ANKARA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ

ANA ÇOCUK SAĞLIĞI VE AİLE PLANLAMASI ŞUBESİ

TAMAMLAYICI BESİNLERBEBEK BESLENMESİNDE TEMEL İLKELER

ANNE SÜTÜNÜN TEŞVİKİ ve BEBEK DOSTU SAĞLIK KURULUŞLARI

PROGRAMI

Sürekli büyüme ve gelişmenin yaşandığı sağlık kapasitenin büyük ölçüde kazanıldığı dönemdir.

Bu dönemde;

Her çocuğun genetik olarak getirdiği büyüme ve gelişme potansiyeline ulaşabilmesi için, bu süreci olumsuz etkileyen faktörler ortadan kaldırılmalıdır

BEBEKLİK VE ÇOCUKLUK ÇAĞI (0-24 Ay)

Sağlığın sürdürülmesi, büyüme ve gelişmenin sağlanması amacıyla ağız yolu ile alınan besinlerin gastrointestinal sistemde önce

sindirilmesi, besin öğelerinin daha sonra emilerek vücut tarafından kullanılmasıdır

BESLENME

Mortalite hızında artış

YAŞAMIN HER DÖNEMİNDE BESLENMEÖNEMLİDİR

Düşük doğum ağırlıklıBEBEK

BodurADOLESAN

BodurÇOCUK

Mental gelişme geriliği

MalnütrisyonluYAŞLI İNSAN

MalnütrisyonluKADIN

GEBELİKTE yetersiz kilo

alımı

Erişkinlikte kronik hastalıklarda artış

Bir çocuk yetiştirme

kapasitesinin azalması

Yetersiz gıda,

sağlık ve bakım

hizmeti

Fetusun yetersiz

beslenmesi

Büyümeyi yakalamad

a yetersizlik

Yetersiz gıda, sağlık, bakım

hizmeti

Azalmış fiziksel aktivite

Yetersiz gıda, sağlık, bakım

hizmeti

Mental kapasitede

azalma

Yüksek anne mortalitesi

Zamansız/yetersiz beslenmeSık enfeksiyon

Yetersiz gıda, sağlık, bakım hizmeti

UNICEF DURUM ANALİZİ

MART 2003

İshal

Solunum yolu infeksiyonları

Görme bozukluğu

Büyüme geriliği

Sosyal ilişkilerde gerileme (toplumdan çekilme)

Anemi

Koordinasyon ve denge sorunları

Kretenizm (kalıcı zeka geriliği)

Yavaşlık ve güçsüzlük

IQ’nun %10 azalması

MALNÜTRİSYONUN SONUÇLARI

MALNÜTRİSYON

Protein Enerji Malnütrisyonu (PEM)

Mikro-besinlerin eksikliği

A vitamini eksikliği

Zayıflık

Bodurluk

Kavrukluk

Guatr

Koroner arter

hastalığı

Diyabet

Kan basıncı yüksekli

ği

Demir eksikliği

İyot eksikliği

Öğrenme güçlüğü

UNICEF DURUM DEĞERLENDİRMESİ

MART 2003

Obezite

6

18,9

5,9

9,5

1,8

16

6,1

8,3

1,4

12,2

3,6 3,9

0,6

10,3

3,2 2,8

0,302468

101214161820

-2 SD'nin altındaki yüzde

-3 SD'nin altındaki yüzde

-2 SD'nin altındaki yüzde

-3 SD'nin altındaki yüzde

1993 1998 2003 2008

Çocukların Beslenme Durumunda Değişmeler

Yaşa Göre Boy

Yaşa Göre Ağırlık

5 yaş altı

Malnutrisyonu azaltmada en büyük katkı

ANNE SÜTÜ

SAĞLIKLI BESLENMESAĞLIKLI BESLENME

0-2 YAŞ (SÜT ÇOCUĞU) BESLENMESİ

• İLK 6 AYYaşamlarının ilk altı ayında

bebeklere verilebilecek

en ideal besin

ANNE SÜTÜ

• 6 AY- 2 YAŞ

Anne sütü

Tamamlayıcı beslenme

* Zamanında* Yeterli* Güvenli* Uygun

Uygun Tamamlayıcı Beslenme World Health Assembly, 2002

• ZAMANINDA > 6 ay tüm çocuklara

• YETERLİBesin değeri en az AS kadar

• GÜVENLİKontaminasyon riski minimal olmalı

BİBERON KULLANMA!• UYGUN

“Doğru uygulama; kıvam, miktar” • Çocuğun “açlık/tokluk” işareti, öğün sıklığı, yöntem

“AKTİF KATILIM”

Anne sütü; 2 yaşına kadar verildiğinde bebeğin ihtiyacını karşılayan en önemli

besin kaynağı olmaya devam eder

BEBEK ÖLÜMLERİNİN ÖNLENMESİNE EMZİRMENİN KATKISI

Önlem Uygulamaları Sayı (Bin)

Tüm çocukların ölüm oranında yaptığı azalma

Emzirme 1301 13%

İlaçlar 691 7%

Tamamlayıcı Beslenme 587 6%

Çinko 459 5%

Aşılama 403 4%

Hijyenik Doğum 411 4%

Su,sanitasyon, hijyen 326 3%

Kaynak: Lancet 2003

17

EVRENSEL ÖNERİLER-1

İlk emzirme doğumdan sonraki ilk yarım-1 saat içinde

(tercihen ilk dakikalarda) başlamalıdır.

İLK YARIM-BİR SAAT İÇİNDE İLK YARIM-BİR SAAT İÇİNDE EMZİRMEYE BAŞLAMAEMZİRMEYE BAŞLAMA

TÜRKİYE ORTALAMASI % 39 (TNSA 2008)

47,9

40,7

31,8

41

32,1

ÜLKEMİZDE SON DURUM TNSA 2008’e göre

EVRENSEL ÖNERİLER-2

İlk 6 ay boyunca bebeğe

sadece anne sütü verilmelidir

41,6

2,91,3

20,8

05

1015202530354045

1993 1998 2003 2008

İLK 6 AY SADECE ANNE SÜTÜ İLE EMZİRME ORANLARINDAKİ GELİŞMELER

Bebek Dostu Sağlık Kuruluşlarının Artışına Paralel Olarak Sadece Anne Sütü Verme Oranında Artış

EVRENSEL ÖNERİLER-3

Altıncı aydan sonra,

tamamlayıcı beslenmeye

“uygun” biçimde başlanmalı

ve emzirme 2 yaşına kadar sürmelidir.

ÜLKEMİZDE SON DURUM TNSA 2008’e göre

10,2811,9 12.0

1416

0

2

4

6

8

10

12

14

16

1988 1993 1998 2003 2008

Ortanca emzirme süresi (ay)

ÜLKEMİZDE YILLAR İÇERİSİNDE ORTANCA EMZİRME SÜRELERİNİN

DEĞİŞİMi

 

KAYNAK : TNSA-1988, TNSA-1993 TNSA-1998

Ay Hiç emzirilmeyen Sadece anne sütü Anne sütü ve ek gıda

0-1 1,8 1,5 43,5 69 54,7 30

2-3 6,2 2,3 15,7 42 78,1 56

4-5 13,4 7,5 10,6 23,6 76 69

6-7 18,8 16,2 1,8 1,6 79,4 82,3

TNSA 2003

ANNE SÜTÜ ve EK GIDA

TNSA 2008

ÜLKEMİZDE SON DURUM TNSA 2008’e göre

EMZİRİLEN ÇOCUKLARDAEK BESİN KULLANIMI

Biberon Maması Tavsiye Odakları

Kaynak : Piar - 2002Outlook Express.lnk

60%

5% 20% 8%

Tamamlayıcı Besinlerin Tavsiye Odakları

Kaynak : Piar - 2002

35%41%

14% 6%

12-24 Ay Çocuklarda Beslenme Alışkanlıkları

• Yaklaşık olarak çocukların %50’si demiri diyetle yetersiz alıyor,

• Çalışan anne ve babaların çocuklarının protein ve özellikle hayvansal protein ile bazı besin öğelerini alım düzeyleri çalışmayanlardan daha yüksek,

• Anne ve babanın eğitim düzeyi arttıkça da çocukların enerji ve besin öğesi alımları artmakta,

• Anne ve babaları çalışan çocuklara inek sütü dışındaki besinler daha geç ve fazla miktarda verilmeye başlanıyor,

• Çay, kolalı içecekler, çikolata, hazır çorbalar, hazır meyve suları ve kahveye bir yaş öncesi dönemde başlanıyor, ancak başlanma oranları düşük,

2007 12-24 Ay Çocuklarda Demir Araştırması