Studium przypadków uczniów ze specyficznymi trudnościami w

Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli przy

Stowarzyszeniu „ Dorośli – Dzieciom” w Sępólnie Krajeńskim

Kurs kwalifikacyjny z zakresu Terapii Pedagogicznej

Joanna Mikołajczak

Studium przypadków uczniów ze specyficznymi trudnościami w czytaniu

i pisaniu

Praca napisana pod kierunkiem

mgr Jolanty Smei

SĘPÓLNO KRAJEŃSKIE 2007SPIS TREŚCI

Wstęp ........................................................................................................................................ 3

Wyjaśnienia terminologiczne ..................................................................................................4

DZIENNIK ZAJĘĆ KOREKCYJNO – KOMPENSACYJNYCH .....................................7

Program terapii .......................................................................................................................... 8

Założenia programowe .............................................................................................................. 9

Liczba uczestników ................................................................................................................ .10

Podstawowe informacje o uczestnikach terapii .............. ........................................................11

INFORMACJE O UCZESTNIKACH TERAPII NA PODSTAWIE OPINII

POSTDIAGNOSTYCZNYCH ................................................................................................12

Anna Ziętara ............................................................................................................................ 13

Zofia Kowalska ................. ......................................................................................................14

Wojciech Lewandowski ............ ..............................................................................................15

Krzysztof Nowak .................................................................................................................... 16

Kamil Iksiński ......................................................................................................................... 17

Cele szczegółowe dla poszczególnych uczestników terapii ................................................ 18

Tematyka zajęć ...................................................................................................................... 21

KONSPEKTY ZAJĘĆ LEKCYJNYCH ................................................................................. 22

Temat 1: Przypomnienie i utrwalenie zasad pisowni z „ó” wymiennym na o:e:a .................. 23

Temat 2: Stosujemy zasady pisowni z „ó” wymiennym na o:e:a ........................................... 26

Temat 3: „Ó” w zakończeniach „-ów”, „-ówka”, „ówna” .......................................................28

Temat 4: Ćwiczenia w utrwalaniu pisowni „ó” w zakończeniach „-ów”, „-ówka”, „ówna” .30

ROLA RODZICÓW ............................................................................................................... 32

Czytanie w parach ................................................................................................................... 33

Pisanie ..................................................................................................................................... 34

Podsumowanie ........................................................................................................................ 38

Bibliografia ............................................................................................................................ 39

Spis tabel ................................................................................................................................ 40

Załączniki ................................................................................................................................41

2

Wstęp

Każdego roku we wrześniu nasze dzieci przekraczając próg szkoły, czynią

to pełne nadziei, że oto rozpoczyna się nowy rozdział ich życia, który jest

początkiem długiej wspinaczki na kolejne szczeble edukacyjne. Zarówno dzieci

jak i ich rodzice przekonani są, iż włożony w naukę wysiłek zostanie

wynagrodzony sukcesami szkolnymi. Często jednak zdarza się, że ambitny

uczeń, który nie ma opóźnień czy deficytów intelektualnych, wady wzroku bądź

słuchu, posiada przeciętną lub ponadprzeciętną inteligencję, mimo znacznych

wysiłków rodziców, nauczycieli i jego samego, nie może opanować w pełni

umiejętności czytania i pisania.

Kiedy trudności te zostają zauważone, rodzice kierowani troską o ich

pociechy, przyprowadzają je na specjalistyczne bania do Poradni

Psychologiczno – Pedagogicznej, gdzie uzyskują oczekiwaną opinię pomocną w

ich dalszych działaniach dydaktyczno – wychowawczych. Często opinie te

wskazują na dysleksję rozwojową.

Niniejsza praca jest poświęcona studium przypadków uczniów ze

specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu oraz opracowaniem programu

terapii działań korekcyjno – kompensacyjnych dostosowanych do ich

indywidualnych potrzeb.

Serdeczne podziękowania dla Pani promotor mgr Jolanty Smei, z wyrazami

szacunku i wdzięczności za zaufanie podczas pisania niniejszej pracy.

3

Wyjaśnienia terminologiczne

„Z określeniem mechanizmów i symptomów zakłóceń w nabywaniu

umiejętności czytania i pisania wiążą się różne pojęcia. Często używa się

określenia specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu, dla podkreślenia

charakteru trudności, które maja wąski zakres i występują u dzieci o

prawidłowym rozwoju umysłowym. Również dzieci opóźnione w rozwoju

mogą mieć ( i często mają) trudności w czytaniu i pisaniu, ale ich trudności nie

są wycinkowe, gdyż dotyczą na ogół szerszego zakresu problemów w nauce.

Popularnym terminem na oznaczenie specyficznych trudności w pisaniu i

czytaniu u dzieci jest dysleksja rozwojowa.”1

Termin „(...) dysleksja rozwojowa wskazuje na fakt wczesnych

uwarunkowań tych trudności, trwających od urodzenia, a nie nabytych w

późniejszym okresie życia (...)”.2

„H. Spionek przyjmuje, ze dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności

w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, u których

współwystępują zaburzenia funkcji percepcyjno – motorycznych,

zaangażowanych w proces nabywania tych umiejętności. Bywają one również

określane jako mikrodysfunkcje czy też fragmentaryczne zaburzenia lub

deficyty rozwojowe”.3

Natomiast G. Reid wskazuje, iż „dysleksja to zaburzenie zdolności

przetwarzania informacji, które dotyka ludzi w każdym wieku, i często objawia

się problemami z pisaniem i czytaniem, jak również może pływać na inne

dziedziny aktywności umysłowej i fizycznej, np. pamięć, szybkość analizowania

informacji, koordynację czy orientacje przestrzenną. Osoba dotknięta dysleksją

1 J. Mickiewicz Jedynka z ortografii ? rozpoznawanie dysleksji, dysortografii i dysgrafii w starszym wieku

szkolnym. Toruń 2002, s. 15.2 M. Bogdanowicz O dysleksji czyli o specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu – odpowiedzi na pytania

rodziców i nauczycieli. Lublin 1994, s. 25.3 J. Mickiewicz tamże.

4

może doświadczyć problemów biegłości fonologicznej oraz skutecznego

przyswajania wiedzy.”4

Omawiane wyżej zaburzenia mogą dotyczyć zatem funkcji:

- analizy i syntezy wzrokowej,

- analizy i syntezy słuchowej,

- funkcji językowych,

- motoryki,

- integracji w/w procesów,

- pamięci wzrokowej, słuchowej, ruchowej,

- lateralizacji (przewagi stronnej ciała),

- orientacji w schemacie ciała, kierunkach i przestrzeni.

Nawiązując do tego podziału, niektórzy autorzy wyróżniają takie typy

dysleksji, jak:

- „dysleksja typu wzrokowego, u której podłoża leżą zaburzenia percepcji i

pamięci wzrokowej, powiązane z zaburzeniami koordynacji wzrokowo –

ruchowej i wzrokowo- przestrzennej,

- dysleksja typu słuchowego – uwarunkowana zaburzeniami percepcji i

pamięci słuchowej dźwięków mowy, najczęściej powiązana z zaburzeniami

funkcji językowych,

- dysleksja integracyjna, kiedy to poszczególne funkcje nie wykazują

zakłóceń, natomiast zaburzona jest ich koordynacja, czyli – jak określa

M. Bogdanowicz – występują zaburzenia integracji percepcyjno –

motorycznej, oraz

- dysleksja typu mieszanego – gdy występują zaburzenia zarówno w percepcji

słuchowej słowa, pamięci sekwencyjnej słuchowej, percepcji wzrokowej

4 G. Reid Dysleksja. Warszawa 2005, s. 13.

5

wyrazów, wzrokowej pamięci sekwencyjnej, pamięci wzrokowo – słuchowej

oraz wyobraźni przestrzennej.”5

„Zakłócenia funkcji percepcyjno – motorycznych i ich integracji

wywołują specyficzne kłopoty w opanowaniu umiejętności czytania i pisania.

Dla wskazania poszczególnych trudności przyjmuje się na ogół trzy pojęcia:

dysleksja, dysortografia i dysgrafia. Dysleksja jest terminem określającym

specyficzne trudności w czytaniu, dysortografia to trudności w pisaniu,

przejawiające się popełnianiem różnego typu błędów, w tym ortograficznych,

a dysgrafia – to zniekształcenia strony graficznej pisma.

Zarówno w praktyce, jak i wielu publikacjach używa się terminu

dysleksja w znaczeniu szerszym – dla wszystkich zaburzeń łącznie.”6

5 J. Kostrzewski Diagnoza dysleksji, W: Biuletyn Informacyjny Oddziału Warszawskiego, Polskie

Towarzystwo Dysleksji. Warszawa 1995, s. 6.6 J. Mickiewicz tamże, s. 16 – 17.

6

DZIENNIK ZAJĘĆ KOREKCYJNO

– KOMPENSACYJNYCH

7

Tab. 1 PROGRAM TERAPIIT

erap

ia p

edag

ogic

zna

Cele ogólne Cele szczegółowe Procedury osiągania celów poprawa komunikacji

interpersonalnej, wypracowanie nawyków

poprawnego pisania i czytania ze zrozumieniem,

niwelowanie napięć emocjonalnych,

usprawnianie funkcji percepcyjno – motorycznych na materiale ortograficznym,

praca nad wzmocnieniem poczucia własnej wartości,

motywowanie do podejmowania zadań o różnym stopniu trudności (praca metodą zadaniową).

budowanie więzi między terapeuta a uczestnikiem terapii,

eliminowanie stresu i napięć emocjonalnych,

stwarzanie okazji do odnoszenia sukcesu,

usprawnianie funkcji percepcyjno – motorycznych:

w sferze słuchowo– językowej :- wzbogacanie słownika czynnego i

biernego,- praca nad poprawnością ustnych i

pisemnych wypowiedzi,- doskonalenie umiejętności różnicowania

głosek, dokonywania operacji na cząstkach fonologicznych,

- doskonalenie pamięci i spostrzegawczości słuchowej,

- doskonalenie kompetencji komunikacyjnych,

w sferze wzrokowej: - usprawnianie analizatora wzrokowego,- ćwiczenie pamięci i spostrzegawczości

wzrokowej,- usprawnianie koordynacji wzrokowo -

ruchowej, w sferze ruchowej: - ćwiczenia motoryki ręki piszącej,- poprawa poziomu graficznego pisma,- doskonalenie koordynacji ruchów

całego ciała, utrwalenie orientacji w schemacie ciała i

przestrzenia, ćwiczenie koncentracji uwagi, doskonalenie umiejętności szkolnych:- usprawnianie techniki czytania,- ćwiczenia w rozumieniu czytanej treści,- wypracowanie nawyku pisania

poprawnego pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, graficznym,

- wdrażanie do autokorekty,- wypracowanie czujności i wrażliwości

ortograficznej,- utrwalenie zasad ortograficznych

(znajomość i zastosowanie),- wypracowanie umiejętności

redagowania tekstów.

praca głównie na zeszytach ćwiczeń ortograffiti,

dyktanda, zabawy ortograficzne, rebusy, krzyżówki, ćwiczenia usprawniające

wypowiedzi ustne i pisemne, samokontrola i autokorekta

popełnianych błędów, ćwiczenia koncentracji uwagi, ćwiczenia na wyobraźnię, ćwiczenia pamięci wzrokowej, ćwiczenia w komunikacji

terapeuta – uczeń, zapamiętywanie, rozsypani wyrazowe, składanie mozaik, układanie obrazków, zadania domowe, praca rodzica z dzieckiem, wyrobienie nawyku pracy ze

słownikiem ortograficznym, dokonywanie samooceny, rozpoznawanie właściwego dla

siebie sposobu uczenia się, pozytywne wzmacnianie

ucznia, okazywanie zadowolenia

uczniom z dobrze wykonywanych zadań,

udział w ćwiczeniach indywidualnych i grupowych, poznanie swoich mocnych stron przez ucznia, planowanie zmian wewnętrznych i pracy nad sobą.

źródło: opracowanie własne

Założenia programowe:

8

- program jest przeznaczony dla uczniów klas I – III gimnazjum,

- terapia trwa rok szkolny 2006/2007, a omawiany w niniejszej pracy cykl

tematyczny obejmuje okres 4 tygodni,

- zajęcia terapeutyczne odbywają się raz w tygodniu,

- jednostka terapeutyczna trwa 90 minut,

- forma pracy – grupowa,

- liczba uczestników zajęć – 5 osób.

Tab. 2 Liczba uczestników terapii.*

9

lp. imię i nazwisko

1. Anna Ziętara

2. Zofia Kowalska

3. Wojciech Lewandowski

4. Krzysztof Nowak

5. Kamil Iksiński


* Dane uczestników terapii są fikcyjne i wykorzystane jedynie na potrzeby niniejszej pracy

zaliczeniowej.

Tab. 3 Podstawowe informacje o uczestnikach terapii.

10

lp. imię i nazwisko data

urodzenia

klasa szkoła

1. Anna Ziętara 21.01.1993 I Gimnazjum nr 5 w Janikowie

2. Zofia Kowalska 04.07.1991 III Gimnazjum nr 20 w Inowrocławiu

3. Wojciech Lewandowski 10.10.1992 II Gimnazjum nr 17 w Inowrocławiu

4. Krzysztof Nowak 01.11.1992 II Gimnazjum nr 10 w Inowrocławiu

5. Kamil Iksiński 31.01.1993 I Gimnazjum nr 22 w Inowrocławiu


11

INFORMACJE O UCZESTNIKACH TERAPII

NA PODSTAWIE OPINII

POSTDIAGNOSTYCZNYCH

12

Tab. 4 Anna Ziętara.diagnoza pozytywna diagnoza negatywna

data ostatniego badania 25.05.2005 r.

poziom intelektualny dobrze wykształcone myślenie logiczne, dobry poziom intelektualny

funkcje wzrokowe dobra spostrzegawczość i pamięć wzrokowa

funkcje słuchowo - językowe prawidłowe operacje na cząstkach fonologicznych

trudności w różnicowaniu samogłosek „ą”, „ę” z „om”, „on”, „em”, „en”; trudności w różnicowaniu głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych (zaburzony słuch fonemowy)

sprawność ruchowa zaburzenia motoryki małej (ręki piszącej)

lateralizacja prawostronna

artykulacja prawidłowa

tempo i technika czytania niski poziom techniki czytania (uczeń zmienia brzmienie czytanych wyrazów)

rozumienie czytanej treści dobre rozumienie czytanej treści (w tym poleceń)

technika pisania niski poziom techniki pisania; niski poziom graficzny pisma

koncentracja uwagi dobra

umiejętności szkolne liczne błędy ortograficzne; wybiórcza znajomość zasad ortograficznych

13

osobowość właściwa motywacja do pracy; sumienność; dobra znajomość norm moralnych

źródło: opracowanie własneTab. 5 Zofia Kowalska.

diagnoza pozytywna diagnoza negatywna

data ostatniego badania 17. 05. 2006 r.

poziom intelektualny bogaty zasób wiedzy ogólnej; poziom intelektualny na przeciętnym poziomie

funkcje wzrokowe kłopot z utrzymaniem kontaktu wzrokowego; analiza i synteza wzrokowa przebiega w wolnym tempie

funkcje słuchowo - językowe duży zasób słów i pojęć; rozwój funkcji słuchowych w granicach przeciętnej normy

brak spontanicznego wypowiadania się; słabsza pamięć słuchowa

sprawność ruchowa niski pozom graficzny pisma



tempo i technika czytania średnia sprawność wolne tempo czytania

rozumienie czytanej treści dobre rozumienie czytanej treści (w tym poleceń)

technika pisania niski pozom graficzny pisma

koncentracja uwagi słaba

umiejętności szkolne liczne błędy ortograficzne we wszystkich formach wypowiedzi pisemnych;

14

osobowość mała motywacja do pracy; słaba znajomość norm moralnych; brak spontaniczności

źródło: opracowanie własneTab. 6 Wojciech Lewandowski.



poziom intelektualny przeciętny;

funkcje wzrokowe dobra antycypacja wzrokowa; analiza i synteza wzrokowa w normie

funkcje słuchowo - językowe problemy z syntezą słuchowa wyrazów; zaburzona pamięć słuchowa bezpośrednia; brak rozróżniona głosek „ą”, „ę” od „om”, „em”, „on”, „en”

sprawność ruchowa obniżona sprawność manualna



tempo i technika czytania brak nabytej biegłości w czytaniu,; tempo czytania obniżone

rozumienie czytanej treści brak rozumienia czytanej treści

technika pisania poziom graficzny pisma obniżony (pismo momentami nieczytelne)


umiejętności szkolne liczne błędy ortograficzne; brak znajomości

15

zasad ortograficznychosobowość wiara we własne możliwości, właściwa

motywacja do pracyźródło: opracowanie własneTab. 7 Krzysztof Nowak.



poziom intelektualny górna granica przeciętnego poziomu

funkcje wzrokowe obniżony poziom funkcji wzrokowych

funkcje słuchowo - językowe bogaty zasób słownictwa zaburzony proces pamięci fonologicznej; zaburzony słuch fonemowy; słaba pamięć i spostrzegawczość słuchowa

sprawność ruchowa motoryka mała poprawna; poprawna kontrola ruchów podczas pisania i rysowania

lateralizacja lewostronna

artykulacja brak wad wymowy

tempo i technika czytania mała sprawność czytania; czyta całościowo bez płynności; zwolnione tempo czytania

rozumienie czytanej treści rozumie samodzielnie czytany tekst

technika pisania poziom graficzny pisma obniżony


umiejętności szkolne błędy głównie ortograficzne we wszystkich

16

formach pisania

osobowość właściwa motywacja do pracy; dobra znajomość zasad kultury i zasad społecznych; wiara we własne możliwości

źródło: opracowanie własneTab. 8 Kamil Iksiński.



poziom intelektualny dobry

funkcje wzrokowe słaba spostrzegawczość wzrokowa; koordynacja wzrokowo – ruchowa obniżona

funkcje słuchowo - językowe poprawne operacje na cząstkach fonologicznych: analiza i synteza, opuszczanie, dodawanie, zastępowanie, przestawianie

wypowiedzi ustne na słabszym poziomie; obniżone kompetencje komunikacyjne; słabo wykształcony słuch fonemowy;

sprawność ruchowa obniżone motoryka mała i duża; nadmierna męczliwość ręki piszącej


artykulacja brak wad wymowy

tempo i technika czytania obniżona technika czytania; zwolnione tempo czytania

rozumienie czytanej treści częsty brak rozumienia czytanej treści, a także brak rozumienia poleceń

technika pisania

koncentracja uwagi mała zdolność koncentracji uwagi

umiejętności szkolne wolne tempo pracy, liczne błędy ortograficzne

17

w pracach pisemnych; fragmentaryczna znajomość i nieutrwalone zasady ortograficzne

osobowość niska samoocena; brak wiary we własne możliwości; duże napięcie emocjonalne towarzyszące czynnościom typowo szkolnym

źródło: opracowanie własneTab. 9 Cele szczegółowe dla poszczególnych uczestników terapii.

lp. imię i nazwisko cele szczegółowe1. Anna Ziętara - usprawnienie i doskonalenie różnicowania głosek,

- zdobycie wiedzy i doskonalenie umiejętności w łącznej i rozłącznej pisowni wyrazów oraz różnicowaniu samogłosek „ą”, „ę” od „om”, „em”, „on”, „en”,

- różnicowanie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych,- doskonalenie umiejętności szkolnych min. autokorekta błędów

2. Zofia Kowalska - usprawnienie techniki czytania,- wypracowanie zwiększenia tempa i spontaniczności pracy,- wypracowanie nawyku poprawnego pisania pod względem ortograficznym,- wdrażanie do autokorekty,- wypracowanie czujności i poprawności ortograficznej,- usprawnianie motoryki ręki piszącej,- utrwalenie znajomości zasad ortograficznych,- wypracowanie systematyczności pracy,- praca nad poprawnością i spontanicznością wypowiadania się,- usprawnianie pamięci słuchowej

3. Wojciech Lewandowski - wypracowanie nawyku poprawnego pisania pod względem ortograficznym,- wdrażanie do autokorekty,- wypracowanie czujności i poprawności ortograficznej,

18

- wypracowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem,- usprawnianie techniki czytania i pisania,- usprawnianie motoryki ręki piszącej,- utrwalenie znajomości zasad ortograficznych,- wypracowanie systematyczności pracy,- usprawnianie słuchu fonologicznego i fonemowego

4. Krzysztof Nowak - usprawnianie techniki czytania i pisania,- wypracowanie nawyku poprawnego pisania pod względem ortograficznym i graficznym,- wdrażanie do autokorekty,- wypracowanie czujności i poprawności ortograficznej,- usprawnianie motoryki ręki piszącej,- utrwalenie znajomości zasad ortograficznych,- wypracowanie systematyczności pracy,- poprawa poziomu graficznego pisma,- usprawnianie słuchu fonemowego i fonologicznego

5. Kamil Iksiński - stwarzanie okazji do odnoszenia sukcesu,- eliminowanie stresu i napięć emocjonalnych,- ćwiczenia koncentracji uwagi,- usprawnianie analizatora wzrokowego,- ćwiczenie pamięci i spostrzegawczości wzrokowej,- usprawnianie koordynacji wzrokowo – ruchowej,- wzbogacenie słownika czynnego i biernego,- doskonalenie kompetencji komunikacyjnych,- usprawnienie techniki czytania i pisania,- ćwiczenia w rozumieniu czytanej treści,- wypracowanie czujności i poprawności ortograficznej,- utrwalenie znajomości zasad ortograficznych,- wypracowanie systematyczności pracy,- usprawnianie motoryki ręki piszącej,- doskonalenie koordynacji ruchów całego ciała


19

20

Tematyka zajęć:

Tytuł cyklu : „ó” wymienne”:

Temat 1: Przypomnienie i utrwalenie zasad pisowni z „ó” wymiennym na o:e:a.

Temat 2: Stosujemy zasady pisowni z „ó” wymiennym na o:e:a.

Temat 3: „Ó” w zakończeniach „-ów”, „-ówka”, „ówna”.

Temat 4: Ćwiczenia w utrwalaniu pisowni „ó” w zakończeniach

„-ów”, „-ówka”, „ówna”.

21

KONSPEKTY ZAJĘĆ LEKCYJNYCH

22

Temat 1: Przypomnienie i utrwalenie zasad pisowni z „ó” wymiennym na o:e:a.

(załącznik nr 1)

środki dydaktyczne:

- zbiór dyktand dla klas I – III gimnazjum,

- ćwiczenia grafomotoryczne H. Tymichowej,

- arkusze dyktand graficznych Z. Handzel,

- czyste kartki,

- zeszyty w linie szerokie,

- długopisy,

- ołówki

metody pracy:

- praca grupowa lub indywidualna,

- „burza mózgów”,

- metoda zadaniowa,

- dyktando w 10 pkt. wg M. Bogdanowicz

przebieg zajęć:

1. Przywitanie grupy i podanie ogólnych informacji o tematyce zajęć. Szczegółowe

informacje podane zostaną w toku realizacji poszczególnych ćwiczeń.

2. Ćwiczenia grafomotoryczne H. Tymichowej.

Polecenie: przerysujcie starannie ołówkiem zgodnie z kierunkiem strzałek i nie odrywając

ręki od kartki rysunki:

Ania – zajączka,

Zosia - jeżyka,

Wojtek – kieliszek,

Krzysiu – grzybek,

Kamil: - kaczuszkę.

Następnie uczniowie samodzielnie przerysowują ołówkami położone przed nimi rysunki. Po

wykonaniu zadania porównują, który z nich przerysował obrazek staranniej i dokładniej.

23

3. Dyktando graficzne Z. Handzel:

Grupuję dzieci pary, a z osobą, która pozostanie tworzę sama parę. Następnie każdej osobie z

pary rozdaję takie same numery dyktanda graficznego (jest to tabela, pod którą znajdują się

symbole literowe i cyfrowe oznaczające punkty, które należy połączyć parami).

Czas wykonania zadania dla każdej z grup: 15 minut.

Polecenie dla grupy I:

Połączcie ze sobą pary punktów. Dodaję, aby każde z dzieci pracowało indywidualnie, a po

zakończeniu zadania dzieci porównują wyniki.

Polecenie dla grupy II:

Rozdane tym dzieciom kartki nie posiadają symboli cyfrowych i literowych. Symbole te daje

na osobnej kartce. Zlecam, aby jedno z dzieci dyktowało polecenia z kartki z symbolami

koledze, który je zapamiętuje i zapisuje, a dopiero później łączy wskazane punkty w tabeli. Po

zakończeniu zadania przez jedno dziecko następuje zamiana ról w parze.

Polecenie dla grupy III:

Umieszczam przed dzieckiem kartkę bez oznaczeń symbolicznych. Następnie podaję dziecku

poszczególne pary symboli, które dziecko nie zapisuje, lecz zapamiętuje kolejno po jednej

parze i natychmiast po ich podyktowaniu nanosi na tabelę i łączy wskazane punkty.

Po zakończeniu wykonania zadania przez wszystkie grupy, uczestnicy lekcji porównują

rysunki i sprawdzają ich poprawność wykonania z wzorem umieszczonym na końcu książki

Z. Handzel.

4. Ponowne podanie tematu lekcji i przypomnienie metodą „burzy mózgów” zasad pisowni

„ó” wymiennego. Następnie należy zaznaczyć, ze w dalszej części naszych zajęć będziemy

ćwiczyć pisownię „ó” wymiennego na „o”, „a”, „e”.

5. Polecam , aby dzieci pozostały w grupach, w których są, a dziecko z grupy trzeciej

przeszło do drugiej. Każdej grupie rozdaję tekst z „ó” wymiennym.

24

Polecenie 1: przeczytajcie w grupach teksty, tak aby nie przeszkadzać kolegom z sąsiedniej

grupy. Następnie podkreślcie wyrazy z „ó” wymiennym.

Polecenie 2: z długiego ciągu liter pod opowiadaniem wykreślcie powtarzającą się sylabę, a

znajdziecie tytuł i autora powyższego tekstu. Niech każda osoba z grupy zapisze tą informację

do swojego zeszytu.

Polecenie 3: wypiszcie z tekstu do zeszytu rzeczowniki będące nazwami zwierząt. Do

każdego dopiszcie taki wyraz, by „ó” wymieniało się na o:e:a.

Na koniec następuje porównanie poprawności wykonania zadania.

6. Nakazuję, aby każde dziecko wróciło do swojego miejsca w ławce. Informuję, iż zadanie

to będzie pracą indywidualną każdego z uczestników. Rozdaję każdemu dziecku kartkę z

rozsypanymi wyrazami z „ó” wymiennym.

Polecenie: przeczytajcie wyrazy po lewej stronie i znajdźcie po stronie prawej wyrazy

uzasadniające pisownię „ó” ( wymiana „ó” na „o”). Połączcie ze sobą pary wyrazów.

Po zakończeniu zadania dyktuję dzieciom wyrazy do zeszytów, w których zapisują je

z pamięci.

7. Dyktando w 10 pkt. wg M. Bogdanowicz

Dyktuję wszystkim dzieciom trzy zdania z wyrazami z „ó” wymiennym.

8. Podsumowanie lekcji:

- każde z dzieci kolejno wymienia jedną z zasad pisowni z ”ó” wymiennym i uzasadnia

wybranym przez siebie przykładem,

- rozdaje każdemu dziecku kartkę, na której umieszczona jest tabelka z wymienionymi

przez nich zasadami pisowni „ó” wymiennego. Zadaniem dzieci jest wycięcie tabelki i

wklejenie jej do zeszytu pod tematem lekcji,

- rozdaję uczniom karty do nauki metodą wzrokową wyrazów z „ó”.

25

Temat 2: Stosujemy zasady pisowni z „ó” wymiennym na o:e:a.

(załącznik nr 2)


- pojedyncze kartki czarno – białej gazety

- zeszyty,

- długopisy,

- ołówki

metody pracy:


- ćwiczenia na koncentrację A. Jurek,

- ćwiczenia motoryki małej,

- metoda zadaniowa,

- czytanie na raty

przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie.

Terapeuta informuje uczniów o tematyce zajęć. Wyjaśnia , że są one kontynuacją

poprzedniego tematu. Informuje także, iż na zajęciach tych uczestnicy będą doskonalić

indywidualnie i grupowo zasady pisowni „ó” wymiennego na o:e:a.

2. Ćwiczenie motoryki małej (ręki piszącej).

Przed każdym uczniów kładę gazetę.

Polecenie: przetnijcie tą gazetę na pół samymi palcami. Następnie polecam obie części gazety

wziąć w dłonie (po jednej części w każdej dłoni). Po czym mówię: a teraz zwińcie gazetę w

kulki samymi palcami trzymając ręce przed sobą w uniesieniu. Nie pomagajcie sobie druga

ręką.

Gdy dzieci zlepią kulki, polecam: a teraz ten sam sposób wyprostujcie gazetę.

Powtarzam ćwiczenie wykorzystując mniejszą cześć gazety.

3. Ćwiczenie na koncentrację.

Rozdaje każdemu dziecku tabelkę z ciągiem cyfr.

Polecenie: liczba napisana u góry została powtórzona jeden raz w twej samej kolumnie.

Znajdźcie powtarzające się liczby i zakreślcie je.

26

Czas wykonania zadania : 3 minuty. Na zakończenie każde dziecko przedstawia swoje

rozwiązanie przed całą grupą. Osoby, które wykonały polecenie bezbłędnie, otrzymują od

grupy oklaski.

4. Dzieci pozostają na swoich miejscach, odkładają długopisy.

Polecenie: przeczytam wam teraz listę wyrazów. Klaśnijcie w dłonie za kazdym razem, gdy

usłyszycie nazwę zwierzęcia.

5. Zlecam, aby dzieci podzieliły się na dwie grupy. Następnie każdej grupie rozdaję kartkę

z tekstem, w którym brakuje pewnych słów.

grupa I – jej zadaniem jest wybranie odpowiednich wyrazów z „ó” wymiennym ( z grupy

wyrazów podanych poniżej tekstu).

grupa II – sama dopisuje brakujące wyrazy z „ó” wymiennym.

Każda grupa po wykonaniu zadania, uzasadnia pisownię użytych w tekście wyrazów z „ó”

wymiennym. Dzieci zapisują je do zeszytów i układają z każdym wyrazem po jednym zdaniu.

6. Uczestnicy wracają na swoje miejsca. Następnie prowadzący dyktuje im wyrazy

zdrobniałe z „ó” wymiennym do zeszytu.

Polecenie: uzasadnijcie pisownię podanych przeze mnie wyrazów.

7. Czytanie głośne czytanki z „ó” z podziałem dzieci na role.

9. Podsumowanie lekcji:

- przypomnienie wspólne zasad pisowni „ó” wymiennym,

- każdy z uczestników wypisuje do zeszytu jak największą ilość wyrazów z „ó”

wymiennym, które zapamiętał na dzisiejszych zajęciach.

27

Temat 3: „Ó” w zakończeniach „-ów”, „-ówka”, „ówna”.

(załącznik nr 3)


- zeszyty,

- puste kartki,

- długopisy,

- pisaki,

- ołówki

metody pracy:


- ćwiczenia na koncentrację A. Jurek,

- ćwiczenia motoryki małej,

- metoda zadaniowa,

- autoocena,

- dyktando w 10 pkt. wg M. Bogdanowicz.

przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie.

Prowadzący informuje uczniów, że dzisiejsze zajęcia należą do cyklu „ó” wymiennego, na

których grupa będzie poznawała i utrwalała za pomocą ćwiczeń zasadę „ó” w zakończeniach

„-ów”, „-ówka”, „-ówna”.


Każdemu dziecku rozdaję kartkę z tekstem.

Polecenie: przeczytajcie poniższy tekst, pomijając wyróżnione słowa. Dodaje, iż każde z

dzieci czyta kolejno po dwa zdania tekstu.

3. Dyktando w 10 pkt. wg M. Bogdanowicz.

4. Polecenie: przeczytam wam teraz grupę wyrazów. Waszym zadaniem jest podnieść rękę

za każdym razem, kiedy usłyszycie wyraz zakończony na „-ówka”.

5. Dziele uczestników na dwie grupy. Każdej grupie rozdaje po dwie wizytówki.

Polecenie: uzupełnijcie treść wizytówek, dopisując do podanych nazwisk „-ówna”.

28

Następnie dzieci przedstawiają wykonane zadanie. W dalszej części tego ćwiczenia rozdaję

każdemu dziecku pustą kartkę i kolorowe pisaki ( po jednym opakowaniu na grupę).

Polecam: a teraz wykonajcie swoje wizytówki.

Wykonane wizytówki umieszczamy na tablicy korkowej przeznaczonej do prezentacji prac

uczestników terapii.

6. Każde dziecko wraca na swoje miejsce w ławce. Prowadzący rozdaje dzieciom po jednej

kartce, na której znajduje się tabelka wyrazów.

Polecenie: utwórzcie nowe wyrazy przez zamianę liter „b”, „d”, „g”, „p” w podanych

słowach. Czas wykonania: 4 minuty.

Upewniam się, czy dzieci zrozumiały polecenie i kiedy oznajmiają swoją gotowość,

zaczynam odliczać ustalony czas.

Na koniec ćwiczenia odczytuję na głos prawidłowe rozwiązanie powyższego zadania, każde

dziecko zlicza popełnione przez siebie błędy . Osoba, która popełniła najmniejszą ilość

błędów przy wykonywaniu zadania lub wykonała zadanie bezbłędnie, zostaje nagrodzona

brawami przez innych uczestników.

7. Dzieci ponownie wracają do utworzonych wcześniej grup. Prowadzący rozdaje dzieciom

kartki z poleceniem: proszę, aby każda grupa dopisała podane wyrazy w odpowiedniej formie

gramatycznej.

Na koniec następuje wspólne omówienie przez grupę uczestników i prowadzącego

prawidłowości wykonania powyższego zadania.

8. Dzieci pozostają w grupie.

Polecenie: dopiszcie do każdego z poniższych wyrazów jedną z podanych końcówek.

9. Zakończenie zajęć:

- grupa ocenia pracę na zajęciach ( indywidualna i grupowa autoocena uczestników zajęć ),

- pochwała ze strony prowadzącego,

- pożegnanie ciepłymi słowami,

- zadanie domowe dot. napisania krótkiego opowiadania z użytymi podczas

dotychczasowych zajęć wyrazami z „ó”.

29

Temat 4: Ćwiczenia w utrwalaniu pisowni „ó” w zakończeniach


(załącznik nr 4)


- kolorowe kartki ,

- nożyczki,

- długopisy,

- ołówki

metody pracy:


- „burza mózgów”,

- zabawa grupowa „ otwarty krąg”,

- ćwiczenia motoryki małej (układanie origami),

- ćwiczenia na koncentrację,

- metoda zadaniowa

przebieg zajęć:

1. Przywitanie się z dziećmi oraz przypomnienie metodą „burzy mózgów” wszystkich zasad

pisowni „ó” wymiennego. Zaznaczenie przez prowadzącego, ze zakończony został cykl

tematów dot. „ó” wymiennego na o:e:a, a obecne zajęcia służą utrwaleniu zasady – „ó” w

zakończeniach „-ów”, „-ówka”, „-ówna”.

2. Wspólne omówienie poprawności zadania domowego.

3. Zabawa grupowa „ otwarty krąg”.

Uczniowie siadają w kręgu. Zgodnie z ruchem zegara każdy z uczniów dokańcza kolejno

zdanie: „ Jestem mistrzem w .......” (tu podaje dziedzinę, w której jest dobry lub coś, w czym

dobrze się czuje).

Następnie jeśli wypowiedzi się powtarzają, każdy z uczestników szuka bratniej duszy. Osoby,

które są mistrzami w podobnych dziedzinach siadają obok siebie i rozmawiają przez chwilę o

swojej pasji.

30

4. Wspólne układanie jednej figury z origami.

Wykonane prace umieszczane są na tablicy korkowej w klasie.

5. Uczniowie pracują samodzielnie.

Polecenie: chochlik drukarski pomieszał wyrazy w parach. Pozamieniajcie wyrazy tak, aby

utworzyły sensowne zestawienia.

Na koniec następuje omówienie na forum klasy poprawności wykonania niniejszego zadania

przez każdego z uczniów.

6. Dzieci pozostają na swoich miejscach w ławkach.

Polecenie: w ciągu liter ukryto wyrazy. Odszukajcie je i podkreślcie. Są to różne dyscypliny

sportu.


Polecenie: każda z poniższych strzałek symbolizuje jedną literę. Wpiszcie możliwie szybko

odpowiednie litery pod symbolami.

Czas wykonania: 3 min.

8. Dzieci dzielą się na dwie grupy.

Polecenie dla obu grup:

Przed wami krzyżówka, która ktoś już rozwiązał. Teraz wystarczy uzupełnić objaśnienia

haseł. Dokończcie każde z tych objaśnień jednym słowem, zawierającym cząsteczkę „-ówka”.

9. Podsumowanie zajęć:

- grupa ocenia pracę na zajęciach ( indywidualna i grupowa autoocena uczestników zajęć ),

- pochwała ze strony prowadzącego,

- pożegnanie ciepłymi słowami.

Po zakończeniu całościowej tematyki zajęć omówienie z uczniami poszczególnych –

utrwalonych zasad z ”ó” wymiennym, a także skierowanie do uczniów zapytania, czy jakaś

zasada wymaga ponownego objaśnienia.

31

„...mów dziecku, że jest dobre,

że może, że potrafi...”

J. Korczak

ROLA RODZICÓW

Gdy twoje dziecko ma trudności w rozwijaniu umiejętności

czytania i pisania -

Co możesz zrobić ?

32

Czytanie w parach

„zacznij z zamkniętą książką. Upewnij się, że dziecko trzyma książkę lub połóż ja przed

nim na stole, zamiast trzymać ja samemu,

jeśli jest to nowa książka, spytaj dziecko, jak myśli o czym ona jest. Jeśli jest to książka z

obrazkami, możecie je obejrzeć zanim zaczniecie czytać – stworzy to kontekst dla

opowiadania i będzie sygnałem do rozpoczęcia lektury,

jeśli jest to kontynuacja książki, spytaj dziecko: „Co wydarzyło się ostatnim razem?”,

być może będziesz musiał mu delikatnie przypomnieć fabułę. Wykorzystaj ten czas do

wysunięcia oczekiwań – „Jak myślisz, co się wydarzy?”,

można użyć pytań szczegółowych do połączenia poprzedniego czytania z nowym i

zebrania opowiadania w całość,

teraz otwórz książkę i zacznijcie czytać razem po cichu,

czasami ty przejmij czytanie, a czasami niech zrobi to dziecko,

jeśli twoje dziecko zmaga się ze słowem, nie przejmuj się. Po prostu policz w myśli do

pięciu, a potem powiedz mu to słowo. Przerwa powinna dać mu szansę na rozpracowanie

tego słowa, lecz nie może być zbyt długa, ponieważ przerwie opowiadanie i zawstydzi

dziecko,

zapamięta słowa, które były trudne i wykorzystaj je (następnym razem) w ćwiczeniach na

budowę słów czy nauczanie precyzji,

pod koniec czytania zamknij książkę i zadaj dziecku parę pytań, żeby zobaczyć ile

zrozumiało bądź zapamiętało z tekstu,

33

spytaj go, jak myśli, co może się przydarzyć dalej, co by zrobił gdyby był głównym

bohaterem, itd.,

od czasu do czasu cenne może być stworzenie okazji do ponownego przeczytania przez

dziecko fragmentu książki. Może to być la niego radością jak i szansą na przećwiczenie

biegłości i ekspresji, szczególnie po tym, jak dziecko tekst ten już przerobiło i

rozpracowało wszystkie trudne słowa. Sprawdza się to szczególnie dobrze z dialogiem,

gdzie czytający może skoncentrować się na „głosach” i mieć z tym trochę zabawy.”7

7 S. McKeown, G. Squires Pomóż dziecku z ... dysleksją. Warszawa 2006, s. 166 – 167.

34

Pisanie

- jeśli masz komputer, niech dziecko go używa ( niech robi plakaty, dodaje obramowania,

eksperymentuje z czcionką), niech to będzie zabawa,

szybkie referaty pisemne:

„zamierzasz zrobić najlepsza pizzę na świecie – zrób listę zakupów,

zrób plakat o piłce nożnej,

napisz kartkę walentynkową,

stwórz menu twojego ulubionego posiłku,

zrób własna książkę kucharską,

zrób listę dziesięciu rzeczy, bez których nie mógłbyś żyć,

CZERWONY: zrób listę wszystkich rzeczy z jakimi ten kolor ci się kojarzy – zachody

słońca, skrzynki pocztowe.

Znajdź narzędzie: kolor czcionki. Zapisz je wszystkie kolorem czerwonym i dla każdego

wybierz inna czcionkę,

wykonaj plakat reklamujący twoje idealne wakacje,

zaprojektuj grę planszową i zapisz jej reguły,

jakie dzikie zwierzę przygarnąłbyś ? Wykorzystaj Internet, by znaleźć o nim informacje i

zdjęcia oraz napisz apel do opublikowania w czasopiśmie.”8

8 Tamże, s. 168.

35

Ortografia:

„dostrzeganie sylab

Wiele dzieci ma małe pojęcie o sylabach. Wyjaśnij, że sylaba jest nazwą uderzenia. Ile

uderzeń jest w następujących słowach: jemu, muzyka, superman. Powiedz mu, że każde

uderzenie ma przynajmniej jedna samogłoskę („a”, „e”, „i”, „o”, „u”, „y”).

użyj edytora tekstu

Utwórz „robakosłowo” takie jak:

ByłaciemnanociszalałsztormgdystatekwypłynąłzGdyni

- poproś dziecko, by użyło klawisza spacji do wstawienia odstępów. Pomaga to w

rozpoznawaniu wyrazów i czytaniu.

stwórz łamigłówkę zwaną „polowaniem na słowa”

Jest to szczególnie przydatne, kiedy twoje dziecko ma do nauczenia mnóstwo nowych

słów oraz ich pisowni. Oto niektóre słowa potrzebne do nauki historii: mieszczanin,

szlachta, arystokraci, chłopi, pokój, wojna, zwycięstwo, klęska, zdrada, zdrajcy, bunt,

zamieszki, więźniowie, kary, piętnowanie, pręgierz, zapasy, ścięty.

Użyj papieru w kratkę lub zrób na komputerze w Wordzie siatkę używając „Tabeli”.

Wstaw wyrazy, a potem dodaj dodatkowe litery wokół nich, pozostawiając puste miejsca,

jeśli musisz zadanie trochę uprościć.

Poszukiwanie słów może być świetną zabawa, lecz dla niektórych chłopców i

dziewcząt może okazać się żmudne, więc kieruj się możliwościami dziecka. Używanie

małych liter zamiast dużych ułatwia rozpoznawanie słów.”9

9 Tamże, s. 169.

36

Jeśli pracujesz nad ortografią:

„Rób krótkie posiedzenia – dziesięć minut każdego wieczoru lub ranka, cztery do pięciu

razy tygodniowo, jest bardziej skuteczne niż czterdzieści minut jednego wieczoru i pół

godziny w weekend.

Rozpocznij posiedzenie jednym lub dwoma przykładami ortograficznymi z poprzedniego

wieczoru lub tygodnia lub słowami, o których wiesz, ze dziecko umie je napisać. To

wzmacnia pewność siebie.

Jeśli jest to długa lista słów, podziel je na mniejsze grupki z jednym lub dwoma słowami

na raz; pracuj w tempie dziecka.

Wykorzystuj wiele zmysłów, spójrz na słowo, wypowiedz je, podziel na sylaby,

pojedyncze dźwięki lub nazwy liter – cokolwiek, byle było najlepiej dla dziecka. Zapisz

to słowo – w powietrzu, na swoich i jego plecach, z zamkniętymi oczyma i jeśli to

możliwe zróbcie to razem, ponieważ to tworzy dotykowy „wzór”.

Teraz poproś dziecko, y napisało to samo słowo bez wzoru.

Czy jest poprawne?

Jeśli tak – wielkie święto! Zasyp je pochwałami. Wróć do tego słowa po dziesięciu

minutach, potem po pół godzinie, potem po godzinie – by je przećwiczyć i utrwalić

pisownię. Można to zrobić w czasie reklam telewizyjnych, mycia naczyń, w wannie, itd.

Mów o tym wesoło.

Jeśli twoje dziecko nadal ma trudności, poproś, żeby napisało co potrafi i opuść trudny

kawałek. Może to pomóc dziecku ustalić właściwą liczbę miejsc na litery. Na przykład,

jeśli tym słowem jest „jeść”, zanotuj miejsca na litery _ _ _ _ potem poproś dziecko, by

37

spróbowało je wpisać. Możesz dopisać dziecku pomocniczo jedną lub dwie literki

j_ _ć.”10

Podsumowanie

„Korzystaj z życia! Spróbuj rozwinąć szereg zainteresowań, którymi moglibyście

wspólnie z dzieckiem się zająć i które nie ograniczałyby się do czytania i pisania.

Sprawdź, czy twoje dziecko ma wystarczająco dużo okazji uprawiania sportu. Niektórzy

rodzice opowiadają, że sport – szczególnie pływanie lub taniec, wydają się poprawiać

umiejętności czytania.

Rozważ dietę, lecz nie bądź przesadnie ostrożny. Zapewnij dziecku dobrze zrównoważoną

dietę z dużą ilością świeżej żywności, ale też pewien wybór czekolady, chipsów, itp.,

które wolno jeść innym dzieciom.

Czytaj dziecku i spróbujcie czytać w parach zamiast nalegać, aby dziecko czytało tobie.

Zmieniajcie się lub czytajcie razem, żeby słyszało i widziało słowa.

Zrób z pisania zabawę. Wykorzystaj do tego funkcje projektowania w edytorze tekstu.

Pozwól dziecku widzieć ciebie piszącego – i niech od czasu do czasu sprawdza twoja

pisownię.

Nie ćwicz ortografii kosztem snu! Żartujcie sobie z dziwnych słów. Pomóż dziecku

pogodzić się z jego ułomnościami i jednocześnie pracuj nad ich poprawą.

Nie spiesz się. Kropla drąży skałę. Przerwij, kiedy nerwy zaczynają puszczać. Spróbuj

ćwiczyć przez dziesięć minut, pięć razy w tygodniu, ponieważ to daje najlepsze wyniki.

Zachęcaj do samodzielności. Pomóż dziecku zajmować się sobą, a potem stań z boku i

pozwól mu spróbować samemu. Za każdym razem, kiedy sami się zorganizują, staja się

bardziej pewni siebie. Jeśli im się to nie uda, nie rób tego za nie, tylko przedyskutuj jak

zrobić to lepiej następnym razem.

10 Tamże, s. 171.

38

Bądź nastawiony pozytywnie! Łatwo się mówi, ale spróbuj. Nie stój niecierpliwie koło

dziecka, nie rób negatywnych komentarzy ani nie pokazuj, że wiesz, że mu się nie uda.

Znajdź coś, za co mógłbyś dziecko chwalić – każdego ranka i wieczoru.”11

BIBLIOGRAFIA

Bogdanowicz M., O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu –

odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Lublin 1994.

Czabaj R., Chwastniewska D., Ortograffiti ó, u poziom pierwszy – zeszyt ćwiczeń dla klas IV –

V szkoły podstawowej, Gdynia 2006.

Czabaj R., Piechnik – Kaszuba A., Ortograffiti ó, u poziom drugi – zeszyt ćwiczeń

dla klas V – VI, Gdynia 2006.

Czajkowska I., Herda K., Zajęcia korekcyjno – kompensacyjne w szkole, Warszawa 1989.

Gawdzik W. , Ortografia i gramatyka na wesoło, Warszawa 1990.

Kostrzewski J., Diagnoza dysleksji, W: Biuletyn Informacyjny Oddziału Warszawskiego,

Polskie Towarzystwo Dysleksji, Warszawa 1995.

McKeown S., Squires G., Pomóż dziecku z ... dysleksją, Warszawa 2006.

Mickiewicz J., Materiały do diagnozy pedagogicznej umiejętności pisania i czytani uczniów

szkoły podstawowej i gimnazjum, Toruń 2001.

Mickiewicz J., Jedynka z ortografii ? rozpoznawanie dysleksji, dysortografii i dysgrafii w

starszym wieku szkolnym, Toruń 2002.

Reid G., Dysleksja, Warszawa 2005.

Saduś Z. , Zeszyty ćwiczeń do nauki ortografii, Opole 1995.

Sobolewska M., Wybór tekstów pisania ze słuchu dla klas IV – VIII, Warszawa 1985.

Spionek H., Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka, Warszawa1965.

Szymonek E., Kuczera B., Cygal K. , 200 dyktand, Kraków 2006.

Włodarczyk B. , Dyktanda i zbiory ortograficzne, Kraków 2006.

11 Tamże, s. 174 – 175.

39

SPIS TABEL

Tabela 1. Program terapii

Tabela 2. Liczba uczestników terapii

Tabela 3. Podstawowe informacje o uczestnikach terapii

Tabela 4. Anna Ziętara (opinia postdiagnostyczna)

Tabela 5. Zofia Kowalska (opinia postdiagnostyczna)

Tabela 6. Wojciech Lewandowski (opinia postdiagnostyczna)

Tabela 7. Krzysztof Nowak (opinia postdiagnostyczna)

Tabela 8. Kamil Iksiński (opinia postdiagnostyczna)

Tabela 9. Cele szczegółowe dla poszczególnych uczestników terapii

40

ZAŁĄCZNIKI

41

Temat 1: Przypomnienie i utrwalenie zasad pisowni z

„ó” wymiennym na o:e:a.

(załącznik nr 1)

42

Temat 2: Stosujemy zasady pisowni z „ó” wymiennym

na o:e:a.

(załącznik nr 2)

43

Temat 3: „Ó” w zakończeniach


(załącznik nr 3)

44

Temat 4: Ćwiczenia w utrwalaniu pisowni „ó”

w zakończeniach „-ów”, „-ówka”, „ówna”.

(załącznik nr 4)

45

Documents

Studium przypadków uczniów ze specyficznymi trudnościami w