54
STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA Autor: mr. Vasko Popovski Mars 2021

STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

  • Upload
    others

  • View
    11

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

STUDIM PEumlR POLITIKA PUBLIKE PEumlR MENAXHIM ME KRIZAAutor mr Vasko Popovski

Mars 2021

Ky publikim financohet nga UK aid nga Qeveria e Mbreteumlriseuml seuml Bashkuar Qeumlndrimet e peumlrmendura nuk

pasqyrojneuml domosdoshmeumlrisht pikeumlpamjet dhe politikat zyrtare teuml Qeveriseuml Britanike

Impresum _

Titull STUDIM PEumlR POLITIKA PUBLIKE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA

Autor Vasko Popovski

Botues Instituti peumlr Demokraci Societas Civilis - Shkup

Peumlrkthimi Vjosa Taipi

Dizajni Matea Shumkovska

Publikimi mund teuml shkarkohet falas neumlhttpsidscsorgmkmk

4

CIP - Каталогизација во публикацијаНационална и универзитетска библиотека bdquoСв Климент Охридскиldquo Скопје

6148350773(4977)35135075(4977)35135075(4977-1922)

POPOVSKI Vasko Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza Vasko Popovski [peumlrkthimi Vjosa Taipi] - Shkup Instituti peumlr Demokraci SocietasCivilis 2021 - 32 стр табели 30 см

Фусноти кон текстот

ISBN 978-608-266-011-0

а) Центар за справување со кризи -- Оперативни процедури -- Македонијаб) Јавна политика -- Управување со кризи -- Македонија в) Управување сокризи -- Соработка -- Соседни земји

COBISSMK-ID 53540869

REZYME _

Sistemi peumlr menaxhim me kriza eumlshteuml i organizuar

dhe realizohet peumlr parandalimin paralajmeumlrim teuml

hersheumlm dhe menaxhimin e krizave qeuml paraqesin

rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve

dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar nga katastrofa

natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe keumlrceumlnime teuml

tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues

dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml pjese teuml saj

peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes

seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Neuml

ekzistenceumln e saj teuml deritanishme eumlshteuml imponuar

si njeuml nga sistemet kryesore neuml segmentin e siguriseuml

neuml vend ndeumlrsa Qendra peumlr Menaxhim me Kriza

eumlshteuml institucion i njohur neuml kontekst rajonal qeuml

zbaton me sukses planet dhe qeumlllimet e peumlrcaktuara

duke kontribuar neuml rritjen e rezistenceumls seuml shtetit dhe

njeumlsive lokale Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura janeuml

zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen sipas

planeve Shfaqja e pandemiseuml me KOVID-19 si rrezik

i ri dhe sistemik imponon neuml meumlnyreuml ploteumlsuese

nevojeumln peumlr zhvillim teuml meumltejsheumlm transformim

teuml menaxhimit me kriza neuml meumlnyreuml qeuml teuml sigurojeuml

parandalim dhe gatishmeumlri peumlr trajtimin e krizave

dhe fatkeqeumlsive komplekse dhe ngjarjeve qeuml janeuml

mundeumlsi e vogeumll teuml ndodhin por shkaktojneuml pasoja

teuml meumldha

Neuml ateuml drejtim eumlshteuml edhe qeumlllimi i keumltij studimi

teuml politikave publike peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen

e sistemit teuml menaxhimit me kriza dhe teuml japeuml

rekomandime teuml peumlrshtatshme peumlr zhvillimin e tij

duke rishikuar struktureumln ligjore dhe institucionale

teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza kompetencat e

komunave identifikimin e boshlleumlqeve dhe sfidave

sistemike pasojat e pandemiseuml KOVID-19 neuml

funksionimin e komunave ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin e krizave si dhe

rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga rajoni i Ballkanit

Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky dokument bashkon

neuml njeuml vend aspektet e ndryshme teuml funksionimit

teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si dhe sfidat

peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli kriza

pandemike e KOVID-19

Si pasojeuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese teuml

konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

thelbeumlsore ose sistematike teuml menaxhimit me kriza

dhe mbrojtje dhe shpeumltim Neuml kontekstin e peumlrgjigjes

ndaj pandemiseuml KOVID-19 sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur neuml koheumln e duhur veccedilaneumlrisht

neuml nivel lokal dhe ka vazhduar teuml funksionojeuml neuml

kushte teuml reja peumlrmes organizimit teuml trupave teuml

eksperteumlve-operativeuml masa dhe aktivitete peumlr

peumlrgjigje ndaj pandemiseuml komunikim dhe informim

publik peumlr qytetareumlt dhe ndihmeuml dhe mbeumlshtetje peumlr

meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe me teuml

njeumljtat sfida dhe mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri

dhe praktika teuml mira Duke pasur parasysh faktin

qeuml krizat dhe katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e

5

6

nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml

dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit

peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe

katastrofave

Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra

gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike

teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml

mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i

funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me

meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj

pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e

vazhdueshme

bull Reforma e sistemit 10 - Reforma

sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe

keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme

bull Reforma sistemore 20 - Reforma

sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve

dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut

pandemik kuptimin e katastrofave

komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe

sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e

zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur

ARMBPV

BESGjIGV

QRKMKSHQ

DMSHLMK

TIKEJL ZRKRMV

QRMKOBSH

SMKNjTZ

KDUNDP

KBQMK

BB

Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank

7

SHKURTESA _

PEumlRMBAJTJA _

8

571010111313

1414151516171919

21

2424253031

32

3234343639394142

44

49

50

REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

9

1 HYRJE _

11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza

Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u

karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml

dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml

Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe

gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml

ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet

e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-

ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik

i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri

i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet

zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose

janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik

etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr

shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml

shoqeumlrive dhe komuniteteve

E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar

njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e

rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin

dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml

peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit

teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve

ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh

peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale

Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit

2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me

shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne

dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil

e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml

katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike

peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe

kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme

ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe

teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml

gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si

pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem

i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe

vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml

larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml

peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml

disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si

dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml

masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml

Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet

ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml

seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr

Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet

e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e

Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln

peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza

dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi

- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila

neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml

re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet

meuml voneuml neuml tekst

1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 2: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

Ky publikim financohet nga UK aid nga Qeveria e Mbreteumlriseuml seuml Bashkuar Qeumlndrimet e peumlrmendura nuk

pasqyrojneuml domosdoshmeumlrisht pikeumlpamjet dhe politikat zyrtare teuml Qeveriseuml Britanike

Impresum _

Titull STUDIM PEumlR POLITIKA PUBLIKE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA

Autor Vasko Popovski

Botues Instituti peumlr Demokraci Societas Civilis - Shkup

Peumlrkthimi Vjosa Taipi

Dizajni Matea Shumkovska

Publikimi mund teuml shkarkohet falas neumlhttpsidscsorgmkmk

4

CIP - Каталогизација во публикацијаНационална и универзитетска библиотека bdquoСв Климент Охридскиldquo Скопје

6148350773(4977)35135075(4977)35135075(4977-1922)

POPOVSKI Vasko Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza Vasko Popovski [peumlrkthimi Vjosa Taipi] - Shkup Instituti peumlr Demokraci SocietasCivilis 2021 - 32 стр табели 30 см

Фусноти кон текстот

ISBN 978-608-266-011-0

а) Центар за справување со кризи -- Оперативни процедури -- Македонијаб) Јавна политика -- Управување со кризи -- Македонија в) Управување сокризи -- Соработка -- Соседни земји

COBISSMK-ID 53540869

REZYME _

Sistemi peumlr menaxhim me kriza eumlshteuml i organizuar

dhe realizohet peumlr parandalimin paralajmeumlrim teuml

hersheumlm dhe menaxhimin e krizave qeuml paraqesin

rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve

dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar nga katastrofa

natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe keumlrceumlnime teuml

tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues

dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml pjese teuml saj

peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes

seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Neuml

ekzistenceumln e saj teuml deritanishme eumlshteuml imponuar

si njeuml nga sistemet kryesore neuml segmentin e siguriseuml

neuml vend ndeumlrsa Qendra peumlr Menaxhim me Kriza

eumlshteuml institucion i njohur neuml kontekst rajonal qeuml

zbaton me sukses planet dhe qeumlllimet e peumlrcaktuara

duke kontribuar neuml rritjen e rezistenceumls seuml shtetit dhe

njeumlsive lokale Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura janeuml

zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen sipas

planeve Shfaqja e pandemiseuml me KOVID-19 si rrezik

i ri dhe sistemik imponon neuml meumlnyreuml ploteumlsuese

nevojeumln peumlr zhvillim teuml meumltejsheumlm transformim

teuml menaxhimit me kriza neuml meumlnyreuml qeuml teuml sigurojeuml

parandalim dhe gatishmeumlri peumlr trajtimin e krizave

dhe fatkeqeumlsive komplekse dhe ngjarjeve qeuml janeuml

mundeumlsi e vogeumll teuml ndodhin por shkaktojneuml pasoja

teuml meumldha

Neuml ateuml drejtim eumlshteuml edhe qeumlllimi i keumltij studimi

teuml politikave publike peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen

e sistemit teuml menaxhimit me kriza dhe teuml japeuml

rekomandime teuml peumlrshtatshme peumlr zhvillimin e tij

duke rishikuar struktureumln ligjore dhe institucionale

teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza kompetencat e

komunave identifikimin e boshlleumlqeve dhe sfidave

sistemike pasojat e pandemiseuml KOVID-19 neuml

funksionimin e komunave ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin e krizave si dhe

rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga rajoni i Ballkanit

Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky dokument bashkon

neuml njeuml vend aspektet e ndryshme teuml funksionimit

teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si dhe sfidat

peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli kriza

pandemike e KOVID-19

Si pasojeuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese teuml

konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

thelbeumlsore ose sistematike teuml menaxhimit me kriza

dhe mbrojtje dhe shpeumltim Neuml kontekstin e peumlrgjigjes

ndaj pandemiseuml KOVID-19 sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur neuml koheumln e duhur veccedilaneumlrisht

neuml nivel lokal dhe ka vazhduar teuml funksionojeuml neuml

kushte teuml reja peumlrmes organizimit teuml trupave teuml

eksperteumlve-operativeuml masa dhe aktivitete peumlr

peumlrgjigje ndaj pandemiseuml komunikim dhe informim

publik peumlr qytetareumlt dhe ndihmeuml dhe mbeumlshtetje peumlr

meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe me teuml

njeumljtat sfida dhe mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri

dhe praktika teuml mira Duke pasur parasysh faktin

qeuml krizat dhe katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e

5

6

nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml

dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit

peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe

katastrofave

Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra

gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike

teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml

mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i

funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me

meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj

pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e

vazhdueshme

bull Reforma e sistemit 10 - Reforma

sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe

keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme

bull Reforma sistemore 20 - Reforma

sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve

dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut

pandemik kuptimin e katastrofave

komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe

sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e

zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur

ARMBPV

BESGjIGV

QRKMKSHQ

DMSHLMK

TIKEJL ZRKRMV

QRMKOBSH

SMKNjTZ

KDUNDP

KBQMK

BB

Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank

7

SHKURTESA _

PEumlRMBAJTJA _

8

571010111313

1414151516171919

21

2424253031

32

3234343639394142

44

49

50

REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

9

1 HYRJE _

11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza

Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u

karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml

dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml

Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe

gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml

ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet

e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-

ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik

i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri

i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet

zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose

janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik

etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr

shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml

shoqeumlrive dhe komuniteteve

E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar

njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e

rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin

dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml

peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit

teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve

ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh

peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale

Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit

2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me

shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne

dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil

e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml

katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike

peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe

kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme

ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe

teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml

gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si

pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem

i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe

vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml

larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml

peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml

disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si

dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml

masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml

Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet

ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml

seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr

Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet

e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e

Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln

peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza

dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi

- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila

neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml

re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet

meuml voneuml neuml tekst

1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 3: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

Impresum _

Titull STUDIM PEumlR POLITIKA PUBLIKE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA

Autor Vasko Popovski

Botues Instituti peumlr Demokraci Societas Civilis - Shkup

Peumlrkthimi Vjosa Taipi

Dizajni Matea Shumkovska

Publikimi mund teuml shkarkohet falas neumlhttpsidscsorgmkmk

4

CIP - Каталогизација во публикацијаНационална и универзитетска библиотека bdquoСв Климент Охридскиldquo Скопје

6148350773(4977)35135075(4977)35135075(4977-1922)

POPOVSKI Vasko Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza Vasko Popovski [peumlrkthimi Vjosa Taipi] - Shkup Instituti peumlr Demokraci SocietasCivilis 2021 - 32 стр табели 30 см

Фусноти кон текстот

ISBN 978-608-266-011-0

а) Центар за справување со кризи -- Оперативни процедури -- Македонијаб) Јавна политика -- Управување со кризи -- Македонија в) Управување сокризи -- Соработка -- Соседни земји

COBISSMK-ID 53540869

REZYME _

Sistemi peumlr menaxhim me kriza eumlshteuml i organizuar

dhe realizohet peumlr parandalimin paralajmeumlrim teuml

hersheumlm dhe menaxhimin e krizave qeuml paraqesin

rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve

dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar nga katastrofa

natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe keumlrceumlnime teuml

tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues

dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml pjese teuml saj

peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes

seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Neuml

ekzistenceumln e saj teuml deritanishme eumlshteuml imponuar

si njeuml nga sistemet kryesore neuml segmentin e siguriseuml

neuml vend ndeumlrsa Qendra peumlr Menaxhim me Kriza

eumlshteuml institucion i njohur neuml kontekst rajonal qeuml

zbaton me sukses planet dhe qeumlllimet e peumlrcaktuara

duke kontribuar neuml rritjen e rezistenceumls seuml shtetit dhe

njeumlsive lokale Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura janeuml

zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen sipas

planeve Shfaqja e pandemiseuml me KOVID-19 si rrezik

i ri dhe sistemik imponon neuml meumlnyreuml ploteumlsuese

nevojeumln peumlr zhvillim teuml meumltejsheumlm transformim

teuml menaxhimit me kriza neuml meumlnyreuml qeuml teuml sigurojeuml

parandalim dhe gatishmeumlri peumlr trajtimin e krizave

dhe fatkeqeumlsive komplekse dhe ngjarjeve qeuml janeuml

mundeumlsi e vogeumll teuml ndodhin por shkaktojneuml pasoja

teuml meumldha

Neuml ateuml drejtim eumlshteuml edhe qeumlllimi i keumltij studimi

teuml politikave publike peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen

e sistemit teuml menaxhimit me kriza dhe teuml japeuml

rekomandime teuml peumlrshtatshme peumlr zhvillimin e tij

duke rishikuar struktureumln ligjore dhe institucionale

teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza kompetencat e

komunave identifikimin e boshlleumlqeve dhe sfidave

sistemike pasojat e pandemiseuml KOVID-19 neuml

funksionimin e komunave ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin e krizave si dhe

rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga rajoni i Ballkanit

Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky dokument bashkon

neuml njeuml vend aspektet e ndryshme teuml funksionimit

teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si dhe sfidat

peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli kriza

pandemike e KOVID-19

Si pasojeuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese teuml

konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

thelbeumlsore ose sistematike teuml menaxhimit me kriza

dhe mbrojtje dhe shpeumltim Neuml kontekstin e peumlrgjigjes

ndaj pandemiseuml KOVID-19 sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur neuml koheumln e duhur veccedilaneumlrisht

neuml nivel lokal dhe ka vazhduar teuml funksionojeuml neuml

kushte teuml reja peumlrmes organizimit teuml trupave teuml

eksperteumlve-operativeuml masa dhe aktivitete peumlr

peumlrgjigje ndaj pandemiseuml komunikim dhe informim

publik peumlr qytetareumlt dhe ndihmeuml dhe mbeumlshtetje peumlr

meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe me teuml

njeumljtat sfida dhe mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri

dhe praktika teuml mira Duke pasur parasysh faktin

qeuml krizat dhe katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e

5

6

nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml

dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit

peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe

katastrofave

Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra

gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike

teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml

mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i

funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me

meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj

pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e

vazhdueshme

bull Reforma e sistemit 10 - Reforma

sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe

keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme

bull Reforma sistemore 20 - Reforma

sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve

dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut

pandemik kuptimin e katastrofave

komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe

sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e

zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur

ARMBPV

BESGjIGV

QRKMKSHQ

DMSHLMK

TIKEJL ZRKRMV

QRMKOBSH

SMKNjTZ

KDUNDP

KBQMK

BB

Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank

7

SHKURTESA _

PEumlRMBAJTJA _

8

571010111313

1414151516171919

21

2424253031

32

3234343639394142

44

49

50

REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

9

1 HYRJE _

11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza

Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u

karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml

dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml

Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe

gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml

ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet

e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-

ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik

i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri

i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet

zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose

janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik

etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr

shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml

shoqeumlrive dhe komuniteteve

E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar

njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e

rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin

dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml

peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit

teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve

ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh

peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale

Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit

2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me

shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne

dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil

e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml

katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike

peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe

kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme

ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe

teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml

gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si

pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem

i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe

vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml

larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml

peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml

disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si

dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml

masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml

Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet

ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml

seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr

Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet

e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e

Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln

peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza

dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi

- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila

neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml

re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet

meuml voneuml neuml tekst

1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 4: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

REZYME _

Sistemi peumlr menaxhim me kriza eumlshteuml i organizuar

dhe realizohet peumlr parandalimin paralajmeumlrim teuml

hersheumlm dhe menaxhimin e krizave qeuml paraqesin

rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve

dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar nga katastrofa

natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe keumlrceumlnime teuml

tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues

dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml pjese teuml saj

peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes

seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Neuml

ekzistenceumln e saj teuml deritanishme eumlshteuml imponuar

si njeuml nga sistemet kryesore neuml segmentin e siguriseuml

neuml vend ndeumlrsa Qendra peumlr Menaxhim me Kriza

eumlshteuml institucion i njohur neuml kontekst rajonal qeuml

zbaton me sukses planet dhe qeumlllimet e peumlrcaktuara

duke kontribuar neuml rritjen e rezistenceumls seuml shtetit dhe

njeumlsive lokale Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura janeuml

zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen sipas

planeve Shfaqja e pandemiseuml me KOVID-19 si rrezik

i ri dhe sistemik imponon neuml meumlnyreuml ploteumlsuese

nevojeumln peumlr zhvillim teuml meumltejsheumlm transformim

teuml menaxhimit me kriza neuml meumlnyreuml qeuml teuml sigurojeuml

parandalim dhe gatishmeumlri peumlr trajtimin e krizave

dhe fatkeqeumlsive komplekse dhe ngjarjeve qeuml janeuml

mundeumlsi e vogeumll teuml ndodhin por shkaktojneuml pasoja

teuml meumldha

Neuml ateuml drejtim eumlshteuml edhe qeumlllimi i keumltij studimi

teuml politikave publike peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen

e sistemit teuml menaxhimit me kriza dhe teuml japeuml

rekomandime teuml peumlrshtatshme peumlr zhvillimin e tij

duke rishikuar struktureumln ligjore dhe institucionale

teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza kompetencat e

komunave identifikimin e boshlleumlqeve dhe sfidave

sistemike pasojat e pandemiseuml KOVID-19 neuml

funksionimin e komunave ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin e krizave si dhe

rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga rajoni i Ballkanit

Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky dokument bashkon

neuml njeuml vend aspektet e ndryshme teuml funksionimit

teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si dhe sfidat

peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli kriza

pandemike e KOVID-19

Si pasojeuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese teuml

konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

thelbeumlsore ose sistematike teuml menaxhimit me kriza

dhe mbrojtje dhe shpeumltim Neuml kontekstin e peumlrgjigjes

ndaj pandemiseuml KOVID-19 sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur neuml koheumln e duhur veccedilaneumlrisht

neuml nivel lokal dhe ka vazhduar teuml funksionojeuml neuml

kushte teuml reja peumlrmes organizimit teuml trupave teuml

eksperteumlve-operativeuml masa dhe aktivitete peumlr

peumlrgjigje ndaj pandemiseuml komunikim dhe informim

publik peumlr qytetareumlt dhe ndihmeuml dhe mbeumlshtetje peumlr

meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe me teuml

njeumljtat sfida dhe mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri

dhe praktika teuml mira Duke pasur parasysh faktin

qeuml krizat dhe katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e

5

6

nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml

dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit

peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe

katastrofave

Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra

gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike

teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml

mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i

funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me

meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj

pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e

vazhdueshme

bull Reforma e sistemit 10 - Reforma

sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe

keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme

bull Reforma sistemore 20 - Reforma

sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve

dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut

pandemik kuptimin e katastrofave

komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe

sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e

zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur

ARMBPV

BESGjIGV

QRKMKSHQ

DMSHLMK

TIKEJL ZRKRMV

QRMKOBSH

SMKNjTZ

KDUNDP

KBQMK

BB

Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank

7

SHKURTESA _

PEumlRMBAJTJA _

8

571010111313

1414151516171919

21

2424253031

32

3234343639394142

44

49

50

REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

9

1 HYRJE _

11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza

Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u

karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml

dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml

Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe

gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml

ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet

e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-

ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik

i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri

i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet

zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose

janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik

etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr

shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml

shoqeumlrive dhe komuniteteve

E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar

njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e

rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin

dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml

peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit

teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve

ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh

peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale

Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit

2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me

shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne

dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil

e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml

katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike

peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe

kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme

ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe

teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml

gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si

pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem

i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe

vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml

larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml

peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml

disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si

dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml

masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml

Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet

ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml

seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr

Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet

e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e

Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln

peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza

dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi

- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila

neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml

re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet

meuml voneuml neuml tekst

1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 5: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

6

nevojshme teuml ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml

dhe rajonaleuml peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit

peumlrballimit dhe rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe

katastrofave

Neuml fund neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra

gjendja aktuale dhe reformat e mundshme sistemike

teuml sistemeve peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml

mundshme teuml zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit - Vazhdimi i

funksionimit neuml kornizeumln ekzistuese me

meumlsimet e peumlrfshira nga peumlrgjigja ndaj

pandemiseuml Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e

vazhdueshme

bull Reforma e sistemit 10 - Reforma

sistemike sipas prioritetit teuml Qeveriseuml dhe

keumlsaj rruge zhvillimi eumlshteuml e pritshme

bull Reforma sistemore 20 - Reforma

sistemore me peumlrfshirjen e inovacioneve

dhe risive neuml puneuml peumlrfshirjen e rrezikut

pandemik kuptimin e katastrofave

komplekse dhe rreziqeve teuml reja dhe

sistemike vlereumlsimin jo-linear etj Kjo rrugeuml e

zhvillimit eumlshteuml meuml pak e pritur

ARMBPV

BESGjIGV

QRKMKSHQ

DMSHLMK

TIKEJL ZRKRMV

QRMKOBSH

SMKNjTZ

KDUNDP

KBQMK

BB

Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank

7

SHKURTESA _

PEumlRMBAJTJA _

8

571010111313

1414151516171919

21

2424253031

32

3234343639394142

44

49

50

REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

9

1 HYRJE _

11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza

Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u

karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml

dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml

Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe

gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml

ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet

e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-

ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik

i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri

i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet

zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose

janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik

etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr

shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml

shoqeumlrive dhe komuniteteve

E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar

njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e

rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin

dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml

peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit

teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve

ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh

peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale

Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit

2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me

shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne

dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil

e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml

katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike

peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe

kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme

ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe

teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml

gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si

pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem

i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe

vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml

larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml

peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml

disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si

dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml

masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml

Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet

ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml

seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr

Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet

e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e

Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln

peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza

dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi

- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila

neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml

re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet

meuml voneuml neuml tekst

1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 6: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

ARMBPV

BESGjIGV

QRKMKSHQ

DMSHLMK

TIKEJL ZRKRMV

QRMKOBSH

SMKNjTZ

KDUNDP

KBQMK

BB

Armata e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml VeriutBruto Prodhimi VendorBashkimi EvropianSistemi gjeo informativGrupi i vlereumlsimitQendra Rajonale Kryesore peumlr Menaxhim me KrizaShtabi qendrorDrejtoria peumlr Mbrojtje dhe ShpeumltimLigji peumlr menaxhim me krizaTeknologjia e informacionit dhe komunikimitEvropa JuglindoreZvogeumllimi i rrezikut nga katastrofaRepublika e Maqedoniseuml seuml VeriutQendra Rajonale peumlr Menaxhim me KrizaOrganizata Boteumlrore e SheumlndetitSistemi peumlr menaxhim me krizaNjeumlsiteuml territoriale teuml zjarrfikeumlsveKomiteti drejtuesProgrami i Kombeve teuml Bashkuara peumlr ZhvillimKombet e BashkuaraQendra peumlr Menaxhim me KrizaWorld Bank

7

SHKURTESA _

PEumlRMBAJTJA _

8

571010111313

1414151516171919

21

2424253031

32

3234343639394142

44

49

50

REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

9

1 HYRJE _

11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza

Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u

karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml

dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml

Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe

gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml

ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet

e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-

ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik

i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri

i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet

zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose

janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik

etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr

shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml

shoqeumlrive dhe komuniteteve

E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar

njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e

rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin

dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml

peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit

teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve

ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh

peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale

Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit

2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me

shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne

dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil

e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml

katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike

peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe

kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme

ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe

teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml

gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si

pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem

i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe

vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml

larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml

peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml

disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si

dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml

masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml

Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet

ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml

seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr

Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet

e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e

Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln

peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza

dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi

- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila

neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml

re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet

meuml voneuml neuml tekst

1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 7: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

PEumlRMBAJTJA _

8

571010111313

1414151516171919

21

2424253031

32

3234343639394142

44

49

50

REZYMESHKURTESA1 HYRJE 11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut13 Studim i politikave publike14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimit2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA21 Hyrje22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza23 Peumlrgatitja institucionale e sistemit peumlr menaxhim me kriza24 Kriza dhe gjendja e krizeumls25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml31 Pasqyreuml e shkurteumlr32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA41 Hyrje42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR 51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19521 Pasqyreuml e shkurteumlr522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml KOVID-196 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME61 Peumlrfundime62 Rekomandime63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutjeSHTOJCA 1 - STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKALSHTOJCA 2 Rregullimi hapeumlsinor i QRMK dhe QRKMKSHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjenciseuml peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

9

1 HYRJE _

11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza

Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u

karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml

dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml

Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe

gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml

ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet

e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-

ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik

i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri

i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet

zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose

janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik

etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr

shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml

shoqeumlrive dhe komuniteteve

E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar

njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e

rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin

dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml

peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit

teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve

ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh

peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale

Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit

2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me

shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne

dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil

e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml

katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike

peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe

kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme

ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe

teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml

gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si

pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem

i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe

vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml

larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml

peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml

disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si

dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml

masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml

Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet

ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml

seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr

Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet

e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e

Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln

peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza

dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi

- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila

neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml

re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet

meuml voneuml neuml tekst

1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 8: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

9

1 HYRJE _

11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza

Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u

karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml

dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml

Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe

gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml

ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet

e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-

ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik

i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri

i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet

zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose

janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik

etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr

shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml

shoqeumlrive dhe komuniteteve

E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar

njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e

rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin

dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml

peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit

teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve

ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh

peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale

Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit

2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me

shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne

dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil

e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml

katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike

peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe

kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme

ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe

teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml

gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si

pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem

i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe

vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml

larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml

peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml

disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si

dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml

masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml

Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet

ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml

seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr

Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet

e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e

Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln

peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza

dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi

- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila

neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml

re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet

meuml voneuml neuml tekst

1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 9: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

1 HYRJE _

11 Nevoja peumlr menaxhim me kriza

Fundi i shekullit teuml kaluar dhe fillimi i keumltij shekulli u

karakterizuan nga rreziqe teuml ndryshuara teuml siguriseuml

dhe keumlrceumlnime qeuml rezultuan nga fundi i Lufteumls seuml

Ftohteuml dhe bipolariteti neuml boteuml globalizimi dhe

gjeopolitika e ndryshuar konfliktet ushtarake neuml

ish-Jugosllavi rritja e terrorizmit radikal dhe ngjarjet

e 0911 teuml vitit 2001 numri neuml rritje i keumlrceumlnimeve jo-

ushtarake si dhe konflikti i brendsheumlm ushtarak etnik

i vitit 2001 dhe pasojat e tij Nga ana tjeteumlr numri

i rreziqeve qeuml vijneuml nga natyra (psh peumlrmbytjet

zjarret teumlrmetet ngjarjet ekstreme teuml motit etj) ose

janeuml shkaktuar nga njereumlzit (psh tekniko-teknologjik

etj) pasojat e teuml cilave ishin teuml konsiderueshme peumlr

shkak teuml rritjes seuml ekspozimit dhe cenueshmeumlriseuml seuml

shoqeumlrive dhe komuniteteve

E gjitheuml kjo ka rezultoi me nevojeumln peumlr teuml krijuar

njeuml sistem qeuml do teuml menaxhojeuml neuml meumlnyreuml

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe sistematike zvogeumllimin e

rreziqeve nga kriza parandalimin menaxhimin

dhe rikuperimin e tyre Neuml keumlteuml kontekst si dhe neuml

peumlrputhje me proceset e transformimit teuml sistemit

teuml siguriseuml peumlr tiu peumlrgjigjur kryesisht keumlrceumlnimeve

ushtarake ndaj njeuml game teuml gjereuml keumlrceumlnimesh

peumlrfshireuml keumlrceumlnimet jo-ushtarake jo-tradicionale

Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes Nacionale e vitit

2003 si dokumenti i pareuml doktrineuml theksoi qasjen me

shumeuml rreziqe peumlr sigurineuml dhe mbrojtjen moderne

dhe vendosi bazat e menaxhimit teuml krizeumls siccedil

e njohim ne sot Gjegjeumlsisht peumlr hereuml teuml pareuml

katastrofat natyrore dhe tekniko-teknologjike

peumlrfshireuml seumlmundjet infektive teuml njereumlzve dhe

kafsheumlve teuml shkaktuara nga ndikime teuml brendshme

ose teuml jashtme u njoheumln si keumlrceumlnime dhe rreziqe

teuml siguriseuml dhe u peumlrfshineuml neuml kuptimin meuml teuml

gjereuml teuml siguriseuml dhe menaxhimin me kriza Si

pasojeuml ishte e nevojshme teuml krijohej njeuml sistem

i menaxhimit me kriza peumlr konsultime dhe

vendimmarrje teuml vazhdueshme neuml nivelin meuml teuml

larteuml peumlr koordinim maksimal reagim neuml koheuml

peumlrdorim efikas dhe adekuat teuml burimeve teuml

disponueshme neuml rast krize dhe situata krize si

dhe neuml koheuml me cileumlsi teuml mireuml dhe vlereumlsim real teuml

masave teuml rrezikuara teuml siguriseuml teuml Republikeumls seuml

Maqedoniseuml nga teuml gjitha keumlrceumlnimet dhe rreziqet

ldquosup1 Peumlrveccedil keumlsaj i referohet krijimit teuml Drejtoriseuml

seuml pavarur peumlr Menaxhim me Kriza - Qendra peumlr

Menaxhim me Kriza seuml bashku me dy entitetet

e tjera vitale Komitetin Drejtues dhe Grupin e

Vlereumlsimit Kjo krijoi kornizeumln fillestare dhe bazeumln

peumlr njeuml sistem modern teuml menaxhimit me kriza

dhe zvogeumllim teuml rreziqeve duke mundeumlsuar multi

- hazard shumeuml rreziqe dhe multi-sektoriale e cila

neuml teuml ardhmen u ndeumlrtua neuml bazeuml teuml njeuml kornize teuml

re ligjore dhe institucionale e cila do teuml prezantohet

meuml voneuml neuml tekst

1 Koncepti kombeumltar peumlr siguri dhe mbrojtje e Republikeumls seuml Maqedoniseuml - Gazeta zyrtare e Republikeumls seuml Maqedoniseuml 402003 faqe 19 lthttpwwwmodgovmkattachment_id=39383amplang=mkgt

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 202110

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 10: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

12 Profili i keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut

Profili i rreziqeve teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut eumlshteuml i ekspozuar ndaj ndikimit teuml llojeve teuml

ndryshme teuml rreziqeve natyrore dhe teuml shkaktuara

nga njeriu teuml tilla si peumlrmbytjet zjarret neuml pyje

thateumlsira teumlrmete rreumlshqitje teuml tokeumls dukuri teuml

motit epidemi teuml seumlmundjeve infektive neuml njereumlz

dhe kafsheuml etj Nga teuml gjitha keumlto peumlrmbytjet janeuml

meuml teuml shpeshtat dhe me intensitetin meuml teuml madh

dhe deumlmtime aktuale zjarret neuml pyje janeuml duke u

rritur neuml frekuenceuml dhe kaneuml pasoja mbi natyreumln

dhe biodiversitetin ndeumlrsa teumlrmetet kaneuml ndikimin

meuml teuml madh mbi shtetin dhe qytetareumlt peumlr sa i

peumlrket humbjes seuml jeteumlve dhe deumlmtimeve afatgjateuml

2 Neuml raportin e UNDP nga qershori 2020 Vlereumlsimi socio-ekonomik i ndikimit teuml KOVID-19 neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut faqe 8 humbjet kumulative teuml prodhimit janeuml vlereumlsuar peumlr vitin 2020 dhe 2021 sup3 Rishikimi i katastrofave eumlshteuml beumlreuml nga autori sipas teuml dheumlnave nga 1) Plani peumlr gatishmeumlrineuml dhe reagimin e sistemit sheumlndeteumlsor neuml trajtimin e emergjencave krizave dhe katastrofave Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml 2018 2) Baza e teuml dheumlnave ndeumlrkombeumltare peumlr katastrofat EM-DAT - lthttpswwwemdatbeemdat_dbgt dhe 3) lthttpstinyurlcom3zxdaf3sgt qeuml nga 26022021

dhe humbjeve Si pasojeuml gjateuml dy dekadave

teuml fundit peumlrmbytjet kaneuml dominuar profilin e

rreziqeve pasuar nga zjarret neuml pyje ngjarje teuml

shkaktuara nga temperatura ekstreme teumlrmete

Neumlse shikoni tabeleumln e ngjarjeve katastrofike neuml

vend neuml dy dekadat e fundit mund teuml shihni se

rreziqet meteorologjike (peumlrmbytja temperaturat

ekstreme stuhiteuml etj) janeuml mbizoteumlruese Pastaj

ka zjarre neuml pyje rreziqe gjeo-fizike (teumlrmete

rreumlshqitje toke etj) Sidoqofteuml pandemia

KOVID-19 eumlshteuml njeuml krizeuml me koheumlzgjatje meuml teuml

madhe magnituda dhe pasojat meuml teuml gjata peumlr

vendin sistemin socio-ekonomik dhe popullsineuml

1234567891011121314151617

2001200320042004200520052007200820122013201420152015201620162017

202021

1122001812003172004462004112005

482005172007

8122008112012

24220132812201420320153820156820161192016512017

2622020 ndash 2622021

15215 1 1211 7

22 5

3111

4000

100000

2000

10000003000051004911

8800100000

211633582

2220

101214

3000

35000870005000010000

3700000

11111112111122223

2

Viti Llojet e katastrofave Data Totali i viktimave

Popullsia totale e prekur

Deumlmitotal

(000 $)Burimi

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

StuhiPeumlrmbytje

Zjarre neuml pyllPeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytje

Temperatura ekstremePeumlrmbytjePeumlrmbytjePeumlrmbytje

TeumlrmetTemperatura ekstreme

Pandemia KOVID-19

Tabela ndash Pasqyreuml e katastrofave neuml Republikeumln e Maqedoniseuml

Veriore qeuml kaneuml ndodhur neuml periudheumln 2000 - 2020sup3

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza 11

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 11: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

Duke pasur parasysh efektet e pritshme teuml

ndryshimeve klimatike qeuml do teuml rezultojneuml neuml klimeuml

meuml teuml ngrohteuml dhe teuml thateuml pritet njeuml rritje e ngjarjeve

teuml nxehta ekstreme dhe reumlnie e ngjarjeve ekstreme

teuml ftohta rritje e reshjeve ditore qeuml rezultojneuml neuml

peumlrmbytje teuml rreumlmbyeshme dhe ulje e reshjeve gjateuml

vereumls qeuml do teuml rezultojeuml me thateumlsireuml dhe numeumlr teuml

shtuar teuml zjarreve neuml pyje4 Duke pasur parasysh

gjendjen e peumlrkeqeumlsuar teuml mjedisit jeteumlsor dhe

ndotjen meuml teuml theksuar teuml ajrit pritet qeuml teuml keteuml

njeuml rritje teuml frekuenceumls intensitetit dhe ndikimit teuml

ngjarjeve katastrofike qeuml do teuml ndikojneuml ndjesheumlm

neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e peumlrgjithshme teuml shtetit dhe

komuniteteve lokale veccedilaneumlrisht duke prekur grateuml

dhe kategori teuml tjera teuml cenueshme teuml qytetareumlve

Nga ana tjeteumlr gjateuml viteve teuml kaluara gjithnjeuml e meuml

shpesh hasim rreziqe teuml reja dhe atipike qeuml ndikojneuml

ndjesheumlm neuml struktureumln e rezistenceumls seuml shoqeumlriseuml

dhe komuniteteve lokale dhe shterojneuml burimet

dhe kapacitetet ekzistuese Keumlshtu peumlr shembull

gjashteuml vjet meuml pareuml u peumlrballeumlm me njeuml fluks teuml

papareuml teuml refugjateumlve dhe migranteumlve kur nga

fillimi i vitit 2015 deri neuml mars 2016 meuml shumeuml se

800000 njereumlz5 tranzituar peumlrgjateuml rrugeumls Ballkanike

4 Vladimir Gjurgjeviq Raport mbi parashikimet e ndryshimeve klimatike dhe ndryshimet neuml ngjarjet ekstreme klimatike neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut UNDP 2020 Faq 4 5 MPPS Peumlrvojat nga kriza e refugjateumlve dhe migranteumlve teuml peumlrdoren neuml peumlrmireumlsimin e sistemit teumlkujdesit peumlr refugjateumlt dhe migranteumlt Akademik 23 shkurt 2017 lthttpstinyurlcomy9owpkf3gt6 bdquoEscaping the Era of Pandemicsldquo IPBES 2020 lthttpsipbesnetpandemics-marqueegt

peumlrmes vendit toneuml peumlr neuml Evropeuml Gjendja aktuale

e krizeumls sheumlndeteumlsore peumlr shkak teuml pandemiseuml

KOVID-19 paraqet stres akut peumlr teuml gjitha vendet

dhe territoret neuml boteuml peumlrfshireuml Republikeumln e

Maqedoniseuml seuml Veriut duke ccedilrregulluar seriozisht

zhvillimin e qeumlndruesheumlm teuml vendit sistemin e tij

social dhe socio-ekonomik dhe duke ndikuar neuml

komunitetet lokale gjateuml ccedilka rrezikimi i personave

meuml teuml cenuesheumlm peumlrkeqeumlsohet edhe meuml tej

Peumlr shembull ndikimi i krizeumls mbi rezistenceumln

globale vlereumlsohet neuml 8 trilioneuml dollareuml deri neuml 16

trilioneuml dollareuml peumlrfshireuml 58 trilioneuml dollareuml deri

neuml 88 trilioneuml dollareuml peumlr gjashteuml muajt e pareuml teuml

distanceumls sociale dhe kufizimeve peumlr udheumltim

peumlrkateumlsisht 64 - 97 e BPV global6 Siccedil

mund teuml shihet nga tabela meuml sipeumlr neuml kushtet

e Maqedoniseuml ndikimi vlereumlsohet neuml 37 miliardeuml

dollareuml veteumlm neuml 20 muajt e pareuml teuml pandemiseuml

Duke pasur parasysh keumlteuml menaxhimi me kriza

po fiton reumlndeumlsi si neuml nivel nacional dhe neuml nivel

lokal dhe shndeumlrrohet nga njeuml grup i fragmentuar

i veprimtarive teuml menaxhimit teuml krizave neuml sistem

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml strukturuar teuml parandalimit

peumlrgatitjes reagimit dhe sheumlrimit elastik nga krizat

dhe katastrofat

12 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 12: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

13 Studim i politikave publike

14 Kuadri peumlr peumlrgatitjen e studimitQeumlllim kryesori keumltij studimi teuml politikave publike

peumlr teuml vlereumlsuar vendosjen e sistemit teuml menaxhimit

me kriza dhe teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 neuml funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

Peumlr teuml realizuar keumlteuml detyreuml u peumlrcaktua njeuml qasje dhe

kornizeuml metodologjike e peumlrshtatshme sipas leumlndeumls

seuml hulumtimit qeumlllimeve dhe specifikave teuml tij si dhe

parametrave teuml duhur teuml studimit teuml politikave publike

qeuml janeuml baza e keumltij procesi

Relevanca

Peumlrgjigje

Efektiviteti

Ndikimi

Meumlsimet e nxjerradhe rekomandimet

Parametra Peumlrshkrim

Shkalla e relevanceumls seuml sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml zvogeumllimin e rreziqeve nga kriza dhe katastrofa kompeten-cat e subjekteve

Roli i njeumlsive teuml QMK veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale neuml menaxhimin me kriza dhe peumlrgjigja ndaj pande-miseuml KOVID-19

Masa e shkalleumls neuml teuml cileumln sistemi i menaxhimit me kriza ploteumlson objektivat e tij realizon kompetencat dhe neumlse janeuml arritur rezultatet e pritura

Ndikimet pozitive dhe ose negative teuml shkaktuara nga pandemia KOVID-19 neuml funksionimin e njeumlsive teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza veccedilaneumlrisht njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale drejtpeumlrdrejt dhe ose indirekt

Identifikimi i meumlsimeve teuml nxjerra dhe peumlrkufizimi i modus operandi peumlr zhvillimin dhe funksionimin e meumltejsheumlm teuml menaxhimit me kriza peumlrfshireuml rekomandimet e peumlrg-jithshme dhe specifike

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave nga

rajoni i Ballkanit Pereumlndimor

Tabela - Parametrat e studimit teuml politikave publike

13Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 13: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

Rreziqet dhe keumlrceumlnimet ndaj siguriseuml nacionale

Nacionalizmi dhe intoleranca dhe urrejtja fetareTerrorizmi ndeumlrkombeumltar dhe urbanKrim i organizuar dhe i reumlndeuml (vrasje shantazhe etj)Tregti e paligjshme me drogeuml armeuml dhe njereumlzPasojat nga mjetet peumlr shkateumlrrim masiv Posedimi i sasive teuml meumldha teuml armeumlve ilegaleKorrupsioniRrezikimi i burimeve strategjike teuml energjiseumlAktivitetet e sheumlrbimeve speciale teuml huaja

Fatkeqeumlsiteuml natyrore dhe fatkeqeumlsiteuml e tjera

Peumlrmbytje teumlrmete zjarre rreumlshqitje toke erozione reshje deumlbore dhe ortekeuml bore ortekeuml thateumlsira temperatura eks-treme ngrica acar rrufe bresheumlr ereumlra teuml forta etj

Ccedilarje deumlmtime dhe prishje teuml digave aksidente neuml miniera dhe impiante industriale kontaminim RBH aksidente trafiku prishje nga eksplodime shkateumlrrim i NUS ccedilrregul-lim teuml kushteve teuml rregullta neuml sfereumln komunale etj

Katastrofa tekniko-teknologjike

Epidemi teuml seumlmundjeve teuml karantineumls dhe seumlmundjeve teuml tjera infektive te njereumlzit dhe kafsheumlt

Degradimi dhe shkateumlrrimi neuml shkalleuml teuml gjereuml i mjedisit jeteumlsor

2 NEuml PEumlRGJITHEumlSI PEumlR SISTEMIN PEumlR MENAXHIM ME KRIZA _

21 Hyrje

LMK (2905) neuml nenin 1 paragrafi 2 peumlrcakton

qeuml sistemi i menaxhimit me kriza (SMK)

eumlshteuml i organizuar dhe realizuar peumlr shkak teuml

parandalimit paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe

menaxhimit me kriza qeuml paraqesin rrezik peumlr

teuml mireumln sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe

kafsheumlve dhe shkaktohen nga katastrofa natyrore

dhe epidemi ose rreziqe dhe rreziqe teuml tjera qeuml

keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin kushtetues dhe

sigurineuml e Republikeumls ose njeuml pjese teuml saj peumlr teuml

cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e gjendjes seuml

lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme Sistemi

i menaxhimit me kriza gjithashtu peumlrfshin

mbledhjen e informacionit vlereumlsimin analizeumln e

situateumls vendosjen e qeumlllimeve dhe objektivave

zhvillimin dhe zbatimin e veprimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

menaxhimin me kriza

Neuml peumlrputhje me trendet moderne teuml shfaqjes

seuml rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve grupi themelor i

keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve teuml peumlrfshira nga Ligji

peumlr menaxhim me kriza sipas nenit 3 paragrafi

1 pika 3 janeuml dheumlneuml neuml tabeleumln meuml poshteuml

Mund teuml shihet se menaxhimi me kriza ka qasje

gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe teuml integruar ndaj rreziqeve

dhe keumlrceumlnimeve moderne dhe komplekse duke

siguruar parandalim peumlrgatitje menaxhim dhe

rimeumlkeumlmbje teuml organizuar multi-sektoriale

Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (QMK 2005)7

7 Tabela e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve sipas Ligjit peumlr menaxhim me kriza (2905) eumlshteuml peumlrgatitur nga autori

14 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 14: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

8 Legjislacioni - Ligje Qendra peumlr Menaxhim me Kriza lthttpstinyurlcomy72p3q6rgt 9 Akte neumlnligjore lthttpstinyurlcom6repfm7fgt sup10 Akte teuml tjera lthttpstinyurlcommry2wf7cgt

22 Kuadri ligjor i sistemit peumlr menaxhim me kriza

Nga aspekti i hierarkiseuml vertikale teuml akteve ligjore neuml

lidhje me menaxhimin me kriza vendosja eumlshteuml si meuml

poshteuml

bull Kushtetuta e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml

Veriut (2018) ndash nuk ka asnjeuml dispoziteuml qeuml i

referohet drejtpeumlrdrejt menaxhimit me kriza

por neni 125 peumlrcakton qeuml Kuvendi neuml njeuml

procedureuml teuml rregullt mund teuml shpalleuml gjendje

teuml jashteumlzakonshme neuml rast teuml katastrofeumls

natyrore ose epidemiseuml

bull Koncepti i Siguriseuml dhe Mbrojtjes

Nacionale (2003) ndash peumlrcaktohen prioritetet

neuml konceptin e siguriseuml moderne dhe

mbrojtjes nacionale dhe vendosen bazat e

menaxhimit me kriza neuml nivel normativ dhe

institucional

bull Ligji peumlr menaxhim me kriza (2005 me

ndryshime dhe ploteumlsime nga viti 2014 dhe

2015)8 - rregullon sistemin e menaxhimit

peumlr kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut rregullohet si vijon organizimi dhe

funksionimi vendimmarrja dhe peumlrdorimi

i burimeve komunikimi koordinimi dhe

bashkeumlpunimi vlereumlsimi i keumlrceumlnimit teuml

siguriseuml seuml Republikeumls planifikimi dhe

financimi si dhe ccedileumlshtje teuml tjera qeuml lidhen

me sistemin peumlr menaxhim me kriza

bull Aktet meuml teuml reumlndeumlsishme neumlnligjore neuml

fusheumln e menaxhimin e krizave rregulloret

dhe aktet e tjera10

23 Vendosja institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza

Me qeumlllim propozimin e vendimeve dhe konsulta teuml

vazhdueshme koordinim reagim i shpejteuml peumlrdorim

efikas dhe i sakteuml i burimeve teuml disponueshme neuml

situata teuml mundshme krize vlereumlsim cileumlsor dhe

neuml koheuml i rrezikut teuml Republikeumls nga keumlrceumlnime

dhe rreziqe brenda sistemit teuml menaxhimit me

kriza formohen nga organet dhe trupat si vijon

Komiteti Drejtues Grupi i Vlereumlsimit dhe Qendra

peumlr Menaxhim me Kriza (QMK) Sipas nenit 2 teuml

LMK (2905) sistemi peumlr menaxhim me kriza

peumlrbeumlhet nga torganet e administrateumls shteteumlrore

dhe organet e administrateumls shteteumlrore (Kuvendi

Presidenti dhe Qeveria) Forcat e Armatosura -

ARM forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim dhe organet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit (komunat dhe

Qyteti i Shkupit) Ndeumlrmarrjet publike institucionet

publike dhe sheumlrbimet dhe shoqeumlriteuml tregtare mund

teuml marrin pjeseuml neuml parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls neuml peumlrputhje me

ligjin Qytetareumlt shoqatat e qytetareumlve organizatat

joqeveritare dhe humanitare Kryqi i Kuq media

dhe organizata teuml tjera mund teuml marrin pjeseuml neuml

parandalimin e krizave paralajmeumlrimin e hersheumlm

dhe menaxhimin me kriza vullnetarisht dhe me

kontrateuml neumln kushte teuml caktuara

15Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 15: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

Qeveria e Republikeumls seumlMaqedoniseuml seuml Veriut

Komiteti Drejtues

Grupi peumlr vlereumlsim

Shtabet Rajonale

Subjekte teuml tjera teuml SMK

Mbikeumlqurje parlamentare

Qendra peumlr menaxhim me kriza

Shtabet Rajonale

Shtabi Kryesor

Meuml shumeuml informacione mbi struktureumln institucionale detyrimet e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza jepen neuml Shtojca 1

24 Kriza dhe gjendja e krizeumls

Sipas LMK neni 3 para1 pika 4 (2905) kriza eumlshteuml

fenomen qeuml rrezikon vlerat themelore interesat

dhe qeumlllimet e peumlrhershme dhe jeteumlsore teuml shtetit

peumlrkateumlsisht rrezikohet rendi kushtetues dhe siguria

e Republikeumls Neuml ekzistenceumln aktuale teuml sistemit teuml

menaxhimit me kriza gjendje krize janeuml shpallur neuml

disa shtete Ajo u shpall peumlr hereuml teuml pareuml neuml korrik

2007 kur peumlr shkak teuml numrit teuml madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml prekeumln gjysmeumln e territorit dhe popullsineuml e

vendit ishte e nevojshme teuml peumlrdoren burimet e teuml

gjitha subjekteve si dhe teuml organizohet dhe teuml merret

ndihmeuml dhe mbeumlshtetje ndeumlrkombeumltare neuml trajtimin

e tyre dhe neuml rimeumlkeumlmbjen qeuml pasoi Peumlr meuml tepeumlr

pas peumlrmbytjeve katastrofike neuml Shkup dhe Tetoveuml

neuml gusht teuml vitit 2016 u shpall gjendje krize neuml zoneumln

e teuml dy komunave Nga ana tjeteumlr pas fluksit teuml

mijeumlra refugjateumlve dhe migranteumlve gjateuml vereumls seuml

vitit 2015 neuml gusht 2015 u shpall gjendje krize neuml

njeuml pjeseuml teuml kufirit jugor me Republikeumln e Greqiseuml

dhe neuml njeuml pjeseuml teuml kufirit verior me Republikeumln e

Serbiseuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml angazhohej njeuml pjeseuml e

forcave teuml ushtriseuml peumlr teuml siguruar dhe ruajtur vijeumln

kufitare dhe peumlr teuml parandaluar fluksin e paligjsheumlm

teuml migranteumlve dhe refugjateumlve Neuml vazhdimeumlsi ccedildo

gjashteuml muaj kjo situateuml krize eumlshteuml vazhduar qeuml

nga ajo koheuml dhe eumlshteuml akoma e vlefshme Peumlr

tiu peumlrgjigjur meuml mireuml pandemiseuml seuml KOVID-19 neuml

fillim teuml krizeumls sheumlndeteumlsore u shpall gjendje krize

30 ditore peumlr zoneumln e komunave Dibeumlr dhe Qendeumlr

Zhupeuml neuml periudheumln 13 mars - 14 prill Neuml meumlnyreuml qeuml

teuml sigurojeuml peumlrgjigje gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj krizeumls seuml

11 Popovski Vasko Peumlrmbledhje e kompetencave peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Programi i Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim 2020 fq 9

Skema - Peumlrgatitja organizative dhe institucionale e sistemit teuml menaxhimit me kriza neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml Veriut sup1sup1

16 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 16: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA

25 Sistemi peumlr menaxhim me kriza - forca peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

zgjatur pandemike Qeveria meuml 20 neumlntor 2020

shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml territorin e vendit

dhe pas skadimit teuml 30 diteumlve ajo u zgjat nga

Kuvendi dhe eumlshteuml e vlefshme deri meuml 30 qershor

2021 Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit

12 Ligji peumlr mbrojtje dhe shpeumltim (2016 me teuml gjitha ndryshimet e meumlparshme nga viti 2004 deri neuml 2016) sup1sup3 Lembovska et al North Macedonias Crisis Management Response to the COVID-19 Outbreak NDI 2020 Fq16 14 EU Peer Review North Macedonia 2018

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza por edhe

menaxhimin gjitheumlpeumlrfshireumls teuml zvogeumllimit teuml

rreziqeve nga katastrofat neuml vend eumlshteuml e nevojshme

teuml peumlrmendet sistemi i mbrojtjes dhe shpeumltimit qeuml

u vendos neuml vitin 2004 me qeumlllim teuml mbrojtjes seuml

popullateumls mjedisit jeteumlsor teuml mirave materiale

burimeve natyrore biodiversitetit dhe trasheumlgimiseuml

kulturore nga katastrofat natyrore dhe katastrofat

e tjera neuml paqe gjendje teuml jashteumlzakonshme dhe

gjendje luftesup1sup2 Forcat peumlr mbrojtje dhe shpeumltim

janeuml pjeseuml e subjekteve qeuml zbatojneuml sistemin e

menaxhimit me kriza Institucioni qendror kompetent

eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim e cila eumlshteuml

e vendosur neuml Shkup dhe 35 zyra rajonale neuml teuml

gjitheuml Republikeumln me shpeumlrndarje territoriale si dhe

qendrat rajonale teuml menaxhimit me kriza Mbrojtja

dhe shpeumltimi eumlshteuml njeuml nga kompetencat e njeumlsive teuml

veteumlqeverisjes lokale e cila neuml teuml njeumljteumln koheuml ndahet

dhe si e tilleuml peumlrcaktohet neuml Ligjin peumlr veteumlqeverisjen

lokale neuml nenin 22

Neuml kontekstin e menaxhimit me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim konsiderohet se ekziston dualizeumlm

i caktuar dhe mbivendosje e kompetencavesup1sup3 gjeuml

qeuml mund teuml ndikojeuml neuml efikasitetin dhe efektivitetin

e reagimit ndaj katastrofeumls Neuml peumlrgjitheumlsi keumlto

aspekte mund teuml gjenden neuml segmentet e vlereumlsimit

teuml rrezikut menaxhimin me kriza ku SMK eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr keumlrceumlnimet e siguriseuml kombeumltare

ose rreziqet natyrore komplekse ndeumlrsa Drejtoria

peumlr Mbrojtje dhe Shpeumltim eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr

koordinimin dhe menaxhimin e parandalimit dhe

reagimit ndaj rreziqeve sup14

Burimi LMK (2905) nen 3031

Gjendja e krizeumls

bull Shpallet peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e cila paraqet rrezik peumlr teuml mireumln

sheumlndetin dhe jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve ose rrezik peumlr sigurineuml e Republikeumls ose

njeuml pjese teuml saj

bull E shpall Qeveria me propozim teuml DK peumlr njeuml periudheuml deri neuml 30 diteuml

bull Doreumlzon raport neuml Kuvend dhe te Presidenti jo meuml voneuml se 30 diteuml pas peumlrfundimit

bull Neumlse ka nevojeuml teuml jeteuml meuml shumeuml se 30 diteuml paraqet keumlrkeseuml te Kuvendi peumlr

vendimmarrje

17Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Megjithateuml mund teuml veumlrehet se menaxhimi

me kriza mbulon segmentin e vlereumlsimit

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml keumlrceumlnimeve dhe rreziqeve

peumlr sigurineuml e shtetit peumlrfshireuml rreziqet natyrore

dhe SMK eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr sigurimin e

mbeumlshtetjes seuml eksperteumlve peumlr organet e sistemit

dhe koordinimin komunikimin dhe bashkeumlpunimin

e subjekteve teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza

ku nuk ka burime peumlr veprim operacional Nga ana

tjeteumlr kompetenca mbizoteumlruese e Drejtoriseuml eumlshteuml

realizimi i mbrojtjes dhe shpeumltimit peumlrmes masave

teuml peumlrshtatshme teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit gjateuml

ccedilka ajo ka burime teuml peumlrshtatshme dhe eumlshteuml

mekanizeumlm i ploteuml operacional

18 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

3 MENAXHIM ME KRIZA DHE ME KOVID 19 PANDEMINEuml _

31 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia KOVID-19 goditi Republikeumln menjeumlhereuml

pas shpalljes seuml seumlmundjes ngjiteumlse KOVID-19

si gjendje sheumlndeteumlsore urgjente meuml 30 janar

2020 Rasti i pareuml u regjistrua te njeuml grua qe ishte

kthyer nga Italia neuml 26 shkurt dhe vdekja e pareuml u

regjistrua meuml 23 mars Meuml pas gjateuml vitit teuml kaluar

ndoqi kornizeumln globale dhe ka arritur fazeumln 4

teuml seumlmundjes ngjiteumlse me raste sporadike -

transmetim gjereumlsisht i peumlrhapur neuml bashkeumlsineuml

lokale Qeuml nga 1 marsi i keumltij viti janeuml infektuar

gjithsej 103200 qytetareuml ndeumlrsa 3144 qytetareuml

humbeumln betejeumln me seumlmundjen

Harta - Platforma interaktive GIS peumlr monitorimin e situateumls me KOVID-19 neuml vendsup15

sup15 Gjendja me korona virusin (COVID - 19) neuml Maqedoni GDI lthttpgdimkcoronagt

19Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Duke ndjekur praktikat dhe udheumlzimet globale

peumlrgjigja ndaj pandemiseuml u krijua neuml fillim teuml vitit

teuml kaluar duke aktivizuar sistemin e menaxhimit

me kriza dhe shpalljen e gjendjes seuml krizeumls neuml njeuml

pjeseuml teuml vendit neuml komunat e Dibreumls dhe Qendreumls

Zhupeumls peumlr 30 diteuml neuml periudheumln 13 mars - 14

prill 2020 Duke pasur parasysh faktin se situata

eumlshteuml peumlrkeqeumlsuar dhe virusi eumlshteuml peumlrhapur neuml

pjeseuml teuml tjera teuml vendit peumlr hereuml teuml pareuml neuml historineuml

e vendit u shpall gjendja e jashteumlzakonshme meuml

18 maj dhe zgjati deri meuml 22 qershor 2020 peumlr

shkak teuml mbajtjes seuml zgjedhjeve teuml parakohshme

parlamentare neuml korrik

Neuml keumlteuml periudheuml fillestare teuml pandemiseuml u moreumln

hapa dhe masa vendimtare peumlr zhdukjen e rritjes

seuml raste ose nivelimin e linjeumls neuml meumlnyreuml qeuml sistemi

sheumlndeteumlsor teuml mund teuml organizojeuml dhe absorbojeuml

ndikimin e pandemiseuml si dhe teuml konsolidojeuml

sistemin peumlr tiu peumlrgjigjur neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme sfideumls seuml pandemiseuml Peumlr shembull

u vendos mbyllje e ploteuml e shtetit kufizimi i

leumlvizjes gjateuml pasdites dhe nateumls fundjavave dhe

festave ndalimi i procesit arsimor neuml shkolla dhe

fakultete ngjarje sportive dhe kulturore ngjarje

publike etj Peumlr shkak teuml peumlrhapjes eksponenciale

teuml seumlmundjes neuml teuml ashtuquajtureumln valeuml teuml dyteuml

dhe presioni i madh mbi sistemin sheumlndeteumlsor

dhe shterimi i burimeve peumlrfundimtare Qeveria

meuml 18 neumlntor shpalli gjendje krize neuml teuml gjitheuml

territorin dhe e cila u zgjat me vendim teuml

Kuvendit deri meuml 30 qershor 2021 Neuml ndeumlrkoheuml

sistemi i menaxhimit me kriza po merr peumlrsipeumlr

koordinimin e trajtimit teuml pandemiseuml

20 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

32 Ndikimi i pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ndikimin e pandemiseuml KOVID-19

neuml funksionimin e komunave dhe realizimin e

kompetencave teuml tyre kryesisht mendohet peumlr

momentin fiskal dhe ofrimin e sheumlrbimeve peumlr

qytetareumlt Pandemia si kriza meuml e madhe qeuml ka

ndodhur neuml koheumlt moderne neuml rajonin toneuml dhe

globalisht ka ndikuar negativisht neuml keumlto aspekte

bull Financimi i komunave sup16 - Peumlr sa i peumlrket

financimit teuml komunave neuml vend pandemia

prek si shkalleumln e teuml ardhurave ashtu edhe

shkalleumln e shpenzimeve teuml buxheteve

komunale Peumlr shembull neuml rastin e pareuml

ka njeuml reumlnie teuml teuml ardhurave si neuml tremujorin

e pareuml ashtu edhe neuml teuml dytin e vitit 2020

krahasuar me vitin e kaluar neuml fusheumln e

taksave lokale licencave lejeve tarifave

etj Lidhur me normeumln e shpenzimeve peumlr

teuml njeumljteumln periudheuml ka njeuml rritje teuml madhe

neuml kostot e reagimit ndaj krizeumls dhe ulje

teuml kostove teuml mireumlmbajtjes rrjedheumlse

investimeve kapitale kostove teuml projektit dhe

teuml ngjashme Nga ana tjeteumlr gjateuml tremujorit

teuml dyteuml shpenzimet u uleumln dhe kjo tregon

faktin se komunat kaneuml filluar ti peumlrshtaten

situateumls aktuale dhe teuml planifikojneuml mjetet

peumlr tiu peumlrgjigjur pandemiseuml Sidoqofteuml

duhet teuml kihet parasysh se me intensitetin e

vazhduesheumlm teuml krizeumls dhe pasigurineuml rreth

fundit teuml saj aspektet financiare teuml puneumls

seuml komuneumls mund teuml peumlrkeqeumlsohen edhe

meuml tej

bull Doreumlzimi i sheumlrbimeve peumlr qytetareumltsup17 -

Kur beumlhet fjaleuml peumlr ofrimin e sheumlrbimeve

peumlr qytetareumlt mbi teuml gjitha neumlnkuptojmeuml

sheumlrbimet qeuml dalin nga kompetencat

e peumlrcaktuara neuml nenin 22 teuml Ligjit peumlr

veteumlqeverisjen lokale Ofrimi i sheumlrbimeve

komunale u realizua pa ndeumlrprerje dhe

me shtrirje teuml shtuar teuml aktiviteteve duke

marreuml parasysh faktin qeuml sheumlrbimet publike

ishin burimet kryesore neuml nivel lokal peumlr

trsquoiu peumlrgjigjur pandemiseuml gjateuml vitit teuml

kaluar siccedil janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave

publike institucioneve rrugeumlve asgjeumlsimi

i mbetjeve komunale etj Arsimi qeuml nga

marsi i vitit teuml kaluar zhvillohet neuml meumlnyreuml teuml

vazhdueshme neuml internet me peumlrjashtime

teuml caktuara neuml keumlteuml vit shkollor dhe arriti

teuml ruajeuml nivelin e nevojsheumlm peumlr realizimin

e procesit arsimor Nga aspekti i ofrimit

teuml sheumlrbimeve sociale peumlr qytetareumlt

peumlrveccedil sheumlrbimeve teuml zakonshme qeuml

komunat ofrojneuml neuml kushte normale njeuml

karakteristikeuml ishte puneumlsimi i vullnetareumlve

peumlr shpeumlrndarjen e paketave humanitare

ilaccedileve dhe teuml ngjashme peumlr grupe teuml

cenueshme teuml qytetareumlve si dhe persona neuml

karantineuml izolim ose persona qeuml vuajneuml nga

seumlmundja Mbrojtja dhe shpeumltimi u realizuan

brenda peumlrgjigjes gjitheumlpeumlrfshireumlse ndaj

krizeumls dhe peumlrmes strukturave ekzistuese

ndeumlrsa neuml segmentin sheumlndeteumlsor peumlrpareumlsi

iu dha peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore

duke ridrejtuar teuml gjitha burimet dhe

mjetet neuml dispozicion Mbrojtja e mjedisit

jeteumlsor eumlshteuml realizuar brenda detyrimeve

ekzistuese teuml komunave Planifikimi urban

ishte neuml vazhdim ndeumlrsa zhvillimi ekonomik

lokal pa zvogeumllim teuml veumlllimit teuml projekteve

sup16 Meuml shumeuml neuml Popovski V Trenovski B Popovski T Municipal Crisis Management Response to COVID-19 Pandemics Municipal Financing and Affected Services in the Republic of North Macedonia UNDP 2020 pp 31-33 sup17 Po aty pp 31-33

21Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

teuml zbatuara si peumlr shkak teuml pandemiseuml

dhe prioriteteve peumlr reagim ndaj krizeumls dhe

rishpeumlrndarjes seuml fondeve Megjithateuml ka

sheumlrbime qeuml janeuml veumlneuml neuml pezullim peumlr

njeuml koheuml teuml gjateuml peumlr shkak teuml intensitetit

teuml seumlmundjes nevojeumls peumlr distanceuml fizike

dhe mungeseumls seuml protokolleve si kultura

sportet dhe rekreacioni

bull Menaxhimi me kriza neuml nivel lokalsup18

ndash Pandemia e KOVID-19 preku teuml gjitheuml

sektoreumlt neuml nivel lokal duke peumlrfshireuml

menaxhimin me kriza dhe mbrojtje

dhe shpeumltim zvogeumllimin e rrezikut nga

katastrofa Megjitheumlse koordinimi i

peumlrgjigjes ndaj krizeumls sheumlndeteumlsore qeuml

nga fillimi u realizua neuml meumlnyreuml qendrore

seuml pari peumlrmes Komitetit Drejtues dhe

meuml voneuml neumlpeumlrmjet Shtabit Kryesor

Koordinues teuml Krizave praneuml Qeveriseuml seuml

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut njeumlsiteuml

e veteumlqeverisjes lokale luajteumln rol kryesor neuml

realizimin e peumlrgjigjes seuml menjeumlhershme neuml

territorin e komunave teuml tyre si duke marreuml

masa reagimi ashtu edhe duke zbatuar

masa parandaluese teuml cilat deri ateumlhereuml

zbatoheshin rralleuml Presioni mbi sistemin

ishte i madh por ai arriti ta absorboje ateuml

qeuml nga fillimi dhe vazhdoi teuml funksionojeuml

normalisht Duke pasur parasysh se sistemi

edhe neuml nivel nacional edhe neuml nivel lokal u

ndesh me pandemi teuml re dhe teuml panjohur ai

aplikoi shumeuml segmente teuml teuml meumlsuarit teuml

improvizuar neuml miratimin dhe zbatimin

e masave dhe aktiviteteve dhe mblodhi

meumlsimet e nxjerra qeuml u peumlrseumlriteumln dhe

u azhurnuan neuml komuna teuml ndryshme

Peumlr shembull autoritetet dhe organet

kompetente kaluan neuml meumlnyreumln e

funksionimit neuml largeumlsi duke kapeumlrcyer

me sukses sfidat e keumlsaj meumlnyre teuml

puneumls u implementuan aktivitete masive

peumlr dezinfektimin e hapeumlsirave publike

dhe hapeumlsirave forcat ushtarake u

aktivizuan peumlr teuml mbeumlshtetur ruajtjen e

rendit komunat filluan teuml miratojneuml plane

operative peumlr reagim ndaj pandemiseuml u

rrit veumlllimi i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

etj Neuml nivel profesional-operativ seliteuml

komunale dhe rajonale u aktivizuan neuml

koheumln e duhur dhe janeuml neuml funksionim

teuml vazhduesheumlm gjateuml gjitheuml koheumls seuml

peumlrgjigjes dhe sheumlrimit teuml hersheumlm nga

pandemia duke koordinuar peumlrgjigjen

sigurimin e parandalimit dhe vendosjen

e bazave peumlr rimeumlkeumlmbjen elastike

Nga aspekti i zbatimit teuml kompetencave

ekzistuese koordinimi komunikimi

dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemit teuml menaxhimit teuml krizeumls mund

teuml konkludohet se reagimi neuml nivelin

lokal ishte neuml koheuml efikas dhe efektiv

peumlrfshireuml parimin e transparenceumls

peumlrkateumlsisht sigurimin e qasjes neuml

informacione peumlr teuml gjitheuml paleumlt e

interesuara dhe publikun

sup18 Ibid pp 14 -15

22 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Mangeumlsi teuml caktuara mund teuml identifikohen neuml

boshlleumlqet normative peumlr krijimin dhe funksionimin e

shtabeve mungesa e kornizeumls peumlr rikuperimin elastik

mbivendosjen e mundshme teuml kompetencave midis

menaxhimit me kriza dhe sistemeve peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim si dhe mungesa e procedurave operacionale

peumlr reagimin ndaj krizave dhe katastrofave neuml

pandemi Disa pengesa neuml komunikim u shfaqeumln

neuml nivel vertikal veccedilaneumlrisht neuml rastin e Komuneumls

seuml Kumanoveumls dhe shtabit teuml krizeumls dhe mos

shpalljes teuml masave teuml mbylljes peumlrkundeumlr keumlrkeseumls

seuml komuneumls

Burimi Kendra Wachtendorf 2007lthttpstinyurlcomyyv8qthxgt

Neuml mungeseuml teuml peumlrvojeumls seuml meumlparshme kornizave teuml sakta planeve dhe rekomandimeve

peumlr veprim eumlshteuml riafirmuar rregulli qeuml improvizimi dhe kreativiteti janeuml faktoreuml teuml

reumlndeumlsisheumlm peumlr menaxhimin e suksessheumlm teuml gjendjeve urgjente

23Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

4 LEumlSHIME SISTEMORE ANEumlT E FORTA SFIDA DHE MEumlSIME TEuml MEumlSUARA NEuml MENAXHIMIN ME KRIZA _

41 Hyrje

Kjo pjeseuml e Studimit peumlr Politika Publike peumlr

Menaxhim me Kriza shqyrton boshlleumlqet sistemike

teuml identifikuara pikat e forta sfidat dhe meumlsimet

e nxjerra neuml menaxhimin me kriza qeuml rezultuan

nga rishikimi dhe analiza e legjislacionit dhe

dokumenteve peumlrkateumlse dhe veccedilaneumlrisht peumlrvojat

praktike neuml parandalimin dhe ballafaqimin dhe

eliminimin neuml gjendje krize neuml periudheumln e kaluar

Neuml kontekstin e vendosjes seuml sistemit teuml menaxhimit

me zvogeumllimin e katastrofave tejkalimin e

ndryshimeve dhe tensioneve midis sistemit teuml

menaxhimit me kriza dhe sistemit peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim neuml meumlnyreuml qeuml teuml ndeumlrtohet sistem efikas

dhe efektiv peumlr parandalimin paralajmeumlrimin e

hersheumlm gatishmeumlrineuml rigjenerimin dhe peumlrgjigjen

ndaj aksidenteve dhe katastrofave Qeveria e

Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml programin e

saj teuml puneumls peumlr periudheumln 2020 - 2024 parashikon

zbatimin e reformave sistematike Respektivisht

bdquoneuml vitin e pareuml teuml mandatit Qeveria do teuml ofrojeuml

reformeuml strukturore teuml menaxhimit me kriza dhe

sistemeve peumlr mbrojtje dhe shpeumltim peumlrmes

riorganizimit pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve

operacionale peumlr ndeumlrhyrje teuml shpejteuml Keumlto

segmente paraqesin themelin neuml ndeumlrtimin e njeuml

shoqeumlrie rezistente ndaj krizave dhe katastrofave

Kjo eumlshteuml demonstruar gjateuml krizeumls dhe gjendjes

seuml jashteumlzakonshme teuml shkaktuar nga pandemia e

koronavirusit Neuml gjysmeumln e pareuml teuml mandatit do teuml

realizojmeuml sistemin peumlr thirrje - 112ldquosup19

Duke qeneuml se kjo reformeuml nuk eumlshteuml pjeseuml e

planit vjetor teuml puneumls seuml Qeveriseuml peumlr vitin 2021

analiza meuml tej shtjellon sistemin ekzistues me

rekomandime peumlr peumlrmireumlsim teuml cilat neuml rast teuml

unifikimit teuml teuml dy sistemeve mund teuml zbatohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse

sup19 bdquoProgrami peumlr puneumln e Qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut neuml periudheumln 2020-20204Qeveria e RMV-seumllthttpsvladamksitesdefaultfilesdokumentiprograma-na-vlada-agenda2024-finalno_programa_1pdfgt faq49

24 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

42 Boshlleumlqet e identifikuara neuml menaxhimin me kriza

sup20 bdquo ldquoSendai Framework Indicatorsrdquo Prevention Web lthttpswwwpreventionwebnetsendai-frameworksendai-framework-monitorindicatorsgt

bull Korniza moderne strategjike dhe normative

eumlshteuml njeuml nga shtyllat e rezistenceumls -

Hendeku kryesor i identifikuar neuml keumlteuml fusheuml

eumlshteuml mungesa e strategjiseuml seuml vetme

nacionale peumlr menaxhim me zvogeumllimin e

rrezikut nga katastrofat pavareumlsisht nga

fakti se vendi i eumlshteuml bashkuar Kornizeumln

Sendai NRC ku njeuml nga objektivat kryesoreuml

eumlshteuml miratimi i strategjive kombeumltare

dhe lokale peumlr zvogeumllimin e rrezikut deri

neuml vitin 2020 peumlrkateumlsisht deri neuml fund teuml

vlefshmeumlriseuml seuml kornizeumls deri neuml vitin 2030

(Objektivi Esup20 ) Neuml vitin 2012 kishte peumlrpjekje

peumlr teuml zhvilluar strategji gjitheumlpeumlrfshireumlse

neumln udheumlheqjen e Qendreumls peumlr Menaxhim

me Kriza dhe me mbeumlshtetjen e Programit

teuml Kombeve teuml Bashkuara peumlr Zhvillim por

peumlrkundeumlr faktit qeuml teksti i dokumentit u

peumlrgatit peumlrmes koordinimit ndeumlr-sektorial

dhe u paraqit neuml qeveria e ateumlhershme nuk

u miratua Nevoja peumlr rregullim strategjik

teuml fusheumls shprehet gjithnjeuml e meuml shumeuml

neuml kontekstin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve

moderne dhe krizave dhe katastrofave

komplekse qeuml parashikohet teuml jeneuml meuml teuml

shpeshta dhe meuml intensive Vendi yneuml nuk

ka shumeuml peumlrvojeuml me kriza dhe katastrofa teuml

keumltij lloji dhe prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml

miratohet njeuml dokument i tilleuml neuml meumlnyreuml

qeuml teuml ndeumlrtohet qasje strategjike e vendit

neuml parandalimin zbutjen reagimin dhe

rikuperim peumlrmes qasjes multi-hazard

multi- rrezik dhe qasja multi-sektoriale

Mbi teuml gjitha siccedil thuhet neuml Kornizeumln peumlr

NRF nga Sendai zvogeumllimi i rrezikut

nga katastrofa eumlshteuml puneuml e teuml gjitheuml

shoqeumlriseuml Nga pikeumlpamja e kornizeumls

ligjore aktet ligjore datojneuml nga koha

para miratimit teuml Kornizeumls peumlr NRK nga

Sendai neuml vitin 2015 dhe dokumente teuml

tjereuml globaleuml peumlr arritjen e zhvillimit teuml

qeumlndruesheumlm Miratimi i akteve teuml reja

ose ndryshimet dhe ploteumlsimet neuml ato

ekzistuese do teuml integrojeuml trendet moderne

neuml uljen e rrezikut nga katastrofat duke

pasqyruar qeumlllimet dhe prioritetet e

Kornizeumls peumlr NRK teuml Sendai dhe zhvillimit

teuml qeumlndruesheumlm duke marreuml parasysh

reumlndeumlsineuml sistemike teuml rrezikut dhe

katastrofave komplekse si dhe teuml sigurohet

peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut pandemik

dhe krizat sheumlndeteumlsore Kjo krizeuml

pandemike seuml bashku me praktikat meuml teuml

mira dhe meumlsimet e nxjerra janeuml mundeumlsi

e shkeumllqyeshme peumlr teuml filluar proces

gjitheumlpeumlrfshireumls teuml azhurnimit teuml kornizeumls

ligjore Neuml fakt njeuml nga karakteristikat e

rezistenceumls eumlshteuml transformimi i sistemit

pas vlereumlsimit teuml meumlsimeve teuml nxjerra nga

ngjarjet dhe zbatimi i tyre neuml ndeumlrtimin e

njeuml sistemi meuml elastik

25Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

bull Ekzistenca e ad - hok trupa koordinues teuml

krizeumls - Po ose jo - Sistemi i menaxhimit

me kriza ekziston qeuml nga viti 2005 dhe

gjateuml ekzistenceumls seuml saj ai eumlshteuml marreuml me

sukses me lloje teuml ndryshme teuml krizave dhe

ngjarjeve katastrofike siccedil eumlshteuml gjendja

e krizeumls seuml shpalllur peumlr hereuml teuml pareuml neuml

vitin 2007 me qeumlllim qeuml teuml organizojeuml dhe

koordinojeuml numrin e madh teuml zjarreve neuml

pyje qeuml kaneuml prekur meuml shumeuml se gjysmeumln

e territorit teuml vendit dhe popullsineuml gjendjet

e krizeumls teuml shpallura neuml njeuml pjeseuml teuml vendit

neuml vitin 2015 dhe 2016 neuml peumlrgjigje teuml

peumlrmbytjeve teuml rreumlmbyeshme neuml Tetoveuml

dhe Shkup gjendja e krizeumls e shpallur

neuml vazhdimeumlsi neuml kufirin verior dhe jugor

peumlr shkak teuml krizeumls seuml migranteumlve dhe

refugjateumlve teuml vitit 2015 deri meuml sot

peumlrmes situateumls njeumlmujore teuml krizeumls neuml

komunat e Dibreumls dhe Qendeumlr Zhupeuml neuml

periudheumln mars - prill 2020 neuml fillim teuml

pandemiseuml deri neuml gjendjen aktuale teuml

krizeumls teuml shpallur neuml teuml gjitheuml vendin peumlr

peumlrgjigje teuml koordinuar dhe teuml suksesshme

ndaj KOVID-19 Gjateuml teuml gjitha keumltyre

ngjarjeve koordinimi i trajtimit teuml keumltyre

ngjarjeve u sigurua peumlrmes sistemit teuml

menaxhimit me kriza neumln udheumlheqjen e

Komitetit Drejtues dhe me pjeseumlmarrjen e

teuml gjitha subjekteve peumlrkateumlse neuml sistemin

e menaxhimit me kriza

Sidoqofteuml neuml peumlrgjigje teuml disa ngjarjeve teuml

kaluara katastrofike janeuml krijuar organe teuml

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc bazuar

neuml vendimet e Qeveriseuml Ato nuk janeuml

parashikuar ose njohur neuml kornizeumln ligjore

peumlr menaxhim me kriza ose mbrojtje dhe

shpeumltim ose peumlr sheumlndeteumlsi neuml rast teuml

krizeumls pandemike peumlrkateumlsisht menaxhim

gjitheumlpeumlrfshireumls me zvogeumllimin e rrezikut

nga katastrofat Peumlr shembull neuml janar teuml

vitit 2015 u krijua Trupi Koordinues peumlr

Parandalim nga Peumlrmbytjetsup2sup1 neuml gusht

teuml vitit 2005 neuml lidhje me peumlrmbytjet e

rreumlmbyeshme neuml Shipkoviceuml dhe Tetoveuml

u krijua Trup Koordinues peumlr tu marreuml

me gjendjet dhe deumlmet nga peumlrmbytjet

neuml rajonin e Tetoveumlssup2sup2 ineuml gusht teuml vitit

2016 u formuan tre grupe koordinuese

ministrore peumlr teuml koordinuar rimeumlkeumlmbjen

e hershme nga peumlrmbytja neuml fshatin

Stajkovcsup2sup3 dhe neuml mars 2020 u formua

Trupi kryesor koordinues i krizeumls 24 peumlr teuml

siguruar koordinim teuml ploteuml neuml lidhje me

parandalimin vendosjen dhe peumlrhapjen e

koronavirus KOVID-19 Ai eumlshteuml i peumlrbeumlreuml

nga aneumltareuml teuml qeveriseuml ministra dhe

drejtoreuml teuml QMK dhe ESHS Neuml njeuml maseuml teuml

madhe kompetencat veccedilaneumlrisht neuml pjeseumln

e koordinimit peumlrkojneuml me kompetencat e

KD neuml QMK dhe peumlrbeumlrja e aneumltareumlve eumlshteuml

e ngjashme

21 Takimi i Trupit Koordinues peumlr Parandalimin e Fatkeqeumlsive Natyrore A1on 21 shkurt 2015 lthttpsa1onmkmacedoniasostanok-na-koordinativnoto-telo-za-prevencija-od-prirodni-nepogodigt22 bdquoThemelim i Trupit koordinues peumlr ballafaqim me situatat dhe deumlmtimet nga peumlrmbytjet neuml rajonin e Tetoveumls dhe Komisioni peumlr Vlereumlsimin e Deumlmit neuml patundshmeumlri dhe sende teuml luajtshme Ministria e Mjedisit Jeteumlsor dhe Planifikimit Hapeumlsinor 4 gusht 2015 lthttpstinyurlcomyygfbxs9gt23 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 71 sup24 Shtabi kryesor koordinues i krizeumls - Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut Qeveria e RMV-seuml lthttpskoronavirusgovmkglave-koord-shtabgt

26 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

sup25 UN WB EU Post Disaster Needs Assessment August 2016 Floods (draft version) 2016 p 74

Qasja peumlr formimin e ad-hok organeve teuml

krizeumls teuml peumlrkohshme ka teuml metat e veta

qeuml mund teuml identifikohen neuml segmentet

e mos ekzistenceumls seuml njeuml baze ligjore peumlr

formimin e tyre (peumlrveccedil me vezndim teuml

Qeveriseuml) dublimin ose mbivendosjen

me kompetencat ekzistuese teuml Komitetit

Drejtues dhe institucionet e SMK njohja e

pamjaftueshme e ccedileumlshtjes seuml menaxhimit

me kriza ose zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa nga shumica e aneumltareumlve

peumlrdorimi i pamjaftuesheumlm i njohurive dhe

afteumlsive teuml eksperteumlve teuml institucioneve

kompetente peumlr menaxhimin me kriza dhe

rreziqe mbizoteumlrimi i mundsheumlm i politikave

mbi fusheumln e eksperteumlve dublimi neuml kanalet

e komunikimit dhe koordinimit etj Neuml

fakt njeuml nga rekomandimet e Raportit teuml

Vlereumlsimit teuml Nevojave pas katastrofeumls nga

peumlrmbytjet teuml rreumlmbyeshme neuml gusht teuml vitit

201625 eumlshteuml qeuml teuml ndahen politikaneumlt dhe

kryetareumlt e komunave nga rolet drejtuese

neuml trupa operative komanduese por teuml

jeneuml neuml dispozicion teuml komandantit operativ

neuml trajtimin e krizeumls Eumlshteuml e nevojshme

teuml beumlhet njeuml analizeuml funksionale e puneumls

seuml keumltyre organeve neuml meumlnyreuml qeuml teuml

peumlrcaktohet nevoja peumlr ekzistenceumln e tyre si

dhe vlereumlsim i kontributit real neuml koordinimin

dhe peumlrmireumlsimin e krizave ose katastrofave

ose jo mbi funksionimin e sistemit

bull Peumlrfshirja e pamjaftueshme e vlereumlsimit

teuml teuml gjitha llojeve teuml rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve neuml politikat strategjike dhe

sektoriale programe dhe plane neuml nivelin

kombeumltar dhe lokal - Njeuml nga kompetencat

meuml teuml reumlndeumlsishme teuml QMK eumlshteuml miratimi

i vlereumlsimeve teuml integruara peumlr zoneumln

e Republikeumls komunave dhe Qytetit teuml

Shkupit nga teuml gjitha llojet e rreziqeve dhe

keumlrceumlnimeve Mund teuml thuhet se vendi eumlshteuml

lider neuml rajonin e gjereuml si neuml kontekstin e

ekzistenceumls seuml kornizeumls metodologjike

dhe qasjes peumlr vlereumlsim ashtu edhe neuml

ekzistenceumln e zgjidhjeve dhe mjeteve teuml

TIK dhe GIS peumlr teuml mbeumlshtetur procesin

analizeumln dhe vizualizimin e rezultateve qeuml

nga ana tjeteumlr kaneuml peumlr qeumlllim lehteumlsimin e

komunikimit koordinimit bashkeumlpunimit

dhe vendimmarrjes Megjithateuml neuml keumlteuml

kontekst ka dy boshlleumlqe e para mund teuml

identifikohet si peumlrfshirje e pamjaftueshme

teuml dokumenteve strategjike zhvillimore

programore dhe dokumentet e planifikimit

neuml nivel nacional dhe lokal ndeumlrsa e dyta

eumlshteuml ndarja e procesit teuml peumlrgatitjes seuml

vlereumlsimeve nga komunat sepse QRMK

i peumlrgatit ndeumlrsa keumlshillat e komunave

veteumlm i miratojneuml dhe gjateuml keumlsaj mund tu

jepet ekstrakt ose neuml teumlreumlsi Neuml keumlteuml meumlnyreuml

komunat mund teuml mos keneuml proneumlsi teuml

ploteuml mbi dokumentin dhe neuml shumiceumln

e rasteve nuk peumlrdoret mjaftuesheumlm si

mjet peumlr peumlrfshirjen e zvogeumllimit teuml rrezikut

nga katastrofa neuml programet strategjike

dhe zhvillimore dhe fushat e komunave

me qeumlllim miratimin e vendimeve bazuar

neuml informacionin dhe kuptimin e rrezikut

Situata eumlshteuml e ngjashme neuml nivelin

nacional ku subjekteve kompetente u

jepen ekstrakte nga vlereumlsimi qeuml lidhen

27Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

me kompetenceumln e tyre leumlndore Nga ana

tjeteumlr pikeumlrisht vlereumlsimi i keumlrceumlnimit eumlshteuml

njeuml nga dokumentet themelore qeuml duhet teuml

sigurojeuml qeuml nevojat dhe interesat e teuml gjitheuml

qytetareumlve peumlrfshireuml edhe qytetareumlt meuml teuml

rrezikuar merren parasysh dhe adresohen

neuml meumlnyreuml peumlrkateumlse si dhe se askush

nuk do teuml mbetet pas peumlrkateumlsisht do teuml

zbatohet ploteumlsisht parimi leave no one

behindrdquosup26

bull Mungesa e rregullimit normativ teuml

segmentit profesional-operativ teuml

menaxhimit me kriza - Sipas LMK komunat

neuml nivel rajonal krijojneuml shtabe rajonale teuml

menaxhimit me kriza ndeumlrsa sipas Ligjit

peumlr mbrojtje dhe shpeumltim secila komuneuml

themelon shtabet e mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe neuml rast teuml peumlrgjigjes ndaj pandemiseuml

shumeuml komuna krijojneuml shtabe komunale

teuml krizave peumlr ballafaqim me KOVID-sup19 Nga

ana tjeteumlr kompetencat e shtabeve nuk janeuml

teuml peumlrcaktuara neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse

reumlndeumlsia e vendimeve (teuml detyrueshme ose

keumlshilluese) mungesa e burimeve financiare

dhe materiale-teknike peumlr puneumln e tyre

veccedilaneumlrisht neuml komunat meuml teuml vogla Si

pasojeuml eumlshteuml e nevojshme teuml rregullohet ky

segment eksperto-operativ qeuml menaxhon

aspektin operacional teuml menaxhimit me

kriza dhe katastrofa si dhe edukimin shteseuml

dhe trajnimin profesional teuml aneumltareumlve teuml

stafit operacional me qeumlllim teuml njeuml peumlrgjigje

neuml koheuml efikase dhe efektive

bull Financim i pamjaftuesheumlm peumlr menaxhim

me kriza - rezistenceuml e zvogeumlluar -

Menaxhim me kriza nuk eumlshteuml i financuar

mireuml si nga buxheti qendror ashtu edhe

nga buxhetet komunale Meuml shumeuml se 92

e buxhetit teuml Qendreumls peumlr Menaxhim me

Kriza eumlshteuml caktuar peumlr pageseumln e pagave

teuml stafit dhe kostot minimale operativesup27

Nuk ka zeumlra teuml veccedilanteuml peumlr menaxhimin me

kriza neuml buxhetet e komunave megjitheumlse

peumlr disa aktivitete teuml ndeumlrlidhura neuml

segmentet e parandalimit menaxhimit dhe

rivitalizimit shpenzimet e parashikuara

mund teuml identifikohen Nga ana tjeteumlr

alokimi i fondeve eumlshteuml meuml i zakonshmi

ex-post peumlrkateumlsisht pas ngjarjes gjateuml

peumlrgjigjes ose rikuperimit teuml hersheumlm Peumlr

shkak teuml keumlsaj eumlshteuml e nevojshme teuml rriten

burimet financiare veccedilaneumlrisht peumlr masat

dhe aktivitetet peumlr parandalimin dhe zbutjen

gatishmeumlrineuml dhe rigjenerimin elastik

bull Mungesa e kornizeumls elastike teuml

rikuperimit- Neuml peumlrgjitheumlsi neuml kontekstin

toneuml nacional dhe lokal nuk ka asnjeuml

kornizeuml peumlr rimeumlkeumlmbjen elastikesup28 dhe

mund teuml haset veteumlm si revitalizim pas

krizeumls (revitalizim) ose kryerjen e njeuml

vlereumlsimi teuml deumlmit Megjithateuml duke pasur

parasysh kompleksitetin e krizave dhe

katastrofave si dhe ndikimin neuml zhvillimin

e qeumlndruesheumlm dhe nevojat njereumlzore

eumlshteuml e nevojshme teuml krijohen parakushte

normative dhe institucionale peumlr peumlrfshirjen

e rimeumlkeumlmbjes elastike si mundeumlsi qeuml

shteti dhe komunitetet teuml rikuperohen dhe

transformohen pas keumltyre ngjarjeve ku

ngjarje teuml njeumljta ose teuml ngjashme nuk do ti

rrezikonin ose do teuml kishin pasoja minimale

bull Paralajmeumlrimi i hersheumlm meuml afeumlr

qytetareumlve - Kompetencat ligjore peumlr

paralajmeumlrimin e hersheumlm peumlrmbahen

neuml LMK dhe QMK ka kompetenca peumlr

menaxhimin e sistemit teuml alarmit dhe

sup26 ldquoWhat does it mean to leave no one behindrdquo UDNP August 9 2018 lthttpstinyurlcom3y7s2bt8gtsup27 ldquoBuxhaku - QMK eumlshteuml neuml gjendje meuml teuml keqe se 15 vjet meuml pareuml Radio Evropa e Lireuml 15 shtator 2019 lthttpstinyurlcomycjy2zxcgt sup28 Me rikuperim teuml qeumlndruesheumlm peumlr qeumlllimet e keumltij studimi neumlnkupton rikuperim nga kriza ose katastrofa qeuml do tu mundeumlsojeuml sistemeve dhe komuniteteve teuml kthehen neuml funksionimin normal me ccedilka ata do teuml jeneuml meuml teuml peumlrgatitur ose teuml afteuml teuml reagojneuml dhe teuml peumlsojneuml meuml pak deumlme ose nuk do teuml keneuml pasoja

28 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

informimit teuml popullateumls Megjithateuml

sistemi i paralajmeumlrimit teuml hersheumlm nuk

eumlshteuml vendosur neuml nivelin lokal meuml afeumlr

njeumlsive lokale veccedilaneumlrisht neumlse merren

parasysh rreziqet qeuml mund teuml rezultojneuml

neuml ndodhjen e shpejteuml teuml njeuml ngjarjeje

katastrofike Ekzistojneuml peumlrpjekje teuml izoluara

peumlr zhvilluar teuml paralajmeumlrimit teuml hersheumlm

neuml nivel lokal nga peumlrmbytja (psh neuml

rajonin e Pollogut) por keumlto janeuml aktivitete

individuale qeuml nuk njihen nga sistemi

Prandaj eumlshteuml e nevojshme teuml analizohet neuml

meumlnyreuml funksionale sistemi i paralajmeumlrimit

teuml hersheumlm dhe teuml peumlrshtatet me nevojat

e komuniteteve lokale dhe qytetareumlve

peumlrfshireuml personat me afteumlsi teuml kufizuara

bull Decentralizimi i menaxhimit me kriza

- komunat si first preventers amp first

responders ndash Menaxhimi me kriza

eumlshteuml kompetenceuml e centralizuar ndeumlrsa

mbrojtja dhe shpeumltimi eumlshteuml kompetenceuml

e peumlrbashkeumlt dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme decentralizimi i meumltejsheumlm i

kompetencave qendrore si dhe vendosja

e kompetencave teuml reja neuml meumlnyreuml qeuml

komunat teuml keneuml mekanizma burime

dhe kapacitete teuml plota peumlr parandalimin

reagimin dhe rikuperimin elastik E gjitheuml

kjo duhet teuml shoqeumlrohet me sigurimin dhe

transferimin e burimeve teuml peumlrshtatshme

financiare dhe njereumlzore Veteumlm neuml keumlteuml

meumlnyreuml komunat do teuml jeneuml efikase dhe

efektive neuml zbatimin e parandalimit dhe

me koheuml tu peumlrgjigjen rreziqeve neuml zoneumln

e tyre Kjo u demonstrua gjateuml peumlrgjigjes

pandemike ku disa komuna neuml meumlnyreuml

efektive dhe efikase organizuan peumlrgjigje

pandemike multi-sektoriale madje

edhe para se teuml iniciohej mekanizmi

i fuqisheumlm nacional Neuml kontekstin e

kompetencave lokale dhe burimeve dhe

kapaciteteve teuml kufizuara teuml shumiceumls seuml

komunave njeuml segment i reumlndeumlsisheumlm

eumlshteuml bashkeumlpunimi ndeumlr-komunal si dhe

financimi i qeumlndruesheumlm i masave dhe

aktiviteteve peumlr forcimin e rezistenceumls

Sa i peumlrket bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal

neuml shumiceumln e rasteve beumlhet fjaleuml peumlr

peumlrmbushjen e detyrimeve minimale

peumlr zbatimin e kompetencave ose

masave dhe aktiviteteve teuml peumlrbashkeumlta

Duke pasur parasysh faktin se rreziqet

nuk i njohin kufijteuml komunaleuml eumlshteuml

e nevojshme teuml zgjerohet segmenti

i bashkeumlpunimit ndeumlr-komunal si neuml

aspektin e kompetencave teuml ndara ashtu

edhe neuml drejtim teuml burimeve teuml nevojshme

peumlr parandalimin gatishmeumlrineuml reagimin

dhe rikuperimin bazuar neuml rreziqet e

profilizuara dhe rreziqet e vlereumlsuara peumlr

komunat e caktuara Kornizat ekzistuese

peumlr bashkeumlpunim midis komunave nuk

janeuml zyrtarizuar dhe institucionalizuar

29Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

43 identifikimi i aneumlve teuml forta dhe sfidave neuml menaxhimin me kriza

Pikat e forta Sfidat

Fleksibiliteti i sistemit neuml nivel nacional dhe lokal peumlr menaxhim me krizaKapacitetet teknike peumlr mbeumlshtetjen dhe koordinimin e menaxhimit me krizaAfteumlsi peumlr menaxhim me disa situata krize neuml teuml njeumljteumln koheuml psh kriza e migranteumlve KOVID-19Staf me peumlrvojeuml me njohuri paraprakeEkzistenca e vlereumlsimeve peumlr rrezikshmeumlri neuml territorin e Republikeumls dhe komunave nga teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve dhe rreziqeveSistemi modern i TIK dhe SGjIVendosja e Numrit teuml veteumlm teuml thirrjes urgjente Evropiane E-112Peumlrdorimi i mjeteve SGjI peumlr teuml ndareuml infor-macionin neuml koheuml teuml pandemiseuml dhe keumlshillat e rekomanduara peumlr mbrojtjePeumlrgjigje e shpejteuml fillestare neuml fillim teuml krizeumlsKomunikimi dhe shpeumlrndarja e informa-cionit peumlrmes kanaleve teuml ndryshme peumlr informimin e publikut dhe qytetareumlveBashkeumlpunimi koordinimi dhe komunikimi

Ekzistenca e kompetencave teuml mbiv-endosura me ESHSIntegrimi i pamjaftuesheumlm i rrezikut pandemik dhe krizave sheumlndeteumlsoreMungesa e strategjiseuml kombeumltare peumlr ZRKNjohuri teuml pamjaftueshme teuml stafit peumlr rrezikun nga pandemia KOVID-19Mungesa e njohurive dhe peumlrvojeumls neuml trajtimin e krizave dhe katastrofave komplekseMungesa e rendit normativ teuml seg-mentit profesional-operacionalKompetenca teuml pamjaftueshme teuml njeumlsive teuml veteumlqeverisjes lokale peumlr menaxhim me krizaNdeumlrhyrja e politikeumls neuml vendimmarr-jen peumlr menaxhimin me krizaMungesa e vizionit dhe kornizeumls peumlr rikuperimin elastikMungesa e burimeve teuml specializuara njereumlzoreVendosja e njeuml sistemi teuml kontrollit peumlr incidente

30 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

44 Meumlsimet e marra neuml menaxhimin me kriza

bull Pandemia KOVID-19 meuml tej imponoi

nevojeumln peumlr teuml konsideruar ndryshimin e

kornizeumls strategjike dhe normative duke

miratuar strategji teuml ZRK dhe integrim

neuml meumlnyreuml gjitheumlpeumlrfshireumlse teuml rreziqeve

pandemike dhe krizave sheumlndeteumlsore

bull Sistemi i menaxhimit me kriza ka

njohurineuml ekspertizeumln dhe peumlrvojeumln e

nevojshme peumlr teuml siguruar mbeumlshtetjen e

eksperteumlve peumlr organet e menaxhimit me

kriza dhe siguron komunikim koordinim

dhe bashkeumlpunim teuml ploteuml qeuml eumlshteuml

parakusht peumlr peumlrgjigje neuml koheuml efikase

dhe efektive ndaj krizave dhe katastrofave

bull Pavareumlsisht nga mungesa e njohurive

dhe peumlrvojave paraprake neuml trajtimin

e pandemive dhe krizave komplekse

sheumlndeteumlsore sistemi i menaxhimit me

kriza eumlshteuml peumlrshtatur vazhdimisht me

kushtet e krijuara rishtas dhe ka siguruar

mbeumlshtetje teuml ploteuml peumlr organet e sistemit

si dhe koordinimin neuml koheuml teuml subjekteve

bull Sistemi i menaxhimit me kriza duhet

teuml marreuml parasysh krizat dhe katastrofat

komplekse veccedilaneumlrisht parandalimin

gatishmeumlrineuml reagimin dhe rigjenerimin

elastik

bull Vlereumlsimi i integruar i rrezikut dhe

keumlrceumlnimeve duhet teuml azhurnohet me njeuml

qasje jo-lineare peumlr teuml kuptuar mundeumlsiteuml

e ngjarjeve qeuml nuk ka gjasa teuml ndodhin

por mund teuml keneuml pasoja teuml meumldha

peumlr qeumlndrueshmeumlrineuml e shtetit dhe

komuniteteve

bull Njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes lokale janeuml

njeumlsiteuml e para qeuml parandalojneuml kriza

dhe janeuml teuml parat qeuml reagojneuml ndaj

ngjarjeve dhe peumlr keumlteuml arsye eumlshteuml e

nevojshme teuml sigurohet njeuml kornizeuml ligjore

dhe institucionale peumlr peumlrmbushjen e

ploteuml teuml keumltyre peumlrgjegjeumlsive peumlrmes

decentralizimit teuml meumltejsheumlm teuml

peumlrgjegjeumlsive teuml menaxhimit me kriza dhe

zvogeumllim teuml rrezikut nga katastrofa

31Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

5 ANALIZEuml KRAHASUESE E SISTEMEVE PEumlR MENAXHIM ME KRIZA DHE PEumlRVOJAT NGA BALLAFAQIMI ME KRIZA SHKAKTUAR NGA KOVID 19 NEuml VENDET E BALLKANIT PEREumlNDIMOR _

51 Sisteme peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa neuml Ballkanin Pereumlndimor

Menaxhimi me kriza dhe zvogeumllimi i rrezikut nga

katastrofa ka njeuml dimension teuml theksuar rajonal dhe

ndeumlrkufitar sepse krizat dhe katastrofat nuk njohin

kufij dhe prandaj fokusi i keumltij studimi janeuml format

e sistemeve teuml menaxhimit me kriza dhe zvogeumllim

i rrezikut nga katastrofa neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor (Shqipeumlri Bosnjeuml dhe Hercegovineuml

Kosoveuml Serbi-Mali i Zi) si dhe karakteristikat e

reagimit teuml tyre ndaj krizeumls pandemike dhe teuml njeumljtat

paraqiten shkurtimisht meuml poshteuml

Neuml Ballkanin Pereumlndimor nuk ka qasje teuml unifikuar

peumlr krijimin e kornizave ligjore dhe institucionale

peumlr menaxhim me kriza dhe uljen e rrezikut nga

katastrofa Gjegjeumlsisht secili vend ka qasjen dhe

meumlnyreumln e tij specifike peumlr rregullimin e keumlsaj

fushe dhe neuml shumiceumln e vendeve keumlto janeuml

departamente neuml kuadeumlr teuml Ministrive ekzistuese

peumlr Puneuml teuml Brendshme dhe Mbrojtje gjeuml qeuml nuk

eumlshteuml rast neuml Republikeumln e Maqedoniseuml seuml

Veriut Gjithashtu ato ndryshojneuml nga vendet

post-komuniste teuml Aziseuml Qendrore ose Evropeumls

Lindore ku neuml shumiceumln e rasteve institucionet

peumlr ballafaqim me kriza dhe rreziqe nga katastrofa

rezultojneuml nga matrica e ish-Bashkimit Sovjetik

dhe janeuml krijuar si ministri robus peumlr gjendje

teuml jashteumlzakonshme urgjente me diapazon

meuml teuml madh teuml kompetencave Karakteristikeuml

tjeteumlr e peumlrgjithshme e keumltyre sistemeve eumlshteuml

se kompetencat janeuml kryesisht neuml segmentin e

zvogeumllimit teuml rrezikut dhe katastrofave peumlrmes

mbrojtjes civile dhe segmenti i menaxhimit me

kriza nuk peumlrfshihet si sistem ose neumln-sistem

i veccedilanteuml por si njeuml kompetenceuml leumlndore e

organeve koordinuese grupet e puneumls ndeumlr

sektoriale ose qendra operacionale peumlr dallim nga

vendi yneuml ku menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml nga

shtyllat e siguriseuml moderne

32 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Teksti meuml poshteuml jep karakteristikat themelore

teuml sistemeve neuml Ballkanin Pereumlndimor ndeumlrkaq

kompetencat meuml teuml holleumlsishme jepen neuml Shtojca 3

bull Republika e Shqipeumlriseuml ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhimin me gjendje

emergjencave eumlshteuml Agjencia peumlr Mbrojtjen

Civile Kombeumltare e cila eumlshteuml pjeseuml e

Ministriseuml seuml Mbrojtjes dhe ka struktura teuml

organizuara neuml shkalleuml kombeumltare (Keumlshilli

i Ministrave Keumlshilli Ndeumlrministror dhe

Ministria e Mbrojtjes) rajonal (qendrat

e mbrojtjes civile neuml 12 prefektura) dhe

niveli lokal (kompetenca e kryetareumlve

teuml komunave komuniteteve lokale dhe

komisioneve teuml planifikimit dhe menaxhimit

me gjendje emergjente)

bull Bosnjeuml dhe Hercegovineuml ndash Sistemi

peumlr menaxhim me kriza dhe zvogeumllimi i

rrezikut nga katastrofa eumlshteuml neuml peumlrputhje

me rregullimin e ndeumlrtimit teuml shtetit

dhe sistemin politik dhe kompetencat

themelore teuml mbrojtjes civile janeuml neuml nivelin

e tre entiteteve Federata e Bosnjeumls dhe

Hercegovineumls peumlrmes mbrojtjes civile

Republika Srpska (Drejtoria Republikane

peumlr Mbrojtje Civile) dhe Rrethi Brccedilko

(Departamenti i Siguriseuml Publike) Nga ana

tjeteumlr neuml nivelin shteteumlror institucioni kryesor

qeuml eumlshteuml edhe Agjencia Kombeumltare peumlr

Menaxhimin me Katastrofa eumlshteuml Ministria

e Siguriseuml peumlrmes Sektorit peumlr Mbrojtje dhe

Shpeumltim Neuml peumlrgjitheumlsi ministria eumlshteuml

peumlrgjegjeumlse peumlr koordinimin e zbatimit teuml

menaxhimit me gjendjet urgjente dhe teuml

jashteumlzakonshme neuml territorin e vendit dhe

nuk ka burime operacionale (ngjashme

si QMK) Subjektet e mbrojtjes civile neuml

entitetet janeuml peumlrgjegjeumlse peumlr realizimin e

teuml gjitha fazave teuml mbrojtjes civile neuml zoneumln

e tyre dhe kaneuml burimet dhe kapacitetet

kryesore

bull Republika e Kosoveumls ndash Institucioni

kompetent peumlr menaxhim me gjendje

urgjente eumlshteuml Agjencia peumlr Menaxhim me

Gjendje Urgjente e Ministriseuml seuml Puneumlve teuml

Brendshme Neuml nivelin kombeumltar Qeveria

eumlshteuml peumlrgjegjeumlse peumlr organizimin e sistemit

dhe peumlrgjigjen ndaj katastrofave teuml meumldha

Keumlshilli i Sigurimit zbaton koordinimin

ndeumlrministror dhe Sektori i Siguriseuml Publike

eumlshteuml peumlrgjegjeumls peumlr sigurineuml publike Neuml

nivelin lokal masat dhe aktivitetet peumlr

mbrojtje dhe shpeumltim zbatohen peumlrmes

kryetarit teuml komuneumls administrateumls

komunale dhe njeumlsive peumlr mbrojtje dhe

shpeumltim

bull Republika e Serbiseuml ndash sistemi peumlr peumlrgjigje

ndaj gjendjeve urgjente peumlrkateumlsisht

sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumltim eumlshteuml

pjeseuml e sistemit teuml siguriseuml kombeumltare

dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml integruar organizon

subjektet neuml nivel kombeumltar rajonal dhe

lokal neuml realizimin e masave dhe detyrave

teuml nevojshme Sektori peumlr situata teuml

jashteumlzakonshme neuml Ministrineuml e Puneumlve

teuml Brendshme eumlshteuml organ kompetent

peumlr ekzekutimin e masave dhe detyrave

neuml fusheumln e mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

Gjithashtu neuml nivel kombeumltar Qeveria

peumlrgjitheumlsisht koordinon sistemin e

peumlrgjithsheumlm si njeuml teumlreumlsi Ministria

33Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

e Mbrojtjes dhe Armata sigurojneuml

mbeumlshtetjen e burimeve peumlr detyrat e

zvogeumllimit teuml rrezikut nga katastrofa dhe

organet e tjera shteteumlrore zbatojneuml masat

dhe aktivitetet e duhura brenda fusheumls seuml

tyre Neuml nivel rajonal Provinca Autonome

e Vojvodineumls organizon mbrojtjen civile

ndeumlrsa neuml nivel lokal komunat krijojneuml

forcat e tyre teuml mbrojtjes dhe shpeumltimit

dhe qendrat e menaxhimit me gjendje teuml

jashteumlzakonshme

bull Republika e Malit teuml Zi ndash Institucioni

kompetent eumlshteuml Drejtoria peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim praneuml Ministriseuml seuml

Puneumlve teuml Brendshme Neuml nivel

kombeumltar kjo Drejtori siguron

integrimin dhe koordinimin

e sistemit neuml realizimin e

kompetencave nga segmenti

i mbrojtjes dhe shpeumltimit dhe

reagimin operacional peumlrmes

njeumlsive teuml mbrojtjes civile teuml

vendosura neuml nivel rajonal Neuml

nivelin lokal kryetari i komuneumls

eumlshteuml dakordeumlsuar teuml peumlrdoreuml

burimet sipas dokumentacionit

peumlrkateumls teuml planifikimit

52 Peumlrvojat rajonale nga peumlrgjigjja ndaj pandemiseuml KOVID-19

521 Pasqyreuml e shkurteumlr

Pandemia me KOVID-19 si njeuml ngjarje me probabilitet

teuml uleumlt teuml ndodhjes (angl high consequence low

probability event) por me pasoja teuml meumldha neuml teuml

njeumljteumln meumlnyreuml ndikoi neuml teuml gjitha vendet neuml rajon

duke beumlreuml presion serioz mbi sistemin sheumlndeteumlsor

duke ndikuar neuml zhvillimin e qeumlndruesheumlm

ccedilrregullimin e shtyllave socio-ekonomike teuml vendeve

me rritjen e cenueshmeumlriseuml seuml komuniteteve dhe

teuml rrezikuarve Duke pasur parasysh magnitudeumln

e zgjatur teuml efekteve teuml pandemiseuml dhe faktin

qeuml kriza sheumlndeteumlsore do teuml keteuml koheumlzgjatje teuml

madhe eumlshteuml thelbeumlsore qeuml menaxhimi i krizeumls dhe

zvogeumllimi i rrezikut nga katastrofa teuml integrojneuml

rrezikun pandemik dhe teuml kontribuojneuml neuml krijimin

e njeuml sistemi efektiv dhe efikas teuml reagimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga pandemia

Shfaqja e KOVID-19 ndoqi modelet e ndodhjes

neuml rajonin e gjereuml dhe rasti i pareuml u raportua neuml

Maqedonineuml e Veriut meuml 26 shkurt ndeumlrsa vdekja

e pareuml u regjistrua neuml Shqipeumlri neuml 14 mars teuml vitit

teuml kaluar Nga shpallja e pandemiseuml meuml 11 mars

2020 deri meuml sot numri i peumlrgjithsheumlm i rasteve teuml

teuml seumlmureumlve dhe teuml vdekurve paraqitet neuml tabeleumln

meuml poshteuml

34 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Shkalla kohore e rastit teuml pareuml teuml regjistruar dhe epilogu i pareuml me vdekje neuml Ballkanin Pereumlndimor sup29

sup29 Shkalla kohore u peumlrgatit nga autori bazuar neuml teuml dheumlna teuml hapura nga OBSH sup30 COVID-19 situation in the WHO European Region World Health Organization lthttpswhomapsarcgiscomappsopsdashboardindexhtmlead3c6475654481ca51c248d52ab9c61gt

123456

ShqipeumlriBosnjeuml dhe Hercegovineuml KosovaMaqedonia e VeriutSerbiaMali i Zi

107 167132 13869 213

103 200459 25975 833

1 7965 0961 5893 1444 443999

6 9213 8202 8763 50222 6192 859

13089277410642

2

Vendi Gjithsej teuml

seumlmureumlGjithsej teuml

vdekur

Teuml seumlmureuml gjateuml 7 diteumlve

teuml fundit

Teuml vdekur gjateuml 7 diteumlve teuml

fundit

Gjithsej 946 630 17 067 42 597 468

Tabela - Peumlrmbledhje e statusit teuml KOVID-19 neuml vendet e Ballkanit

Pereumlndimor meuml 1 mars 2021 sup30

Numri i peumlrgjithsheumlm i personave teuml infektuar

eumlshteuml 243 nga numri i rasteve teuml KOVID-19 neuml

rajonin e Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore (38854013

persona) ndeumlrsa shkalla e vdekjes eumlshteuml 197

e peumlrqindjes seuml vdekjeve peumlr shkak teuml seumlmundjes

neuml keumlteuml rajon ( 863957 vdekje)

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

Maqedonia e Veruit

BeH

Serbia

Shqipeumlria

Kosova

Mali i Zi

26022020 0603202005032020 08032020 13032020 17032020

Shqipeumlria

Kosova

BeH

Maqedonia e Veruit

Serbia

Mali i Zi

14032020 2203202021032020 23032020 24032020 26032020

35Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

522 Peumlrvojat rajonale neuml peumlrgjigje ndaj pandemiseuml

KOVID-19

Lidhur me peumlrvojat rajonale nga reagimi ndaj krizeumls

pandemike mund teuml veccedilohen sa vijon

bull Pandemia KOVID-19 ka ndikim teuml forteuml mbi

BPV-neuml rritjen e papuneumlsiseuml dhe varfeumlriseuml

seuml gjithnjeuml e meuml shumeuml qytetareumlve uljen e

transfereve teuml parave rritjen e dhuneumls neuml

familje dhe diskriminimin e grave etj

bull Lidhur me qasjen sistemike neuml peumlrgjigje

ndaj pandemiseuml neuml teuml gjitha vendet

institucioni kryesor neuml peumlrgjigje ndaj

KOVID-19 eumlshteuml Ministria e Sheumlndeteumlsiseuml

dhe sistemi peumlr reagim ndaj krizave

sheumlndeteumlsore dhe gjendjeve teuml

emergjenceumls Agjenciteuml kombeumltare peumlr

menaxhim me rrezikun nga katastrofa

me gjitheuml portofolin e tyre neuml pjeseumln e

parandalimit reagimit dhe rimeumlkeumlmbjes

nga kriza dhe katastrofa kaneuml pasur rol

teuml kufizuar neuml mbeumlshtetjen e koordinimit

komunikimit dhe bashkeumlpunimit teuml trupave

kryesore koordinuese teuml formuara meuml

shpesh neuml qeveriteuml kombeumltare Agjenciteuml

kombeumltare kaneuml veumlneuml neuml dispozicion

burimet e tyre teuml plota njereumlzore dhe

logjistike peumlr tiu peumlrgjigjur krizeumls

bull Neuml teuml gjitha vendet mungon peumlrfshirja

adekuate e rrezikut teuml pandemiseuml neuml

dokumentet e planifikimit strategjik dhe

operacional Prej tyre veteumlm Kosova

ka miratuar strategji kombeumltare peumlr

zvogeumllimin e rrezikut nga katastrofa por

nuk i peumlrfshin keumlto rreziqe neuml meumlnyreuml teuml

peumlrshtatshme Vlereumlsimet e cenimit nga

rreziqe peumlrfshijneuml veteumlm segmente teuml

caktuara teuml seumlmundjeve infektive te njereumlzit

dhe kafsheumlt si dhe sheumlndetin publik pa njeuml

analizeuml meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse Gjithashtu

mungon njohuria peumlrvoja dhe gatishmeumlria

peumlr teuml parandaluar dhe trajtuar katastrofat

komplekse

bull Mangeumlsiteuml kryesore qeuml u shfaqeumln neuml

peumlrgjigjen ndaj pandemiseuml ishin mosnjohja

e krizeumls pandemike dhe mungesa e peumlrvojeumls

dhe njohurive teuml meumlparshme peumlr tu marreuml

me kriza teuml tilla mungesa e procedurave

dhe protokolleve mungesa e burimeve

njereumlzore dhe materiale - teknike mungesa

e paralajmeumlrimit teuml hersheumlm dhe modele peumlr

parashikimin e rritjes dhe fusheumlveprimit teuml

pandemiseuml mungesa e objekteve burimeve

dhe personelit sheumlndeteumlsor etj

bull Megjitheumlse kaneuml munguar njohuri dhe

peumlrvoja paraprake agjenciteuml kombeumltare

peumlr menaxhim me rrezikun nga krizat dhe

katastrofat jo veteumlm qeuml kryenin aktivitetet

e tyre pareumlsore rregullisht por gjithashtu

siguruan sheumlrbime shteseuml mbeumlshteteumlse

neuml nivele kombeumltare dhe lokale ndeumlrkaq

sheumlrbime qeuml janeuml jashteuml portofolit teuml

mbrojtjes civile ose janeuml krejteumlsisht teuml reja

Peumlr shembull dezinfektimi i hapeumlsirave dhe

mjediseve publike (teuml gjitha vendet) sigurimi

i kampeve peumlr pritje neuml pikat kufitare

peumlr pritjen e personave teuml riatdhesuar

(BeH) shpeumlrndarja e testeve neuml vende

teuml paarritshme nga aeroplaneuml teuml lehteuml

(BeH) sigurimi dhe pajisja e mjediseve

sheumlndeteumlsore peumlr pranim trajtim teuml

pacienteumlve testim etj (BeH Maqedonia

36 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

e Veriut Serbia) realizimi i ushtrimeve

simuluese peumlr ballafaqim me katastrofa

natyrore neuml kushtet e KOVID-19 (BeH) etj

bull Kriza e pandemiseuml ka ndikim teuml forteuml mbi

qeveriteuml lokale neuml Evropeumln Juglindore - sipas

njeuml studimi mbi ndikimin e pandemiseuml neuml

komunat e EJL 45 e tyre i konsiderojneuml

pasojat teuml jeneuml teuml forta ose shumeuml teuml forta

dhe 38 i konsiderojneuml ato teuml moderuara

Peumlr sa i peumlrket dimensionit territorial teuml

ndikimit pandemik njeumlsiteuml e veteumlqeverisjes

lokale nga Shqipeumlria Bosnja dhe

Hercegovina dhe Kosova pateumln pasoja meuml

teuml meumldha se vendet e tjera Sidoqofteuml sfidat

meuml teuml meumldha peumlr komunat janeuml sigurimi

i burimeve teuml peumlrshtatshme financiare

dhe ringjallja dhe rigjenerimi elastik i

komunitetevesup3sup1

bull Neuml nivelin lokal komunat ishin subjektet

e para neuml linjeumln e reagimit ndaj pandemiseuml

Roli i tyre neuml trajtimin e pandemiseuml eumlshteuml

kompleks dhe shtrihet nga sigurimi i ofrimit

teuml sheumlrbimeve komunale peumlr qytetareumlt

peumlrmes koordinimit dhe komunikimit me

publikun dhe popullateumln deri te zbatimi i

masave dhe aktiviteteve peumlr tiu peumlrgjigjur

sfidave Pothuajse teuml gjitha komunat neuml

rajon kaneuml kaluar neuml meumlnyreumln e funksionimit

neuml distanceuml neuml internet duke rregulluar

pak a shumeuml me sukses shpeumlrndarjen e

sheumlrbimeve neuml meumlnyreuml dixhitale Neuml teuml

gjitha komunat neuml vendet u aktivizuan

shtabet komunale peumlr menaxhim me

kriza mbrojtje dhe shpeumltim mbrojtje civile

etj Neumlpeumlrmjet tyre kaloi koordinimi dhe

komunikimi i ploteuml vertikal dhe horizontal me

autoritetet dhe bashkeumlpunimi me subjektet e

sistemeve peumlr reagim

bull Posaccedileumlrisht u shquan neuml zbatimin e

masave parandaluese peumlr KOVID-19 siccedil

janeuml dezinfektimi i hapeumlsirave publike

dhe institucioneve prokurimi dhe

shpeumlrndarja e pajisjeve dhe mjeteve

mbrojteumlse shpeumlrndarja e informacionit peumlr

parandalimin e seumlmundjes teuml peumlrshtatur peumlr

kategori teuml ndryshme teuml qytetareumlve realizimi

i komunikimit teuml krizeumls seuml vazhdueshme

dhe gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe informimi i

publikut dhe qytetareumlve si dhe organizimi

i shpeumlrndarjes seuml ushqimit ilaccedileve dhe

mjeteve teuml tjera teuml nevojshme peumlr kategoriteuml

e cenueshme teuml qytetareumlve personave

neuml karantineuml ose izolim ose teuml seumlmureuml neuml

shteumlpi duke peumlrmbushur parimin se askush

nuk duhet teuml lihet

bull Megjithateuml kjo krizeuml theksoi nevojeumln

peumlr decentralizimin e meumltejsheumlm teuml

kompetencave peumlr menaxhim me kriza dhe

uljen e rrezikut nga katastrofa neuml vendet

e rajonit duke u mundeumlsuar komunave teuml

keneuml burimet dhe kapacitetet e nevojshme

peumlr teuml parandaluar dhe reaguar ndaj krizave

dhe katastrofave qeuml ndodhin neuml zoneumln

e tyre si dhe teuml zbatojneuml peumlrgjigjen neuml

peumlrputhje me situateumln neuml terren dhe nevojat

e popullateumls dhe jo neuml bazeuml teuml vendimeve

neuml nivel kombeumltar ose neuml bazeuml teuml analizeumls

seuml teuml gjitha komunave Njeuml shembull i keumlsaj

eumlshteuml rasti me Komuneumln e Kumanoveumls

kur gjateuml valeumls seuml pareuml ajo keumlrkoi mbylljen

ndeumlrsa shtabi kryesor i krizeumls nuk e lejoi

keumlteuml Gjithashtu menaxhimi i decentralizuar

mundeumlson qeuml neuml marreumlveshjen aktuale

teuml peumlrshtaten edhe nevojat e sektorit

ekonomik si dhe teuml miratohen masa

dhe aktivitete lokale peumlr realizimin e

aktiviteteve ekonomike dhe mbeumlshtetjen e

31 ldquoSEE local governments remain at the forefront in responding to Covid-19 crisis stated NALAS President at the Danube Governance Conferencerdquo Network of Associations of Local Authorities of South-East Europe lthttpwwwnalaseuNewsDGC2801gt

37Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ekonomiseuml Si fusha e fundit me nevojeuml

peumlr decentralizim teuml kompetencave eumlshteuml

sheumlndeteumlsia ku neuml teuml gjitha vendet neuml

rajon eumlshteuml e centralizuar dhe komunat

kaneuml pak kompetenca por neuml rast

teuml krizave teuml tilla ekziston nevoja peumlr

zbatimin e politikave dhe masave

lokale sheumlndeteumlsore

38 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

6 PEumlRFUNDIME DHE REKOMANDIME _

61 Peumlrfundime

Studimi peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

ka peumlr qeumlllim teuml japeuml rekomandime teuml peumlrshtatshme

peumlr zhvillimin e tij duke rishikuar struktureumln ligjore

dhe institucionale teuml sistemit teuml menaxhimit me

kriza kompetencat e komunave identifikimin

e boshlleumlqeve dhe sfidave sistemike pasojat e

pandemiseuml KOVID-19 mbi funksionimin e komunave

ofrimin e sheumlrbimeve peumlr qytetareumlt dhe menaxhimin

e krizave si dhe rishikim krahasues teuml peumlrvojave

nga rajoni i Ballkanit Pereumlndimor Neuml ateuml drejtim ky

dokument bashkon neuml njeuml vend aspektet e ndryshme

teuml funksionimit teuml sistemit teuml menaxhimit me kriza si

dhe sfidat peumlrkateumlsisht normalitetin e ri teuml cilin e solli

kriza pandemike e KOVID-19

Sistemi peumlr menaxhim me kriza (SMK) eumlshteuml

i organizuar dhe realizohet peumlr parandalimin

paralajmeumlrim teuml hersheumlm dhe menaxhimin e krizave

qeuml paraqesin rrezik peumlr mireumlqenien sheumlndetin dhe

jeteumln e njereumlzve dhe kafsheumlve dhe janeuml shkaktuar

nga katastrofa natyrore dhe epidemi ose rreziqe dhe

keumlrceumlnime teuml tjera qeuml keumlrceumlnojneuml drejtpeumlrdrejt rendin

kushtetues dhe sigurineuml e Republikeumls ose teuml njeuml

pjese teuml saj peumlr teuml cilat nuk ka kushte peumlr shpalljen e

gjendjes seuml lufteumls ose gjendjen e jashteumlzakonshme

Neuml ekzistenceumln e tij teuml deritanishme eumlshteuml vendosur

si njeuml nga institucionet kryesore neuml segmentin e

siguriseuml seuml vendit si dhe njeuml institucion i njohur neuml

kontekst rajonal Disa gjendje teuml krizeumls teuml shpallura

janeuml zgjidhur me sukses ato aktualet realizohen

sipas planeve

Megjithateuml neuml kontekstin e kornizeumls ekzistuese

teuml konfigurimit dhe funksionimit janeuml identifikuar

disa boshlleumlqe dhe sfida qeuml duhet teuml adresohen

neuml periudheumln e ardhshme ose peumlrmes reformeumls

seuml leumlndeumls ose peumlrmes reformeumls sistematike Neuml

keumlteuml kontekst eumlshteuml e nevojshme teuml miratohet njeuml

strategji kombeumltare peumlr zvogeumllimin e rreziqeve

dhe katastrofave dhe peumlr peumlrmireumlsimin e kornizeumln

ligjore duke integruar koncepte moderne si dhe

peumlrfshirjen e rreziqeve pandemike dhe krizave

sheumlndeteumlsore Neuml katastrofat e fundit organet e

peumlrkohshme koordinuese ad-hoc janeuml formuar

neuml nivele teuml ndryshme teuml pushtetit qendror dhe

shpesh ka pasur njeuml divergjenceuml teuml kompetencave

mosnjohje teuml aspekteve profesionale teuml fusheumls dhe

dominim teuml politikeumls Prandaj eumlshteuml e nevojshme

teuml analizohet me ekspertizeuml kjo praktikeuml dhe teuml

peumlrcaktohet se ccedilfareuml eumlshteuml meuml mireuml ose meuml keq Nga

aspekti profesional i menaxhimit me kriza eumlshteuml e

nevojshme teuml peumlrfshihen vlereumlsime gjitheumlpeumlrfshireumlse

teuml rreziqeve peumlr teuml gjitha llojet e keumlrceumlnimeve

dhe rreziqeve neuml dokumentet strategjike dhe teuml

planifikimit neuml nivel kombeumltar dhe lokal si dhe neuml

sektoreumlt peumlrkateumls me qeumlllim teuml miratohen peumlr rreziqe

politika teuml informuara dhe vendime Paralajmeumlrimi

i hersheumlm duhet teuml afrohet drejt komuniteteve

dhe qytetareumlt duke siguruar informacion neuml koheuml

Sigurisht e gjitheuml kjo duhet teuml shoqeumlrohet me

financim stabil dhe teuml qeumlndruesheumlm neuml teuml gjitha

nivelet Mbi teuml gjitha 1 euro neuml parandalim kursen

7 euro neuml menaxhimin me katastrofa Dhe neuml fund

teuml keumlsaj analize eumlshteuml nevoja peumlr decentralizim teuml

ploteuml teuml fusheumls dhe mundeumlsimin e komunave teuml

zbatojneuml politika teuml qeumlndrueshme teuml marrin masa

neuml koheuml dhe teuml ndeumlrtojneuml kapacitetin e nevojsheumlm

peumlr parandalim reagim dhe rikuperim nga kriza dhe

katastrofa

Pandemia KOVID-19 si njeuml rrezik i ri sistemik nga

shoku akut po shndeumlrrohet neuml stres kronik peumlr

39Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

vendet dhe komunitetet neuml nivel global Si kriza meuml

e madhe nga Depresioni i Madh i viteve 1930 preku

reumlndeuml teuml gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe aspektet

e jeteumls seuml peumlrditshme Neuml ateuml kontekst eumlshteuml

edhe ndikimi neuml nivel lokal neuml qeumlndrueshmeumlrineuml e

komunave dhe komuniteteve teuml cilat u gjeteumln neuml

linjeumln e pareuml teuml ndikimit dhe trajtimit me pandemineuml

Pasojat e KOVID-19 ishin teuml forta si neuml aspektin e

financave lokale me rritjen e shpenzimeve ndeumlrsa teuml

ardhura teuml reduktuara kostot e reja peumlr ballafaqim

dhe shterimin e rezervave ekzistuese Ofrimi i

sheumlrbimeve te qytetareumlt gjithashtu eumlshteuml prekur

seriozisht me disa prej tyre teuml shpeumlrndara neuml njeuml

veumlllim teuml shtuar disa neuml meumlnyreuml digjitale dhe disa

prej tyre janeuml reduktuar Nga aspekti i menaxhimit

me kriza neuml nivel lokal sistemi arriti teuml adaptohet neuml

koheuml dhe teuml vazhdojeuml teuml funksionojeuml neuml kushtet

e krijuara duke organizuar trupat eksperto-

operative shpeumlrndarjen e masave dhe aktiviteteve

peumlr reagimin neuml koheuml pandemie komunikim dhe

informim publik teuml qytetareumlve dhe ndihma dhe

mbeumlshtetje peumlr meuml teuml rrezikuarit

Nga ana tjeteumlr edhe vendet neuml rajonin e Ballkanit

Pereumlndimor u prekeumln neuml teuml njeumljteumln meumlnyreuml dhe

me teuml njeumljtat sfida Nga analiza e qasjes seuml tyre

mund teuml veumlrehen shumeuml ngjashmeumlri dhe praktika

teuml mira Duke pasur parasysh faktin qeuml krizat dhe

katastrofat nuk njohin kufij eumlshteuml e nevojshme teuml

ndeumlrtohen mekanizma ndeumlrkufitareuml dhe rajonaleuml

peumlr peumlrmireumlsimin e parandalimit peumlrballimit dhe

rimeumlkeumlmbjes nga ky lloj i krizave dhe katastrofave

40 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

62 Rekomandime

Bazuar neuml analizeumln e sistemit peumlr menaxhim me kriza

dhe ndikimin e pandemiseuml nga KOVID-19 neuml nivel

kombeumltar dhe lokal ky dokument propozon njeuml seri

rekomandime si neuml vijim

bullForcimi i kornizeumls strategjike peumlr zvogeumllimin

e rrezikut nga katastrofa me miratimin e

strategjiseuml kombeumltare si dhe strategji lokale

qeuml do teuml ofrojneuml parakushte peumlr forcimin e

rezistenceumls peumlrballeuml njeuml normaliteti teuml ri dhe

do teuml peumlrcaktojneuml drejtimet kryesore peumlr

modernizimin e sistemit

bull Reforma peumlr menaxhim me kriza ose

peumlrmes reformeumls sistematike peumlr bashkimin

e dy sistemeve kryesore peumlr zvogeumllim teuml

rrezikut nga katastrofa ose me peumlrmireumlsimin

e kornizeumls ligjore ekzistuese dhe me

transformimin e menaxhimit teuml krizave

peumlr parandalim teuml suksessheumlm peumlrballim

dhe rikuperim nga kriza komplekse ngjarje

me pasoja teuml meumldha teuml cilat kaneuml pak

mundeumlsi teuml ndodhin si dhe krijimin e bazeumls

peumlr vlereumlsimin jo linear dhe kuptimin e teuml

ardhshmeve teuml mundshme

bull Analiza funksionale peumlr ekzistimin e ad-

hok trupave teuml peumlrkohshme koordinative

bull Peumlrmireumlsimi i aspekteve profesionale-

operacionale teuml menaxhimit me kriza

peumlrmes trajnimit teuml aneumltareumlve teuml stafit neuml

nivel kombeumltar dhe rajonal sigurimin e

burimeve teuml mjaftueshme dhe mbeumlshtetje

dhe zbatim teuml teknologjiseuml moderne peumlr

vendime neuml koheuml dhe efektive

bull Peumlrcaktimi i kornizeumls peumlr rimeumlkeumlmbjen

elastike me peumlrfshirjen e parimit Ndeumlrto

peumlrseumlri meuml mireuml dhe ploteumlso nevojat e

qytetareumlve veccedilaneumlrisht personat teuml prekur

neuml meumlnyreuml disproporcionale nga kriza dhe

katastrofa si vlereuml e shtuar peumlr menaxhim

me kriza dhe mundeumlsi peumlr komunat teuml

transformohen dhe zhvillohen pas krizave

dhe katastrofave

bull Eumlshteuml e nevojshme teuml vazhdohet procesi

i decentralizimit teuml kompetencave teuml

komunave pasuar nga burimet peumlr

realizimin e tyre Programi i ri peumlr zhvillim

teuml qeumlndruesheumlm dhe decentralizim deri

neuml vitin 2026 eumlshteuml mundeumlsi e shkeumllqyer

peumlr peumlrparim neuml keumlteuml drejtim Veteumlm me

kompetenca veumlrtet teuml decentralizuara

komunat mund teuml jeneuml teuml parat qeuml teuml

parandalojneuml dhe teuml pareumlt qeuml teuml reagojneuml

bull Peumlrfshirja meuml e mireuml e rrezikut ndaj

pandemiseuml dhe bio rreziqeve neuml

dokumentet strategjike dhe teuml planifikimit

neuml nivel kombeumltar dhe lokal dhe

zhvillimi i procedurave operacionale dhe

protokolleve

bull Rritja e burimeve financiare veccedilaneumlrisht

neuml drejtim teuml zbatimit teuml masave dhe

aktiviteteve peumlr parandalim dhe zbutje

gatishmeumlri dhe rigjenerim elastik

bull Komunat duhet teuml peumlrfshihen ploteumlsisht

neuml paralajmeumlrimin e hersheumlm dhe

vlereumlsimin e rrezikut dhe keumlrceumlnimeve me

peumlrgjegjeumlsi dhe obligime teuml peumlrcaktuara

qarteuml me qeumlllim peumlr krijimin e strategjive

dhe politikave peumlr zhvillimin elastik lokal

41Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

63 Menaxhimi me kriza - rruga meuml tutje

Pandemia e KOVID-19 dhe efekti kaskadeuml mbi teuml

gjitheuml sektoreumlt e shoqeumlriseuml dhe komuniteteve si dhe

aspektet e ekzistenceumls seuml peumlrditshme teuml qytetareumlve

imponon nevojeumln peumlr reformeuml teuml menaxhimit me

kriza dhe zvogeumllimin e rreziqeve nga katastrofa

peumlrkateumlsisht analizim jo-linear i seuml kaluareumls kuptimi

i seuml tashmes dhe interpretimi i seuml ardhmes Prandaj

eumlshteuml e nevojshme teuml transformohet sistemi neuml

meumlnyreuml qeuml teuml peumlrgatitemi peumlr normalitetin e ri dhe

sfidat e krizave dhe katastrofave komplekse Prandaj

neuml kontekstin e meumlsimeve teuml nxjerra gjendja aktuale

dhe reformat e mundshme sistemike teuml sistemeve

peumlr menaxhim me kriza dhe mbrojtje dhe shpeumltim

identifikohen rrugeumlt e meumlposhtme teuml mundshme teuml

zhvillimit teuml menaxhimit me kriza

bull Leumlvizja sipas inercionit ndash Sistemi i

menaxhimit me kriza do teuml vazhdojeuml teuml

funksionojeuml brenda kornizeumls ekzistuese

ligjore dhe institucionale duke marreuml

parasysh peumlrvojeumln dhe meumlsimet e nxjerra

nga kriza pandemike Ndryshimi i kornizeumls

ligjore i referohet integrimit teuml numrit teuml

veteumlm telefonik evropian E-112 Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml ekzistuese dhe meuml e lehteuml

peumlr tu arritur nuk shkakton ccedilrregullim teuml

sistemit dhe afati kohor eumlshteuml deri neuml

12 muaj

bull Reforma e sistemit 10 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi fillon me zbatimin e reformeumls seuml

njoftuar sistemike teuml sistemeve peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim peumlrmes riorganizimit dhe

pajisjes dhe trajnimit teuml ekipeve peumlr reagim

teuml shpejteuml duke krijuar bazat e njeuml shoqeumlrie

rezistente ndaj krizave dhe katastrofave Neuml

transformimin e sistemit do teuml bashkohen

kompetencat e teuml dy institucioneve dhe

pritet teuml peumlrfshijeuml peumlrvojat nga kriza e

pandemiseuml si dhe teuml integrohen rreziku

nga pandemia dhe krizat sheumlndeteumlsore

Kjo rrugeuml zhvillimi eumlshteuml e pritshme do

teuml shkaktojeuml ccedilrregullime teuml funksionimit

teuml institucioneve duke pasur parasysh

transformimin e sistemit dhe meuml komplekse

sesa e thjeshteuml Afati kohor i realizimit eumlshteuml

nga 12 - 24 muaj

bull Reforma e sistemit 20 ndash Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml version meuml kompleks

i reformeumls sistemike duke marreuml

parasysh nevojat peumlr integrim teuml ploteuml teuml

rrezikut pandemik dhe biohazardet duke

peumlrcaktuar kornizeuml peumlr kuptim meuml teuml mireuml teuml

katastrofave komplekse dhe peumlrmireumlsimin

e procesit teuml vlereumlsimit teuml rrezikut peumlrmes

peumlrfshirjes seuml njeuml qasje jo-lineare ngjarjet

me pasoja teuml larta dhe probabilitet teuml uleumlt

teuml ndodhjes si dhe forsajt mjetet peumlr teuml

kuptuar teuml ardhmen e mundshme Neuml

fakt keumlto janeuml karakteristikat e gjenerateumls

42 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Korniza

Korniza kohoreParashikimiBurimet financiare

Funksionimi i vazh-duesheumlm neuml kornizeumln

ekzistuese0- 12 muaj Ekzistuese

Reforma sistemoresipas prioritetit

teuml Qeveriseuml 12-24 muajE pritshme

Reforma sistemore mepeumlrfshirjen e risive

dhe inovacioneve neuml puneuml24 - 48 muaj

Meuml pak e pritshme

Национализам и верска нетрпеливост и омразаМеѓународен и урбан тероризамОрганизиран и тежок криминал (убиства уцени и сл)Недозволена трговија со дрога оружје и луѓеПоследици од средствата за масовно уништување Поседување големи количини илегално оружјеКорупцијаЗагрозување на стратешките енергенсиАктивности на странските специјални служби

RRUGA EZHVILLIMIT

LEumlVIZJA SIPASINERCIONIT

REFORMASISTEMORE 10

REFORMASISTEMORE 20

seuml ardhshme teuml agjencive nacionale teuml

menaxhimit me kriza dhe katastrofa Eumlshteuml

i nevojsheumlm ndryshim shteseuml i kornizeumls

ligjore dhe institucionale arsimim dhe

trajnim i personelit dhe pajisje adekuate

me burimet e nevojshme Kjo rrugeuml

zhvillimi eumlshteuml meuml pak e pritura do teuml

shkaktojeuml peumlrccedilarjen meuml teuml madhe neuml

funksionimin e sistemit duke pasur

parasysh inovacionet e planifikuara

dhe teknologjiteuml e reja ndeumlrsa afati

kohor eumlshteuml nga 24 neuml 48 muaj

43Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

SHTOJCA 1 STRUKTURA INSTITUCIONALE E MENAXHIMIT ME KRIZA NEuml NIVEL NACIONAL DHE LOKAL _

Trupat dhe organet e sistemit peumlr menaxhim me kriza

bull Komitet drejtues (KD)sup3sup2 eumlshteuml organi meuml i

larteuml neuml kuadeumlr teuml SMK dhe ka kompetenceuml

peumlr koordinim dhe menaxhim me teuml njeumljtin

Me KD udheumlheq person i caktuar nga

Qeveria dhe peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsuesit

meuml teuml larteuml teuml institucioneve kryesore teuml

sistemit peumlrkateumlsisht Ministri i Puneumlve

teuml Brendsheumlm Sheumlndeteumlsiseuml Transportit

dhe Lidhjeve Mbrojtjes dhe Puneumlve teuml

Jashtme udheumlheqeumlsi i Grupit peumlr Vlereumlsim

peumlrfaqeumlsues teuml Komisionit Parlamentar peumlr

Mbrojtje dhe Siguri dhe Presidenti i vendit

si dhe neumlse eumlshteuml e nevojshme zyrtareuml teuml

tjereuml qeuml drejtojneuml organet e administrateumls

shteteumlrore ose eksperteuml teuml jashteumlm

Kompetencat e KD-seuml janeuml neuml fushat e

propozimit teuml shpalljes seuml gjendjes seuml

krizeumls neuml territorin e vendit ose pjeseuml teuml tij

aktivizimin dhe menaxhimin e mekanizmave

peumlr reagim dhe zgjidhje e gjendjes seuml krizeumls

si dhe vendimmarrjen dhe miratimin e

rekomandimeve kryesore dhe masa dhe

aktivitete teuml tjera

bull Grupi i Vlereumlsimit (GV)sup3sup3 ka peumlr detyreuml

teuml kryejeuml vlereumlsim teuml vazhduesheumlm teuml

rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve peumlr sigurineuml

e Republikeumls dhe propozon masa dhe

aktivitete peumlr parandalim paralajmeumlrim

teuml hersheumlm dhe ballafaqim me gjendjen

e krizeumls (LMK neni 17 2905) GV-

ja peumlrbeumlhet nga drejtoreumlt e Byroseuml seuml

Siguriseuml Publike Drejtoria e Siguriseuml dhe

Kundeumlrzbulimit Agjencia e Kundeumlrzbulimit

drejtoreumlt dhe zeumlvendeumlsdrejtoreumlt e Qendreumls

peumlr Menaxhim me Kriza dhe Drejtoria peumlr

Mbrojtje dhe Shpeumltim Zeumlvendeumls Shefi i

Shtabit teuml Ushtriseuml dhe Shefi i Sheumlrbimit teuml

Siguriseuml dhe Kundeumlrzbulimit neuml Ministrineuml

e Mbrojtjes ndeumlrsa sipas nevojeumls ftohen

peumlrfaqeumlsuesit e organeve teuml administrateumls

shteteumlrore komunat dhe Qyteti i Shkupit

dhe eksperteuml neuml fusheumln specifike Analizat

rekomandimet dhe konkluzionet doreumlzohen

nga Grupi i Vlereumlsimit te Komiteti Drejtues

Kryeministri Presidenti dhe kryetari i

Kuvendit

bull Qendra peumlr Menaxhim me Kriza (QMK)sup34

eumlshteuml organ i pavarur shteteumlror neuml nivelin

e drejtoriseuml dhe sipas nenit 21 paragrafi

1 siguron vazhdimeumlsi neuml bashkeumlpunimin

ndeumlrministror dhe ndeumlrkombeumltar

konsultimet dhe koordinim neuml menaxhimin

me kriza eumlshteuml barteumls i mbeumlshtetjes seuml

peumlrgjithshme (ekspertizeuml organizative

administrative etj) teuml Komitetit Drejtues

dhe teuml Grupit teuml Vlereumlsimit peumlrgatit dhe

azhurnon vlereumlsimin e veteumlm peumlr teuml gjitha

rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr sigurineuml e

Republikeumls propozon masa dhe aktivitete

peumlr zgjidhjen e gjendjes seuml krizeumls si dhe

sup3sup2 Komiteti Drejtues rregullohet nga dispozitat e LMK (2905) nenet 13 - 16sup3sup3 Grupi i vlereumlsimit rregullohet nga dispozitat e LMK-seuml (2905) nenet 17 - 19 ltwwwcukgovmkgt 34 Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml seuml Veriut - Qendra peumlr Menaxhim me Kriza neuml wwwcukgovmk

44 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara me

ligj Neuml kuadeumlr teuml QMK-seuml formohet Shtabi

i Peumlrgjithsheumlm (SHP) si organ operativo-

profesional qeuml menaxhon aktivitetet peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e gjendjeve

teuml krizeumls (LMK 2905 neni 24) Shtabi

kryesor peumlrbeumlhet nga peumlrfaqeumlsues teuml

institucioneve qeuml marrin pjeseuml neuml KD

udheumlheqeumlsi i sheumlrbimit mjekeumlsor urgjent

neuml Shkup drejtori i Drejtoriseuml peumlr Mbrojtje

dhe Shpeumltim peumlrfaqeumlsues teuml Armateumls

Agjenciseuml seuml Kundeumlrzbulim dhe Drejtoriseuml

peumlr Siguri teuml Informacioneve teuml Klasifikuara

Me Shtabin e Peumlrgjithsheumlm udheumlheq drejtori

i Qendreumls Neuml nivel rajonal formohen edhe

Shtabe rajonale peumlr menaxhim me kriza

si organe operacionale - profesionale peumlr

menaxhim me aktivitete peumlr parandalim

dhe trajtim teuml gjendjeve teuml krizeumls (LMK

2905 neni 25) Sipas nenit 23 teuml

LMK (2905) me qeumlllim teuml informimit

monitorimit teuml situateumls shkeumlmbimit teuml teuml

dheumlnave dhe informacioneve dheumlnies seuml

propozimeve peumlr menaxhim me kriza dhe

hartimit teuml vlereumlsimit teuml veteumlm formohen

qendra rajonale peumlr menaxhim me kriza

27 qendra rajonale peumlr menaxhim me

kriza (QRMK) dhe 8 qendra teuml kryesore

rajonale peumlr menaxhim me kriza

(QKRMK) Shtojca 2

45Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Kompetenca e subjekteve teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza

Ccedildo subjekt i sistemit peumlr menaxhim me kriza ka

kompetenceumln e tij teuml peumlrcaktuar qarteuml gjateuml ccedilka

organet e administrateumls shteteumlrore kaneuml shumiceumln

e kompetencave dhe peumlrgjegjeumlsive duke pasur

parasysh faktin se menaxhimi me kriza eumlshteuml njeuml

kompetenceuml e centralizuar

bull Qeveria e Republikeumls seuml Maqedoniseuml

seuml Veriut ndeumlr kompetencat e tjera

vendos peumlr shpalljen e gjendjes seuml krizeumls

duke peumlrcaktuar zoneumln dhe masat dhe

aktivitetet peumlr zgjidhjen e saj merr vendime

peumlr peumlrdorimin e burimeve teuml nevojshme

nga subjektet e SMK paraqet propozim

te Presidenti peumlr teuml angazhuar ushtrineuml

peumlr shkak teuml ballafaqimit me gjendjen e

krizeumls vendos peumlr pranimin dhe deumlrgimin

e ndihmeumls humanitare dhe bashkeumlpunim

peumlr menaxhimin e krizeumls vendos peumlr

shumeumln e mjeteve nga buxheti i RMV-

seuml peumlr parandalimin paralajmeumlrimin

e hersheumlm dhe menaxhimin e krizeumls

informon organet kompetente shteteumlrore

dhe kryen veprimtari teuml tjera teuml peumlrcaktuara

me ligj Peumlrdorimi i burimeve duhet teuml jeteuml

neuml peumlrpjeseumltim me natyreumln dhe intensitetin

e krizeumls i arsyesheumlm sipas karakterit teuml

krizeumls dhe serioz sipas fuqiseuml dhe shkalleumls

seuml krizeumls

bull Ministriteuml dhe organet e tjera teuml

administrateumls shteteumlrore veprojneuml neuml

peumlrputhje me LMK dhe ligjet e tjera qeuml

rregullojneuml juridiksionin e tyre Kaneuml

peumlrgjegjeumlsi teuml ngjashme teuml cilat peumlrfshijneuml

marrjen e masave peumlr funksionimin

e duhur neuml gjendje krize planifikimin

dhe sigurimin e fondeve nga buxhetet

e tyre peumlr parandalimin reagimin dhe

rimeumlkeumlmbjen si dhe sigurimin e burimeve

dhe kryerjen e aktiviteteve teuml tjera teuml

specifikuara me ligj

bull Nga subjektet e tjera teuml SMK ARM merr

pjeseuml me njeuml pjeseuml teuml forcave teuml saj neuml rast

krize neumln kushte dhe neuml njeuml meumlnyreuml teuml

peumlrcaktuar me LMK ndeumlrsa ndeumlrmarrjet

publike institucionet dhe sheumlrbimet

publike si dhe kompaniteuml qeuml kaneuml njeuml

reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml peumlr puneuml neuml situateuml

krize sigurojeuml mbrojtje dhe shpeumltim teuml

punonjeumlsve pjeseumlmarrje neuml trajnime

ushtrime dhe aktivitete teuml tjera peumlr

parandalimin dhe menaxhimin e krizeumls

veumlnien neuml dispozicion teuml burimeve teuml tyre

personale ndeumlrmarrjen e veprimeve neuml

rast teuml njeuml fatkeqeumlsie ose krize teuml papritur

planifikim dhe ndeumlrmarrjen e masave teuml

nevojshme parandaluese dhe ndeumlrtimin e

kapaciteteve peumlr trajtimin e tyre me kriza

dhe katastrofa me intensitet meuml teuml madh

financimin e aktiviteteve nga burimet

vetanake dhe peumlrmbushjen e detyrimeve

teuml tjera

46 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

Menaxhimi i krizave neuml nivel lokal

Neuml peumlrputhje me LMK nenin 5 komunat dhe

Qyteti i Shkupit brenda kompetencave teuml tyre teuml

peumlrcaktuara me ligj kaneuml detyrim peumlr nevojat e

tyre peumlr parandalimin efikas dhe paralajmeumlrimin e

hersheumlm teuml gjendjes seuml krizeumls seuml mundshme peumlr

vlereumlsimin e rreziqeve dhe keumlrceumlnimeve neuml nivelin

lokal teuml peumlrcaktojneuml nevojat dhe teuml planifikojneuml

burimet dhe teuml zbatojneuml vendimet e Qeveriseuml

neuml lidhje me menaxhimin me kriza neuml rajonin e

tyre Vlereumlsimi i rrezikimit teuml komuneumls ose Qytetit

teuml Shkupit peumlrgatitet nga qendrat kompetente

rajonale peumlr menaxhim me kriza Neuml ballafaqimin

me krizeumln kryetari i komuneumls ose qytetit teuml Shkupit

siguron koordinimin e pjeseumlmarreumlsve neuml sistemin

peumlr menaxhim me kriza neuml nivel lokal Neuml nivel

operativo-profesional formohen shtabet rajonale peumlr

menaxhim me kriza teuml cilat menaxhojneuml aktivitetet

peumlr parandalimin dhe trajtimin e gjendjes seuml krizeumls

neuml territorin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit Me

ato udheumlheqin udheumlheqeumlsit e QRMK peumlrbeumlhen nga

peumlrfaqeumlsues teuml komunave (kryetareuml teuml komunave ose

peumlrfaqeumlsues teuml emeumlruar) dhe teuml subjekteve teuml SMK-

seuml neuml nivel lokal Takohen teuml pakteumln dy hereuml neuml vit

dhe miratojneuml konkluzione neuml formeumln e vendimeve

peumlrfundimtare rekomandimeve udheumlzimeve dhe

masave dhe aktiviteteve teuml tjera

Neuml trajtimin e krizave komunat dhe Qyteti i Shkupit

bull monitorojeuml gjendjet veprimet dhe dukuriteuml qeuml mund teuml rezultojneuml me krizeuml neuml

komuneuml

bull beumljeuml vlereumlsim teuml cenimit nga rreziqet dhe keumlrceumlnimet peumlr shfaqjen e njeuml situate krize

neuml territorin e komuneumls

bull miratojeuml program peumlr revitalizimin e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit pas eliminimit

teuml krizeumls

bull vendosin peumlr larteumlsineuml e mjeteve peumlr menaxhim me kriza nga buxheti

Burimi LMK (2905) nen5 paragrafi1

47Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Gjendja e krizeumls dhe realizimi neuml nivel lokalz

Si peumlrgjigje ndaj gjendjes seuml krizeumls aktivizohen

mekanizma peumlr peumlrgjigje dhe zbatim me peumlrdorim

teuml burimeve teuml organeve teuml administrateumls shteteumlrore

komunat dhe Qytetit teuml Shkupit Neuml nivel rajonal

lokal funksionojneuml shtabet rajonale peumlr menaxhim

me kriza Peumlrmes tyre praktikisht menaxhohen dhe

zbatohen aktivitetet peumlr trajtim me gjendjen e krizeumls

Sipas nevojeumls komunat mund teuml marrin pjeseuml neuml

puneumln e Shtabit teuml Kryesor peumlr Menaxhim me Kriza

peumlrmes peumlrfaqeumlsuesve teuml tyre teuml jashteumlm Detyrimet

e komunave dhe Qytetit teuml Shkupit me forcat

hapeumlsinore peumlr mbrojtje dhe shpeumltim ndeumlrmarrjet

publike dhe NJTZ neuml kushtet e gjendjes seuml krizeumls

seuml shpallur janeuml keumlto vlereumlsimi i situateumls seuml krizeumls

aktivizimi i planeve operacionale dhe procedurave

sup35 Qendra peumlr Menaxhim me Kriza Procedurat standarde teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur 2016 fq16-17 lthttpscukgovmkfilesStandardni20operativni20proceduri20B520mkdpdfgtsup36 httpscukgovmkfilesStandardni20operativni 20proceduri 20B5 20mkdpdf

teuml brendshme dhe njeumlsive hapeumlsinore peumlr mbrojtje

dhe shpeumltim dhe teuml gjitha burimet neuml dispozicion

peumlrgatitja e nevojave komunale teuml vendeve teuml

planifikuara teuml evakuimit angazhimi dhe koordinimi

i qytetareumlve mbeumlshtetja e institucioneve shteteumlrore

me forcat dhe kapacitetet e NP dhe NJTZ dhe

organizojneuml puneumln e komisioneve peumlr peumlrcaktimin e

deumlmeve teuml shkaktuara nga gjendja e krizeumls Komunat

dhe Qyteti i Shkupit gjithashtu kaneuml peumlrgjegjeumlsi

specifike neuml kuadeumlr teuml ballafaqimit (reagim dhe

mbeumlshtetje) me rreziqet keumlrceumlnimet individuale

dhe ato janeuml pjeseuml e Procedurave standarde

teuml funksionimit peumlr komunikim koordinim dhe

bashkeumlpunim midis njeumlsive teuml sistemit peumlr menaxhim

me kriza neuml gjendje krize teuml shpallur36

48 IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

1

2

3

4

8

5

6

7

RAJONI QRKMK QRMK KomunaSHKUP

GAZI BABA

KARPOSH

KISELLA VODA

QENDEumlR

CcedilAIR

MANASTIR

PRILEP

KRUSHEVEumlDEMIR HISAR

RESNJEuml

VELES

NEGOTINEuml

KAVADAR

KUMANOVEuml

KRIVA PALANKAKRATOVEuml

OHEumlR

STRUGA

DIBEumlR

KEumlRCcedilOVEuml

MAKEDONSKI BROD

STRUMICEuml

VALANDOVEuml

GEVGJELI

RADOVISH

TETOVEuml

GOSTIVAR

SHTIP

BEROVA

DELLCcedilEVEuml

VINICEuml

KOCcedilAN

PROBISHTIPSVETI NIKOLLE

Qyteti ShkupGazi BabaHaraccedilineumlIlinden

PetrovecKarposh

Gjorccedile PetrovSaraj

Kisella VodaAerodromSopishte

StudeniccedilanZelenikoveuml

QendeumlrCcedilair

ButelCcediluccediler Sandeveuml

Shuto OrizarManastirMogillaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrusheveumlDemir Hisar

ResnjeumlVeles

GradskoCcedilashka

NegotineumlDemir Kapija

KavadarRosoman

KumanoveumlLikoveuml

Nagoriccedilan i VjeteumlrKriva Palanka

RankovceKratoveuml

OheumlrDebarcStrugeumlVevccedilanDibeumlr

Qendeumlr ZhupeumlKeumlrccediloveuml

ZajasOslomej

VraneshticeumlMakedonski Brod

PlasniceumlStrumiceumlBosiloveumlVasileveuml

Novo SelleumlVallandoveuml

GjevgjeliBogdanci

DojranRadovish

KonccedileTetoveuml

BrvenicaBogovineuml

JegunovceZhelineumlTearce

GostivarVrapccedilisht

Mavroveuml dhe RostusheumlShtip

KarbinciBeroveuml

PehccedileveumlDellccedileveuml

Makedonska KamenicaViniceumlKoccedilan

ZrnovciCcedileshinoveuml Oblesheveuml

ProbistipSveti Nikole

The City of SkopjeGazi Baba

ArachinovoIlinden

PetrovecKarposh

Gorche PetrovSaraj

Kisela VodaAerodrom

SopisteStudenichani

ZelenikovoCentarChairButel

Cucer SandevoShuto Orizari

BitolaMogilaNovaciPrilep

KrivogashtaniDolneni

KrushevoDemir Hisar

ResenVeles

GradskoCaska

NegotinoDemir Kapija

KavadarciRosoman

KumanovoLipkovo

Staro NagoricaneKriva Palanka

RankovceKratovoOhrid

DebarcaStruga

VevcaniDebar

Centar ZhupaKichevo

ZajasOslomej

VranesticaMakedonski Brod

PlasnicaStrumicaBosilovoVasilevo

Novo SeloValandovoGevgelijaBogdanci

DojranRadovishKoncheTetovo

BrvenicaBogovinjeJegunovce

ZhelinoTearce

GostivarVrapchishte

Mavrovo RostuseStip

KarbinciBerovo

PehchevoDelchevo

Makedonska KamenicaVinica

KochaniZrnovci

Cheshinovo ObleshevoProbistip

Sveti Nikole

SHKUP

MANASTIR

VELES

KUMANOVEuml

OHEumlR

STRUMICEuml

TETOVEuml

SHTIP

I SHKUPIT

I PELLAGONISEuml

I VARDARIT

VERI - LINDOR

JUG-PERNDIMOR

JUG - LINDOR

I POLLOGUT

LINDOR

49

SHTOJCA 2 - ORGANIZIMI HAPEumlSINOR I QKRMK DHE QRMK

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

50

SHTOJCA 3 - Pasqyreuml e Agjencive peumlr Menaxhim me Zvogeumllimin e Fatkeqeumlsive neuml Ballkanin Pereumlndimor

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

IDSCS studim peumlr politika publike nr6 mars 2021

51

ДРЖАВА НАЗИВ НА ИНСТИТУЦИЈАТА

1

Republika eShqipeumlriseuml

2

Bosnjeuml dheHercegovineuml

3

Republika eKosoveumls

4

Republika eSerbiseuml

5

Republika eMalit teuml Zi

COUNTRY INSTITUTION MAIN RESPONSIBILITIES NATIONAL PLATFORM FOR DRR

Nuk eumlshteuml themeluar

Nuk eumlshteuml themeluar

2332013bull Kontribuon neuml uljen siste-make teuml rreziqeve teuml ndryshme peumlrmes akviteteve sociale dhe ekonomike

2412013bull Koordinimi i akviteteve peumlr me-naxhim me situata emergjente dhe zbami i koncepteve peumlr ZRK neuml dokumentet strategjike dhe doku-mentet e polikave

July 2019bull Monitorimi tesmi dhe peumlrcak-mi i peumlrfimeve qeuml kontribuojneuml neuml ZRKbull Shkeumlmbimi i njohurive dhe peumlrvo-jave teuml fituara

bull Menaxhimi me gjendje emergjente civile peumlrmes planifikimit dhe mbeumlshtetjes seuml drejtpeumlrdrejteuml teuml Ministriseuml seuml Puneumlve teuml Brendshme neuml lidhje me detyrimet e gjendjeve emergjente civile neuml nivel kombeumltar neuml nivel teuml komuneumls dhe neuml nivel lokalbull Koordinimi kombeumltar i menaxhimit me emergjenca civile urgjente peumlrmes qendreumls operacionale dhe komanduese kombeumltare 247bull Vendosja dhe mireumlmbajtja e marreumldheumlnieve ndeumlr-sektorialebull Koordinimi i akviteteve teuml peumlrgjithshme peumlr menaxhim me reagimin ndaj katastrofave

bull Zbami i detyrimeve ndeumlrkombeumltare dhe bashkeumlpunimi neuml realizimin e mbrojtjes civilebull Koordinimi i akviteteve teuml mbrojtjes civile neuml entetet neuml Bosnjeuml dhe Hercegovineumlbull Koordinimi i planeve teuml njeumlsive neuml rast teuml katastrofave naty-rore ose fatkeqeumlsive teuml tjera qeuml prekin teuml gjitheuml territorin e Bosnjeuml dhe Hercegovineumls bull Mirami i programeve dhe planeve peumlr mbrojtje dhe shpeuml-m

bull Peumlrgatja mbrojtja reagimi dhe rikuperimi nga katastrofat natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Menaxhimi me ciklin e katastrofavebull Koordinimi i reagimit ndaj katastrofavebull Trajnim dhe edukim i profesionisteumlve dhe qytetareumlvebull Sigurimi i mbeumlshtetjes peumlr sheumlrbimet zjarrfikeumlse

bull Mbrojtja e jeteumls dhe pasuriseuml seuml qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe teuml shkaktuara nga njeriubull Parandalimi i gjendjeve teuml emergjencave dhe reagimi neuml koheuml i shpejteuml neuml raste emergjencashbull Koordinimi i akviteteve teuml teuml gjitha instucioneve qeuml janeuml pjeseuml e menaxhimit teuml emergjencave dhe katastrofave

bull Koordinimi i sistemit peumlr mbrojtje dhe shpeumlmbull Peumlrgatja dhe zbami i masave dhe akviteteve peumlr ZRKbull Zhvillimi profesional dhe trajnimi i njeumlsive peumlr mbrojtje dhe shpeumlm bull Informimi dhe njoimi i qytetareumlve neuml rast teuml katastrofave natyrore dhe fatkeqeumlsive teuml tjerabull Koordinimi dhe komunikimi peumlrmes 112 Sistemit teuml Koman-deumls Operavebull Bashkeumlpunimi ndeumlrkombeumltar dhe rajonal

Ministria e Mbrojtjes

Drejtoria e Peumlrg-jithshme peumlr Gjend-

je Urgjente Civile

Ministria e Mbrojtjes Sektori peumlr mbrojtje dhe shpeumlm

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Agjencia peumlr Menaxhim me Emergjenca

Ministria e Puneumlve teuml Brendshme

Sektori peumlr Menaxhim me Gjendje teuml

Jashteumlzakonshme

Ministria e Puneumlve teuml BrendshmeDrejtoria peumlr Menaxhim me Emergjenca

Studim peumlr politika publike peumlr menaxhim me kriza

Informacione rreth projektit _

Informacione rreth IDSCS-euml_

Projekti Peumlrmireumlsimi i kapacitetit peumlr menaxhim

me kriza teuml komunave neuml Maqedonineuml e Veriut

synon teuml forcojeuml menaxhimin strategjik me kriza

neuml teteuml komuna teuml zgjedhura dhe teuml tregojeuml

procesin e zhvillimit teuml planeve strategjike lokale

peumlr zvogeumllimin e rrezikut nga fatkeqeumlsi dhe

katastrofa Peumlrmes projektit do teuml analizohet

struktura ligjore dhe institucionale e sistemit

peumlr menaxhim me kriza rolin e komunave qeuml

parashikon dhe do teuml identifikohen boshlleumlqet

dhe sfidat sistematike Projekti financohet nga

Mbreteumlria e Bashkuar peumlrmes Ambasadeumls

Britanike neuml Shkup

Peumlr meuml shumeuml informacion neuml lidhje me

projektin kontaktoni

Misha Popoviq Hulumtues i larteuml

mishaidscsorgmk

Marko Pankovski hulumtues

pankovskiidscsorgmk

Sara Janeska hulumtuese e re

saraidscsorgmk

IDSCS eumlshteuml tink tenk organizateuml qeuml hulumton

zhvillimin e qeverisjes seuml mireuml sundimin e seuml

drejteumls dhe integrimet evropiane teuml Maqedoniseuml

IDSCS ka mision teuml ndihmojeuml peumlrfshirjen qytetare

neuml vendimmarrje dhe teuml forcojeuml kultureumln politike

participative Peumlrmes forcimit teuml vlerat liberaliste

IDSCS kontribuon neuml bashkeumljeteseumln ndeumlrmjet

diversiteteve

Teuml dheumlna peumlr kontakt peumlr IDSCS _Adresa rr Mirosllav Krlezha nr 521 2 1000 Shkup Тel nr faks +389 2 3094 760 posta elektronike contactidscsorgmk

Informacione peumlr autorin _

mr Vasko Popovski eumlshteuml konsulent dhe praktikues

i pavarur me peumlrvojeuml shumeuml vjeccedilare neuml fushat e

menaxhimit me rreziqet nga katastrofat menaxhimi

me kriza inovacione me rezistenceuml Ekspertiza e

tij neuml fushat profesionale teuml veprimtariseuml shtrihet

neuml vendet e rajonit teuml Evropeumls dhe Aziseuml Qendrore

dhe Juglindore Ka kryer fakultetin juridik studime

pasuniversitare neuml shkencat politike dhe eumlshteuml

kandidat peumlr doktoratureuml neuml shkencat e siguriseuml

Gjateuml vitit 20182019 si bashkeumlpuneumltor i Fulbright

dhe shkenceumltar i ftuar ishte pjeseuml e ekipit teuml Qendreumls

peumlr Studimin e Katastrofave neuml Universitetin e

Delaware SHBA ku realizoi pjeseuml teuml keumlrkimit teuml tij

shkencor mbi temeumln e rezistenceumls dhe modelin e

njeuml shoqeumlri rezistente dhe mori pjeseuml neuml realizimin e

kurrikuleumls meumlsimore

Page 17: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 18: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 19: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 20: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 21: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 22: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 23: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 24: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 25: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 26: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 27: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 28: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 29: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 30: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 31: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 32: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 33: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 34: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 35: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 36: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 37: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 38: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 39: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 40: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 41: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 42: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 43: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 44: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 45: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 46: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 47: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 48: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 49: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 50: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 51: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 52: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA
Page 53: STUDIM PËR POLITIKA PUBLIKE PËR MENAXHIM ME KRIZA