TAKI GALAITSI – „Apo ti zoi ton Vlahon“ – „Ditu bana Armânjilor”

(ISBN 978-960-98508-2-7)

Tu anlu 2013 Sutsata Armânjiloru di Veria tipusi unâ aleaptâ carti, andreaptâ di Taki Galaitsi – “Ditu bana Armânjilor”. Cartea ari 472 di frândzâ, mplinâ di caduri veclji shi nali ditu locurli iu bâneadzâ Armânji.Easti unu musheatu adârâmintu culturalu, cu sânâtosu thimeljiu, minduitâ shi anyrâpsitâ mudernu, cu videala Armânjiloru ditu Elada.Ampârtsâtâ pi 18 di themi, cartea anvâleashti tutâ bana armâneascâ, atsea di cathi dzuuâ, ligatâ di lucru, zânăts, adets, ama shi atsea spiritualâ (di suflitu).

Themili ditu carti suntu:

1.Armânjilji2.Câlâtori3.Armânjilji di Veria -Hori armâneshti di Vermiulu4.Armâneshtsâlji mâhâladz di Veria5.Armânji lasudets6.Aesti deadirâ Armânjilji7.Limba armâneascâ8.Anlu a limbiloru9.Cântitsi armâneshti10.Armânjilji asândzâ11.Fumealjia12.M(u)ljiarea13.Portulu14.Adets a Armânjilor15.Numtâ armâneascâ16.Zânăts a Armânjilor tsi keru17.Casi, bâserits, puntsâ18.Sutsata Armânjilor di Veria

Cumu dzâshu, cartea ari multi caduri shi sumu cathi caduru easti data exiyisea pi armâneashti shi gârtseashti.Amârtii câ tuti themili suntu anyrâpsiti mashi pi gârtseashti shi nâ fu greu s-li adukimu. Va s-eara ma ghini s-eara tricuti sh-tu armânâ icâ tu anglica. Ashi,

aestâ carti cu mari axii, va s-eara unu documentu shi trâ alantsâ armânji shi trâ xenji. La thema “Limba armâneascâ”, Taki Galaitsi bâgă multi texti pi armâneashti: zboarâ minduiti, angucitori, shcurti pirmithi (ditu “Gramatica” alu M.Boiagi, ditu cartea ali Zoe Papazisi-Papatheodoru, icâ avdzâti di la armânji).Suntu spusi caduri cu nai ma vecljili anyrâpseri, cărtsâ, pi armâneashti (icoana Nectarie Târpu, vaslu Shimotta, Kavaliotti, Ucuta,Daniil Moscopoleanlu, Boiagi, Roja, Codex Dimonie) pânâ la atseali nali, alânciti tu kirolu ditu soni tu Gârtsii (Yioryi Platari-Dzima, Tatiana Averof, Katsanis-Dinas, Zoe-Papzisi-Papatheodoru).La thema “Anlu a limbiloru” suntu spusi documenti aprukeati di Evropa trâ limbili ma ptsânu zburâti (cumu easti shi limba armâneascâ) shi organizmi cari aveaglji aesti limbi, cata cumu: EBLUL (tora cu numa ELEN), Cunsiliu ali Evropâ etc.Hiu siyura câ thema cu limba armâneascâ easti multu ghini dizvârtitâ shi akicâsitâ tu noima cari u caftâ adzâ Evropa.Easti spusâ shi “Carta a limbiloru ma ptsânu sprânditi ditu Evropa” (“Les Langues moins répandues de l’Union Européenne”) iu easti tricutâ shi limba armâneascâ ditu Gartsii.Cartea alânci tu unu multu musheatu, pirifanu, “alâxâmintu” yraficu.Shi easti unu contributu di mari simasii la cultura/politizmolu a Armânjiloru ditu Gârtsii.Bitisescu cu zboarâli a unui mari poetu: “Carti musheatâ – tinjie atsilui cari ti-anyrâpsi”.

Kira Mantsu6-li di Alunaru 2014