Tastatura

Tastatura je periferni uređaj računarskog sistema. Služi za unošenje komandi i podataka u sistem. Fizički, tastatura je skup tastera sa ugraviranim ili odštampanim slovima, brojevima, znakovima ili funkcijama. Podaci se unose pritiskom na taster, nakon čega se znak u binarnom obliku prenosi u računar što prouzrokuje ispisivanje jednog simbola. Ipak, da bi se dobili neki simboli potrebno je pritisnuti i držati više tastera istovremeno ili u određenom redosledu. Pritiskom na neke od tastera ne dobija se nikakav simbol već se oni koriste za određene operacije na samoj tastaturi.

Unutar tastature nalazi se procesor. On prenose informacije procesoru koji se nalazi u računaru. Unutar procesora tastature nalazi se ključna matrice. Ključna matricu čini mreža kola. Ova kola su pojedinačno postavljena pod svaki taster. Kada je taster pritisnut zatvara se strujno kolo. Zatvaranjem strujnog kola signalizira se procesoru da pročita mapu tastera koja je sačuvana u procesoru . Procesor koristi mapu tastera da pronađe taster ispod kojeg je strujno kolo zatvoreno. Korišćenjem mape tastera, procesor u tastaturu može reći koji karakter je pritisnut i da li je u pitanju veliko ili malo slovo u zavisnosti da li je Shift taster aktiviran.

Tastatura se povezuje na računar preko USB ili PS / 2 priključka. Tastature i računari rade zajedno u dvosmernom formatu. To znači da svaki od njih šalje informacije jedno drugom. Ovi dvosmerne linije su linije takta koje dolaze iz tastature i linija za podatke koji pristižu iz računara.

Računar će poslati signal tastaturi preko linije takta obaveštavajuči je da je linija slobodna i spremna za slanje. Ako linija nije slobodna, tastatura će zadržati informacije dok se linija ne oslobodi. Kada je linija na niskom nivou, tastatura čeka komandu iz računara. Kada računar želi da pošalje informacije tastaturi, postavlja podatke i liniju takta na nizak nivo. To čini kako bi se osiguralo da i tastatura ne pošalje poruku u isto vreme.

Tastatura sadrži tastere grupisane u pet funkcionalnih celina:

- alfanumerički tasteri- numerički tasteri- funkcijski tasteri- tasteri za navigaciju- kontrolni tasteri

modifikujući tasteri specijalni tasteri ostali tasteri

Alfanumerički tasteri

A - Z, 0 - 9, interpunkcijski znaci, specijalni znaci, Tab: skok kursora u desno za nekoliko mjesta, BackSpace: brisanje znaka levo od kursora, Caps Lock: uključuje/isključuje stalno aktiviranje velikih/malih slova Shift: privremeno uključuje a) velika slova ili b) znakove na gornjoj

polovini brojačkih tastera. Enter: taster za potvrdu upisanog ili slanje naredbe na obradu računaru, Razmak (Space): ubacuje prazno mesto.

Numerički tasteri

Odvojeni tastature (kucanje samo desnom rukom): cifre 0 – 9, decimalnizarez, sabiranje (+), oduzimanje (-), množenje (*) i deljenje (/), Enter: ista funkcija kao i Enter na alfanumeričkoj tastaturi, NumLock: uključuje stalni rad s brojkama. Ako je isključeno, aktivni su znakovi na donjoj polovini tipki.

Funkcijski tasteri

Pojedini korisnički programi koriste ove tipke za posebne svrhe. Program dodeli funkcijskom tasteru proizvoljnu (ili često korišćenu ili neku kompleksnu) naredbu da bi se korisniku olakšalo pozivanje i izvođenje te naredbe. Neki programi dozvoljavaju korisniku da sam odredi koja naredba će se izvršavati pritiskom na pojedinu funkcijsku tipku. Gotovo svi programi funkcijsku tipku F1 koriste za Help.

Tasteri za navigaciju (kursorski tasteri)

Insert: uključuje i isključuje ubacivanje znakova na mestu.Delete: briše znak na kojem je pozicioniran kursor.Home: pozicionira kursor u levi gornji ugao ekrana (ili na početak reda).End: pozicionira kursor u desni donji ugao ekrana (ili na kraj reda).PageUp: pomera tekst za veličinu ekrana unazad.PageDown: pomera teksta za veličinu ekrana napred.Kursorki tasteri: ← ↑ ↓ → za pomeranje kursora u svim smerovima.

Osnovne vrste tastatura su:

Proširena tastatura sa 101 tasterom Proširena Windows tastatura sa 104 tastera PC i XT tastatura sa 83 tastera (zastarela) AT tastatura sa 84 tastera (zastarela)

S obzirom na to da svi novi sistemi koriste proširene tastature sa 101 i 104 tastera, ovde će samo o njima biti reči.

Proširena tastatura sa 101 tasterom (ili 102 tastera)

Proširena tastatura sa 101 tasterom projektovana je tako da odgovara međunarodnim propisima i uslovima za tastature. Proširena tastatura može se dobiti u nekoliko različitih varijanti.

Raspored tastature sa 101 tasterom može da se podeli na sledeća četiri dela:

Deo za kucanje Numerički deo tastature Kontrole kursora i ekrana Funkcijske tastere

Tastatura sa 101 tasterom uređena je slično tastaturi Selectric, sa izuzetkom tastera Enter. Tasteri Tab, Caps Lock, Shift i Backspace imaju veću površinu i nalaze se na uobičajenim mestima, kao kod tastature Selectric. Tasteri Ctrl i Alt se nalaze sa obe strane razma-knice. Deo za kucanje i numerički deo tastature imaju oznake osnovnog reda za slepo kucanje. Tasteri za kontrolu kursora i ekrana razdvojeni su od numeričkog dela tastature, koji je rezervisan za unos brojeva. (Kao i kod drugih PC tastatura, numerički deo tastature možete da koristite za kontrolu kursora i ekrana kada tastatura nije u režimu Num Lock.) Taster sa znakom za deljenje i dopunski taster Enter dodati su numeričkom delu tastature. Tasteri za kontrolu kursora poređani su u obliku obrnutog slova T, kao

što se sada traži na svim računarskim tastaturama. Tasteri Insert, Delete, Home, End, Page Up i Page Down nalaze se iznad tastera namenjenih kontroli kursora i razdvojeni su od numeričkog dela tastature. Funkcijski tasteri, grupisani po četiri, smešteni su duž gornje ivice tastature. Tastatura ima i dva dodatna funkcijska tastera: F11 i F12. Taster Esc je izdvojen u gornjem levom uglu tastature. Za često korišćene funkcije obezbeđeni su tasteri Print Screen/Sys Req, Scroll Lock i Pause/Break.

Verzije proširene tastature za strane jezike sadrže 102 tastera i imaju neznatno drugačiji raspored od američkih verzija sa 101 tasterom. Jedno od mnogih korisnih svojstava proširene tastature jesu kapice tastera koje mogu da se skidaju. Ovo olakšava zamenu polomljenih tastera i čišćenje tastature. Osim toga, praznim kapicama tastera i nalepnicama možete da prilagođavate tastaturu. Takođe se mogu nabaviti šabloni tastatura za posebne namene. Proširena tastatura sa 101 tasterom ili neka od njenih varijanti verovatno će biti isporu-čivana uz sve stone PC-je još neko vreme.

Tastatura sa 104 tastera (Windows 95/98 tastatura)

Microsoft je predstavio standard koji na tastaturu dodaje tri nova tastera, namenjena za Windows. Ovi novi tasteri pomažu u poslovima koji bi inače zahtevali višestruko pritiskanje tastera na tastaturi ili mišu. Microsoftov standard za Windows tastaturu opisuje skup novih tastera i nizova tastera. Uobičajeni raspored sa 101 tasterom porastao je sada na 104 tastera, dodavanjem levog i desnog tastera Windows i jednog aplikacijskog tastera. Ovi tasteri koriste se umesto kombinacija drugih tastera, na nivou operativnog sistema i namenskih programa.

Na slici prikazan je standardni raspored Windows tastature sa tri nova tastera.

Preporučeni raspored Windows tastature određuje da levi i desni tasteri Windows (zvani WIN tasteri) budu pored tastera Alt sa obe strane razmaknice, kao i da aplikacijski taster bude s desne strane desnog tastera Windows.

Standardni raspored

Najčešći standard za tastature u zapadnim zemljama je tzv. QWERTY standard ili njemu slični francuski AZERTY i nemački QWERTZ. I ostali standardi u zemljama sa različitim azbukama po rasporedu tastera slični su ovima.

Internet tastature sadrže dodatne tastere sa različitim dodatnim funkcijama. Npr. za otvaranje brauzera ili klijenta elektronske pošte.