TEHNOLO[KA I EKONOMSKA OPRAVDANOST OD UPOTREBATA … 53/Tutun 2003 7-8 (7).pdf · lemata konkurencija na pazarot, se namet-nuva i potrebata oddelni fazi vo proiz-vodstvoto, obrabotkata

234

UDC 633.71Tutun/Tobacco, Vol.53, No 7-8, 234-251, 2003Institut za tutun - Prilep, R. Makedonija

ISSN 0494-3244

UDK: 663.97.051-8Izvoren nau~en trud

TEHNOLO[KA I EKONOMSKA OPRAVDANOST OD UPOTREBATANA CIKLONSKATA PRA[INA VO RECEPTURATA NA

TUTUNSKOTO FOLIO

1T. Stankovi}, 2I. Nuneski1Fabrika duvana - Ni{, 2Tutunski kombinat - Prilep

VOVED

Brziot razvoj na tehnikata i tehno-logijata vo svetot i kaj nas razli~no seodrazil vrz oddelnite granki od stopan-stvoto, pa i vrz tutunskoto stopanstvo. Sopojavata na sovremeni ma{ini i sé pogo-lemata konkurencija na pazarot, se namet-nuva i potrebata oddelni fazi vo proiz-vodstvoto, obrabotkata i prerabotkata natutunot da se racionaliziraat ili potpol-no da se izmenat, se so cel da se izdrìtrkata za postignuvawe na sé podobri re-zultati vo raboteweto. Eden od takvitemomenti na racionalizacija vo tutunskataindustrija e i voveduvaweto vo proizvod-stvo i upotreba na tutunskoto folio. Za-mislata sé ona {to ostanuva neiskoristenood manipulacijata, obrabotkata i prera-botkata na tutunot da se vgradi kako novakomponenta vo prerabotkata na cigaritepretstavuva va`na alka koja ja imaat us-voeno site tutunski industrii vo svetot. Vofabrikacijata tutunskoto folio se javuvakako neophoden supstituent, ne samo odaspekt na koristewe na celokupnata suro-vina (ni{to ne se frla) tuku i od aspekt nanegoviot hemiski sostav i kvalitetotvoop{to.

Imaj}i go toa vo predvid, pojavata natutunskoto folio ne e slu~ajna, tuku e re-zultat na potrebata. Preku tutunskoto fo-lio izgubenata surovina se sobira, se rekon-struira, se pretvora vo list i povtorno sevra}a vo tutunskata industrija za izrabotkana cigari. Vo prvo vreme ovoj proizvod se

koristel za izrabotka na cigari so polo{kvalitet, a podocna se nametnal kako dobrasurovina i za visokokvalitetnite klasi nacigari. Toa proizleguva od faktot dekatutunskoto folio lesno moè da se vklopivo oddelnite kvalitetni grupi pri obra-botkata na tutunot. Vo toj smisol treba dase prou~at najdobrite varijanti na sme{i koi}e dadat najdobri rezultati.

Golemite svetski proizvoditeli natutun se prvite koi ja usvoile novata tehno-logija na iskoristuvawe na tutunskite otpa-doci za izrabotka na tutunsko folio. Zna~i,surovina za tutunsko folio stanuvaat otpa-docite od obrabotkata na tutunot, kako iotpadoci od fabrikite za cigari i sitnitutunski rebra.

So upotrebata na tutunskoto foliosvetot vide deka toa ne e "otpadok", ne eobi~en materijal koj sluì samo za polne`,tuku deka toa stanalo potreba za sostavu-vawe na kvalitetni tutunski sme{i, vo koise namaluva sodrìnata na katranite inikotinot. Ponatamu, tutunskoto folio mo-è mnogu podobro da go apsorbira kejzingototkolku prirodniot tutun, bidej}i se odne-suva kako adsorptivno sredstvo.

Karakteristikite na tutunskoto fo-lio se usloveni od tehnologijata na proiz-vodstvo na folioto, od surovinata {to seupotrebuva za negovata izrabotka, a posebnood u~estvoto na ciklonskata pra{ina vosme{ata nameneta za proizvodstvo na fo-lio.

235

T. Stankovi}: Tehnolo{ka i ekonomska opravdanost od upotrebata na ciklonskata pra{ina vo recepturata natutunskoto folio

Surovinata za izrabotka na tutunskofolio ja so~inuvaat otpadocite koi nemoàt da se upotrebat za izrabotka na ciga-ri bez posebna dorabotka, kako {to se :

u glavno rebro so golemina do 1 cmod tipovite virxinija i berlej

u ostatoci na tutun dobieni so mani-pulacijata na tutunot

u sitne` dobien vo podgotovkata natutunot

u sitne` od refabrikacijata (frak-cija pod 5 mm koja se dobiva po cepeweto na{kart cigarite i koja ne moè da se vrativo procesot na izrabotka na cigarite)

u tutunska pra{ina izdvoena sociklonite vo fazata na prerabotka odpodgotovkata na tutunot od ciklonite

u tutunska pra{ina koja se izdvojuvana filter-ma{inite za izrabotka na cigari.

Materijalot koj }e posluì za izra-botka na tutunskoto folio obeleèn e so{ifrite A, B, P i O.

{ifra A - glaven nerv od sme{atana cigarite izdvoen na ma{inite zaizrabotka na cigari zaedno so fitil.

{ifra B - sitnevina od refa-brikuvani cigari.

{ifra P - ciklonska pra{ina ododdelenieto za podgotovka na tutunot .

{ifra O - ciklonska pra{ina ododdelenieto za izrabotka na cigarite.

Istraùvawata se vr{eni voperiodot od 1992 do 2001 godina vo DP DIN- Fabrika duvana - Ni{ i vo Duvanska Indus-trija Bujanovac. Prezentiranite parametrise sredni vrednosti od pove}e od desetprobi zemeni po sistemot na slu~ajna proba.

Tutunskoto folio sa ciklonskapra{ina e dodavano vo sme{ata na cigariteso 5 %, 10 %, 15 %, 20 % i 25 %.

Site analizi se vr{eni po metodite

na CORESTA vo akreditiranite laborato-rii vo DP DIN Fabrika duvana- Ni{.

Moè da se kaè deka dobienitepodatoci za surovinata dobiena od tutunskofolio ne se rezlikuvaat od onie za ~istatutunska surovina vo list ili strips odmnogu tipovi tutun, nameneti za neposrednou~estvo vo izrabotkata na mnogu kvalitetnicigari. Ovie rezultati i od dvete varijanti,kako i prose~nite vrednosti, ukaùvaatdeka surovinata nameneta za folio, kojapretstavuva otpadok vo tehnolo{kata obra-botka i prerabotka na tutunot, ja ima istataupotrebna vrednost kako i drugata, so isklu-~ok na fizi~kite karakteristiki, kako {toe goleminata na ~esti~kite, koi se predmetna tehnologijata.

Kako {to se gleda od priloènitepodatoci koi se odnesuvaat na ciklonskatapra{ina dobiena od sme{ata na blendcigarite kako i od sme{i na orientalski ipoluorientalski cigari, nejzinata primenacelosno moè da se vklopi vo hemiskiotsostav na cigarite.

Sogleduvaj}i ja ogromnata va`nost nafolioto od ciklonska pra{ina, izvr{eniteprou~uvawa ukaùvaat deka taa poteknuvaod najkvalitetnite delovi na listot i dekanejziniot hemiski sostav ovozmoùva da sevklu~i vo sme{ata na najkvalitetnite markina cigari (Tab. 3).

Ovde e potrebno da se istakne dekavo odnos na fizi~kite i hemiskite karak-teristiki, tutunskoto folio so ciklonskapra{ina e podobro od tutunskoto folio bezciklonska pra{ina (Tab. 5).

Iznesenite podatoci se od zna~eweza praktikata, a posebno imaat ekonomskozna~ewe zaradi mnogu maloto u~estvo vocenata na surovinata nameneta direktno zaizrabotka na cigari.

MATERIJAL I METOD NA RABOTA

Sogleduvaj}i ja ogromnata va`nostna tutunskoto folio so ciklonska pra{ina,na{ite ispituvawa gi izvr{ivme za da gokonstatirame maksimalniot procent nau~estvo na folioto vo tutunskata sme{a. Votoj smisol odlu~ivme da izrabotime cigaraod ekstra-kvalitetna grupa, so u~estvo nafolioto od ciklonska pra{ina so 5, 10, 15,

20 i 25%. Kako kontrola ni posluì istasme{a bez u~estvo na tututunsko folio.

Pri~inata {to odlu~ivme toa dabide cigara od ekstra-kvalitetnata grupa etoa {to na taa cigara }e moàt da se vidatsite svojstva na tutunskoto folio od cik-lonska pra{ina.

REZULTATI I DISKUSIJA

236

Tutun/T

obacco, Vol.53, N

o 7-8, 234-251, 2003

Tabela 1 - Hemiski sostav na ciklonskata pra{ina dobiena od podgotovka ({ifra P) i izrabotka ({ifra O) na blend cigariteTable 1 Chemical composition of the cyclone dust obtained during preparation (code P) and manufacture (code ) of blend cigarettes

Ciklonska pra{ina Cyclone dust

Nikotin Nicotine

%

Vkupen azot

Total N %

Azot vo belkov.

Protein N %

Belkov. Proteins

%

Rast. jagl. hidrati Soluble

carbohyd. %

Pepel Ashes

%

Pesok Sand

%

pH

[ifra P (barabani na reà~kite ma{ini 1)

1,40

2,51

1,15

7,20

8,10

16,90

5,85

5,37

[ifra P (barabani na reà~kite ma{ini 2)

1,38

2,60

1,15

7,20

8,00

16,80

7,10

5,60

[ifra P ({kart)

1,40

2,32

1,18

7,40

9,70

15,20

8,50

5,72

[ifra P (glavno rebro)

0,80

2,51

1,10

6,90

9,30

20,20

2,55

5,64

[ifra P (transporter na glavno rebro)

0,71

2,13

0,93

5,80

9,20

20,00

2,37

5,59

[ifra P (aparat za stripsirawe 1)

1,75

1,90

1,14

7,13

8,00

26,01

25,30

5,22


2,17

2,00

1,15

7,19

7,80

26,00

25,40

5,32

[ifra P (transporter za izìleno gl. rebro)

1,10

2,60

0,96

6,01

5,30

18,30

5,40

5,65

[ifra P (su{ewe)

1,30

2,17

0,80

5,20

8,60

19,10

1,31

5,40

[ifra O (cikloni na ma{inite)

1,50

2,57

1,15

7,20

7,90

16,20

13,70

5.44

237

Tabela 2 - Hemiski sostav na ciklonskata pra{ina dobiena od podgotovka ({ifra P) i izrabotka ({ifra O) na orientalski ipoluorintalski cigari

Table 2 Chemical composition of the cyclone dust obtained during preparation (code P) and manufacture (code ) of oriental and semi-oriental cigarettes

T. S

tankovi}: Tehnol

o{ka i ekonom

ska opravdanost od

upotrebata na ciklonskata pra{

ina vo recepturata natutunskoto f

olio

Ciklonska pra{ina Cyclone dust

Nikotin Nicotine

%

Vkupen azot

Total N %

Azot vo belkov.

Protein N %

Belkov. Proteins

%

Rast.jagl. hidrati Soluble

carbohyd. %

Pepel Ashes

%

Pesok Sand

%

pH

[ifra P (barabani na re a~kite ma{ini 1)

1,28

2,61

1,47

9,19

3,40

18,20

6,25

5,64

[ifra P (barabani na re a~kite ma{ini 2)

1,27

2,99

1,58

9,87

3,80

17,90

7,48

5,59

[ifra P ({kart)

1,29

2,72

1,45

9,06

4,00

17,98

9,43

5,73

[ifra P (glavno rebro)

1,00

2,51

1,11

6,94

4,00

21,39

2,61

5,57

[ifra P (transporter na glavno rebro)

0,54

2,01

0,78

4,87

9,30

21,05

2,46

5,46


0,86

1,70

1,21

7,56

3,20

25,94

26,60

6,11


0,82

2,08

1,18

7,38

4,20

22,49

25,50

5,25

[ifra P (transporter za iìleno gl. rebro)

0,70

2,63

0,97

6,06

5,00

18,55

5,37

5,62

[ifra P (su{ewe)

0,65

1,91

0,77

4,81

8,90

20,73

1,71

5,32

[ifra O (cikloni na ma{inite)

1,18

2,51

1,08

6,75

5,40

21,64

10,60

5.54

238

Grafikon 1 - Sodrìna na vlaga vo eksperimentalnite cigariFigure 1 Moisture content in experimental cigarettes

U~estvo na tutunskoto folio vo sme{ata na cigariteThe share of reconstituted tobacco in cigarette mixture

Grafikon 2 - Masa na tutun za 1 cigara (eksperimentalni cigari)Fig. 2 Tobacco mass for 1 cigarette (experimental cigarettes)


Analiziraj}i gi prezentiranite re-zultati od eksperimentalnite cigari moè-me da zaklu~ime deka pri konstantno fil-ter-stap~e od 2,1 Y/42.000 i cigarna hartija40±2 Cu, masata na cigarite e zgolemena vovarijantata so u~estvo od 10% tutunsko fo-lio (odnos 3,20%) i vo onaa so 20% tutunskofolio (odnos 4,6%). Otporot na povleku-vaweto ne e naru{en so upotreba na razli~-niot procent na tutunsko folio so ciklon-ska pra{ina. Delumnata razlika e poraditoa {to teìnata na cigarata malku varira.

Stapkata na slobodno gorewe, odnos-

no potrebnoto vreme vo mm/min kaj cigariteso 10% tutunsko folio vo sporedba socigarite bez tutunsko folio e pogolema za6,40%, a kaj cigarite so 20% tutunskio fo-lio za 9,80% vo odnos na cigarite bez tutun-sko folio. Ostanatite elementi na fizi~-kite karakteristiki na cigarite izraboteniso razli~en procent na tutunsko folio sociklonska pra{ina se isti kako kaj cigariteizraboteni bez tutunsko folio, ili nezna-~itelno se podobri. Taka, stapkata na slo-bodnoto gorewe, odnosno gubitokot na masa(mg/min) e skoro ist.

1 1,51

11 ,5 5

11 ,4 21 1,39

1 1 ,5 9

1 1 ,3 4

11,6

11,55

11,5

11,45

11,4

11,35

11,3

11,25

11,20 % 5 % 1 0 % 1 5% 2 0 % 25 %

,

0,970

0,980

0,990

1,000

1,010

1,020

1,030

0 % 5 % 1 0 % 1 5 % 2 0 % 2 5 %

0,995

1,000

1,020

1,000

1,030 1,030

Tutun/Tobacco, Vol.53, No 7-8, 234-251, 2003

239

Tabela 3 - Hemiski sostav na glavnoto rebroTable 3 Chemical composition of the main nerv

T. S

tankovi}: Tehnol

o{ka i ekonom

ska opravdanost od



olio

Primerok

Nikotin Nicotine

%

Vkupen azot

Total N %

Azot vo belkov.

Protein N %

Belkov. Proteins

%

Rast.jagl. hidrati Soluble

carbohyd. %

Pepel Ashes

%

Pesok Sand

%

pH

Virxinija I Qubovija

Virgnia I Ljubovia glavno rebro / m ain nerve

0,31

1,56

0,67

4,19

15,00

18,17

1,07

5,05

Virxinija I B. Ba{ta

Virgnia I B. Basta

glavno rebro / m ain nerve

0,34

1,58

0,56

3,50

15,30

20,06

1,64

4,95

Virxinija I Zimbabve

Virgnia I Zim babve


0,72

1,74

0,71

4,44

7,30

21,51

1,60

5,25

Virxinija I Bijelina

Virgnia I Bije lina


0,22

1,41

0,60

3,75

18,70

18,93

1,39

5,09

Virxinija I Grcija

Virgnia I Grcija


0,30

1,59

0,60

3,97

18,00

21,52

1,65

5,29

Berlej I Leskovac

Berle j I Leskovac


0.18

1,80

1,02

6,38

0,01

26,46

1,15

6,19

Berlej I Qubovija

Berle j I L jubovia


0,26

1,55

0,74

4,62

0,01

20,41

1,77

5,12

Berlej I B. Ba{ta

Berle j I B. Basta


0,25

1,59

0,67

4,19

0,01

18,59

1,62

5.00

240

Tutun/T

obacco, Vol.53, N

o 7-8, 234-251, 2003Tabela 4 - Fizi~ki osobini na cigarite so razli~en procent na u~estvo na tutunskoto

folio so ciklonska pra{inaTable 4 Physical characteristics of cigaretees with different share of reconstituted tobacco with cyclone dust

Parametri Param eters

Edinica mera Unit

m easure

U~estvo na tutunskoto folio vo sme{ata na cigarite

Share of reconst. tobacco in c igarette m ixture

0 % 5 % 10 % 15 % 20 % 25 %

Vlaga vo cigarata

% 11,51 11,55 11,42 11,39 11,59 11,34

Masa za 1 / 20 cigari (cigara so oprema i tutun) g 0,995/19,8 1,00/20,1 1,02/20,4 1,00/20,0 1,03/20,5 1,03/20,5

Masa na opremata

g 0,216 0,217 0,220 0,211 0,213 0,218

Masa na tutun za 1 cigara

g 0,776 0,789 0,801 0,787 0,812 0,807

Otpor na povlekuvawe P D

m m W G 125 127 128 127 128 128

Otpor na povlekuvawe C PD

m m W G / / / / / /

Ventiliranost - FV/PV

% / / / / / /

Kalibar

m m 7,912 7,909 7,924 7,919 7,925 7,905

Tvrdina

m m

1,13 1,15 1,16 1,15 1,15 1,15

Denzitet

g/cm 3 0,243 0,247 0,250 0,251 0,252 0,253

Brzina na slobodno gorewe

- po~etna dolìna na cigarite m m 57 57 57 57 57 57

- zaguba na masa m g/m in 59,0 59,0 58,0 60,0 59,0 60,0

- potrebno vreme mm /m in 5,64 5,40 5,28 5,13 5,09 5,00

- koeficient na slobodno gorewe % 84,5 84,1 83,8 82,8 82,7 82,2

241

Grafikon 3 - Otpor na povlekuvawe PD (kaj eksperimentalnite cigari)Fig. 3 Draw resistance PD (in experimental cigarettes)


Grafikon 4 - Brzina na slobodnoto sogoruvawe - potrebno vreme mm/min kajeksperimentalnite cigari

Fig. 4 The speed of free burning - time (9mm/min) in experimental cigarettes


Denzitetot (g/cm3), koj e vo zavisnostod masata na tutunot vo cigarata, malku serazlikuva i delumno se zgolemuva so zgole-muvaweto na tutunskoto folio. Taka, priu~estvo na tutunskoto folio vo sme{ata zacigari od 10 % denzitetot se zgolemuva za2,80 %, a pri u~estvoto od 20% denzitetotse zgolemuva za 3,70 %.

Ako tutunskoto folio so ciklonskapra{ina go posmatrame kako supstituent natutunot vo recepturata za izrabotka na ciga-ri, {to se odnesuva na ispituvanite ele-menti toa so sigurnost moè da bide prifa-teno, a posebno {to i negovata cena na ~ine-

we e poniska od site drugi tutuni koi u~es-tvuvaat vo ovaa receptura.

Hemiskite karakteristiki se prezen-tirani vo Tabela 5 i Grafikonite 5, 6, 7 i 8.Od podatocite moè da se zaklu~i deka sozgolemuvawe na procentot na u~estvo natutunskoto folio so ciklonska pra{ina vorecepturata na cigari se namaluva sodr-ìnata na nikotinot vo sme{ata. Taka, so5% zgolemuvawe na tutunskoto folio ovaasodrìna se namaluva za 3,10%, so zgolemu-vawe od 10% se namaluva za 6,92%, a sozgolemuvawe od 20% namaluvaweto na niko-tinot iznesuva 12,31%.

123.5

124

124.5

125

125.5

126

126.5

127

127.5

128

0% 5% 10% 15% 20% 25%

125

127

128

127

128 128

4.6

4.8

5

5.2

5.4

5.6

5.8

0% 5% 10% 15% 20% 25%

5.64

5.4

5.28

5.13 5.095

mm/min


242

Tutun/T

obacco, Vol.53, N

o 7-8, 234-251, 2003

Tabela 5 - Hemiski sostav na tutunot od cigarite so razli~en procent na u~estvo na tutunskoto folio so ciklonska pra{inaTable 5 Chemical composition of tobacco in cigarettes with different share of reconstituted tobacco with cyclone dust

U~estvo na tutunskoto folio vo sme{ata na cigarite Share of reconst. tobacco in c igare tte m ixture


Edinica

mera Unit

m easure

0 %

5 %

10 %

15 %

20 %

25 %

Nikotin - Nicotine % 1,30 1,26 1,21 1,17 1,14 1,10

Vkupen azot - Total N % 1,77 1,73 1,86 1,79 1,85 1,88

Azot vo belkovinite Pro tein N % 0,95 0,90 0,95 0,90 0,96 1,00

Belkovini Pro teins

% 5,94 5,62 5,94 5,62 6,00 6,25

Jagleni hidrati Carbohydrates % 22,41 21,83 20,92 20,74 19,73 18,50

Pepel Ashes % 12,88 12,99 13,39 13,51 13,77 14,22

Pesok Sand % 1,22 1,27 1,74 1,89 2,17 2,77

pH % 5,49 5,48 5,47 5.49 5,48 5,50

243

Grafikon 5 - Sodrìna na nikotin vo tutunot od eksperimentalnite cigariFig. 5 Nicotine content in tobacco from the experimental cigarettes

Grafikon 6 - Sodrìna na jagleni hidrati vo tutunot od eksperimentalnitecigari

Fig. 6 Content of carbohydrates in tobacco from the experimental cigarettes



Analiziraj}i ja sodrìnata na ras-tvorlivite jagleni hidrati, moè da se zak-lu~i izvesno namaluvawe so zgolemuvawetona procentot na u~estvo na tutunskoto fo-lio so ciklonska pra{ina. Ako za indeks 100se zeme koli~ina na jagleni hidrati od22,41% kolku {to sodrì kontrolata, toga{proba so 10% na tutunsko folio so ciklon-ska pra{ina ima namaluvawe na jaglenitehidrati za 6,60%, a pri koli~ina od 20% ovanamaluvawe e 11,96%.

Sodrìnata na pepel e najmala vonultata proba - kontrolata. So zgolemuvawena u~estvoto na tutunskoto folio so cik-lonska pra{ina od 10%, taa se zgolemuva za

3,9%, a pri zgolemuvawe od 20% zgolemu-vaweto e za 6,9%.

Realno e so zgolemuvaweto na pepe-lot da se o~ekuva i zgolemuvawe na pesokot.Pri zgolemuvawe na tutunskoto folio sociklonska pra{ina vo tutunskata sme{a od10% vo odnos na sme{ata bez tutunsko fo-lio pesokot e zgolemen za 42%, a pri zgole-muvawe od 20% pesokot se zgolemuva za77,9%.

Sodrìnite na ostanatite hemiskikomponenti, kako {to se vkupniot azot, azotvo belkovinite i belkovinite, kako i rNvrednosta, nezna~itelno se razlikuvaat voodnos na kontrolata.

1. 3

1. 2 6

1. 2 1

1. 1 7

1. 1 4

1 .1

1

1.05

1 .1

1.15

1 .2

1.25

1 .3

0% 5% 10% 15% 20% 25%

22.41 21.8320.92 20.74 19.73

18.5

0

5

10

15

20

25

0% 5% 10 % 15% 20% 25%

%

%


244


Grafikon 7 - Sodrìna na pepel vo tutunot od eksperimentalnite cigariFig. 7 Ashes content in tobacco from the experimental cigarettes

Grafikon 8 - Sodrìna na pesok vo tutunot odeksperimentalnite cigari

Fig. 8 Sand content in tobacco from the experimental cigarettes



12.8812.99

13.3913.51

14.22

12

12.5

13

13.5

14

14.5

0% 5% 10% 15 % 20% 25%

1.22 1.27

1.741.89

2.17

2.77

0

0 .5

1

1 .5

2

2 .5

3

0 % 5% 10% 15% 2 0% 25 %

%

%

Hemiskiot sostav na ~adot od ciga-rite be{e edna od glavnite celi na na{iteprou~uvawa. Spored analizata na sostavotna tutunskiot ~ad deka brojot na povleku-vawa ima tendencija na mal porast, koga ima-me tutunska sme{a so u~estvo od 10% na tu-tunsko folio so ciklonska pra{ina vo odnosna kontrolata, brojot na povlekuvawa e zgo-

lemen za 1,13%, a pri koli~ina na tutunskofolio od 20%, brojot na povlekuvawa ezgolemen za 2,27%.

Sodrìnite na ostanatite hemiskikomponenti, kako {to se vkupniot azot,azotot vo belkovinite i belkovinite, kakoi rN vrednosta, nezna~itelno se razli-kuvaat vo odnos na kontrolata.

245

T. S

tankovi}: Tehnol

o{ka i ekonom

ska opravdanost od



olio

Tabela 6 - Hemiski sostav na tutunskiot ~ad so razli~en procent na u~estvo na tutunskoto folioso ciklonska pra{ina vo sme{ata na cigarite

Table 6 Chemical composition of tobacco smoke with different share of reconstituted tobacco with cyclone dust in cigarette mixture

U~estvo na tutunskoto folio vo sme{ata na cigarite The share of reconstituted tobacco in c igarette m ixture


Edinica

Mera Unit

m easure

0 %

5 %

10 %

15 %

20 %

25 %

Masa od 20 cigari M ass o f 20 cigarettes g 19,84 20,18 20,42 19,96 20,30 20,20

Vlaga na kondenzatot na ~adot M oisture in the sm oke condensate m g/cig 2,24 1,95 2,05 1,90 2,15 1,93

Broj na povlekuvawa Num ber o f puffs

/ 8,8 8,8 8,9 8,9 9,0 9,2

Suv kondenzat Dry condensate m g/cig 13,44 13,05 12,71 12,60 12,15 12,07

Nikotin vo kodenzatot Nicotine in condensate m g/cig 0,74 0,70 0,65 0,61 0,58 0,53

Katrani Tar m g/cig 12,70 12,35 12,06 11,99 11,59 11,54

246

Tutun/T

obacco, Vol.53, N

o 7-8, 234-251, 2003

Tabela 7 - Vlijanie na u~estvoto na tutunskoto folio so ciklonska pra{ina vrz reducirawetona katranite i nikotinot vo tutunskiot ~ad

Table 7 The effect of reconstituted tobacco with cyclone dust in reducing tars and nicotine in tobacco smoke

Katrani - Tars Nikotin - Nico tine U~estvo na tutunskoto folio

vo sme{ata na cigarite Percentage of reconstituted

tobacco in cig. m ixtu re m g/cig m g/cig

Indeks Index

%

mg /cig m g/cig

Indeks Index

%

0 %

12,70 100,00 - 0,74 100,00 -

5 %

12,35 97,24 - 2,76 0,70 94,59 - 5,41

10 %

12,06 94,96 - 5,04 0,65 87,83 - 12,17

15 %

11,99 94,40 - 5,60 0,61 82,43 - 17,57

20 %

11,59 91,26 - 8,74 0,58 78,38 - 21,62

25 %

11,54 90,87 - 9,13 0,53 71,62 - 28,38

247


Grafikon 9 - Vlijanie na tutunskoto folio so ciklonska pra{ina vrz masa na 20 cigariFig. 9 The effect of reconstituted tobacco with cyclone dust on a mass of 20 cigarettes

Grafikon 10 - Vlijanie na tutunskoto folio so ciklonska pra{ina vrz brojot napovlekuvawa

Fig. 10 The effect of reconstituted tobacco with cyclone dust on the number of puffs

19.84

20.18

20.42

19.96

20.3

20.2

567890

345

19 .19 .19 .19 .19 .

220 .120 .220 .20 .20 .

0 % 5% 1 0 % 1 5% 2 0 % 2 5%

8 . 8 8. 8

8 . 9

9

9 . 2 9. 2

8 .6

8 .7

8 .8

8 .9

9

9 .1

9 .2

0 % 5 % 1 0 % 1 5 % 2 0 % 2 5 %



Grama

Broj napovlekuvawa

[to se odnesuva do sodrìnata nanikotin, so zgolemuvawe na tutunskoto fo-lio so ciklonska pra{ina vo sme{ata zacigari taa se namaluva. Nikotinot vo tutun-skiot ~ad go ima sledniot pad: pri u~estvood 5% vo odnos na kontrolata nikotinot senamaluva za 5,41%, pri u~estvo od 10% - za12,17%, pri 15% - za 17,57%, pri 20% - za21,62%, a pri varijantata so najgolemo u~es-tvo na tutunskoto folio vo sme{ata so koli-~ina od 25% nikotinot se namaluva za 28,38%.

Analiziraj}i ja sodrìnata na kat-

ranot, jasno moè da se konstatira tenden-cija na opa|awe so zgolemuvaweto na pro-centot na tutunsko folio so ciklonska pra-{ina. Taka, pri koli~ina na tutunsko foliovo sme{ata za cigari od 5% katranite senamaluvaat za 2,76%, pri koli~ina na foli-oto od 10% koli~inata na katranot e ponis-ka za 5,04%, a pri koli~ina od 15% za 5,60%.Pri koli~ina na tutunska folio od 20% ko-li~inata na katranot se namaluva za 8,74%,a pri koli~ina od 25% katranite se nama-luvaat za 9,13%.

248


Grafikon 11 - Vlijanie na tutunskoto folio so ciklonska pra{ina vrz sodrìnata nanikotin vo tutunskiot ~ad

Fig. 11 The effect of reconstituted tobacco with cyclone dust on nicotine contentin tobacco smoke

mg/cig

Grafikon 12 - Vlijanie na tutunskoto folio so ciklonska pra{ina vrz sodrìnatana katrani vo tutunskiot ~ad

Fig. 12 The effect of reconstituted tobacco with cyclone dust on tar content in tobacco smoke

0. 740. 7

0 . 6 50. 6 1

0 . 5 80.5 3

0

0 .1

0 .2

0 .3

0 .4

0 .5

0 .6

0 .7

0 .8

0 % 5 % 1 0 % 1 5 % 2 0 % 2 5 %

12. 7

12 . 3 5

12. 0 6 11 . 9 9

11. 5 9 11 . 5 4

1 0 .81 1

1 1 .21 1 .41 1 .61 1 .8

1 21 2 .21 2 .41 2 .61 2 .8

0 % 5 % 1 0 % 1 5 % 2 0 % 2 5 %



mg/cig

Tutunskoto folio proizvedeno sociklonska pra{ina od fabrikite za proiz-vodstvo na tutunski prerabotki ima golemotehnolo{ko i ekonomsko zna~ewe. Materi-jalot od ciklonska pra{ina izdvoen odprerabotkata na tutunskite me{avini se

EKONOMSKA OPRAVDANOST OD UPOTREBATA NA TUTUNSKOTO FOLIOSO CIKLONSKA PRA[INA

karakterizira so golem procent na organskamaterija (90%) i mal procent na neoroganska(pesok, drugi primesi i vlaga). Frakcioniotsostav na surovinata od ciklonska pra{inaizrazena vo mikroni e potpolno ista sofrakcioniot sostav na surovinata podgot-

249


vena vo proizvodstvoto na tutunsko folio.Ottuka proizleguvaat zaklu~ocite dekasurovinata od ciklonska pra{ina e pogodnaza izrabotka na tutunsko folio. Zemaj}i givo predvid napred navedenite fizi~ki svoj-stva na ciklonskata pra{ina (90% organskidel, ist frakcionen sostav i mal procentna apsolutna vlaga), se otvoraat golemi mo`-nosti za skratuvawe na pogolem broj fazi ipostapki vo tehnolo{kiot proces, posebnovo podgotovkata kako mnogu va`na tehnolo{-ka postapka vo proizvodstvoto na tutunskotofolio.

Site nabroeni tehnolo{ki momentivlijaat vo golema mera na finansiskite re-zultati i na cenata na ~inewe na tutunskotofolio kako tutunski proizvod.

Surovinata od ciklonska pra{inapretstavuva materijal koj vo minatoto, kakoni sega, ne se upotrebuval kako surovina voproizvodstvoto na tutunsko folio. Istatase sobirala, transportirala i isfrlala vodeponii, {to pretstavuva ne samo zagadu-vawe na sredinata tuku i opasnost od truewekako na rastitelniot taka i na ivotinskiotsvet.

Ciklonskata pra{ina pretstavuvasurovina bez vrednost, bidej}i ne se upotre-buvala vo fabrikacijata na cigari. Akoistata se reciklira vo tutunsko folio, votoj slu~aj ima ne samo tehnolo{ka tuku i eko-nomska vrednost. Ottuka proizleguvaat iekonomskite i finansiskite rezultati iopravdanosta za upotrebnata vrednost nasurovinata od ciklonska pra{ina vo proiz-vodstvoto na tutunsko folio.

Od druga strana, surovinata od cik-lonska pra{ina pretstavuva blendiranasme{a, bidej}i vo nea e zastapena surovinaod site tipovi na tutun po potekla i klasi,{to ovozmoùva da se skrati procedurataza me{awe na surovinite vo fabrikite zaproizvodstvo na tutunsko folio. Na ovoj na-~in se ovozmoùva proizvodenoto tutunskofolio da se povrati vo tutunskite sme{iod koi proizleguva ciklonskata pra{ina,

bez toa da ima negativno vlijanie na he-miskite i degustativnite svojstva.

Ako prethodno navedenite tehno-lo{ki prednosti na surovinata od ciklon-ska pra{ina se postavat vo korelacija soekonomskite analizi, moè da se konstatiradeka surovinata od ciklonska pra{ina imadaleku popozitivna ekonomska vrednost odostanatite surovini koi se upotrebuvaat zaproizvodstvo na tutunsko folio. So upotre-bata na ciklonskata pra{ina se ovozmoùada se dobie proizvod so daleku poniska cenai pogolema upotrebna vrednost vo tutunskiteme{avini. Upotrebata na tutunskoto folioproizvedeno so ciklonska pra{ina i do 30%vo tutunskite sme{i ne go menuva kvalitetotna cigarite od hemiski i degustativen as-pekt, a ja namaluva cenata na ~inewe na sme-{ite, so {to cigarite gi pravi daleku poren-tabilni.

Ciklonskata pra{ina e sostavena odnajkvalitetnite delovi od tutunskite lis-tovi po tipovi i potekla koi u~estvuvaat votutunskite sme{i. Tutunskoto folio izrabo-teno so ciklonska pra{ina vr{i opleme-nuvawe na site komponenti od fizi~kitesvojstva na cigarite, degustativnite svoj-stva, a posebno go podobruva vkusot na tutun-skiot ~ad.

Iako folioto izraboteno so ciklon-ska pra{ina vlijae samo delumno na redu-cirawe na katranite i nikotinot vo tutun-skiot ~ad, so podobruvawe na fizi~kitesvojstva, a posebno na sogorlivosta i kom-paktnosta na pepelot, go pravi proizvodotpokvaliteten.

Site na{i ispituvawa se baziraat narealni sogleduvawa za upotrebata na cik-lonskata pra{ina od site aspekti na tehno-lo{kiot kvalitet i ekonomskite efekti.

Dobienite rezultati od na{ite ispi-tuvawa moàt da posluàt kako pottik zapodetalni i ponatamo{ni prou~uvawa naovaa materija na idnite generacii i stru~nikadri vo prerabotkata na tutunskata suro-vina.

Vrz osnova na izvr{enite ispitu-vawa i dobienite rezultati, moàt da seizvle~at slednive zaklu~oci:

u Faktorite koi deluvaat vrz sodr-ìnata, odnosno reduciraweto na katranitei nikotinot vo tutunskiot ~ad proizleguvaatvo prv red od surovinata, potoa od merkite

{to se prezemaat vo procesot na fabrika-cijata, kako i od supstituentite na tutunotvo cigarata

u Od supstituentite, zna~ajni fak-tori pri izrabotkata na cigari se: glavnotorebro na krupnolisnite tutuni, otpadociteod procesite na prerabotkata i obrabotkata,

Z A K L U ^ O K

250


L I T E R A T U R A

a posebno pra{inata koja e proizvod na dej-stvuvaweto vrz lisnata plojka i rebroto narazni mehani~ki sili, pri transportot,manipulacijata i site fazi na prerabotkana tutunot, do izrabotkata na cigari.

u Od otpadocite posebno e zna~ajnaciklonskata pra{ina, bidej}i taa proizle-guva od najkvalitetnite delovi na listot,t.e. od rabot i vrvot na listot, koi voednose i najsodràjni.

u Tutunskoto folio posebno vr{ivlijanie vrz hemiskiot sostav na ~adot. Toaima skoro isti hemiski karakteristiki kakoi tutunot, vlijae vrz reduciraweto na katra-nite i nikotinot vo ~adot od cigarite. Ovafolio ima posebno zna~ewe ako e sostavenood pra{ina, a e isklu~itelno zna~ajno ako esostaveno od ciklonska pra{ina. Negovotou~estvo ne samo {to vlijae pozitivno vrz

kvalitetot na ~adot tuku silno vlijae i vrznamaluvaweto na katranite i nikotinot vo~adot. So zgolemuvawe na u~estvoto na fo-lioto od ciklonska pra{ina zna~itelno sereduciraat kako katranite taka i nikotinotvo tutunskiot ~ad.

u Moè da se pretpostavi deka eko-nomskiot efekt e silno izrazen ako vo izra-botkata na cigari se primenuva surovina kojae sostavena od ciklonska pra{ina. Toj efekte u{te poizrazen ako se primenuva pogolemokoli~estvo folio od ciklonska pra{ina,kako supstitucionalna surovina za izra-botka na cigari. Voedno, ovoj efekt e poiz-razen kaj pokvalitetnite cigari. Tie, kakoposkapi, so primena na ova folio postig-nuvaat pogolema pari~na razlika pome|usurovinata bez vakvo folio i so negovou~estvo.

1. Azmanoski B., 1970. Karboksime-tilceluloza koja sluì kako vrzna materijaza proizvodstvo na tutunsko folio i nekoinejzini pova`ni karakteristiki. Tutun 7-8.

2. Azmanoski B., 1969. Proizvodstvona tutunsko folio i opis na instalacijata.Tutun 9-10.

3. Baskevitch N., 1986. Use of re-constituted tobacco for cigarette design. 2ndInternational Tobacco Conference, Richmond,Virginia.

4. Djolgerov A. et al., 1981. Methodand line for production of reconstituted to-bacco. Bulgar Tutun 2.

5. Gutev N. et al.,1988. Chemical andtechnological characteristics of reconstitutedtobacco produced according to different meth-ods. Bulgar Tutun 6.

6. Halter H.M., Ito T.I., 1978. Effect oftobacco reconstitution and expansion processon smoke composition, Rec. Adv. in TobaccoScience, v.4.

7. Ivanov N., 1980. Effect of reconsti-tuted tobacco on smoke composition. BulgarTutun 4.

8. Keritsis, G.D., Lowitz, D.A., 1981.Method for employing tobacco dust in a pa-per-making type preparation of reconstitutedtobacco and the smoking material producedthereby. Patent.

9. Korubin A., 1989. Primena na fi-zi~kite svojstva na tutunskoto folio odaspekt na upotrebnata struktura na tutun-

skata surovina za negovoto proizvodstvo.Tutun 3-4, Prilep.

10. Korubin A., Trp~eska F., 2000. Teh-nolo{ki karakteristiki na rekonstruirantutun. Tutun 7-8/, Prilep.

11. Luke, J.A., 1988. Tobacco recon-stitution, British-American Tobacco Company,Patent.

12. Nolle, D., 1985. Kako kreirati in-ternacionalnu cigaretu - prevod. Svetski duhan-ski simpozijum, Hong Kong.

13. Nuneski, I., 2000. Tehnolo{kisvojstva na tutunskoto folio proizvedenovo svetot, so poseben osvrt na folioto odfirmata "Comas ". Tutun 11-12, Prilep.

14. Nuneski, I., 1986. Prilog konprou~uvaweto na polne~kata sposobnost natutunot vo zavisnost od tipot, potekloto,insercijata i nekoi tehnolo{ki svojstva.Doktorska disertacija, Skopje.

15. Pe~ijareski \., Azmanoski B. 1972.Tehnolo{ki svojstva na folioto vo zavis-nost od koli~inata na vrznata materija (ce-lulozata) i goleminata na ~esti~kite. Tutun3-4.

16. Peri{i}, D., 1981. Tehnologija nafabikacijata na cigari vo Fabrikata voNi{, prednosti i negativni strani i merkiza nejzino usovr{uvawe. Magisterska rabo-ta, Skopje.

17. Popovi} M., Popovi} R. 1989. Ex-amination of raw material for production ofreconstituted tobacco in the Factory for re-

251


constituted tobacco production in Bujanovac,Tutun, 9-10/1986, 1-2.

18. Selke W.A., 1977. Method of mak-ing reconstituted tobacco. Kimberly-ClarkCorporation, Patent.

19. Stankovi}, T., 1999. Duvanskafolija sa ciklonskom pra{inom u recepturiorijentalne cigarete. Tutun, vol. 49, 7-12,Prilep.

20. Stankovi}, T., Ran|elovi}, J.,2000. Tehnolo{ka i ekonomska opravdanostupotrebe ciklonske pra{ine u recepturiduvanske folije. Tutun, 4-6, Prilep.

21. Stoilkovi} B., 1987. Tehni~ko-teh-nolo{ki usovr{uvawa na linijata za proiz-vodstvo na tutunsko folio. Tutun 3-4, Prilep.

22. Taleska O., 2000. Prilog kon pro-u~uvaweto na faktorite koi deluvaat nareducirawe na katranite i nikotinot vo tu-tunskiot ~ad. Diplomska rabota. Tehnolo{kifakultet, Skopje.

23. Thomasson, J.S., Williams, E.L.,Bryant, B.L., et. al., 1988. Tobacco reconsti-tution process, R.J. Reynolds Tobacco Com-

pany, Patent.24. Tomi}, L., 1989. Istraìvanje koli-

~ine dimnog kondenzata i sadràja nikotinau dimnom kondenzatu u cigaretama proiz-vedenim u Jugoslaviji. Iz Zbornika radovaDuhanskog Instituta, Zagreb.

25. Tomi}, L., 1987. Koli~ina tara isadràj nikotina u dimnom kondenzatu jugo-slovenskih cigareta. IX Savjetovanje o proiz-vodnji duhana tipa Virdìnija i Berlej.

26. Tomi}, L., 1990. Osnovne zna~ajkedima cigareta - Promjene na jugoslovenskom,austrijskom i zapadnonjema~kom trì{tuposljednjih deset godina. XII Savjetovanje oproizvodnji duhana tipa Virdìnija i Berlej.

27. World Tobacco, June 1974. HowReconstitution Can Improve Profitable Utili-zation of Tobacco.

28. Young H.J., Bernasek E.B., 1989.Tobacco reconstitution process. R.J. ReynoldsTobacco Company, Patent.

29. Young H.J., Fearrington G.W.,1990. Tobacco reconstitution process, R.J.Reynolds Tobacco Company, Patent.

TECHNOLOGICAL AND ECONOMICAL JUSTIFICATION OF USING THE CYCLON DUST INTHE RECIPE OF RECONSTITUTED TOBACCO

Tihomir Stankovic 1, Ilija Nuneski 2

1Tobacco Factory - Nis, 2Tobacco Factory - Prilep

S U M M A R Y

Tobacco foil-reconstituted tobacco - can be used in the recipe of cigarettes in quantities higherthan 30%, and it depends on many factors. Up to now, reconstituted tobacco has been made of manymaterials but not of cyclone dust (tobacco micron waste - dust from air ducts, through which tobaccois transported in technological process). In the technological process of cigarette production this ma-terial is present in the quantity of about 2-3% and up to now it has not been used.

According to physical, chemical, organoleptic and smoking characteristics of the reconsti-tuted tobacco and cigarettes in which it is used, we can conclude that reconstituted tobacco with thecyclone dust has the same, and even better characteristics than reconstituted tobacco without cyclondust.

The experiment was made with 5%, 15%, 20% and 25% of the reconstituted tobacco whichcontained 30% of cyclon dust.

The effects of using cyclone dust in the recipe of the reconstituted tobacco are reflected inincreased quality of the smoking characteristics of cigarettes, than in lowered nicotine and tar in thesmoke, in protection of the environment, since the cyclone dust is returned back into the technologicalprocess by recycling. The economic effect is also very important, since the percentage of cyclonedust used in the recipe of the reconstituted tobacco corresponds to the percentage of decreasing thetobacco part of the material used for production of reconstituted tobacco.

Author's address:Tihomir StankovicTobacco Factory - Nis, Serbia and Montenegro Ilija NuneskiTobacco Factory - Prilep, R. of Macedonia

Documents

TEHNOLO[KA I EKONOMSKA OPRAVDANOST OD UPOTREBATA … 53/Tutun 2003 7-8 (7).pdf · lemata konkurencija na pazarot, se namet-nuva i potrebata oddelni fazi vo proiz-vodstvoto, obrabotkata