statistik-amikom

8/17/2019 statistik-amikom

1/65

STATISTIKA

Oleh :

Drs. Supriyanto, MM

STMIK “AMIKOM” YOGYAKARTA


2/65

LITRAT!R :

1. Statistics for Management and Economics(Mendenhall, Reinmuth, Beaver, PSW-Kent

Pulishing !o., Boston, 1"#"$

%. Statisti& 'es&ritif (Samsuar Saleh, )PP *

+MP KP, oga&arta, 1""/$

0. Metode Statisti&a (Sudana, 2arsito, Bandung$.

3. Statisti&a E&onomi 4 (+R. Karseno, Karuni&a *

Penerit Modul )2, 5a&arta, 1"#6$.

7. Statisti&a )ntu& E&onomi dan Bisnis (Bamang Kustituanto, BP8E, oga&arta, 1""3$.

6. Statisti& E&onomi dan Bisnis Plus (M! Marati,

)PP * +MP KP, oga&arta, %//1$.


3/65

MATRI :

". #en$ertian %an Konsep&'onsep DasarStatisti'

(. Distri)usi *re'uensi %an Gra+i'nya

. !'uran Ge-ala pusat %an Dispersi. #ro)a)ilitas %an Distri)usi #ro)a)ilitas

/. !-i 0ipotesis

1. An$'a In%e's2. Analisis Korelasi %an Re$resi

3. Analisis Runtut 4a'tu 5Ti6e SeriesAnalysis7.


4/65

#8DA0!L!A8 :Konsep9#en$ertian9De+inisi :

". *a'ta, Data %an In+or6asi: *a'ta :

#heno6ena atau $e-ala atau 'e-a%ian yan$ %apat %i-a%i'an se)a$ai

o)ye' pen$a6atan statisti'

Data :

Ku6pulan %ari +a'ta atau +a'ta yan$ ter%o'u6entasi In+or6asi :

Data yan$ su%ah %iolah

(. #opulasi, Sa6pel, Sensus %an Sa6plin$ : #opulasi :

Ku6pulan o)ye' pen$a6atan statisti' yan$ 6e6punyai iri atau'ara'teristi' tertentu. Kara'teristi' tertentu sen$a-a %iipta'an olehpeneliti se)a$ai )atas ruan$ lin$'up populasi.


5/65

lanutanDilihat %ari -u6lah an$$otanya 587, populasi %apat%i)e%a'an 6en-a%i Poulasi Berhingga %an Poulasi 2a& Berhingga.

Sa6pel :

;a$ian %ari populasi yan$ 6e


6/65

lanutan Statisti& 'es&ritif:'edu&tif :

Statisti' yan$ hanya 6en$$a6)ar'an o)ye' yan$

%ia6ati, tanpa 6enari' 'esi6pulan 'e o)ye'9hal yan$le)ih luas.

Statisti& 4nferensial: 4ndu&tif :

Statisti' yan$ selain 6en$$a6)ar'an o)ye' yan$%ia6ati -u$a 6eno)a 6enari' 'esi6pulan 'e o)ye'9halyan$ le)ih luas 5Misal: 6en$a6ati sa6pel 6eno)a6enari' 'esi6pulan untu' populasi7.

. Statisti' #ara6etri' %an 8on #ara6etri'

Statisti& Parametri& %ala6 u-i&u-inya )utuh asu6si

populasi )er%istri)usi nor6al 5oo' untu' populasi

)esar9nor6al7, se%an$'an statisti& non arametri& tanpaasu6si apapun 5oo' untu' populasi 'eil7

/. Data : 5"7 Data Kuantitati+ 5%inyata'an %ala6 s'ala nu6eri'7,

6aa6nya 'ata 4nterval %an 'ata Rasio9#er)an%in$an


7/65

lanutan 5(7 Data Kualitati+ 5%inyata'an %ala6 u'uran 'ate$ori

atau atri)ut9sesuatu yan$ 6ene6pel %i o)ye'7,

6aa6nya 'ata ominal 'alau isinya 'elo6po' 'ate$oriyan$ setara %an 'ata ;rdinal , 'alau 'ate$orinya a%a

tin$'atan atau urutan atau ran$'in$.

5"7 Data O)ser>asi, %ata yan$ %iperoleh %en$an

6en$u'ur96en$a6ati seara lan$sun$ (uncontrol$ 5(7 Data 'speri6en, %ata yan$ %iperoleh %en$an ara

6ela'u'an e'speri6en atau pero)aan 5controlale9

%apat %i'en%ali'an9 a%a >aria)el yan$ %apat

%i'en%ali'an7.

5"7 Data #ri6er, %ia6)il lan$sun$ oleh peneliti %ari

su6)ernya9 'e o)ye' lan$sun$.

5(7 Data Se'un%er, %iperoleh %ari su6)er ti%a' lan$sun$,

6isal laporan9 ter)itan, -urnal, ;#S %an lainnya.


8/65

lanutan 5"7 'ata 'is&rit , %ata yan$ %iperoleh %ari hasil proses

6e6)ilan$ atau 6en$hitun$.

?iri&iri %ata %is'rit yaitu %iperoleh %ari: 5a7 hasil proses

6e6)ilan$ atau 6en$hitun$, 5)7 nilainya )ulat %an 57

6u%ah %itentu'an seara pasti.

5(7 'ata Kontinu, %ata yan$ %iperoleh %ari hasil proses6en$u'ur.

Data 'ontinu irinya antara lain : 5a7 nilainya peahan,

5)7 su'ar %i'etahui seara pasti, %an 57 )iasanya palin$

6u%ah %isa-i'an %ala6 )entu' ran$e9 inter>al.


9/65

DISTRI;!SI *RK!8SI DA8

GRA*IK8YA

". #en$ertian :Susunan %ata 6enurut 'elas&'elas inter>al tertentuatau penya-ian %ata 6enurut 'ate$ori&'ate$ori atauperisti


10/65

lanutan. Konsep&'onsep )er'aitan %en$an D* :

5"7 !lass 69


11/65

lanutanKeteran$an %ari ontoh %i atas :

Lo


12/65

M8Y!S!8

DISTRI;!SI *RK!8SI

". Tentu'an Ran$e :

Ran$e C Data Ter)esar E Data Ter'eil

(. Tentu'an ;anya'nya Kelas :

#rinsip, -u6lah 'elas -an$an terlalu )anya', tetapi -u$a -an$an terlalu se%i'it.

;isa 6e6a'ai +turan S2)R=ES :

;anya'nya atau =u6lah Kelas C " , lo$ n

%i6ana n C )anya'nya %ata

. #an-an$ Kelas 5? C#7 C Ran$e9;anya'nya Kelas

. #ilih !-un$ 'elas inter>al perta6a 5Ctepi 'elas )a


13/65

lanutanKonsep&'onsep Lain )er'aitan %en$an D*:

". 0isto$ra6 5Dia$ra6 ;atan$, untu' 6en$$a6)ar'an6en$$una'an )atas&)atas 'elas a$ar )atan$ yan$satu %en$an )atan$ yan$ lain )erhi6pit7

(. #oli$on 5Dia$ra6 Garis atau Garis yan$6en$hu)un$'an titi'&titi' puna' )atan$ %ala6

histo$ra6, untu' 6en$$a6)ar'an 6en$$una'annilai ten$ah 'elas7

. Distri)usi *re'uensi Relati+ 5Distri)usi *re'uensi%ala6 prosen7

. Distri)usi *re'uensi Ku6ulati+ 5D* KeseluruhanC

total75"7 D* Ku6ulati+ Kuran$ Dari 5D* Ku6 F 7 :

5(7 D* Ku6ulati+ Le)ih Dari 5D* Ku6 7 :


14/65

lanutan?ontoh :

Data Mentah pengamatan tinggi badan 40 anakusia 12 – 15 tahun dalam entimete! "#m$ %

120 125 11& 1'3 1'9

136 12& 169 141 1531'0 144 150 14& 139

13& 164 140 152 166

130 141 152 143 14'142 145 132 14& 135

156 134 153 161 149

160 149 15' 14' 159


15/65

S!S!8A8 DISTRI;!SI *RK!8SI

() *elas +all !ek

.bs

-

/el

*

<

*

>

1 11&-126 3 ',5 3 40

2 12'-135 5 12,5 & 3'

3 136-144 9 22,5 1' 32

4 145-153 12 30 29 23

5 154-162 5 12,5 34 11

6 163-1'1 4 10 3& 6

' 1'2-1&0 2 5 40 2

2otal 3/ 1//


16/65

lanutan 0ISTOGRAM

0

2

4

6

8

10

12

117.5-126.5 126.5-135.5 135.5-144.5 144.5-153.5 153.5-162.5 162.5-171.5 171.5-180.5

East


17/65

lanutan#OLIGO8

0

2

4

6

8

10

12

14

117.5-126.5 126.5-135.5 135.5-144.5 144.5-153.5 153.5-162.5 162.5-171.5 171.5-180.5

East


18/65

lanutan 0ISTOGRAM


19/65

8ILAI S8TRAL DA8

!K!RA8 #8YIM#A8GA8

". !'uran 8ilai #usat : Distri)usi *re'uensi, )er6a'su% 6enye%erhana'an %ata,

na6un %ata )elu6 %apat %iuap'an seara sin$'at yaitudengan satu &alimat .

Statisti', telah 6enye%ia'an >ilai 2unggal? yan$ u'uprepresentati>e untu' 6e


20/65

lanutan Rata&rata 0itun$ 5Arith6eti Mean7 :

Miyu 5 7 C rata&rata populasi

J H )ar 5 H 7 C rata&rata sa6pel

#erhitun$an :

". Data Ti%a' Di'elo6po''an :

J H" H( H . . . . Hn

H C &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

n

(. Data Yan$ Di'elo6po''an :

J ?6i . + i /32

H C &&&&&&&&&&&&&&& C &&&&&&&&&&&&& C "1,2/

+ i @


21/65

lanutan Ta)el #erhitun$an %

8o Kelas ?6i +i ?6i . +i1 11&-126 122 3 366

2 12'-135 131 5 655

3 136-144 140 9 12604 145-153 149 12 1'&&

5 154-162 15& 5 '90

6 163-1'1 16' 4 66&' 1'2-1&0 1'6 2 352

3/ 7#@"


22/65

lanutan Me%ian 5M% C Rata&rata %itin-au %ari

'e%u%u'annya atau #ositional A>era$e7 :

". Data Ti%a' %i'elo6po''an :& !rut'an Data %ari 'eil 'e )esar

& Leta' Me%ian 5'7 : n "

' C &&&&&&&&&&&&

(

Data Genap ' C peahan, Data Gan-il ' C )ulat

& ;esarnya Me%ian

(. Data Kelo6po' :

& Leta' Me%ian 5'7 C n9(

& Kelas %i6ana Me%ian a%a

5"7 M% C ;) ? . S9+6 atau

5(7 M% C ;a & ? . S"

9+6 atau . n & *

57 M% C ;) ? . &&&&&&&&&&&&&&&&

+


23/65

lanutan Keteran$an :

;) C ;atas 'elas )a


24/65

lanutan

8o Kelas *re' *re' Ku6.

1 11& – 126 3 3

2 12' – 135 5 &

3 136 – 144 9 1'

3 137 * 170 1% %"

5 154 – 162 5 34

6 163 – 1'1 4 3&' 1'2 - 1&0 2 40

40


25/65

lanutan#erhitun$an :

Menari Leta' Me%ian ' C @9( C (@

Menari Kelas Me%ian A%a %i 'elas 8o. ;atas ;aal 5? C p7 C

Rumus (1$ (@ & "2

M% C ",/ . &&&&&&&&&&&

"(

C ",/ (,(/ C "1,2/

Rumus (%$ ( & (@

M% C "/,/ E . &&&&&&&&&&&

"(

C "/,/ E 1,2/ C "1,2/


26/65

lanutan

Rumus (0$ . @ & "2

M% C ",/ . &&&&&&&&&&&&&& "(

(@ & "2

C ",/ . &&&&&&&&&&

"( C ",/ (,(/ C "1,2/

Mo%us 5Mo7 :

Data yan$ palin$ serin$ 6unul atau %ata yan$

6e6punyai +re'uensi ter)anya'. Rumus (1$ A

S"

Mo C ;) ? &&&&&&&&&&&&

S" S(


27/65

lanutan Rumus (%$ A

S(

Mo C ;a & ? &&&&&&&&&&&&

S" S(

%i6ana :

S" C Selisih +re'uensi 'elas 6o%us %en$an 'elas

%i%epannya 5'elas se)elu6nya7

S( C Selisih +re'uensi 'elas 6o%us %en$an 'elas

%i)ela'an$nya 5'elas sesu%ahnya7

!ntu' 'asus %i atas 6a'a 'elas 6o%us terleta' %i

'elas no %en$an +re'uensi ter)anya' yaitu "(,

6a'a )atas )a


28/65

lanutan Perhitungan A

12 - 9M) 144,5 9 &&&&&&&&&&&&

2

C ",/ . &&&&& C ",/ (,2 C "2,(

"@

Atau :

2Mo C "/,/ & &&&&&&&&&&& C "/,/ & 1, C "2,(

2


29/65

lanutan (. !'uran ariasi :

#en$ertian :

!'uran yan$ 6enyata'an se)erapa )anya' nilai&

nilai %ata )er)e%a %en$an 8ilai #usatnya.

!'uran penyi6pan$an 6easures o+

%ispersion, u'uran ini 6erupa'an u'uran

pelen$'ap %ari u'uran nilai pusat.

Maa6nya :

5"7 Ran$e 5Data Ter)esar E Data Ter'eil7

5(7 Mean De>iation 5Si6pan$an Rata&rata7

57 Stan%ar% %e>iation 5Stan%ar De>iasi7


30/65

lanutan Ru6us&Ru6us :

5"7 Ran$e C Data Ter)esar E Data Ter'eil

5(7 Mean De>iation 5Si6pan$an Rata&rata C %N7 !ntu' Data Tun$$al :

" J

%N C &&&&&& 5 Hi & H 7

n !ntu' Data 'elo6po' :

" J

%N C &&&&&& 5 ?6i & H 7 . +i

J n

%i6ana : H C H )ar atau H rata&rata

Hi C H hasil a6atan9 o)ser>asi

?6iC 8ilai Ten$ah Kelas

+i C +re'uensi 6asin$&6asin$ 'elas

C 0ar$a Mutla'


31/65

lanutan 57 Stan%ar% De>iasi 5Si6pan$an )a'u C S%N7 S% C S C Stan%ar% De>iasi Sa6pel

P atau tho C Stan%ar% %e>iasi #opulasi

S%( C S( C Stan%ar% De> 'ua%rat C arian

Stan%ar% De>iasi Data Tun$$al :

" J JJJJJJ

S%( C &&&&&& 5 Hi & H 7( S% C >arian

n Stan%ar% De>iasi Data 'elo6po' :

" J

S%( C &&&&&& 5 ?6i & H 7( . +i

J n%i6ana : H C H )ar atau H rata&rata

Hi C H hasil a6atan9 o)ser>asi

?6iC 8ilai Ten$ah Kelas

+i C +re'uensi 6asin$&6asin$ 'elas


32/65

lanutan. !'uran Lain&lain :

#en$ertian :!'uran lain&lain ini 6erupa'an u'uran pelen$'ap

%ari u'uran nilai pusat %an u'uran >ariasi.

Maa6nya :

5"7 !'uran ariasi Relati+ C Ko>a 57

5(7 !'uran Kesi6etrisan9Keon%on$an 5S'


33/65

lanutan?ontoh :

Dari hasil penelitian terha%ap )ola la6pu Dop %an

)ola la6pu #hillips %i'etahui, pro%u' Dop rata&rata6asa pa'ai @@ -a6 %an si6pan$an )a'u @ -a6.!ntu' pro%u' #hillips rata&rata 6asa pa'ai 3@ -a6%en$an si6pan$an )a'u ,/ -a6.

S% @

Dop C &&&&&&&&&&& . "@@Q C &&&&&&&& N "@@Q C "@Q

H )ar @@

S% ,/

#hillipsC &&&&&&&&&& . "@@Q C &&&&&&&& N "@@Q C /Q H )ar 3@

Suatu pro%u' %en$an Ko>a 57 ren%ah, 6a'apro%u' terse)ut le)ih stan%ar% atau le)ih ho6o$in.


34/65

lanutan!'uran Kesi6etrisan9 Keon%on$an 5S' 7

!'uran ini 6en$u'ur 'eon%on$an atau 'e6irin$an

suatu Distri)usi.Distri)usi Si6etris H )ar C M% C Mo

Distri)usi Asi6etris H )ar M% Mo

Kalau Asi6etris, perlu %iu'ur 'eon%on$annya

6isal %en$an Koe+isien S'


35/65

lanutan0asil u'uran 'eon%on$an ini, 'alau :

H )ar Mo S' a'an )ernilai positi+

H )ar F Mo S' a'an )ernilai ne$ati+

!'uran Kerunin$an 5Kurtosis7

Men$u'ur runin$ ti%a'nya suatu %istri)usi

5'ur>a7 : Ru6us"9n . 5 ?6i & 7. . +i

. C &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

P.

%i6ana : C Rata&rata populasi

P C Si6pan$an )a'u populasi

0asil : Distri)usi Lepto'urti' .

Distri)usi Meso'urti' . C

Distri)usi #lati'urti' . F


36/65

lanutan

. !'uran #elen$'ap %ari u'uran leta' :

#en$ertian :

!'uran pelen$'ap ini a%alah u'uran leta' untu' 6elen$'apiu'uran leta' yan$ su%ah a%a 5yaitu 6e%ian7.

Maa6nya :5"7 Kuartil 5Ki7, u'uran yan$ 6e6)a$i %ata 6en-a%i )a$ian

sa6a )esar, sehin$$a a%a K", K( %an K

5(7 Desil 5Di7, u'uran yan$ 6e6)a$i %ata 6en-a%i "@ )a$ian

sa6a )esar, sehin$$a a%a D", D( sa6pai %en$an D

57 #erentil 5#i7, u'uran yan$ 6e6)a$i %ata 6en-a%i "@@

)a$ian sa6a )esar, sehin$$a a%a #", #( sa6pai %en$an

#


37/65

lanutan

?ara Menari Ki, Di %an #i : !ntu' Data Tun$$al9;iasa

Menari Leta' :

Leta' Ki C i5n "79 B %i6ana i C ", ( atau

Lata' Di C i5n "79"@ B %i6ana i C ", ( s9%

Leta' #i C i5n "79"@@B %i6ana i C ", ( s9%

Menari ;esarnya9 8ilai Ki, Di atau #i

!ntu' Data Kelo6po'9 D*Menari Leta' :

Leta' Ki C i.n9 B Di C i.n9"@ B #i C i.n9"@@

Menari ;esarnya9 8ilai :

5 in9 & * 7 5 in9"@ & * 7

Ki C ;) ? . &&&&&&&&&&&&&&&&&& B Di C ;) ? . &&&&&&&&&&&&&&&&&&+ +

5 in9"@@ E * 7

#i C ;) ? . &&&&&&&&&&&&&&&&&&&

+


38/65

#RO;A;ILITAS". #en$ertian :

n"

5"7 &&&&&& , %i6ana : n" C +re'uensi yan$ %iharap'an ter-a%i

n n C +re'uensi yan$ 6un$'in ter-a%i

n"

5(7 &&&&&& N "@@Q , *re'uensi Relati+ %ala6 Q

n57 #roporsi %ala6 -an$'a pan-an$.

(. Maa6 Distri)usi #ro)a)ilitas: 5"7 Distri)usi #ro)a)ilitas Dis'rit

H C )erupa >aria)el %is'rit

#ro) H C #r 5H7 C #ro)a)ilitas %ari H

5(7 Distri)usi #ro)a)ilitas Kontinu

H C )erupa >aria)el 'ontinu 5antara a s9% )7

#ro) H C #r 5H7 C Luas %aerah yan$ %i)atasi oleh 'ur>e

+5H7 %en$an su6)u H, )isa %iari %en$an I8TGRAL


39/65

lanutan

. Distri)usi #ro)a)ilitas Lain :

5"7 Distri)usi ;ino6ial5(7 Distri)usi 8or6al !6u6 5Gauss7

57 Distri)usi 8or6al Stan%ar% 58or6al ;a'u atau

Distri)usi 7

57 Distri)usi Stu%ent 5Distri)usi t7

5/7 Distri)usi #roporsi


40/65


41/65

lanutan

. Tipe Ke'eliruan9Kesalahan %ala6 !-i

0ipotesis :

5"7 Ke'eliruan Tipe I 5 7, 6enola' hipotesis yan$ seharusnya

%iteri6a 50ip )enar tetapi 'esi6pulan 0ip %itola'7.

5(7 Ke'eliruan Tipe II 5β7, 6eneri6a hipotesis yan$

seharusnya %itola' 50ip salah 'esi6pulan hip %iteri6a7.

Kon%isi Se)enarnya

Kesi6pulan 0ip ;enar 0ip Salah

0ip Diteri6a T%' salah Tipe II 5β7

0ip Ditola' Tipe I 5 7 T%' Salah


42/65

lanutan

. Maa6 !-i 0ipotesis:

5"7 !-i 0ipotesis 'lasi' %ua sisi9e'or 5%ua piha'7 :

=i'a Ru6usan 0a : ≠ 5ti%a' sa6a %en$an

atau 6en$an%un$ %ua arah atau %ua

'e6un$'inan7.

5(7 !-i 0ipotesis 'lasi' satu sisi 5satu piha'7 :

=i'a Ru6usan 0a F 5le)ih 'eil atau 'uran$

%ari7 atau 0a 5le)ih )esar atau le)ih %ari7.


43/65

A8GKA I8DKS". #en$ertian :

5"7 Merupa'an u'uran statisti'a yan$ )iasanya %i$una'an

untu' 6e6)an%in$'an satu nilai %en$an nilai lain 5nilai

tun$$al atau 'u6pulan nilai )erurutan7 %ari >aria)el

yan$ sa6a.

5(7 Satuan per)an%in$an %ala6 Q.

57 8ilai >aria)el yan$ %iper)an%in$'an )isa 'arena )er)e%a


44/65

lanutan

5(7 Cuantit 4nde 5In%e's Kuantitas7 :

!ntu' 6enun-u''an peru)ahan 'uantitas suatu )aran$

atau se'u6pulan )aran$ yan$ %ipro%u'si, %i'onsu6si

atau yan$ %i-ual.

57 Dalue 4nde 5In%e's 8ilai7 :

!ntu' 6elihat peru)ahan nilai )aran$ 50ar$a NKuantitas7 ;aran$ yan$ %ihasil'an, %ie'spor atau

yan$ %i-ual.

. #en$$unaan %i luar )i%an$ e'ono6i :5"7 In%e's #en%u%u' 5Sosiolo$i75(7 In%e's IU 5#si'olo$i7


45/65

lanutan

/. ;er)a$ai 6eto%e penentuan An$'a In%e's:

5"7 In%e's Ti%a' Terti6)an$ 5!n


46/65

lanutan

?ontoh #erhitun$an : aria)el har$a5"7 In%e's Ti%a' Terti6)an$ ()neighted 4nde$ :

a. In%e's An$'a90ar$a relati+, 6eto%e yan$ palin$ se%erhana,oo' untu' 6en$u'ur per)e%aan nilai&nilai satu 6aa6 >aria)elatau )aran$ yan$ )er)e%a


47/65

lanutan

). In%e's Ga)un$an Se%erhana (Simle +gregative Method$

Ru6us : #n

I An C &&&&&&&&&&& N "@@

#o

%i6ana I An C In%e's Ga)un$an Se%erhana Tahun 'e n

#n C =u6lah seluruh har$a pa%a tahun 'e n

#o C =u6lah seluruh har$a pa%a tahun %asar

. In%e's Rata&rata An$'a Relati+

5Arith6eti Mean o+ #rie Relati+ In%eN C I R0n 7

Ru6us : 0ar$a Relati+ I R0n C &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

=u6lah ;aran$


48/65

lanutan

?ontoh #erhitun$an :

In%e's Ga)un$an Se%erhana %an In%e's Rata&rata An$'a Relati+

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

8o 8a6a ;r$ Thn (@@( Thn (@@ In%e's 0ar$a Relati+

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

" ;eras (@@ (/@ (/@9(@@N"@@ C "@1,/(

( Minya' (3@@ (@@ (@@9(3@@N"@@ C "",(

Teri$u 3@@@ @@@ @@@93@@@N"@@ C ""(,/@

Ke%elai @@ 1@@ 1@@9@@N"@@ C "@/,33

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

' C "1/@@ "3(/@ ,"

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

I An C "3(/@ 9 "1/@@ N "@@ C ""@,1"

I R0n C ," 9 C "@,3@


49/65

lanutan5(7 In%e's Terti6)an$ (Weighted 4nde$ :

a. In%e's Ga)un$an Terti6)an$ 5 I GT 7 :

Ru6us !6u6 :

#n . 4

I GT C &&&&&&&&&&&&&&& N "@@

#o . 4

%i6ana 4 C #e6)o)ot atau #eni6)an$ 5;isa Kuantitas

Tahun Dasar9Uo atau 'uantitas Tahun 'e n%isi6)ul'an Un7.

". In%e's Laspeyres 5 I Lasp 7 4 C Uo

(. In%e's #aashe 5 I #ash 7 4 C Un

. In%e's Do)rish 5 I Do)r 7 C 5I Lasp I #ash7 9 (

. In%e's *isher 5 I *ish 7 C A'ar %ari I Lasp N I #ash

/. In%e's Marshall %


50/65

KORLASI DA8 RGRSIKORLASI

". #en$ertian :

5"7 Men$u'ur %era-at 'eeratan hu)un$an antara satu >aria)el

%en$an >aria)el&>aria)el lain

5(7 0anya se'e%ar 6en$u'ur hu)un$an, %an si+at hu)un$an%ala6 'orelasi )isa %ua arah 5)ola'&)ali'7, H )erhu)un$an

%en$an Y atau Y )erhu)un$an %en$an H

57 0u)un$an %ala6 'orelasi )isa positi+ 5hu)un$an searah7,

nol 5ti%a' a%a hu)un$an7 atau ne$ati+ 5)erlaaria)el 5satu >aria)el %en$an satu >aria)el lain7

5(7 Korelasi ;er$an%a (Multile !orrelation$, 'orelasi antara

le)ih %ari %ua >ari)el 5satu >arai)el %en$an ( atau le)ih

>aria)el lain7.


51/65

lanutan. Ru6us Korelasi :

n . H . Y & 5 H 7 . 5 Y 7

R C r C &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

∇

V n . H ( E 5 H 7 ( W .∇

V n . Y ( E 5 Y 7 ( W

Ta)el #ertolon$an untu' 6en$hitun$ 'orelasi :

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

8o H Y H .Y H( Y(

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

"

(

Dst

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

H Y H .Y H( Y(

&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&


52/65

lanutanRGRSI

".#en$ertian :

5"7 Menari $aris atau +un$si yan$ %apat 6en$$a6)ar'an

hu)un$an antara “aria)el #enye)a) C aria)el )e)as C

aria)el pre%i'tor C 4ndeendent Dariale“ %en$an

“aria)el A'i)atC aria)el Teri'at C 'eendent Dariale”

5(7 Men$u'ur )a$ai6ana pola “hu)un$an +un$sional” antara >aria)el&>aria)el %ala6 persa6aan atau 6o%el

57 Yan$ %iu'ur )u'an se'e%ar hu)un$an tetapi su%ah sa6pai

pa%a pen$aruh. Si+at hu)un$an “satu arah”

(. Maa6 Re$resi :

5"7 Re$resi Se%erhana (Single Regression$, Re$resi antara

%ua >aria)el 5" >aria)el )e)as %an " >aria)el teri'at7

5(7 Re$resi ;er$an%a (Multile Regression$, Re$resi antara

le)ih %ari %ua >aria)el 5( atau le)ih >arai)el )e)as %en$an

" >aria)el teri'at7.


53/65

lanutan. #ersa6aan Re$resi :

!ntu' Re$resi Se%erhana :

Y C a ) H Y ). H

%i6ana a C 'onstanta C &&&&&& & &&&&&&&&&

n n

n . H .Y & H . Y

) C 'oe+isien re$resi C &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&

n . H( & 5 H 7(

H C aria)el )e)asnya

!ntu' Re$resi ;er$an%a :

Y C a )".H" )(.H( X. )n.Hn

%i6ana a C 'onstanta

)" C 'oe+isien re$resi untu' aria)el H"

)( C 'oe+isien re$resi untu' aria)el H(

Hn C aria)el )e)asnya 'e & n

l


54/65

lanutan. !-i Asu6si %ala6 Mo%el Re$resi :

Mo%el Re$resi se)elu6 %i$una'an perlu %ila'u'an )er)a$aiu-i, salah satu %iantaranya a%alah u-i asu6si s)) :

a. )i ormalitas 5#opulasi Y ter%istri)usi seara nor6al %ise'itar$aris re$resi7.

). !-i )aharia)el )e)as %ala6 re$resi7

%. 2ida& teradi eristia ;to&orelasi 5'orelasi %iantara %irinyasen%iri, 'husus pa%a re$resi %en$an %ata ti6e series7.

/. Koe+isien Deter6inasi (R SGuare$An$'a yan$ 6enun-u''an se)erapa -auh9)esar >aria)ilitas Y%ipen$aruhi oleh >aria)ilitas H. #en$ertian lain an$'a yan$6enun-u''an se)erapa )esar aria)el ;e)asnya 5seara)ersa6a&sa6a7 6a6pu 6en-elas'an perila'u aria)elteri'atnya

.

l t


55/65

lanutanKoe+isien Deter6inasi 5R Suare7 %apat %iperoleh %ari'oe+isien 'orelasi %i'ua%rat'an. !ntu' Re$resi )er$an%a,'oe+isien %eter6inasi %iperoleh %ari 'oe+isien 'orelasi

6ultipel 5)er$an%anya7 %i'ua%rat'an.Mo%el Re$resi yan$ )ai', a%alah 6o%el re$resi yan$ 'oe+isien%eter6inasinya se6a'in tin$$i atau %en$an 'ata lain'e6a6puan 6en-elas'an %ari se6ua >aria)el )e)asnyaterha%ap perila'u >aria)el teri'atnya yan$ se6a'in tin$$i.R Suare )iasanya %inyata'an %ala6 Q. =a%i -i'a nilai "@@Q

%i'uran$i %en$an an$'a R suare a'an %iperoleh an$'a yan$6enun-u''an se)erapa )esar perila'u >aria)el teri'atnyayan$ )elu6 ter-elas'an 5)elu6 )isa %i-elas'an atau %ipre%i'si%en$an se6ua >aria)el )e)as yan$ a%a %ala6 6o%el7.

1. !-i * %an !-i t!-i * %i'enal %en$an !-i serenta' atau u-i Mo%el9!-i Ano>a,yaitu u-i untu' 6elihat )a$ai6ana'ah pen$aruh se6ua>aria)el )e)asnya seara )ersa6a&sa6a terha%ap >aria)elteri'atnya. Atau untu' 6en$u-i apa'ah 6o%el re$resi yan$'ita )uat )ai'9si$ni+i'an atau ti%a' )ai'9non si$ni+i'an.

l


56/65

lanutan=i'a 6o%el si$ni+i'an 6a'a 6o%el )isa %i$una'an untu'pre%i'si9pera6alan, se)ali'nya -i'a non9ti%a' si$ni+i'an 6a'a6o%el re$resi ti%a' )isa %i$una'an untu' pera6alan.

!-i * %apat %ila'u'an %en$an 6e6)an%in$'an * hitun$ %en$an

* ta)el, -i'a * hitun$ %ari * ta)el, 50o %i tola' 0a %iteri6a76a'a 6o%el si$ni+i'an atau )isa %ilihat %ala6 'olo6si$ni+i'ansi pa%a Ano>a 5Olahan %en$an S#SS, Guna'an !-iRe$resi %en$an Meto%e nter9*ull Mo%el 7. Mo%el si$ni+i'ansela6a 'olo6 si$ni+i'ansi 5Q7 F Alpha 5'esiapan )er)uat salahtipe ", yan$ 6enentu'an peneliti sen%iri, il6u sosial )iasanya

palin$ )esar alpha "@Q, atau /Q atau "Q7. Dan se)ali'nya -i'a* hitun$ F * ta)el, 6a'a 6o%el ti%a' si$ni+i'an, hal ini -u$a%itan%ai nilai 'olo6 si$ni+i'ansi 5Q7 a'an le)ih )esar %arialpha.

!-i t %i'enal %en$an u-i parsial, yaitu untu' 6en$u-i )a$ai6anapen$aruh 6asin$&6asin$ >aria)el )e)asnya seara sen%iri&sen%iri terha%ap >aria)el teri'atnya. !-i ini %apat %ila'u'an%en$an 6a6)an%in$'an t hitun$ %en$an t ta)el atau %en$an6elihat 'olo6 si$ni+i'ansi pa%a 6asin$&6asin$ t hitun$, prosesu-i t i%enti' %en$an !-i * 5lihat perhitun$an S#SS pa%a?oe++iient Re$ression *ull Mo%el9nter7. Atau )isa %i$anti%en$an !-i 6eto%e Step


57/65

lanutan2. Ke$unaan Re$resi :

Salah satu 'e$unaan persa6aan re$resi a%alah untu'

'epentin$an pera6alan. Kalau suatu 6o%el re$resi su%ah

%iu-i asu6si %an su%ah %iu-i 6o%elnya 5%en$an u-i *9 !-i

Mo%el atau Ano>a7 %an su%ah %i u-i si$ni+i'ansi pen$aruh

>aria)el )e)as seara sen%iri&sen%iri terha%ap >aria)el

teri'atnya 5%en$an !-i t atau !-i #arsial7, 6a'a 'ita %apat

6en$$una'an persa6aan re$resi yan$ %iperoleh untu'

'eperluan pera6alan. ?aranya a%alah %en$an 6en$$una'anpersa6aan re$resi yan$ %iperoleh, %an )ila >aria)el )e)asnya

%i'etahui 6a'a %ari persa6aan terse)ut )isa %ipre%i'si nilai

>aria)el teri'atnya.

;esarnya 'e6a6puan 6en-elas'an %ari se6ua >aria)el&

>aria)el )e)asnya seara )ersa6a&sa6a %ala6 6en-elas'an>aria)el teri'atnya )isa %ilihat %ari )esarnya nilai 'oe+isien

%eter6inansi.

l t


58/65

lanutan

3. Tip : ?ara Me6)uat Mo%el Re$resi Yan$ ;ai' )a$i #e6ula

a. I%enti+i'asi atau )uat 6o%el %en$an >aria)el )e)as se)anya'

6un$'in.

). #ilih >aria)el&>aria)el )e)as yan$ seara rasional9lo$i'a

6e6an$ 6e6ili'i hu)un$an se)a) a'i)at.

. #ilih >aria)el yan$ 6u%ah %iu'ur seara a'urat.

%. #ilihlah >aria)el&>aria)el in%epen%en9)e)as yan$

'e6un$'inan ti%a' )erhu)un$an satu sa6a lain seara 'uat

5untu' 6en$hin%ari Multi'olinearitas7.

l t


59/65

lanutan?ontoh 'asus Korelasi %an Re$resi Se%erhana :

#a' ;u%i6an, 6ana-er pe6asran #T “ARIO” in$in 6en$a6ati

hu)un$an antara 0ARGA =!AL %en$an OL!M #8=!ALA8

pro%u'nya. !ntu' itu %ia6ati seara ran%o69aa' %ata tentan$har$a -ual %an >olu6e pen-ualan sela6a "@ 6in$$u s)) :

#ertanyaan : 5a7. A%a'ah hu)un$an antara 0ar$a =ual %an olu6e

#en-ualan ZB 5)7 ;a$ai6ana #en$aruh 0ar$a =ual terha%ap olu6e

#en-ualan Z

Min$$u 0ar$a =ual9H 5Ri)uan Rupiah7 olu6e Apen-ualan9Y 5Ri)uan !nit7

" ",@ "@

( (,@@ 1

",2@ /

",/@ "(

/ ",1@ "@

1 ",(@ "/

2 ",1@ /

3 ",@ "( ",@@ "2

"@ ","@ (@

l t


60/65

lanutan?ontoh 'asus Korelasi %an Re$resi ;er$an%a :

#a' ;u%i6an, 6ana-er pe6asran #T “ARIO” in$in 6en$a6ati

hu)un$an antara 0ARGA =!AL, ;IAYA IKLA8 %en$an OL!M

#8=!ALA8 pro%u'nya. !ntu' itu %ia6ati seara ran%o6 %atatentan$ har$a -ual %an >olu6e pen-ualan sela6a "@ 6in$$u s)) :

#ertanyaan : 5a7. A%a'ah hu)un$an antara 0ar$a =ual, ;iaya I'lan

%an olu6e #en-ualan ZB 5)7 ;a$ai6ana #en$aruh 0ar$a =ual, ;iaya

I'lan terha%ap olu6e #en-ualan Z

M( ./. "/.( /7$ *8.( "/.+.( / /7$ :;8M "/.( (+$

" ",@ "@

( (,@@ 2 1

",2@ / /

",/@ " "(

/ ",1@ "/ "@

1 ",(@ "( "/

2 ",1@ 1 /

3 ",@ "@ "(

",@@ "/ "2

"@ ","@ (" (@

TIM SRIS A8ALYSIS


61/65

TIM SRIS A8ALYSIS

". #en$ertian :

Inti 6en$a6ati nilai suatu >aria)el %i'ait'an %en$an unsur


62/65

lanutan

. Seasonal ?o6ponent.

Ko6ponen Musi6, se)a$ai $era' nai' atau turun %ari nilaisuatu >aria)el tetapi 6asih %ise'itar rata&ratanya %an ter-a%i%ala6 -an$'a pen%e' 5'uran$ %ari " tahun7. !ntu' 6usi6relati+ )erulan$ %an pasti, sehin$$a )isa %i$una'an untu'pre%i'si.

%. ?ylial ?o6ponent.

Ko6ponen si'lus, se)a$ai $era' nai' atau turun %ari nilaisuatu >aria)el tetapi 6asih %ise'itar rata&ratanya %an ter-a%i%ala6 -an$'a pan-an$ 5le)ih %ari " tahun7. !ntu' si'lusrelati+ ti%a' pasti sehin$$a sulit untu' pera6alan.

. Meto%e&6eto%e #era6alan %en$an Data Runtut 4a'tu 5Ti6eseries7

Meto%e ini oo' atau )isa %ipa'ai 'alau 'ita 6e6punyai%ata 6asa lalu (historical data$ %an 'ita per'ira'an )aharia)el yan$'ita pre%i'si'an a%a 'aitan erat.

l t


63/65

lanutan

Meto%e&6eto%e #era6alan %en$an Data Runtut 4a'tu 5Ti6e

series7 )isa 6en$$una'an Ntrapolation 6aupun ?ausal :

"7 Mo>in$ A>era$es

Si6ple Mo>in$ A>era$e

Dou)le Mo>in$ A>era$e

4ei$hte% Mo>in$ A>era$e

(7 Nponential S6oothin$

Si6ple Nponential S6oothin$

Nponential S6oothin$


64/65

?O8TO0 : #era6alan %en$an Data Runtut 4a'tu

8.( :;8 7(=.8.(

=.(./ 120

/./ 100

M./+ 145

.7/8 140

M 1'6

=( 1'0=8 1&9

.+ 200

7+M/ 190

;*+;/ 220

(;7M/ 245


65/65

65

Documents

statistik-amikom