Upload
others
View
11
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
STUDIM PEumlR POLITIKA PUBLIKE PEumlR MENAXHIM ME KRIZAAutor mr Vasko Popovski
Mars 2021
Ky publikim financohet nga UK aid nga Qeveria e Mbreteumlriseuml seuml Bashkuar Qeumlndrimet e peumlrmendura nuk
pasqyrojneuml domosdoshmeumlrisht pikeumlpamjet dhe politikat zyrtare teuml Qeveriseuml Britanike
Impresum _
Titull STUDIM PEumlR POLITIKA PUBLIKE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA
Autor Vasko Popovski
Botues Instituti peumlr Demokraci Societas Civilis - Shkup
Peumlrkthimi Vjosa Taipi
Dizajni Matea Shumkovska
Publikimi mund teuml shkarkohet falas neumlhttpsidscsorgmkmk
4
CIP - Каталогизација во публикацијаНационална и универзитетска библиотека bdquoСв Климент Охридскиldquo Скопје
6148350773(4977)35135075(4977)35135075(4977-1922)
POPOVSKI Vasko Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza Vasko Popovski [peumlrkthimi Vjosa Taipi] - Shkup Instituti peumlr Demokraci SocietasCivilis 2021 - 32 стр табели 30 см
Фусноти кон текстот
ISBN 978-608-266-011-0
а) Центар за справување со кризи -- Оперативни процедури -- Македонијаб) Јавна политика -- Управување со кризи -- Македонија в) Управување сокризи -- Соработка -- Соседни земји
COBISSMK-ID 53540869
REZYME _
Sistemi peumlr menaxhim me kriza eumlshteuml i organizuar
dhe realizohet peumlr parandalimin paralajmeumlrim teuml
hersheumlm dhe menaxhimin e krizave qeuml paraqesin
rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve
dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar nga katastrofa
natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe keumlrceumlnime teuml
tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues
dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml pjese teuml saj
peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes
seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Neuml
ekzistenceumln e saj teuml deritanishme eumlshteuml imponuar
si njeuml nga sistemet kryesore neuml segmentin e siguriseuml
neuml vend ndeumlrsa Qendra peumlr Menaxhim me Kriza
eumlshteuml institucion i njohur neuml kontekst rajonal qeuml
zbaton me sukses planet dhe qeumlllimet e peumlrcaktuara
duke kontribuar neuml rritjen e rezistenceumls seuml shtetit dhe
njeumlsive lokale Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura janeuml
zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen sipas
planeve Shfaqja e pandemiseuml me KOVID-19 si rrezik
i ri dhe sistemik imponon neuml meumlnyreuml ploteumlsuese
nevojeumln peumlr zhvillim teuml meumltejsheumlm transformim
teuml menaxhimit me kriza neuml meumlnyreuml qeuml teuml sigurojeuml
parandalim dhe gatishmeumlri peumlr trajtimin e krizave
dhe fatkeqeumlsive komplekse dhe ngjarjeve qeuml janeuml
mundeumlsi e vogeumll teuml ndodhin por shkaktojneuml pasoja
teuml meumldha
Neuml ateuml drejtim eumlshteuml edhe qeumlllimi i keumltij studimi
teuml politikave publike peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen
e sistemit teuml menaxhimit me kriza dhe teuml japeuml
rekomandime teuml peumlrshtatshme peumlr zhvillimin e tij
duke rishikuar struktureumln ligjore dhe institucionale
teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza kompetencat e
komunave identifikimin e boshlleumlqeve dhe sfidave
sistemike pasojat e pandemiseuml KOVID-19 neuml
funksionimin e komunave ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin e krizave si dhe
rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga rajoni i Ballkanit
Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky dokument bashkon
neuml njeuml vend aspektet e ndryshme teuml funksionimit
teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si dhe sfidat
peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli kriza
pandemike e KOVID-19
Si pasojeuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese teuml
konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
thelbeumlsore ose sistematike teuml menaxhimit me kriza
dhe mbrojtje dhe shpeumltim Neuml kontekstin e peumlrgjigjes
ndaj pandemiseuml KOVID-19 sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur neuml koheumln e duhur veccedilaneumlrisht
neuml nivel lokal dhe ka vazhduar teuml funksionojeuml neuml
kushte teuml reja peumlrmes organizimit teuml trupave teuml
eksperteumlve-operativeuml masa dhe aktivitete peumlr
peumlrgjigje ndaj pandemiseuml komunikim dhe informim
publik peumlr qytetareumlt dhe ndihmeuml dhe mbeumlshtetje peumlr
meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe me teuml
njeumljtat sfida dhe mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri
dhe praktika teuml mira Duke pasur parasysh faktin
qeuml krizat dhe katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e
5
6
nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml
dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit
peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe
katastrofave
Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra
gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike
teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml
mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i
funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me
meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj
pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e
vazhdueshme
bull Reforma e sistemit 10 - Reforma
sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe
keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme
bull Reforma sistemore 20 - Reforma
sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve
dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut
pandemik kuptimin e katastrofave
komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe
sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e
zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur
ARMBPV
BESGjIGV
QRKMKSHQ
DMSHLMK
TIKEJL ZRKRMV
QRMKOBSH
SMKNjTZ
KDUNDP
KBQMK
BB
Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank
7
SHKURTESA _
PEumlRMBAJTJA _
8
571010111313
1414151516171919
21
2424253031
32
3234343639394142
44
49
50
REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
9
1 HYRJE _
11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza
Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u
karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml
dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml
Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe
gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml
ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet
e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-
ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik
i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri
i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet
zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose
janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik
etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr
shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml
shoqeumlrive dhe komuniteteve
E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar
njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e
rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin
dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml
peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit
teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve
ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh
peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale
Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit
2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me
shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne
dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil
e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml
katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike
peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe
kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme
ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe
teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml
gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si
pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem
i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe
vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml
larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml
peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml
disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si
dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml
masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml
Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet
ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml
seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr
Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet
e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e
Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln
peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza
dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi
- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila
neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml
re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet
meuml voneuml neuml tekst
1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
Ky publikim financohet nga UK aid nga Qeveria e Mbreteumlriseuml seuml Bashkuar Qeumlndrimet e peumlrmendura nuk
pasqyrojneuml domosdoshmeumlrisht pikeumlpamjet dhe politikat zyrtare teuml Qeveriseuml Britanike
Impresum _
Titull STUDIM PEumlR POLITIKA PUBLIKE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA
Autor Vasko Popovski
Botues Instituti peumlr Demokraci Societas Civilis - Shkup
Peumlrkthimi Vjosa Taipi
Dizajni Matea Shumkovska
Publikimi mund teuml shkarkohet falas neumlhttpsidscsorgmkmk
4
CIP - Каталогизација во публикацијаНационална и универзитетска библиотека bdquoСв Климент Охридскиldquo Скопје
6148350773(4977)35135075(4977)35135075(4977-1922)
POPOVSKI Vasko Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza Vasko Popovski [peumlrkthimi Vjosa Taipi] - Shkup Instituti peumlr Demokraci SocietasCivilis 2021 - 32 стр табели 30 см
Фусноти кон текстот
ISBN 978-608-266-011-0
а) Центар за справување со кризи -- Оперативни процедури -- Македонијаб) Јавна политика -- Управување со кризи -- Македонија в) Управување сокризи -- Соработка -- Соседни земји
COBISSMK-ID 53540869
REZYME _
Sistemi peumlr menaxhim me kriza eumlshteuml i organizuar
dhe realizohet peumlr parandalimin paralajmeumlrim teuml
hersheumlm dhe menaxhimin e krizave qeuml paraqesin
rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve
dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar nga katastrofa
natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe keumlrceumlnime teuml
tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues
dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml pjese teuml saj
peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes
seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Neuml
ekzistenceumln e saj teuml deritanishme eumlshteuml imponuar
si njeuml nga sistemet kryesore neuml segmentin e siguriseuml
neuml vend ndeumlrsa Qendra peumlr Menaxhim me Kriza
eumlshteuml institucion i njohur neuml kontekst rajonal qeuml
zbaton me sukses planet dhe qeumlllimet e peumlrcaktuara
duke kontribuar neuml rritjen e rezistenceumls seuml shtetit dhe
njeumlsive lokale Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura janeuml
zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen sipas
planeve Shfaqja e pandemiseuml me KOVID-19 si rrezik
i ri dhe sistemik imponon neuml meumlnyreuml ploteumlsuese
nevojeumln peumlr zhvillim teuml meumltejsheumlm transformim
teuml menaxhimit me kriza neuml meumlnyreuml qeuml teuml sigurojeuml
parandalim dhe gatishmeumlri peumlr trajtimin e krizave
dhe fatkeqeumlsive komplekse dhe ngjarjeve qeuml janeuml
mundeumlsi e vogeumll teuml ndodhin por shkaktojneuml pasoja
teuml meumldha
Neuml ateuml drejtim eumlshteuml edhe qeumlllimi i keumltij studimi
teuml politikave publike peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen
e sistemit teuml menaxhimit me kriza dhe teuml japeuml
rekomandime teuml peumlrshtatshme peumlr zhvillimin e tij
duke rishikuar struktureumln ligjore dhe institucionale
teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza kompetencat e
komunave identifikimin e boshlleumlqeve dhe sfidave
sistemike pasojat e pandemiseuml KOVID-19 neuml
funksionimin e komunave ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin e krizave si dhe
rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga rajoni i Ballkanit
Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky dokument bashkon
neuml njeuml vend aspektet e ndryshme teuml funksionimit
teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si dhe sfidat
peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli kriza
pandemike e KOVID-19
Si pasojeuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese teuml
konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
thelbeumlsore ose sistematike teuml menaxhimit me kriza
dhe mbrojtje dhe shpeumltim Neuml kontekstin e peumlrgjigjes
ndaj pandemiseuml KOVID-19 sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur neuml koheumln e duhur veccedilaneumlrisht
neuml nivel lokal dhe ka vazhduar teuml funksionojeuml neuml
kushte teuml reja peumlrmes organizimit teuml trupave teuml
eksperteumlve-operativeuml masa dhe aktivitete peumlr
peumlrgjigje ndaj pandemiseuml komunikim dhe informim
publik peumlr qytetareumlt dhe ndihmeuml dhe mbeumlshtetje peumlr
meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe me teuml
njeumljtat sfida dhe mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri
dhe praktika teuml mira Duke pasur parasysh faktin
qeuml krizat dhe katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e
5
6
nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml
dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit
peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe
katastrofave
Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra
gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike
teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml
mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i
funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me
meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj
pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e
vazhdueshme
bull Reforma e sistemit 10 - Reforma
sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe
keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme
bull Reforma sistemore 20 - Reforma
sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve
dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut
pandemik kuptimin e katastrofave
komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe
sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e
zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur
ARMBPV
BESGjIGV
QRKMKSHQ
DMSHLMK
TIKEJL ZRKRMV
QRMKOBSH
SMKNjTZ
KDUNDP
KBQMK
BB
Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank
7
SHKURTESA _
PEumlRMBAJTJA _
8
571010111313
1414151516171919
21
2424253031
32
3234343639394142
44
49
50
REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
9
1 HYRJE _
11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza
Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u
karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml
dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml
Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe
gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml
ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet
e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-
ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik
i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri
i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet
zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose
janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik
etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr
shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml
shoqeumlrive dhe komuniteteve
E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar
njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e
rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin
dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml
peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit
teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve
ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh
peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale
Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit
2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me
shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne
dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil
e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml
katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike
peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe
kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme
ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe
teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml
gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si
pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem
i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe
vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml
larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml
peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml
disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si
dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml
masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml
Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet
ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml
seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr
Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet
e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e
Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln
peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza
dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi
- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila
neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml
re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet
meuml voneuml neuml tekst
1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
Impresum _
Titull STUDIM PEumlR POLITIKA PUBLIKE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA
Autor Vasko Popovski
Botues Instituti peumlr Demokraci Societas Civilis - Shkup
Peumlrkthimi Vjosa Taipi
Dizajni Matea Shumkovska
Publikimi mund teuml shkarkohet falas neumlhttpsidscsorgmkmk
4
CIP - Каталогизација во публикацијаНационална и универзитетска библиотека bdquoСв Климент Охридскиldquo Скопје
6148350773(4977)35135075(4977)35135075(4977-1922)
POPOVSKI Vasko Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza Vasko Popovski [peumlrkthimi Vjosa Taipi] - Shkup Instituti peumlr Demokraci SocietasCivilis 2021 - 32 стр табели 30 см
Фусноти кон текстот
ISBN 978-608-266-011-0
а) Центар за справување со кризи -- Оперативни процедури -- Македонијаб) Јавна политика -- Управување со кризи -- Македонија в) Управување сокризи -- Соработка -- Соседни земји
COBISSMK-ID 53540869
REZYME _
Sistemi peumlr menaxhim me kriza eumlshteuml i organizuar
dhe realizohet peumlr parandalimin paralajmeumlrim teuml
hersheumlm dhe menaxhimin e krizave qeuml paraqesin
rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve
dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar nga katastrofa
natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe keumlrceumlnime teuml
tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues
dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml pjese teuml saj
peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes
seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Neuml
ekzistenceumln e saj teuml deritanishme eumlshteuml imponuar
si njeuml nga sistemet kryesore neuml segmentin e siguriseuml
neuml vend ndeumlrsa Qendra peumlr Menaxhim me Kriza
eumlshteuml institucion i njohur neuml kontekst rajonal qeuml
zbaton me sukses planet dhe qeumlllimet e peumlrcaktuara
duke kontribuar neuml rritjen e rezistenceumls seuml shtetit dhe
njeumlsive lokale Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura janeuml
zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen sipas
planeve Shfaqja e pandemiseuml me KOVID-19 si rrezik
i ri dhe sistemik imponon neuml meumlnyreuml ploteumlsuese
nevojeumln peumlr zhvillim teuml meumltejsheumlm transformim
teuml menaxhimit me kriza neuml meumlnyreuml qeuml teuml sigurojeuml
parandalim dhe gatishmeumlri peumlr trajtimin e krizave
dhe fatkeqeumlsive komplekse dhe ngjarjeve qeuml janeuml
mundeumlsi e vogeumll teuml ndodhin por shkaktojneuml pasoja
teuml meumldha
Neuml ateuml drejtim eumlshteuml edhe qeumlllimi i keumltij studimi
teuml politikave publike peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen
e sistemit teuml menaxhimit me kriza dhe teuml japeuml
rekomandime teuml peumlrshtatshme peumlr zhvillimin e tij
duke rishikuar struktureumln ligjore dhe institucionale
teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza kompetencat e
komunave identifikimin e boshlleumlqeve dhe sfidave
sistemike pasojat e pandemiseuml KOVID-19 neuml
funksionimin e komunave ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin e krizave si dhe
rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga rajoni i Ballkanit
Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky dokument bashkon
neuml njeuml vend aspektet e ndryshme teuml funksionimit
teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si dhe sfidat
peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli kriza
pandemike e KOVID-19
Si pasojeuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese teuml
konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
thelbeumlsore ose sistematike teuml menaxhimit me kriza
dhe mbrojtje dhe shpeumltim Neuml kontekstin e peumlrgjigjes
ndaj pandemiseuml KOVID-19 sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur neuml koheumln e duhur veccedilaneumlrisht
neuml nivel lokal dhe ka vazhduar teuml funksionojeuml neuml
kushte teuml reja peumlrmes organizimit teuml trupave teuml
eksperteumlve-operativeuml masa dhe aktivitete peumlr
peumlrgjigje ndaj pandemiseuml komunikim dhe informim
publik peumlr qytetareumlt dhe ndihmeuml dhe mbeumlshtetje peumlr
meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe me teuml
njeumljtat sfida dhe mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri
dhe praktika teuml mira Duke pasur parasysh faktin
qeuml krizat dhe katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e
5
6
nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml
dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit
peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe
katastrofave
Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra
gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike
teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml
mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i
funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me
meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj
pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e
vazhdueshme
bull Reforma e sistemit 10 - Reforma
sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe
keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme
bull Reforma sistemore 20 - Reforma
sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve
dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut
pandemik kuptimin e katastrofave
komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe
sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e
zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur
ARMBPV
BESGjIGV
QRKMKSHQ
DMSHLMK
TIKEJL ZRKRMV
QRMKOBSH
SMKNjTZ
KDUNDP
KBQMK
BB
Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank
7
SHKURTESA _
PEumlRMBAJTJA _
8
571010111313
1414151516171919
21
2424253031
32
3234343639394142
44
49
50
REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
9
1 HYRJE _
11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza
Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u
karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml
dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml
Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe
gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml
ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet
e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-
ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik
i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri
i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet
zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose
janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik
etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr
shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml
shoqeumlrive dhe komuniteteve
E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar
njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e
rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin
dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml
peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit
teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve
ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh
peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale
Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit
2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me
shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne
dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil
e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml
katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike
peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe
kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme
ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe
teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml
gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si
pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem
i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe
vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml
larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml
peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml
disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si
dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml
masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml
Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet
ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml
seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr
Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet
e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e
Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln
peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza
dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi
- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila
neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml
re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet
meuml voneuml neuml tekst
1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
REZYME _
Sistemi peumlr menaxhim me kriza eumlshteuml i organizuar
dhe realizohet peumlr parandalimin paralajmeumlrim teuml
hersheumlm dhe menaxhimin e krizave qeuml paraqesin
rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve
dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar nga katastrofa
natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe keumlrceumlnime teuml
tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues
dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml pjese teuml saj
peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes
seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Neuml
ekzistenceumln e saj teuml deritanishme eumlshteuml imponuar
si njeuml nga sistemet kryesore neuml segmentin e siguriseuml
neuml vend ndeumlrsa Qendra peumlr Menaxhim me Kriza
eumlshteuml institucion i njohur neuml kontekst rajonal qeuml
zbaton me sukses planet dhe qeumlllimet e peumlrcaktuara
duke kontribuar neuml rritjen e rezistenceumls seuml shtetit dhe
njeumlsive lokale Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura janeuml
zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen sipas
planeve Shfaqja e pandemiseuml me KOVID-19 si rrezik
i ri dhe sistemik imponon neuml meumlnyreuml ploteumlsuese
nevojeumln peumlr zhvillim teuml meumltejsheumlm transformim
teuml menaxhimit me kriza neuml meumlnyreuml qeuml teuml sigurojeuml
parandalim dhe gatishmeumlri peumlr trajtimin e krizave
dhe fatkeqeumlsive komplekse dhe ngjarjeve qeuml janeuml
mundeumlsi e vogeumll teuml ndodhin por shkaktojneuml pasoja
teuml meumldha
Neuml ateuml drejtim eumlshteuml edhe qeumlllimi i keumltij studimi
teuml politikave publike peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen
e sistemit teuml menaxhimit me kriza dhe teuml japeuml
rekomandime teuml peumlrshtatshme peumlr zhvillimin e tij
duke rishikuar struktureumln ligjore dhe institucionale
teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza kompetencat e
komunave identifikimin e boshlleumlqeve dhe sfidave
sistemike pasojat e pandemiseuml KOVID-19 neuml
funksionimin e komunave ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin e krizave si dhe
rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga rajoni i Ballkanit
Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky dokument bashkon
neuml njeuml vend aspektet e ndryshme teuml funksionimit
teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si dhe sfidat
peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli kriza
pandemike e KOVID-19
Si pasojeuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese teuml
konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
thelbeumlsore ose sistematike teuml menaxhimit me kriza
dhe mbrojtje dhe shpeumltim Neuml kontekstin e peumlrgjigjes
ndaj pandemiseuml KOVID-19 sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur neuml koheumln e duhur veccedilaneumlrisht
neuml nivel lokal dhe ka vazhduar teuml funksionojeuml neuml
kushte teuml reja peumlrmes organizimit teuml trupave teuml
eksperteumlve-operativeuml masa dhe aktivitete peumlr
peumlrgjigje ndaj pandemiseuml komunikim dhe informim
publik peumlr qytetareumlt dhe ndihmeuml dhe mbeumlshtetje peumlr
meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe me teuml
njeumljtat sfida dhe mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri
dhe praktika teuml mira Duke pasur parasysh faktin
qeuml krizat dhe katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e
5
6
nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml
dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit
peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe
katastrofave
Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra
gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike
teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml
mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i
funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me
meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj
pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e
vazhdueshme
bull Reforma e sistemit 10 - Reforma
sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe
keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme
bull Reforma sistemore 20 - Reforma
sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve
dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut
pandemik kuptimin e katastrofave
komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe
sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e
zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur
ARMBPV
BESGjIGV
QRKMKSHQ
DMSHLMK
TIKEJL ZRKRMV
QRMKOBSH
SMKNjTZ
KDUNDP
KBQMK
BB
Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank
7
SHKURTESA _
PEumlRMBAJTJA _
8
571010111313
1414151516171919
21
2424253031
32
3234343639394142
44
49
50
REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
9
1 HYRJE _
11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza
Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u
karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml
dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml
Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe
gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml
ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet
e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-
ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik
i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri
i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet
zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose
janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik
etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr
shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml
shoqeumlrive dhe komuniteteve
E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar
njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e
rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin
dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml
peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit
teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve
ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh
peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale
Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit
2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me
shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne
dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil
e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml
katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike
peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe
kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme
ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe
teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml
gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si
pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem
i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe
vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml
larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml
peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml
disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si
dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml
masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml
Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet
ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml
seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr
Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet
e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e
Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln
peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza
dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi
- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila
neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml
re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet
meuml voneuml neuml tekst
1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
6
nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml
dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit
peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe
katastrofave
Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra
gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike
teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml
mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i
funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me
meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj
pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e
vazhdueshme
bull Reforma e sistemit 10 - Reforma
sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe
keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme
bull Reforma sistemore 20 - Reforma
sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve
dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut
pandemik kuptimin e katastrofave
komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe
sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e
zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur
ARMBPV
BESGjIGV
QRKMKSHQ
DMSHLMK
TIKEJL ZRKRMV
QRMKOBSH
SMKNjTZ
KDUNDP
KBQMK
BB
Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank
7
SHKURTESA _
PEumlRMBAJTJA _
8
571010111313
1414151516171919
21
2424253031
32
3234343639394142
44
49
50
REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
9
1 HYRJE _
11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza
Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u
karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml
dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml
Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe
gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml
ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet
e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-
ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik
i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri
i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet
zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose
janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik
etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr
shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml
shoqeumlrive dhe komuniteteve
E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar
njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e
rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin
dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml
peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit
teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve
ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh
peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale
Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit
2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me
shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne
dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil
e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml
katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike
peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe
kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme
ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe
teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml
gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si
pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem
i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe
vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml
larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml
peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml
disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si
dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml
masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml
Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet
ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml
seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr
Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet
e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e
Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln
peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza
dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi
- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila
neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml
re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet
meuml voneuml neuml tekst
1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
ARMBPV
BESGjIGV
QRKMKSHQ
DMSHLMK
TIKEJL ZRKRMV
QRMKOBSH
SMKNjTZ
KDUNDP
KBQMK
BB
Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank
7
SHKURTESA _
PEumlRMBAJTJA _
8
571010111313
1414151516171919
21
2424253031
32
3234343639394142
44
49
50
REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
9
1 HYRJE _
11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza
Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u
karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml
dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml
Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe
gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml
ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet
e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-
ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik
i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri
i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet
zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose
janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik
etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr
shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml
shoqeumlrive dhe komuniteteve
E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar
njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e
rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin
dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml
peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit
teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve
ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh
peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale
Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit
2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me
shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne
dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil
e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml
katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike
peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe
kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme
ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe
teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml
gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si
pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem
i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe
vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml
larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml
peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml
disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si
dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml
masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml
Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet
ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml
seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr
Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet
e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e
Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln
peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza
dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi
- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila
neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml
re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet
meuml voneuml neuml tekst
1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
PEumlRMBAJTJA _
8
571010111313
1414151516171919
21
2424253031
32
3234343639394142
44
49
50
REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
9
1 HYRJE _
11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza
Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u
karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml
dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml
Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe
gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml
ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet
e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-
ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik
i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri
i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet
zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose
janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik
etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr
shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml
shoqeumlrive dhe komuniteteve
E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar
njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e
rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin
dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml
peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit
teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve
ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh
peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale
Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit
2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me
shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne
dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil
e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml
katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike
peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe
kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme
ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe
teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml
gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si
pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem
i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe
vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml
larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml
peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml
disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si
dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml
masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml
Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet
ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml
seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr
Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet
e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e
Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln
peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza
dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi
- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila
neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml
re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet
meuml voneuml neuml tekst
1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
9
1 HYRJE _
11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza
Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u
karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml
dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml
Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe
gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml
ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet
e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-
ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik
i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri
i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet
zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose
janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik
etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr
shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml
shoqeumlrive dhe komuniteteve
E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar
njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e
rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin
dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml
peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit
teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve
ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh
peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale
Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit
2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me
shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne
dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil
e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml
katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike
peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe
kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme
ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe
teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml
gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si
pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem
i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe
vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml
larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml
peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml
disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si
dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml
masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml
Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet
ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml
seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr
Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet
e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e
Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln
peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza
dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi
- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila
neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml
re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet
meuml voneuml neuml tekst
1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
1 HYRJE _
11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza
Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u
karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml
dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml
Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe
gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml
ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet
e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-
ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik
i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri
i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet
zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose
janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik
etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr
shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml
shoqeumlrive dhe komuniteteve
E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar
njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e
rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin
dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml
peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit
teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve
ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh
peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale
Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit
2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me
shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne
dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil
e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml
katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike
peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe
kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme
ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe
teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml
gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si
pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem
i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe
vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml
larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml
peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml
disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si
dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml
masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml
Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet
ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml
seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr
Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet
e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e
Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln
peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza
dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi
- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila
neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml
re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet
meuml voneuml neuml tekst
1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut
Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml
ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara
nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje
thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml
motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz
dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml
meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh
dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u
rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln
dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin
meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i
peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml
2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021
dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave
teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e
rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml
shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete
Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml
vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se
rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat
ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj
ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete
rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia
KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml
madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr
vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml
1234567891011121314151617
2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017
202021
1122001812003172004462004112005
482005172007
8122008112012
24220132812201420320153820156820161192016512017
2622020 ndash 2622021
15215 1 1211 7
22 5
3111
4000
100000
2000
10000003000051004911
8800100000
211633582
2220
101214
3000
35000870005000010000
3700000
11111112111122223
2
Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave
Popullsia totale e prekur
Deumlmitotal
(000 $)Burimi
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
StuhiPeumlrmbytje
Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytje
Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje
TeumlrmetTemperatura ekstreme
Pandemia KOVID-19
Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml
Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml
ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml
meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve
teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme
teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml
peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml
vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml
shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh
gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe
ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml
njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml
ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm
neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe
komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml
dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve
Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml
shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml
ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml
dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet
dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull
gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml
papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga
fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se
800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike
4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt
peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale
e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml
KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet
dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e
Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht
zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij
social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml
komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave
meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej
Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln
globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16
trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri
neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml
distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim
peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil
mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet
e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml
dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml
Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza
po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel
lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar
i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit
peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat
dhe katastrofat
12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
13 Studim i politikave publike
14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike
peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit
me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe
kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls
seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe
parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike
qeuml janeuml baza e keumltij procesi
Relevanca
Peumlrgjigje
Efektiviteti
Ndikimi
Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet
Parametra Peumlrshkrim
Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve
Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19
Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura
Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt
Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga
rajoni i Ballkanit Pereumlndimor
Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike
13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale
Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja
Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera
Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj
Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj
Katastrofa tekniko-teknologjike
Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt
Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor
2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _
21 Hyrje
LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton
qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)
eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml
parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe
menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr
teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe
kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore
dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml
keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe
sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml
cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml
lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi
i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin
mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e
situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave
zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
menaxhimin me kriza
Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes
seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i
keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji
peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi
1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml
Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje
gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve
dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke
siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe
rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale
Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7
7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori
14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt
22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza
Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml
lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml
poshteuml
bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml
Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i
referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza
por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml
procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje
teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls
natyrore ose epidemiseuml
bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes
Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet
neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe
mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e
menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe
institucional
bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me
ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe
2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit
peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe
funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi
i burimeve komunikimi koordinimi dhe
bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml
siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe
financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen
me sistemin peumlr menaxhim me kriza
bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml
fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret
dhe aktet e tjera10
23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza
Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml
vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim
efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml
situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe
neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime
dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me
kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon
Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra
peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml
LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza
peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore
dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi
Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -
ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe
Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet
publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund
teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me
ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat
joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media
dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml
parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm
dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me
kontrateuml neumln kushte teuml caktuara
15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut
Komiteti Drejtues
Grupi peumlr vlereumlsim
Shtabet Rajonale
Subjekte teuml tjera teuml SMK
Mbikeumlqurje parlamentare
Qendra peumlr menaxhim me kriza
Shtabet Rajonale
Shtabi Kryesor
Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza jepen neuml Shtojca 1
24 Kriza dhe gjendja e krizeumls
Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml
fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat
dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit
peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria
e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml
menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml
disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik
2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e
vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml
gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret
ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin
e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr
pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml
neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln
e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml
mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml
vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml
njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml
dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e
Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e
forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln
kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm
teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo
gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml
nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr
tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml
fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize
30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr
Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml
teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml
11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9
Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1
16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore
25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020
shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit
dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga
Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor
2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit
12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe
menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml
rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme
teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml
u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml
popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale
burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml
kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat
e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe
gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim
janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e
menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent
eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml
e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml
gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe
qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja
dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml
veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet
dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen
lokale neuml nenin 22
Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm
i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml
qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin
e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto
aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit
teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare
ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria
peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr
koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe
reagimit ndaj rreziqeve sup14
Burimi LMK (2905) nen 3031
Gjendja e krizeumls
bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln
sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose
njeuml pjese teuml saj
bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml
bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit
bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr
vendimmarrje
17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi
me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve
peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore
dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e
mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit
dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin
e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza
ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana
tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml
realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave
teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml
ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml
mekanizeumlm i ploteuml operacional
18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _
31 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml
pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19
si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar
2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte
kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u
regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar
ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4
teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -
transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml
lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar
gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml
humbeumln betejeumln me seumlmundjen
Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15
sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt
19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale
peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit
teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit
me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml
pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls
Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14
prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata
eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml
pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml
e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml
18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr
shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme
parlamentare neuml korrik
Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln
hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes
seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi
sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml
ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml
sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull
u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i
leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe
festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe
fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje
publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale
teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml
dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor
dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria
meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml
territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml
Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml
sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr
koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml
20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19
neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e
kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr
momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr
qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka
ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe
globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte
bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket
financimit teuml komunave neuml vend pandemia
prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe
shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve
komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml
ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin
e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020
krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e
taksave lokale licencave lejeve tarifave
etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr
teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe
neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje
teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse
investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe
teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit
teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon
faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten
situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet
peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml
duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e
vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth
fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls
seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe
meuml tej
bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -
Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve
peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml
sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat
e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr
veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve
komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe
me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke
marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike
ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr
trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml
kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave
publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi
i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga
marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml
vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime
teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti
teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin
e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit
teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt
peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml
komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml
karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve
peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare
ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml
cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml
karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga
seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan
brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj
krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese
ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi
iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore
duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe
mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit
jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve
ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban
ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik
lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve
sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33
21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml
dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe
rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka
sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr
njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit
teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike
dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura
sportet dhe rekreacioni
bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18
ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml
sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml
menaxhimin me kriza dhe mbrojtje
dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga
katastrofa Megjitheumlse koordinimi i
peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml
nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore
seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe
meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor
Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml
e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml
realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml
territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml
masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar
masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml
zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin
ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml
qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml
normalisht Duke pasur parasysh se sistemi
edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u
ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai
aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml
improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin
e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi
meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe
u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme
Peumlr shembull autoritetet dhe organet
kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e
funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer
me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml
puneumls u implementuan aktivitete masive
peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike
dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u
aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e
rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane
operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u
rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml
komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml
koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim
teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml
peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga
pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen
sigurimin e parandalimit dhe vendosjen
e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike
Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave
ekzistuese koordinimi komunikimi
dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund
teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin
lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv
peumlrfshireuml parimin e transparenceumls
peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml
informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e
interesuara dhe publikun
sup18 Ibid pp 14 -15
22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml
boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e
shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik
mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis
menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale
peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml
pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln
neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls
seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos
shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls
seuml komuneumls
Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt
Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve
peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml
reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente
23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _
41 Hyrje
Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr
Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike
teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet
e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan
nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe
dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat
praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe
eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar
Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit
me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e
ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml
menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas
dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e
hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen
ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e
Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e
saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon
zbatimin e reformave sistematike Respektivisht
bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml
reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe
sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes
riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve
operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto
segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml
shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave
Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes
seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e
koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml
realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19
Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e
planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021
analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me
rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml
unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse
sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49
24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza
sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt
bull Korniza moderne strategjike dhe normative
eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -
Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml
eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme
nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e
rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga
fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln
Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml
eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare
dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri
neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml
vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030
(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje
peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse
neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim
me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit
teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por
peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u
peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial
dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk
u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik
teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml
neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve
moderne dhe krizave dhe katastrofave
komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml
shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk
ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml
keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml
miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml
qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit
neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe
rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard
multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale
Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr
NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut
nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml
shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls
ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha
para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga
Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml
tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml
qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja
ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato
ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne
neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke
pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e
Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit
teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh
reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe
katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet
peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik
dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml
pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml
mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi
e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces
gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls
ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e
rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit
pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga
ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e
njeuml sistemi meuml elastik
25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml
krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit
me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe
gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me
sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe
ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja
e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml
vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe
koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml
pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln
e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet
e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit
neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml
peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml
dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur
neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor
peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe
refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot
peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml
komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml
periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml
pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml
krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr
peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme
ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre
ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre
ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml
menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e
Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e
teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin
e menaxhimit me kriza
Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml
kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar
neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml
parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore
peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe
shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml
krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim
gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut
nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml
vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr
Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht
teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e
rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml
u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml
me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet
neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit
2016 u formuan tre grupe koordinuese
ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen
e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin
Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua
Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml
siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me
parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e
koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml
nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe
drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml
madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln
e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e
KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml
e ngjashme
21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt
26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74
Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml
krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta
qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet
e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr
formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml
Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen
me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit
Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e
pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit
me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa nga shumica e aneumltareumlve
peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe
afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve
kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe
rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave
mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet
e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml
fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml
Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga
peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit
201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe
kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese
neuml trupa operative komanduese por teuml
jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ
neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme
teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls
seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml
peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si
dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin
dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave
ose jo mbi funksionimin e sistemit
bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit
teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe
sektoriale programe dhe plane neuml nivelin
kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat
meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi
i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln
e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml
Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe
keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml
lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e
ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike
dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml
ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml
TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin
analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml
nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e
komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit
dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml
kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml
identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme
teuml dokumenteve strategjike zhvillimore
programore dhe dokumentet e planifikimit
neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta
eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml
vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK
i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave
veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu
jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml
komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml
ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln
e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si
mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut
nga katastrofa neuml programet strategjike
dhe zhvillimore dhe fushat e komunave
me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar
neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut
Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin
nacional ku subjekteve kompetente u
jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen
27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana
tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml
njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml
sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml
qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml
rrezikuar merren parasysh dhe adresohen
neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush
nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml
zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one
behindrdquosup26
bull Mungesa e rregullimit normativ teuml
segmentit profesional-operativ teuml
menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat
neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml
menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit
peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml
themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml
shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale
teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga
ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml
teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse
reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose
keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare
dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre
veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si
pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky
segment eksperto-operativ qeuml menaxhon
aspektin operacional teuml menaxhimit me
kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml
dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml
stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje
neuml koheuml efikase dhe efektive
bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim
me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -
Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar
mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe
nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92
e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me
Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave
teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27
Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me
kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse
peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml
segmentet e parandalimit menaxhimit dhe
rivitalizimit shpenzimet e parashikuara
mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr
alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi
ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml
peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr
shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten
burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat
dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen
gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik
bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml
rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin
toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml
kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe
mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas
krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml
vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur
parasysh kompleksitetin e krizave dhe
katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin
e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore
eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte
normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen
e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml
shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe
transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku
ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti
rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale
bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr
qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr
paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen
neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr
menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe
sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja
28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
informimit teuml popullateumls Megjithateuml
sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk
eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr
njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren
parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml
neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje
katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara
peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm
neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml
rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete
individuale qeuml nuk njihen nga sistemi
Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml
meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit
teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat
e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve
peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara
bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza
- komunat si first preventers amp first
responders ndash Menaxhimi me kriza
eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa
mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml
e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i
kompetencave qendrore si dhe vendosja
e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml
komunat teuml keneuml mekanizma burime
dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin
reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml
kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe
transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme
financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml
meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe
efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe
me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln
e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes
pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml
efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje
pandemike multi-sektoriale madje
edhe para se teuml iniciohej mekanizmi
i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e
kompetencave lokale dhe burimeve dhe
kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml
komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm
eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe
financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe
aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls
Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal
neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr
peumlrmbushjen e detyrimeve minimale
peumlr zbatimin e kompetencave ose
masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta
Duke pasur parasysh faktin se rreziqet
nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml
e nevojshme teuml zgjerohet segmenti
i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml
aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu
edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme
peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin
dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e
profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr
komunat e caktuara Kornizat ekzistuese
peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk
janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar
29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza
Pikat e forta Sfidat
Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi
Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente
30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza
bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi
nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e
kornizeumls strategjike dhe normative duke
miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim
neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve
pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore
bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka
njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e
nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e
eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me
kriza dhe siguron komunikim koordinim
dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml
parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase
dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave
bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive
dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin
e pandemive dhe krizave komplekse
sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me
kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me
kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar
mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit
si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve
bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet
teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat
komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin
gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin
elastik
bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe
keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml
qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml
e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin
por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha
peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe
komuniteteve
bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml
njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza
dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj
ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e
nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore
dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e
ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes
decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml
peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe
zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa
31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _
51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor
Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga
katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe
ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin
kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format
e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim
i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml
Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e
reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat
paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml
Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar
peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale
peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga
katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe
meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj
fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml
departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese
peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk
eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml
Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet
post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls
Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet
peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa
rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik
dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje
teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon
meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml
tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml
se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e
zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes
mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me
kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem
i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e
organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr
sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga
vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga
shtyllat e siguriseuml moderne
32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore
teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq
kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3
bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhimin me gjendje
emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen
Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e
Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml
organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli
i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe
Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat
e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe
niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve
teuml komunave komuniteteve lokale dhe
komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit
me gjendje emergjente)
bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi
peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i
rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje
me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit
dhe sistemin politik dhe kompetencat
themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin
e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe
Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile
Republika Srpska (Drejtoria Republikane
peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko
(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana
tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor
qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr
Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria
e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe
Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml
peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml
menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml
jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe
nuk ka burime operacionale (ngjashme
si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml
entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e
teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln
e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet
kryesore
bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni
kompetent peumlr menaxhim me gjendje
urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me
Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml
Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria
eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit
dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha
Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin
ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike
eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml
nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr
mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes
kryetarit teuml komuneumls administrateumls
komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe
shpeumltim
bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje
ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht
sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml
pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare
dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon
subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe
lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave
teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml
jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve
teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent
peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave
neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria
peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e
peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria
33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml
mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e
zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe
organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat
dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml
tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome
e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile
ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml
forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit
dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml
jashteumlzakonshme
bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni
kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml
Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel
kombeumltar kjo Drejtori siguron
integrimin dhe koordinimin
e sistemit neuml realizimin e
kompetencave nga segmenti
i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe
reagimin operacional peumlrmes
njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml
vendosura neuml nivel rajonal Neuml
nivelin lokal kryetari i komuneumls
eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml
burimet sipas dokumentacionit
peumlrkateumls teuml planifikimit
52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19
521 Pasqyreuml e shkurteumlr
Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet
teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low
probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml
njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon
duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor
duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm
ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve
me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe
teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln
e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin
qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml
madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe
zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml
rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin
e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga pandemia
Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes
neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml
Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja
e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit
teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars
2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml
teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln
meuml poshteuml
34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29
sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt
123456
ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi
107 167132 13869 213
103 200459 25975 833
1 7965 0961 5893 1444 443999
6 9213 8202 8763 50222 6192 859
13089277410642
2
Vendi Gjithsej teuml
seumlmureumlGjithsej teuml
vdekur
Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve
teuml fundit
Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml
fundit
Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468
Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit
Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30
Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar
eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml
rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013
persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197
e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes
neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
Maqedonia e Veruit
BeH
Serbia
Shqipeumlria
Kosova
Mali i Zi
26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020
Shqipeumlria
Kosova
BeH
Maqedonia e Veruit
Serbia
Mali i Zi
14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020
35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml
KOVID-19
Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls
pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon
bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi
BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml
seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e
transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml
familje dhe diskriminimin e grave etj
bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje
ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet
institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj
KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml
dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave
sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml
emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr
menaxhim me rrezikun nga katastrofa
me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e
parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes
nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol
teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit
komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave
kryesore koordinuese teuml formuara meuml
shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml
kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion
burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe
logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls
bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja
adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml
dokumentet e planifikimit strategjik dhe
operacional Prej tyre veteumlm Kosova
ka miratuar strategji kombeumltare peumlr
zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por
nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml
peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga
rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml
caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit
dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml
analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu
mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria
peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat
komplekse
bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml
peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja
e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls
dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml
me kriza teuml tilla mungesa e procedurave
dhe protokolleve mungesa e burimeve
njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa
e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr
parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml
pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve
dhe personelit sheumlndeteumlsor etj
bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe
peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare
peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe
katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet
e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu
siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse
neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq
sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml
mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja
Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe
mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi
i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare
peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar
(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende
teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml
(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve
sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml
pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia
36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve
simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa
natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj
bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi
qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas
njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml
komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml
pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta
dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara
Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml
ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes
lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe
Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml
teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat
meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi
i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare
dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i
komunitetevesup3sup1
bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet
e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml
Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml
kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit
teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt
peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me
publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i
masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur
sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml
rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit
neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar
pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e
sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml
gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan
shtabet komunale peumlr menaxhim me
kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile
etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe
komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me
autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e
sistemeve peumlr reagim
bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e
masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil
janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike
dhe institucioneve prokurimi dhe
shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve
mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr
parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr
kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi
i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme
dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i
publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi
i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe
mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml
e cenueshme teuml qytetareumlve personave
neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml
shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush
nuk duhet teuml lihet
bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln
peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml
kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe
uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet
e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml
keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme
peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave
dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln
e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml
peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat
e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve
neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls
seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj
eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls
kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen
ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi
keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar
mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale
teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit
ekonomik si dhe teuml miratohen masa
dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e
aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e
31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt
37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml
peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml
sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml
rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat
kaneuml pak kompetenca por neuml rast
teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr
zbatimin e politikave dhe masave
lokale sheumlndeteumlsore
38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _
61 Peumlrfundime
Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme
peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore
dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me
kriza kompetencat e komunave identifikimin
e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e
pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave
ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin
e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave
nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky
dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme
teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si
dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli
kriza pandemike e KOVID-19
Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml
i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin
paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave
qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe
jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar
nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe
keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin
kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml
pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e
gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme
Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur
si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e
siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml
kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura
janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen
sipas planeve
Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese
teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar
disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen
neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls
seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml
keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml
strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve
dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln
ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe
peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave
sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e
peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar
neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe
shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave
mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe
dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme
teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml
peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga
aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e
nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse
teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve
dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml
planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml
sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe
politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi
i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve
dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml
Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me
financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha
nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen
7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund
teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml
ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml
zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa
neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm
peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe
katastrofa
Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga
shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr
39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml
e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku
reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet
e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml
edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e
komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml
linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml
Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e
financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml
ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim
dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i
sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur
seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml
veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa
prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit
me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml
koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet
e krijuara duke organizuar trupat eksperto-
operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve
peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe
informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe
mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit
Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit
Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe
me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre
mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika
teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe
katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml
ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml
peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe
rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave
40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
62 Rekomandime
Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza
dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel
kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri
rekomandime si neuml vijim
bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin
e rrezikut nga katastrofa me miratimin e
strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale
qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e
rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe
do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr
modernizimin e sistemit
bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose
peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin
e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml
rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin
e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me
transformimin e menaxhimit teuml krizave
peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim
dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje
me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak
mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls
peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml
ardhshmeve teuml mundshme
bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-
hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative
bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-
operacionale teuml menaxhimit me kriza
peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml
nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e
burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje
dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr
vendime neuml koheuml dhe efektive
bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen
elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto
peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e
qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur
neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe
katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim
me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml
transformohen dhe zhvillohen pas krizave
dhe katastrofave
bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi
i decentralizimit teuml kompetencave teuml
komunave pasuar nga burimet peumlr
realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim
teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri
neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer
peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me
kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara
komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml
parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml
bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj
pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml
dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit
neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe
zhvillimi i procedurave operacionale dhe
protokolleve
bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht
neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe
aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje
gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik
bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht
neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe
vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me
peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara
qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive
dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal
41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje
Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml
gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe
aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve
imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me
kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa
peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi
i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj
eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml
meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe
sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj
neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale
dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve
peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim
identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml
zhvillimit teuml menaxhimit me kriza
bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i
menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml
funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese
ligjore dhe institucionale duke marreuml
parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra
nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls
ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml
veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml
peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml
sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml
12 muaj
bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml
njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe
pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim
teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie
rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml
transformimin e sistemit do teuml bashkohen
kompetencat e teuml dy institucioneve dhe
pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e
pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku
nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore
Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do
teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit
teuml institucioneve duke pasur parasysh
transformimin e sistemit dhe meuml komplekse
sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml
nga 12 - 24 muaj
bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks
i reformeumls sistemike duke marreuml
parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml
rrezikut pandemik dhe biohazardet duke
peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml
katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin
e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes
peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet
me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt
teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml
kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml
fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls
42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Korniza
Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare
Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln
ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese
Reforma sistemoresipas prioritetit
teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme
Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive
dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj
Meuml pak e pritshme
Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби
RRUGA EZHVILLIMIT
LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT
REFORMASISTEMORE 10
REFORMASISTEMORE 20
seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml
menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml
i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls
ligjore dhe institucionale arsimim dhe
trajnim i personelit dhe pajisje adekuate
me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml
zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml
shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml
funksionimin e sistemit duke pasur
parasysh inovacionet e planifikuara
dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati
kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj
43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _
Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza
bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i
larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml
peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin
Me KD udheumlheq person i caktuar nga
Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit
meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml
sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve
teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit
dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml
Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim
peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr
Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit
si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml
tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls
shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm
Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e
propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml
krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij
aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave
peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls
si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e
rekomandimeve kryesore dhe masa dhe
aktivitete teuml tjera
bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml
teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml
rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml
e Republikeumls dhe propozon masa dhe
aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim
teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen
e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-
ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml
Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe
Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit
drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls
peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr
Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i
Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml
Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml
e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen
peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls
shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit
dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat
rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen
nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues
Kryeministri Presidenti dhe kryetari i
Kuvendit
bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34
eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin
e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi
1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin
ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar
konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin
me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml
peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative
administrative etj) teuml Komitetit Drejtues
dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe
azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha
rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e
Republikeumls propozon masa dhe aktivitete
peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe
sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk
44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me
ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi
i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-
profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve
teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi
kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml
institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD
udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent
neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje
dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls
Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml
peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara
Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori
i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe
Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza
si organe operacionale - profesionale peumlr
menaxhim me aktivitete peumlr parandalim
dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK
2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml
LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit
monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml
dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml
propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe
hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen
qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza
27 qendra rajonale peumlr menaxhim me
kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore
rajonale peumlr menaxhim me kriza
(QKRMK) Shtojca 2
45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza
Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka
kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka
organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln
e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur
parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml
kompetenceuml e centralizuar
bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml
seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera
vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls
duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe
aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime
peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme
nga subjektet e SMK paraqet propozim
te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml
peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e
krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin
e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim
peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr
shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-
seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin
e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls
informon organet kompetente shteteumlrore
dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara
me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml
neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin
e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml
krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls
seuml krizeumls
bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml
administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml
peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml
rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml
peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml
marrjen e masave peumlr funksionimin
e duhur neuml gjendje krize planifikimin
dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet
e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe
rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve
dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml
specifikuara me ligj
bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr
pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast
krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml
peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet
publike institucionet dhe sheumlrbimet
publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml
reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml
krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml
punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime
ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr
parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls
veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre
personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml
rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur
planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml
nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e
kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza
dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh
financimin e aktiviteteve nga burimet
vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve
teuml tjera
46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal
Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe
Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml
peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e
tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e
hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr
vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin
lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml
burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml
neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e
tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit
teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente
rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin
me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit
siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin
peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel
operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr
menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet
peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls
neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me
ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga
peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose
peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-
seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit
dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve
peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe
masave dhe aktiviteteve teuml tjera
Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit
bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml
komuneuml
bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize
neuml territorin e komuneumls
bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit
teuml krizeumls
bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti
Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1
47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz
Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen
mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim
teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore
komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal
lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim
me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe
zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls
Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml
puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza
peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet
e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat
hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet
publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls
seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls
aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave
sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf
teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje
dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion
peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml
planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi
i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore
me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe
organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e
deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat
dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi
specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe
mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale
dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde
teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe
bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim
me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36
48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
1
2
3
4
8
5
6
7
RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP
GAZI BABA
KARPOSH
KISELLA VODA
QENDEumlR
CcedilAIR
MANASTIR
PRILEP
KRUSHEVEumlDEMIR HISAR
RESNJEuml
VELES
NEGOTINEuml
KAVADAR
KUMANOVEuml
KRIVA PALANKAKRATOVEuml
OHEumlR
STRUGA
DIBEumlR
KEumlRCcedilOVEuml
MAKEDONSKI BROD
STRUMICEuml
VALANDOVEuml
GEVGJELI
RADOVISH
TETOVEuml
GOSTIVAR
SHTIP
BEROVA
DELLCcedilEVEuml
VINICEuml
KOCcedilAN
PROBISHTIPSVETI NIKOLLE
Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden
PetrovecKarposh
Gjorccedile PetrovSaraj
Kisella VodaAerodromSopishte
StudeniccedilanZelenikoveuml
QendeumlrCcedilair
ButelCcediluccediler Sandeveuml
Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrusheveumlDemir Hisar
ResnjeumlVeles
GradskoCcedilashka
NegotineumlDemir Kapija
KavadarRosoman
KumanoveumlLikoveuml
Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka
RankovceKratoveuml
OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr
Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml
ZajasOslomej
VraneshticeumlMakedonski Brod
PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml
Novo SelleumlVallandoveuml
GjevgjeliBogdanci
DojranRadovish
KonccedileTetoveuml
BrvenicaBogovineuml
JegunovceZhelineumlTearce
GostivarVrapccedilisht
Mavroveuml dhe RostusheumlShtip
KarbinciBeroveuml
PehccedileveumlDellccedileveuml
Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan
ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml
ProbistipSveti Nikole
The City of SkopjeGazi Baba
ArachinovoIlinden
PetrovecKarposh
Gorche PetrovSaraj
Kisela VodaAerodrom
SopisteStudenichani
ZelenikovoCentarChairButel
Cucer SandevoShuto Orizari
BitolaMogilaNovaciPrilep
KrivogashtaniDolneni
KrushevoDemir Hisar
ResenVeles
GradskoCaska
NegotinoDemir Kapija
KavadarciRosoman
KumanovoLipkovo
Staro NagoricaneKriva Palanka
RankovceKratovoOhrid
DebarcaStruga
VevcaniDebar
Centar ZhupaKichevo
ZajasOslomej
VranesticaMakedonski Brod
PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo
Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci
DojranRadovishKoncheTetovo
BrvenicaBogovinjeJegunovce
ZhelinoTearce
GostivarVrapchishte
Mavrovo RostuseStip
KarbinciBerovo
PehchevoDelchevo
Makedonska KamenicaVinica
KochaniZrnovci
Cheshinovo ObleshevoProbistip
Sveti Nikole
SHKUP
MANASTIR
VELES
KUMANOVEuml
OHEumlR
STRUMICEuml
TETOVEuml
SHTIP
I SHKUPIT
I PELLAGONISEuml
I VARDARIT
VERI - LINDOR
JUG-PERNDIMOR
JUG - LINDOR
I POLLOGUT
LINDOR
49
SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
50
SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021
51
ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА
1
Republika eShqipeumlriseuml
2
Bosnjeuml dheHercegovineuml
3
Republika eKosoveumls
4
Republika eSerbiseuml
5
Republika eMalit teuml Zi
COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR
Nuk eumlshteuml themeluar
Nuk eumlshteuml themeluar
2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike
2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave
July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara
bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave
bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m
bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse
bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave
bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal
Ministria e Mbrojtjes
Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-
je Urgjente Civile
Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca
Ministria e Puneumlve teuml Brendshme
Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml
Jashteumlzakonshme
Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca
Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza
Informacione rreth projektit _
Informacione rreth IDSCS-euml_
Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim
me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut
synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza
neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml
procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale
peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe
katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet
struktura ligjore dhe institucionale e sistemit
peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml
parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet
dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga
Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls
Britanike neuml Shkup
Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me
projektin kontaktoni
Misha Popoviq Hulumtues i larteuml
mishaidscsorgmk
Marko Pankovski hulumtues
pankovskiidscsorgmk
Sara Janeska hulumtuese e re
saraidscsorgmk
IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton
zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml
drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml
IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare
neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike
participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste
IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet
diversiteteve
Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk
Informacione peumlr autorin _
mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues
i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e
menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi
me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e
tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet
neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore
dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime
pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml
kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml
Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright
dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls
peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e
Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij
shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e
njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e
kurrikuleumls meumlsimore