8/2/2019 Tarihi ve demografik aratrmalar mer Ltfi Barkan
1/26
TARiHJI DETh10GRAFL ARA~TIlRMALRI.." ~- VIS
OSM:ANLI TAR~Hi' ..~-.-
Orner Lati i Barkan'OsmanhImparatorlugu tarihi uzerihdeki
ara~hrmalann' k e o ' p i I ' e - '
rinden 'beklenilen 'feyiz ve inkisaflara kavusarak diinya
tar.ih';ijig'i:.Yanm da mevkiini alabilmesi icin, mevzu ve
metodlanr.i tarnarniy le de-.'.;~f~tir,mesj~ farihfQlaylan' geni
bir'gorii$ 'zaviyesinden' ue geni mal-i;~ze~e ii zerinde
aynmeiodlarla r-alz$arak tetkiketmesi lazim gelinektedir.;rer- Ier,
yani heniiz evlenmemls olan yetikin erkeklerde bulunmaktadir, -Bu
se-'beble, .bu yekftnlardan' % 10 -15 gibi bir miktarr Olkarmak
Ieap etmektedi~.,.:
8/2/2019 Tarihi ve demografik aratrmalar mer Ltfi Barkan
23/26
Tarihi Dsmogratl Arar;;tlrmalan
Osmanh lmpar atorlugu . devrinde Halep, Bursa, ~am gibi
bu.yiikliikitibarigle basta gelen sehirleriri niifusunun bile XVI.
asirda 60-70 binki$igl iecaoiiz etmeqisidir, Diger .bircoklannm
niifusu ise ancak 8-10bin arasmdadir. Halbuki, ekseri yabanci
seyyahlar buehirierin bazi-Ianni bize 'muazzambeldeler olarak
tasvir etmislerdir 14 . Esasen,verdikleri rnalumat, bu ehirlerin
kendi iizerlerinde biraktig; intibalamnakletmekten ibaret Dian
seyyahlarm .kitaplarmda, bu devrirdeki im--paratorluk
.!?ehirlerinin niifusuna ait sahih rakamlan bulmak
inrkansizdrr,
Diger taraffan, bizim tedkik ettigimiz niifus vevergi
tahrinidefterlerinin verdigi malumattan iiphe etmek ic;in de ortada
hig birciddi sebep 'yoktur,
8/2/2019 Tarihi ve demografik aratrmalar mer Ltfi Barkan
24/26
Orner 'Lfrtfi, Barkanihtiva etrnesi, (tiirlii vazife ve
miikellefiyet mukabili _olarak bu ver-~r.iden istisnai sekilde muaf
tutulanlar val' ise, muafiyet sebepleriy!ebirlikte onlann
isimlerini de ekseriya kaydetmis olmalanna ragmenbu sehirlerin
niifus mikdarlanrn tam olarak hesap etmemize manidir. ,
Esasen, bu devirde niifuslan durmadan artrms olmalanna
rag'menAkdeniz rnemleketlerinin belli-bash diger ehirlerinin
niifuslan da zan- ,nedildigi kadar biiyiik gegildir. Bu sehirlerin
iinde en biiyiiklerindenbiri alan Venedik'in niifusu bile XVI. asir
boyunea a~afpdaki sekildeinkisaflar arzedebilmistir. 15
1 5 5 9 _l O U 0 0 0 1 5 G 31686:!7 15681 4 8 6 4 0 ' 1 5 7 41 7
5 0 0 0 1 5 9 3' 1 3 7 0 0 0 1 6 4 21 2 4 0 0 0Venedik 'niifusunun
1574 yilma kadar bir miiddet - yiikseldikten
sonra azalmaga baslarnasmda, iktisadt 'inhitat kadar, 1575 ve
1630 se-nelerinde zuhur eden vebamn ac;tJgl biiyiik bosluklanu
tesiri de olrnus-tur. Ayrn. sure tIe, Venedik gibi Napoli ve
Milano'nun niifuslan da XV.asnn sonlanndan itibaren 100 bin niifusa
balig olmus ise de, Cenova,Rorna, Floransa, Bolonya, Verona
.gibidiger ehirlsrin niifusu 50 binetrafindakalrms, diger pek
coklannda ise -niifus 10 bini tecaviiz ede-mernisti. XVI. asrm
ikinci yansmdan itibaren Floransa'mn niifus vazi-yeti aagJdaki
sekiide degi~mi~ti:
155l 1562 1 6 2 25f) 0 0 0 [i9201 06 0 5 6 ,
Diger dort biiyiik sehir icin de, bizi alakadar eden tarihlerde
niifusdurumu aagldaki ekilde degimeler arzetrnis bulunmaktadir
:
Palel\:Ies
I 1501 I 1 5 4 8 1 5 7 0 1 6 0 7 ' 1 6 2 4 1642l"illO 5 0 0 0 0
80 0 0 0 9 0 0 0 0 1 0 4 0 0 0 1 2 8 0 0 0 1 0 0 0 0 0slna . 3 5 0
0 0 5 0 0 0 0 , 75 0 0 0 1 0 0 0 0 0 - 9 0 0 0 0nya 1 4 0 0 0 2 5 0
0 0 26 0 0 0 28 0 0 0 - 2 0 0 0 0
( 1595)oli 1 5 0 0 0 0 2 4 5 0 0 0 - 2 7 5 0 0 0 2PO 0 0 0 186 0
0 0
(16no) (lH7) (169~) (1 si0) (168S)
-,j
KataNap
15 F. Braudel, ad, ger;:en kitap, p, 268 ve IX . Cong1"es
International. des SciencesHtsioriqaee I. Rapports, 1950 p. 6 5
.
