ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA

choroby przenoszone

przez wektory

opracowała Joanna Hołownicka - Plaszczyk

WEKTORY ZAKAŻENIA

organizmy, które przenoszą czynniki chorobotwórcze z zakażonego człowieka

(lub zwierzęcia) na innego człowieka (lub zwierzę)

•

ZAKAŻENIE (INFEKCJA)

wniknięcie i rozwój/względnie namnożenie się czynnika chorobotwórczego (np. wirusy, bakterie) w organizmie człowieka lub zwierzęcia

CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ WEKTORY (przykłady)

1.Malaria chorobą wywoływana przez pierwotniaki przenoszoną przez komary

2.Denga chorobą wirusową przenoszoną przez komary

3.Borelioza chorobą bakteryjna przenoszoną przez kleszcze

4.Kleszczowe zapalenie mózgu chorobą wirusową przenoszoną przez kleszcze

MALARIA

W roku 2010 pochłonęła 660 000 ofiar

na malarię nie ma szczepionki

CZYNNIK CHOROBOTWÓ

RCZY

WEKTOR CHOROBA( malaria)

PierwotniakPlasmodium–5 gatunków(pierwotniaków)

komary (Anopheles)

REJONY ZAGROŻENIA MALARIĄ

Profilaktyka chemioprofilaktyka -stosowanie leków antymalarycznych około 6 tygodni przed przybyciem do strefy występowania malarii, stosować przez cały czas pobytu w rejonie zagrożonym oraz kontynuować po opuszczeniu tego rejonu przez zalecany okres. stosowanie repelentów, czyli środków ochrony przed ukąszeniami komarówunikanie komarów poprzez: zabezpieczenie miejsca noclegu (klimatyzacja, osłony na okna itp.), używanie moskitiery, najlepiej nasączonej insektycydem oraz właściwe ubranie (zakrywające maksymalnie ciało).

ZMNIEJSZENIE POPULACJI KOMARÓW

- eliminacja siedlisk ( osuszanie zbiorników wodnych)- wprowadzenie do środowiska genetycznie modyfikowanych komarów- wprowadzenie zwierząt żywiących się larwami komarów np. rybka - gambuzja pospolita  

DENGA

przeciwko dendze brak szczepionki

występuje w ponad 110 państwach

rocznie infekuje od 50 do 390 milionów ludzi na świecie

CZYNNIK CHOROBOTWÓR

CZY

WEKTOR CHOROBADENGA

wirus DENV–4 genotypy

W ciągu ostatnich 50 lat liczba zachorowań wzrosła 30-krotnie

komary

(Aedes w Afryce,Haemagogusw Ameryce Pd.)

REJONY WYSTĘPOWANIA DENGIREJONY WYSTĘPOWANIA DENGI

JEDYNĄ OCHRONĄ PRZED DENGĄ JEST

STOSOWANIE ŚRODKÓW OSTROŻNOŚCI I

ZAPOBIEGANIE UKĄSZENIOM PRZEZ

KOMARY

BORELIOZABORELIOZA

CZYNNIK CHOROBOTWÓ

RCZY

WEKTOR CHOROBA( borelioza -

choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa)

bakterie należące do krętków

kleszcze

Stadium boreliozy Objawy

I. Stadium wczesne, zakażenie miejscowe

Rumień wędrujący (erythema migrans) — pojawiająca się zwykle 7-14 dni

po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza charakterystyczna pojedyncza zmiana

na skórze, na ogół niebolesna, o średnicy od 5 cm do nawet 70 cm. Czasem

towarzyszy jej gorączka, bóle głowy, mięśni (typowe objawy grypopodobne).

Rumień wędrujący występuje u 60-80% (a nawet 90%, jak podają Amerykanie)

pacjentów.

II. Stadium wczesne, choroba układowa

3-5 tygodni po ukąszeniu:

•rumień — zmiany w wielu miejscach na skórze

• porażenie nerwów czaszkowych, szczególnie twarzowych

•zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

•zapalenie mózgu,

•gorączka, bóle mięśni, bóle głowy, zmęczenie

•objawy zapalne w obrębie serca

•przewlekłe zapalenie stawów

III. Stadium późne

Tygodnie, miesiące, a nawet lata po wystąpieniu pierwszych objawów:

• zapalenie stawów

• neuroborelioza: zapalenie mózgu, zapalenie nerwów, rdzenia

• zanikowe zapalenie skóry kończyn (niemal wyłącznie u pacjentów w Europie)

PORAŻENIE NERWU TWARZOWEGOPORAŻENIE NERWU TWARZOWEGO

ZASIĘG WYSTĘPOWANIA BORELIOZY

ŻYWICIELE KLESZCZY

- lądowe gady - ptaki głównie te, które gnieżdżą się i poszukują pożywienia na ziemi i w niskich

warstwach roślinności- ssaki- ludzie

Cykl rozwojowy kleszcza pospolitego trwa 2- 3 lata

NAJCZĘSTSZE MIEJSCA UKĄSZENIA KLESZCZANAJCZĘSTSZE MIEJSCA UKĄSZENIA KLESZCZA

SEZONOWOŚĆ WYSTĘPOWANIA KLESZCZYSEZONOWOŚĆ WYSTĘPOWANIA KLESZCZY

PRZYBORY DO USUWANIA KLESZCZYPRZYBORY DO USUWANIA KLESZCZY

Zapobieganie ukąszenia przez kleszcze

noszenie ubioru okrywającego możliwie szczelnie ciało (koszula z długimi rękawami, długie spodnie, zakryte buty),

unikanie wypraw w rejony, w których jest dużo kleszczy,

unikanie chodzenia poza drogami po lesie, w zaroślach i łąkach,

niesiadanie na zwalonych pniach drzew (miejsce przebywania młodocianych form kleszczy – nimf),

stosowanie środków odstraszających kleszcze (repelenty),

stosowanie środków do impregnacji odzieży i obuwia

sprawdzanie ciała po pobycie w lesie.

Przechorowanie boreliozy nie chroni przed ponownym zachorowaniem

• Nie ma szczepionki przeciwko boreliozie

Boreliozę leczy się terapią antybiotykową

Każde podejrzenie zakażenia należy skonsultować z lekarzem

Testy diagnostyczne wykrywające boreliozę

 test ELISA test Western blot  

(identyfikację przeciwciał w klasach IgM i IgG)

KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGUKLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU

CZYNNIK CHOROBOTWÓ

RCZY

WEKTOR CHOROBA(kleszczowe zapalenie mózgu KZM)

 wirus z rodziny Flaviviridae

kleszcze

Stadia KZM Objawy

Faza I  trwa zwykle około 4-14 dni

przypominają infekcję grypową lub grypopodobną. Występuje wówczas:•temperatura do 38 stopni;•złe samopoczucie z narastającym osłabieniem;•bóle głowy i karku;•bóle mięśni kończyn, a także bóle gałek ocznych.

Faza I  neurologiczna

• wysoka gorączka nawet do 40°C• silne bóle głowy• nudności, wymioty• objawy oponowe• bóle stawów i mięśni

do najczęściej powikłań należy: niedowład, trwałe uszkodzenie słuchu, zaburzenia psychiczne

CYKL ROZWOJOWY KLESZCZACYKL ROZWOJOWY KLESZCZA

SZCZEPIENIA PRZECIWKO KLESZCZOWEMU ZAPALENIU MÓZGU

Szczepienia zaleca się:

zatrudnionym przy eksploatacji lasówstacjonującemu w lasach wojsku, rolnikom, młodzieży odbywającej praktyki turystomuczestnikom obozów i kolonii.

SZCZEPIENIA NAJCZĘŚCIEJ ZALECANE PRZED PODRÓŻĄ U DOROSŁYCH

przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, typu Bprzeciwko tężcowi i błonicyprzeciwko poliomyelitis (chorobie Heinego-Medina)przeciwko durowi brzusznemuprzeciwko wściekliźnieprzeciwko cholerzeprzeciwko meningokokom (w niektórych sytuacjach to szczepienie jest obowiązkowe)przeciwko żółtej gorączce (w niektórych sytuacjach to szczepienie jest obowiązkowe)przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózguprzeciwko japońskiemu zapaleniu mózguprzeciwko odrze

DZIĘKUJĘDZIĘKUJĘ