Tổ chức nông dân

Sản phẩm có baobì nhãn mác

Nguyễn Hữu Giang – Trường Đại hoc Nông lâm

Nội dung học tậpvể tổ chức nông dân

• Giới thiệu chung về tổ chức• Làm việc theo nhóm: Trò chơi về tổ chức• Giới thiệu về tổ chức nông dân• Các tiêu chí nhận biết TCND của dự án• Trao đổi với học viên: Vì sao tổ chức nông dân hoạt động

kém hiệu quả/thất bại• Trình bày: Những vấn đề tổ chức nông dân hay mắc phải

và nguyên nhân chính của sự yếu kém• Làm việc theo nhóm: Giới thiệu về hiện trạng của các tổ

chức ND• Trình bày: Nâng cao năng lực cho tổ chức và gắn với chính

sách phát triển của địa phương2

Nhận diện về tổ chức của những người sảnxuất hiện nay

Chu

yển

đổi

Hoạt động riêng lẻ

BẤT

LỢI

Liên kết thành tổ chứcHoạt động hiệu quả hơn

3

Khái niệm về tổ chức hợp tácTổ chức nông dân và các tiêu chí

nhận diện

4

Tổ chức hợp tác là gì

5

Tổ chức là các nhóm cá nhân/người (thườngnhững người yếu thế) có quyền chung và ràngbuộc với nhau nhằm đạt được các mục tiêu nhấtđịnh. Một tổ chức luôn có sứ mệnh và có sự sắp đặtphân công trách nhiệm giữa các thành viên. Tổ chức là tác nhân quan trọng đóng góp vào sựthay đổi thể chế. Tổ chức khác với thể chế: Tổ chức sẽ thay đổihay mất đi khi sứ mệnh của nó hoàn thành, thểchế không mất đi mà liên tục phát triển.

(Douglass C. North, 1998).

Mục tiêu chung

Mục tiêu mà tổ chức đưa ra cho một giai đoạn dài. Mục tiêu chung thường lớn bao chùm cả mong muốn của các thành viên trong tổ chức hoặc của người hưởng lợiMục tiêu chung xây dựng nên tôn chỉ hoạt động của một tổ chứcVí dụ như Nâng cao chất lượng cuộc sống; Tăng thu nhập; Nâng cao hiểu biết…

6

Mục tiêu cụ thểCác kết quả mong đợi trong mỗi gian đoạn phát triển (giai đoạn ngắn) của tổ chức. Mục tiêu cụ thể thể hiện chiến lược của tổ chức để đạt được mục tiêu chung. Mục tiêu cụ thể là cơ sở để xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ chức ở mỗi giai đoạn cụ thể.Ví dụ: HTX rau an toàn đặt ra mục tiêu cụ thểcho năm hoạt động:Sẽ giúp 30% hộ thành viên tiếp cận vốn vay đểđầu tư nhà lướiĐưa được rau an toàn của HTX vào siêu thịCoopmart

7

Ba cấp độ khác nhau của tổ chức cơ sở:

Tổ chức ở cấp độ đơn giản (SC) - Nhóm sơ cấpĐặc trưng cơ bản:

Mục tiêu của SC thường chưa thể hiện rõTổ chức được thành lập, không có cơ cấu hoặc có nhưngcòn lỏng lẻoChưa có sự phân công trách nhiệm cụ thểChưa có nguyên tắc hoạt động bằng văn bản

8

Ba cấp độ khác nhau của tổ chức cơ sở:

Tổ chức hình thành cơ cấu (TC) -Nhóm thứ cấpĐặc trưng cơ bản:

Mục tiêu của tổ chức đã được xác định thông qua mộtsố các hoạt độngTổ chức có cơ cấu rõ ràng hơn. Tổ chức có nội quy, có sự phân công trách nhiệm chocác thành viênCác qui định bằng văn bản dần thay thế những qui địnhbằng hội thoại đơn thuần.

Tổ chức khá chặt chẽ

9

Ba cấp độ khác nhau của tổ chức cơ sở:Tổ chức đã được củng cố ổn định (OĐ) - Tổ chứccơ sở đã phát triểnĐặc trưng cơ bản:

Tổ chức xác định rõ mục đíchTổ chức có chức năng, hoạt động và cơ cấu rõ ràng.Nguyên tắc hoạt động/điều lệ được xây dựngCó sự ổn định về tài chính Được các tác nhân, các tổ chức bên ngoài/nhà nướccông nhận tư cách pháp nhân

10

Kết luận 1: Tổ chức hợp tác là gì

11

Traođổi

Trao đổiHành động Tham gia ra

quyết định

OĐ

Tổ chức hợp tác là sự liên kết của nhóm người ràng buộcvới nhau để đạt mục tiêu nhất định

SC

TCTổ chức thường đi từthấp lên cao: 3 cấp độ

Đâu là tổ chức hợp tác ???

Tập huấn Viet GAP

Ảnh 2: Lớptập huấn

Ảnh 1: Cổ động viên

Ảnh 3: Phânloại sản phẩm

12

Trò chơi về tổ chứcPhân tích ý nghĩa của sự liên kết nông dân trong một tổ chức thông trò chơi làm việc theo nhóm: Vẽ một con bò (trâu hoặc lợn), cho vẽ hai lần.

Sự phân chia trách nhiệm giữa các thành viênSự tham gia của các thành viên vào công việc

Đánh giá và nhận xét kết quả của các nhóm (so sánh giữa các nhóm, so sánh trong một nhóm giữa vẽ lần 1 và lần 2)

Tạo nên kết quả của nhóm: tốt hay không tốt?; Vìsao?

13

Tổ chức nông dân

Là một tổ chức cơ sở của những người nông dân tự nguyện hợp tác để cùng nhau bảo vệ lợi ích mà một cá nhân khó có thể làm được hoặc kém hiệu quả Là loại kinh tế mang tính tương hỗ lẫn nhauHình thức tổ chức nông dân đa dạng, mỗi kiểu tổ chức thể hiện chức năng của mình (tổ, HTX, Hiệp hội,...)Tổ chức được giới hạn bởi qui mô, loại hình tổ chức, giới hạn về sản phẩm, chất lượng sản phẩmCơ cấu tổ chức phụ thuộc vào mục tiêu và hình thức của mỗi hình thức tổ chức.

14

Phân loại về tổ chức nông dân

Theo chức năng của tổ chức: Dịch vụ, sản xuất, thương mại, kinh doanh tổng hợp

Cấp độ phát triển: Tổ chức/nhóm sơ cấp Nhóm thứcấp Nhóm ổn định có tổ chức phát triển

Tư cách pháp nhân: Đăng kí chính thức và không đăngkí chính thức

15

Tiêu chí nhận diện tổ chức nông dân

1. Có mục tiêu2. Có các yếu tố liên kết: Chọn sản phẩm3. Hành động tập thể4. Cơ cấu tổ chức, sự phân công trách nhiệm5. Nguyên tắc hoạt động/điều lệ

Sinh thái

Phát triển sản phẩm đặcthù của vùng – Một sản phẩmlợi thế của tổ chức thể hiện

Nhânvăn

Vănhoá

16Kinh tế

1. Mục tiêu và vai trò của tổ chức - GP

Mục tiêu chung: Cải thiện được chất lượng cuộcsống của các thành viênMục tiêu cụ thể: Sản xuất sản phẩm chất lượng để đáp ứng đòi hỏingày càng tăng của thị trườngTăng được khả năng mặc cả trên thị trườngĐa dạng được các hình thức cung ứng sản phẩm

kênh truyền thống và kênh hiện đạiXây dựng được mối liên kết/hợp đồng kinh tế với tácnhân trong ngành hàngTăng thu nhập cho các thành viên

17

Vai trò của tổ chức nông dân-đa chức năng

Người định hướng

Người thiết kế cáchoạt động SX vàThương mại

Tổ chức xâydựng nguyêntắc (điều lệ)

Người tổ chứctriển khai

Giám sát và quản lýcác hoạt động, tài chính

Xây dựng cácmối quan hệ vớicác tác nhân Báo cáo kết quả

18

19Thành tổ chức

Hoạt động riêng lẻ

Bất lợi

• Tiếp nhận thông tin thị trường, sảnxuất đáp ứng thị trường hiệu quả• Nâng cao và tạo SP chất lượngđa dạng thị trường• Giảm chi phí sản xuất và giao dịch• Đại diện ký hợp đồng, đàm phánvới các tác nhân trong chuỗi giá trị

* Sản xuất kém hiệu quả

* Vị thế trên thị trường bấp bênh

Lợi ích

Lợi ích khi có tổ chức

Dự án, các cấp

Hỗ trợ

Chuyểnđổi

2. Các yếu tố liên kết của GP

• Sản phẩm chung của GP (Rau hữu cơ; rau an toàn, quả/ rau đặc sản của vùng)

• Chất lượng sản phẩm Thị trường cao cấp, đa dạng• Các hoạt động tập thể

Nhằm tới kháchhàng “thông minh”

Sản phẩm?

20

3. Các hành động tập thể

Qui trình kỹ thuật tập thể trong sản xuất, chế biến, bảoquản tạo hình ảnh về chất lượng sản phẩm

Mua chung đầu vào giảm chi phí

Bán chung sản phẩm tạo vị thế trên thị trường (traođổi về giá, số lượng lớn, sự sẵn có của sản phẩm,….)

21

4. Cơ cấu về tổ chức

Cơ cấu chức năng của tổ chức: Ban lãnh đạo, cácban/tổ về chuyên môn khác nhau và nguồn lực

Có sự phân công trách nhiệm, quyền hạn rõ ràng chotừng thành viên trong tổ chức

Các hình thức tổ chức khác nhau thì sự thể hiện cácyêu cầu trên khác nhau

Ví dụ: Nhóm nông dân: Cơ cấu tổ chức, nguyên tắccủa tổ chức thường đơn giản hơn so với HTX,

22

5. Nguyên tắc hoạt động/điều lệ của GP

Nguyên tắc chung:Tổ chức hợp tác của nông dân, tự nguyện, tương hỗTổ chức hoạt động trên nguyên tắc dân chủ

Nguyên tắc của riêng tổ chức/điều lệ thể hiện (một sốđiểm cơ bản):Mục đích tôn chỉ của tổ chứcCác hoạt động mà tổ chức hướng đếnCơ cấu tổ chức và chức năng phù hợp để đạt mục tiêuQuyền hạn và nghĩa vụ của các thành viênVốn quỹCác công cụ để thực hiện (giám sát, thưởng/phạt)

23

Kết luận 2: Tổ chức nông dân và cácyếu tố nhận diện tổ chức

Tổ chức nông dân là tổ chức của những người tự nguyện hợp tác để cùng nhau bảo vệ lợi ích mà một cá nhân khó có thể làm được hoặc kém hiệu quả Là loại kinh tế mang tính tương hỗ khác với doanh nghiệp, côngty cổ phần mang tính lợi nhuậnHình thức tổ chức: Tổ/nhóm; Hợp tác xã; Hội (Hiệp hội/liên hiệp)Tiêu chí nhận biết một tổ chức

Có mục tiêu Có các yếu tố liên kếtTổ chức được các hoạt động tập thể

Cơ cấu tổ chức và sự phân công trách nhiệm Có nguyên tắc hoạt động/điều lệ Chuần bị cho đại

hội thành lập Hội

24

Trao đổi với học viên về:Các điều kiện để tổ chức nông dân

bền vững?

25

Điều kiện để tổ chức phát triển bền vững 1

Thành viên và sự tham giaCác thành viên tham gia tổ chức xuất phát từ nhu cầuHọ cùng tham gia xây dựng nội qui, điều lệ, kế hoạchhoạt động của tổ chức

Ban lãnh đạoĐược lựa chọn bầu lên - người có uy tín và khả năngNgười thiết kế chiến lược và tổ chức triển khai để thựchiện được mục tiêu của tổ chức

26

Điều kiện để GP phát triển bền vững 2Tài chính và quản lý tài chính

Có vốnQuản lý công khai và minh bạchMở chứng từ, sổ sách chi tiết theo dõi các hoạt độngPhương pháp thực hiện: đơn giản, dễ làm, phù hợp với

nông dân nhưng đảm bảo sự chặt chẽ, đầy đủ, kịp thời vàchính xác

Hệ thống kế toán đúng chế độ hiện hành (đối với tổchức như HTX,)

Quản lý, giám sát quản lý tài chính và gắn liền QLTC với mọi hoạt động của GP

27

Điều kiện để GP phát triển bền vững 3Đánh giá, tự đánh giá và các công cụ

Cung cấp thông tin kịp thời cho ban lãnh đạoTự hoàn thiện tổ chứcHoạt động hiệu quả

Các loại đánh giá: Đánh giá theo mục tiêu, đánh giá theotình trạng tổ chức, đánh giá tính hiệu quả, đánh giá tiềmnăng của tổ chức…

Ai đánh giá: Tự đánh giá (người trong tổ chức) và đánhgiá bên ngoài tổ chức hoặc có sự kết hợp cùng đánh giá

Công cụ: Phân tích SWOT, các sổ ghi chép, theo dõi,…28

Điều kiện để GP phát triển bền vững 4Hỗ trợ từ bên ngoài

Gắn với chính sách của địa phươngCó sự hỗ trợ, đặc biệt của các chương trình, lãnhđạo và các cơ quan chuyên môn địa phương

29

Trao đổi nhóm:Theo các anh chị thì tổ chức nông

dân hưởng lợi từ dự án cần cónhững tiêu chí gì?

30

Tổ chức nông dân của dự ánvà những đặc thù

(Về cơ bản tuân thủ theo nguyên tắc của tổ chức nông dân như phân tích ở trên )

Xây dựng điều lệ của TỔ CHỨC

31

Tiêu chí của tổ chức nông dân

Là những người sản xuất rau/quả có nhu cầu hợp tác trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩmLà một trong những loại tổ chức: nhóm, HTX, Hiệp hội, ..Mục tiêu của tổ chức rõ ràng: sản xuất gắn với thị trường, tăng lợi nhuận trong sản xuất và thương mạiCó điều kiện SX khá giống nhau: Diện tích, lao động, Có các hoạt động chung Thực sự quan tâm tới đổi mới công nghệ và thông tin: Có nhu cầu tiếp cận thông tin thị trường Xác định thịtrường, đối tượng hướng tới, yêu cầu về chất lượng,… Điều kiện về cơ sở hạ tầng

32

Tiêu chí của các thành viên

Các hoạt động này là nguồn thu chính của gia đìnhCác thành viên phải có đất, lao động,…Sản xuất theo hướng hàng hoáDám chấp nhận và chia sẻ rủi roTuân thủ theo nguyên tắc của tổ chứcĐóng góp vốn tham gia

33

Mục tiêu của tổ chức nông dân

Mục đích chung:Cải thiện sinh kế, tăng thu nhập cho các thành viên tronglĩnh vực rau quả tham gia tổ chức

Mục đích cụ thể:Sản xuất sản phẩm lợi thế của vùng theo hướng chấtlượng, an toànSử dụng có hiệu quả các thông tin thị trường có được từdự án vào xây dựng kế hoạch sản xuất, xây dựng mốiliên kết bạn hàng và mở rộng mạng lưới tiêu thụ SPHướng tới đa dạng các thị trường và các kênh tiêu thụ

34

Các yếu tố liên kết của tổ chức

Sản phẩm chung của GP – Sản phẩm rau/quả chấtlượngHướng tới thị trường đòi hỏi chất lượng cao (siêu thị, xuất khẩu)Đa dạng các kênh sản phẩmLấy kỹ thuật làm điểm trung tâm tạo chất lượng sảnphẩm và sự sẵn có của sản phẩm (rau/quả trái vụ) cungứng trên thị trường

35

Các hành động tập thể

Thực hiện qui trình chung trong sản xuất, chế biến vàbảo quảnTổ chức các hoạt động mua chung vật tư/dịch vụ đầuvào cho sản xuất (thuốc BVTV, tín dụng,…)Bán chung sản phẩm thông qua việc ký kết hợp đồngkinh tế và mối liên kết với các tác nhân đầu ra (công ty, người thu gom, người bán buôn,..)Sử dụng chung các dịch vụ công (tư vấn khuyến nôngvà các cơ quan chức năng,…)

36

Các hoạt động của tổ chức

Các hoạt động được xác định dựa trên mục đích củatổ chức (ví dụ):Xây dựng mối quan hệ với bạn hàng (đầu vào SX, đầu ra)Tổ chức thương mại rau/quả cho các thành viênCung ứng những dịch vụ đầu mà cá nhân hay gặp khókhăn (thuốc BVTV, kỹ thuật, vốn,…) Lập kế hoạch sản xuất và tiêu thụ sản phẩm rau quảXây dựng qui trình sản xuất chungĐào tạo, tập huấn cho các thành viênTổ chức và triển khai giám sát việc thực hiện các qui trìnhsản xuất, chế biến, bảo quản rau/quả

37

Cơ cấu tổ chức của tổ chức

38

Ban Quản lý

Tổ kỹ thuật Tổ thương mại Tổ kế toán

Dự ánThể chếđịa phương

Người sản xuất

Ban giám sát

Phương án hoạt độngLập kế hoạch chi tiết (mua/bán ở đâu, tổ chức rasao, khối lượng, thời gian, chất lượng, giámua/bán,…) Hạch toán được kết quả các hoạt động:Cung ứng đầu vào cho các thành viên (thuốc bảovệ thục vật, phân bón, tín dụng,…)Tiêu thụ sản phẩm (cho các thành viên của tổ chứcvà có thể cả cho các thành viên vệ tinh)Cung cấp thông tin thị trường cho các thành viênTâp huấn/đào tạo cho các thành viên

39

Chức năng nhiệm vụ của tổ chức

40

* Định hướng, xây đựng các nguyên tăc và kế hoạchsản xuất, thương mại của tổ chức* Chỉ đạo, điều phối, giám sát các hoạt động* Tìm thị trường và đại diện tổ chức xây dựng liênkết/ký hợp đồng với các đối tác

Ban lãnh đạo

* Tham gia xây dựng qui chế và các hoạt động củatổ chức* Nghiêm chỉnh chấp hành nội qui, qui chế* Tuân thủ QTSX chung

* Xây dựng được kế hoạch hoạt động của tổ* Tổ chức triển khai, hướng dẫn giám sát thực hiện

Ban giám sát

Các thành viên

Các tổ chuyên môn

* Giám sát ban lãnh đạo và các thành viên thựchiện nguyên tắc của tổ chức* Giám sát thực hiện QTSX chung của thành viên* Giám sát quản lý tài chính của tổ chức

Vốn, quĩ của tổ chức

Qui định về vốn và cách sử dụng vốnQui định về trích lãi từ các hoạt động và phân chia lãivào các quỹ (Quĩ phát triển và rủi ro, Quĩ phúc lợi vàkhen thưởng)

41

42

Kết quả hoạt động:Gắn kết với thị trường

Liên kết nhàcung ứng vật tư

Chúng tôi có: Phân bón,

giống, thuốc BVTV..Siêu thị/ Công ty

Chúng tôicần mua RAT rõ nguồn gốc

Liên kết với các hệ thống phân phối SPtruyền thống và hiện đại: siêu thị, công

ty xuất nhập khẩu, người thu gom,…

Tổ chức ND

Hội nghị khách hàngvới BigC, Hapro, các đại lý,..

43

May quá thuyền lại không thủngở chỗ chúng ta ngồi…

Hợp tác là cùng ngồitrên một con thuyềnvượt qua sóng lớn

của thị trường

Ví dụ: Xây dựngPhương án sản xuất và kinh doanh

của Hiệp hội sản xuất và thương mại sảnphẩm đặc sản năm 2008

44

Hoạt động 1: Cung ứng vật tư

Chủng loại vật tư Số lượng (kg)

Giá mua vào (đ/kg)

Thành tiền(đ)

Bán ra (đ)

Phân Đạm 3000 5500 16.500.000 18.000.000 Phân Lân 7000 3000 21.000.000 23.000.000 Phân Kali 3000 13500 40.500.000 42.000.000 Phân NPK 2000 4000 8.000.000 9.000.000 Thuốc BVTV 15.000.000 17.000.000 Tổng số 101.000.000 109.000.000Lãi 8.000.000

45

Hoạt động 2: Cung ứng giống cho các thành viên

Chủng loại giống Lượng giống (kg)

Chi phí/kg giống (đ/kg)

Thành tiền(đ)

Bán ra (đ)

Hạt giống 10.000 15.000 150.000.000 160.000.000Tổng số 150.000.000 160.000.000Lãi 10.000.000

46

Hoạt động 3: Tập huấn

Nội dung tập huấn Số buổi tập huấn (buổi)

Chi phí*/buổi (đ/buổi)

Thành tiền (đ)

Kỹ năng quản lý Hiệp hội, Ban, Chi hội, Tổ chuyên trách

3 300.000 900.000

QTKT tập thể 3 200.000 600.000 Kỹ năng xúc tiến thương mại 1 300.000 300.000 Kỹ năng quản lý tài chính 1 200.000 200.000 Tổng chi 2.000.000 * Chi phí tài liệu, chè nước

47

Hoạt động 4: Tiêu thụ sản phẩm

Sản phẩm Số lượng (kg)

Giá thành (đ/kg)

Thành tiền (đ)

Bán ra (đ)

Sản phẩm 1 30.000 23.000 690.000.000 750.000.000 Sản phẩm 2 2.000 13.000 26.000.000 30.000.000 Sản phẩm 3 3.000 10.000 30.000.000 33.000.000 Tổng 736.000.000 813.000.000 Lãi 77.000.000

48

49

Bảng tổng hợp thu chi dự kiến củaHiệp hội năm 2008

TT Nội dung Số tiền (đ) I Chi hoạt động 989.000.000 Thu mua nông sản cho hội viên 736.000.000 Mua hạt giống của tổ sản giống của hội 150.000.000 Mua vật tự nông nghiệp đầu vào cho hội viên 101.000.000 Đào tạo, tập huấn 2.000.000 II Thu 1 082.000.000 Tiêu thụ nông sản cho hội viên 813.000.000 Bán hạt giống cho hội viên 16.000.000 Dịch vụ vật tư nông nghiệp cho hội viên 109.100.000 III Lãi hoạt động 93 000 000 IV Chi phí quản lý và các chi phí khác (phụ cấp,

công tác phí, điện nước, văn phòng phẩm) 50.00.000

V Lãi ròng (III-IV) 43.000.000 VI Lãi của các thành viên tham gia