W 1980 r. Kraków pozostawał w tyle za wydarzeniami w kraju, przez który od początku lipca przetaczała się fala protestów i strajków. Ich kulminacją było powołanie 16 sierpnia 1980 r. Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej. Protestujący na Wybrzeżu, próbowali zaktywizować krakowian do poparcia strajku, umieszczając na pociągach towarowych z Gdańska kierowanych do Huty im. Lenina napisy „Krakowiacy nie Polacy”.

Kiedy jednak Kraków już się obudził, to stał się jednym z wiodących ośrodków tworzenia Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych, które od września 1980 r. przybrały nazwę „Solidarność”. Słowa, które właśnie w Krakowie już w 1977 r. znalazło się w nazwie Studenckiego Komitetu Solidarności, utworzonego po zamordowaniu studenta Stanisława Pyjasa. „Solidarność” rodziła się zarówno w Nowej Hucie, jak i w pozostałych dzielnicach miasta, łącząc je we wspólnym działaniu. Kraków dał „Solidarności” to, co miał najlepsze – zaangażowanie wielu środowisk, które dokładały swoją cegiełkę do sierpniowej rewolucji. W proces tworzenia związku zaangażowali się przedstawiciele krakowskiej inteligencji, pracownicy naukowi, pracownicy wielu zakładów i w dużej mierze studenci. Nie zmieniło się to także po wprowadzeniu stanu wojennego, gdy poszczególne grupy przeniosły dziedzictwo Polskiego Sierpnia przez całe lata 80., aż do zwycięstwa w 1989 r.

Myśląc o „Krakowskim Szlaku Solidarności” nie sposób nie zauważyć, że właściwie całe miasto – z jego przestrzeniami publicznymi jak Rynek Główny czy Błonia, z kościołami, uczelniami, szpitalami, a także prywatnymi mieszkaniami, gdzie spotykano się, przyjęło z otwartymi ramionami „Solidarność”. Część z tych miejsc jest znana do dziś, w niektórych pojawiły się już nawet odpowiednie oznaczenia, inne są zapomniane i coraz mniej kojarzone z faktem, że w nich tworzyła się najnowsza, nieraz dramatyczna, historia naszego miasta, inne wreszcie już nie istnieją. Powstają także nowe obiekty – tablice i pomniki, które będą przypominać kolejnym pokoleniom o roli „Solidarności”.

„Krakowski Szlak Solidarności” ma za zadanie zebranie i opisanie tych miejsc. Jest to projekt otwarty i mamy nadzieję na jego stopniowe uzupełnianie o nowe obiekty i miejsca oraz o informacje z nimi związane.

Elbud – pierwszy strajk25 sierpnia 1980 r. w Przedsiębiorstwie Budownictwa

Elektroenergetycznego „Elbud”, wybuchł strajk wyrażający poparcie dla postulatów strajkujących stoczniowców. Rozpoczął go młody tokarz Ryszard Majdzik, do którego dołączyła załoga zakładu. Strajk w Elbudzie” był najdłużej trwającym protestem w Małopolsce.

krakowskiSzlak Solidarności

fot. AG

fot. JB

Siedziby „Solidarności”Pierwsze spotkania poświęcone

tworzeniu niezależnych samorządnych związków zawodowych miały miejsca w prywatnych mieszkaniach - Anny Szwed (wynajmowanym od Pelagii Potockiej) na rogu Rynku i ul. Brackiej oraz Jerzego Okarmusa przy ul. Strzeleckiej 7. Podczas spotkania u J. Okarmusa zadecydowano o powołaniu Tymczasowego Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego i w jego mieszkaniu przez kolejne dni swoją siedzibę miał zaczątek Małopolskiej „Solidarności”.

15 września 1980 r. swoją siedzibę na punkt konsultacyjny NSZZ użyczył krakowski KIK. Udzielano tam informacji na temat zasad tworzenia nowych związków zawodowych. Zainteresowanie było tak duże, że konieczne okazało się jednak poszukiwanie stałego biura MKZ. Ostatecznie związkowi przydzielono mieszkanie przy ul. Karmelickiej 16, gdzie niemal do końca 1980 r. mieściła się siedziba MKZ. Przez biuro dziennie przewijały się setki osób, rejestrując nowe komisje zakładowe, poszukując informacji, zgłaszając problemy, itd.

W 2010 r. z inicjatywy Bogusława Sonika i Stowarzyszenia Maj ’77 na budynku odsłonięto tablicę przypominającą, że to właśnie tam rodziła się Małopolska „Solidarność”.

Rozwój związku, który w połowie 1981 r. zrzeszał już ponad 640 tys. pracowników, w ponad 350 tys. z samego Krakowa i bardzo szeroki wachlarz zadań spowodował, że zatrudniający wówczas ponad 100 pracowników MKZ musiał znaleźć nową, większą siedzibę i pod koniec 1980 r. otrzymał ją przy ul. Krasińskiego 11 b (w budynku obecnie zajmowanym przez Izbę Celną). MKZ, a potem Zarząd Regionu miał tam swoją siedzibę do 13 grudnia 1981 r., gdy pomieszczenia zostały zajęte przez SB. W 1989 r. odradzająca się „Solidarność” ponownie skorzystała z lokali KIK przy ul. Siennej, gdzie mieściła się siedziba Małopolskiego Komitetu Obywatelskiego „S” oraz sztab wyborczy przed wyborami czerwcowymi 1989 r.

Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność” początkowo korzystał z lokalu przy ul. Szewskiej 14, ale już w 1989 r. przeniósł się do budynku byłej Komunalnej Kasy Oszczędnościowej w Krakowie przy Pl. Szczepańskim 5, gdzie do dziś

swoją siedzibę ma Małopolska „Solidarność”.

Rynek GłównyCentralny punkt Krakowa

przez stulecia stanowił miejsce najważniejszych wydarzeń w dziejach miasta i Polski. Stał się także sceną wielu zdarzeń związanych z historią „Solidarności”. Wśród tych radosnych wymienić należy spontaniczne spotkanie Lecha Wałęsy i delegacji „S” z Wybrzeża z mieszkańcami Krakowa w październiku 1980 r. i ponowne w 1990 r., gdy przyjechał on do Krakowa jako kandydat na Prezydenta RP.

Szczególnie wzruszający był „Biały Marsz” w dn. 17 maja 1981 r. – cztery dni po zamachu na Ojca Świętego Jana Pawła II. W mszy św. na Rynku wzięło wówczas udział ok. 300 tys. wiernych.

Po 13 grudnia 1981 r. i wprowadzeniu stanu wojennego Rynek był świadkiem dławienia przez siły milicyjne wszelkich przejawów oporu Polaków. Już 17 grudnia 1981 r. wierni wychodzący z Bazyliki Mariackiej po mszy św. za zabitych górników kopalni „Wujek” zostali zaatakowani i brutalnie rozpędzeni przez ZOMO. Mimo tych zagrożeń w Bazylice starano się gromadzić 13 i 16 dnia każdego kolejnego miesiąca.

Kolejna, jeszcze brutalniejsza interwencja ZOMO miała miejsce 13 maja 1982 r. po mszy św. w intencji Ojca Św. Jana Pawła II, odprawionej w pierwszą rocznicę zamachu na jego życie, w której wzięło udział ok. 12 tys. osób. Po wyjściu z kościoła tłum został zaatakowany przez oddziały milicji z użyciem armatek wodnych, transporterów, oraz samochodów z wyrzutniami pocisków gazowych. Zablokowane przez ZOMO ulice wokół Rynku udaremniały szansę na ucieczkę. W ciągu kilku godzin rynek zamienił się w ociekające wodą, przesycone gazem pobojowisko. Po tym wydarzeniu zdecydowano się przenieść msze św. do Nowej Huty, której zabudowa uniemożliwiała powtórzenie podobnej akcji ze strony sił milicyjnych.

Na Rynku o „S” starano się jednak przypominać, układając m.in. obok studzienki Badylaka kwiaty w formie litery „V”, czy krzyż kwietny w pobliżu bazyliki.

Szczególnym wydarzeniem było wmurowanie w 1982 r. z inicjatywy Ludwika Stasika płyty „Nie oddamy Sierpnia”. Przebrani wówczas za robotników studenci – Antoni Zieliński i Jerzy Donimirski pod pozorem naprawy płyt, wmontowali w pobliżu tablicy upamiętniającej hołd Tadeusza Kościuszki tablicę przygotowaną przez Krzysztofa Piotrowskiego. Wszystko odbyło

fot. SMfot. SM

fot. SM fot. SM

się pod okiem niespodziewającej się niczego SB, pilnującej rynku. Dopiero po odsłonięciu tablicy, gdy wokół niej zaczęli zbierać się ludzie i składać kwiaty, milicja zareagowała. Po kilku godzinach tablica została usunięta, a na uczestników akcji, którzy przypadkowo wpadli – czekało internowanie i problemy na studiach.

W 2010 r. – w XXX rocznicę podpisania Porozumień Gdańskich z inicjatywy Małopolskiej „Solidarności” i Stanisława Markowskiego, który uwiecznił całą akcję w 1982 r., odtworzono tablicę i umieszczono ją ponownie na Rynku.

W Bazylice Mariackiej co roku w dn. 31 sierpnia oraz 13 grudnia odbywają się centralne uroczystości małopolskie w Dzień Solidarności i Wolności oraz Dzień Pamięci Ofiar stanu wojennego, po których ruszają przemarsze „drogą królewską” pod Krzyż Katyński.

Katedra Wawelska i Krzyż KatyńskiWzgórze Wawelskie to najważniejsze miejsce świadczące

o historii Polski, którą utożsamia katedra, zamek, oraz groby władców. Pielęgnując postawy patriotyczne i pamięć o najważniejszych wydarzeniach w dziejach Polski „Solidarność” związała się także z Wawelem.

W niedzielę 19 października 1980 r. przebywająca w Krakowie delegacja z Wybrzeża na czele z Lechem Wałęsą wzięła udział we mszy św. w katedrze na Wawelu odprawionej przez ks. prałata Stanisława Czartoryskiego, podczas której homilię wygłosił ks. prof. Józef Tischner, który mówił: Słowo solidarność skupia w sobie nasze pełne niepokoju nadzieje, pobudza do myślenia, pobudza do męstwa, wiąże ze sobą na nowo ludzi; ludzi, którzy jeszcze wczoraj byli daleko od siebie. Historia wymyśla słowa, ażeby wymyślone przez historię słowa mogły ją kształtować. Słowo solidarność przyłączyło się do innych, tych najbardziej polskich słów, aby nadawać nowy kształt naszym sercom. Jest takich polskich słów kilka. Słowo wolność, słowo niepodległość, słowo godność człowieka, a dziś słowo solidarność. Każdy z nas czuje ogromny ciężar ukrytych w tym słowie treści. I z tym ciężarem stoimy dziś na Wzgórzu Wawelskim pośród trumien Piastów i Jagiellonów, biskupa-męczennika świętego Stanisława. Obok grobu Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego,

fot. SM

fot. AS

fot. JF

a przede wszystkim przed Krzyżem Syna Człowieczego.

W dobie „karnawału Solidarności” na Wawelu rozpoczynały się uroczystości patriotyczne – tak było 11 listopada 1980 r., gdy potężny niezależny pochód, który uformował się po mszy św. w katedrze przeszedł pod Pomnik Nieznanego Żołnierza na Pl. Matejki. Podobne przemarsze miały miejsce 3 maja. Tradycję wawelskich nabożeństw i wspólnych marszów kontynuowano również w stanie wojennym, choć ich uczestnicy

często byli brutalnie atakowani i zatrzymywani przez oddziały ZOMO. Po raz ostatni milicja rozpędziła demonstrantów 3 maja 1988 r. W l. 80. jedyny raz nieatakowany marsz przeszedł pod Pomnik Nieznanego Żołnierza 11 listopada 1985 r., w kilka tygodni po zabójstwie ks. Jerzego. Wówczas w obawie przed zamieszkami władze ograniczyły ilość mundurowych, a przedstawiciele „Solidarności” oficjalnie złożyli kwiaty pod pomnikiem.

W 1990 r. na trasie przemarszu – z inicjatywy Komitetu Opieki nad Kopcem im. Józefa Piłsudskiego oraz Małopolskiej

„Solidarności” u stóp Wawelu stanął Krzyż Pamięci Narodowej, znany szerzej jako „Krzyż Katyński”, zaprojektowany przez Jacka Marka. Od tego momentu podczas uroczystości patriotycznych rozpoczynających się na Wawelu, uczestnicy pochodów zatrzymują się w tym miejscu, by złożyć hołd pomordowanym. Pod Krzyżem odbywają się także obchody rocznic powstania „Solidarności” i wprowadzenia stanu wojennego, organizowane corocznie przez Małopolską „Solidarność”.

Stan wojenny w KrakowieNa wprowadzenie stanu wojennego odpowiedziała „S” w wielu

zakładach pracy w Krakowie. Strajki wybuchły m.in. Telpodzie, Instytucie Technologii Nafty, Elbudzie, CeBeA, Armaturze, WSK-PZL, Akademii Medycznej, MPK Podgórze, Biproskórze i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Rozpoczęty 14 grudnia 1981 r. protest na AGH zgromadził ok.

fot. AS

fot. PG

500 pracowników naukowych uczelni, domagających się uwolnienia internowanego przewodniczącego KZ „S” Roberta Kaczmarka. W nocy z 15/16 grudnia 1981 r. strajk został rozbity przez ZOMO, a kilkudziesięciu jego uczestników zostało zatrzymanych.

W 1991 r. w 10. rocznicę strajku na ścianie budynku C-4, w którym odbywał się protest odsłonięto tablicę przypominającą to wydarzenie. Inicjatorem przedsięwzięcia była KZ „S” AGH. Jest to obecnie jedyna tablica poświęcona strajkom grudniowym w Krakowie.

W kontekście stanu wojennego należy także wymienić Areszt Śledczy przy ul. Montelupich, który w grudniu 1981 r. został przekształcony w jeden z 46 ośrodków odosobnienia dla internowanych (pełnił tę rolę do 9 stycznia 1982 r.). W l. 80. XX w. przebywało tam wielu opozycjonistów, którzy odsiadywali wyroki za kontynuowanie działalności związkowej. Nie sposób nie wspomnieć także o Komendzie Wojewódzkiej MO przy ul. Mogilskiej, gdzie przez całe l. 80. XX w. przetrzymywano i przesłuchiwano wielu opozycjonistów.

Kościół oo. JezuitówOd momentu wprowadzenia stanu wojennego bazylika

ojców Jezuitów przy ul. Kopernika stała się miejscem spotkań i wspólnych modlitw członków i sympatyków „Solidarności” przede wszystkim z Akademii Medycznej i Państwowego Szpitala Klinicznego, którzy – dzięki życzliwej postawie o. Piotra Lenartowicza – zainicjowali comiesięczne msze św. za ojczyznę.

W ramach przygotowań do Dnia Pamięci Ofiar stanu wojennego zaplanowanego na 30 września 1982 r. dr Janusz Kutyba, przewodniczący „S” AM i PSK wraz z Julianem Baczyńskim i Jerzym Zdebskim zaproponował wykonanie tablicy i umieszczenie jej

fot. AG

fot. PG

fot.

PG

w pobliżu kościoła. W nocy z 29/30 września 1982 r. tablica została zamontowana przez pracowników szpitala, a nad ranem zebrali się przy niej pracownicy szpitali i klinik położonych przy ul. Kopernika. Po kilku godzinach SB tablicę wyrwała. W 1983 r. kopie płyty jeszcze dwukrotnie umieszczano na placu przed bazyliką, jednak ich los był podobny.

Dopiero w 1989 r. staraniem dr. Janusza Kutyby ponownie przygotowano tablicę i uroczyście wmurowano ją, dodając informację, że znajduje się ona w miejscu wspólnych modlitw za ojczyznę oraz że tablicę odtworzyła „Solidarność” Grzegórzek. W 2001 r. przy tablicy rozpoczęły się centralne obchody Dnia Pamięci Ofiar stanu wojennego w Małopolsce, a tradycja corocznych mszy św. 13 grudnia przetrwała do dziś.

W 2005 r. obok płyty wmurowano kolejną tablicę z okazji 25-lecia „Solidarności” i 15-lecia odrodzenia samorządu w Polsce. Płyta powstała z inicjatywy KZ „S”, Bogdana Klicha, przewodniczącego NZS AM w 1980 r., oraz samorządu miasta Krakowa. Na tablicy umieszczono słowa Jana Pawła II Wolności nie można tylko posiadać, trzeba ją stale zdobywać i tworzyć.

Kościół pw. Narodzenia NMP w BieżanowieNa terenie parafii Narodzenia NMP w Krakowie-Bieżanowie dn.

19 lutego – 31 sierpnia 1985 r. trwał protest głodowy przeciwko nasileniu represji i aresztowaniom czołowych działaczy „S”, zorganizowany z inspiracji Inicjatywy Obywatelskiej w Obronie Praw Człowieka Przeciw Przemocy oraz Anny Walentynowicz.

Protest rozpoczął się w kościele NNMP, a następnie po interwencji kurii przeniósł się do zabudowań parafialnych. Początkowo w głodówce brało udział 8 osób: Anna Walentynowicz, Bożena i Radosław

Huget, Agata Michałek, Anna Galus, Mieczysław Majdzik, Piotr Świder i Witold Toś, a z czasem zaczęły do nich dołączać kolejne osoby. Ostatecznie w głodówce rotacyjnej wzięło łącznie udział 387 osób z 67 miejscowości. W trakcie protestu (21 lipca 1985 r.) nastąpiło odsłonięcie i poświęcenie tablicy upamiętniającej ofiary Katynia.

Opiekunem głodujących i ich duszpasterzem był proboszcz parafii

w l. 1981-1986 ks. Adolf Chojnacki, kapelan „S”. Po wprowadzeniu stanu wojennego organizował on w bieżanowskim kościele msze św. za ojczyznę. Za swoją działalność był

fot. JS

nękany, zastraszany i szykanowany przez Służbę Bezpieczeństwa, która posunęła się nawet do ataków na parafię. Ks. Chojnacki pod naciskiem SB został w 1986 r. przeniesiony do Juszczyna, gdzie nie zaprzestał działalności duszpasterskiej. Choć SB przygotowała wówczas nawet zamach na jego życie, pozostał nieugięty do końca. Zmarł 22 marca 2001 r. w Makowie Podhalańskim i został pochowany w Juszczynie. W pierwszą rocznicę jego śmierci w bieżanowskim kościele odsłonięto tablicę, ufundowaną przez Małopolską „Solidarność” oraz Komitet Uczczenia Pamięci ks. Adolfa Chojnackiego. W kościele znajduje się również tablica poświęcona ks. Jerzemu Popiełuszce z 1994 r.

Śladami ks. Jerzego PopiełuszkiPorwanie ks. Jerzego Popiełuszko wstrząsnęło Krakowem.

W wielu kościołach w październiku 1984 r. modlono się o odnalezienie ks. Jerzego, a kiedy potwierdzono fakt jego śmierci, starano się utrwalić pamięć o duszpasterzu „Solidarności”. W tych smutnych dniach symboliczny grób ks. Popiełuszki przygotowano m.in. w kościele Przemienienia Pańskiego w Krakowie przy ul. Pijarskiej. Na cmentarzu rakowickim wierni przy symbolicznym krzyżu ustawiali tysiące zniczy. W miejscu tym w 1995 r. odsłonięto Pomnik Ofiar Komunizmu, autorstwa prof. Stefana Dousy.

Jednym z pierwszych trwałych dowodów pamięci o ks. Jerzym w Krakowie jest tablica umieszczona w krużgankach kościoła oo. Karmelitów na Piasku w Krakowie przygotowana przez „Solidarność” Śródmieścia i Krowodrzy w pierwszą rocznicę śmierci ks. Jerzego. Na płycie napisano: Ś.P. Księdzu Jerzemu Popiełuszce, kapelanowi ludzi pracy, męczennikowi świętej sprawy, zamordowanemu 19 X 1984 r. w pierwszą rocznicę śmierci. Inskrypcję uzupełnia deklaracja: Słowa Twoje poniesiemy.

W 10. rocznicę śmierci ks. Jerzego – 19 października 1994 r. – w kościele pw. Narodzenia NMP w Bieżanowie Starym odsłonięto dedykowaną mu tablicę. Inicjatorem jej przygotowania był parafialny Zespół Apostolstwa Świeckich, a prace nad projektem koordynował ks. Bogdan Markiewicz. Tablicę wykonał rzeźbiarz Edward Osiecki.

fot. JS

fot. AG

fot. PG

Ks. Jerzy Popiełuszko jest także patronem ulicy, przy której znajduje się parafia NNMP w Bieżanowie Starym. Jest też patronem parafii na os. Złocień.

Pomnik ks. Jerzego Popiełuszki stoi w Parku im. dr. H. Jordana, gdzie staraniem Kazimierza Cholewy od kilkunastu lat tworzona jest Galeria Wielkich Polaków XX w. Jeden z pierwszych monumentów został poświęcony patronowi „Solidarności” – ks. Jerzemu Popiełuszce. Autorem pomnika jest prof. Stefan Dousa, zaś fundatorami Zarząd i Rada Miasta Krakowa, Region Małopolski NSZZ „Solidarność” oraz poseł Władysław Kielian oraz Kazimierz Cholewa.

Pomnik został odsłonięty 13 grudnia 2000 r. w 19. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Jego poświęcenia dokonał ks. bp Jan Szkodoń.

Błonia KrakowskieKrakowskie Błonia były świadkiem wizyt Ojca Świętego

Jana Pawła II w 1983 r. i 1987 r. Za każdym razem były to duże manifestacje „Solidarności”, której flagi mimo utrudnień zakwitały nad największą łąką Krakowa. Podczas mszy św. w dn. 22 czerwca

1983 r. Jan Paweł II otrzymał od delegacji „S” obraz Matki Boskiej Załęskiej – Patronki Internowanych, namalowany na papierze pakunkowym przez Piotra Chodorowicza z Nowego Targu.

Klasztor oo. DominikanówOd 1964 r. klasztor znany był z Duszpasterstwa

Akademickiego „Beczka”, w którym działało wiele osób, które odegrały znaczącą rolę w przemianach latach 80. To w dużej mierze członkowie „Beczki” zakładali w 1977 r. – po zabójstwie studenta Stanisława Pyjasa – Studencki Komitet Solidarności, a następnie w 1980 r. zaangażowali się w tworzenie „Solidarności”. Przyjazna atmosfera zaangażowania w życie społeczne i polityczne klasztoru spowodowała, że tu m.in. w październiku 1980 r. na śniadaniu gościł Lecha Wałęsa. Ranem 13 grudnia 1981 r. w klasztorze powstał zaś punkt informacyjny dotyczący osób internowanych w Krakowie. Jednym z zatrzymanych w pierwszych dniach stanu wojennego był również dominikanin o. Jan Andrzej Kłoczowski.

W 1988 r. odradzająca się „Solidarność” i tworzący się Komitet Obywatelski „S” pierwsze spotkania odbywały właśnie u Dominikanów.

Pałac PrasyWspaniały budynek na rogu ul. Wielopole i Starowiślna był

siedzibą redakcji i drukarni krakowskich czasopism. Tu mieściła się m.in. redakcja słynnej „Gazety Południowej” (późniejszej „Gazety Krakowskiej”), która w okresie redagowania jej przez Macieja Szumowskiego (1980-1981) stała się najbardziej poczytną i opiniotwórczą gazetą w Polsce.

W dn. 18-20 sierpnia 1981 r. budynek stał się centrum strajku zorganizowanego w ramach „Dni bez prasy”. Protest został ogłoszony przez „S”, niezgadzającą się na manipulowanie przez władze informacjami i uniemożliwianie „S” przedstawiania własnych stanowisk. Kraków był jedynym miastem w Polsce, w którym przez trzy dni nie wydano żadnego partyjnego tytułu prasowego. Organizatorem strajku był Ryszard Lebiest, przewodniczący „S” w Krakowskich Zakładach Graficznych.

Solidarnościowe uliceW dzielnicy Prądnik Czerwony znajduje się ulica, której

patronem jest filozof Mirosław Dzielski, doradca „Solidarności” w Nowej Hucie i rzecznik prasowy Małopolskiej „Solidarności” (1981). Imieniem Anny Szwed-Śniadowskiej, działaczki SKS, członka MKZ Kraków, internowanej w stanie wojennym nazwano z kolei jedną z ulic w Krakowie-Swoszowicach.

Ponadto swoje ulice w Krakowie posiadają ks. Józef Tischner, ks. Jerzy Popiełuszko i Zbigniew Herbert.

Wykaz miejsc i obiektów na szlaku:Siedziby Małopolskiej „S”, ul. Karmelicka 16 (1980), Al. 1) Krasińskiego 11b (1980-1981), ul. Szewska 14 (1989), Pl. Szczepański 5 (od 1989 r.)Rynek Główny (Bazylika Mariacka, Studzienka Badylaka, 2) tablica „Nie oddamy Sierpnia”)Siedziba KIK, ul. Sienna 53) Katedra Wawelska4) Krzyż Pamięci Narodowej, Pl. o. A. Studzińskiego5) Klasztor oo. Dominikanów, ul. Stolarska 126) „Pałac Prasy”, róg ul. Wielopole i Starowiślnej7) Kościół NSPJ (oo. Jezuitów) – tablice pamięci ofiar 8) stanu wojennego oraz 25-lecia „S” i 15-lecia odrodzenia samorządu (2005), ul. Kopernika 26Konsulat ZSRS (były), ul. Westerplatte9) Tablica S. Pyjasa, ul. Szewska 710) ul. Długa, mieszkanie A. Komorowskiego11) Tablica ks. J. Popiełuszki w kościele oo. Karmelitów na 12) Piasku, ul. Karmelicka 19AGH, budynek C-4, tablica w rocznicę strajku 1981 r.13) Dom Studencki „Akropol”, ul. Tokarskiego 114) Pomnik ks. Jerzego Popiełuszki w Parku Jordana (2001)15) Pomnik Nieznanego Żołnierza na Pl. Matejki16) Pomnik Ofiar Komunizmu na cmentarzu rakowickim17) Areszt Śledczy, ul. Montelupich 718) Komenda Wojewódzka MO, ul. Mogilska 10619) Kamieniołom im. Jana Pawła II przy kościele św. Józefa, 20) ul. Zamoyskiego 2Elbud, ul. Wadowicka 1221) Kościół pw. Narodzenia NMP w Bieżanowie (tablice 22) poświęcone ks. Adolfowi Chojnackiemu, ks. Jerzemu Popiełuszce, protestowi głodowemu z 1985 r. oraz zbrodni katyńskiej), ul. Ks. J. Popiełuszki 35Ulice w Krakowie (M. Dzielskiego, Z. Herberta, A. Szwed-23) Śniadowskej, J. Tischnera)Tablice M. Dzielskiego, ul. Poselska 24 i al. Słowackiego 2424)