Statuto di fondazione del Regno di Albania 1928licodu.cois.it/

Il provvedimento è disponibile nelle seguenti lingue:

AlbaneseFrancese

Statuti themeltar i Mbretërisë Shqiptare (1928)

(Tirane 1 Dhjetor 1928)

Kombi Shqiptar, i lirë e kryelartë, me plot shpresa lumturie për kohën e ardhme, me dëshirëtë patundshme e plot gjallëri për forcipi e përjetshëm të bashkimit kombëtar dhe përsigurmin e zhvillimit paqësor të Atdheut e të mirës së përgjithshme të popullit, dukerespektuar traditat historike të kombit, të cilat pa dyshim i sigurojnë brezit të ardhshëm njëmbarëvajtje të meritueshme, në Kuvendin e dytë Kushtetues, më datë 1 dhjetor 1928,vendos dhe decreto këtë Statut.

Titulli I

Dispozita të përgjithshme

Art. 1. Shqipëria është Mbretëri (Royaume) demokratike, parlamentare dhe etrashëgueshme.

Art. 2. Shqipëria është e pavarur dhe e pandashme; tërësia tokësore e saj është epadhunueshme dhe toka e saj e patjetërsueshme.

Art. 3. Flamuri Shqiptar është i kuq, në mes me shqipe të zezë dykrerëshe.

Art. 4. Gjuha zyrtare e Shtetit është shqipja.

Art. 5. Shteti Shqiptar nuk ka fe zyrtare. Të gjitha fetë e besimet janë të nderuara dhe liria eushtrimit dhe o praktikimit të jashtëm të tyre është e siguruar.

Feja nuk mund të formojë pengesa juridike në asnjë mënyë.

Fetë dhe besimet kurrsesi nuk mund të përdoren për qëllime politike.

Art. 6. Kryeqyteti i Shqipërisë është Tirana.

Titulli II

Pushtetet Shtetërore

Art. 7. Të gjitha pushtetet shtetërore burojnë nga Kombi, dhe ushtrohen sipas parimeve erregullave që caktohen në këtë Statut.

1/45

Art. 8. Pushteti legjislativ ushtrohet kolektivisht prej Mbretit dhe Parlamentit i cili përbëhetprej një Dhome.

Art. 9. Iniciativa e ligjeve i përket Mbretit dhe Parlamentit. Por propozimi i ligjeve që sjellinshtesa shpenzimesh financiare, i përket Mbretit.

Art. 10. Interpretimi i saktë i ligjeve i përket Pushtetit Legjislativ.

Art. 11. Ç’do ligj për të qenë i zbatueshëm duhet të jetë i votuar prej Parlamentit dhe imiratuar (sanctionner) prej Mbretit.

Art. 12. Asnjë ligj nuk mund t’i paraqitet Mbretit për miratim (sanction), para se të jetë ivotuar rregullisht prej Parlamentit. Ligjet nuk mund të shfuqizohen (abroger), të ndryshohen(modifier), të pezullohen (suspender), veçse me një ligj tjetër.

Art. 13. Pushteti Përmbarues i përket Mbretit, i cili e ushtron sipas dispozitave të caktuaranë këtë Statut.

Art. 14. Pushteti Gjyqësor ushtrohet prej gjykatave dhe vendimet e tyre, të bazuara në ligj,jepen dhe zbatohen në emër të Mbretit.

Kapitulli I

Pushteti Legjislativ

Art. 15. Parlamenti përbëhet prej Deputetësh të zgjedhur nga populli sipas ligjit.

Art. 16. Për çdo 15.000 (pesëmbëdhjetë mijë) njerëz, dhe për çdo grupim që kalon 7.500(shtatëmijë e pesëqind) njerëz zgjidhet një Deputet.

Art. 17. Parlamenti zgjidhet për një periudhë katërvjeçare.

Art. 18. Deputeti përfaqëson Kombin përgjithësisht dhe jo vetëm krahinën që e ka zgjedhur.

Art. 19. Cilësitë e zgjedhësve caktohen me ligjin e zgjedhjeve.

Art. 20. Për t’u zgjedhur deputet, duhet të ketë këto cilësi:

a) Të jetë shtetas shqiptar;

b) Të ketë mbushur moshën 30 vjeç;

c) Të gëzojë të drejtat civile e politike;

d) Të mos ketë kufizimet që caktohen në ligjin e zgjedhjevet.

Art. 21. Cilësia e deputati është e papajtueshme me çdo nëpunësi të Shtetit me rrogë,përveç Ministrisë; gjithashtu cilësia e deputati është e papajtueshme me nëpunësikomunale ose me shërbim aktic fetar.

Deputeti nuk mund të marrë pjesë në mbledhjet e Parlamentit me rroba fetare.

Deputeti nuk mund të marrë në pajtim pasuri të paluajtshme të Shtetit dhe të marrëpërsipër provizione ushtarake ose punë botore. Gjithashtu, deputeti nuk mund të marrë në

2/45

pajtim taksa Shteti.

Art. 22. Deputetit nuk mund t’i jepet asnjë porosi urdhërore prej zgjedhësve të vet.

Art. 23. Deputetët kanë të drejtë të marrin një shpërblim prej Fr.ari 8400 (tetëmijë ekatërqind) në vit; kjo shumë mund të ndryshohet herë pas here me ligj.

Art. 24. Deputetëve nuk mund t’u kërkohet përgjegjësi për mendimet e shfaqura dhe përvotat e dhëna në Parlament.

Art. 25. Në kohën e sesionit, deputetët nuk mund të gjenden të burgosur për borxh; edhenë qofshin, me hapjen e sesionit, lirohen menjëherë.

Art. 26. Deputetët, për sa kohë vazhdon periudha parlamentare, nuk mund të ndiqen ose tëarrestohen për çështje penale (komunale ose politike) pa lejen e Parlamentit, veçse kurkapen në ngjarje të dukshme; në këtë rast, autoritetet gjyqësore janë të detyruara tëlajmërojnë Parlamentin brenda 24 orëve nëpërmjet Ministrisë së Drejtësisë.

Art. 27. Vendimet penale që jepen kundër një deputeti, nuk zbatohen derisa vazhdonsesioni parlamentar; kjo kohë nuk llogaritet në parashkrim.

Art. 28. Përveç rasteve të jashtëzakonshme të caktuara në këtë Statut, Parlamenti mblidhetvetiu çdo vit në një sesion pesëmuajsh të rregullt, i cili fillon më 15 Tetor dhe mbaron më 15Mars; por nuk mund të mbyllet pa votuar buxhetin e Shtetit.

Sesionet mbyllen me dekret mbretëror.

Art. 29. Parlamenti shqyrton kompetencat e cilësitë ligjore të deputetëve dhe gjykon evendos mbi ta sipas dispozitave të rregullores së brendshme.

Vendimet mbi anullimin e një zgjedhjeje për shkak të mungesës së cilësive të caktuara meligj, merren me dy të tretat e votive të mbledhjes përkatëse.

Art. 30. Deputetët para se të fillojnë detyrën betohen në këtë mënyrë: “betohem botërisht,në emër të Perëndisë, që, si deputet i Shqipërisë do të jem besnik i Statutit, do të punoj mender e me ndërgjegje për të mirën e Atdheut”.

Art. 31. Deputeti që pa lejen e Parlamentit mungon në mbledhje dy muaj rradhazi, quhetmenjëherë i rrëzuar nga deputetësia.

Art. 32. Në fillim të çdo Legjislature, si edhe në hapjen e çdo sesioni të zakonshëm,Parlamenti zgjedh nga gjiri i tij Kryetarin, Nënkryetarin dhe Anëtarët e Kryesisë, sipasdispozitave të rregullores së brendshme.

Art. 33. Administrimi i Zyrave të Parlamentit ushtrohet sipas rregullores së brendshme të tij.Buxheti i Parlamentit hartohet prej Kryesisë dhe votohet prej mbledhjes rregullisht.

Art. 34. Kur për çdo arsye të mundshme, mbetet i lirë vendi i një deputeti, Brenda dymuajsh prej ditës së lirimit të vendit, por jo më parë se një muaj, duhet zgjedhur një tjetërnë vendin e lire.

3/45

Art. 35. Në mbarim të periudhës, ose në rast të shpërndarjes së Parlamentit, PushtetiPërmbarues detyrohet Brenda dy javësh prej ditës së shpërndarjes së tij të dekretojëzgjedhjet e reja, të cilat duhen zhvilluar jo më vonë se dy muaj e gjysmë e jo më parë senjë muaj prej dates së dekretit.

Art. 36. Parlamenti i rizgjedhur mblidhet menjëherë dhjet ditë pas zgjedhjeve. Kur kjombledhje takon Brenda kohës së sesionit të zakonshëm, vazhdon deri në mbarim të këtij;por kur takon jashtë sesionit të zakonshëm, kjo mbledhje quhet special dhe diskuton vetëmmbi shqyrtimin, legalizimin e kompetencave të pjesëtarëve të vet, e pasi zgjedh Kryesinëdhe diskuton mbi votëbesimin e Qeverisë, ndërpret punimet deri në fillim të sesionit tëardhshëm.

Kur zgjedhjet e reja qëllojnë jo më larg se një muaj para kohës së fillimit të sesionit tëzakonshëm, Parlamenti i ri, mblidhet ditën e caktuar për hapjen e sesionit.

Art. 37. Parlamenti mblidhet edhe në sesione të jashtëzakonshme, kur kërkohet prejMbretit. Në këto sesione diskutohen vetëm ato çështje që janë caktuar prej PushtetitPërmbarues në dekretin e mbledhjes.

Art. 38. Mbledhjet dhe diskutimet e Parlamentit mbahen botësisht e në përputhje merregulloren e brendshme.

Diskutimet botohen pikërisht në volume të posaçme.

Art. 39. Parlamenti mund të diskutojë edhe në mbledhje me dyer të mbyllura, në qoftë sekërkohet prej ministrave; gjithashtu edhe kur kërkohet prej pesë deputetëve dhe pranohetprej shumicës në një mbledhje të fshehtë. Në këto mbledhje, salla e Parlamentit boshatisetprej të gjithë atyre që nuk janë deputetë.

Art. 40. Parlamenti nuk mund të diskutojë e të vendosë pa qenë të pranishëm më shumëse gjysma e pjesëtarëve të tij.

Art. 41. Të gjitha vendimet votohen me shumicë absolute të deputetëve që gjenden tëpranishëm, përveç rasteve që në Statut uurdhërohet ndryshe. Në barazim të votave fitonana e Kryetarit.

Votimet që bëhen për zgjedhje personash, në qoftë se herën e parë nuk përfundojnë meshumicën absolute të deputetëve të mbledhur, herën e dytë bëhen me shumicë relative.

Art. 42. Votimi i ligjeve bëhet një herë parimisht e dy herë nen për nen në tre ditë tëndryshme. Kodet e paraqitura prej Qeverisë dhe të përgatitura prej një Komisioni tëposaçëm, të krijuar me ligj, pasi të pranohen në parim, votohen bashkërisht (en bloc) në dymbledhje në ditë të ndryshme; kur Parlamenti sheh të arsyeshme nevojën e modifikimit, iareferon Komisionit të posaçëm me anë të Qeverisë.

Ligjet, që me vendim të Parlamentit quhen të ngutshme, votohen sipas rregullores sëbrendshme.

4/45

Art. 43. Parlamenti është i padhunueshëm; asnjë forcë e armatosur nuk mund të rrijëpërreth ose Brenda Parlamentit pa kërkesën dhe vendimin e tij, përveç rojes që është nënurdhrin ekskluziv të Kryesisë së Parlamentit.

Art. 44.Çdo ligj i votuar prej Parlamentit i paraqitet Pushtetit Përmbarues për miratim e përshpallje.

Shpallja do të bëhet të shumtën dy javë pas miratimit; ligjet hyjnë në fuqi një muaj passhpalljes, përveç rasteve, kur ligjet caktojnë një afat të ndryshëm për hyrjen e tyre në fuqi.

Art. 45. Çdo projektligj që refuzohet prej Parlamentit, kur është i propozuar prej PushtetitPërmbarues, i kthehet këtij të fundit duke i shpjeguar edhe arsyet e mosmiratimit.

Art. 46. Projektligjet që s’miratohen prej Parlamentit nuk mund të paraqiten për diskutimherën e dytë po në atë sesion.

Art. 47. Parlamenti kontrollon Qeverinë. Pyetja, interpelanca, anketa janë ndërkompetencat dhe të drejtat e Parlamentit; mënyra e zbatimit të tyre caktohet me rregullorene brendshsme.

Art. 48. Për tradhëti të lartë, si edhe për krime të parashikuara në ligjin e posaçëm mbipërgjegjësinë e Ministrave, Parlamenti akuzon ministrat dhe me 3/5 (tre të pestat) e votavetë numrit të përgjithshëm, i dërgon përpara Gjyqit të Lartë të Shtetit.

Art. 49. Askush nuk mund të marrë fjalën në mbledhjet e Parlamentit përveç deputetëvedhe Ministrave.

Kapitulli II

Pushteti Përmbarues

Pjesa A

MBRETI

Art. 50. Mbreti i shqiptarëve është LartMadhëria e tij ZOGU I, nga familja e famshmeshqiptare Zogu.

Art. 51. Trashëgimi i Fronit Mbretëror i përket djalit më të madh të Mbretit, dhe trashëgimiavazhdon brez pas brezi në vijë direkte, mashkull pas mashkullit.

Art. 52. Kur trashëgimtari vdes ose rumbe të drejtat e trashëgimtarisë, froni trashëgohetprej djalit më të madh të Tij.

Në rast se trashëgimtari vdes ose rumbe të drejtat e trashëgimtarisë pa pasur djalë,trashëgimi i shkon vëllait që vjen pas Tij.

Art. 53. Në rast se nuk ekziston trashëgues për Fronin Mbretëror, sipas dispozitave tëneneve 51 e 52, Mbreti zgjedh prej meshkujve të fisit të vet trashëgimtarin e Fronit memiratimin e Parlamentit.

5/45

Kur Mbreti nuk e përdor këtë të drejtë dhe trashëgimtaria mbetet vakant, atëherëParlamenti zgjedh vetë trashëgimtarin e Fronit, prej meshkujve të fisit të Mbretit.

Në rast se nuk ekziston prej këtij fisi, ose personat që ndodhen, me një vendim të posaçëmtë Parlamentit të marrë me dy të tretat e votave të numrit të përgjithshëm, nuk shihen tëaftë për trashëgimi, atëherë Parlamenti zgjedh trashëgimtarin nga meshkujt e gjinisë prejbarkut të bijave ose motrave të Mbretit, por kurdoherë me origjinë shqiptare.

Në rast se mbetet froni vakant pa u zgjedhur trashëgimtari, deri në zgjidhjen e çështjes,kompetencat mbretërore ushtrohen prej Këshillit të Ministrave.

Art. 54. Mbreti është madhor kur të ketë mbushur 18 vjeç.

Art. 55. Mbreti fillon ushtrimin e Pushtetit mbretëror pasi betohet në mënyrën e treguar nëart. 56 para Parlamentit.

Art. 56. Mbreti para parlamentit betohet si vijon: “Unë (…….), Mbreti i Shqiptarëve, nëminutën që hyp në fronin e Mbretërisë Shqiptare dhe marr në dorë pushtetet mbretërore,betohem para zotit Fuqimadh, se do të ruaj njësinë kombëtare, pavarësinë shtetërore dhetërësinë tokësore; gjithashtu, do t’i përmbahem Statutit e do të veproj pikërisht sipas atijdhe sipas ligjeve në fuqi, duke pasur parasysh gjithmonë të mirën e popullit.

Perëndia më ndihmoftë”.

Vetëm këtë herë, Mbreti i I-rë, LartMadhëria e Tij ZOGU I, betohet para AsamblesëKushtetuese.

Art. 57. Në rastin e vdekjes ose dorëheqjes (abdication) të Mbretit, Parlamenti mblidhetmenjëherë brenda dhjetë ditëve për të dëgjuar betimin e Mbretit të Rio se të Regjencës;kur Parlamenti ndodhet i shpërndarë dhe Parlamenti i ri nuk është zgjedhur, mblidhet i vjetripër të kryer këtë detyrë.

Derisa të bëhet betimi i Mbretit të Rio se i Regjencës, Pushteti Konstitucional Mbretëror, nëemër të popullit shqiptar, ushtrohet prej Këshillit të Ministrave nën përgjegjësinë e tij.

Art. 58. Kur konstatohet prej Parlamentit, bankarisht me Qeverinë, se Mbreti gjendet nëpamundësi për të kryer detyrën, ose vdes Mbreti e duke qenë se trashëgimtari është imitur, Pushteti Mbretëror ushtrohet prej Regjencës në emër të Mbretit.

Në rast të paraparë në këtë artikull, tutoria i përket Regjencës.

Art. 59. Ushtrimi i Regjencës i përket trashëgimtarit të fronit kur ky është madhor.

Në rast se trashëgimtari i fronit, për shkaqet e parashqyrtuara në art. 58, nuk mund tëushtrojë detyrën e Regjencës, kjo e fundit formose në këtë mënyrë:

a) Prej Mbretëreshës (kur Mbreti është në pamundësi), ose prej Nënës Mbretëreshë (kurMbreti është i mitur);

b) Prej kryetarit të Parlamentit;

c) Prej Kryeministrit;6/45

ç) Prej Kryetarit të Këshillit të Shtetit.

Art. 60. Kur nuk ka Mbretëreshë dhe Nënë Mbretëreshë, Këshilli i Regjencës formohetvetëm prej tre anëtarëve të tjerë që përmenden në art. 59 të këtij Statuti.

Art. 61. Kur Këshilli i regjencës ndodhet i formuar, sipas artikullit 59, me katër anëtarë dhemungon ose ndodhet i penguar përkohësisht njëri prej tyre, tre të tjerët; dhe kur është iformuar me tre, dy të tjerët ushtrojnë punët shtetërore.

Art. 62. Regjentët nuk mund të fillojnë detyrën pa bërë betimin e duhur para Parlamentit;betimi i këtyre do të përmbajë besnikërinë kundrejt Mbretit, Statutit dhe ligjeve të Shtetit.

Art. 63. Kur Mbreti vdes pa lënë trashëgimtar, por Mbretëresha në minute e vdekjes së Tijështë shtatëzënë, e cila konstatohet me raportin e tre mjekëve të autorizuar prej Këshillit tëMinistrave, formohet Këshilli i Regjencës përkohësisht, i cili ushtron Pushtetin Mbretërorderi në lindjen e foshnjës.

Art. 64. Në rast se vdes trashegimtari i Fronit, pa lënë djalë, por në minute e vdekjes eshoqja është shtatzënë, gjë që konstatohet nga formalitetet zyrtare, të përshkruara në art.63, për deklarimin e trashëgimtarit pritet lindja e foshnjës.

Art. 65. Mbreti banon kurdoherë në Shqipëri; kur përkohësisht del jashtë Shqipërisë,trashëgimtari i Fronit ushtron Pushtetin Mbretëror. Në qoftë se trashëgimtari nuk ështëmadhor ose gjendet në pamundësi për të ushtruar pushtetin, Këshilli i Ministrave, nënpërgjegjësinë e vet ushtron pushtetin në fjalë. Mbreti nuk mund të qëndrojë jashtëShqipërisë më tepër se tre muaj.

Ushtrimi i pushtetit Mbretëror në raste të tilla, si nga ana e trashëgimtarit ashtu edhe ngaKëshilli i Ministrave, do të kryhet sipas porosive urdhërore të Mbretit, të dhëna Brendakufijve të Statutit.

Art. 66. Dispozitat e artikullit 65 mund të zbatohen edhe në rast se Mbreti ndodhet isëmurë, por jo në shkallën e pamundësisë së përhershme.

Art. 67. Kur Këshilli i ministrave ushtron Pushtetin Mbretëror, ai nuk ka të drejtë tëshpërndajë Parlamentin.

Art. 68. Ushtrimi i Pushtetit Mbretëror nga ana e Këshillit të Ministrave, në çdo rast, nukmund të vazhdojë më tepër se tre muaj; në mbarim të kësaj kohe formohet Këshilli iRegjencës.

Art. 69. Regjentët, në ushtrimin e veprimeve të këtij Këshilli, janë të papërgjegjshëm.

Art. 70. Froni Mbretëror i Shqipërisë nuk mund të bashkohet me fronin e një Mbretërietjetër.

Art. 71. Mbreti është kreu më i lartë i Shtetit; ai zotëron gjithë kompetencat dhe të drejtat eFronit, të dhëna në këtë Statut, të cilat i ushtron me anën e Ministrave, sipas dispozitave tëkëtij Statuti.

7/45

Ai është komandanti më i lartë i forcave tokësore, detare dhe ajrore të Shtetit, të cilat iushtron drejtpërdrejt sipas dispozitave të posaçme të titullit V të këtij Statuti.

Art. 72. Mbreti është i pacënueshëm dhe i papërgjegjshëm. Ministrant e tij janë përgjegjës.

Art. 73. Përveç akteve që i përkasin Komandës së Lartë, çdo akt tjetër i Mbretit, për të qenëi vlefshëm dhe i zbatueshëm duhet të ketë bashkangjitur firmën e Kryeministrit dhe tëMinistrit kompetent.

Art. 74. Mbreti sanksionon (sanctioner), urdhëron shpalljen dhe nxjerrjen (promulguer) eligjeve të votuara prej Parlamentit.

Mbreti mund të refuzojë miratimin (sancion); Ai mund të kërkojë edhe një diskutim të dytëmbi ligjet e paraqitura duke shënuar shkaqet e mosmiratimit.

Në qoftë se Mbreti, brenda tre muajve, që prej datës së paraqitjes, nuk prononcohet dhenuk përdor të drejtat e mësipërme, ligie e paraqitura për miratim quhen të refuzuar.

Art. 75. Mbreti emëron dhe çemëron Kryeministrin dhe ministrat e zgjedhur prej këtij.

Art. 76. Mbreti ka të drejtë të akuzojë Ministrat dhe t’i dërgojë në Gjyqin e Lartë.

Art. 77. Mbreti, në çdo rast që e sheh të nevojshme, ka të drejtë të mbledhë Këshillin eMinistrave, i cili diskuton dhe vendos nën kryesinë e Tij.

Art. 78. Mbreti ka të drejtë të dekretojë rregullore që shpjegojnë mënyrën e zbatimit tëligjeve; këto rregullore nuk mund të përmbajnë dispozita të reja që nuk i përfshin ligji.

Art. 79. Mbreti ka të drejtën e faljes (grace). Ai ka të drejtë të lehtësojë (reduire) dhe tëndryshojë (commuer) dënimet definitive të dhëna prej gjyqeve.

Ai ka të drejtë të urdhërojë pezullimin e ndjekjeve ligjore vetëm ndër faje politike.

Mbreti nuk mund të falë Ministrat e dënuar për faje që rrjedhin nga detyra, pa marrëmiratimin e Parlamentit.

Amnistia bëhet vetëm me miratimin e Parlamentit; kjo nuk cënon të drejtat private.

Art. 80. Mbreti emëron dhe çemëron nëpunësat e Shtetit dhe jep grada ushtarake, sipasdispozitave ligjore në fuqi.

Art. 81. Mbreti përfaqëson Shtetin Shqiptar brenda e jashtë; Ai pranon dhe akrediton trupadiplomatikë.

Art. 82. Mbreti shpall luftë në rast mbrojtjeje; shpallja e luftës jashtë kushtit të mbrojtjes dhelidhja e paqes bëhen pas miratimit të Parlamentit.

Art. 83. Mbreti lidh traktate miqësie, aleance e të tjera dhe për këto e vë në dijeniParlamentin, në një kohë për sa e lejon interesi i lartë i Shtetit.

Traktatet tregtare dhe ato traktate të tjera që mund të ngarkojnë Shtetin ose personalishtshtetasit shqiptarë me taksa të reja, nuk kanë vlerë dhe efekt pa u miratuar edhe prejParlamentit.

8/45

Art. 84. Dispozitat e fshehta të traktateve, në asnjë mënyrë, nuk mund t’i anullojnëdispozitat e hapura të çdo traktati.

Art. 85. Vetëm Mbreti ka të drejtë të akordojë dekorime dhe të shtypë monedhë sipasligjeve.

Art. 86. Dekorimet që u akordohen shtetasve shqiptarë nga të huajt, nuk mund të pranohenas nuk mund të mbahen, veçse me lejen e posaçme të Mbretit.

Art. 87. Shpërblim paguhet vetëm: për Mbretin, Nënën e Mbretit, Trashëgimtarin e Fronit,djemtë e mitur dhe vajzat e pamartuara ose të veja të Mbretit të vdekur, ashtu edhe përRegjentët në kohën kur funksionojnë.

Shpërblimi i Mbretit është 500.000 (pesëqindmijë) franga ari në vit; kjo shumë mund tëndryshohet herë pas here me ligj.

Sasia e shpërblimit të të tjerëve caktohet me ligj.

Art. 88. Personeli i Oborrit Mbretëror dhe detyrat e tyre caktohen me ligj të posaçëm.Emërimi dhe çemërimi i tyre i përket drejtpërdrejt Mbretit.

Art. 89. Martesa e Mbretit dhe e Trashëgimtarit lidhen vetëm me pëlqimin e Parlamentit.

Art. 90. Kur Trashëgimtari i Fronit martohet pa lejen e Parlamentit, ai dhe djemtë që lindinprej kësaj martese, humbasin të drejtat e trashëgimisë.

Gjithashtu, kur Trashëgimtari është i pazoti ose ka sjellje të papajtueshme me cilësinë edetyrës së tij të lartë, Parlamenti në marrëveshje me Mbretin mund të vendosë, me dy tëtretat e votave të mbledhjes, rrëzimin e tij nga trashëgimia.

Art. 91. Në hapjen e sesionit Parlamentar të zakonshëm dhe në fillim të çdo legislature,Mbreti me një ligjëratë të Fronit, personalisht, ose me një mesazh të cilin e lexonKryeministri, shpjegon gjendjen e përgjithshme të vendit dhe masat që shihen tënevojshme për t’u marrë atë vit.

Parlamenti i jep një përgjigje sa më shpejt.

Ligjërata e Fronit ose mesazhi duhet të jetë i nënshkruar prej Kabinetit.

Art. 92. Mbreti mund të urdhërojë hapjen e sesionit të zakonshëm edhe para kohës sëcaktuar në këtë Statut;

por kjo thirrje nuk mund të bëhet më shumë se një muaj para kohës së caktuar.

Gjithashtu mund të urdhërojë edhe hapjen e sesioneve të jashtëzakonshme, të cilat duhettë mbyllen para se të fillojnë sesionet e zakonshme.

Art. 93. Mbreti mbyll sesionet me dekretin e Tij, i cili lexohet në Parlament nga ana eQeverisë. Ky dekret duhet të jetë i nënshkruar prej Kabinetit.

Art. 94. Mbreti ka të drejtë të shtyjë fillimin e sesionit, të pezullojë mbledhjen brenda në njësesion dhe të zgjasë vijimin e sesionit.

9/45

Kjo e drejtë nuk mund të përdoret dy herë rradhzai brenda në një sesion dhe koha eshtyrjes, pezullimit dhe e zgjatjes nuk mund të jetë më shumë se një muaj. Dekretetpërkatës do të jenë të nënshkruar prej Kabinetit.

Art. 95. Mbreti, kur e sheh të nevojshme, ka të drejtë të shpërndajë Parlamentin. Në këtërast veprohet sipas artikujve 35, 36 të këtij Statuti. Dekreti i shpë-rndarjes duhet të jetënënshkruar prej Kabinetit.

Art. 96. Kur Parlamenti nuk ndodhet i mbledhur dhe shfaqen nevoja tepër urgjente tëjustifikuara, Mbreti nën përgjegjësinë e Këshillit të Ministrave ka të drejtë të hartojëdekretligje, të cilat në hapjen e sesionit më të afërt, brenda 15 ditëve, duhet t’i paraqitenParlamentit, bashkë me raportin justifikues, për diskutim e shqyrtim.

Në qoftë se nuk paraqiten brenda kësaj kohe ose nuk miratore nga parlamenti, quhenmenjëherë të rrëzuara. Me dekretligj nuk mund të shfuqizohen dhe të modifikohen kodet.

Art. 97. Në rast lufte ose ndonjë situate luftësjellëse, në kohë kryengritjeje dhe mobilizimi tëpërgjithshëm ose fatkeqësie, Mbreti, nën përgjegjësinë e Kabinetit, ka të drejtë të shpallështetrrethimin pjesërisht ose të përgjithshëm.

Dekreti i shtetrrethimit, brenda 24 orëve, i paraqitet Parlamentit për miratim.

Në qoftë se parlamenti ndodhet në pushim dekreti i shtetrrethimit, do t’i paraqitetParlamentit në sesionin më të afërt dhe jo më vonë se tre ditë pas ditës së hapjes.Parlamenti diskuton dhe vendos brenda një jave.

Shtetrrethimi përkohësisht kufizon dhe pezzullo lirinë personale, padhunueshmërinë ebanesës, të drejtën e shoqatës dhe të mbledhjeve, lirinë e shtypit dhe fshehtësinë e letravee lirinë e fjalës.

Një ligj i posaçëm do të rregullojë mënyrën e kufizimit dhe të ndalimit të të drejtave tëmësipërme dhe do të caktojë, bashkë me zonën e shtetrrethimit edhe mënyrën e zbatimit tëdispozitave që do të aplikohen brenda zonës së shtetrrethimit.

Art. 98. Mbreti mban titullin “Lartmadhëria e Tij” (Sa Majeste), Trashëgimtari “Princi iShqiptarëve” Lartësia e Tij (Son Altesse), Nënë Mbretëreshë dhe Mbretëresha“Lartmadhëria e Saj”; Vëllezërit nga Ati dhe djemtë e Mbretit “Princ”, Motrat nga Ati dheBijat e Tij “Princeshë”; këta dy titujt e fundit nuk trashëgohen dhe në rast nevoje mund tëhiqen me dekret Mbretëror.

Përveç këtyre, as mund të akordohen, as mund të mbahen nga shqiptarët tituj fisnikërie nëShqipëri.

Pjesa B

MINISTRAT

Art. 99. Në krye të shërbimeve shtetërore, i varur (soumis) drejtpërdrejt nga Mbreti,funksionon Këshilli i Ministrave, i cili përbëhet prej Kryeministrit dhe Ministrave.

10/45

Art. 100. Këshilli i Ministrave kryesohet prej Kryeministrit. Ministrat administrojnë shërbimete ndryshme shtetërore sipas titullit që ata mbajnë.

Art. 101. Askush nuk mund të emërohet Ministër pa qenë nga raca e gjaku shqiptar dhe qënuk di gjuhën shqipe.

Të huajt prej origjine, me nënshtetësi shqiptare shqiptarë, nuk mund të emërohen Ministra.

Gjithashtu, nuk mund të emërohen Ministra edhe ata që s’kanë cilësitë e kërkuara prej ligjitpër t’u zgjedhur deputet.

Art. 102. Asnjë nga pjesëtarët e familjes Mbretërore nuk mund të emërohet Ministër.

Art. 103. Nuk mund të emërohen Ministra në një Kabinet, të afërmit prej gjaku deri nëbrezni të tretë.

Art. 104. Ministrat, pa e marrë ende detyrën betohen përpara Mbretit. Ky betim do tëpërmbajë besnikërinë kundrejt Mbretit dhe Statutit e ligjeve të Shtetit.

Art. 105. Ministrant emërojnë dhe çemërojnë nëpunësit që kanë vartës, sipas dispozitaveligjore në fuqi.

Art. 106. Ministritë krijohen me ligj.

Art. 107. Ministrant hyjnë lirisht në Parlament dhe dëgjohen çdo herë që kërkojnë fjalën, porvotojnë vetëm ata që janë edhe deputetë.

Art. 108. Urdhri i Mbretit asnjëherë nuk mund t’i shkarkojë Ministrat prej përgjegjësisë sëtyre.

Art. 109. Kabineti është përgjegjës në mënyrë solidare kundrejt Mbretit dhe Parlamentit përçështjet që i përkasin politikës së përgjithshme të Shtetit; dhe veçanërisht çdo Ministërështë përgjegjës për veprimet që i përfshin kompetenca e tij.

Art. 110. Ministrant nuk mund të akuzohen për fajet e parashqyrtuara në ligjin e posaçëm,pas katër vjetëve të largimit të tyre nga detyra.

Art. 111. Ministrant quhen të rrëzuar, kur vendoset dërgimi i tyre në Gjyqin e Lartë.

Art. 112. Kabineti duhet të paraqitet para Parlamentit për të marrë votëbesimin Brenda njëjave prej ditës së emërimit; përndryshe, konsiderohet sikur ka marrë votëmosbesimin. Nëqoftë se Parlamenti nuk ndodhet i mbledhur, marrja e votëbesimit, bëhet në mbledhjen mëtë afërt të tij.

Këtë herë votëbesimin e merr prej Asamblesë Kushtetuese.

Art. 113. Kabineti që nuk merr votëbesimin prej Parlamentit detyrohet t’i paraqesë Mbretitdorëheqjen.

Art. 114. Në rast se Kryeministri jep dorëheqjen ose i hiqet mandate, Kabineti i kryesuarprej tij quhet i rrëzuar menjëherë.

Art. 115. Ministrant gëzojnë imunitetin parlame-ntar.11/45

Art. 116. Kabineti mund t’i tërheqë projektet e paraqitura prej tij dhe që janë të pavotuarapërfundimisht prej Parlamentit.

Art. 117. Projektligjet e propozuara prej Pushtetit Përmbarues i paraqiten PushtetitLegjislativ me anën e Kryeministrisë, pasi të jenë miratuar prej Këshillit të Ministrave.

Kapitulli III

Pushteti Gjyqësor

PJESA A

GJYQET

Art. 118. Organizimi, të drejtat dhe kompetencat e gjyqeve, caktohen me ligj.

Gjyqtarët, në dhënien e vendimeve, janë të pavarur dhe udhëhiqen vetëm prej ligjit endërgjegjes së tyre; askush nuk mund të ndërhyjë dhe të ndikojë në dhënien e vendimevegjyqësore.

Art. 119. Vendimet e gjyqeve nuk mund të ndryshihen dhe ekzekutimi i tyre nuk mund tëndalohet ose të pezullohet prej asnjë pushteti tjetër, qoftë Legjislativ ose Përmbarues, veçnë raste të parashikuara prej këtij Statuti.

Art. 120. Gjyqtarët dhe Prokurorët e Shtetit janë të paprekshëm në mënyrën e caktuar nëligjin organik; cilësitë e gjyqtarëve, të prokurorëve të Shtetit dhe mënyra e emërimit,transferimit, pushimit, gradimit, çgradimit, pezullimit dhe e pensionimit, ashtu si edhe vleftae rrogave dhe e shpërblimeve të tyre, caktohen me ligjin organic të drejtësisë.

Kjo dispozitë zbatohet një vit pas hyrjes në fuqi të këtij Statuti.

Art. 121. Gjyqtarët, veç të drejtave dhe detyrave të caktuara me ligj, janë të ndaluarrreptësisht të marrin përsipër nëpunësi dhe detyra të tjera publike ose private.

Art. 122. Çdo person ka të drejtë të mbrojë të drejtat e veta me mënyrat e pranueshme prejligjit.

Art. 123. Gjyqet mund të zhvillohen me dyer të hapura përveç rasteve të veçanta kur ligjete shohin të arsyeshme të jenë me dyer të mbyllura në interesin e rendit public dhe tëqetësisë publike.

Art. 124. Gjyqtarët, diskutimet dhe votimet i bëjnë fshehtas, por vendimet e dhëna i shpallin(prononcer) botërisht sipas ligjit.

Art. 125. Vendimet e gjyqit duhet të përmbajnë arsyet ligjore dhe nenet e ligjeve në të cilatmbështeten.

Art. 126. Në snjë mënyrë nuk mund të formohen gjykata të jashtëzakonshme. Vetëm përfaje politike, kur shihet nevoja, mundet të formohet një gjykatë e posaçme me ligj tëveçantë dhe për një kohë të caktuar.

12/45

Art. 127. Asnjë gjyq, nuk mund të refuzojë shqyrtimin e çështjeve që janë në kompetencëndhe detyrën e tij.

Kur gjyqi konsideron se ndonjë çështje është jashtë kompetencës dhe detyrës së vet, airefuzon shqyrtimin e saj me vendim të rregullt.

Art. 128. Gjykimi i të pandehurit përpara gjykatave, për një krim që sjell ndëshkim kundërlirisë personale, maksimumi i të cilit nuk i kalon tre vjet, nuk mund të bëhet veçse measistencën e një avokati mbrojtës, të ezgjedhur prej të pandehurit vetë. Në rast se ipandehuri nuk emëron avokat mbrojtës atë e emëron gjykata sipas ligjit. Marrja në pyetje etë pandehurit në raste të tilla në gjykatat hetuese, mund të bëhet në praninë e avokatitmbrojtës, të emëruar prej të pandehurit.

Art. 129. Të gjithë gjyqtarët e prokurorët e Shtetit, të zgjedhur dhe të propozuar sipas ligjittë posaçëm emërohen me dekret të Mbretit.

Art. 130. Shqipëria ka një Gjyq Diktimi, i cili ndahet në degë sipas ligjit të posaçëm. Qendrae gjyqit të Diktimit, është në Kryeqytet.

Art. 131. Mënyra e marrjes së masave kundra gjyqtarëve dhe prokurorëve caktohet me ligjtë posaçëm.

Art. 132. Kryetarët, anëtarët, ndihmës-anëtarët e Diktimit dhe kryeprokurori i Shtetit, përfajet e rrjedhura nga detyra ose në detyrë e sipër, gjykohen në Gjyqin e Lartë të Shtetit.

Hetimet e para bëhen prej Ministrisë kompetente dhe vendimi i dërgimit në gjyq, jepet prejParlamentit.

Art. 133. Gjyqtarët, duke përjashtuar ata të Diktimit dhe prokurorët e Shtetit, për fajet errjedhura nga detyra ose në detyrë e sipër, gjykohen në Gjykatën e Diktimit, sipas ligjit dhepasi të jenë kryer formalitet akuzuese sipas ligjit të posaçëm.

Art. 134. Vendimet mbi dërgimin në gjyq të gjyqtarëve dhe të prokurorëve të Shtetit, sjellinmenjëherë pezullimin nga detyra.

PJESA B

GJYQI I LARTË I SHTETIT

Art. 135. Për të gjykuar Ministrat dhe kryetarët, anëtarët, ndihmësanëtarët e Diktimit, tëKëshillit të Shtetit, të Këshillit Kontrollues si edhe Kryeprokurorin e Shtetit, për fajet e kryeragjatë detyrës ose në detyrë e sipër, formose Gjyqi i Lartë i Shtetit.

Art. 136. Gjyqi i Lartë i Shtetit, formohet me dekret Mbretëror, kur të shihet nevoja.

Art. 137. Gjyqi i Lartë i Shtetit përbëhet prej Kryetarit të Diktimit të Degës Penale, i cili edhee kryeson, prej katër anëtarëve të Diktimit dhe katër anëtarëve të Këshillit të Shtetit, të cilëtzgjidhen me short midis tyre në një mbledhje të veçantë.

Art. 138. Detyra e prokurorisë kryhet prej Kryeprokurorit të Shtetit.

Art. 139. Vendimet e këtij Gjyqi merren me dy të tretat e votive dhe janë të forms së prerë.13/45

Art. 140. Gjyqi i Lartë gjykon e vendos sipas ligjeve në fuqi të Shtetit.

Titulli III

Financat e Shtetit

Kapitulli I

FINANCAT

Art. 141. Taksa është një detyrim i popullit për t’i bërë ballë shpenzimeve të përgjithshme tëShtetit.

Art. 142. Asnjë taksë, e çdo lloji qoftë, nuk mund të caktohet dhe të mblidhet veçse me ligj.

Vetëm kur është e detyrueshme apo rritet taksa doganore, kjo praktikohet prej ditës sëparaqitjes para Parlamentit të projektligjit relative në zarf të mbyllur, i cila duhet të votohetBrenda 15 ditëve. Kur taksa doganore zbritet, ligji relative hyn në fuqi, dy muaj pas shpalljessë tij.

Art. 143. Ligji nuk mund të krijojë taksa veçse në favor të Shtetit, të Prefekturave(province), të Komunave, të Bashkive dhe të Institucioneve Publike.

Taksat në favor të Prefekturave (province) e të Komunave krijohen pasi të merret pëlqimi ikëshillave të vendit.

Art. 144. Nuk mund të krijohen privilegje mbi taksat. Asnjë shkarkim nga detyrimet(exemption), modifikim apo abrogim takes nuk mund të bëhet veçse me ligj.

Nuk mund të krijohen monopole veçse me ligj dhe ekskluzivisht në favor të Shtetit dhe tëBashkive.

Art. 145. Asnjë fond për pensione ose shpërblime (gratification) nuk mund t’i ngarkohetShtetit veçse me ligj.

Art. 146. Pushteti Përmbarues, Brenda muajit Janar të çdo viti i paraqet Parlamentitbuxhetin parashikues, i cili votohet kapitull për kapitull dy herë në dy ditë të ndryshme; nëkëtë buxhet përfshihen të gjitha të ardhurat dhe shpenzimet e Shtetit bashkë me ligjetrelative, mbi të cilat bazohen të ardhurat.

Pas mbarimit të vitit financiar dhe Brenda muajit Gusht, Ministria e Financave është edetyruar t’i referojë Buxhetin e Konsumit të vitit të kaluar Këshillit Kontrollues, i cili pasi eshqyrton i paraqet Parlamentit Brenda muajit Nëntor, raportin relative me gjithë vrojtimet eduhura. Në të njëjtën kohë, Buxheti i Konsumit i shqyrtuar kësisoj, bashkë me raportinshqyrtues të Këshillit Kontrollues, i paraqitet Kryeministrisë, e cila ia parashtron Parlamentitpër aprovim.

Buxheti i Konsumit, votohet një herë përgjithësisht.

Art. 147. Në rast se Buxheti preventive nuk votohet deri më 31 Mars, Pushteti Përmbaruesështë i autorizuar të vërë në ekzekutim buxhetin e vitit të kaluar për aq kohë sa do tëvonohet votimi i buxhetit të paraqitur.

14/45

Art. 148. Kur një kredi e shënuar në buxhet nuk mjafton për shërbimin që është caktuar osekur shfaqen nevoja për shpenzime për shërbime të paparashqyrtuara në buxhet, PushtetiPërmbarues me një projektligj kërkon prej Parlamentit shtimin ose dhënien e asaj kredie;

Pushteti Përmbarues detyrohet të tregojë mënyrën e përballimit të këtyre shpenzimeve.

Art. 149. Asnjë hua nuk mund të kontraktohet në dobi të Shtetit pa ligj autorizues.

Art. 150. Asnjë objekt prej pasurisë së patundshme të Shtetit nuk mund tjetërsohet, si edhenuk mund të shfrytëzohet për një kohë më shumë se njëzet vjet, veçse me miratimin eParlamentit.

Art. 151. Pasuria minerale është e ndarë në dy grupe: Miniera e Gurore; të parat janë pronatë Shtetit dhe të dytat janë prona të zotëruesve të sipërfaqes së tokës. Shfrytëzimi i tyrebëhet sipas ligjit relativ.

Art. 152. Ujërat, burimet minerale rregullohen me ligj të posaçëm; të drejtat e fituara mbi tojanë të respektuara.

Kapitulli III

KËSHILLI KONTROLLUES

Art. 153. Financat e Shtetit kontrollohen prej Këshillit Kontrollues, i cili në ushtrimin edetyrës është i pavarur.

Art. 154. Këshilli Kontrollues përbëhet prej një Kryetari dhe dy anëtarëve; organizimi,mënyra e ushtrimit të kompetencave të tij dhe cilësitë e atyre që e përbëjnë caktohen nëligjin e posaçëm.

Art. 155. Kontrollimi preventive si edhe kontrollimi konsumtiv i gjithë të ardhurave dheharxhimeve të Shtetit bëhen prej Këshillit Kontrollues.

Çdo vit, Këshilli Kontrollues i paraqet Parlamentit një raport të përgjithshëm që përmbanllogaritë e buxhetit të vitit të kaluar dhe shënon çrregullimet që mund të kenë ndodhur nëadministratat e ndryshme të Shtetit në zbatimin e buxhetit.

Art. 156. Këshilli Kontrollues, në çdo tre muaj, me një raport të veçantë i parashtron Mbretitgjendjen financiare të Shtetit, përmes Kryeministrisë.

Art. 157. Kryetari dhe anëtarët e këtij Këshilli emërohen prej Mbretit midis kandidatëvedyfish, të zgjedhur prej Komisionit të Posaçëm, i përbërë prej Kryeministrit, Kryetarit tëParlamentit dhe Ministrit të Financave. Nëpunësit e tjerë të këtij Këshilli emërohen sipasligjit.

Art. 158. Kryetari dhe anëtarët e Këshillit Kontrollues, për faje gjatë detyrës ose në detyrë esipër, akuzohen dhe dërgohen në Gjyqin e Lartë, me vendimin e Parlamentit.

Art. 159. Anëtarët e Këshillit Kontrollues para se të fillojnë detyrë bëjnë betimin e duhurpara Mbretit. Këta emërohen për një periudhë shtatëvjeçare, e cila fillon për çdo anëtar qëprej dates së dekretit. Imunitetit i tyre brensa kësaj kohe është i siguruar, përveç rasteve tëparashikuara në ligjin e pensionit dhe kur vendoset prej Parlamentit pushimi ose dërgimi i

15/45

tyre në Gjyqin e Lartë.

Titulli IV

Këshilli I Shtetit

Art. 160. Për të ushtruar detyrat e caktuara në këtë Statut, si edhe në ligjet e posaçme, dotë formohet një Këshill Shteti.

Art. 161. Trupi i Këshillit të Shtetit përbëhet prej dhjetë anëtarësh dhe dy ndihmësanëtarë.

Art. 162. Anëtarët dhe ndihmës anëtarët e këtij Këshilli të Shtetit emërohen prej Mbretitndërmjet kandidatëve dyfish të zgjedhur prej Komisionit të Posaçëm, i përbërë prejKryeministrit, Kryetarit të Parlamentit dhe të Ministrit të Drejtësisë. Nëpunësit e tjerëemërohen sipas ligjit.

Art. 163. Kryetari i Këshillit të Shtetit emërohet nga Mbreti, midis anëtarëve të këtij Këshilli.Gjithashtu Kryetari i këtij Këshilli, drejtpërdrejt, mund të shkarkohet nga detyra e Kryesisëprej Mbretit.

Art. 164. Mënyra e ushtrimit të kompetencave të Këshillit të Shtetit bëhet sipas ligjit tëposaçëm.

Art. 165. Kryetari, anëtarët dhe ndihmësanëtarët e Këshillit të Shtetit, për fajet gjatë detyrësose në detyrë e sipër, akuzohen dhe dërgohen në Gjyqin e Lartë me vendimin eParlamentit.

Art. 166. Anëtarët dhe ndihmësanëtarët e këtij Këshilli zgjidhen për shtatë vjet, dhe kjokohë fillon që prej dates së dekretit; këta betohen përpara Mbretit para se të fillojnëdetyrën. Imuniteti i këtyre Brenda kësaj kohe është i siguruar, veç rasteve të parashikuaranë ligjin e pensionit, dhe kur vendoset prej Parlamentit pushimi ose dërgimi i tyre në Gjyqine Lartë.

Art. 167. Anëtarët dhe ndihmësanëtarët e Këshillit të Shtetit, përveç cilësive të kërkuara meligj, duhet të jenë persona të pajisur me diplomë universiteti e të shquar në dije e zotësi.

Art. 168. Detyrat e Këshillit të Shtetit janë:

a) të përgatitë kodet;

b) të përgatitë e të shqyrtojë çdo projektligj e rregullore të referuar;

c) të shqyrtojë dhe të japë mendimin e vet mbi konvencionet e konçensionet;

ç) të përmbajë detyrat e ngarkuara me ligjin e posaçëm dhe me ligjet e ndryshme tëShtetit.

Titulli V

Forcat e Mbrojtjes Kombëtare

Art. 169. Forcat e armatosura të Shtetit, nën urdhërin absolute të Pushtetit Përmbarues,kanë për detyrë mbrojtjen e nderit, të pavarësisë e tërësisë tokësore të Atdheut, dhe të

16/45

interesave të larta material e morale të Shtetit.

Art. 170. Forcat e Armatosura janë:

a) Ushtria kombëtare (gjithë forcat tokësore, detare, ajrore.)

b) Policia.

Pjesa A

USHTRIA KOMBËTARE

Art. 171. Shërbimi ushtarak është i detyrueshëm për të gjithë shtetasit shqiptarë, përveçpërjashtimeve të përcaktuara me ligj.

Art. 172. Organizimi i pjesëve të ndryshme të ushtrisë rregullohet me ligj, por mënyra eaplikimit të tij dhe formimi i njësive bëhet me urdhrin Mbretëror.

Art. 173. Efektivat e forcave të armatosura caktohen çdo vit, në buxhetin e Shtetit.

Art. 174. Intendencat e Forcave të Armatosura drejtohen dhe organizohen prej Komandavetë përgjithshme përkatëse. Komandat në fjalë, autorizohen të disponojnë buxhetet e tyre,por kurdoherë nën kontrollin efektiv të Ministrisë së Financave.

Art. 175. Gjykatat ushtarake në çëshjte penale veprojnë sipas ligjeve dhe provedurës sëposaçme. Rregulloret që i përkasin disiplinës ushtarake dhe ndëshkimeve disiplinore nëdekretohen (edicter) me urdhrin Mbretëror.

Art. 176. Të gjitha Forcat e Armatosura të Shtetit formojnë një trup dhe janë nën komandëne urdhrin absolute të Mbretit.

Art. 177. Mbreti, në kohë lufte mund t’ia ngarkojë një oficeri me gradë të lartë komandënefektive të operacioneve. Kur Mbreti merr përsipër vetë komandën e përgjithshme efektive,është drejtpërdrejt përgjegjës para Kombit për çka i përket zbatimit të operacioneve.

Art. 178. Mbreti urdhëron thirrjen nën armë të rekrutëve dhe në raste të caktuara me ligjose në raste të jashtëzakonshme, të rezervistave; vetëm Ai rregullon dhe urshëronmënyrën e ndarjes së forcave ndër vende të ndryshme; forcat nuk mund të lëvizin paurdhrin e Tij, të komunikuar me anë të Komandës së Mbrojtjes Kombëtare.

Art. 179. Mbreti, si Komandant i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura, pa ndërmjetësi, ijep urdhra Komandës së Mbrojtjes Kombëtare.

Art. 180. Për veprime ilegale është përgjegjës para ligjit Komandanti i Mbrojtjes Kombëtare.

Komanda e Mbrojtjes Kombëtare përfaqësohet përpara Pushtetit Legjislativ mendërmjetësinë e Kryeministrit.

Art. 181. Gjithë trupat ushtarakë absolutisht janë të detyruar t’u binden urdhrave të Mbretit.Ky detyrim përmendet në betimin që bëhet përpara Flamurit Kombëtar.

Art. 182. Emërimi i oficerëve nëpër trupa, që prej Komandantit të kompanisë e lart bëhetprej Mbretit. Këta oficerë përsërisin besnikërinë dhe bindjen e tyre kundrejt Mbretit, duke u

17/45

betuar përpara Flamurit Kombëtar.

Art. 183. Grada ushtarake fitohet ose humbet sipas dispozitave të ligjeve në fuqi, si dhe medekret Mbretëror.

Pensionet ushtarake rregullohen me ligj.

Art. 184. Komandanti i Mbrojtjes Kombëtare dhe Kryetari i Shtabit Madhor janë këshilltarëtë natyrshëm të Mbretit në çështjet ushtarake, të cilat vendosen vetëm prej Mbretit.

Mbreti në raste të rëndësishme mund të formojë një Këshill Ushtarak.

Art. 185. Të huajt nuk mund të merren në shërbimin ushtarak, përveçse si organizatorë mekontatë, e cila nuk mund të lidhet për një kohë më të gjatë se pesë vjet.

Art. 186. Çdo faj i kryer (commis) në kohë paqeje prej civilëve, së bashku me ushtarakë,gjykohet prej gjykatave të zakonshme; ndërsa në kohë lufte, prej gjykatave ushtarake.

Art. 187. Asnjë forcë e armatosur e huaj nuk mund të vijë në tokën shqiptare dhe asnjëforcë e armatosura shqiptare nuk mund të dërgohet jashtë Shqipërisë, përveçse në rastet evendosura prej Parlamentit.

Art. 188. Pjesëtarët aktivë të forcave të armatosura gëzojnë të gjitha të drejtat qytetare,përveç përjashtimeve të caktuara me ligj.

PJESA B

POLICIA

Art. 189. Organizimi dhe numri i Policisë caktohet me ligj të posaçëm.

Art. 190. Policia e Shtetit, në pikëpamje ushtarake lidhet me Komandën Supreme, nëmënyrën e caktuar me dispozitat relative të pjesës A, të këtij titulli; dhe në pikëpamje tëdetyrës është nën urdhrin e Ministrisë së P. të Brendshme; ajo vepron sipas dispozitaveligjore në fuqi.

Titulli VI

TË DREJTAT E QYTETARËVE

Art. 191. Çdo Shqiptar lind dhe rron i lirë.

Në Shqipëri as blihet as shitet njeri; çdo njeri i blerë ose skllav, posa të shkelë tokenshqipëtare është i lire.

Art. 192. Liria është ndër të drejtave e natyrshme për çdo njeri dhe kufizohet me kufirin elirisë të së tjerëve.

Ky kufi caktohet vetëm me anë të ligjeve.

Art. 193. Liria personale është e garantuar. Askush nuk mund të ndiqet, të arrestohet, tëburgoset veçse në rastet e parashikuara prej ligjit dhe në formën e caktuar prej tij.

18/45

Art. 194. Të gjithë shtetasit janë të barabartë para ligjit dhe pa përjashtim janë të detyruartë respektojnë ligje.

Art. 195. Të gjith Shtetasit gëzojnënë mënyrë të barabartë të drjtat politike e civile, dhepranohen në të gjitha nëpunësitë civile e ushtarake, përveç përjashtimet të caktuara prejligjit.

Art. 196. Banesa është e padhunueshme. Asnjë hyrje me forcë në banesë nuk mun d tëbëhet, veç kur dhe si e urdhëron ligji.

Art. 197. Liria e fjalës dhe e shtypit është e garantuar. Çensura parandaluese nuk mund tëvihet, përveç në kohë lufte, mobilizimi dhe në raste të jashtëzakonshme të tjera tëparashikuara prej ligjit.

Kushtet mbi rregullimin e shtypit, konfiskimi i shtypshkrimeve dhe ndjekjet ligjore mbigabimet e shtypit caktohen me ligj.

Vetëm shtetasit shqiptarë mund të nxjerrin gazeta në Shqipëri.

Art. 198. E drejta e pronësisë, për çfarëdolloj pasurie që të jetë, është e padhunueshme; patë qenit e vërtetuar rregullisht nevoja e interesit botëror dhe pa mospagesën e vlerës sëarsyeshme, sipas ligjit të posaçëm nuk mund të shpronësohet pasuria e askujt.

Art. 199. E drejta e formimit të shoqatave (associations) dhe e drejta e tubimit paqësishtdhe pa armë janë të garantuara në përputhje me ligjet.

Shoqatat kurrë nuk mund të përndahen për kudravajtje ligjore, veçse me vendim gjyqi.

Në mbledhjet publike mund të ndodhen organet e policisë.

Tubimet që organizohen përjashta në vende të hapura, mund të ndalohen në qoftë se prejgrumbullimit lind rreziku i prishjes së qetësisë publike.

Art. 200. Shtetasit shqiptarë, Brenda kufirit të ligjeve kanë të drejtë të formojnë shoqëri(societies); përdorimi i kësaj të drejte nuk i nën shtrohet asnjë masë parashikuese.

Art. 201. Fshehtësia e latrave dhe e korrespondences telegrafike dhe telefonike është epadhunueshme, përveçse në rast lufte, mobilizimi, kryengritjeje, dhe në hetime mbi krimetë rënda.

Ligji relativ cakton përgjegjësi mbi ata që cënojnë fshehtësinë e letrave dhe tëkorrespondencës telegrafike dhe telefonike.

Art. 202. Udhëtimi nuk munt pengohet në asnjë mënyrë, përveç në raste të parashikuarame ligj.

Art. 203. Liria e mendimit dhe e ndërgjegjes ështëe garantuar. Shfaqja e mendimeve nëmënyra të ndryshme, duhet të jetë në përputhje me ligjin.

Art. 204. Vetëm shtetasit shqiptarë pranohen si nëpunës të Shtetit; të merren në shërbimvetëm si specialistë me kontratë, e cila nuk mund të lidhet për një kohë më të gjatë se pesëvjet.

19/45

Art. 205. Çdo mundim trupi (torturë) është krejt i ndaluar.

Art. 206. Arsimi fillor për të gjithë shtetasit shqiparë është i detyruar dhe në shkollat eShtetit jepet falas.

Art. 207. Në përputhje me ligjet dhe Brenda parimeve të programit të pranuar prej Shtetitpër shkollat e veta dhe kurdoherë nën kontrollin efektiv të Qeverisë, vetëm shtetasitshqiptarë mund të hapin shkolla të ndryshme private.

Të huajt, në përputhjeme ligjet, mund të lejohen vetëm për shkolla teknike e bujqësore meprograme teorike dhe praktike.

Gjithasht mund të happen shkolla fetare me lejen e Ministrisë kompetente e conformligjeve; numri i nevojshëm nxënësve të këtyre shkollave caktohen prej Ministrisë përkatëseme vendimin e Këshillit Ministror.

Art. 208. Konfiskimi është i ndaluar dhe s’mund të bëhet veçse sipas ligjit me vendim gjyqi.

Art. 209. Angaria është e ndaluar. Shteti në kohë lufte ka të drejtë të bëjë rekuizime dhe menjë ligj të posaçëm të emetojë hua të brendshme dhe të detyrueshme.

Art. 210. Asnjë shtetas nuk mund të nxirret jashtë Shtetit.

Asnjë shtetas nuk mund të internohet Brenda Shtetit dhe as detyrohet t’i caktohet njëvendbanim i detyrueshëm përveç rasteve të parashikuara me ligj.

Art. 211. Ekstradimi i shtetasve është krejt i ndaluar.

Art. 212. Secili ose shumë së bashku, gjithashtu edhe personat moralë kanë të drejtë t’udrejtohen me shkrim ose mungojë autoriteteve kompetente dhe Parlamentit për të drejtatprivate dhe botërore.

Kërkesave që bëhen për çështje private, autoritetet janë të detyruar t’u përgjigjen meshkrim sa më shpejt.

Art. 213. Askush nuk mund të thirret, as të gjykohet prej një gjykate tjetër, veçse prej asajqë është kompetente me ligj.

Titulli VII

DISPOZITA TË NDRYSHME

Art. 214. Një shtetas shqiptar nuk mund të jetë në të njëjtën kohë edhe shtetas i një Shtetitë huaj.

Shtetësia shqiptare fitohet, mbahet (conserver) dhe humbet sipas dispozitave të caktuaranë Kodin Civil.

Art. 215. Të gjithë të huajt, që ndodhen në Shqipëri gëzojnë mbrojtjen e akorduarpersonave dhe pasurive, përveç përjashtimeve të caktuara me ligj.

Të huajt, në asnjë rast, nuk kanë të drejtë pronësie në Shqipëri mbi tokat rurale me çdotitull qoftë;

20/45

Gjithashtu të huajt nuk kanë të drejtë pasurie të patundshme në vendet që janë afër kufijvetë Shtetit ose në tokat bregdetare të cilat caktohen me Dekret Mbretëror dhe vendimin eKëshillit të Ministrave. Kjo dispozitë nuk cënon të drejtat e parafituara.

Të huajt kanë vetëm të drejtën e vlerës duke shitur tokat në fjalë dhe të drejtën e pronësisëvetëm mbi ato toka rurale që janë të nevojshme për ngritjen e fabrikave dhe për rregullimine komunikacionit.

Art. 216. Asnjë organizim Shteti nuk mund të bëhet dhe të ndryshohet, veçse me ligj. Asnjënëpunësi nuk mund të krijohet veçse me ligj.

Qarkshkrimet administrative, gjyqësore, ushtarake dhe të çdo dege tjetër, si edhe ndërrimete qendrave të tyre, rregullohen vetëm me ligj.

Art. 217. Asnjë denim nuk mund të jepet dhe të zbatohet, veçse në bazë të ligjit.

Art. 218. Ligjet nuk mund të kenë fuqi prapavepruese, përveç atyre që lehtësojnë dënimetpenale.

Art. 219. Shteti njeh personat moralë të krijuar sipas ligjit.

Art. 220. Cilësitë, të drejtat, detyrat, rrogat, pensionet, shpërblimet dhe mënyra e emërimitdhe e çemërimit, gradimit, çgradimit dhe marrja në gjyq për shkak detyre e nëpunësve,caktohen me ligj të posaçëm.

Art. 211. Nëpunës të disponueshëm mbahen në ushtri, dhe kjo në degët e ndryshme tëadministrates kur parashikohet në ligjin e buxhetit.

Art. 222. Toka është pronë e thjeshtë (mulq) dhe për të zbatohen dispozitat e Kodit Civil.

Derisa të hyjë në fuqi Kodi Civil, mbi tokat, zbatohen dispozitat ligjore të deritanishme.

Art. 223. Ky Statut nuk mund të pezullohet as përgjithësisht as pjesërisht.

Asnjë ligj ose rregullore nuk mund të formulohet kundër shkronjave dhe thelbit të këtijStatuti.

Titulli VIII

RISHIKIMI I STATUTIT

Art. 224. Propozimet për interpretim autentik, modifikim, shtesë dhe rishikim (përgjithësishtose pjesërisht) në Statut, nuk mund të bëhen veçse prej Mbretit ose prej Parlamentit.

Propozimet kësisoj, përveç rishikimit të përgjithshëm, duhet të përmbajnë qartë të gjithapikat e Statutit për të cilat kërkohet interpretim, modifikim, shtesë ose rishikim pjesërisht.

Vetëm për artikujt 1,2,6,50,51,52,70, të këtij Statuti, nuk mund të propozohet dhe tëpranohet rishikim.

Art. 225. Propozimet e përmendura në artikullin 224, kur bëhen prej Parlamentit, duhet tëjenë të nënshkruara të paktën nga një e treat e atyre që e përbëjnë Dhomën.

21/45

Art. 226. Propozimet e përmendura në artikullin 224, në parim votohen me dy të tretat evotive të mbledhjes; për votimet e dyta bëhen me tre të katërtat e anëtarëve tëpërgjithshëm që e përbëjnë Parlamentin.

Art. 227. Kur përveç artikujve 1,2,6,50,51,52,70, bëhen propozime mbi nevojën e rishikimittë përgjithshëm të Statutit, ose mbi modifikimin e dispozitave të artikujve 8 e 53, dhe nëqoftë se këto propozime pranohen në parim me tre të katërtat e votive të anëtarëve që epërbëjnë Dhomën, atëherë Parlamenti quhet vetvetiu i shpërndarë dhe zhvillohen zgjedhjetë reja sipas artikullit 35 të këtij Statuti për një Asamble rishikimi, e cila përbëhet prejdyfishit numrit të anëtarëve të Parlamentit të shpërndarë. Asambleja e Rishikimit mblidhetdhjetë ditë pas mbarimit të zgjedhjeve dhe diskuton vetëm mbi çështjet e pranuara nëparim prej Parlamentit të shpërndarë. Me mbarimin e kësaj detyre, Asambleja e rishikimitshpërndahet menjëherë dhe organizohen zgjedhje për Parlamentin.

Art. 228. Interpretimet autentike, modifikimet, shtesat që votohen prej Parlamentit, sipasartikullit 226, hyjnë në fuqi pasi të miratohen (sanction) nga Mbreti.

Në rast mosmiratimi, brënda 15 ditëve prej dates së paraqitjes, mbreti ia kthen Parlamentitduke shënuar arësyet e mosmiratimit; Parlamenti rishtazi merr çështjen në diskutim dhe, nëqoftë se insiston në vendimin e pare, quhet vetvetiu i shpërndarë. Vendimi i Parlamentit të riështë përfundimtar dhe promulgohet prej Mbretit.

Art. 229. Vendimet e Asamblesë së rishikimit, janë të formës së prerë dhe shpalljen prejMbretit, brenda 15 ditëve që prej ditës së paraqitjes.

Titulli IX

DISPOZITA TRANZITORE

Art. 230. Asambleja Kushtetuese, me mbarimin e votimit përfundimtar të këtij Statuti, do tëvijojë si Parlament, deri në mbarimin e periudhës katërvjeçare, e cila fillon që prej datës 16gusht 1928.

Art. 231. Në ligie e rregulloret e Shtetit, kudo që përdoret fjala “Republikë” zëvendësohetme fjalën “mbretëri”, dhe kudo që përmendet fjala “Presidenti i Republikës” zëvendësohetme fjalën “Mbret”.

Titulli X

DISPOZITA TË FUNDIT

Art. 232. Dispozitat e ligjeve që vijnë në kundërshtim me dispozitat e këtij Statuti, janë tëpafuqishme.

Art. 233. Të gjithë dispozitat statutore të mëparshme shfuqizohen.

Art. 234. Ky Statut hyn në fuqi që ditën e shpalljes.

FUND

Vërtetohet njësia me origjinalin.

22/45

Kryetari i Asamblesë Kushtetuese

Pandeli Evangjeli, d.v.

CONSTITUTION DU 1 DÉCEMBRE 1928

La nation albanaise, libre et fière, confiante dans un avenir heureux, fermement désireusede consolider à jamais l’union nationale et l’évolution pacifique de la patrie et le bien-êtregénéral du peuple, tout en respectant les traditions historiques qui assurerontindubitablement à la génération future le progrès légitime, a délibéré et voté, dans laseconde Assemblée constituante, à la date du 1 décembre 1928, le Statut qui suit.

TITRE PREMIER

DISPOSITIONS GÉNÉRALES

Art. 1 – L’Albanie est une monarchie démocratique, parlementaire et héréditaire.

Art. 2 – L’Albanie est indépendante et indivisible; son intégrité territoriale est inviolable, etson territoire ne peut être cédé.

Art. 3 – Le drapeau albanais est rouge et porte en son milieu un aigle noir à deux têtes.

Art. 4 – La langue officielle de l’État est l’albanais.

Art. 5 – Il n’y a pas de religion officielle. Toutes les religions et croyances sont respectées;la liberté du culte et le libre exercice de sa pratique extérieure sont garantis.

La religion ne peut d’aucune manière fonder une incapacité juridique.

La religion et la croyance ne doivent d’aucune façon être employées à des fins politiques.

Art. 6 – La capitale de l’Albanie est Tirana.

TITRE II

LES POUVOIRS D’ÉTAT

Art. 7 – Tous les pouvoirs émanent de la nation et sont exercés selon les principes et lesrègles de la présente Constitution.

Art. 8 – Le pouvoir législatif est exercé conjointement par le roi et le Parlement lequel estcomposé d’une Chambre.

Art. 9 – L’initiative des lois appartient au roi et au Parlement.

Toutefois les propositions de loi comportant une augmentation de dépenses émanent duroi.

Art. 10 – L’interprétation authentique des lois appartient au pouvoir législatif.

Art. 11 – Toute loi, pour devenir exécutoire, doit avoir été votée par le Parlement etsanctionnée par le roi.

ER

er

er

23/45

Art. 12 – Aucune loi ne peut être présentée au roi, à fin de sanction, si elle n’a étérégulièrement votée par le Parlement.

Les lois ne peuvent être abrogées, modifiées ou suspendues que par une nouvelle loi.

Art. 13 – Le pouvoir exécutif appartient au roi, lequel l’exerce conformément auxdispositions établies par la présente Constitution.

Art. 14 – Le pouvoir judiciaire est exercé par les tribunaux; leurs sentences, motivéesd’après la loi, sont émises et exécutées au nom du roi.

Chapitre I

LE POUVOIR LÉGISLATIF

Art. 15 – Le Parlement est composé de députés élus par le peuple conformément à la loi.

Art. 16 – Il y a un député élu par 15.000 âmes ou fraction supérieure à 7.500.

Art. 17 – Le Parlement est élu pour une période de quatre années.

Art. 18 – Le député est le représentant de l’ensemble de la nation, et non point seulementde la circonscription qui l’a élu.

Art. 19 – Les conditions de l’électorat sont établies par la loi électorale.

Art. 20 – Pour être élu député, il faut remplir les conditions suivantes a) être citoyenalbanais; b) avoir trente ans accomplis; c) jouir des droits civils et politiques; d) savoir lire etécrire la langue albanaise; e) n’encourir en aucune façon les empêchements déterminés àla loi électorale.

Art. 21 – La qualité de député est incompatible avec toute autre fonction rétribuée parl’État, hormis celle de ministre; elle l’est pareillement avec tout emploi communal et toutecharge religieuse impliquant fonction juridictionnelle.

Un député ne peut participer aux travaux du Parlement en vêtements de travail.

Un député ne peut prendre à bail une propriété immobilière de l’État, ni prendre l’entreprisede fournitures militaires ou de travaux publics. De même, il ne peut prendre à ferme lerecouvrement des impôts de l’État.

Art. 22 – Le député ne peut recevoir de ses électeurs aucun mandat impératif.

Art. 23 – Les députés ont droit à une indemnité de 8.400 francs-or par an, cette sommepouvant être modifiée par une loi.

Art. 24 – Les députés ne peuvent être tenus pour responsables des idées exprimées et desvotes émis par eux au Parlement.

Art. 25 – Durant la session parlementaire les députés ne peuvent être emprisonnés pourdettes; s’ils l’ont été, ils doivent, à l’ouverture de la session, être sans autre procédureremis en liberté.

24/45

Art. 26 – Les députés, durant la session parlementaire, ne peuvent être cités en justice niarrêtés pour délit pénal (de droit commun ou politique) sans l’autorisation du Parlement, àmoins qu’ils n’aient été pris en flagrant délit; auquel cas les autorités judiciaires sontobligées d’informer le Parlement dans les vingt-quatre heures par l’intermédiaire duministre de la justice.

Art. 27 – Les condamnations pénales, qui viendraient à être rendues contre un député, nesont pas exécutoires durant la session parlementaire; toutefois celle-ci ne doit pas êtrecomputée dans l’exécution de la peine.

Art. 28 – Sauf les cas extraordinaires spécifiés au présent statut, le Parlement se réunit deplein droit, chaque année, en une session de cinq mois, laquelle commence au 15 octobreet finit au 15 mars, mais ne peut être close avant que n’ait été voté le budget de l’État.

La session est close par décret royal.

Art. 29 – Le Parlement procède à la vérification des pouvoirs et des qualités requises desdéputés; il en juge et délibère selon les dispositions du règlement intérieur.

Lés délibérations sur l’annulation d’une élection pour cause d’illégalité, et celles aussitendant à la non admission d’un député pour défaut des qualités requises par la loi,doivent, pour être valides, réunir au moins les deux tiers des voix des députés présents à laséance où elles ont lieu.

Art. 30 – Les députés, avant d’entrer en fonctions, doivent prêter serment selon la formulesuivante: «Je jure solennellement, au nom de Dieu, que, comme député de l’Albanie, jeserai fidèle à la constitution et travaillerai avec conscience et honneur uniquement en vuedu bien de l’État!».

Art. 31 – Le député qui, sans autorisation du Parlement, manque durant deux moisconsécutifs d’assister aux séances est considéré comme déchu de son mandat.

Art. 32 – Au début de chaque législature, comme aussi à l’ouverture de toute sessionordinaire, le Parlement élit dans son sein le président, le vice-président et les membres dubureau, selon les dispositions du règlement intérieur.

Art. 33 – L’administration des offices intérieurs du Parlement doit être exercée selon sonpropre règlement, le budget du Parlement proposé par la présidence et régulièrement votépar l’assemblée.

Art. 34 – Dans le cas ou, pour quelque raison, un siège de député devient vacant, l’électiond’un nouveau député au siège vacant doit avoir lieu dans les deux mois de la vacance, etau plus tôt dans le délai d’un mois.

Art. 35 – A la fin de la législature, et dans le cas aussi de dissolution du Parlement, lepouvoir exécutif doit ordonner les nouvelles élections dans les deux semaines à compter dujour de la dispersion; les élections doivent avoir plus tard dans les deux mois et demi, et auplus tôt dans le mois à compter de la date du décret qui les ordonne.

25/45

Art. 36 – Le Parlement élu se réunit de plein droit dix jours après les élections. Lorsquecette réunion coïncide avec la session ordinaire, elle se poursuit jusqu’à la fin du tempslégal; au cas contraire, elle prend le nom d’extraordinaire, s’occupe exclusivement devérifier les pouvoirs de ses membres, et, après avoir élu son bureau et voté la confiance augouvernement, s’ajourne (scoglie) jusqu’au début de la session ordinaire.

Au cas où les nouvelles élections ne sont pas achevées un mois avant le début de lasession ordinaire, le nouveau Parlement se réunit au jour fixé pour l’ouverture de lasession.

Art. 37 – Le Parlement se réunit aussi en session extraordinaire, quand il est convoqué parle roi. En de semblables sessions il n’y a d’autre discussion que celle des questions fixéespar le pouvoir exécutif dans le décret de convocation.

Art. 38 – Les réunions et discussions parlementaires ont lieu publiquement et en conformitédu règlement intérieur.

Les discussions doivent être publiées régulièrement en fascicules spéciaux.

Art. 39 – Le Parlement peut discuter aussi en séance secrète, à la demande des ministres,et sur celle aussi de cinq députés approuvés par la majorité en séance secrète. Pourpareille séance la salle du Parlement doit être évacuée par tous ceux qui ne sont pasdéputés.

Art. 40 – Le Parlement ne peut discuter et décider hors la présence de la moitié de sesmembres.

Art. 41 – Toutes les délibérations sont prises à la majorité absolue des présents, hors le casou le présent Statut en dispose autrement. A égalité de voix celle du président estprépondérante.

Les scrutins pour l’élection des personnes, s’ils ne groupent pas au premier tour la majoritéabsolue des députés réunis, ont lieu au second tour à la majorité relative.

Art. 42 – Les lois doivent être, au premier tour, votées d’ensemble et, au second, discutéesarticle par article en trois jours. Les Codes, présentés par le gouvernement et proposés parune commission spéciale créée par une loi, après avoir été approuvés en principe, doiventêtre votés en bloc dans deux séances tenues à des jours différents; quand le Parlement yjuge quelque modification nécessaire, il en doit référer à la commission spéciale parl’intermédiaire du gouvernement.

Les lois qu’une délibération du Parlement déclare urgentes doivent être votées selon lerèglement intérieur.

Art. 43 – Le Parlement est inviolable; nulle force armée ne peut l’entourer ni y pénétrersans son agrément, exception faite pour la garde qui est sous les ordres exclusifs duprésident du Parlement.

Art. 44 – Toute loi votée au Parlement sera présentée au pouvoir exécutif aux fins desanction et de publication.

26/45

La publication aura lieu, le samedi, deux semaines après la sanction; les lois entrent envigueur un mois après leur publication, réserve faite des cas où la loi elle-même fixe undélai différent pour sa mise en application.

Art. 45 – Tout projet de loi repoussé par le Parlement, auquel il avait été présenté par lepouvoir exécutif, doit être retourné à celui-ci, avec indication des motifs pour lesquels il n’apas été accepté.

Art. 46 – Les projets de loi non approuvés par le Parlement ne pourront y être représentésune deuxième fois au cours de la même session.

Art. 47 – Le Parlement contrôle le gouvernement. La question, l’interpellation et l’enquêtefont partie de la compétence de droit du Parlement; les modalités de leur mise en oeuvreseront déterminées par le règlement intérieur.

Art. 48 – Pour haute trahison, et aussi pour les délits prévus dans la loi spéciale sur laresponsabilité des ministres, le Parlement met en accusation les ministres et les traduitdevant le Tribunal suprême de l’État.

Art. 49 – Nul ne peut prendre la parole aux séances du Parlement à l’exception desdéputés et des ministres.

Chapitre II

LE POUVOIR EXÉCUTIF

Section A

LE ROI

Art. 50 – Le roi d’Albanie est S. M. Zog I, de l’illustre famille albanaise Zogu.

Art. 51 – Le trône est héréditaire en la personne du fils aîné du roi, et l’hérédité continue degénération en génération dans la ligne directe mâle.

Art. 52 – Lorsque l’héritier du trône meurt ou perd ses droits à la succession, son fils majeurlui est substitué.

Dans le cas où l’héritier meurt ou perd ses droits à la succession sans de fils, ses droitspassent à son frère qui lui succède.

Art. 53 – A défaut d’héritier au trône royal selon les dispositions des articles 51 et 52, le roichoisit parmi les mâles de sa race (stirpe) l’héritier au trône avec le consentement duParlement.

Lorsque le roi n’use pas de ce droit et que l’hérédité reste vacante le Parlement choisit lui-même l’héritier du trône parmi les mâles de la famille royale.

Dans le cas où il n’en existerait pas de cette souche, et dans celui aussi où les personnesen faisant partie auraient été, par délibération spéciale du Parlement votée par les deuxtiers de ses membres, déclarés incapables d’accéder au trône, le Parlement choisira

27/45

l’héritier parmi les mâles descendant de la fille ou de la sœur du roi, pourvu qu’il soit denationalité albanaise.

À défaut d’un mâle de l’origine susdite, le Parlement choisira un successeur au trône,lequel devra être de race albanaise.

Dans le cas de vacance du trône sans que soit choisi un successeur, les pouvoirs royaux,jusqu’à la désignation du nouveau souverain, seront exercés par conseil des ministres.

Art. 54 – Le roi est majeur lorsqu’il a dix-huit ans accomplis.

Art. 55 – Le roi commence à exercer le pouvoir royal après avoir prêté serment, en la formeindiquée à l’article 56, devant le Parlement.

Art. 56 – Le roi, devant le Parlement, prête le serment suivant «Je..., roi Albanais, aumoment d’accéder au trône du royaume d’Albanie et d’assumer les pouvoirs royaux, je juredevant le Dieu tout-puissant de conserver l’unité nationale, l’indépendance de l’État et sonintégrité territoriale, et pareillement d’observer la Constitution et d’agir, conformément à ellecomme d’après les lois de l’État, en prenant toujours considération du bien du peuple. QueDieu me soit en aide!».

Exceptionnellement pour cette fois, le premier roi, S. M. Zog Ier, prêtera serment devantl’Assemblée constituante.

Art. 57 – Au cas de mort ou d’abdication du roi, le Parlement se réunit de plein droit dansles dix jours pour recevoir le serment du nouveau roi ou de la régence; s’il a été dissous, etsi le nouveau Parlement n’est pas encore élu, l’ancien se réunit pour accomplir ce devoir.Tant que le roi ou la régence n’aura pas prêté serment, le pouvoir constitutionnel du roi est,au nom du peuple albanais, exercé par le conseil des ministres sous sa responsabilité.

Art. 58 – Quand il est constaté par le Parlement, d’accord avec le gouvernement, que le roiest dans l’impossibilité d’accomplir ses fonctions, ou quand le roi meurt cependant quel’héritier du trône est mineur, le pouvoir royal est exercé par la régence au nom du roi.

Dans le cas prévu à cet article, la tutelle appartient à la régence.

Art. 59 – L’exercice de la régence appartient à l’héritier du trône s’il est majeur. Dans le casoù l’héritier du trône ne peut, pour les causes prévues à l’article 58, tenir les obligations dela régence, celle-ci est attribuée de la manière suivante: a) à la reine (quand le roi se trouvedans l’impossibilité d’exercer ses fonctions) ou à la reine-mère (quand le roi est mineur); -b) au président du Parlement; - c) au président du conseil des ministres; - d) au présidentdu conseil d’État.

Art. 60 – A défaut de reine ou de reine-mère, le conseil de régence est composé seulementdes trois autres membres désignés à l’article 59 du présent Statut.

Art. 61 – Lorsque le conseil de régence est formé, selon l’article 59, de quatre membres, etque l’un d’eux est provisoirement absent ou empêché, les trois autres, et, quand il estformé de trois, les deux autres traitent les affaires de l’état.

28/45

Art. 62 – Les régents ne peuvent entrer en fonctions sans avoir prêté serment devant leParlement; leur serment doit exprimer la fidélité au roi, à la Constitution et aux autres loisde l’État.

Art. 63 – Lorsque le roi meurt sans laisser d’héritier, mais que la reine, au moment dudécès, est enceinte et que sa grossesse est constatée par trois médecins désignés par leconseil des ministres, il est institué un conseil de régence provisoire, pour exercer lepouvoir royal jusqu’à la naissance de l’enfant.

Art. 64 – Lorsque l’héritier du trône meurt sans fils, mais laisse à son décès sa femmeenceinte, et que la grossesse est constatée avec les formalités officielles indiquées àl’article 63, la déclaration de succession au trône est retardée jusqu’à la naissance del’enfant.

Art. 65 – Le roi doit résider toujours en Albanie; lorsqu’il s’éloigne provisoirement del’Albanie, son pouvoir royal est exercé par l’héritier du trône; si celui-ci n’est pas majeur ouse trouve dans l’impossibilité d’exercer sa fonction, le conseil des ministres, sous saresponsabilité, exerce le pouvoir royal. Le roi ne peut demeurer absent de l’Albanie plus detrois mois.

L’exercice du pouvoir royal en semblable circonstance, tant de la part de l’héritier du trôneque du conseil des ministres, aura lieu selon les recommandations impératives du roi,données dans les limites du Statut.

Art. 66 – Les dispositions de l’article 65 s’appliqueront aussi au cas où le roi se trouveramalade, mais non en état d’incapacité permanente.

Art. 67 – Le conseil des ministres, lorsqu’il exerce le pouvoir royal, n’a pas le droit dedissoudre le Parlement.

Art. 68 – L’exercice du pouvoir royal par le conseil des ministres ne peut, en tout cas,dépasser trois mois; à l’expiration de ce temps est formé le conseil de régence.

Art. 69 – Les régents, dans l’exercice de leurs fonctions, sont irresponsables.

Art. 70 – Le trône royal d’Albanie ne peut être uni à celui d’un autre royaume.

Art. 71 – Le roi est le chef suprême de l’état; il possède toutes les compétences et lesdroits accordés au trône par la présente Constitution, et il les exerce, par l’intermédiairedes ministres, selon les dispositions du présent Statut.

Il a le commandement suprême des forces de terre de mer et aériennes de l’état, et ill’exerce directement selon les dispositions spéciales du titre V du présent Statut.

Art. 72 – Le roi est inviolable et irresponsable. Ses ministres sont responsables.

Art. 73 – à l’exception de ce qui regarde le haut commandement, tous actes du roi, pourêtre valides et exécutoires, doivent avoir le contreseing du président du conseil desministres et du ministre compétent.

29/45

Art. 74 – La loi sanctionne, ordonne la publication et la promulgation des lois votées par leParlement.

Le roi peut refuser la sanction. Il peut aussi, en donnant ses motifs, demander une secondediscussion de la loi qui lui est présentée.

Dans le cas où le roi n’a pas, dans les trois mois de la présentation, exercé les pouvoirssusdits, la loi présentée aux fins d’approbation est considérée comme repoussée.

Art. 75 – Le roi nomme et destitue le président du conseil des ministres, et aussi lesministres que celui-ci a choisis.

Art. 76 – Le roi a le droit de mettre en accusation les ministres et de les déférer à la Haute-Cour.

Art. 77 – Le roi, dans tous les cas où il l’estime nécessaire, a le droit de convoquer leconseil des ministres, lequel discute et délibère sous sa présidence.

Art. 78 – Le roi a le droit de faire les règlements pour l’exécution des lois.

Ces règlements ne peuvent contenir aucune disposition nouvelle non comprise dans la loi.

Art. 79 – Le roi a le droit de grâce. Il a le droit de réduire et commuer les peines.

Il n’a le droit d’ordonner la suspension des procédures légales que pour le crimespolitiques.

Le roi ne peut gracier les ministres condamnés pour des faits inhérents à leurs fonctionsqu’avec le consentement du Parlement.

L’amnistie ne peut intervenir qu’avec l’approbation du Parlement; elle ne peut préjudicier àdes droits privés.

Art. 80 – Le roi nomme et destitue les employés de l’État; il concède les grades militairesselon les dispositions légales en vigueur.

Art. 81 – Le roi représente l’État albanais tant à l’intérieur qu’à l’extérieur; il reçoit etaccrédite les agents diplomatiques.

Art. 82 – Le roi peut déclarer la guerre en cas d’agression (di difesa); la déclaration deguerre, hormis le cas de guerre défensive, et la conclusion de la paix doivent avoirl’agrément du Parlement.

Art. 83 – Le roi conclut les traités d’amitié, d’alliance et autres; il en rend compte à sonheure, au Parlement, dans la mesure compatible avec l’intérêt supérieur de l’État.

Les traités de commerce, et ceux des traités qui comportent une charge réelle pour l’étatou personnelle pour les citoyens albanais, n’ont validité ni effets s’ils n’ont été approuvéspar le Parlement.

Art. 84 – Les clauses secrètes des traités ne peuvent annuler leurs dispositions patentes

Art. 85 – Le roi seul a droit d’accorder des décorations et de faire frapper monnaie en30/45

conformité des lois.

Art. 86 – Les décorations accordées aux citoyens albanais par des États étrangers nepeuvent être acceptées par eux que moyennant une permission spéciale du roi.

Art. 87 – Il n’y a d’apanages que pour le roi, la mère du roi, l’héritier du trône, les mâlesmineurs et les filles nubiles ou les veuves du roi mort, et aussi pour les régents durantl’exercice de leurs fonctions.

L’apanage du roi est de 500.000 francs-or par an; cette somme pourra être modifiée par laloi.

Le montant des autres apanages sera déterminé par la loi.

Art. 88 – Le personnel de la cour royale et ses fonctions seront déterminés par une loispéciale; leur nomination et révocation appartient directement au roi.

Art. 89 – Le mariage du roi et de l’héritier du trône ne peut être contracté qu’avec leconsentement du Parlement.

Art. 90 – Quand l’héritier du trône se marie sans l’autorisation du Parlement, il perd sondroit, et les fils qui naissent de ce mariage perdent leur droit à la succession.

De même, lorsque l’héritier se montre incapable ou que sa conduite n’est point conforme àla qualité de sa haute vocation, le Parlement, d’accord avec le roi, peut décider, aux deuxtiers des voix, son exclusion de l’héritage.

Art. 91 – A l’ouverture de la session ordinaire, et au début de toute législature, le roi, dansun discours du trône, personnellement ou par un message, expose la situation générale dupays et les mesures qu’il croit nécessaires durant l’année à venir.

Le Parlement lui répond au plus tôt.

Le discours du trône et le message doivent être contresignés par le cabinet.

Art. 92 – Le roi peut ordonner l’ouverture de la session ordinaire avant l’époque fixée par leprésent Statut; toutefois cette convocation ne peut être lancée plus d’un mois avantl’époque statutaire.

De même il peut ordonner l’ouverture de sessions extraordinaires, lesquelles doivent êtrecloses avant le début de la session ordinaire.

Art. 93 – Le roi clôt les sessions par un décret, qui doit être lu au Parlement de la part dugouvernement. Ce décret doit être signé par le cabinet.

Art. 94 – Le roi a le droit de reculer le début de la session, de suspendre les réunions encours de session et de prolonger la durée de la session.

Ce droit ne peut être utilisé deux fois de suite durant une même session; le droit deprorogation, de suspension ou d’allongement ne peut dépasser un mois. Les décrets yrelatifs seront contresignés par le cabinet.

31/45

Art. 95 – Le roi, quand il l’estime nécessaire, a le droit de dissoudre le Parlement. En cecas il agit sur la base des articles 35 et 36 du présent Statut.

Le décret de dissolution doit être contresigné par le cabinet.

Art. 96 – Lorsque le Parlement n’est pas réuni tandis que se manifestent des besoins trèsurgents, le roi, sous la responsabilité du conseil des ministres, a le droit d’émettre desdécrets-lois, lesquels, à l’ouverture de la plus prochaine session, devront être, dans laquinzaine, présentés au Parlement, ensemble le rapport justificatif, pour être discutés etexaminés.

Faute d’être présentés dans ce délai et approuvés par le Parlement, ils sont considéréscomme abrogés. Ces décrets-lois ne peuvent être abrogés ni modifiés par les Codes.

Art. 97 – En cas de guerre ou de situation analogue, en temps de révolution ou dansl’expectative d’une révolution ou d’une mobilisation générale où d’une calamité publique, leroi, sous la responsabilité du cabinet, a le droit de proclamer l’état de siège partiel ougénéral.

Le décret d’état de siège doit, dans les vingt-quatre heures, être communiqué auParlement à fin d’approbation.

Si le Parlement est en vacances, le décret d’état de siège sera présenté au Parlement,dans sa plus prochaine session et au plus tard dans les trois 4 jours de son ouverture. LeParlement en discute et délibère dans la semaine.

L’état de siège restreint et suspend provisoirement la liberté individuelle, l’inviolabilité dudomicile, le droit d’association et de réunion, la liberté de la presse, le secret descorrespondances et la liberté de la parole.

Une loi spéciale réglera les modalités de la restriction et de la suspension des droitssusdits, et elle fixera, en même temps que la zone de l’état de siège, le mode d’exécutiondes dispositions qui seront appliquées dans la zone en état de siège.

Art. 98 – Le roi porte le titre de «Sa Majesté», l’héritier prince d’Albanie de «Son Altesse»,la reine mère et la reine de «Sa Majesté», les frères consanguins et les fils du roi de«Princes»; les sœurs consanguines et les filles de «Princesses»; ces deux derniers titresne sont pas héréditaires, et ils peuvent, à l’occasion, être enlevés par décret royal. Ceux-cimis à part, l’Albanie ne peut accorder des titres de noblesse, et les Albanais n’en peuventporter dans leur pays.

Section B

LES MINISTRES

Art. 99 – A la tête des services d’État qui dépendent du roi est le conseil des ministres,lequel se compose du président du conseil et des ministres.

Art. 100 – Le conseil des ministres est présidé par le président du conseil. Les ministresadministrent les divers services selon le titre de chacun.

32/45

Art. 101 – Nul ne peut être nommé ministre s’il n’est de race et de souche albanaises, ets’il ne connaît la langue albanaise.

Les étrangers de race, naturalisés citoyens albanais, ne peuvent être nommés ministres.

De même ne peuvent être nommés ministres ceux qui n’ont pas les qualités requises par laloi pour être élus députés.

Art. 102 – Aucun des membres de la famille royale ne peut être nommé ministre.

Art. 103 – Ne peuvent être ministres du même cabinet les parents jusqu’au troisième degré.

Art. 104 – Les ministres, avant d’entrer en charge, prêtent serment devant le roi. Ceserment doit contenir promesse de fidélité au roi, à la Constitution et aux lois de l’État.

Art. 105 – Les ministres nomment les employés dépendant d’eux, conformément auxdispositions légales en vigueur.

Art. 106 – Les ministères sont créés par la loi.

Art. 107 – Les ministres entrent librement au Parlement; ils doivent être entendus toutes lesfois qu’ils demandent la parole; mais ils n’y votent que s’ils sont députés.

Art. 108 – L’ordre du roi ne peut exempter les ministres de leur responsabilité.

Art. 109 – Le cabinet est solidairement responsable envers le roi et le Parlement desquestions relatives à la politique générale de l’État, et chaque ministre individuellement desactes de sa compétence.

Art. 110 – Les ministres ne peuvent être mis en accusation pour des délits prévus dans laloi spéciale après quatre ans comptés depuis leur sortie de charge.

Art. 111 – Les ministres sont considérés comme déchus de leur charge dès lors qu’estintervenue la décision de les déférer au Tribunal de l’État (Tribunal suprême).

Art. 112 – Le cabinet doit, dans la semaine qui suit sa constitution, se présenter devant leParlement, afin d’en obtenir un vote de confiance.

Si le Parlement n’est pas réuni, le vote de confiance doit être obtenu dans la plusprochaine séance.

Pour la première fois le vote de confiance émanera de l’Assemblée constituante.

Art. 113 – Le cabinet qui n’obtient pas la confiance du Parlement doit présenter sadémission au roi.

Art. 114 – Au cas où le président du conseil présente sa démission, et de même lorsqueson mandat vient à lui être retiré, le cabinet présidé par lui est tenu de démissionner.

Art. 115 – Les ministres jouissent de l’immunité parlementaire.

Art. 116 – Le cabinet peut retirer les projets qu’il a lui-même présentés tant qu’ils n’ont pasencore été définitivement votés par le Parlement.

33/45

Art. 117 – Les projets de loi proposés par le pouvoir exécutif doivent être présentés aulégislatif par l’intermédiaire de la présidence du conseil, après avoir été approuvés par leconseil des ministres.

Chapitre III

Section A

LES TRIBUNAUX

Art. 118 – L’organisation, les droits et la compétence des tribunaux seront établis par la loi.

Les juges, de qui émanent les sentences, sont indépendants et doivent être guidésuniquement par la loi et leur conscience; nul ne peut intervenir et influencer l’émissiond’une sentence judiciaire.

Art. 119 – Les décisions des tribunaux ne peuvent être modifiées, ni leur exécutioncontrariée ou suspendue, par aucun autre pouvoir, législatif ou exécutif, hormis lescirconstances et les modes prévus au présent Statut.

Art. 120 – Les juges et procureurs de l’État sont inamovibles dans les conditions établiespar la loi organique; les recours éventuels contre les juges ou le procureur de l’État, et lesmodalités de leur nomination et transfert, de la destitution, de l’avancement, de ladégradation, de la suspension et de la mise à la retraite, ainsi que la fixation de leurstraitements et rémunérations, feront l’objet de la loi organique du ministère de la justice.

Cette disposition sera mise à exécution un an après l’entrée en vigueur du présent Statut.

Art. 121 – Il est sévèrement défendu aux juges d’assumer, en plus des droits et des devoirsétablis par la loi, aucun autre emploi ni aucune fonction publique ou privée.

Art. 122 – Toute personne a la faculté de défendre ses propres droits de la manière admisepar la loi.

Art. 123 – Les débats judiciaires ont lieu publiquement, à l’exception des cas ou la loiestime opportun, à raison de quelque circonstance spéciale, d’ordonner le huis-clos dansl’intérêt de l’ordre public et de la paix générale.

Art. 124 – Les juges délibèrent au scrutin secret; toutefois la sentence résultant de cettedélibération doit être prononcée publiquement selon la loi.

Art. 125 – Les sentences des tribunaux doivent être motivées d’après la loi et portermention des articles de loi sur lesquels elles sont basées.

Art. 126 – Il ne peut, en aucune manière, être établi des tribunaux extraordinaires.Néanmoins, pour des crimes politiques, quand la nécessité s’en fait sentir, une juridictionspéciale peut être instituée par une loi particulière et pour un temps déterminé.

Art. 127 – Nul tribunal ne peut refuser l’examen de questions qui sont de sa compétence etde son office.

34/45

Lorsqu’un tribunal estime une question étrangère à sa propre compétence et à son propredevoir, il en doit écarter l’examen par une sentence régulière.

Art. 128 – Le jugement d’un individu accusé par-devant les tribunaux pour un délitcomportant privation de la liberté individuelle durant plus de trois années au maximum nepeut avoir lieu sans l’assistance d’un avocat défenseur choisi par l’inculpé lui-même. Dansle cas où l’inculpé ne se choisit pas un défenseur, celui-ci est désigné par le tribunal sur lefondement de la loi. L’interrogatoire de l’accusé, en pareille circonstance, chez les jugesd’instruction peut être fait en présence de l’avocat défenseur choisi par ledit accusé.

Art. 129 – Tous les juges et les procureurs de l’État, choisis et préposés sur le fondementde la loi spéciale, doivent être nommés par décret royal.

Art. 130 – L’Albanie a une cour d’appel (ou de cassation) dite «Diktim », laquelle se diviseen sections d’après les bases de la loi spéciale. La juridiction centrale du «Diktim» a sonsiège dans la capitale.

Art. 131 – Une loi spéciale fixera le statut disciplinaire des juges et procureurs.

Art. 132 – Les présidents, les membres et les juges assistants du «Diktim», ainsi que leprocureur général de l’État, seront, pour leurs faits de service, et pour les délits commisdurant le service, jugés par le Haut-Tribunal de l’État (Tribunal suprême).

Art. 133 – Les juges, à l’exception de ceux du «Diktim» et des procureurs de l’État, seront,pour les faits relevant de leurs fonctions et aussi pour les délits commis durant le service,jugés par le «Diktim» conformément a la loi, après qu’auront été remplies les formalités demise en jugement sur la base de la loi spéciale.

Art. 134 – La sentence déférant au tribunal les juges et les procureurs de l’État emporte,par elle-même, la suspension de leurs fonctions.

Section B

LE HAUT-TRIBUNAL DE L’ÉTAT

Art. 135 – Pour juger les ministres, les présidents, les juges et les membres assistants du«Diktim», du Conseil d’État, de la Cour des comptes, ainsi que le procureur général(procureur en chef) de l’État, à raison de leurs faits de service et aussi des délits commisdurant leur service, est formé le Haut-Tribunal de l’État.

Art. 136 – Le Haut-Tribunal de l’État est, en cas de besoin, constitué par décret royal.

Art. 137 – Le Haut-Tribunal de l’État est composé du président de la section pénale du«Diktim», comme président, de quatre membres du «Diktim» et de quatre membres duConseil d’État, désignés au sort parmi ses membres en séance spéciale.

Art. 138 – Les fonctions de procureur seront remplies par le procureur général de l’État.

Art. 139 – Les sentences de ce tribunal doivent être rendues aux deux tiers des voix et sontirrévocables.

Art. 140 – Le Haut-Tribunal juge et prononce selon les lois en vigueur de l’État.35/45

TITRE III

LES FINANCES DE L’ÉTAT

Chapitre premier

LES FINANCES

Art. 141 – L’impôt est une contribution du peuple aux dépenses générales de l’État.

Art. 142 – Aucun impôt, de quelque espèce qu’il soit, ne peut être appliqué ou perçu si cen’est en vertu de la loi.

Toutefois, lorsqu’est établi un impôt ou que sont augmentés les droits de douane, laperception en est faîte à partir du jour où a été présenté au Parlement, sous pli fermé, leprojet de loi y relatif, lequel doit être voté dans un délai de quinzaine. Lorsque les droits dedouane sont abaissés, la loi décidant cette diminution entre en vigueur deux mois après sapublication.

Art. 143 – La loi ne peut créer d’impôts qu’au profit de l’État, de la préfecture, descommunes, municipes et établissements publics.

Les impôts au profit de la préfecture et des communes sont créés après q’a été obtenu leconsentement des conseils locaux.

Art. 144 – Il ne peut être créé de privilèges sur les impôts. Aucune exemption, modificationou abrogation d’impôts ne peut résulter que d’une loi.

Il ne peut être créé de monopole si ce n’est par une loi et uniquement en faveur de l’État etdes municipes.

Art. 145 – Nul fonds de pensions ou gratifications ne peut être mis à la charge de l’État quepar une loi.

Art. 146 – Le pouvoir exécutif, au cours du mois de janvier de chaque année, présente auParlement le budget de prévisions, lequel est voté chapitre par chapitre, deux fois en deuxjours successifs; dans ce budget doivent être inscrites toutes les recettes et dépenses del’État, ensemble les lois sur lesquelles sont basées les recettes.

Le ministre des finances est tenu, de la fin de l’année financière au mois d’août, de rendrecompte du budget de l’année précédente à la Cour des comptes, laquelle, après l’avoirexaminé, présente au Parlement, en novembre, son rapport y relatif, avec toutes lesobservations nécessaires. Toujours dans le même laps de temps, le budget expiré, aprèsavoir été ainsi examiné, ensemble le rapport de la Cour des comptes, est communiqué à laprésidence du conseil des ministres, qui le présente au Parlement à fin d’approbation.

Le budget examiné est généralement voté en une seule fois.

Art. 147 – Dans le cas où le budget de prévisions n’a pu être voté avant le 31 mars, lepouvoir exécutif est autorisé à mettre en œuvre le budget de l’année précédente tant quen’aura pas eu lieu le vote du budget présenté.

36/45

Art. 148 – Quand un crédit prévu au budget ne suffit pas au service auquel il est assigné,ou bien lorsque se manifeste la nécessité d’une dépense pour des services non prévus aubudget, le pouvoir exécutif, au moyen d’un projet de loi, sollicite du Parlementl’augmentation ou l’octroi des crédits; il est tenu d’indiquer les moyens de faire face à cesdépenses.

Art. 149 – Aucun emprunt ne peut être contracté pour l’utilité de l’État hors une loi quil’autorise.

Art. 150 – Les richesses immobilières de l’État ne peuvent être aliénées, ni mises en fermepour plus de vingt ans, sans l’approbation du Parlement.

Art. 151 – Les richesses minières sont divisées en deux catégories: mines et carrières; lespremières sont propriété de l’État, et les secondes des possesseurs de la surface du sol.Leur exploitation se fait conformément aux règles de la loi spéciale.

Art. 152 – Les eaux et les sources minérales feront l’objet d’une loi spéciale les droitsacquis à leur sujet sont respectés.

Chapitre II

LA COUR DES COMPTES

Art. 153 – Les finances de l’État sont contrôlées par la Cour des comptes, laquelle estindépendante dans l’exercice de ses fonctions.

Art. 154 – La Cour des comptes est composée d’un président et de deux membres; sonorganisation, le mode d’exercice de sa compétence et la qualité de ses membres serontétablis par une loi spéciale.

Art. 155 – Le contrôle préventif et celui de l’exécution de toutes les recettes et dépenses del’État sont exercés par la Cour des comptes.

Chaque année, la Cour des comptes présente au Parlement un rapport général contenantles comptes de l’exercice écoulé et notant les irrégularités qui ont pu être commises par lesdiverses administrations de l’État dans l’exécution du budget.

Art. 156 – La Cour des comptes, tous les trois mois, au moyen d’un rapport particulier,expose au roi la situation financière de l’État, par l’intermédiaire de la présidence duconseil des ministres.

Art. 157 – Le président et les membres de cette Cour sont désignés par le roi entre deuxcandidats choisis par une commission spéciale composée du président du conseil, duprésident da la Chambre et du ministre des finances. Les autres fonctionnaires de la Coursont nommés conformément à la loi.

Art. 158 – Le président et les membres de la Cour des comptes, pour leurs faits de serviceet aussi pour des délits commis dans l’exercice de leurs fonctions, sont accusés et déférésau Haut-Tribunal sur délibération du Parlement.

37/45

Art. 159 – Les membres de la Cour des comptes, avant d’entrer en fonctions, prêtent leserment nécessaire devant le roi. Ils sont nommés pour une période de sept années,laquelle commence, pour chaque membre, à la date du décret; leur inamovibilité durantcette période est garantie, étant exceptés les cas prévus par la loi des pensions et ceux oùest discutée par le Parlement leur suspension ou leur délation au Haut-Tribunal.

TITRE IV

LE CONSEIL D’ÉTAT

Art. 160 – Pour l’accomplissement des tâches instituées par ce Statut ou par des loisspéciales sera formé un Conseil d’État.

Art. 161 – Le Conseil d’État est composé de dix membres et de deux membres suppléants.

Art. 162 – Les membres et les suppléants de ce Conseil seront désignés par le roi, entredeux candidats choisis d’abord par la commission spéciale composée du président duconseil des ministres, du président de la Chambre et du ministre de la justice. Les autresmembres seront nommés sur la base de la loi.

Art. 163 – Le président du Conseil d’État sera désigné par le roi entre les membres de ceConseil. Pareillement le président de ce Conseil peut être dispensé de sa charge deprésident directement par le roi.

Art. 164 – Le mode d’exercice des fonctions du Conseil d’État sera déterminé par une loispéciale.

Art. 165 – Le président, les membres et les suppléants du Conseil d’État, pour leurs faitsde service et pour les délits commis dans l’exercice de leurs fonctions sont mis enaccusation et déférés au Haut-Tribunal sur délibération du Parlement.

Art. 166 – Les membres et les suppléants de ce Conseil sont nommés pour sept années;cette période court de la date du décret de nomination. Ils prêtent serment devant le roiavant d’entrer en fonctions. Leur inamovibilité durant cette période est garantie, étantexceptés les cas prévus par la loi des pensions et ceux où est discutée par le Parlementleur suspension ou leur délation au Haut-Tribunal.

Art. 167 – Les membres et les suppléants du Conseil d’État, outre les qualités requises parla loi, doivent être munis de diplômes universitaires, d’une culture distinguée, éprouvés etcapables.

Art. 168 – L’office du Conseil d’État est a) de préparer les Codes; - b) de préparer etd’examiner tous projets de loi et règlements qui lui sont soumis; - c) de faire examen etdonner avis au sujet des conventions et des concessions; - d) d’exécuter les tâches dont ilest chargé par la loi spéciale ou les diverses lois de l’État.

TITRE V

LES FORCES DE DÉFENSE NATIONALE

38/45

Art. 169 – Les forces armées de l’État, sous l’autorité absolue du pouvoir exécutif, ont pourdevoir la défense de l’honneur, de l’indépendance et de l’intégrité territoriale de la patrie, etcelle des hauts intérêts matériels et moraux de l’État.

Art. 170 – Les forces armées sont: a) l’armée nationale (composée de toutes les forcesterrestres, maritimes et aériennes); - b) la gendarmerie.

Section A

L’ARMÉE NATIONALE

Art. 174 – Le service militaire est obligatoire pour tous les sujets albanais, sauf lesexemptions établies par la loi.

Art. 172 – L’organisation des divers éléments de l’armée est réglée par la loi; toutefois lemode de leur emploi et la formation des unités s’effectuent selon l’ordre du souverain.

Art. 173 – Les effectifs de la force armée sont déterminés annuellement dans le budget.

Art. 174 – L’intendance de la force armée est dirigée et réglée par des commandantsgénéraux. Les commandants en question sont autorisés à disposer de leurs budgets, maistoujours sous le contrôle du ministère des finances.

Art. 175 – Les tribunaux militaires, dans les affaires pénales, agissent selon les lois et laprocédure spéciales. Les règlements relatifs à la discipline militaire et aux peinesdisciplinaires sont mis en vigueur par édit royal.

Art. 176 – Toutes les forces armées de l’État forment un corps et sont sous lecommandement et les ordres absolus du roi.

Art. 177 – Le roi peut, en temps de guerre, confier à un officier d’un haut grade lecommandement effectif des opérations. Quand le roi assume lui-même le commandementgénéral effectif, il est directement responsable devant la nation pour tout ce qui concernel’exécution des opérations.

Art. 178 – Le roi appelle au service les recrues et, dans les circonstances établies par la loicomme dans les circonstances extraordinaires, les réservistes; lui seul règle et ordonne lemode de division des forces, lesquelles ne peuvent être changées sans son ordrecommuniqué par l’intermédiaire du commandant de la défense nationale.

Art. 179 – Le roi, en qualité de commandant général des forces armées, impartit, sansintermédiaire, les ordres au commandant de la défense nationale.

Art. 180 – Le commandant de la défense nationale est responsable de ses actions illégalesdevant la loi.

Il est représenté devant le pouvoir législatif par le président du conseil des ministres.

Art. 181 – Toutes les troupes sont obligées d’obéir aux ordres du roi; cette obligation estrappelée dans le serment qu’elles prêtent devant le drapeau national.

39/45

Art. 182 – La nomination des officiers, celle du commandant de compagnie en tête, esteffectuée par le roi. Ces officiers attestent à nouveau leur fidélité et leur obéissance au roi,en prêtant serment devant le drapeau national.

Art. 183 – Le grade militaire est conféré et retiré, sur la base des lois en vigueur, par décretroyal.

Les pensions militaires seront réglées par la loi.

Art. 184 – Le commandant de la défense nationale et le chef de l’état-major sont lesconseillers naturels du roi dans les questions militaires, qu’il décide seul.

Le roi, dans des circonstances importantes, peut former aussi un conseil militaire.

Art. 185 – Les étrangers ne peuvent être employés au service de l’armée qu’en qualitéd’organisateurs, et ce par contrats qui ne peuvent être conclus pour une période supérieureà cinq années.

Art. 186 – Tout délit commis par des civils, ensemble des militaires, en temps de paix estjugé par les tribunaux de guerre et en temps de guerre par des tribunaux militaires.

Art. 187 – Aucune force armée étrangère ne peut pénétrer sur le territoire albanais, et nulleforce armée albanaise être expédiée hors l’Albanie, que dans des cas délibérés par leParlement.

Art. 188 – Les membres actifs des forces armées jouissent de tous les droits civils sauf lesexceptions établie par la loi.

Section B

LA GENDARMERIE

Art. 189 – L’organisation et l’importance numérique de la gendarmerie seront établies pardes lois spéciales.

Art. 190 – La gendarmerie de l’État, du point de vue militaire, sera rattachée aucommandant suprême, selon des modes établis en conformité des dispositions de lasection A du présent titre; du point de vue de sa mission, elle dépend du ministre del’intérieur, et elle fonctionne selon les dispositions légales en vigueur.

TITRE VI

LES DROITS DES CITOYENS

Art. 191 – Tout Albanais naît et vit indépendant.

En Albanie est prohibé le commerce des personnes; quiconque a été acheté ou est esclavedevient libre en mettant le pied sur le territoire albanais.

Art. 192 – La liberté est un droit naturel de chacun; elle trouve sa limite dans la libertéd’autrui. Ces limites ne peuvent être établies que par les lois.

Art. 193 – La liberté personnelle est garantie. Nul ne peut être cité en justice, arrêté ou40/45

emprisonné que dans les circonstances prévues et en la forme établie par la loi.

Art. 194 – Tous les sujets sont égaux devant la loi, et sans exception sont obligés aurespect des lois.

Art. 195 – Tous les sujets jouissent également des droits politiques et civils, et peuventaccéder à tous les emplois civils et militaires; sauf les exceptions établies par la loi.

Art. 196 – Le domicile est inviolable. L’entrée par force dans le domicile ne peut avoir lieu,sauf dans les cas ordonnés par la loi.

Art. 197 – La liberté de la parole et celle de la presse sont garanties. La censure ne peutêtre appliquée qu’en temps de guerre, de mobilisation et lors des autres circonstancesextraordinaires prévues par la loi.

Les conditions sur le règlement de la presse, la confiscation des imprimés et lesprocédures légales touchant les délits de presse seront établies par la loi.

Seuls les sujets albanais pourront publier des journaux en Albanie.

Art. 198 – Le droit de propriété, de quelque nature de propriété qu’il s’agisse, est inviolable;nul ne peut être exproprié de sa propriété, si la nécessité et l’utilité publique del’expropriation n’ont été régulièrement établies et si une juste indemnité n’a été payée,selon la loi spéciale.

Art. 199 – Le droit d’association et le droit de réunion pacifique et sans armes sont garantisen conformité des lois.

Les associations ne peuvent être dissoutes pour contraventions aux lois que par décisiondu tribunal.

Aux réunions publiques ne peuvent assister les organes de la police.

Les réunions qui se tiennent en plein air, quand elles risquent de troubler la tranquillitépublique, peuvent être interdites.

Art. 200 – Les sujets albanais, dans la limite des lois, ont le droit de se constituer ensociété; l’usage de ce droit n’est soumis à aucune mesure préventive.

Art. 201 – Le secret de la correspondance postale, télégraphique et téléphonique estinviolable, sauf dans le cas de guerre, de mobilisation, de révolution et d’instruction ausujet de graves délits.

La loi y relative définit la responsabilité de ceux qui violent le secret de la correspondancepostale, télégraphique et téléphonique.

Art. 202 – La liberté de circulation ne peut être gênée en aucune manière, sauf dans lescas légalement prévus.

Art. 203 – La liberté de pensée et celle de conscience sont garanties. La manifestation dela pensée sous toutes ses formes doit être conforme à la loi.

41/45

Art. 204 – Seuls les sujets albanais ont accès aux emplois de l’État; les étrangers nepeuvent entrer en service qu’en qualité de spécialistes par voie de contrats, lesquels nepeuvent être stipulés pour plus de cinq ans.

Art. 205 – Toute forme de torture corporelle est absolument interdite.

Art. 206 – L’instruction élémentaire est obligatoire pour tous les sujets albanais et distribuéegratuitement dans les écoles de l’État.

Art. 207 – En se conformant aux lois, aux principes et aux programmes approuvés par l’Étatpour ses propres écoles, et sauf le contrôle effectif du gouvernement, les sujets albanaispeuvent fonder des écoles privées.

Les étrangers, en se conformant aux lois, peuvent être autorisés à fonder des écolestechniques et d’agriculture seulement, avec programme théorique et pratique.

Pareillement peuvent être instituées par des communautés religieuses albanaises desécoles religieuses avec la permission du ministre compétent et en conformité avec les lois;le nombre des écoles religieuses de toute communauté, de même que celui des élèves deces écoles, sera fixé par le ministre compétent après délibération du conseil des ministres.

Art. 208 – La confiscation est prohibée et ne peut être pratiquée que sur la base des loisrelatives aux sentences judiciaires.

Art. 209 – La prise de biens par voie d’autorité (angharia) est interdite. L’État, en temps deguerre, a le droit de réquisition et, au moyen d’une loi spéciale, celui de contracter desemprunts intérieurs forcés.

Art. 210 – Nul sujet ne peut être expulsé du territoire de l’État.

Nul ne peut être interné dans l’État, ni obligé à désigner un lieu d’habitation forcée, saufdans les circonstances prévues par la loi.

Art. 211 – L’extradition des sujets est absolument prohibée.

Art. 212 – Chaque citoyen, et plusieurs ensemble, et aussi les personnes morales, ont ledroit de recourir (di rivolgersi) verbalement ou par écrit aux autorités compétentes et auParlement au sujet de leurs droits privés et publics.

Les autorités sont obligées de répondre par écrit et au plus tôt aux demandes relatives auxdroits privés.

Art. 213 – Nul ne peut être cité en justice, ni jugé à un autre tribunal que celui ayantcompétence d’après la loi.

TITRE VII

DISPOSITIONS DIVERSES

Art. 214 – Un sujet albanais ne peut être en même temps sujet d’un État étranger.

42/45

La nationalité albanaise s’acquiert, se conserve et se perd selon les dispositions établiesdans le Code civil.

Art. 215 – Tous les étrangers résidant en Albanie jouissent de la protection accordée auxpersonnes et aux biens, sauf les exceptions établies par la loi. Les étrangers n’ontd’aucune façon le droit de propriété rurale en Albanie, à quelque titre que ce soit;pareillement ils n’ont pas le droit de propriété immobilière dans les localités voisines desfrontières de l’État ou sur les rivages de la mer tels qu’ils sont déterminés par décret royal.Cette disposition ne préjudicie pas aux droits acquis.

Les étrangers ont seulement le droit d’aliéner les terrains en question et celui d’êtrepropriétaires des immeubles ruraux nécessaires à l’installation des mines et àl’aménagement des communications.

Art. 216 – Aucune organisation d’État ne peut être effectuée ni modifiée que par la loi.

Aucun emploi ne peut être créé que par une loi.

Les circonscriptions administratives, judiciaires, militaires et de tout autre ordre, de mêmeque le changement de leur chef-lieu, sont fixées uniquement par la loi.

Art. 217 – Aucune condamnation ne peut être prononcée ni exécutée que d’après la loi.

Art. 218 – Les lois ne peuvent avoir une vertu rétroactive, sauf pour commuer lescondamnations pénales.

Art. 219 – L’État reconnaît les personnes morales créées selon la loi.

Art. 220 – Le statut, les droits, les obligations, les traitements, les pensions, lesgratifications, les modalités de la nomination, de la destitution, de l’avancement, de ladégradation et de la délation à la justice pour faits de service des employés seront établispar des lois spéciales.

Art. 221 – L’agent en disponibilité demeure dans les cadres des diverses branches del’administration, lorsque cette possibilité est prévue dans la loi budgétaire.

Art. 222 – La terre domaniale est propriété de l’État, et ses produits sont mis à profit selonles dispositions du Code civil.

Jusqu’à l’entrée en vigueur du Code civil s’appliquent à la terre les dispositions légalesactuellement observées.

Art. 223 – La présente Constitution ne peut être suspendue, ni totalement ni partiellement.

Aucune loi ni aucun règlement ne peut intervenir en contradiction avec la lettre et l’esprit dela présente Constitution.

TITRE VIII

LA RÉVISION DE LA CONSTITUTION

43/45

Art. 224 – Les propositions aux fins d’interprétation authentique, de modification, d’additionou de révision (générale ou partielle) ne peuvent émaner que du roi ou du Parlement.

Pareilles propositions, hormis celle de révision général, doivent indiquer explicitement tousles points de la Constitution dont est demandée l’interprétation, la modification, l’addition oula révision partielle. Toutefois ne peut être demandée ou acceptée la révision des articles1 , 2, 6, 50, 51, 52, 70 de la présente Constitution.

Art. 225 – Les propositions énumérées à l’article 224, lorsqu’elles émanent du Parlement,doivent être signées par un tiers au moins des membres composant la Chambre.

Art. 226 – Les propositions dont il est question à l’article 224 doivent, en règle, être votéesaux deux tiers des voix de l’assemblée; toutefois le second vote doit être émis aux troisquarts des membres composant le Parlement.

Art. 227 – Lorsque, sous réserve des articles 1 , 2, 6, 50, 51, 52, 70, une proposition a étéfaite touchant la nécessité d’une révision générale de la Constitution ou la modification desdispositions des articles 8 et 53 et a été, en règle, approuvée par les trois quarts desmembres composant la Chambre, le Parlement est de plein droit dissous; et de nouvellesélections doivent avoir lieu selon l’article 3 du présent Statut pour la constitution d’uneassemblée de révision qui sera composée d’un nombre de membres double de celui duParlement dissous. L’assemblée de révision se réunit dix jours après l’achèvement desélections et discute seulement des articles admis en principe par le Parlement dissous. A lafin de sa tâche l’assemblée se dissout automatiquement, et il est procédé aux électionspour le Parlement.

Art. 228 – Les interprétations authentiques, les modifications, les additions votées par leParlement selon l’article 226 entrent en vigueur après avoir été sanctionnées par le roi.

Au cas où elles ne sont pas approuvées dans les quinze jours de leur présentation, le roiles renvoie au Parlement, en indiquant ses raisons; le Parlement met à nouveau laquestion en discussion et, s’il persiste dans sa première délibération, il est tenu pourdissous de plein droit. La délibération du nouveau Parlement est définitive et doit êtrepromulguée par le roi.

Art. 229 – Les délibérations de l’assemblée de révision sont irrévocables, et doivent êtrepromulguées par le roi dans les quinze jours de la présentation qui lui en est faite.

TITRE IX

DISPOSITIONS TRANSITOIRES

Art. 230 – L’Assemblée constituante, après le vote définitif de la présente Constitution,continuera d’exister au titre de Parlement jusqu’au terme de la période de quatre annéescommencée le 16 août 1928.

Art. 231 – Dans les lois et règlements de l’État seront substituées, toutes les fois qu’elles yseront employées, à l’expression «République» celle de «Royaume», et à celle de«président de la République» celle de «roi».

er

er

44/45

TITRE X

DISPOSITIONS FINALES

Art. 232 – Sont abrogées les dispositions légales contraires à celles de la présenteConstitution.

Art. 233 – Demeurent abrogées toutes les dispositions de la précédente Constitution[supra, t. 1, p. 39 sv.].

Art. 234 – La présente Constitution entrera en vigueur le jour de sa publication.

Traduction d’après la version publiée dans le Bollettino parlamentare, Rome, t. III,avril1929, p. 983 sv. F.-R. e P. Dareste, Les Constitutions modernes; Europe III, Recueil Sirey,Paris 1931

© GC

45/45