vites solenoidi Takılan Vites

1 1* 2 3 4 5

SSA Açık Kapalı Açık Kapalı Kapalı Açık

SSB Açık Açık Açık Açık Kapalı Kapalı

SSC Açık Açık Kapalı Kapalı Açık Açık

* Motor freniyle 1. vites (Vites Seçme Kipi)

74 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Vites solenoidi – hız düşürme fren bandı

• İşlevi

- Hız düşürme fren bandı vites solenoidi hız

düşürme fren bandının devreye girmesine ve

devreden çıkmasına kumanda eder.


- daha sert vites küçültme

1 Vites solenoidi – hız düşürme fren bandı

Servis Bilgileri

75

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Vites solenoidi – vitesin boşa geçmesi

• İşlevi

- Vitesin boşa alınmasını sağlayan vites

solenoidi aşağıdaki görevleri yerine getirir:

- araç durur halde iken vitesi boşa almak için

otomatik işlevin gerçekleştirilmesi (sadece

dizel motorlu araçlar)

- yaklaşık 8 km/saatin üzerindeki ileri bir hızda

geri vitese takıldığında vites kutusunun ciddi

bir şekilde hasar görmesinin önlenmesi.


- Araç durgun halde iken vitesin otomatik olarak


- Araç ileri hareket ederken geri vitese takılması

halinde ciddi vites kutusu hasarlarını önlemek

mümkün olmaz.

1 Vites solenoidi – vitesin boşa takılması

76 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Vites kolu kilit solenoidi

• Takma konumu

- Vites seçme kilidi kilit solenoidi vites kolu

konsolunda bulunmaktadır.

• İşlevi

- Kontak açıldığında, fren pedalına basıldığında

vites kolu kilit solenoidi çalıştırılır (fren

lambası anahtarı sinyali).

Bu da kilit piminin geri çekilmesini sağlar ve

vites kolu “P” konumundan çıkarılabilir.

- Kontak anahtarı çıkarma engelleyicisi

solenoidinin şasi bağlantısı ayrıca, “P”

dışındaki tüm vites kolu konumlarında vites

kolu kilit solenoidi vasıtasıyla da yapılır.

- Bu şasi bağlantısı aynı zamanda, vites kolu

nun “P” konumunda olup olmadığını gösterge

tablosu ve GEM’ye bildirmek için kullanılır.


- Vites kolu kilit solenoidi arızalıysa veya fren

lambası anahtarı sinyali gelmiyorsa veya şasi

bağlantısı kesilmişse vites kolu “P”

konumundan çıkarılamaz.

- Vites kolu kilidi, kapağı açıp vites kolu “P”

konumundan çıkarılana kadar açıklıktan uygun

bir nesne ile bastırmak suretiyle elle açılabilir.

- Vites kolu “P” konumuna geri itildiğinde

tekrar kilitlenir.

1 Vites kolu kilit solenoidi

2 Kilit pimi

3 Elle açma açıklığı

Servis Bilgileri

77

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Kontak anahtarı çıkarma engelleyicisi solenoidi

• Takma konumu.

- Kontak anahtarı çıkarma engelleyicisi kontak

kilidine tümleşiktir.

• İşlevi

- Vites kolu “P” konumundayken vites seçme

kolu kilit solenoidi üzerinden sağlanan şasi

bağlantısı kesilir. Kontak anahtarı çıkarma

engelleyicisi solenoidinin kilit pimi kontak

kilidine kenetlenmez. Kontak anahtarı “0”

konumuna çevrilip kontak kilidinden

çıkartılabilir. - Tüm diğer vites kolu konumlarında şasi

bağlantısı vites kolu kilit solenoidi üzerinden

sağlanır. Kontak anahtarı çıkarma engelleyicisi

solenoidinin kilit pimi kontak kilidine

kenetlenir. Kontak anahtarını “0” konumuna

çevirmek ve kontak kilidinden çıkartmak

mümkün değildir.


- Şasiye kısa devre kontak anahtarını kontak

kilidinden çıkarmayı imkansız kılar.

- Elektrik devresindeki kopukluk kontak

anahtarını tüm vites kolu konumlarında kontak

kilidinden çıkarmayı imkansız kılar.

1 Kontak anahtarı çıkarma engelleyicisi

solenoidi

78 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Gösterge tablosu

• İşlevi

- Gösterge tablosunda sürücüye geçerli vites

kolu konumu veya takılan vites (Vites Seçme

Kipi) gösterilir. Bu sinyal vites kutusu

kumanda biriminden CAN veri yolu

vasıtasıyla iletilir.

- Vites kolu “P” konumundayken gösterge

tablosu ayrıca, vites kolu kilit solenoidinden

vites kolunun gerçekten “P” konumunda olup

olmadığını teyit eden bir sinyal alır.

- Gösterge tablosu, bu sinyalle bir uygunluk

kontrolü uygular ve hem vites kutusu kumanda

birimi hem de vites kolu kilit solenoidi sinyali

gelene kadar “P” ibaresini (güvenlik

gerekçesiyle) görüntülemez.

• Parça/sinyal arızasının sonuçları

- CAN veri yolu üzerinden sinyal

alınamadığında gösterge tablosunda vites kolu

nun konumu veya takılan vites

görüntülenemez.

- Vites kolu kilit solenoidi bağlantısı

kesildiğinde “P” görüntülenmez.

1 Geçerli vites kolu konumu

2 Takılan vites

Servis Bilgileri

79

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi GEM

• Takma konumu.

- GEM, yolcu bölmesinde torpido gözünün

altında bulunmaktadır.

• İşlevi

- Vites kolu “P” konumunda değilken kontak

anahtarı “1” konumuna çevrildiğinde GEM,

otomatik vites kutusuyla birlikte sürücüyü

uyaran bir uyarı sesi çıkarır. GEM, vites kolu

kilit solenoidinden vites kolunun “P”

konumunda olup olmadığı bilgisini alır.


- Bağlantı kesilirse GEM bir uyarı sesi

vermeyecektir.

80 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Geri vites lamba rölesi

• Takma konumu

- Geri vites lamba rölesi merkezi sigorta

kutusunda (CJB) bulunmaktadır.

• İşlevi

- Geri vites lamba rölesi vites kolu “R”

konumuna getirildiğinde TR algılayıcısından

bir sinyal alır ve geri vites lambalarını yakar.


- TR algılayıcısı bağlantısı kesilirse geri vites

lambası yakılmayacaktır.

Servis Bilgileri

81

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi Sıvı seviyesi denetimi

NOT: Tam işlem sırasının ayrıntıları ve teknik

özellikler geçerli Servis Yayınında bulunabilir.

NOT: Vites kutusunun düzenli çalışması için vites

kutusu sıvı seviyesinin doğru olması hayati öneme

sahiptir. NOT: Daima belirtilen özelliklere sahip vites

kutusu sıvısını kullanın. NOT: Vites kutusu sıvısı sıcaklığı sıvı seviyesi

kontrolü sırasında 35ºC ila 45ºC arasında olmalıdır. NOT: Vites kutusu sıvısı vites kutusunun hizmet

ömrü boyunca kullanılmak üzere tasarlanmıştır ve

değiştirilmesi gerekmez???

• Aracın düzgün bir zeminde durduğundan ve

vites kolunun “P” konumunda olduğunda emin

olun.

• WDS’yi bağlayın ve vites kutusu sıvı

sıcaklığını sorgulayın.

• Motoru vites kutusu sıvı sıcaklığı 30ºC’ye

ulaşana kadar rölantide çalıştırın.

• Vites kolunu art arda yavaşça tüm konumlara

getirip daha sonra “P” konumuna çekin.

• Sıcaklık 35 ºC’ye ulaştığında sıvı seviyesi

kontrol tapasını açın.

• Delikten vites kutusu sıvısı gelirse, akış durana

kadar bekleyin.

• Vites kutusu sıvısı gelmezse, seviye kontrol

tapası deliğinden sıvı gelene kadar doldurma

boynundan vites kutusu sıvısı ekleyin.

1 Vites kutusu sıvısı doldurma boynu

2 Sıvı seviyesi kontrol tapası

82 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Elektronik kumanda Sistemi TR algılayıcısının ayarlanması



NOT: TR algılayıcısı ayarlama işlemleri vites

kolu “D” konumundayken gerçekleştirilmelidir.

• TR algılayıcısına ulaşabilmek için ilk önce

aküyü ve konsolunu sökmek ve bazı soket

bağlantılarını ayırmak gereklidir.

• TR algılayıcısındaki tespit cıvatalarını sökün.

• TR algılayıcısını ayarlamak için özel aleti

kullanın ve ardından cıvataları belirtilen

değerlere sıkın.

1 Tespit cıvatası

2 Özel alet

Servis Bilgileri

83

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Test Soruları Doğru cevabı işaretleyin veya boşlukları doldurun.

1. Vites Seçme Kipinde TCC hangi viteste devreye sokulabilir?

❏ a. tüm ileri viteslerde ❏ b. 2., 3., 4. ve 5. viteste ❏ c. 3., 4. ve 5. viteste ❏ d. 4. ve 5. viteste

2. Yağ pompası tasarımı

❏ a. kanat hücreli pompadır ❏ b. radyal pistonlu pompadır ❏ c. G-çarklı pompadır ❏ d. hilal biçimli pompadır

3. Gezegen dişli takımlarında:

❏ a. iki basit gezegen dişli takımı ve bir Ravigneaux gezegen dişli takımı bulunmaktadır ❏ b. iki basit gezegen dişli takımı ve bir Simpson gezegen dişli takımı bulunmaktadır ❏ c. üç basit gezegen dişli takımı bulunmaktadır

4. Vites kutusunda:

❏ a. üç kavrama ve dört fren bulunmaktadır ❏ b. dört kavrama ve dört fren bulunmaktadır ❏ c. beş kavrama ve dört fren bulunmaktadır ❏ d. dört kavrama ve beş fren bulunmaktadır

84 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Test Soruları 5. 3.viteste, 1. ve 2. gezegen dişli takımlarını herhangi bir göreceli hareket yapmadan dönmesine yol

açan nedir?

❏ a. İki parçanın eş zamanlı olarak tahrik edilmesi. ❏ b. 2./4./5. vites ve geri vites freninin eş zamanlı olarak devreye girmesi. ❏ c. Çıkış tahrik gücünün iki parçadan eş zamanlı olarak alınması. ❏ d. 1. gezegen dişli takımının yapısı nedeniyle.

6. 5.viteste, hız düşürme gezegen dişli takımlarını herhangi bir göreceli hareket yapmadan dönmesine

yol açan nedir?

❏ a. İki parçanın eş zamanlı olarak tahrik edilmesi. ❏ b. 5. vites kavramasının gezegen dişli taşıyıcısı ile çember dişliyi bağlaması. ❏ c. 5. vites kavramasının çember dişliyi hız düşürme dişli takımının tahrik edilen dişlisine bağlaması. ❏ d. Hız düşürme fren bandının gezegen dişli taşıyıcısı ile çember dişliyi bağlaması.

7. Vites kolu “D” konumunun aksine Vites Seçme Kipinde araç, 1. ve 2. viteste de motor frenini

kullanabilir. Bu ek olarak aşağıda belirtilenlerin devreye girmesi ile sağlanır:

……………………………………………………….

Ve…………………………………………………….

……………………………………………………….

8. Vites kutusu kumanda birimi:

❏ a. bölme duvarının yanında iç kısmın sağ tarafında bulunmaktadır. ❏ b. motor bölmesinde akünün yanında bulunmaktadır. ❏ c. sol A direğinde kapağın altında bulunmaktadır. ❏ d. sağ A direğinde kapağın altında bulunmaktadır.

9. Acil durumda çalışma kipi aracın aşağıdaki koşullarda kullanılmasına olanak tanır:

❏ a. 1. vites ve geri vites. ❏ b. 2. vites ve geri vites. ❏ c. 3. vites ve geri vites. ❏ d. 4. vites ve geri vites.

Servis Bilgileri

85

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Test Soruları 10. TFT algılayıcısının arızalanması halinde vites kutusu kumanda birimi otomatik olarak hidrolik acil

durumda çalışma kipime geçer.

❏ a. doğru ❏ b. yanlış

11. TR algılayıcısı:

❏ a. dört katlı bir Hall algılayıcısıdır ❏ b. bir potansiyometredir ❏ c. bir kayar temaslı anahtardır ❏ d. endüktif bir döner konumlu algılayıcıdır

12. Sürücü tarafından Vites Seçme Kipinde seçilen bir vites, vites kutusunda daima devreye girer.


13. Ana kumanda gövdesi şunları içerir:

❏ a. iki PWM solenoidi ve yedi vites solenoidi ❏ b. üç PWM solenoidi ve altı vites solenoidi ❏ c. dört PWM solenoidi ve beş vites solenoidi ❏ d. beş PWM solenoidi ve dört vites solenoidi

14. SSA, SSB veya SSC vites solenoidlerinden biri arızalanırsa vites kutusu kumanda birimi otomatik

olarak acil durumda çalışma kipine geçer.


15. Gösterge tablosu CAN veri yolu üzerinde PCM tarafından işlenmiş bir araç hızı sinyali alır.


86 Servis Bilgileri

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Test Soruları 16. Aşağıdaki parçalardan hangisi vites kolu “P” konumundayken vites kolu kilit solenoidinden bilgi

almaz?

❏ a. kontak anahtarı çıkarma engelleyicisi solenoidi ❏ b. PCM ❏ c. gösterge tablosu ❏ d. GEM

Servis Bilgileri

87

1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Amaçlar Bu dersi tamamladığınızda: • vites kutusu sıvı devresini açıklayabileceksiniz.

88 Servis Bilgileri

2. Ders –Vites Kutusu/ Vites Kutusu Soğutması– 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Soğutma Sistemi Soğutma devresi A Dizel motorlu araçlar B 2.5L Duratec motorlu araçlar 1 Yoğunlaştırıcı/vites kutusu sıvı soğutucusu –

dizel motor 2 vites kutusu sıvı soğutucusundan

3 vites kutusu sıvı soğutucusuna 4 Aşırma valfi 5 Vites kutusu sıvı soğutucusu (2.5L Duratec

motor)

Servis Bilgileri

89

2. Ders –Vites Kutusu/ Vites Kutusu Soğutması– 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Vites Kutusu Soğutma Sistemi NOT: Vites kutusunda herhangi bir metal talaşı

tespit edilmesi halinde yeni bir vites kutusu

takılmalıdır. Bu durumda yeni bir vites kutusu

soğutucusu da takılmalıdır. Bu, soğutucu sıvı

devresinde bulunabilecek metal talaşlarının yeni

vites kutusunu bozmasını veya aşırma valfinin

çalışması üzerinde ters etki yapmasını önleyecektir.

NOT: Yeni vites kutuları “aşırı doldurulmuştur”.

Bu yeni vites kutusunun vites kutusu sıvısı soğutma

devresini doldurmak için gerekli sıvı miktarını

içerdiği anlamına gelir.

• Dizel motorlu araçlarda vites kutusu sıvı

soğutucusu ve A/C yoğunlaştırıcısı ortak bir

parçada tümleşiktir. Bu durumda alt dörtte

üçlük kısmı vites kutusu sıvı soğutucusu

tarafından alınır.

• 2.5L Duratec motor ayrı bir vites kutusu sıvı

soğutucusu ile donatılmıştır.

• Vites kutusu sıvısının daha hızlı ısınması için

her iki varyantta yağ devresine aktif bir aşırma

valfi eklenmiştir. Bu aşırma valfi termostata

benzer bir şekilde çalışmaktadır ve yaklaşık 74

– 88 ºC sıcaklıkta vites kutusu sıvı soğutucusu

üzerinden akışı başlatır. Bu da vites kutusu

sıvısının hızla çalışma sıcaklığına ulaşmasını

sağlar.

90 Servis Bilgileri

2. Ders –Vites Kutusu/ Vites Kutusu Soğutması– 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Test Soruları Doğru cevabı işaretleyin veya boşlukları doldurun. 1. Vites kutusunun vites kutusu sıvısındaki metal talaşı veya birikinti nedeniyle değiştirilmesi

gerektiğinde vites kutusu sıvı soğutucusu da değiştirilmelidir.


2. Sıvı devresindeki aşırma valfinin amacı nedir?

❏ a. sıvı devresini aşırı ısınmaya karşı korumak için ❏ b. vites kutusu sıvısının çalışma sıcaklığına daha çabuk ulaşmasına yardımcı olmak için ❏ c. vites kutusu sıvı soğutucusu sıkı değilse kaçakları önlemek için ❏ d. vites kutusu sıvı soğutucusunun kirlenmesini önlemek için

Servis Bilgileri

91

2. Ders –Vites Kutusu/ Vites Kutusu Soğutması– 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Amaçlar Bu dersi tamamladığınızda: • harici kumandaları açıklayabileceksiniz.

92 Servis Bilgileri

3. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu Harici Kumandaları – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Harici Kumandalar Vites seçici teli

Servis Bilgileri

93

3. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu Harici Kumandaları – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Harici Kumandalar 1 Koruyucu kapak

2 Vites seçici teli

3 Bilye kafası

Yerleşimi

• Tel, vites seçme kolundaki bir bilye kafasına

klipsle tespit edilmiştir.

• Tel vites kutusu tarafında vites seçme mil

kolundaki bir bilye kafasına klipsle tespit

edilmiştir.

• Vites kutusundaki koruyucu bir kapak

mekanizmayı kir ve diğer kirleticilere karşı

korur.

4 Ayarlama cihazı

5 Vites seçme mil kolu

İşlevi

• Vites teli vites seçme kolunun çalıştırılması ile

eksenel yönde hareket etmektedir.

• Vites seçme mil kolu, eksenel hareketi vites

seçme milinin dönme hareketine dönüştürür.

• Ayarlama cihazı vites seçme telinin vites

kutusu ucunda bulunmaktadır.

94 Servis Bilgileri

3. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu Harici Kumandaları – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Harici Kumandalar Vites seçici telinin ayarlanması



• İlk önce vites kolunu “D” konumuna getirin.

• Vites kutusu tarafındaki koruyucu kapağı

çıkartın.

• Mandalı açın.

• Vites seçme mil kolunu “D” konumuna getirin.

• Vites seçme kolu telinin gergin olmadığından

emin olun.

• Mandalı kapatın.

• Vitese kolunun konumlarını, araç içerisinde

motor çalışır durumdayken kontrol edin.

• Vites kutusu tarafındaki koruyucu kapağı takın.

1 “P”

2 “R”

3 “N”

4 “D”

Servis Bilgileri

95

3. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu Harici Kumandaları – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar Test Soruları 1. Ders – Otomatik Vites Kutusu/Diferansiyelli Vites Kutusu – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar 1. a

2. c

3. c

4. d

5. a

6. b

7. geri vites freni, hız düşürme fren bandı

8. c

9. d

10. b

11. a

12. b

13. c

14. a

15. a

16. b

2. Ders – Vites Kutusu/Vites Kutusunun Soğutulması – 5 Vitesli Otomatik Vites Kutulu Araçlar

1. a

2. b

Yıldız (*) ile işaretli olanlar hariç olmak üzere kısaltmalar SAE J1930 standartlarına uyumludur.

96 Servis Bilgileri

2002.50 Mondeo Kısaltmalar listesi ABS* Kilitlenmeyi Önleyici Fren Sistemi CKP* Krank Mili Konumu ECT* Motor Soğutma Sıvısı Sıcaklığı GEM* Genel Elektronik Modülü OSS* Çıkış Mili Hızı PCM* Güç Aktarım Sistemi Kumanda Modülü TCC* Tork Dönüştürücü Kavraması TFT* Vites Kutusu Sıvı Sıcaklığı TR* Vites Kolu Konumu TSS* Türbin Mili Hızı

Documents

Teknik Servis E 2002.50 Mondeo...• Mondeo’da aşağıdaki motorlarla birlikte kullanılmaktadır: - 2.5L Duratec - 2.0L Duratorq TDCi • Vites kutusu oranları iki mil üzerindeki