1

STRATEGIA

ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

SPOŁECZNYCH GMINY ZBĄSZYŃ

NA LATA 2009 – 2018

2

I. CHARAKTERYSTYKA TERENU

Gmina Zbąszyń położona jest w zachodniej części województwa wielkopolskiego w powiecie

nowotomyskim. Zajmuje obszar 180 km kwadratowych i liczy około 14 tys. mieszkańców.

Należy do jednych z najbardziej zalesionych gmin, gdyż blisko 50% jej powierzchni zajmują

lasy, gdzie dominuje drzewostan sosnowy. Usytuowana jest nad jeziorem Błędno, którego

powierzchnia lustra wody sięga 750 ha, znanego z bogatej flory i fauny i rzeką Obrą, jednym

z najstarszych szlaków kajakowych.

Zbąszyń jest gminą o charakterze miejsko-wiejskim . Dominuje przemysł lekki głównie

odzieżowy i meblowy. W następnej kolejności są usługi i handel oraz budownictwo. Sytuacja

gospodarcza miasta nie odbiega od średnich wskaźników krajowych.

Analiza struktury zatrudnienia gminy wykazuje duże zróżnicowanie między miastem

a wsią. W mieście bardzo wysoki procent (62%) mieszkańców zatrudnionych jest

w działalności produkcyjnej, szczególnie w przemyśle lekkim (odzieżowym).

Na drugim miejscu plasują się zatrudnieni w usługach około 26%. W budownictwie,

transporcie i łączności oraz w rolnictwie udział zatrudnionych kształtuje się na poziomie 4%

w każdym dziale. Natomiast wieś wykazuje tradycyjną strukturę zatrudnienia. Ponad 50%

mieszkańców wsi zatrudnionych jest w rolnictwie. Udział zatrudnionych w działalności

produkcyjnej na wsi wynosi około 27%. Mało mieszkańców wsi (około 370 osób)

zatrudnionych jest w usługach. Ich udział wynosi około 17% ogólnej liczby zatrudnionych na

wsi.

Ogółem na terenie gminy Zbąszyń zatrudnionych jest prawie 6 tys. osób. Prawie

połowę ogółu zatrudnionych stanowią pracownicy zatrudnieni w działalności produkcyjnej.

Mimo przemian społeczno – gospodarczych, jakie dokonują się w kraju i związanej z nimi

restrukturyzacji przemysłu, powodującej zazwyczaj zmniejszenie zatrudnienia, w gminie

Zbąszyń działalność produkcyjna zajmuje nadal czołową pozycję.

Wzrosła również liczba zatrudnionych w usługach (głównie w mieście) dzięki powstaniu

wielu nowych podmiotów gospodarczych.

Przemiana ustrojowa, do jakiej doszło w Polsce w 1989 roku, zaowocowała dynamicznym

wzrostem aktywności gospodarczej społeczeństwa. Możliwość założenia prywatnej

działalności gospodarczej stała się dla wielu Polaków szansą realizacji własnych pomysłów,

marzeń i co najważniejsze pozyskiwania znacznych profitów finansowych dzięki własnej

nieograniczonej inwencji.

3

Transformacja systemowa, zapoczątkowana w 1989 roku w sferze gospodarczej, stała

się katalizatorem przekształceń własnościowych jak i ekonomicznych podmiotów

gospodarczych działających na terenie gminy.

Największą dynamiką wzrostu aktywności gospodarczej gminy odznaczają się lata

1996 i 1997. Od roku 1998 tempo wzrostu liczby podmiotów gospodarczych działających na

terenie gminy nieco spada. Zaobserwowany spadek dynamiki wzrostu liczby podmiotów

gospodarczych w gminie Zbąszyń w roku 1999, może być interpretowany jako skutek

uboczny wdrożenia reformy ubezpieczeń społecznych (wzrost obciążeń finansowych

wynikających z tytułu indywidualnie prowadzonej działalności gospodarczej osób

zatrudnionych w pełnym wymiarze godzinowym w innych jednostkach organizacyjnych).

Ostatnie załamanie koniunktury gospodarczej przyniosło zmiany także na terenie gminy

Zbąszyń. Do najdotkliwszych należy likwidacja zatrudniającej blisko 380 osób spółki Romeo.

W jej miejsce powstała spółka cywilna Alta zatrudniająca 65 osób. Część pozbawionych

zatrudnienia wchłonął lokalny rynek pracy lub objął system ubezpieczeń społecznych.

Większa część załogi byłego Romeo pozostaje jednak bez pracy.

Rozwojowi miasta sprzyja korzystny układ komunikacyjny: przez Zbąszyń przebiega

ważny szlak kolejowy Berlin - Warszawa – Moskwa. W odległości ok. 20 km znajduje się

międzynarodowa droga E30 (2)Berlin – Świecko – Poznań – Warszawa, a w odległym o 10

km w Babimoście znajduje się lotnisko. W Zbąszynku, 6 km od Zbąszynia znajduje się ważny

węzeł kolejowy. Do granicy polsko - niemieckiej jest stąd 100 km, w okolicach Zbąszynia

przebiegać będzie autostrada A2 Wschód – Zachód, między Zbąszyniem a Trzcielem

zaplanowano zjazd z autostrady. Dodatkowym atutem jest położony 15 km od Zbąszynia

(w Nowym Tomyślu) oddział celny.

Mimo tych niewątpliwych zalet oraz oferowanych przez władze gminy atrakcyjnych terenów

i upustów podatkowych nie ma wielu inwestorów chcących ulokować swoje przedsiębiorstwa

na tym terenie.

Podmioty gospodarcze (zarejestrowane w systemie REGON):

2008 r. – 720

Obserwuje się tendencje spadkową.

4

STRUKTURA LUDNOŚCI WG. EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU

Grupa wiekowa Gmina Ogółem Kobiety

2007 rok Wiek przedprodukcyjny (0-19 lat) 3487 1883 Wiek produkcyjny (20-65 lat) 8604 4058 Wiek produkcyjny (powyżej 65) 1592 853

2008 rok Wiek przedprodukcyjny (0-19 lat) 2934 1873 Wiek produkcyjny (20-65 lat) 8655 4025 Wiek produkcyjny (powyżej 65) 1900 895

II. ZAŁOŻENIA STRATEGII

Gwarancją postępu i motorem wszelkich przemian jest państwo obywatelskie, gdzie

każdy może realizować życiowe cele w zgodzie z własnym systemem wartości. Określenie

potrzeb i aspiracji umożliwia bardziej rzeczowe zrozumienie procesów społecznych.

Od wielu lat obserwujemy brak jasno określonych zasad polityki społecznej (wartości,

priorytetów), co skutkuje dominacją działań doraźnych, ratowniczych nad rozwiązaniami

systemowymi. Polityka społeczna to świadoma i celowa działalność państwa, zmierzająca w

kierunku realizacji tej polityki. Jest to najszerszy kierunek działania w państwie.

Polityka społeczna w Polsce ulega przekształceniu, od modelu typowo opiekuńczego,

z rozbudowanym bezpieczeństwem socjalnym, do modelu pośredniego, wzmacniającego

aktywność człowieka i jego odpowiedzialność za swój los. Rozwój systemu gospodarczego

spowoduje rozwój polityki społecznej prowadząc do samozadowolenia, realizacji

i zabezpieczenia potrzeb.

W rozwiązywaniu występujących problemów społecznych najbardziej efektywna będzie

nauka niezbędnych umiejętności radzenia sobie z problemami.

Uznając szczególne znaczenie rozwoju dzieci i młodzieży należy przyjąć również

działania stwarzające szanse młodemu pokoleniu i zapobiegające marginalizacji rodzin

poprzez:

⎯ poprawę kondycji finansowej rodzin, przez zwiększenie ich aktywności własnej oraz

udzielanie wsparcia materialnego rodzinom, które nie mogą samodzielnie

przezwyciężyć trudnej sytuacji;

5

⎯ wychowanie młodego pokolenia, zwiększenie wychowawczej roli szkoły, współpracy

szkoły z rodzicami i przeciwdziałanie zjawiskom patologii w rodzinie;

⎯ poprawę stanu zdrowia poprzez edukację ekologiczną, zdrowotną i promocję

zdrowego stylu życia;

⎯ pomoc rodzinom z osobami niepełnosprawnymi, pomoc w opiece, stworzenie

warunków do udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym;

⎯ poszerzanie wachlarza pomocy wielozakresowej.

Polityka społeczna to narzędzie realizacji zadań zaspokajających zbiorowe potrzeby

wspólnoty samorządowej. Powinna ona wyrównywać różnice społeczne.

Nie należy tłumić potrzeb społeczeństwa, ponieważ istnieje pełna zależność między

rozwojem społecznym, a świadomością potrzeb.

Przemiany w życiu społecznym stawiają przed samorządem wiele nowych

i ważnych zadań, w tym związane z funkcjonowaniem środowiska lokalnego, które w sferze

społecznej pełni fundamentalne role wychowawcze i socjalizacyjne. Samorząd terytorialny

organizuje życie społecznego poprzez proces rozwijania wiedzy i umiejętności, docieranie do

miejscowych zasobów i sił, odkrywanie aktywności która łączy osoby i grupy we wspólnym

działaniu na rzecz realizacji określonych potrzeb lokalnych.

Pełne rozpoznanie potrzeb środowiska daje szansę na stworzenie zintegrowanego systemu

pomocy rodzinie poprzez politykę zdrowotną, oświatową, gospodarczą, pomoc społeczną,

kulturę, rekreację i wypoczynek.

Nie mniej ważna jest reintegracja środowisk zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem

społecznym.

Cele integracji powinny być wyrazem dążeń i aspiracji społeczności lokalnej, zmierzających

do rozwiązania zidentyfikowanych problemów, likwidacji barier i zagrożeń oraz

wykorzystania wszelkich szans tkwiących w potencjale ludzkim i materialnym.

Strategia rozwiązywania problemów społecznych jest w pełni zgodna

z podstawowymi zasadami życia społecznego, a w szczególności zasadą pomocniczości,

partycypacji społecznej i współodpowiedzialności. Pojęcie pomocniczości oznacza, że

struktury wyższe (władza) nie powinny wyręczać struktur niższych, czyli osób, rodzin, grup

i społeczności lokalnych w tym, z czym mogą one sobie poradzić we własnym zakresie. Rolą

władzy winno być natomiast pobudzanie, podtrzymywanie struktur niższych, wspomaganie

i wspieranie ich wysiłków wówczas, gdy realizacja określonych zadań przekracza ich

możliwości. Wiąże się to nierozerwalnie z godnoścą człowieka, czyli jego prawem do

6

wolnego i świadomego działania – upodmiotowieniem. W tym ujęciu znaczenia nabiera

zasada partycypacji społecznej polegająca na włączaniu obywateli w rozwiązywanie

lokalnych problemów, czy też zaspokajaniu istniejących potrzeb. Bardzo istotny staje się

aspekt samopomocy, którego idea polega na wyzwalaniu i wykorzystywaniu wewnętrznych

zasobów oraz kompetencji osób, grup oraz społeczności lokalnych. Zadaniem sił

zewnętrznych winno być zatem wspieranie i wzmacnianie tego potencjału oraz tworzenie

warunków sprzyjających rozwojowi. Wszelkie podejmowane przedsięwzięcia będą

prowadzone w oparciu o współdziałanie aktywnych podmiotów (zasoby ludzkie

i instytucjonalne) działających na scenie publicznej:

- nieformalnych (bliższa i dalsza rodzina, kręgi koleżeńsko – przyjacielskie, sąsiedzi),

- instytucji publicznych rządowych i samorządowych,

- organizacji pozarządowych.

Działania, które będą podejmowane w odpowiedzi na faktyczne potrzeby

i problemy mieszkańców będą realizowane na trzech poziomach:

- profilaktyki, czyli zapobiegania powstawaniu niekorzystnych zjawisk jako

działania o charakterze priorytetowym;

- ratownictwa, czyli pomocy doraźnej, tzn. świadczeniu natychmiastowej pomocy

w sytuacjach kryzysowych;

- długofalowych programów naprawczych zmierzających do rozwiązania lub

przynajmniej zminimalizowania problemów społecznych i lokalnych

(opartych na wnikliwym diagnozowaniu źródła problemu).

Działania będą kierowane głównie ku środowiskom, które pozostają na marginesie życia

społecznego, wykluczonych społecznie lub zagrożonych tym zjawiskiem.

Do grup najbardziej zagrożonych zjawiskiem wykluczenia należy zaliczyć:

⎯ dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych oraz wychowujących się poza rodziną;

⎯ osoby bezrobotne, w tym w szczególności długotrwale pozostające bez pracy oraz

kobiety bierne zawodowo;

⎯ kobiety samotnie wychowujące dzieci i rodziny niepełne;

⎯ ofiary patologii życia rodzinnego;

⎯ osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych i niskich kompetencjach społecznych;

⎯ osoby żyjące w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych;

7

⎯ niepełnosprawne i przewlekle chore;

⎯ osoby psychicznie chore;

⎯ starsze osoby samotne;

⎯ osoby opuszczające zakłady karne.

Głównym narzędziem stosowanym w celu dokonania pozytywnych zmian będzie

praca socjalna rozumiana jako wszelkie działania typu prospołecznego, których celem jest

podtrzymywanie, chronienie lub rozwijanie interesów jednostek, rodzin, grup i społeczności.

Celem podejmowanych działań będzie nie tylko łagodzenie skutków trudnej sytuacji, w jakiej

znalazło się wiele rodzin, ale przede wszystkim usuwanie przyczyn zaistniałej sytuacji oraz

zapobieganie ich powstawaniu. W tym znaczeniu działania z zakresu pracy socjalnej będą

polegały nie tylko na udzielaniu pomocy wszystkim tym, którzy nie posiadają środków do

egzystencji godnej człowieka ale również , w miarę możliwości, usuwaniu przyczyn trudnej

sytuacji.

Zdolność do niezależności od innych wzmacnia zdolność dokonywania wyborów

i samostanowienia oraz zmniejsza potencjalną możliwość kontroli zewnętrznej, manipulacji

i wyzysku.

Opracowanie „Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta i Gminy

Zbąszyń„ oraz jej wdrażanie wynika i odpowiada obowiązującym przepisom prawnym, wśród

których do najważniejszych należą:

⎯ ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej – Dz. U. nr 64 z 2004r., poz.

593;

⎯ ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku

pracy – Dz. U. nr 99 z 2004r., poz. 1001

⎯ ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym – Dz. U. nr 122

z 2003r. poz. 1143; Dz. U. nr 69 z 2004r. poz. 624; Dz. U. nr 99 z 2004r. poz. 1001;

⎯ ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego

i o wolontariacie – Dz. U. nr 96 z 2003r. poz. 873;

⎯ ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz

zatrudnianiu osób niepełnosprawnych– Dz. U. nr 123 z 1997r. poz. 776 z póz.

zmianami ;

⎯ ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych – Dz. U. nr 228

z 2003r. poz. 2255 z póz. zmianami;

8

⎯ ustawa z dnia 25 czerwca 2001 roku o dodatkach mieszkaniowych – Dz. U. nr 71

z 2001r. poz. 734;

⎯ ustawa z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu

⎯ terytorialnego – Dz. U. nr 203 z 2003r. poz. 1966 ;

⎯ ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi – Dz. U. nr 147 z 2002r. poz. 1231; Dz. U. nr 167

z 2002r. poz. 1372, Dz. U. nr 80 z 2003r. poz. 719;

⎯ ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii – Dz. U. nr 75

z 1975r. poz. 468;

⎯ ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych – Dz. U. nr 210 z 2004r. poz. 2135.

Opracowanie dokumentu poprzedziły spotkania z przedstawicielami środowisk i grup

społecznych oraz organizacji i instytucji z terenu.

Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie Zbąszynia została sporządzona

w oparciu o dane będące w dyspozycji Urzędu Miasta i Gminy w Zbąszyniu, Ośrodka

Pomocy Społecznej w Zbąszyniu, Referatu Oświaty, Policji, służby zdrowia, Powiatowego

Urzędu Pracy, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz innych instytucji i organizacji

współpracujących z Ośrodkiem Pomocy Społecznej.

W Polsce problemy społeczne często są elementem przetargów politycznych. Dla

zaistnienia społeczeństwa obywatelskiego konieczny jest mechanizm równowagi pomiędzy

regulacjami prawnymi, a instytucjami i organizacjami realizującymi to prawo. Ważna jest

kultura obywatelska (wartości, postawy, przekonania, wzory zachowań) oraz kultura

polityczna (gotowość do dialogu).

Polityka społeczna w Polsce w ostatnich latach uległa przekształceniu pod wpływem

przeobrażeń społecznych i gospodarczych. Uznano, że ważniejsze jest tworzenie systemu

motywującego do pracy niż systemu rozbudowanego bezpieczeństwa socjalnego. Model

opiekuńczy osłabia też indywidualną aktywność każdego człowieka, odpowiedzialność za

swój los, uzależnia od pomocy. Wobec tego uznano priorytet pracy nad zabezpieczeniem

socjalnym.

W obecnych warunkach społeczeństwo musi wspierać jednostki i rodziny znajdujące

się w trudnej sytuacji życiowej, które własnym staraniem nie są w stanie ich przezwyciężyć.

Zatem współodpowiedzialność spoczywa również na samorządzie lokalnym. Realizacji tych

założeń służyć będzie opracowana Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych.

9

Rozwój gospodarczy miasta musi być ściśle powiązany z poprawą jakości życia

mieszkańców. Przyjazne warunki życia oznaczają dobry dostęp do opieki zdrowotnej,

edukacji, pomocy społecznej, instytucji kultury, sportu, rekreacji oraz zapewnienie

bezpieczeństwa socjalnego i publicznego.

Obszary działań, na których koncentruje swoją uwagę i aktywna polityka społeczna są

niedokończonym, nieprzewidywalnym do końca zbiorem zjawisk, zdarzeń i sytuacji, który

przekształca się wraz ze zmianami demograficznymi, społecznymi, kulturalnymi oraz

gospodarczymi społeczności.

Podstawową gwarancją spójnej polityki społecznej jest zatem zarówno szybkie reagowanie na

pojawiające się zagrożenia statusu socjalno - zdrowotnego jednostek oraz funkcjonalności

infrastruktury, jak również elastyczność i trafność doboru metod i środków zaspokajania

istotnych potrzeb członków społeczności.

Priorytety strategiczne polityki społecznej Miasta i Gminy muszą być zatem

uzupełnione o uniwersalny – dla znanych i możliwych do przewidzenia zagrożeń w sferze

socjalnej oraz problemów społecznych -program działania, funkcjonujący w oparciu

o permanentną diagnozę potrzeb i oczekiwań mieszkańców oraz monitorowanie zagrożeń

i położenia socjoekonomicznego jednostek i grup.

Prezentowane opracowanie stanowi pewnego rodzaju schemat, kierunkową matrycę, możliwą

do zastosowania w toku rozwiązywania różnorodnych problemów jednostkowych

i grupowych. Zakłada się, że opracowane w oparciu o tak przygotowaną ramę koncepcyjną

specjalistyczne projekty oraz programy będą uruchamiane i uszczegóławiane w zależności od

natężenia występujących potrzeb i problemów społeczności.

Założenia te wpisane w strategię polityki społecznej pozwolą władzom publicznym,

organizacjom pozarządowym i innym podmiotom na elastyczne reagowanie na pojawiające

się zagrożenia dla stabilności i jakości życia mieszkańców miasta i gminy.

Aktywizowanie społeczności lokalnej, tworzenie poczucia przynależności do danego

miejsca i grupy, uruchomienie strategii pomagania ludziom i sobie samym, jest również

celem opracowania niniejszej strategii.

Niestety bardzo często ludziom brak jest poczucia tożsamości z własną społecznością, a tym

samym brakiem poczucia odpowiedzialności za nasze wspólne lokalne sprawy.

Systematyzacja problemów powinna zatem doprowadzić do integracji społecznej,

a jednocześnie ukierunkować działania władz miasta.

10

Z analizy problemów społecznych występujących na terenie Gminy Zbąszyń można

wymienić następujące obszary strategiczne, wokół których będzie budowana strategia

rozwiązywania problemów społecznych.

Obszary te to:

1. Ludzie starzy, samotni i niepełnosprawni – wyrównywanie szans życiowych.

2. Kompleksowa opieka nad rodziną .

3. Uzależnienia (alkoholizm, narkomania) – przeciwdziałanie zjawiskom

nieporadności i patologii społecznej.

4. Kształtowanie świadomości społeczności lokalnej w sferze pomocy społecznej.

5. Długotrwałe bezrobocie.

Podstawowym zadaniem strategii jest:

- lepsze dostosowanie się gminy do zmieniającego się otoczenia, w którym znajdują się

zarówno szanse jak i zagrożenia dla jej dalszego rozwoju;

- optymalne wykorzystanie ograniczonych własnych środków finansowych;

- pozyskiwanie środków finansowych ze źródeł zewnętrznych na realizację

przewidzianych w strategii przedsięwzięć inwestycyjnych.

Natomiast podstawowymi elementami strategii są:

- rozpoznanie i ocena stanu istniejącego (diagnoza),

- wybór podstawowych problemów, opracowanie ramowej koncepcji działania w oparciu

o cele strategiczne.

11

III. REALIZATORZY

III.1. POMOC SPOŁECZNA I JEJ KLIENCI

Zadaniem polityki społecznej, której elementem jest pomoc społeczna, jest wspieranie

osób i rodzin w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie

samodzielnie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zadaniem

pomocy społecznej jest również zapobieganie takim sytuacjom, poprzez podejmowanie

działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze

środowiskiem.

Niekorzystna sytuacja na rynku pracy, pauperyzacja mieszkańców, nasilanie

problemów społecznych, a wreszcie załamanie koniunktury gospodarczej powoduje, że

w Zbąszyniu coraz większa ilość osób nie radzi sobie we własnym zakresie z zaspokajaniem

podstawowych potrzeb bytowych oraz rozwiązywaniem codziennych problemów. Stąd też, po

okresie stabilizacji i zahamowania napływu nowych klientów Ośrodka Pomocy Społecznej,

ich liczba ponownie systematycznie wzrasta.

Liczba mieszkańców w gminie (dotyczy osób zameldowanych - stan na 31.12.2008r.) wynosi

obecnie 13 469.

W roku 2008 z różnych form pomocy skorzystało łącznie 527 rodzin w tym 1695

osób. Z tej liczby 365 rodzin ( 1260 osób) mieszka na wsi, a 162 rodziny (435 osób)

w mieście.

Wśród klientów Ośrodka głównymi przyczynami zgłaszania się o pomoc były:

- niepełnosprawność - 151 środowisk

- długotrwała lub ciężka choroba - 134 środowisk

-bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych

i prowadzeniu gospodarstwa domowego - 130 środowisk

- ubóstwo - 115 środowisk

- bezrobocie - 89 środowisk

- ochrona macierzyństwa i wielodzietności - 77 środowisk

- alkoholizm - 16 środowisk

- rodziny niepełne - 9 środowisk

- bezdomność - 1 osoba

- inne - 57 środowisk

12

W domach pomocy społecznej przebywa obecnie 9 mieszkańców, za których gmina ponosi

w różnym stopniu odpłatność.

Liczba mieszkańców w podeszłym wieku korzystających z różnego rodzaju form wsparcia

w Domu Seniora – ok. 50 osób.

Sprawy związane z bezradnością w sprawach opiekuńczo–wychowawczych, są

najczęściej konsekwencją innych problemów rodziny – uzależnień, niepełnosprawności,

bezrobocia. Ludzie bardzo często nie chcą się przyznawać do uzależnień, czy też bezradności,

często zaś po prostu z takimi problemami się nie utożsamiają, jest to problem wtórny.

Środowiska zgłaszające się o pomoc w roku 2008 były objęte różnymi formami pomocy

materialnej i pozamaterialnej:

1. Pomocą finansową lub w naturze objętych zostało – 71 środowisk, w których żyły 203

osoby,

2. Z pomocy w ramach Rządowego Programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”

w formie posiłku skorzystało 4 dorosłych i 350 dzieci (w tym 71 w mieście i 276 na wsi).

3. Pomocą w formie usług opiekuńczych objęto 16 środowisk, w tym 1 osobę w formie usług

specjalistycznych.

4. W stosunku do 271 środowisk prowadzone były działania z zakresu pracy socjalnej.

Od kilku lat następuje wzrost zapotrzebowania na świadczenia pomocy społecznej,

w tym zasiłki o charakterze obligatoryjnym.

Podstawową formą pomocy dla najuboższych rodzin była pomoc w formie zasiłku

okresowego. Niepokojąco wzrasta ilość osób kwalifikujących się do przyznania zasiłku

stałego, po wcześniejszej utracie prawa do pobierania renty lub braku uprawnień do

świadczeń z systemu zabezpieczenia społecznego.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbąszyniu, realizuje zadania z zakresu pomocy

społecznej i świadczeń rodzinnych.

Do zadań sekcji pracowników socjalnych należy m.in.: dokonywanie oceny zjawisk

rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej, przeprowadzanie wywiadów

środowiskowych, kompletowanie dokumentów, wydawanie decyzji w sprawach przyznania

lub odmowy świadczeń, sporządzanie bilansu potrzeb oraz sprawozdań. Podejmowanie

innych niezbędnych czynności związanych ze świadczeniem różnorodnych form pomocy,

prowadzenie pracy socjalnej, aktywizowanie społeczności lokalnej, inicjowanie ruchów

samopomocowych, współpraca z lokalnymi instytucjami i organizacjami. Obecnie teren

gminy podzielony jest na 3 rejony, każdy obsługiwany przez jednego pracownika socjalnego.

13

Sekcja świadczeń rodzinnych, zajmuje się przyjmowaniem wniosków, wydawaniem

decyzji dotyczących świadczeń rodzinnych oraz zaliczek alimentacyjnych, sprawami

dotyczącymi dłużników alimentacyjnych, sporządzaniem bilansu potrzeb środków

finansowych na realizację zadań oraz sprawozdawczością.

Organizacjami pozarządowymi świadczącymi pomoc mieszkańcom gminy są także:

1. CARITAS - Oddział Zbąszyń, Pl. Rybaki,

2. Społeczna Fundacja Dzieciom Niepełnosprawnym, ul. Powstańców Wlkp.

41, Zbąszyń,

3. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, ul. Garczyńskich 5,

Zbąszyń,

4. Nowotomyskie Stowarzyszenie „Amazonki”, ul. Garczyńskich 5, Zbąszyń,

5. Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, ul. Garczyńskich 5, Zbąszyń,

6. Związek Sybiraków, Koło nr 17 w Zbąszyniu

7. Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów

Politycznych w Zbąszyniu

Podjęte i realizowane inicjatywy w gminie w zakresie pomocy społecznej w tym

współfinansowane z funduszy Unii Europejskiej

1. Umożliwienie aktywnego i twórczego spędzenia czasu seniorom.

2. Program dożywiania dzieci - wydawanie obiadów w 9 szkołach (350 dzieci), w ciągu

całego roku szkolnego.

3. Prowadzenie świątecznych zbiórek żywności

4. Przystąpienie do realizacji projektu systemowego „Aktywność bez barier”, pomagającego

usamodzielnić się osobom długotrwale bezrobotnym.

5. Pozyskiwanie odzieży nowej, używanej, drobnych sprzętów gospodarstwa domowego

i przekazywanie ich podopiecznym.

6. Kolonie dla dzieci z rodzin o dochodach poniżej kryterium gwarantowanego.

14

III. 2. OŚWIATA

1. Liczba szkół podstawowych – 9;

2. Liczba szkół gimnazjalnych – 2;

3. Liczba szkół ponad gimnazjalnych – 2;

4. Liczba uczniów w szkolnictwie podstawowym – 918;

5. Liczba uczniów w szkolnictwie gimnazjalnym – 532;

6. Liczba przedszkoli: Przedszkole Samorządowe w Zbąszyniu, oddziały: Nądnia,

Strzyżewo, Chrośnica, Łomnica, Stefanowo;

Niepubliczne przedszkola: 2;

7. Liczba dzieci w przedszkolach – 337;

8. Liczba uczniów objętych nauczaniem indywidualnym w szkołach podstawowych – 2;

9. Liczba uczniów objętych nauczaniem indywidualnym w gimnazjach – 2;

10. Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży prowadzone przez szkoły podstawowe:

zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z języka polskiego i matematyki, oraz kółka

teatralne, taneczne, szachowe i sportowe.

11. Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży prowadzone w gimnazjum: dydaktyczno-

wyrównawcze z języka polskiego i matematyki oraz zajęcia rekreacyjno-sportowe

12. Na obszarze szkoły realizowany jest program bezpieczeństwa: „Z Pyrkiem

bezpieczniej”.

13. W zakresie przeciwdziałania negatywnym zjawiskom jak: palenie papierosów, picie

alkoholu, narkotyzowanie się, agresja między rówieśnikami itp.: realizowane są

programy „Saper - jak rozminować agresję”, „Jak żyć z ludźmi”, „Spójrz inaczej”.

14. Przeciwdziałając wagarowaniu szkoły prowadzą zajęcia typu” Pierwszy dzień

wiosny”.

15. W zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w placówce oświatowej wraz

z przynależnym jej terenem w szkołach obowiązuje bezwzględna realizacja przepisów

BHP.

16. W celu poprawy bezpieczeństwa prowadzona jest współpraca z Policją, inspektorem

BHP oraz przeglądy wg przepisów.

Opieka popołudniowa dla dzieci, w szczególności z rodzin dysfunkcyjnych świadczona

jest przez sieć świetlic opiekuńczo-wychowawczych, działających przy szkołach,

finansowanych z funduszy Gminnej Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

15

Brakuje placówek socjoterapeutycznych świadczących specjalistyczne formy usług czy

odrębne metody wychowawcze.

W najbliższych latach powinny pojawić się placówki o takim charakterze.

W zakresie edukacji osób niepełnosprawnych działalność prowadzi Specjalny Ośrodek

Szkolno-Wychowawczy, przeznaczony dla dzieci z różnego typu upośledzeniem umysłowym.

Z nauczania na szczeblu szkoły podstawowej korzysta 24 uczniów, gimnazjum – 14,

Spesjalnej Szkoły Przysposabiającej do Pracy – 16. W oddziale rehabilitacyjno-

wychowawczym jest obecnie 10 wychowanków.

Nauczyciele chętnie rozszerzą swoje działania o pogadanki, materiały, konkursy – przy

współudziale innych instytucji.

Według wychowawców negatywne zjawiska można ograniczyć poprzez rzetelną

realizację programów; wychowawczego, zdrowotnego i profilaktycznego. W tym

zakresie są to potrzeby edukacyjne na najbliższe lata.

III.3. POLICJA

Wszystkie dane dotyczą 2008r.

1. Liczba rodzin w gminie w których interweniowała policja z powodu stosowania

przemocy: 7.

• Liczba rodzin w gminie, w których prowadzone było lub jest postępowanie

sądowe z powodu stosowania przemocy: 1.

2. Liczba sądowych wyroków skazujących wobec osób stosujących przemoc w rodzinie:

brak

3. Sprawcy przemocy (z wyrokiem za znęcanie się): brak.

4. Liczba dzieci, które uległy aktom przemocy w rodzinie: 5.

5. Liczba dzieci i młodzieży umieszczonych w zakładach poprawczych : 1.

6. Liczba przestępstw i wykroczeń w gminie ogółem: 380.

7. Liczba interwencji domowych: 128

w tym:

a) z powodu nadużywania alkoholu: 41;

b) znęcania się nad rodziną:11.

8. Miejsce na terenie miasta i gminy szczególnie zagrożone w zakresie: gromadzenia się

młodzieży : park miejski, stadion sportowy, plaża miejska, dworce PKP, mosty

kolejowe, okolice hali widowiskowo- sportowej „Zbąszynianka”.

16

9. W celu ograniczenia przestępczości zwiększono służby patrolowe w miejscach

zagrożonych w okresie letnim kierując do oddziału partolowo - interwencyjnego

dwóch dodatkowych policjantów.

III. 4. OCHRONA ZDROWIA

1. Liczba spółek lekarskich : 2

2. Liczba lekarzy 6

w tym: rodzinni 4

specjaliści 2

3. Liczba pielęgniarek 15

w tym środowiskowych 12

4. Osoby starsze, samotnie zamieszkałe pow. 65 roku życia będące pod opieką

pielęgniarek środowiskowych - 533;

5. Schorzenia występujące w większej liczbie:

Rozpoznanie choroby

Schorzenia

w wieku

19- 34 lat

Schorzenia

w wieku

35- 54 lat

Schorzenia

w wieku

55- 64 lat

Powyżej

65 lat

Choroby tarczycy 32 75 46 45

Cukrzyca 25 101 80 55

Choroby obwodowego

ukłądu nerwowego 21 42 33 39

Choroby układu krążenia 120 920 460 699

Przewlekły nieżyt oskrzeli,

dychawica oskrzelowa 12 27 55 75

Choroby układu trawiennego 25 67 87 83

Choroby układu mięśniowo-

kostnego i tkanki łącznej 50 191 236 347

Służba medyczna zwraca uwagę na konieczność poprawy świadomości naszego

społeczeństwa o odpowiedzialności za zdrowie własne i swoich dzieci.

17

IV. DIAGNOZA

Materiałem wyjściowym do prac nad strategią rozwiązywania problemów

społecznych były wyniki analiz kwestii społecznych, w tym przede wszystkim problemów

i potrzeb zgłaszanych przez klientów ubiegających się o pomoc.

Przedmiotem diagnozy są poszczególne i charakterystyczne dla różnych grup

społecznych problemy o najwyższym stopniu dolegliwości takie jak np. bezrobocie,

długotrwała choroba, ubóstwo, niepełnosprawność, samotne wychowywanie dzieci, starość,

uzależnienia, które wymagają podejmowania wszechstronnych działań w celu

przeciwdziałania sytuacjom krytycznym w życiu jednostek i zbiorowości, co powoduje, że

osoby i rodziny żyją na granicy ubóstwa i mają poważne trudności w zaspokajaniu

podstawowych potrzeb życiowych.

Najczęściej występującymi przyczynami trudnej sytuacji rodzin, a jednocześnie

powodami ubiegania się o pomoc są przede wszystkim niepełnosprawność, długotrwała

choroba, bezrobocie, bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i trudności

w prowadzeniu gospodarstwa domowego (w tym rodziny wielodzietne i niepełne).

IV.1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

Niepełnosprawność to jedna z głównych kwestii społecznych, która utrudnia

funkcjonowanie coraz większej liczbie ludzi. Diagnoza tej grupy nie jest pełna, brak jest

bowiem pełnych danych w zakresie poszczególnych dysfunkcji.

Problemami osób niepełnosprawnych zajmują się głównie organizacje pozarządowe,

Warsztaty Terapii Zajęciowej, Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Specjalny Ośrodek

Szkolno-Wychowawczy.

Liczba osób niepełnosprawnych w gminie wynosi obecnie około 1840 osób (w tym

liczba niepełnosprawnych dzieci 70), liczba niepełnosprawnych osób korzystających

z pomocy społecznej w 2008 r. wyniosła 151. Liczba niepełnosprawnych korzystających

z usług opiekuńczych w 2008r.: 17, w tym niepełnosprawnych korzystających ze

specjalistycznych usług opiekuńczych w 2008r. -1. Liczba niepełnosprawnych z zaburzeniami

psychicznymi – 68.

18

Organizacje pozarządowe działające w gminie na rzecz osób niepełnosprawnych:

• CARITAS - Oddział Zbąszyń, Pl. Rybaki,

• Społeczna Fundacja Dzieciom Niepełnosprawnym, ul. Powstańców Wlkp.

41, Zbąszyń,

• Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, ul. Garczyńskich 5,

Zbąszyń,

• Nowotomyskie Stowarzyszenie „Amazonki”, ul. Garczyńskich 5, Zbąszyń,

• Związek Sybiraków, Koło nr 17 w Zbąszyniu

• Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów

Politycznych w Zbąszyniu, ul. Garczyńskich 5

• Polski Czerwony Krzyż, Szkoła Podstawowa im. A. Fiedlera, ul. Mostowa

w Zbąszyniu

• Stowarzyszenie Reumatyków i Ich Sympatyków w Warszawie Koło

WAMO Zbąszyń

Działania podjęte na rzecz niepełnosprawnych w gminie w 2008r.

- turnusy rehabilitacyjne – 29 osób,

- dofinansowanie do sprzętu – 47 osób,

- dofinansowanie do leków – 78,

- usługi opiekuńcze – 17 osób,

- imprezy okolicznościowe - 300 osób.

Działania instytucji i organizacji w zakresie poprawy sytuacji niepełnosprawnych,

zmierzają do zabezpieczenia podstawowych potrzeb życiowych i wspomagania w procesie

rehabilitacji.

Konieczne jest zatem stworzenie systemowych rozwiązań, które zapobiegałyby temu

zjawisku i pozwoliły osobom niepełnosprawnym na uczestnictwo w życiu społecznym.

Za niepełnosprawne uznaje się, zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997r.

o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, osoby

dotknięte trwałą lub okresową niezdolnością do pełnienia ról społecznych z powodu stałego

lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą

niezdolność do pracy.

Osoby niepełnosprawne napotykają liczne przeszkody związane z samodzielnym

funkcjonowaniem. Są to problemy spotykane w życiu codziennym, rodzinie, pracy, urzędach,

19

na ulicy, przybierające postać barier: architektonicznych, psychicznych, materialnych,

prawnych czy społecznych. Od stopnia niepełnosprawności zależy czy osoba

niepełnosprawna osiągnie odpowiednie wykształcenie, uzyska zatrudnienie, zapewni sobie

materialne warunki życia, dostęp do infrastruktury medycznej i rehabilitacyjnej.

Osoba niepełnosprawna musi pokonać funkcjonujące nadal w społeczeństwie bariery

mentalne: bierność, niezrozumienie, niechęć i niewiedzę.

Dla stabilności położenia społecznego i codziennego funkcjonowania niepełnosprawnych

konieczne jest zaplecze socjalne, a więc rozbudowa różnych form świadczeń, usług i opieki

w środowisku zamieszkania, jak również zinstytucjonalizowanych systemów pomocy

umożliwiających rodzinom kontynuowanie opieki nad zależnymi od niej osobami

niepełnosprawnymi. Nieodzowna jest stabilność warunków materialnych. Tym co służy

zapobieganiu bezradności, wykluczeniu i izolacji społecznej osób niepełnosprawnych,

prowadząc do samorealizacji oraz twórczego i spełnionego życia, jest aktywizacja zawodowa

i społeczna oraz świadomość przynależności i pełnej społecznej akceptacji.

Mając na uwadze dobro i potrzeby osób niepełnosprawnych utworzono

Warsztaty Terapii Zajęciowej, których działalność skierowana jest bezpośrednio na rzecz

niepełnosprawnych. Realizuje ona zadania dla niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji

społecznej i zawodowej, której głównym celem jest ogólny rozwój i poprawa sprawności

każdego uczestnika, samodzielne i aktywne życie w środowisku. Warsztaty prowadzą terapię

zajęciową w kilku pracowniach: gospodarstwa domowego, krawiecko- hafciarskiej,

komputerowej, stolarsko- mechanicznej.

Innymi instytucjami, które wspierają osoby niepełnosprawne w naszym mieście jest Ośrodek

Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Tomyślu i organizacje

pozarządowe.

Wychodząc naprzeciw potrzebom osób niepełnosprawnych w naszym mieście w siedzibie

Ośrodka udostępniono miejsca spotkań poszczególnym kołom i stowarzyszeniom.

Uczestnicy mają możliwość skorzystania z masaży i ćwiczeń rehabilitacyjnych,

uczestniczenia w wycieczkach i spotkaniach, zawodach sportowo – rekreacyjnych, zabawach

tanecznych. Prezentują swoje prace artystyczne, wykonane różnymi technikami. Zasadne jest

planowanie środków finansowych na zabezpieczenie świadczenia usług terapeutycznych,

opiekuńczych, rehabilitacyjnych i społecznych dla osób niepełnosprawnych.

CEL STRATEGICZNY:

Wyrównywanie szans życiowych osób niepełnosprawnych

20

ZADANIA:

1. Rozwój i wspieranie programów asekuracyjno – kompensacyjnych na rzecz

gospodarstwa domowego, minimalizujących groźbę utraty samodzielności

i niezależności osób niepełnosprawnych.

2. Likwidowanie barier architektonicznych w trakcie prac remontowo –

modernizacyjnych obiektów i przystosowanie domów i mieszkań do potrzeb

niepełnosprawnych

3. Współpraca i stworzenie dla dzieci niepełnosprawnych warunków do integracji

w środowisku lokalnym poprzez korzystanie z rekreacji, sportu, umożliwienie

rozwijania ich zainteresowań i zdolności.

REALIZATORZY:

Urząd Miejski, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe

Centrum Pomocy Rodzinie, spółdzielczość mieszkaniowa, organizacje pozarządowe,

sponsorzy, placówki oświatowo – wychowawcze , Centrum Kultury , służba zdrowia.

IV.2. RODZINY DYSFUNKCYJNE

Liczba rodzin z problemem opiekuńczo-wychowawczym korzystających z pomocy instytucji:

Rodzaj instytucji

Liczba rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi, korzystających z pomocy

- ośrodka pomocy Społecznej 89

- szkoły-pedagodzy szkolni 18

- poradni psych.-ped. 16

- kuratora sądowego 10

- policji 2

Liczba rodzin zastępczych w gminie wynosi 13. Obecnie w rodzinach tego typu przebywa 26

dzieci.

Problemy opiekuńczo- wychowawcze są problemem wtórnym, współwystępującym

najczęściej w przypadku uzależnień i rodzin niepełnych.

CEL STRATEGICZNY

Pomoc rodzinom naturalnym dysfunkcyjnym w przezwyciężaniu trudności oraz

wspieranie rodzin zastępczych w pełnieniu ich funkcji.

21

ZADANIE:

1. Utworzenie punktu poradnictwa rodzinnego.

2. Zacieśnienie współpracy z pedagogami szkolnymi, służbą zdrowia i Policją w zakresie

wspierania rodzin dysfunkcyjnych

REALIZATORZY :

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów

Alkoholowych, Policja, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, organizacje pozarządowe,

oświata, służba zdrowia.

IV.3. BEZROBOCIE

Wprowadzenie w Polsce gospodarki rynkowej spowodowało pojawienie się nowego

zjawiska – jawnego bezrobocia. Dynamika, skala i struktura bezrobocia, jak też jego

negatywne konsekwencje odczuwane są coraz bardziej nie tylko przez dotkniętych brakiem

pracy, ale również przez całe społeczeństwo.

Dlatego też bezrobocie jest ważnym problemem społecznym. Trwały brak pracy ma

ogromny wpływ na zaspokojenie potrzeb społecznych w różnych sferach życia i prowadzi do

powstawania zjawisk patologii społecznej, zakłóca prawidłowy rozwój społeczeństwa, jest

źródłem napięć i konfliktów. Bezrobocie budzi społeczne niezadowolenie, wywołuje

niezgodę na istniejącą rzeczywistość.

Straty i skutki społeczne, które powoduje bezrobocie, są trudne do oszacowania.

Bezrobocie często jest przyczyną izolacji społecznej, powoduje obniżenie poczucia własnej

wartości, utraty autorytetu w rodzinie. Stres i utrata stabilizacji powodują często niemożność

podejmowania racjonalnych, a niekiedy jakichkolwiek decyzji. Pojawia się apatia

i zniechęcenie.

Pojawia się również, na niepokojącą skalę, degradacja dużych grup społecznych i to

nie tylko bezrobotnych, ale także ich rodzin. Zdarza się, że długotrwałym bezrobociem objęci

są wszyscy dorośli członkowie rodziny, w tych rodzinach występują często dodatkowe

problemy, takie jak nieumiejętność przystosowania się do zmieniających się zasad

funkcjonowania na rynku pracy, bierność i towarzyszące często tym zjawiskom patologie,

głównie nadużywanie alkoholu.

Dzieci pochodzące z rodzin, gdzie rodzice są osobami bezrobotnymi, odczuwając

własną sytuację materialną jako gorszą, stopniowo mogą izolować się, co jest dotkliwym

ograniczeniem naturalnych potrzeb związanych z rozwojem intelektualnym i społecznym.

22

Zawęża się krąg wspólnych zainteresowań rówieśniczych. Skutkiem bezrobocia w rodzinie

jest także osłabienie autorytetu rodziców. Powoduje to zachwianie systemu wartości młodego

pokolenia i obniżenie w hierarchii takich wartości jak wykształcenie czy uczciwa praca.

Rodziny, w których żyją osoby bezrobotne, szczególnie długotrwale pozostające bez

prawa do zasiłku, z konieczności stają się klientami pomocy społecznej.

Wynikiem długotrwałego bezrobocia są bardzo poważne zmiany w psychice bezrobotnych

oraz ich izolacja społeczna. Dla części z tych osób, bezrobocie staje się w coraz większym

stopniu sposobem na życie, w związku z czym ich aktywizacja społeczno – zawodowa jest

bardzo trudna. Wymaga ona zastosowania zupełnie innych metod pracy oraz poświęcenia

znacznie dłuższego czasu, niż dzieje się to w przypadku osób pozostających bez zatrudnienia

do 12 miesięcy. Długotrwałe bezrobocie stwarza też zagrożenie patologią społeczną,

zmniejsza szanse na znalezienie pracy, a tym samym powoduje degradację materialną

i społeczną jednostek dotkniętych tym problemem oraz ich rodzin, co z kolei często prowadzi

do społecznego wykluczenia.

Szczególnie dotkliwe jest bezrobocie w przypadku osób powyżej 45 roku życia.

Długotrwałe bezrobocie tej grupy staje się coraz poważniejszą kwestią społeczną. Brak pracy

odbiera tym ludziom szansę na godne życie. Należy zwrócić uwagę na fakt, że osoby

bezrobotne powyżej 45 roku życia mają często za sobą długoletni staż pracy. Dla

pracodawców są jednak zbyt zaawansowani wiekowo, by ich zatrudnić, a posiadają zbyt

krótki staż pracy lub są za młodzi, by przysługiwały im świadczenia przedemerytalne lub

emerytalne. Najbardziej narażone na długotrwałe pozostawanie bez pracy są osoby w wieku

powyżej 40 roku życia, legitymujące się niskim wykształceniem i brakiem kwalifikacji.

Dodatkowo niepokojącym jest fakt, że zjawisko długotrwałego bezrobocia dotyka coraz

częściej młodych ludzi, kończących szkoły, czyli tych o największym potencjale możliwości

życiowych i zawodowych. Sytuację komplikuje fakt, że aktywizacja tej grupy osób jest

trudna, ponieważ wraz z wydłużającym się okresem pozostawania bez pracy, spada jej

mobilność i postępuje zagrożenie biedą i marginalizacją społeczną. Niepokojąco wzrasta ilość

młodych ludzi wyjeżdżających z kraju.

Podstawowym też problemem rynku pracy w gminie jest niski poziom wykształcenia

samych bezrobotnych i niedostosowanie kwalifikacji zawodowych do potrzeb lokalnego

rynku pracy. Znaczny odsetek bezrobotnych (w tym długotrwale ) mieszka na terenach

wiejskich.

Niskie wykształcenie bezrobotnych jest także przeszkodą w skutecznej aktywizacji i rozwoju

rynku pracy.

23

Bezrobocie jest zjawiskiem szczególnie niepokojącym, ma bowiem bezpośredni

wpływ na poziom bezpieczeństwa socjalnego jego mieszkańców.

Strukturę bezrobocia w mieście i gminie Zbąszyń prezentują poniższe dane:

2. 1. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w gminie 2008 r.: 171,

z tego bezrobotnych kobiet: 101;

3. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych z prawem do zasiłku dla bezrobotnych: 42;

z tego bezrobotnych kobiet z prawem do zasiłku: 29;

4. Bezrobotni do 25 roku życia: 58;

5. Bezrobotni absolwenci w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki: 21;

6. Bezrobotni powyżej 50 roku życia: 31

długotrwale bezrobotni powyżej 12 miesięcy: 31;

7. Bezrobotni korzystający z pomocy społecznej: 85;

8. Liczba osób w rodzinach z osobą bezrobotną, korzystających z pomocy społecznej

w 2008r.: 223;

Zaktualizowany stan bezrobocia w Gminie Zbąszyń na miesiąc maj 2009 przedstawia

się w następujący sposób:

1. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w gminie 2009 r.: 444,

z tego bezrobotnych kobiet: 299;

2. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych z prawem do zasiłku dla bezrobotnych: 221.

z tego bezrobotnych kobiet z prawem do zasiłku: 177;

3. Bezrobotni do 25 roku życia: 20;

4. Bezrobotni absolwenci w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki: 33;

5. Bezrobotni powyżej 50 roku życia: 88;

6. Długotrwale bezrobotni powyżej 12 miesięcy: 33.

W gminie występuje powszechnie zjawisko pracy dorywczej : praca „na czarno” jest

dla bezrobotnych często jedyną możliwością znalezienia zatrudnienia. Nielegalne

zatrudnienie podejmują najczęściej osoby o niskich bądź średnich kwalifikacjach, a występuje

ono wśród wszystkich kategorii wiekowych. Bezrobotni podejmują najczęściej nielegalną

pracę w sektorze ogrodniczo - rolnym, budownictwie, drobnych usługach. Trudnią się także

zbieractwem i sprzedażą surowców wtórnych. Główną przyczyną podjęcia tego typu

zatrudnienia jest chęć poprawy sytuacji materialnej, brak możliwości znalezienia pracy

legalnej, zaś dla pracodawcy obniżenie kosztów pracy. Praca w szarej strefie może wiązać się

z trudnymi warunkami, niezgodnymi z normami bezpieczeństwa. Głównie ze względu na

24

obawy pracowników o utratę nawet takiej formy zatrudnienia, trwają oni często w sytuacji

uwłaczającej godności, bez ubezpieczenia, bez przyszłości. Bezrobocie spowodowało

sytuację podejmowania pracy przez osoby poszukujące pracy i chcące utrzymać rodzinę za

wszelka cenę za „każde wynagrodzenie”. Wieloletnie wykonywanie pracy dorywczej

skutkować będzie brakiem praw do świadczeń z ZUS i całkowitym przejściem na utrzymanie

państwa.

Konsekwencją braku pracy jest zubożenie i nie uczestnictwo w życiu społecznym, ale

również ograniczony dostęp do zabezpieczenia dochodowego w przyszłości.

Sprawami bezrobocia i przeciwdziałaniem temu zjawisku na terenie

zajmuje się: Powiatowy Urząd Pracy w nowym Tomyślu. Działania tej instytucji nie są

jednak do końca skuteczne, ze względu na niewielki przyrost nowych miejsc pracy oraz brak

firm realizujących formę zatrudnienia socjalnego, która jest szczególnie korzystna

w przypadku osób wykluczonych społecznie lub zagrożonych tym zjawiskiem.

CEL STRATEGICZNY 1.

1. Aktywizacja zawodowa oraz łagodzenie skutków bezrobocia wśród ludzi młodych

oraz długotrwale bezrobotnych

ZADANIA: 1. Wspieranie realizowanych przez PUP programów przygotowania zawodowego dla

osób bezrobotnych poprzez:

• rozwijanie poradnictwa zawodowego;

• sprzyjanie ujawnianiu uzdolnień i zainteresowań;

• zdobywanie kwalifikacji lub reorientacji zawodowej;

• ocenianie zdolności do pracy umożliwiającej wybór odpowiedniego zawodu

i szkolenia z perspektywy przyszłego zatrudnienia;

• umożliwianie zdobywania doświadczeń zawodowych poprzez system praktyk

i staży pracy.

2. Inicjowanie i wspieranie programów zwiększających udział bezrobotnych osób

w aktywnych formach podnoszenia kwalifikacji, zwłaszcza wśród osób młodych oraz

długotrwale bezrobotnych.

3. Podejmowanie działań zmierzających do minimalizacji bezrobocia min. poprzez

podejmowanie własnej działalności gospodarczej.

4. Rozwinięcie i uściślenie współpracy z PUP w zakresie :

⎯ pracy socjalnej na rzecz bezrobotnych ubiegających się o pomoc,

25

⎯ możliwości podejmowania prac na rzecz miasta i społeczności przez osoby

ubiegające się o pomoc finansową z Ośrodka Pomocy Społecznej

5. Aktywizacja społeczna i zawodowa.

6. Udział w Projekcie współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach

Europejskiego Funduszu Społecznego pt. „ Aktywność bez barier”.

CEL STRATEGICZNY 2.

Minimalizowanie bezrobocia poprzez organizowanie robót publicznych i prac

użytecznie społecznych .

ZADANIA :

1. Umożliwienie i zapewnienie osobom bezrobotnym możliwości powrotu na rynek

pracy.

2. Pozyskanie środków finansowych w celu realizacji założonych planów.

3. Opracowanie szczegółowych planów wykonywania prac publicznych.

4. Stworzenie możliwości zarobkowania poprzez organizowanie prac publicznych,

umów absolwenckich, zatrudnianie młodzieży w ramach stażu pracy.

IV.4. UZALEŻNIENIA I PROBLEMY Z NIMI ZWIĄZANE

Jedną z poważniejszych kwestii społecznych, będących powodem problemów

osobistych i rodzinnych są uzależnienia: od narkotyków, leków, nikotyny, alkoholu.

W ciągu ostatnich lat nastąpił w Polsce dynamiczny wzrost różnorodnych zjawisk

dewiacyjnych, w tym alkoholizmu, narkomanii, przestępczości i przemocy.

Z powodu alkoholizmu cierpią nie tyko osoby uzależnione, ale także rodziny, grupy i cała

społeczność.

Ponieważ alkoholizm jest chorobą o tak wielu obliczach, to tylko praca różnych specjalności

i różnych zawodów może przynieść jakiekolwiek efekty.

Problemy związane z nadużywaniem alkoholu są częścią problemów społecznych, które nie

ominęły również terenu naszego miasta i gminy.

Liczba rodzin z problemem alkoholowym korzystających z pomocy społecznej

w 2008r.- 16, w tym ogółem liczb osób w tych rodzinach (łącznie z dziećmi)-38, liczba dzieci

w tych rodzinach -11.

Średnio 2 osoby rocznie podejmują dobrowolnie leczenie, a jedna kierowana jest na

przymusowe leczenie.

26

Uzależnienia prowadzą do utraty zdrowia oraz rodzą takie problemy jak: przemoc,

rozpad rodzin, przestępczość, itp. Trzy pierwsze rodzaje uzależnień nie są na terenie miasta

zdiagnozowane, mimo że stanowią ważki problem, w szczególności jeżeli chodzi

o narkotyki, po które sięga coraz więcej młodych ludzi. Należy jednak podejmować działania

prewencyjne w celu zapobiegania temu zjawisku.

Lepiej przedstawia się sytuacja w zakresie diagnozy uzależnień od alkoholu, choć i te dane

nie odzwierciedlają rzeczywistej sytuacji. Powodem jest fakt, że problem ten często jest

ukrywany i osoby oraz rodziny, których on dotyczy nie utożsamiają się z nim.

Proces uzależnienia jest nieodwracalny, co nie oznacza braku możliwości powrotu do

trzeźwego życia. Nie wystarczy jednak w tym celu przestać pić. Leczenie jest długotrwałym

procesem, tak jak długotrwałym procesem jest rozwój uzależnienia.

Każdy człowiek doświadczający picia ma prawo do pomocy prawnej, socjalnej,

psychologicznej i medycznej, bez naruszenia jego godności osobistej.

Nadużywanie alkoholu jest przyczyną powstawania innych problemów: zdrowotnych,

materialnych, wychowawczych. Powoduje zaburzenia relacji

między członkami rodziny. Alkohol często bywa przyczyną agresji, stosowania przemocy

wobec członków rodziny, stosowania niewłaściwych metod wychowawczych wobec dzieci.

Każdy człowiek doświadczający picia, przemocy ma prawo do wiedzy potrzebnej do radzenia

sobie w życiu i przeciwdziałania skutkom.

Gmina Zbąszyń realizuje Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Podejmowane są działania, które są ukierunkowane na grupy osób uzależnionych od alkoholu

i ich rodziny.

Nadal należy ściśle współpracować z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów

Alkoholowych, Policją, Sądem oraz różnymi instytucjami, organizacjami społecznymi,

stowarzyszeniami, które niosą wsparcie osobom uzależnionym i ich rodzinom.

Na terenie miasta działa Punkt Konsultacyjno – Informacyjny dla Osób z Problemem

Alkoholowym, i ich rodzin z pełnionymi w nich dyżurami biegłego psychologa, terapeuty,

zawodowego kuratora sądowego oraz pełnomocnika Burmistrza ds. rozwiązywania

problemów alkoholowych. Zainteresowani mogą także skorzystać z porad terapeuty,

prawnika i lekarza psychiatry.

Osoby w mocno zaawansowanej fazie uzależnienia trafiający do szpitala w celu ratowania

życia, są umieszczane na oddziale detoksykacyjnym. Tam uzyskują pierwszą pomoc

terapeuty i rozpoczyna się praca motywująca do leczenia.

27

Tworzenie grup samopomocy dla osób będących w abstynencji jest niezmiernie ważną

sprawą w utrzymaniu trzeźwości, powrotu do normalności, realizacji planów życiowych.

Świetlica środowiskowa - jest placówką, która realizuje następujące funkcje: opiekuńczą,

profilaktyczną, reedukacyjną, kompensacyjną, stymulującą, poradniczą i informacyjną.

Ponadto świetlice zajmują się organizacją czasu wolnego. Umożliwiają dzieciom rozwijanie

zainteresowań i uzdolnień. Zaspokajają w ten sposób ważną potrzebę zabawy i rozrywki.

Stwarzają też warunki do prawidłowego procesu uspołeczniania dzieci i młodzieży.

Począwszy od umiejętności nawiązywania kontaktów aż do aktywnego udziału w życiu

społeczności lokalnej. Zapewniają także dzieciom poczucie bezpieczeństwa i akceptacji.

Ważną formą działania świetlic jest PROFILAKTYKA, dotycząca zapobiegania

działalności nieakceptowanej i mająca usuwać pierwsze zaburzenia działań aspołecznych.

Uczestnicy zajęć świetlicowych z objawami zaburzeń emocjonalnych powinni być poddawani

TERAPII PEDAGOGICZNEJ.

Ważnym celem terapii pedagogicznej świetlicy jest nie tylko rozwiązywanie bieżących

problemów, ale także uczenie wychowanków wewnętrznej dyscypliny i odpowiedzialności za

siebie.

ŚWIETLICE MAJĄ NA CELU:

1. Zapewnienie opieki wychowawczej.

2. Eliminowanie zaburzeń występujących w wychowaniu.

3. Wspieranie wszechstronnego rozwoju wychowanka.

4. Twórcze przygotowanie wychowanka do przyjętych norm społecznych

i funkcjonowania w określonych rolach społecznych.

5. Inicjowanie i upowszechnianie różnorodnych form pracy

psychoprofilaktycznej i socjoterapeutycznej w środowisku szkolnym

i rodzinnym.

GŁÓWNE ZADANIA ŚWIETLIC

• Kształtowanie właściwego stosunku do nauki i pracy.

• Podnoszenie kultury osobistej oraz rozbudzanie i rozwijanie

zainteresowań pozytywnych społecznie.

• Rozwijanie u wychowanka takich wartości, które w dorosłym życiu uchronią go od

uzależnień, szczególnie od alkoholu, papierosów i narkotyków.

• Pomoc w wyrównywaniu braków edukacyjnych.

28

• Organizowanie czasu wolnego i wypoczynku.

Świetlica socjoterapeutyczna - mówiąc jest placówką, która prowadzi działalność

diagnostyczną, profilaktyczną, terapeutyczną i kompensacyjną. Celem świetlicy jest

umożliwienie prawidłowego przebiegu procesu socjalizacji dzieci i młodzieży.

Organizacje pozarządowe działające w gminie na rzecz osób z problemem

alkoholowym:

⎯ Grupa Anonimowych Alkoholików „Łabędzie”, Zbąszyn, ul. Mostowa 1;

⎯ Grupa Anonimowych Alkoholików „Tęcza”, Zbąszyn, ul. Mostowa 10;

⎯ Grupa Wsparcia „Al.- Anonim”, Zbąszyn, ul. Mostowa 10;

⎯ Grupa „Dorosłe dzieci Alkoholików”, Zbąszyn, ul. Mostowa 10.

CEL STRATEGICZNY:

Minimalizowanie zjawiska alkoholizmu oraz skutków jego nadużywania.

ZADANIA:

1. Propagowanie wartości stylu życia wolnego od alkoholu i narkotyków szczególnie

wśród młodzieży.

2. Zwiększenie aktywności młodzieży w podejmowaniu działań profilaktycznych.

3. Upowszechnianie wiedzy o negatywnych skutkach zażywania alkoholu i innych

środków odurzających (więcej broszurek, plakatów, pogadanek w szkołach z udziałem

funkcjonariusza policji o szkodliwości picia alkoholu i zażywania narkotyków).

4. Pozyskiwanie animatorów do tworzenia grup samopomocowych dla osób

uzależnionych, współuzależnionych ( w szczególności kobiet i dzieci ).

5. Stworzenie warunków lokalowych do prowadzenia zajęć terapeutycznych.

6. Propagowanie zdrowego, wolnego od picia alkoholu, stylu życia, szczególnie wśród

dzieci i młodzieży.

7. Programy profilaktyczne w szkołach.

8. Działania profilaktyczne dla dorosłych.

9. Leczenie otwarte osób uzależnionych.

10. Stały monitoring realizacji ustawy dotyczącej „ wychowania w trzeźwości

i przeciwdziałania alkoholizmowi”

11. Pomoc finansowa i rzeczowa rodzinom osób uzależnionych od alkoholu.

12. Praca socjalna mobilizująca do podjęcia leczenia przez osoby uzależnione

i współuzależnione.

29

13. Utworzenie świetlic socjoterapeutycznych.

14. Utworzenie zespołów interdyscyplinarnych.

IV.5. PROBLEM NARKOMANII

Obserwujemy w naszym kraju szybko zwiększające się rozpowszechnienie

eksperymentalnego i okazjonalnego używania narkotyków wśród młodzieży. Zwiększyła się

podaż narkotyków na nielegalnym rynku i w ślad za tym ich dostępność. Pojawiły się na

szerszą skalę nowe, charakterystyczne dla krajów zachodnich substancje (tzw. dopalacze)

i nowe wzory ich używania. Łatwości sięgnięcia po nowe środki sprzyja nie tylko ich image

oraz wzrost ich dostępności, ale również mniej inwazyjny sposób przyjmowania.

Według danych z Policji, służby zdrowia i szkół – problem ten w naszej gminie nie został

zdiagnozowany, choć wiadomo, że istnieje, a samo zjawisko nasila się z upływem czasu.

Jednym z najczęściej stosowanych działań mających na celu przeciwdziałanie alkoholizmowi

i narkomanii i ich ograniczenie jest profilaktyka, która ma na celu m.in. informowanie o ich

szkodliwych następstwach. Tylko właściwie dobrane programy profilaktyczne mogą się

przyczynić do odrzucenia niewłaściwych zachowań. Powinny one ukazywać postawy

społecznie akceptowane, wzorce alternatywne wobec subkultury alkoholowej

i narkomańskiej. Wobec tego programy profilaktyczne powinny

koncentrować się na informowaniu o mechanizmach uzależnienia, na rozwijaniu umiejętności

odpowiedzialnego podejmowania decyzji, a także umiejętności radzenia sobie w trudnych

sytuacjach życiowych oraz na sprzyjaniu rozwojowi osobowości.

IV.6. PROBLEMY LUDZI STARYCH

Starość jest stanem faktycznym dla części naszego społeczeństwa. Jest też wspólną

przyszłością dla pozostałych osób.

Starość jest nie uniknionym etapem życia człowieka, do którego trzeba się przygotować. Przy

zwiększonym tempie życia, ludzie mają coraz mniej czasu dla osób starszych.

Pracownicy pomocy społecznej i służby zdrowia docierają do osób samotnych,

schorowanych, opuszczonych, zamkniętych w swoich domach, często nadaremnie

oczekujących na pomoc rodziny, czy osób bliskich. Pracownicy pomocy społecznej i służby

zdrowia niekiedy są jedynymi osobami, które przekraczają próg właśnie tej grupy ludzi.

Przynoszą oni tym osobom odrobinę radości i chęci do dalszego życia.

30

To na nich czekają podopieczni, potrzebują nie tylko rady czy pomocy, ale najczęściej

z rozumienia i wysłuchania. Niekiedy tylko pracownicy są łącznikami pomiędzy osobami

starszymi, a światem zewnętrznym.

Działania będą zmierzać do:

• kształtowania ogólnych warunków rozwoju i życia najstarszego pokolenia,

• zaspokajania potrzeb ludzi starszych,

• zapewnienia starości pozycji równoprawnej z innymi fazami życia,

• kształtowania stosunków między pokoleniami

• kształtowania pozytywnego obrazu starości w świadomości społecznej

• stwarzania możliwości sprostania aktualnym i przyszłym sytuacjom oraz problemom

związanym ze starzeniem się zbiorowości.

CEL STRATEGICZNY:

Umożliwienie i zapewnienie ludziom starszym wyboru sposobu oraz prowadzenia

niezależnego życia w ich dotychczasowym środowisku społecznym, tak długo jak tego

tylko chcą poprzez zapewnienie im dziennej opieki.

ZADANIA:

1. Uruchomienie różnych form usług wspierających ludzi starszych, samotnych,

niepełnosprawnych.

2. Stały monitoring gospodarstw domowych ludzi starszych.

3. Rozbudowa programu oferującego osobom starszym samotnym, tracącym sprawność

różne formy wsparcia i opieki w ich mieszkaniu – zwiększenie pomocy w formie

usług opiekuńczych we wszystkie dni tygodnia.

4. Realizacja zadań ustawowych służących ochronie położenia materialnego osób

starszych.

5. Propagowanie idei integracji i solidarności międzypokoleniowej poprzez dialog

prowadzony w szkołach, pomoc w rodzinie.

6. Umożliwienie korzystania z „Klubu Seniora” mieszkańcom wsi.

31

IV.7. BEZDOMNOŚĆ

Bezdomność, z uwagi na zasięg zjawiska, jego złożone przyczyny oraz szczególnie

dotkliwe społeczno-ekonomiczne skutki, jest kwestią społeczną o znaczeniu i zasięgu

globalnym, mającym swoje specyficzne, regionalne i lokalne uwarunkowania.

Bezdomność warunkują liczne przyczyny, do których należy zaliczyć przede wszystkim:

• rozpad rodziny - a więc zerwanie więzi formalnych, psychologicznych i społecznych

oraz brak możliwości spełniania przez rodzinę jej podstawowych funkcji;

• eksmisje - prawny nakaz opuszczenia lokalu, spowodowany w większości

przypadków zadłużeniem z tytułu opłat czynszowych;

• opuszczenie zakładu karnego przy jednoczesnym braku możliwości powrotu do

mieszkania;

• brak stałych dochodów;

• przemoc w rodzinie;

• uzależnienia;

• niedostosowanie społeczne;

• nagłe zdarzenia losowe;

• długotrwałe bezrobocie.

Skala zjawiska w gminie Zbąszyń jest niewielka, jednak pogarszająca się sytuacja

materialna i postępujący rozpad więzi rodzinnych, pozwala przypuszczać, że zwiększy się ona

znacząco w nadchodzących latach.

• Liczba bezdomnych przebywających na terenie gminy w 2008 r. – 1, w tym

bezdomnych mężczyzn- 1.

• Liczba bezdomnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w 2008

r.- 1.

Osoba ta nie posiada stałego zameldowania. Miejscem, w którym aktualnie przebywa są

ogródki działkowe.

32

IV.8. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE

Wykluczenie społeczne najprościej ujmując polega na nie podejmowaniu zwyczajowej

i społecznie akceptowanej drogi życiowej lub też „wypadaniu” z niej.

Dotyczy osób i rodzin, które:

• żyją w niekorzystnych warunkach materialnych (ubóstwo materialne);

• nie posiadają odpowiednich kwalifikacji umożliwiających im wejście na rynek pracy,

trudno dostosowują się do zmieniających warunków społeczno – ekonomicznych;

• posiadają cechy utrudniające im korzystanie z powszechnych (codziennych) zasobów

społecznych na skutek niepełnosprawności, uzależnienia, długotrwałej choroby, czy

innych cech indywidualnych;

• są przedmiotem niszczącego działania innych osób: przemocy, szantażu, agresji (…).

Proces wykluczania może być: dynamiczny, wielowymiarowy Przejawy wykluczenia

bezdomność, samotność, bierność, nieprzestrzeganie norm współżycia

Skutki dla osób zagrożonych wykluczeniem

deprywacja potrzeb, bezradność, osłabienie więzi rodzinnych, rozpad rodziny, izolacja, marginalizacja, utrata poczucia własnej tożsamości i celu w życiu (tzw. „zatracenie siebie”)

Skutki dla społeczeństwa ograniczenie demokracji, zagrożenie demokracji, ekstremalne nierówności społeczne, pojawienie się podklas

Wykluczenie społeczne to sytuacja uniemożliwiająca lub w sposób znaczny

utrudniająca jednostce (osobie) lub grupie zgodnie z prawem pełnienie ról społecznych,

korzystanie z dóbr publicznych, infrastruktury społecznej, gromadzenie zasobów

i zdobywanie dochodów w godny sposób.

OSOBY ZAGROŻONE WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM I WYKLUCZONE

- dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych,

- kobiety samotnie wychowujące dzieci,

- ofiary patologii życia rodzinnego,

- osoby o niskich kwalifikacjach,

- osoby bezrobotne,

- żyjący w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych,

- niepełnosprawni i przewlekle chorzy,

- osoby chorujące psychicznie,

33

- starsze osoby samotne,

- osoby opuszczające zakłady karne,

- bezdomni,

- uzależnieni od narkotyków i alkoholu,

- osoby zagrożone eksmisją z lokali.

IV.9. POMOC RODZINOM WIELODZIETNYM I NIEPEŁNYM

Trudna sytuacja materialna rodzin wielodzietnych i niepełnych wpływa na ich

funkcjonowanie opiekuńczo-wychowawcze. Należy zabezpieczyć takie warunki życia, aby

wspierać ich funkcjonowanie.

CEL STRATEGICZNY 1.

Poprawa jakości życia, zabezpieczenie bezpieczeństwa socjalnego rodzin wielodzietnych

i niepełnych, oraz przeciwdziałanie stanom grożącym degradacją społeczną,

bezradnością życiową i wykluczeniem społecznym.

ZADANIA

1. Dbałość o godziwe warunki mieszkaniowe dla rodzin wielodzietnych, niepełnych oraz

pomoc w utrzymaniu posiadanych mieszkań.

2. Eliminowanie czynników sprzyjających wykluczeniu rodzin wielodzietnych.

3. Dotowanie kosztów uczestnictwa dzieci z rodzin najuboższych, wielodzietnych

i niepełnych w zorganizowanych formach wypoczynku.

4. Współpraca z placówkami oświatowo- wychowawczymi, organizacjami

pozarządowymi i policją w budowaniu i realizacji programów profilaktyki ubóstwa,

uzależnień, niedostosowania społecznego oraz przestępczości dzieci.

5. Propagowanie wspólnych działań lokalnych instytucji i organizacji w celu wspólnego

diagnozowania i rozwiązywania problemów, wymiany informacji, budowy

programów pomocowych.

6. Zapewnienie potrzebującym odpowiedniej Pomocy finansowej, rzeczowej, usługowej

i szeroko pojętego poradnictwa.

34

CEL STRATEGICZNY 2.

Przeciwdziałanie powstawaniu zjawiska ubóstwa

ZADANIA:

1. Zabezpieczenie środków materialnych na zaspokojenie podstawowych potrzeb

bytowych osób i rodzin, a w tym w szczególności świadczenie niezbędnej potrzeb

bytowych osób i rodzin, a w tym w szczególności świadczenie niezbędnej pomocy

finansowej, rzeczowej i usługowej.

2. Prowadzenie szeroko pojętej pracy socjalnej przez pracowników pomocy społecznej,

zawieranie kontraktów społecznych.

3. Pozyskiwanie i przekazywanie potrzebującym odzieży, artykułów gospodarstwa

domowego.

4. Popieranie wszelkich inicjatyw i akcji społecznych podejmowanych w celu

przezwyciężania własnych lęków i bezradności i otwieranie się na pomaganie innym.

5. Inicjowanie samoorganizowania się i powstawania grup samopomocowych przez

osoby i rodziny dotknięte lub zagrożone ubóstwem.

6. Zachęcanie do podejmowania kursów, szkoleń, przekwalifikowań.

7. Rozbudzanie ambicji, określanie planów życiowych, aspiracji.

Elementem zabezpieczenia rodziny jest także dożywianie dzieci. Bezpośrednia pomoc

dzieciom ma duże znaczenie, gdyż zapewnia im ciepły posiłek podczas wielogodzinnego

pobytu poza domem. Trudna sytuacja rodzin powoduje, że niezbędne jest stałe

wyrównywanie szans tej grupy osób w dostępie do podstawowych potrzeb, szczególnie

żywieniowych.

Ponadto ważny jest aspekt zdrowotny, wspomaganie rozwoju dzieci i częściowe odciążenie

budżetu domowego. Budżet gminy zapewnia realizację dożywiania w szkołach. Natomiast

budżet państwa wspiera ten rodzaj zadania, umożliwiając finansowanie dożywiania

w szkołach, przedszkolach, osobom starszym, niepełnosprawnym oraz świadczenia pieniężne

na zakup żywności lub posiłku. Dożywianie realizowane jest we wszystkich szkołach

podstawowych i gimnazjalnych, a w przypadku gorzej sytuowanych rodzin – także w

ponadgimnazjalnych. Codziennie obiady rozwożone są do 8 Szkół Podstawowych,

a przygotowane są w Szkole Podstawowej w Zbąszyniu. Z programu korzystają także

uczniowie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Zbąszyniu.

W 2008r. programem dożywiania objęto 350 dzieci - w tym 276 na wsi.

35

CEL STRATEGICZNY:

jest ograniczenie zjawiska niedożywienia dzieci i młodzieży z rodzin

o niskich dochodach lub znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.

ZADANIA:

1.Wspieranie w zaspokajaniu podstawowych potrzeb dzieci z rodzin wielodzietnych

i niepełnych oraz znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej.

2. Dalsza pomoc rzeczowa w formie zasiłków na zakup żywności.

36

V. POLITYKA SPOŁECZNA

V.1. KOMPLEKSOWA OPIEKA NAD RODZINĄ

Rodzina to podstawowa grupa społeczna, a jej rola w rozwoju i prawidłowym

funkcjonowaniu całego środowiska, społeczeństwa jest ogromna. To w rodzinie dokonuje się

podstawowy proces wychowania dzieci i wprowadzania ich w krąg kontaktów społecznych,

tu uzyskuje się wyobrażenie o stosunkach międzyludzkich, o hierarchii społecznej, tu

zdobywa się wiedzę i umiejętności, które decydują o wartościach pokolenia i kształtują

społeczeństwo. Rodzina powinna wzajemnie sobie służyć pomocą i opieką, mieć warunki

i możliwości do właściwego funkcjonowania. Aby mogła właściwie funkcjonować musi mieć

możliwość zaspokojenia jednej Z podstawowych potrzeb – potrzeby bezpieczeństwa.

Bezpieczeństwo to wolność od zagrożeń lub możliwość podejmowania działań pozwalających

na „ uwalnianie się od tych zagrożeń”.

Dużym zagrożeniem w pełnieniu funkcji rodziny mogą być następujące czynniki:

- zagrożenie podstaw materialnej egzystencji spowodowane brakiem środków

utrzymania,

- strach przed utratą pracy i zbliżające się widmo ubóstwa,

- strach przed utratą mieszkania i świadomość zbliżającej się bezdomności,

- zagrożenie zdrowia fizycznego i psychicznego spowodowane coraz większym

ograniczeniem możliwości korzystania z „ dobrodziejstw służby zdrowia”,

- zagrożenie rozwoju psychofizycznego (ograniczona możliwość kształcenia, korzystania

z rehabilitacji i wypoczynku oraz osiągnięć oświaty, kultury i nauki),

- zagrożenia występujące wewnątrz i zewnątrz rodziny (wszelkiego rodzaju uzależnienia,

przestępstwa),

- apatia, zniechęcenie, utrata poczucia własnej wartości, brak perspektyw i wiary.

Szansą przeżycia i jednostkowego rozwoju jest otoczenie rodziny kompleksową opieką

przez instytucje i stowarzyszenia za to odpowiedzialne i współodpowiedzialne oraz grupy

i osoby działające z dobrej woli.

Brak lub ograniczenie możliwości spowodowane różnymi czynnikami prowadzą do

powstania kryzysu rodziny, dalej do degradacji, izolacji i marginalizacji.

W 2008 r. z różnych form pomocy skorzystało 527 rodzin, w tym 1695 osoby.

W powyższej liczbie rodzin jest 360 rodzin z dziećmi, w tym 9 rodzin niepełnych i 59

z czworgiem i więcej dzieci.

37

Należy dołożyć wszelkich starań aby zapobiegać kryzysom rodziny i przeciwdziałać

zjawiskom patologii.

Jedną z instytucji zobowiązaną do świadczenia pomocy jest Miejsko – Gminny Ośrodek

Pomocy Społecznej, który obejmuje swoją opieką głównie rodziny znajdujące się w trudnej

sytuacji materialnej z powodu bezrobocia, dotknięte różnego rodzaju uzależnieniami

(alkoholizm, narkomania), przewlekłymi chorobami psychicznymi i fizycznymi,

niepełnosprawnością.

V.2. GRUPY SAMOPOMOCY

Źródłem działań człowieka na rzecz innych ludzi i dla samego siebie jest świadomość

występowania problemu oraz chęć jego rozwiązania. Na terenie gminy działają

stowarzyszenia i fundacje, które organizują akcje pomocy na rzecz innych.

Skutecznym rozwiązaniem są grupy samopomocowe, gdzie pod kierunkiem terapeuty

lub animatora grupy - spotykają się ludzie z takimi samymi problemami, wymieniają się

doświadczeniami, informacjami, możliwościami, pomagają sobie wzajemnie. Razem są

silniejsi, mądrzejsi, bardziej skuteczni.

Model Klubów Samopomocy nie wymaga tworzenia nowej organizacji czy instytucji –

wdrożenie tej metody działania polega na realizacji założonego programu przez istniejące

placówki pozarządowe.

Główną wartością modelu Klubów Samopomocy jest to , że osoby z problemami

otrzymują miejsce , gdzie mogą spotkać się z innymi ludźmi o podobnych problemach, mają

możliwość wymiany myśli i doświadczeń na temat ich konkretnych problemów. Dodatkowo

mogą otrzymać profesjonalne wsparcie i edukację.

Na chwilę obecną brak na terenie gminy klubów zrzeszających osoby bezrobotne, zagrożone

wykluczeniem społecznym.

Obecnie konieczne staje się rozwinięcie modelu rozwiązywania problemów społecznych

w oparciu o Grupy Samopomocy. W tym celu niezbędne będzie wykształcenie animatorów

grup samopomocowych do realizacji określonych zadań oraz zapewnienie bazy lokalowej

i wsparcia instytucjonalnego tworzącym się i istniejącym grupom.

38

V.2. POLITYKA PRORODZINNA

1. Przeprowadzanie szkoleń dla rodziców z zakresu:

• przeciwdziałania uzależnieniom, przemocy,

• problemów, z jakimi borykają się dzieci,

• ukazania rodzicom nieprawidłowych zachowań, które powstają w domu i są

powielane przez dzieci.

2. Propagowanie poprzez realizację odpowiednich programów zdrowego stylu życia,

przedstawienie zagrożeń spowodowanych nałogami

3. Umieszczanie broszurek prozdrowotnych w miejscach publicznych.

4. Zaspokojenia potrzeb kulturalnych mieszkańców poprzez organizowanie imprez

kulturalnych wystaw, prelekcji, imprezy okazjonalne - podtrzymujące więzi rodzinne.

5. Podejmowanie działań informacyjnych uświadamiających przyczyny

niepełnosprawności.

6. Świadczenie pomocy rodzinom w opiece i wychowaniu dzieci i młodzieży,

wzmacnianie roli rodziny.

7. Zapewnienie wsparcia, doradztwa, terapii rodzinom tego wymagającym.

8. Świadczenie Pomocy rodzinom w opiece i wychowaniu dzieci i młodzieży,

wzmacnianie roli rodziny.

9. Wspieranie rodzin w realizacji swoich funkcji.

10. Tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi rodzicielstwa zastępczego oraz

systemu wsparcia i pomocy dla rodzin sprawujących te funkcje

39

VI. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIASTA I GMINY

ZBĄSZYŃ W ZAKRESIE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

SPOŁECZNYCH

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

- Dobrze zdiagnozowane niektóre obszary problemowe

- brak pełnej diagnozy problemów społecznych np. narkomanii, niepełnosprawności

- wykwalifikowana kadra instytucji - brak systemowych rozwiązań problemów społecznych

- dobra organizacja pracy jednostek organizacyjnych gminy i administracji publicznej

- postępująca pauperyzacja mieszkańców przyczyniająca się do wzrostu liczby klientów pomocy społecznej

- duży potencjał sektora pozarządowego niepełnosprawnych, dzieci , bezrobotnych

- niewystarczające środki na realizację działań profilaktycznych - biurokracja

- rozwinięte formy pomocy pozamaterialnej - brak precyzyjnych przepisów prawnych lub ciągłe zmiany - wysoka stopa bezrobocia

- włączanie się mieszkańców w działania na rzecz swoich społeczności lokalnych

- niski poziom dochodów

- stosunkowo niskie koszty utrzymania - wzrost zatrudnienia „na czarno” - możliwość wykorzystania środków unijnych

- niskie wykształcenie osób bezrobotnych

- bazy sportowo - rekreacyjne - walory przyrodniczo – krajobrazowe - braki w infrastrukturze socjalnej - kontakty z miastami partnerskimi - niska aktywność zawodowa

mieszkańców - możliwość zlecania zadań organizacjom pozarządowym

- odpływ wykształconej młodzieży

40

VII. ZAKOŃCZENIE

Jako element żywy Strategia będzie podlegać ciągłym zmianom – będą pojawiać się

nowe, ważne cele, a część z przedstawionych w dokumencie straci swoją aktualność. Ten

ciągły proces zmian jest jak najbardziej pożądany, ponieważ będzie on miernikiem działań

i dążeń społeczności lokalnej.

Strategia została opracowana na lata 2009- 2018.

Wszelkie działania prowadzone będą w odpowiedzi na rzeczywiste potrzeby osób, rodzin,

grup społecznych. Konieczne jest w tym celu zacieśnienie współpracy z instytucjami

realizującymi założenia strategii. Brak koordynacji i komunikacji sprawia, że zawodzą

systemy mające nieść pomoc tam, gdzie jest ona rzeczywiście potrzebna.

Przy realizacji wykorzystany zostanie istniejący potencjał ludzki i instytucjonalny. Nadzór

nad realizacją całości prowadzony będzie przez Ośrodek Pomocy Społecznej, który będzie

składał władzom samorządowym coroczne sprawozdania z prowadzonej działalności.

41

SPIS TREŚCI

I. CHARAKTERYSTYKA TERENU ....................................................................................... 1 II. ZAŁOŻENIA STRATEGII ................................................................................................. 4 III. REALIZATORZY ............................................................................................................. 11

III.1. POMOC SPOŁECZNA I JEJ KLIENCI ..................................................................... 11 III.2. OŚWIATA .................................................................................................................. 14 III.3. POLICJA ..................................................................................................................... 15 III.4. OCHRONA ZDROWIA ............................................................................................. 16

IV. DIAGNOZA ....................................................................................................................... 17 IV.1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ ........................................................................................ 17 IV.2. RODZINY DYSFUNKCYJNE .................................................................................. 20 IV.3. BEZROBOCIE ............................................................................................................ 21 IV.4. UZALEŻNIENIA I PROBLEMY Z NIMI ZWIĄZANE ........................................... 25 IV.5. PROBLEM NARKOMANII ....................................................................................... 29 IV.6. PROBLEMY LUDZI STARYCH .............................................................................. 29 IV.7. BEZDOMNOŚĆ ......................................................................................................... 31 IV.8. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE ................................................................................ 32 IV.9. POMOC RODZINOM WIELODZIETNYM I NIEPEŁNYM ................................... 33

V. POLITYKA SPOŁECZNA ................................................................................................. 36 V.1. KOMPLEKSOWA OPIEKA NAD RODZINĄ ........................................................... 36 V.2. POLITYKA PRORODZINNA .................................................................................... 38

VI. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIASTA I GMINY ZBĄSZYŃ W ZAKRESIE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH .................................. 39 VII. ZAKOŃCZENIE .............................................................................................................. 40 SPIS TREŚCI ........................................................................................................................... 41