1

Stanisaw Jerzy Lec

Myli nieuczesane

2

Przez cae ycie nie udao mu si stan pod prgierzem opinii publicznej. W domu powieszonego nie mwi si o stryczku. A w domu kata ? Bogowie dziedzicz po sobie przymioty i wiernych. Z recenzji: "Poet tego cechowao szlachetne ubstwo myli". Rak rumieni si po wasnej mierci. C za przykadu godna subtelno u ofiary! Sam widziaem raz cud. Byo to wtedy, gdy obeszo si bez cudw. Bd staje si bdem, gdy rodzi si jako prawda. Czy mona do platfusw nosi ostrogi? Mona. Ale nie naley nimi dzwoni. Na procesach przyznaway si czarownice do obcowania z diabem. Krew w nas si burzy! Jak mona byo je do tego zmusi, przecie diaba nie ma! Ale gos rozsdku w nas woa: "Nieprawda, nieprawda, nieprawda!" Diabe istnieje, by wanie inkwizytorem. Pamitajcie o tym, e jeli diabe chce kogo kopn, nie uczyni nigdy tego swym koskim kopytem, lecz sw ludzk nog. Burzc pomniki, oszczdzajcie cokoy. Zawsze mog si przyda. ni mi si koszmar: Przerost biurokracji w pastwie, gdzie niedawno ukoczono likwidacj analfabetyzmu. Co trzyma nas na tym globie prcz siy cienia? "Z eunuchami mona mwi dugo" - opowiadaa pewna pani z haremu. Zmartwychwsta mog jedynie trupy. ywym trudniej. Korzystajcie z dowiadcze ornitologw. eby pisarze mogli rozwin skrzyda, musz mie swobod korzystania z pir. Wielu dubie w przeomowych chwilach narodu w nosie. Najczciej pochodz oni z rodzin, w ktrych uwaa si dubanie w nosie za rzecz brzydk. Na adnym zegarze nie znajdziesz wskazwek do ycia. Wszystko jest w rkach czowieka. Dlatego naley my je czsto. Nie kada salwa zwiastuje rewolucj. Czowiek z czowiekiem si nie zejdzie, ale gra z gr zawsze. Nawet brod Proroka mona ogoli! Fakt bdzie zawsze nagi, choby by ubrany wedug ostatniej mody. Wierz, e czowiek stworzy kiedy "homunculusa", czowieka sztucznego, ale na mio Boga zaklinam, niech nie powtarza jego bdu i nie stwarza tego czowieka na podobiestwo wasne.

3

Gupota jest matk zbrodni. Ale ojcowie s czstokro genialni. Nie naley dopuszcza do tego, by tabor transportowy miasta nadawa si jedynie na barykady. Czy za kar, e nie wierz w dusz, nie mam duszy? Na konfrontacji trup nie rozpozna swego mordercy. nia mi si we nie rzeczywisto. Z jak ulg si obudziem. Wol napis "Wstp wzbroniony" anieli "Wyjcia nie ma". Uwaajcie, satyrycy! I w krzywym zwierciadle hieny ostrz sobie zby. Zawsze znajd si Eskimosi, ktrzy wypracuj dla mieszkacw Konga Belgijskiego wskazwki zachowywania si w czas olbrzymich upaw. "Czuj, e rosn mi skrzyda!" - rzeka mysz. No i c z tego, panie nietoperzu? eby mier mona byo na raty odespa! Pierwszym warunkiem niemiertelnoci jest mier. Konstytucja pastwa powinna by taka, by nie naruszaa konstytucji obywatela. Gdy mit zderzy si z mitem, jest to bardzo realne zderzenie. Do gbokiej myli trzeba si wspi A moe Bg sobie mnie upatrzy na ateist? Jeli bez krgosupa, nie wya ze skry! Nawet na tronie wycieraj si spodnie. Chocia krowie dasz kakao, nie wydoisz czekolady. Okno na wiat mona zasoni gazet. Ja jestem pikny, ja jestem silny, ja jestem mdry, ja jestem dobry. I ja to wszystko odkryem! Niektrym ludziom naleaoby wytoczy proces mylenia. Boto stwarza czasem pozory gbi. Mwiono mi o nim: "To lew!" No i c, nie mamy pustyni. Naley go da do cyrku lub do ZOO. Albo po wypchaniu do muzeum. Wolnoci nie mona symulowa! Nie mona zagra "Pieni Wolnoci" przy pomocy instrumentu przemocy. Jak pchy skacz myli z czowieka na czowieka. Ale nie wszystkich gryz. Uwaajcie, satyrycy, z rodzeniem pomysw! W filmie R. Claira "Niech yje

4

wolno" z roku 1931 brzmi refren jednej z ironicznych piosenek: "Le travail c'est la libert", a w roku 1940 na bramie owicimskiego obozu pojawi si napis "Arbeit macht frei!" Wiem, skd legenda o bogactwie ydowskim. ydzi pac za wszystko. W dungli nosz hemy szturmowe przykryte siatkami, w ktre wplataj najrozmaitsze maskujce zielska. Ja nosz czapk frygijsk obszyt bazeskimi dzwonkami. "Pogro mu tylko palcem" - rzek, kadc go na cynglu. Czasem dzwony koysz dzwonnikiem. Rozmaicie mona dzieli ludzi! O tym wiemy. Mona na ludzi i nieludzi. Rzek zdziwiony kat: "A ja dziel ich na gowy i tuowie". Koniom i zakochanym inaczej pachnie siano. Gdyby jeszcze koza ofiarnego mona byo doi! Nie naley si powtarza! Pssst! Niech tego nie usyszy szczcie! Zdarza si, e haczyk zostaje poknity razem z rybakiem. Biada dyktatorom, ktrzy uwierzyli, e nie s dyktatorami! Gdy zapachniay fioki, rzeko ajno: "No c, dziaaj tanim kontrastem!" "Jak naley si zachowa" - pyta mnie mj znajomy - "gdy znajdzie si u siebie w domu przyjaciela ony w ku z obc kobiet?" Gdy stawimy si kiedy w dezabilach z rnych epok w dolinie Jozafata, co bdziemy wspomina w rozmowach, czy ten krtki szmat ycia, czy dugi okres nieboszczykostwa? Trzeba tak pomnoy ilo myli, by nie starczyo dla nich dozorcw. Znaem osobnika, co mia tak absolutnie faszywy such, e gdyby by go podbudowa teori, zajby niechybnie przeomow pozycj w dziejach muzyki. Pikne kamstwo? Uwaga! To ju twrczo. Pytasz si, o pikna pani, jak dugo lgn si moje myli. Sze tysicy lat, o urocza. Nie mw o czowieku le. On podsuchuje w tobie. W pewnym kraju powiedzia do mnie literat S.: "Wadza ley na ulicy". - "Nie ma popiechu" - odrzekem - "tu nie sprztaj ulic". Dziwny jest czowiek. Czasem mordujc si jako skazaniec w kamienioomach upatruje ju sobie jaki blok z granitu na wasny pomnik. "Dlaczego" - zapytaem pewnego krytyka - "napisa Pan o tym jako o epokowym wydarzeniu, ktre bdzie miao przeomowe znaczenie?" "O czym?" - zapyta. niem, e X wypowiedzia jak "Myl nieuczesan". Wynikaa ona z jego sytuacji, harmonizowaa z jego ideaami, bya konsekwencj jego uroczej

5

inteligencji. Rano zrodzio si zagadnienie: Czy to jego myl, czy moja? XI przykazanie: "Nie cudzosw!" Co to jest Chaos? To ten ad, ktry zniszczono przy Stworzeniu wiata. Gdyby kunszt konwersacji sta u nas wyej, niszy byby przyrost ludnoci. Transfuzja krwi odbywa si czsto z kieszeni do kieszeni. Pion z poziomem maj z sob krzy. Historia smutna z optymistyczn point: Byo ich czterech. Kady mia ostatni desk ratunku. Wszystkie cztery starczyy ledwie na jedn trumn. Ktr sprzedali. Czy z oka Opatrznoci spada ludzka za? Ludzie, nie bdcie skromni. Nie udawajcie lww. Komu polubi wolno, eby bya podn? Nie mog pon z oburzenia na dwik imienia Herostratesa, dopki nie widziaem architektury wityni Diany w Efezie. Nieatwo jest y po mierci. Czasem trzeba na to straci cae ycie. Nie porywaj si z motyk na soce. Musi nam ono starczy jeszcze na miliardy lat. Otyli yj krcej. Ale jedz duej. Onegdaj dostaem list od czytelnika: "By zrozumie Paskie (Nieuczesane(, trzeba by oczytanym". Odtelegrafowaem z miejsca: "A trzeba, trzeba!". Gdyby Bg nas znowu nagich wpuci do raju, na pewno uderzyaby dzi tam nasza nago niemodnym ju fasonem. Czy w okreleniu "to czowiek m y l c y" kryje si komplement dla ludzkoci? Nawet w jego milczeniu byy bdy jzykowe. Nie wiem, kto jest praworzdny, ja jestem prawodny. Soce, ktre wpada do wiziennej celi, rysuje na pododze cienie krat. W tych kwadratach mog sobie winiowie ukada krzywki. Moliwoci owych krzywek zale od wielkoci krat. Ju sam znak paragrafu wyglda jak narzdzie tortury. Nie otwieraj nigdy drzwi takim, ktrzy je otwieraj i bez twego pozwolenia. Nie opowiadajcie swoich snw. A moe przyjd do wadzy freudyci! W jednych krajach banicja jest kar najdotkliwsz, w innych powinni o ni walczy co najhumanitarniejsi obywatele. Nie podcinaj gazi, na ktrej siedzisz, chyba, e ci chc na niej

6

powiesi. W razie zmiany politycznej w niebie skorzystaj na pewno wici w swoich yciorysach z oskare "advocatus diaboli" w ich procesach kanonizacyjnych. I masochici wyznaj wszystko na torturach. Z wdzicznoci. Nie odchodzimy od zmysw, nie zapaciwszy uprzednio. Kto ma dobr pami, temu atwiej o wielu rzeczach zapomnie. Litera prawa powinna by wczona do alfabetu. W piekle diabe jest postaci pozytywn. Mona by wynale kar doywotniego wizienia obostrzon sztucznym przeduaniem ycia. "Kawiarniany inteligent" nie jest epitetem jednoznacznym, trzeba doda, z ktrej kawiarni. I bezstronni nie s bezstronni. S za sprawiedliwoci. On przypomina mi wesz na ysinie. Wok peno blasku - a jednak wesz. Dzwon na trwog musi mie odwane serce. Widziaem raz tytana cerujcego skarpetki. By to jego pierwszy tytaniczny wysiek. Myli niektrych ludzi s tak pytkie, e nie sigaj nawet i c h gowy. Marz o takiej kotwicy, ktra by za sob pocigaa ldy Najwierniej podtrzymuj mity - najmici. Owca, co miaa zote runo, nie bya bogata. Re pachn zawodowo. Pocaunek Judaszw zamyka usta poetom. Wiatry wiej bardzo przezroczycie. Wszystko naley powici czowiekowi. Tylko nie innych ludzi. Mona umrze na Wyspie w. Heleny nie bdc Napoleonem. Bogu co boskie, cesarzowi co cesarskie. A co ludziom? W jednej z damskich azienek paacu w acucie stoi uroczy rokokowy bidecik Marii Antoniny. Jestem chyba zdegenerowany: na widok tego kunsztownego naczyka krlowej musiaem myle o rewolucji francuskiej. Nie bd snobem. Nie kam nigdy, gdy prawda si lepiej opaca. e dopuszczono wwczas do Stworzenia wiata!!! "Z jednego krzya mona by zrobi dwie szubienice" - rzek fachowiec z

7

pogard. My podzielilimy si bogami, ale jak oni podzielili si nami? Jeli miabym moich mordercw spotka na innym wiecie, wol z nimi y ju na tym. Zaproponowano mi z prowincji, bym za nisze honorarium pisa im tasze myli. atwiej powiedzie na kogo k...., ni by ni. Spotkaem czowieka tak nieoczytanego, e musia cytaty z klasykw wymyla sam. Marionetki najatwiej zamieni na wisielcw. Sznurki ju s. Kto nabiera wody w usta, niech ni przynajmniej nikogo potem nie opluwa. Stosy nie rozwietlaj ciemnoci. Do wyksztacenia onglera powinna obowizkowo nalee nieznajomo praw fizyki. Kady wiek ma swoje redniowiecze. Byle smrd, co walczy z wentylatorem, uwaa si za Don Kiszota. Tempo! Tempo! Mona przey ycie w jednym dniu. Ale co zrobi z pozostaym czasem? Nie odwraca si tyem do rzeczywistoci? Czyby rzeczywisto nie otaczaa nas zewszd? Och!! Ide mona d o g m a t w a do koca. Jeli dwaj wrogowie maj wsplnego przeciwnika, podnieca to jeszcze bardziej ich wzajemn nienawi. Kady z nich bowiem chce by jedynym zwycizc swego nieprzyjaciela. Niejeden bumerang nie wraca. Wybiera wolno. Ciemne okna s czasem bardzo jasnym dowodem. Jak wiczy pami, by umie zapomnie? Osiki dr w kadym ustroju. Ale psiako! W kadym si zieleni. Czowiek z czowiekiem prowadzi od wiekw jeden monolog. Nawet szklane oko widzi sw lepot. Czasem nawet gupi but pozostawia po sobie niezniszczalny lad. Czy wolno mija si z prawd? Tak, jeli si j wyprzedza. Ecce homo! - homini lupus est. I miedziane czoa s pene blasku.

8

Pegaz nie powinien by kuty na wszystkie cztery nogi. Pamitaj, nie zdradzaj nigdy prawdy! Zdradzaj prawd!! "Zajc l u b i buraczki" - takie jest zdanie kucharza. C eunuchowi po cywilnych lubach? Na pocztku byo Sowo - a na kocu Frazes. Gdy plotki si starzej, staj si mitami. y jest bardzo niezdrowo. Kto yje, ten umiera. On? Posiada encyklopedyczn niewiedz! Gdyby si bya jeszcze bardziej spnia na randk, bybym zosta Petrark. Czy czowiek nie umiejcy liczy, ktry znalaz czterolistn koniczyn, ma te prawo do szczcia? Chciaem powiedzie wiatu tylko jedno sowo. Poniewa nie potrafiem tego, staem si pisarzem. Czy nagie kobiety s inteligentne? Nie wazi si kaloszami do duszy bliniego, wytarcie ng nie pomaga. Pocieszam si zawsze, e gwiazdy, ktre ton w jeziorze, s niezamieszkane. Ta brudna woda bya biaym niegiem. Ominem j peen uszanowania. Salto m o r a l e jest bardziej niebezpieczne ni salto mortale. Przywarli do siebie tak blisko, e nie byo ju miejsca na adne uczucia. "Styl to czowiek". Jake nie zamieszkana byaby nasza ziemia! Rada dla pisarzy: W pewnej chwili trzeba przesta pisa. Nawet przed zaczciem. Pad na niego cie podejrzenia. I w tym cieniu si ukrywa. Pluskwy gnied si nawet w ramach obrazu wiata. Niejeden, co pcha si na wiecznik, zawis na latarni. Nie wzywaj noc pomocy. Jeszcze zbudzisz ssiadw. I na nas mwi Zachd na Wschodzie, i na nas mwi Wschd na Zachodzie.. Czy sceptycyzm jest wygodnym wiatopogldem? Sceptycy zapatruj si na to sceptycznie. Gupota nie zwalnia od mylenia. "Nie drani lwa!" - "Dlaczego?" - zapytaem dozorcy. - "Dostaje biegunki" - odrzek.

9

Za kadym rogiem czyha kilka nowych kierunkw. Optymizm i pesymizm rni si jedynie w dacie koca wiata. I pomyle, e na tym ogniu, ktry ukrad Prometeusz bogom, spalono Giordana Bruno! Dialog pinteligentw rwna si monologowi wierinteligenta. Pokazywano mi w Wiedniu ko, w ktrym sypia Grillparzer. Ba! Widz czsto ko pani X., w ktrym spa poeta A., muzyk B., malarz C., aktor D. Jak dotd. Jedni ukrywaj przed drugimi prawd, bo jej si boj, drudzy ukrywaj j przed pierwszymi, bo chc j uchroni do waciwej chwili. A jest to jedna i ta sama prawda. Ypsylon to wielki czowieczek! Czy jeeli ludoerca je widelcem i noem - to postp? Oburzenie nigdy nie powinno by tak gbokie, by nie mogo wybuchn. Podaj wam gorzkie piguki w sodkim lukrze. Piguki s nieszkodliwe, trucizna jest w tej sodyczy. "Krl jest nagi", ale pod wspaniaymi szatami. Czasem mnie diabe kusi, by uwierzy w Boga. Ci, ktrzy maj ide wci w gbie, maj j zazwyczaj i w pobliskim nosie. Pogdcie si! Niech teologowie rozmylaj nad tajemnic "bytu, co okrela wiadomo". Mona krci wstecz katarynk, ale nie melodi. Sadyci i masochici powinni tworzy z sob samowystarczalne spki, trusty i pastwa. Mymy z czerwonych wsypw na poduszki robili sztandary, a inni ze sztandarw robili wsypy na pierzyny. Czas robi swoje. A ty czowieku? Do mylenia potrzebny jest mzg, nie mwic ju o czowieku. Nikt nie chce czu smaku drody w ciecie, ktre wanie dziki tym drodom wyroso. Gniewni s Prometeusze. "Czy macie co na wtrobie?" - zapytaem. "Spa - panowie poeci - spa!" - odpowiedzieli. mierci klientela nie wymiera. Podobno midzy mn a Adolfem R. Jest ta rnica, e Adolf jest w sobie szczliwie zakochany, a ja w sobie nieszczliwie. Poprawibym tu jedynie sformuowanie dotyczce mnie na "bez wzajemnoci".

10

Mam przed sob bardzo wiele tajemnic, czy zdoam je utrzyma? Wobec coraz silniejszego zainteresowania si w niektrych krajach islamem, naley przypomnie, e religia muzumaska surowo zakazuje spoycia alkoholu. Ona? Nawet okulista nie wyczytaby w jej oczach niczego wicej ni trzy dioptrie. Kiedy Kain zabi Abla, a ten ostatni pozosta na to nieczuy, by to pierwszy precedens: "Martwa ofiara nie zgasza sprzeciwu". Wieko trumny od strony uytkownika nie jest ozdobne. Ciekawy okaz samordztwa: pisarz rodzi przymiotniki przed narodzeniem przymiotw. Dramaturg: brzuchomwca duszy. A zawsze umiechalicie si z niedowierzaniem, gdy wspominaem mimochodem, e zabawiam si czasem opowiadaniem sobie wasnych anegdot. Z raju wygnano przecie jedynie Adama i Ew. A jak si stamtd wydostay na wolno lwy, ory, mapy, pchy itd. A nawet jabka? Nie pisz Credo na parkanie! Bezmylno zabija. Innych. Zawsze istnieje jeszcze ostrzejsza tpota. Gdy ludoercy wypluj z niesmakiem ofiar, czy to despekt dla delikwenta? Katarynka zemle kad melodi. "Dzika winia" - to brzmi szlachetniej ni po prostu "winia". Jest rok 1957. Zrodzi si pierwszy goryl w niewoli. Jest to wielki sukces nauki. Teraz bdziemy mogli obliczy, od ilu milionw lat istnieje czowiek. Najtrudniej o prawd w czasach, gdy wszystko moe by prawd. I ja mam chwile filozoficznej zadumy. Staj sobie na mocie nad Wis, od czasu do czasu spluwam na fale i myl przy tym: "Panta rhei". Zwracaj si zawsze do bogw obcych. Wysuchaj ci poza kolejk. "Ach, jake chciabym by jeszcze raz stary!" - rzek mody nieboszczyk. I czas Einsteina zalea od zegara miejskiego. Nie kada palma pierwszestwa rodzi kokosy. Ktry pisarz zrezygnowa dobrowolnie z genialnoci? Tylko ja musiaem si wczenie z tym pogodzi. Poznaem, e brak mi elementu nudy. Walczymy o prawo do wyjtkw. Niech "wyjtek potwierdza regu" tylko wtedy, gdy chce. Kada miota zmiata si powoli sama. I drzewa by na pewno zmieniay od czasu do czasu kraje, tylko w ich spoecznoci obowizuje widocznie zasada ustanowiona dla ludzi: "Glebae adscriptus".

11

Dno nie istnieje. Istniej tylko przeszkody gbi. I sowo moe by kneblem. Niektrzy chtnie nosiliby czapk frygijsk, gdyby bya czapk-niewidk. Czasem czyje drzewa tak wyrastaj, e ich owoce spadaj na gowy ssiadom. Historycy sztuki, czy wynalelicie ju styl dla stworzonego wiata? Gdyby nie to, e czowiek yje na wiecie, wtpi, czy interesowaby si polityk. Kto straci gow, tego ona czsto boli. Jestemy nadal spoeczestwem stanowym - z przewag stanu nietrzewego. I gry dziel przepacie. Czasem wzdrygam si na myl, e mog w sardynce uksi jakiego Jonasza z biblii dla krasnoludkw. "Czy opaca si by bawanem na tak krtko?" - myl sobie, gdy go dzieci zim lepi. Mona przej na pozycje wroga pozostajc na wasnych. "Nie wylewajcie dziecka z kpiel." Ha, Ha! - przysowie kiepskich hydraulikw. Najczciej zeraj "martwe dusze" wicej ni ywe brzuchy. Wzruszajce s wspomnienia po wspomnieniach. Mona zmieni wiar nie zmieniajc Boga. I odwrotnie. Dno jest dnem, nawet jeli jest obrcone do gry. Pytasz mnie, jak gra w wirtuoz? W jego grze byo co ludzkiego: pomyli si. Kanonizacja zabija w moich czowieka, ktrego mgbym uwaa za witego. Kto wyciga losy ludzkie? C za gigantyczna myszka czy papuga kosmiczna! Kto stoi przy katarynce? Jedynie melodi znamy. Nauka jest spraw wielkich. Maluczkim dostaj si nauczki. Przepis: "Niech ywi zachowaj cisz na cmentarzach, jeli to potrafi nawet umarli". I przezroczyste cele rzucaj na siebie cie. Za kadego trupa zapisujemy mierci plus krzyykiem na cmentarzu. Masowa hodowla czterolistnej koniczyny na pewno przynosi korzyci. Nie ma zego, co by... Gdy Ikar z Dedalem spadli, stali si anioami, wyrosy im wasne skrzydeka i mogli potem fruwa, ile ich dusze zapragny. Gdy samodzielnie odkryem myli wypowiedziane ju gdzie przez wielkich filozofw, nie podnosio to mnie w moich oczach, lecz umniejszao ich. Mikro- czy megalomania?

12

Niektrzy ludzie patrz przez wasne oczy jak przez judasze. Podziemne klozety maj wiksz szans przetrwania ni najpikniejsze gotyckie wiee. Tajemnica: niej poziomu. Tragedia R. Polega na tym, e kocha si w sobie, a sob by nie moe. Rany si zabliniaj, ale blizny rosn wraz z nami. Czy wana jest pielgrzymka, jeli droga zaprowadzia ptnika do innego celu? Pewien sodomita podnieca si ogldaniem podrcznika zoologii. Czy naley ksik t uzna za wydawnictwo pornograficzne? Nie kada noc koczy si witem. Czy wyobraacie sobie kobiet, ktra daaby swojemu oblubiecowi opowiada przez 1001 nocy bajeczki? Odciski palca boego nie s nigdy identyczne. Nawet kiedy si poluje na sonie, trzeba czasem zabi pch. Byli i tacy mczennicy, co szli drog krzyow z powrotem. Rzeczy miesznych nie bior ludzie na serio. Tak jak gdyby zastrzelono kogo z rewolweru w ksztacie winki morskiej, a facet zabity nie chcia tego uzna. Czasem trzeba zamilkn, eby zosta wysuchanym. "Ma ptasi mzg" - mwiono o pewnym orle. W co wierz? W Boga, jeeli jest. Nosoroec nie powinien w rubryce "znaki szczeglne" wpisywa: rg na nosie. Maestwo jest instytucj. Wic czy nie za mao pracownikw? Twarz wroga przeraa mnie wtedy, gdy widz, jak bardzo jest podobna do mojej. Uczcie si jzykw. Nawet nie istniejcych. Odkrycie Ameryki nie jest zasug Amerykanw. Wstyd! W przedpieklu nie powouj si jeszcze na szatana. Kto w piekle mia szlify - i w niebie nosi akselbanty. Bezsilna wcieko dokonuje cudw. Czym staje si diabe, kiedy przestaje wierzy w Boga? Jest mae nic i jest Wielkie Nic. Nie mlaska oczyma! Na szyi yrafy pcha zaczyna wierzy w niemiertelno. nia mi si reklama rodkw antykoncepcyjnych: "Nie urodzeni bd was bogosawi!"

13

Skd wiatr wie, w ktr stron wia? Nie twrzcie sobie bogw na swoje podobiestwo! Czasem s "wtyczki", ale nie ma kontaktu Mia tak wysokie wyobraenie o swojej osobie, e wydawa si sobie czasem karem. Nie spoufalaj si ze sob! Klucz sytuacji tkwi czsto w zamku ssiada. Uwaaj, by si nie dosta pod czyje koo szczcia. Czy ryby, ktre przelatuj przez oka sieci, cierpi na kompleks niszoci? C za nietakt gra na czyim piszczelu melodi, ktrej nieboszczyk nie lubi. Mam nowe zmartwienie: Co by byo, gdyby ludzie zaczli nagle rosn? Czy naleaoby ich przykrci, czy urzdzi wiat dla nich? Nie wysyajcie daltonistw po niebieskie migday. Mog wrci z niczym. Nie wyrastaj ponad miar panteonu! Idealici pragn materializacji duchw. I lwi cz lwa kto zere. Popeni zbrodni: zabi czowieka! W sobie. Nasze wszystkie odrbne fikcje skadaj si na jedn wspln rzeczywisto! Wasna mier nie jest dla dentelmena adn wymwk! Bohaterowie dawnych mitw byli prawie nadzy, bohaterowie dzisiejszych s zupenie nadzy. Czowiek, ktry jest geniuszem, a nie wie o tym - nie jest nim chyba. Im czowiek ma bogatsz fantazj, tym czuje si uboszy. I brak owocw rodzi fermenty. Przeludnienie wiata doprowadzio do tego, e w jednym czowieku yje wielu ludzi. Trzeba by rwnie Izby Wytrzewie dla ludzi pijanych szczciem. Zdarza si, e chory wieje w inn stron ni sztandar. To, e umar, nie jest jeszcze dowodem, e y. Midzy jedn mioci a drug trzeba dla przyzwoitoci przeby kwarantann z trzeci. I anioowie maj swoich szatanw, i szatani swoich aniow. Perspektywa - rzecz sodka: zobaczy wrogw tak maych! Wchod w siebie bez pukania!

14

Mona otworzy usta z zachwytu, by zamkn je ziewniciem. Chcesz ukry twarz - wyjd nago. Serce czowieka bije drugiego niemiosiernie. Wykupi siebie z niewoli obcej, ale dalej uwaa si za niewolnika wasnego. Straszne s sabostki siy. I lekko ma swj ciar gatunkowy. Z Ksigi Przeznaczenia: "A jedni musz by czopkami!" Nie chod utartymi drogami, bo si poliniesz. Dziur w myli trudno zatka rzeczywistoci. A moe jestemy jedynie czyim wspomnieniem? Bosy nie stpa po rach. "E pur si muove!" - krzykn rozwcieczony kat po egzekucji. Najczciej tam jest wyjcie, gdzie byo wejcie. Kto krzyczy: "Niech yje!" - musi paci za pogrzeb. Nie zadawaj si z idiotami, jeli nie jeste psychiatr. S za gupi, by paci niefachowcom za towarzystwo. I gos sumienia przechodzi mutacj. Uwaaj, eby nie chwycio ci za gardo czyje wzruszenie. Gdy lud nie ma gosu, poznaje si to nawet przy piewaniu hymnw. Samotnoci, jaka ty przeludniona! Nie wystarczy mwi do rzeczy, trzeba mwi do ludzi. Wiecie, gdzie zawsze mona znale nadziej? W garderobie przed piekem, pod napisem: "Lasciate ogni speranza!" Nie naley wyciga konsekwencji z bota. Czasem s noce zbyt ciemne, by je ujrze. Najwicej ksztatw ma abstrakcja. Czas jest nieruchomy. Tylko si w nim posuwamy w niewaciwym kierunku. To odwany pisarz! Postawi kropk po nie napisanym, zdaniu. Kapitan schodzi z okrtu ostatni. Dlatego admiraowie pi tak spokojnie podczas burzy. I kaftan bezpieczestwa powinien by na miar szalestwa.

15

Wiatry zmieniaj drogowskazy. Nie kady umie taczy do muzyki przyszoci. Przedostatni Mohikanin zabija czsto ostatniego Mohikanina, by nim zosta. Mia samopoczucie widma, ktre si jeszcze nigdy nikomu nie przywidziao. I pies w stolicy szczeka centralniej. Jeli twj wrg zrobi faszywy krok - uwaaj! Taczycie do jednej melodii. ycie zabiera ludziom zbyt wiele czasu. Duch czasu straszy nawet ateistw. Wszyscy bogowie b y l i niemiertelni. I na drogach myli czatuj rozbjnicy. Oczywicie i oni czuj si intelektualistami. Niektre charaktery s niezomne, ale rozcigliwe. Niejednemu zeru wydaje si, e jest elips, po ktrej wiat si krci. Kto nie ma sumienia, musi kompensowa to jego brakiem. W walce idei gin ludzie. Kto jest bez winy, niech rzuci pierwszy kamieniem. Puapka. Wtedy ju nie bdzie bez winy. Ludziom przydaby si czasem "dzie wolny od ycia". I jasnowidze to czarnowidze. W zupie grzybowej zostao tak mao z urokw lasu! Ludzie, nie odwracajmy si od siebie! Moemy jeszcze zobaczy, e jestemy pomalowani tylko z jednej strony. Kady krzak moe by ognistym, jeli zdoasz go podpali swoj wyobrani. Dlaczego pisz te krtkie fraszki? Bo sw mi brak! Kiedy wystrzelimy pocisk myli poza granice rozumu? Powiedz mi, z kim sypiasz, powiem ci, o kim nisz. Warszawa, czasy Hitlera. Wczesny poranek. Na murze obok andarmskiej wachty wie farb w popiechu wykrzyczane: "Niech yje wolno!" "To waciwie komuna" - rzek spieszcy ze mn z noclegu znakomity logik X. Trzeba mie duo cierpliwoci, by si jej nauczy. Ukrywa si za jzykiem, ktry pokazywa wiatu. Co si psuje w pastwie duskim! O, jak olbrzymi jest Dania! I z marze mona zrobi konfitury. Trzeba tylko doda owoce i cukier.

16

Mie sobowtra, popeni na nim samobjstwo i y jako tamten dalej - co za moliwoci do schizofrenii! Przyznaj si: kiedy grasz w czerwone i czarne, yje w tobie nadzieja, e wygrasz w zielone! Figury s najczciej z kamienia. I tyki nosz maski. Ze zrozumiaych powodw. Jeli podoba ci si worek, kup go razem z kotem, ktrego ci chcieli w nim sprzeda. Pechowcy, kiedy ju pi, ni, e ziewaj. Pamitajcie: stanowisko ma zawsze tylko myliwy, nigdy zwierzyna. Jeli zna przed laty hien i po latach spotka j jako wiewirk, niech to, e j pozna da ci chwil zadumy. Kada krowa bya kiedy bycza. Baem si zawsze nie nabitych karabinw. Rozbijano nimi gowy. Istniej rwnie perfideici. Oduczylimy si odrnia nagrobki od pomnikw Im mniejsi obywatele, tym wiksze zdaje si imperium. Najatwiej zabdzi w borze, gdy go zrbi. "Chciabym, eby wiat by Grand Guignolem!" "Jeste sadyst!" "Nie! Tylko tam to wszystko jest na niby!" Smutne, gdy najdrosz istot jest dla kogo jedynie istota zagadnienia. Spieraj si o istnienie Boga. Obie strony chc zatrze lady zbrodni, e go zabiy. Oczywicie - nim zdoa zaistnie. Negacja jest elementem pozytywnym caoci. Wymiar Niesprawiedliwoci jest zawsze we waciwych rkach. C z tego, e ycie przemija, jeli jest tak kosztowne? Mia maso na gowie. Ile takiego masa przypada na gow luedzkoci? Na jedn indywidualno moe si skada caa instytucja. To, czego sobie wyobrazi nie mona, mona czsto kupi. I co do wahania si naley powzi decyzj. Pomyl, zanim pomylisz. Gdyby czowiek zna miar swej wielkoci, nie musiaby rosn wyej. Burzliwe jest Morze Obojtnoci.

17

Czy surrealizm przestaje nim by, jeli jest urzeczywistniony? Szkoda, e nie bdziemy y ju w czasie, gdy okae si, e nasz rachunek czasu by zudzeniem. I wcale nie starzelimy si. Moralno jest kwesti umown albo natychmiast patn. Wielu z moich przyjaci stao si moimi wrogami, wielu nieprzyjaci zaprzyjanio si ze mn, ale obojtni pozostali mi wierni. Ostatnia ksika Iksa to powie z kluczem. U stra. Czy starczy sw, by nasyci nimi wszystkie gby? W kadym "strachu na wrble" drzemi ambicje grozy. Dajcie nawet lepym bawi si w ciuciubabk! Dmijmy sami w nasze agle! Cezarw zabijaj zazwyczaj przyjaciele. Bo s wrogami. I pusta, zalakowana koperta zawiera tajemnic. Mie n na gardle przeciwnika - niebezpieczna chwila! Do celu? Tam si wysiada. Posiad wiedz, ale jej nie zapodni. Brzydko jest posdza kogo, gdy ma si zupen pewno. Chamstwo ma tylko wtedy racj bytu, gdy jako zjawisko wywouje rwn sobie reakcj intelektu. Gdy nie wiej adne wiatry - i kurek na kociele ma charakter. Nie znajc obcego jzyka, nie zrozumiesz nigdy milczenia cudzoziemcw. Istoty misoerne, nie zjadajcie wszystkich krlikw, bo gdy nie starczy krlikw dowiadczalnych... wiecie ju! Owoce zwycistwa? Gruszki na wierzbie. Nawet fldra nie jest bezstronna. Nie uyniajcie nieuytkw umysowych! Nawet mdek cielcy wie, jak smakowa ludziom. Dopiero po Stworzeniu wiata powstao mnstwo niestworzonych rzeczy. Lubi tych, co by byli, gdyby ich nawet nie urodzono. Gdy si mit zmienia w rzeczywisto, czyje to zwycistwo - materialistw czy idealistw? Uderz w struny, a noyce si odezw.. Nie z kadego jaja wykluwa si Kolumb.

18

Przestrzegano mnie przed Iksem: "Nie uspoeczniony!" Poznaem go. Bardzo uczowieczony. Zawsze kiedy czowiek zaczyna wtpi w siebie, palnie takie gupstwo, ktre go zachwyci. S urodzeni mowie stanu - wyjtkowego. Przysowia sobie przecz. I to jest wanie mdroci ludow. aden Torquemada nie wycignie z ludzi tylu sekretnych myli, co dza sawy. Dlaczego spadamy z ksiyca zawsze na t sam ziemi? Mona oczy zamkn na rzeczywisto, ale nie na wspomnienia. Widz pana myli: "Ex oriente lux, ex occidente luxus!" Gasncy entuzjazm powinien zostawi osad, ktrym by mona posmarowa sobie twarze dla niepoznaki. Gdy krzykn: "Niech yje postp!" - pytaj zawsze: "Postp czego?" To dziwne, jak trudno wywoa echo w najbardziej pustych gowach. "To tylko meteor" - powiedziaa pogardliwie wieczka. Wzili go za kogo innego, ale oddali lojalnie jego wasnego trupa. Od zbrodni nie paci si podatku. Za tanioch ludek chtnie drogo paci. W tych 1957 latach po Chrystusie ile zmiecio si lat wizienia! Kogut opiewa nawet ten ranek, w ktrym idzie na ros. Szkoda, e do raju jedzie si karawanem! Cierpie na bl serca i nie by lirykiem? Po co? Modociani przestpcy nie maj zapewnionej przyszoci. Mog z nich wyrosn jeszcze porzdni ludzie. Reforma kalendarza nie skrci ciy. W swej skromnoci uwaa si za grafomana, a by donosicielem. Czy jestem wierzcy? Bg jedyny raczy wiedzie. Nie sztuka powiedzie: "Jestem!" Trzeba by. Czy wrd ludoercw s jarosze? Mj mzg by zbyt zmczony, by stworzy jak faszyw myl. Nie wszystkich Ablw sta na wasnych Kainw. Musz si zadowoli zbiorowymi. Ludzie nie majcy ze sztuk nic wsplnego - nie powinni z ni mie nic wsplnego. Proste? Nie wiem, czy ryba byaby niema, gdyby miaa tyle tajemnic, co my.

19

Trzeba by zawsze tylko sob. Ko bez uana jest zawsze koniem. Uan bez konia tylko czowiekiem. Na kadym szczycie jest si nad otchani. Mona by wirtuozem faszywej gry. Ach, co to bya za mka! Dokoa same nagie kobiety, ubrane a po szyj. Po niektrych wspomnieniach nie wystarczy jedynie zimny prysznic, trzeba przede wszystkim prawdziwej, gorcej kpieli. Purytanie powinni nosi dwa listki figowe na oczach. Ten, co budzi si w ku, do ktrego si nie kad, niech natychmiast sprawdzi swoj tosamo. Zama sobie ycie! I teraz ma dwa oddzielne, bardzo przyjemne ycia. Czowiek ronie w cenie, ktr paci. Rne myli chodz po gowie. Niektre j nawet opuszczaj. Ciekaw jestem, czy jakie zwierz, patrzc na nas, myli: "Ecce homo!" Myl autora zapadnia czsto krytykw do poronie. Wykrzyknik, ktry sflacza, staje si znakiem zapytania. Pomnik moe by doskonaym zegarem sonecznym. Nawet pniej, gdy go nie ma, wie si, co za godzina wybia. Maczugi byy zabawk. Dzi zrozumiaby to nawet zabity nimi. Kady krci sobie sznur na szyj w kolorze, ktry mu odpowiada. y poza swym ciaem, ale lojalnie stara si o jego utrzymanie. Ci, ktrzy zjedli wszystkie rozumy, powinni nakarmi wszystkie brzuchy. I dusza musi by czasem na diecie. Trzeba cigle zaczyna od koca. Nie pytaj Boga o drog do nieba, bo wskae ci najtrudniejsz. Nasze punkty widzenia pokrywaj si. Idzie tylko o to, ktry ktry pokrywa. "Nie zabijaj!" - w Dekalogu - brzmi jak napomnienie, a jest przecie odkryciem! Uwaajmy! Lekcewaony przez nas analfabeta moe postawi kropk nad i. A moe wykorzystamy kiedy przemysowo dusze ludzkie? Przy poarze Getta upieko wielu swoj wasn piecze. Ce sowa! Kade moe by twoim ostatnim. Rozumiemy wszystko, dlatego nie moemy niczego zrozumie.

20

Mona si zaplu nie otwierajc ust. Czy musz by ludzie ze stali? Czasem zdaje mi si, e powinni by z krwi i koci. Waga zagadnienia liczy si brutto. Z nami. Jak tumaczy westchnienia na obce jzyki? Nie kademu z yciem do twarzy. Proteza duszy musi by niewidzialna. Mona kogo skaza na zapomnienie, ale wyrok trzeba wykona na pamitajcych. Wysoki to poziom, jeli na gow ludnoci przypada p gowy. A moe wymylimy szybko jak inn rachub czasu, bymy nie znajdowali si w XX wieku? Zdania s zwykle podzielone - midzy silnych. Zapytaa mnie uroczo: "To chyba bardzo trudno wymyli wszystko z gowy, tak jak Pan?" - "Trudno" - odrzekem - "ale myl, e z nogi byoby jeszcze trudniej". Drogowskazy stoj na miejscu. "Lepsze jutro" nie zawiera asekuracji przed "jeszcze lepszym pojutrzem". Rasowa plotka nie powinna si nigdy sprawdza w stu procentach. Czasem czuje si czowiek jak "amen", co nie znao pacierza. Tylko poeta mgby wystawi kwestionariusz dla Pana Boga. Troglodyta nie by troglodyt. Sta na poziomie wczesnej cywilizacji. Wierz, e zdziwioby ci, gdyby nagle krowa zacza mwi po angielsku. Ale uwierz mi, e za dziesitym razem miaby do niej al, e nie ma oksfordzkiego akcentu. Oczywicie, gdyby zna si na tym. Niewypa myli zaley rwnie od gowy, w ktr trafia. Zdarza si, e kto stawia sobie pomnik za to wanie, e stawia sobie ten pomnik. Wszystko jest zudzeniem. Oczywicie i poprzednie zdanie. Gdy z radoci podskoczysz do gry, uwaaj, by ci kto ziemi spod ng nie usun. Spotkaem na drodze mego ycia ludzi, ktrych zwykem spotyka rwnie gdzie indziej. "Deszcz pada do gry" przyzna czowiek powieszony do grny nogami. Dopisano: "Zgodnie z prawd". Kt pyta tezy i antytezy, czy chc zosta syntez. Dwie linie rwnolege spotykaj si w nieskoczonoci - i one w to wierz. Ile p r z e p a d a na gow ludnoci? Oto miara kultury. Mamy w kraju bogate zasoby nie wykorzystanej energii. Tupet wierinteligentw.

21

Wrd wielkoludw staraj si by karem, wrd karw wielkoludem, ale wrd sobie rwnych staraj si by im rwny. Nasza niewiedza siga coraz dalszych wiatw. Mio ojczyzny nie zna granic cudzych. Wolabym, gdyby Dawid by zabi Goliata harf. Demostenes przemawia swobodnie z kamykiem w ustach. Te mi przeszkoda! miejcie si do ez! Dla optymistw i pesymistw. Palce sug powinny pozostawia odciski panw. Uczciwo artystyczna przeszkadza czasem narodzi si artycie. Obserwujemy ciekawe zjawisko: bekot jako rodek porozumiewawczy midzy ludmi. Co kuleje - idzie. By swoim wasnym ministrem spraw wewntrznych! Za kadym krzakiem siedzi zajc wyobrani. Czasem okazuje si duchem goego tyka. Ludzie nie s egoistami. Nikt nie nosi aoby po sobie. Sukces Heinego! Sta si na cay wiat znanym "nieznanym poet"! Nigdy ton nie powraca do struny. C za snobizm! Chcie zosta Wielkim Eunuchem. Z wielkiej chmury - may cie? To dziwne! S tacy, co nigdy nie mieli nadziei, i tacy, co wiecznie j trac. Straszne jest, jeli jeden pan posiada olbrzymi ilo niewolnikw. Myl jednak, e nie lepiej jest, gdy niewolnik posiada wielu panw. Wielu z tych, co wyprzedzili swj czas, musieli na czeka nie w najwygodniejszych pomieszczeniach. Widziaem czowieka przelewajcego z pustego w prne. Spytaem go, po co to robi. "Jestem unowoczenion klepsydr". Uwaaj, eby przez nieuwag nie stworzy czego wiekopomnego. Ilu ludzi bdzie musiao powici wiadomie swoje ycie, by to zniweczy. Analfabeci musz dyktowa. Gdy wszystko musi si zgadza, musi si co nie zgadza. Poeta X stawia zawsze na dobrego konia. Nie jest nim nigdy Pegaz. Wielu ludzi nie podpisao "Listy obecnoci na wiecie". Pora witu zaley od pooenia geograficznego.

22

Co nazywam marzeniem? Chociaby mylenie o parwkach przy jedzeniu kabanosa. Wielu prbowao stworzy kamie filozoficzny przez petryfikacj myli. W niektrych sownikach brak sowa honoru. I sowa bez pokrycia bywaj wysoko notowane. Gdy fatamorgana okae si rzeczywistoci, dajcie odszkodowania. Ideay nie s dla idealistw. Niektrzy smakosze chcieliby, eby rybka pluskaa w tuszczu, w ktrym j sma. Skazaniec nigdy nie dorasta do szubienicy. "Jestem synem soca!" - mwi do mnie pieg na nosie Lody X. Prawdziwa mdro nie opuszcza gowy. Patrzylimy sobie w oczy, i ja widziaem tylko siebie, i ona jedynie siebie widziaa. Ech! Grzybobranie z nagonk! Naley y przez kalk, by w razie zniknicia mie dowd istnienia. Nietrudno sobie piosenk dopiewa do koca, tym bardziej e refren zazwyczaj si powtarza. Kiedy zdy sam cel do celu? Tum krzyczy jednymi wielkimi ustami, ale je tysicem maych. Czy ludoerca ma prawo mwi w imieniu zjedzonych przez siebie? Dmuchajc na zimne, mona ostudzi wasne zapay. Prawa fizyki s prawami zwyczajowymi przyrody. S i tacy Robinsonowie, co si rozbili jadc ze swego odludzia i wyldowali tragicznie w zaludnionym wiecie. Odejd, szatanie! Diablica jest u mnie. Najsabsze ogniwo acucha jest najsilniejszym. Zrywa wi. A moe czyste rce powinny by dusze? Pewien mdrzec bi zawsze pokony wadcy w ten sposb, by mc pokaza rwnoczenie tyek jego sugusom. Jedni chcieliby rozumie to, w co wierz, drudzy uwierzy w to, co rozumiej. Suma ktw, za ktrymi tskni, jest na pewno wiksza od 360. Ach, zna prywatny adres Pana Boga. O, my lirycy! Piszemy chytrze kijem na wodzie przez kalk.

23

Celny strza: Nie trafi w czowieka. I d e a : j mie! Mw mdrze, wrg podsuchuje. damy omiogodzinnego dnia mylenia! Zaludni wiat jest atwo. Wyludni wiat jest atwo. Wic gdzie trudno? Gdy strach jest blady, trzeba mu krwi. Byy czasy, e niewolnikw trzeba byo legalnie kupowa. Nie nazywaj rzeczy po imieniu, gdy nie znasz jej nazwiska. I pcha nie skacze z radoci. Nosi wosienic, ale co do kroju grymasi zawsze. Chwila poznania swego beztalencia jest byskiem geniuszu. Pegazowi wkada si wdzida w usta jedca. Z genialnej myli mona usun wszystkie sowa. Nie budcie asocjacji, gdy nie potraficie ich upi. Istniej parodie rzeczy nie istniejcych. Samowystarczalni umysowo s jedynie geniusze i gupcy. Sezamie, otwrz si - ja chc wyj! Syszycie ten bekot? To chry spgosek po eksterminacji samogosek. Z szeregu zer atwo stworzy acuchy. Zegar tyka. Wszystkich. I happy end jest tylko kocem. Vox populi vox Dei ex machina. wiat bez psychopatw? Byby nienormalny. Duo rzeczy nie powstao z niemonoci ich nazwania. Ten stpa po rach, co po grzdkach depce. Unikajmy rozlewu krwi, wprowadmy tytuy bohaterw honorowych. Czy wysnuto z budowy czowieka wnioski, do jakich celw by stworzony? Pamitajcie, cena, ktr paci trzeba za wolno, maleje, gdy ronie popyt. Byy dwie moliwoci: albo stan na gruncie ich zasad, albo zawisn nad nimi. ycie ma i ciemne strony, to resztka jego przyzwoitoci.

24

Burzmy Bastylie, zanim je zbuduj. Strzecie si, gdy pozbawieni skrzyde je rozwijaj. Rewolucja Francuska pokazaa na przykadach, e przegrywaj ci, co trac gowy. Po stracie zbw podobno wiksza swoboda jzyka. Ryba staje si winna, gdy poyka haczyk: cudz wasno. Wprost wierzy si nie chce, e szczegy nie s zazwyczaj znane ogowi. Pamitaj, wszystko grawituje w d na tej ziemi. Nie budujmy przytukw dla ndzy umysowej. S ludzie gboko wierzcy, czekaj jedynie na religi. Wrd karw szalej od czasu do czasu epidemie elephantiasis. Dwie gilotyny stay obok siebie. Kaci wspzawodniczyli. Ktrego gowa wasna spadnie pniej. Paszczyzna porozumienia - idealne pole walki. Czy czowiek osignie kiedy taki poziom moralnoci, e stworzy dla nomadw ruchome wizienia? Sprawiedliwo wymienna - oko za oko, zb za zb - podniosa si z czasem na poziom sprawiedliwoci kupnej. Kto syszy, jak trawa ronie? Kosiarze. Wartoci nieprzemijajce nie maj niestety terminu realizacji. Ludzie myl ustawodawstwo z prawodawstwem. "Myli s wolne od ca?" Gdy nie przekraczaj granic. Czowiek - persona non grata. Moralno upada na coraz wygodniejsze posania. I cudzy analfabetyzm utrudnia pisanie. Nie marnujcie energii zrodzonej ze staczania si. Wiele nauczyem si w snach, ludzie mwi tam bez ogrdek. Rzeczywisto mona zmieni, fikcj trzeba na nowo wymyla. Jak poznaj wolno ci, co jej nigdy nie znali? Mog podejrzewa w niej jeszcze jedn mask tyrana. Ile byo potopw bez Noego! Widziaem latajce klatki, byy w nich ory. I cae ycie konsekwentnie do celu mona wtedy, gdy on si stale odsuwa. Trzeba si cigle na nowo uczy pisa i czyta. Czy czyta i pisa?

25

Istnieje idealny wiat kamstwa, gdzie wszystko jest prawdziwe. Z umiechu rodzi si miech, ale dopiero z niego rodzi si umieszek. Czyny nie zaistniae wywouj czsto katastrofalny brak nastpstw. Naley upowszechni elitaryzm. Sztuka, ktra wychodzi z czterech cian prywatnych, trafia czasem midzy cztery mury. C z szerokich horyzontw, najczciej mona je odsoni tylko w najwszym krgu. Triumf wiedzy o czowieku - akta Tajnej Policji. Na drodze najmniejszego oporu zawodz najsilniejsze hamulce. Bdmy dyskretni, nie pytajmy ludzi, czy yj. "Padnij - powsta" to zaledwie czas rekruta. "Zgi - zmartwychwsta" - dopiero ycie. Nie kada szara masa ma co wsplnego z mzgiem. Z jego ust wychodz najszlachetniejsze sowa. Dziwicie si im? I paka policyjna jest drogowskazem. Aktor powinien mie co do powiedzenia, nawet jeli ma niem rol. Wielki aktor wanie dziki szmince, peruce lub sztucznemu nosowi uzyskuje wasne oblicze. Widziaem wielkich aktorw grajcych samych siebie. Wtedy ujrzaem, jak byliby mali, gdyby nie byli tacy wielcy. Osio Balaama przemwi ludzkim gosem. Czyby niektrzy aktorzy nie mogli pj za jego przykadem? Szekspir m o e nie by Szekspirem. X nie jest nim na pewno. wiat dramatw Ygreka by zabity deskami scenicznymi. Najkrwawsza to tragedia, gdy krew zalewa widzw. Mijajcie si z celem jedynie w bezpiecznej odlegoci. Ze zamanego krgosupa wyrasta garb psychiczny. Wyzysk czowieka przez czowieka? A wic ludzki. Niektrzy choruj na przerost gruczow politycznych. I mechanizm dyktatury nie perpetuum mobile. Gdyby zwierz zabio z premedytacj, byby to ludzki odruch. Z jednego systemu nie wydobdziemy si dugo: ze sonecznego. Hamlet powinien ju by Krezusem. Kt nie dorzuca od wiekw swoich trzech groszy do jego monologu!

26

Kady widz przynosi do teatru swoj wasn akustyk. Rasowy aktor, ktry poegna scen, do koca ycia gra ju tylko czowieka. Panem et circenses! Wtedy chleb musi by coraz bielszy, a igrzyska coraz krwawsze. Sia sztuki: bohaterem jej moe by tchrz. Aktorzy schodz ze sceny po odegraniu roli. W teatrze. Czsto fars rzeczywistoci moe odda na scenie jedynie tragedia. Pisarze, nie atramentem, krwi naley pisa! Ale nie cudz. Jak czsto gramy komedi bez nadziei na oklaski. Nie sztuk byo urodzi si tragedii greckiej - przy tak niedyskretnym chrze. Tylko wieczny niedosyt poetw moe nasyci literatur. Plagiatorzy pi spokojnie, Muza - kobieta, rzadko wyjawi, kto by pierwszym. Wielu ludzi przeywa tragedi. Nie kademu jednak pisze j jaki Sofokles. Decydujc rol w tej sztuce gra polityka. I kadzie j. Ile wspaniaych tragedii jeden oklask zmieniby w komedi! Strzecie si tematw, od ktrych nie mona uciec! W kadym kraju inaczej brzmi pytanie Hamleta. Niektrzy pisarze przypominaj mi te damulki berliskie, ktre noc zaczepiaj mruczc jak koty: "Ja jestem taka drapiena..." Ten, co rodzi si klasykiem, nie umiera. O nim si zapomina. Najwiksze dziea genialnych twrcw zmieszcz si w sercu jednego czowieka. Sztuczkom partaczy za mao miejsca na olbrzymich scenach. Kto pierwszy zrozumia dowcip, ten ma jeszcze do czasu udawa, e go nie poj. Nie naley nudy rozprasza siami policyjnymi! Dziwne: "filozofii rozpaczy" boj si najbardziej optymici. Pisarz ten powiedzia w sposb zupenie nowy i oryginalny: "Chc siusiu!" Satyrycy, wyzbdcie si sw, niech mwi liczby! Naturalizm w niektrych teatrach niezwyky! Nawet onuce czu ze sceny. Jedynie ludzie s nieprawdziwi. Opera nie wyzyskaa swoich moliwoci; nie ma przecie takiego gupstwa, ktrego wypiewa nie mona. Spod satyry wyjte s rzeczy same przez si mieszne.

27

Kto przey tragedi, nie by jej bohaterem. W zwierciadle mowy odbijaj si czsto nagie ludzkie genitalia. Rzek nieboszczyk: "Nie byem egzystencjalist!" Zasada: aktorowi-jkale nie wolno gra jkay. Niejeden elazny repertuar powinien pj na zom! Wydaje si czasem, e sprawy bogw i ludzi s w rku kogo trzeciego. Dwa czarne charaktery, a jak odmiennej barwy. S pisarze nieprzetumaczalni na obce mowy. Tych mona spokojnie propagowa za granic. To sztuka! Tyle postaci na scenie ma materia do gadania o tym, e autor nie ma nic do powiedzenia. Nekrolog byby wietnym biletem wizytowym! Wyszy rodzaj klaki: ci, ktrym pac za nieklaskanie. Tytu: Sze postaci ucieka przed autorem. Kiedy drog ostatecznego raffinement zobaczymy wiat wieoci spojrzenia troglodyty? Droga do perfekcji sztuki: eliminacja. Ale nie twrcw. Bd realist: nie mw prawdy. Czowiek we wasnym yciu gra zaledwie may epizod. Czasem wawrzyny zapuszczaj korzenie w gowie. Tragizm epoki oddaje jej miech. Materiay historyczne winny by atwopalne. Ukamienowali go pomnikiem. Z Sokratesami pije si "bruderschafty" cykut. Inni omieszyli wszystko, a ja zbieram niezasuenie laury satyryka. Wszystko zostao ju napisane, na szczcie nie wszystko jeszcze pomylane. S sztuki tak sabe, e nie mog zej ze sceny. Wadza czciej przechodzia z rk do rk ni z gowy do gowy. A moe by tak walka dwch Hamletw - ktry ma by, a ktry nie by? Obserwuj tego pisarza bacznie, od Homera poczwszy. Ukady si nie s robione przez estetw. Siano w gowie niektrych poetw widocznie niele suy Pegazowi.

28

Zdao prb czasu? Poda, jakiego! Pozytywnych bohaterw nie musi si tworzy, wystarczy ich mianowa. Po niektrych rewizjach literackich zostaje ze zrewidowanego rzeczywicie mao. Wszystko zabrali rewidujcy. Sztuka dydaktyczna to rwnie ta, ktra o d u c z a myle. Moe wyksztaci si sztuka, ktra bez sw, a nawet bez gestw, jedynie spojrzeniem, da zrozumie przeycia narodu. Ludzie, zauwayem, lubi takie myli, ktre nie zmuszaj do myslenia. Mdre myli wyskakuj z gowy, jak Pallas Athene, pikne myli - z piany, jak Afrodyta. Najstraszniejsze s sprawy osobiste ludzi nie istniejcych. O epoce wicej mwi sowa, ktrych si nie uywa, ni te, ktrych si naduywa. To, co jeden poeta mwi o drugim poecie, mona powiedzie nie bdc adnym. Ludzie rosn i zabijaj si o to, kto wyszy. Niemiertelny pisarz umiera w swoich epigonach. Mona o nim pisa jedynie w ujemnych superlatywach. Sztuka idzie naprzd, a za ni stranicy. eby do niewygd yciowych naleaa ciasnota umysowa! W niektrych rdach natchnienia Muzy myj nogi. Arcydzieo pojmie nawet gupi. Ale jake inaczej! Wieczymy czoa jedynie tym, ktrzy je maj. I na pocztku niektrych pieni sta zamiast klucza wiolinowego - paragraf. Gdy bajki polityczne mwi o zwierztach - chyba czas nieludzki. Nie ma nowych kierunkw, jest jeden: od czowieka do czowieka. A zdawaoby si, nic chonniejszego od publicznoci o pustych gowach! Lubimy, eby nasz wewntrzny gos dochodzi nas z zewntrz. Gdy sowo staje si ciaem, przestaje by literatur. Podobno jestem mistrzem humoru sytuacyjnego bez wyjcia. Jak pozna burze dziejowe? Dugo potem jeszcze koci ami. Gbi mona imitowa zabarwieniem. Pisarz, ktry si nie pogbia, utrzymuje si zawsze na powierzchni. Gdy racje s kruche, usztywnia si stanowisko.

29

Kto znalaz echo, ten si powtarza. Sigaj po laur! Ale nie z cudzej gowy. Niech bdzie wskanikiem, ile na jedn gow przypada ludnoci. Artysta, ktry nie sportretowa uomnego wadcy jako herosa, nie by realist. Twrzcie o sobie mity, bogowie nie zaczynali inaczej. Stoimy czasem nad otchani jak przed ramp sceny i mylimy, e to tylko publiczno gdzie si zapada. Sztuka, aby bya realistyczna, musiaa przedtem zdeformowa czowieka. Czy mylenie jest funkcj spoeczn, czy funkcj mzgu? Schodmy z drogi Sprawiedliwoci! Jest lepa. Czasem utwr ma do wyboru: sta si dzieem autora albo dzieem sztuki. Rwnie czowiek dzieli si na sfery wpyww rozmaitych osb. Zbliajc si do prawdy oddalamy si od rzeczywistoci. Powinny istnie cenniki: co naley za wszelk cen? Zwykle ariergarda dawnej awangardy jest awangard nowej ariergardy. mier to deus ex machina tragedii ludzkiej. Mam uczucie, e zawsze gram epizody dramatyczne w jakiej wielkiej farsie. Ach, gdybymy mogli widzie ycie, a nie sytuacje! I maym kreaturom udaj si wielkie kreacje. Mwili o nim z odcieniem zachwytu: "Dogania geniuszy!" Zapytaem zaniepokojony: "W jakim celu"? Kady jzyk winien tworzy w danej chwili takie kalambury, jakie s jego narodowi potrzebne. Po sowach ich poznacie, co chcieli przemilcze. Najbardziej zapadnia sama siebie sztuka bezpciowa. Sztuka aktorska dopiero zbkuje. Kiedy zbliy si do naszego codziennego aktorstwa? Jedna kreska artysty oddziela czasem dwie epoki sztuki. Jak przyjemnie wspomina si czas, w ktrym si wspominao. Z tchrzostwa przechowywa swoje myli w cudzych gowach. Nakleja wszdzie listki figowe, ale lojalnie pisa, co pod nimi si kryje. Nie blunij, gdy nie wierzysz! Wszystko zostao ju odkryte, tylko w okolicach banau jest jeszcze ziemia dziewicza.

30

Czy mona na si tworzy genialne rzeczy? Tak, trzeba tylko mie t si. Czasem trzeba okres midzy przeszoci a przyszoci przey w jakim zastpczym czasie gramatycznym. Wszyscy ludzie s aktorami - skd wzi dla nich repertuar? Niektre szczeble kariery wiod na szubienic. I wieczno bya dawniej trwalsza. Brak talentu nadrabia brakiem charakteru. Ludzie maj spniony refleks; pojmuj zwykle dopiero w nastpnych pokoleniach. Poeci s jak dzieci; gdy siedz przy biurku, nogami nie sigaj ziemi. Dzieo mwi samo za siebie, jeli ma do kogo. Kady autoportret jest aktem, nic tak nie obnaa. Tam, gdzie rzdzi prawo okrutne, lud tskni za bezprawiem. Wolno jest perwersyjna, ulega swoim przeciwnikom. Rezonans? Trzeba trafi waciwego czowieka we waciwe miejsce. Poeta owi w strumieniu, ktry przeze przepywa. Gdy pomyl, e w hermafrodycie rozgrywa si moe wanie dramat Romea i Julii, dr, by tej sytuacji nie podpatrzyli modzi dramatopisarze. Gdy padaj gowy, nie opuszczaj swojej. Nie ucilajcie si a do ciasnoty! Jest w nim olbrzymia pustka wypeniona po brzegi erudycj. Wszystkie wielkie tragedie maj happy end, ale kt potrafi wysiedzie do koca! Poetom powinny odrasta gowy jak hydrom; wtedy potrafiliby moe co wymyli. Gdy ludzko ma szczcie, zbrodnie sublimuj si w sztuk. Zdradzi si: kania si wiecem laurowym jak melonikiem. On - to cigle kto inny, dlatego wolno mu si powtarza. Bekot? Ale nowy. Bd sentymentalny. To ci pozwoli nawet dawne tragedie wspomina z rozrzewnieniem. Czasem trzeba brutalnoci, by wylansowa swoj subtelno. I kastraci ducha bior najwysze tony. S tacy, co sigaj gbi, by stamtd puszcza mae baki.

31

Poeta patrzy podejrzliwie na swoje sowa: ktre z nich bdzie zdobi jego nagrobek? Mylicie, e ten autor mao dokona? Obniy poziom oglny! Nie naley propagowa "pure nonsens'u" tam, gdzie panuje "common nonsense". Niektre dzwonki bazeskie brzmi faszywie! I krew przelana jeszcze bije. Pulsem epoki. Jego myl jest czyst rozkosz. Nikogo nie zapadnia. Wpad. I to na pomys. Z adnego punktu widzenia nie wolno by lepym. Ostronie z dramatyzacj ycia! A nu znajdzie si lepsza obsada waszych rl? Na ludzkiej skrze spiszesz wszystko - pki na czowieku. Pegazowi dano skrzyda, by trudniej mu byo wierzga. Niektrym narastaj tragedie jak odciski od samego chodzenia po wiecie. Pierwszy rzu kamieniem, inaczej nazw ci epigonem. Dziwny snob: marzy o tym, by na wizytwce przed jego nazwiskiem widniao nie dr lub hr., ale w. Czas obrodzi geniuszami. Miejmy nadziej, e bdzie kilku zdolnych. Tresowane papugi nie powtarzaj niczego. Zmartwychwsta bez zgody mordercw - odwaga! Uwaaj: gdy sawa rzuca blask na ciebie, twoi wrogowie maj przewag - czyhaj w cieniu. Tam, gdzie wszyscy piewaj na jedn nut, sowa nie maj znaczenia. Walk o wadz prowadzi si z ni. Czasem humorysta wpada w depresj, nie potrafi by mieszniejszy od patosu innych. Sta si sawnym, by mc sobie pozwoli na incognito! Czasem ma czowiek uczucie, e pta si na scenie nie bdc nawet statyst. Dopiero, gdy wjecha na rydwanie, poznano, e to furman. Cienie s zdolniejsze; robi to samo bez wysiku. Smakiem krytyka X mona kierowa si jak busol; jest idealnie zy. Wystarczy sowo - reszta jest gadaniem. Trzymaem szczcie za ogon; wyrwao si zostawiajc mi w rku piro, ktrym pisz. Zbrodnia - muza kaznodziejw i moralistw. Pod pak nawet w bbnie budzi si Muza.

32

Czas pozostanie ludoerc. W szanujcych si teatrach powinna istnie zapadnia ze wstydu. Niektrym wyrastaj skrzyda z garbu. Na koturnach trudniej schodzi ze sceny. Wasna niemoc jest tak niebezpieczna, jak obca przemoc. I lilie na bagnie dr przed melioracj. Saba pami pokole utrwala legendy. Nie wybieraj noclegu tam, gdzie nawet robactwo spa nie moe. Bylimy z inteligentn pani X w stadninie w Ygrekowie. Wspaniay ogier dokazywa cudw mskoci. "A Karol Irzykowski - rzeka do mnie nagle pani X - twierdzi, e prawdziwych aforyzmw moe pisarz stworzy w yciu jedynie kilka." Na ludzk pami nie mona liczy. Niestety, rwnie na niepami. Marzenie niewolnikw: targ, gdzie mona by sobie kupowa panw. Do gowy wpadaj pomysy od wewntrz. Duszno jest! Otwrzcie okna, niech ci na dworze te poczuj. Widziaem skutki, ktre co roku obradzay inn przyczyn. Czy jest obowizkiem czowieka, gdy znajdzie w sobie co wartociowego, donie o tym do najbliszego posterunku milicji? Nikt nie jest tak gupi, eby od czasu do czasu takiego nie udawa. Kt bada na policzku odciski palcw? I winie chrzkaj czasem urgliwie pod adresem pasterza: "winiopas!" Gdy wrg zaciera rce, twoja chwila! Miej swoje wolne. Czy gwat na czyim sumieniu nie musi naruszy czyjej cnoty? Koa rodzinnego nie tworzy si cyrklem. Postp: praszczurowie nasi w skrach zwierzcych chodzili, nam ju w ludzkiej nieswojo. Nieadnie pokazywa palcem, nawet na siebie jako na Mesjasza. Za ile gosw liczy si w gosowaniu gos historii? Czowiek posiada dwa profile. Od lewej i od prawej. Ba, i dwa od rodka. Z dowiadczenia strzelca: wielkich trudniej trafi ni maych. Stawiaj kropk pod znak zapytania!

33

I ludoercy ratuj ludzi z paszczy rekina. Nie wierzcie bajkom! Byy prawdziwe. Nie dziw si, e kto nie pachnie, lubi, by mu kadzono. Tylko wtedy mona interesowa si g..., gdy jest nawozem. Czasem bezpieczniej jest da si przeglda bestii w zwierciadle wypukym lub wklsym ni w zwyczajnym. Dotknem Wenus z Milo. "Rce przy sobie!" - rzeka. Kompleks. Wrogowie moi rozsiewaj wieci, e jestem zaciekym indywidualist, wrogiem wszelkiej zespoowoci. Ju jako may chopiec nosiem na marynarskiej czapeczce wstk ze zotym napisem: "Viribus unitis!" Bya to ulubiona maksyma Franciszka Jzefa I. Nigdy nie popenibym samobjstwa. Wierz w czowieka - zawsze znalazby si usuny morderca. Rozdwojenie jani jest ostr chorob psychiczn, gdy redukuje normalne rozbicie czowieka na niezliczon ilo istot - do ndznych dwu. I Judasze nauczyli si nosi krzye. Idealne falsyfikaty musz dzieli los oryginaw. I zodzieje chodz czasem w aureoli. Wcale nie kradzionej. Jego kt widzenia by powodem, e go ze eksmitowano. Czasem ciska nas co w gardle, by nie dopuci gosu serca do gowy lub vice versa. Dry li - Bogiem a prawd, za co moe on by pocignity do odpowiedzialnoci? Pierwszy czowiek nie czu si samotny, nie umia przecie liczy. Wymwka ludoercw: "czowiek to bydl". W niebezpiecznych czasach nie wchod w siebie, tam ci najatwiej znajd. Gdyby to, co bije w nas, byo naprawd sercem, nie umieraoby, eby nas tym zabi. Ile sowikw musi pokn drapienik, by zacz piewa? Nie wszystkie feniksy, co powstaj z popiow, przyznaj si do swej przeszoci. Biedny, kto gwiazd nie widzi bez uderzenia w zby. Na bocznych drkach mylenia przemyka obok ciebie czasem przeraony sens. Niektrzy ludzie znaj w jednych jzykach jedynie "tak", w innych tylko nie "nie". Czy poarty misjonarz ma uwaa swoj misj za spenion? Postacie z twoich snw r z twojego talerza. Budujmy zdania prowizoryczne. A nu bdzie trzsienie ziemi. Bdmy ludmi choby tak dugo, pki nauka nie odkryje, e jestemy czym innym.

34

Czy matador myli czasem o tym na arenie, e walczy z "boeuf ( la Strogonoff" albo ze zrazami zawijanymi? Kiedy czowiek pokona przestrze midzyludzk? Bardzo mao ludzi przewidywao w XIX wieku, e po nim nastpi wiek XX. Sztuka nie yje sesjami, ale obsesjami. I c ty na to, Fizyko? Ozibo stosunkw midzy ludmi powstaje w skutek tar midzy nimi. Nieobecni nigdy nie maj racji, ale bardzo czsto zachowuj ycie. I nagle budzi si autor w brzuchu Publicznoci jak Jonasz w wielorybim, ale czuje, e go Publiczka skonsumowaa bez reszty. Gdyby nie byo wyjcia z tego sukcesu! Gdy jeste na szczycie, masz wymwk - nie mona i dalej. Kajdany nie lubi przykuwa uwagi. Sztuka by sprzedawczykiem, nie majc nic do sprzedania. Nawet szatan da zawsze, by cyrograf podpisywa w a s n krwi. Odwieczne marzenie kata: komplement skazaca za jako egzekucji. eby by sob, trzeba by kim. Czsto dach nad gow nie pozwala ludziom rosn. Nie mog uwierzy, e X istnieje naprawd, obejrzaem go onegdaj dokadnie. Nie kady pasterz pdzi swe owieczki, by si pasy na wyynach ducha. Gupstwa danej epoki s dla nauki nastpnych tak cenne jak jej mdroci. Kto po mierci nie spostrzega adnej rnicy, niewart, e si narodzi. Wanie ten cigy brak harmonii w czowieku jest twrc wci nowej i nowej. Stawia zawsze zagadnienie na gowie, niestety wasnej. Kto umiera z zachwytu, niech si broni przed zmartwychwstaniem. Zbyt zawierzy prawom fizyki. Myla, e stoczy si bez wysiku w d, a zatrzyma si w poowie drogi. Znacie go, tego redniaka. Z trwogi narodu rzadko rodzi si tchrz. Miejmy nadziej, e literatura najniszego lotu stanie si kiedy elitarn. Dla wskiego grona ostatnich wierinteligentw. Gdy pomyki bd rzadsze, bd bardziej wartociowe. "Nie wierz!" - szepce ci diabe. "Wierz!" - sufluje ci anio. Lub czasem odwrotnie. "Kady krok jest ryzykowny!" - zwyk mawia pewien tancmistrz - "Moe zrodzi nowy taniec."

35

Ta cicha duma w czowieku: mier broni si przed nami, ale w kocu ulega. Wane jest wiadectwo haby, ktre sobie czowiek sam wystawia. Ile to ludzi podruje poza wasne horyzonty! I wahado idzie z czasem. Ludoerca nie gardzi czowiekiem. Jeste dzieckiem swojego czasu. Do ciebie naley wybr, z kim ci spodzi. Kocham czowieka. Nigdy nie bybym go stworzy. Pamitaj, jeli twoja pozycja jest nie do obrony - moesz j przecie zdoby. Prawdziwy wybraniec nie ma wyboru. Nie dzwo kluczami do tajemnic! yj wspczenie, jeli nie moesz tego przeoy na inny czas. Najlepiej podstawiaj nogi kary, to ich strefa. Zanis Gupstwo do majstra: "Czy da si przerobi na Mdro?" Rzek mistrz: "Jeszcze reszta zostanie". wiat wcale nie jest zwariowany, cho nie jest dla ludzi normalnych. Jest dla znormalizowanych. yjmy duej! Ni inni. Ile obrzdkw ma niewiara! Pst, pst, banie, zapnij opocz, wida nag skr filozofa! Nawet w labiryntach wisz ju napisy: "Bdzi nie wolno!" Zawsze, gdy idee s bezdomne, znajduj przytuek w czowieku. Suszno powinna by zawsze po swojej stronie. S czasy, gdy na ou mierci filozof moe powiedzie: "Na szczcie nie zostaem zrozumiany!" Sumienie mia czyste. Nie uywane. Gdy dokopiemy si do gbszych warstw archeologicznych, znajdziemy moe lady wielkiej kultury, ktra istniaa przed stworzeniem czowieka. Zawiaty rzdz si prawami tego wiata, do ktrego przylegaj. Po kadym "ostatnim krzyku" literatury oczekuj zwykle jej ostatniego tchnienia. Technika dojdzie do takiej perfekcji, e czowiek bdzie si mg obej bez siebie. Jedynie ludzie o zdrowych zmysach wariuj. Gdy jeste pgwkiem w gromadzie, nie martw si, na pewno znajdzie si drugi. Niech ci, co spoywaj owoce zbrodni, nie wypluwaj pestek na yzn gleb.

36

wicz mnemotechnik. Pomoe ci czasem pamita, e yjesz. Wystarczy si odda iluzji, by odczu realne konsekwencje. Straakom wasnych pomieni nie dane trbi na drodze do poaru. Sprbuj powiedzie co, nie odwoujc si do poda, przysw, idiomw, nie musnwszy - chociaby obiegowej - literatury. Jake trudno - stwierdzasz - by prostakiem! Z kcikw umiechw mona obliczy rozpito wolnoci. Widz ludzi nagimi, ale nie zawsze to zdradzam, bo zadaj jeszcze ode mnie, bym ich ubra. Prawd trzymaj pod kluczem, jak najdroszy skarb ci, co j najmniej ceni. Ignorancja ludzka nie pozostaje w tyle za wiedz. Zdobywa z ni rwnoczenie te same dziewicze obszary geniuszu. Czasem co kryje si za czym, przed czym my si kryjemy. I c po wariackich papierach. Szalecy ich nie uznaj. lepej wierze le z oczu patrzy. Zadaj pytania wymijajce, by przeci drog wymijajcym odpowiedziom. Czowiek niezdolny do ycia powinien by przeszkolony, moe nadaje si jednak do innej formy bytu. Rozmowy o pogodzie stan si interesujce przy pierwszych oznakach koca wiata. Za winy ojcw czsto dopiero synowie bywaj nagrodzeni. A moe twj Bg by chcia, by go chwali przed innymi Bogami? Udzieliem pewnym mylom azylu w mej gowie, nie mog ich ekstradowa. Wielu przemilcza w yciorysie swe nieistnienie. Nie sztuka pon podaniem, gdy ycie wypnie komu tyek. Kamstwo nie rni si niczym od prawdy, prcz tego, e ni nie jest. Gdy poddajc si wrogom podnieli rce do gry, wydali si tak groni, e tamci czmychnli. Niektrym do szczcia brakuje naprawd jedynie szczcia. Szli zbrodniarze z transparentem: "Nie torturujcie sumie. Dajcie im spa spokojnie!" Czym pniej mapy stayby si ludmi, tym wicej krwi czowieczej by zaoszczdziy. Mwi rzeczy tak stare, e ludzko ich ju nie pamita. Karom trzeba si nisko kania. Bazen mia u wadcw wyjtkowe prawa. Nie mogli mu ich zapewni ci, co nie czuli si wadcami. Czy produkcja myli nada za przyrostem naturalnym?

37

Nie wyobraam sobie koca wiata przed zwycistwem prawdy. Nie zostawiajcie zagadnie nadmiaru i niedosytu hermafrodytom i eunuchom! By si wdrapa wyej, trzeba zoy skrzyda. Czy ludzie bez winy maj moralne prawo udziau w podziale upw? Czy czowiek moe odwrci zo? Tak. Pamitam, raz odwrci swoje oblicze. Uratowaem si wwczas. By doj do rda, trzeba pyn pod prd. Wartoci oglnoludzkie to te, ktrych nie opaca si przemyca z kraju do kraju. Dlaczego ludzie nie s ju ludoercami? No, chyba w jaki postp kuchni ludzkiej trzeba wierzy! Prawo fizyczne: im woda siga wyej, tym ycie zyskuje na wadze. Jest nadty? Musi by, nie ma krgosupa. Nawet ludzie wcale niezoeni rozkadaj si. Ze stou paskiego spada czasem biesiadnik. Nie wolno rozmiesza bezzbnych tyranw! Pamitajcie, czowiek nie ma wyboru, musi by czowiekiem! Dwie siy potniej w wiecie intelektu: precyzja i bekot. Zadanie: nie naley dopuci do narodzin hybrydy - precyzyjnego bekotu. Nard moe mie jedn dusz, jedno serce, jedn pier, ktr nadstawia, ale biada, gdy ma tylko jeden mzg. Trzeba przej przez ycie z godnym przymrueniem oka, dajc tym wiadectwo jakiemu nieznanemu Wielkiemu Demiurgowi, e poznalimy si na kapitalnym arcie. Ludzko robi jednak postpy. Za kadym razem sdzi si ludobjcw humanitarniej. I na play nudystw s arbitrzy elegantiarum. Kto ni o potdze, niech nie chrapie gono. Nie wrzucaj wszystkiego do jednego worka, nie udwigniesz! Antropomorficzna wyobrania czowieka kae mu myle o swoich ciemizcach jako o ludziach. Deformuj nas formuy. Nie odstawaj od czasu, bo zranisz tych, co gaszcz. Nawet brud fizyczny baroku i rokoka nie sprzyja czystoci obyczajw. Nie martwcie si! I niektrym "homunculusom" bdzie mona powiedzie "ty taki owaki synu". Suma dowiadcze ludzkich obrasta zupenie jej obcymi zerami.

38

Wizienia s trudnym punktem wyjcia. Odwrci si do ludzi tyem - mwi "dwulicowy". Nie zapominajmy, e "definicja" i "finis" z jednego korzenia! Czowiek jest z elaza. Dlatego nie odczuwa czasem kajdan jako obcego ciaa. Niektrzy przerastaj innych o gow, ktr im odrbali. Legend burz czsto dni jej surowca. Tradycja - dziedziczne szlachectwo plagiatu. Marionetki marz daremnie o monologu Hamleta. Nie mog o nim nic powiedzie. Widziaem go jedynie nagim. Jak pies suy, jak psa ubili. Niektrzy widz prawym i lewym okiem dokadnie to samo. I myl, e to obiektywizm. Jestemy coraz blisi odkrycia Boga przez Nauk. Dr wtedy o jego los. Trudno gaska zwierz, gdy w ludzkiej skrze. Drogowskazy mog zrobi z szosy labirynt. Kto nie pojmuje Stworzenia wiata, nie rozumie potrzeby spoecznej! Syszymy zazwyczaj ostateczne redakcje westchnie. Mwmy zwile, by zdanie skoczy w tej samej epoce. Ach, ten altruizm! Czasem chciaoby si uderzy w st, ale w ostatniej chwili widzisz, e trzasnby w czyj deser. S daltonici, co nie odrniaj kolorw, ale za to wszystkie niuanse. A to bd si mia, gdy nie zd ze zniszczeniem wiata przed jego kocem. Mia umys otwarty, niestety na przestrza. W swoich sowach zamkn epok. Mowa o poecie? Nie, o sdzi. I Mesjasze czekaj z niecierpliwoci na swoje przyjcie. Chociaby w snach moemy sobie przecie pozwoli na rozdwojenie jani. Jeden z nas mgby by wanie, kim chce, ale drugi musiaby by wanie tym, ktry we waciwej chwili budzi nas ze snu. wiat nie istnieje, stwarza si jedynie co chwila. Wraenie cigoci wynika z braku inwencji. By sumieniem swego czasu, ktry go nie mia. Prawdziwy bazen nie moe drwi z prawdziwego bazna. Jeden z nich musi by faszywy. Oto str prawa - chroni je tak doskonale, by nikt nie mg ze skorzysta. mia si jedynie w duchu, i to Ustaw.

39

I bat puszcza pdy, gdy natrafi na podatny grunt. Orfeusz schodzi w podziemia nie tylko w poszukiwaniu Eurydyki. Szatani dziel si na upadych aniow i na awansowanych ludzi. By baznem na stypie - posannictwo gboko ludzkie. I brak precedensu jest precedensem. Bezsenno - choroba epok, w ktrych ludziom ka zamyka oczy na wiele rzeczy. Wszyscy jestemy ulepieni z jednej gliny, to stwarza czasem niebezpieczestwo wrzucenia nas z drugimi do jednego tygla i ulepienia trzecich. Uwaga na niewypay literackie. Ich autorzy niebezpieczni s jeszcze po latach. Satyra nigdy nie moe zda egzaminu, w kolegiach jurorw siedz jej obiekty. Podczas tortur cigle si sam podszczypywa. "Dlaczego?" - zapyta zniecierpliwiony kat. "Badam, czy to nie koszmarny sen." Rzek krytyk tragikowi, e mao mieszny. Niektrzy fetuj swoje klski, bywaj bowiem zapraszani na uczty zwycizcw. Stawiaj mi go za wzr: "On myli PO naszej myli!" Rzeczom nie istniejcym przysuguje ju z ich natury cze mistyczna. O, gdyby los czowieka by jedynie przedmiotem filozofii! Uwaam antropologi za pseudonauk. Jej definicja czowieka przeludnia nam wiat. Rzezace tacz na wszystkich weselach. Nic im przecie nie przeszkadza. Mona znale si na dnie nie osignwszy gbi. Tabu, mimo e nietykalne, rozmnaa si zastraszajco. Niejeden szyldwach kilkoma krokami tam i z powrotem daleko zaszed. Chiromanci kryj si za wymwk: "Z brudnych rk nie mona wry!" Przypinam czowiekowi atki, by przykry jego golizn. Jestem przekonany, e tajemnice bytu zmieniy si wielokrotnie od chwili ich zaszyfrowania. Wyjcie! Poczujecie si modsi o miliony lat. eby zna lepszy szlagier trb jerychoskich! Gdy trzeba dzwoni na trwog, dzwo, choby nie by na etacie dzwonnika! Od kiedy czowiek stan na tylnych nogach, nie moe wrci do rwnowagi. Protestowa dugo. Zmylio go "pro".

40

Sztuka pokazywa jzyk nie pokazujc, co si ma na jego kocu. Chcesz piewa w chrze? Przypatrz si wpierw paeczce dyrygenta! Prawdziwy mczennik to ten, ktremu i tego tytuu odmawiaj. Wrd lepcw i jednooki zaniewidzi. Czasami satyra musi rekonstruowa to, co zniszczy patos. Nie zgadzam si z matematyk. Uwaam, e suma zer daje gron liczb. Czasem atwiej przyzna nagrod ni racj. Czy brak zudze ksigowa po stronie "ma"? Nareszcie si porozumieli. Doszli do zgodnego wniosku, e s wrogami. atwiej ogosi si samemu cesarzem ni wonym. Nie da od ycia niemoliwoci? Dlaczego? Moliwoci jego s przecie ograniczone. Czasem miar wielkoci jest odlego od zbrodni. Tam, gdzie spadaj gowy, krc si ci, co chc sobie przynajmniej oblicza przywaszczy. I czworonogi staj na tylnych koczynach. Czego si nie robi dla arcia i ze strachu. Zawsze byem przeciw rozpuszczaniu haremw. Damy wczaj si w ycie spoeczne, ale eunuchy uzyskuj zbyt wielki wpyw na to ycie. Niektrzy nie odrniaj onanii od "wiernoci samemu sobie". Iga zepsutego kompasu nie dry. Zwolniona od odpowiedzialnoci. Czasem kara pociga za sob win. Niekiedy czas mrozi ludziom krew w yach - by si nie rozkadali. Bg Janus mia dwa oblicza. wiatowid potrzebowa ich a cztery, istniay bstwa o jeszcze wikszej iloci twarzy. wiadczy to o jake trudnej sytuacji wczesnego spoeczestwa boskiego. Kanibale wol tych, co nie maj koca. Gdy kapani maj chore odki, nie skadaj bogom ciko strawnych ofiar. Prosimy odrnia Lekk Muz od Muzy lekkiego prowadzenia si. Czy sztuka ma by zrozumiaa? Tak, ale tylko dla adresatw. Nie musz mie wiele do powiedzenia ci, co mog rozkazywa gestem. A moe mury Jerycha pady od zbytniego dcia w fanfary wewntrz tych murw? I sowo, ktre stracio funkcj, jest czasem dalej na etacie. "Wracamy zawsze do naszej pierwszej mioci". Moe. Ale w coraz to innych celach. I w opokach idei i wiar tworz si jaskinie, gdzie gnied si ludzie.

41

Czasem potrzebna gbia, by nabra oddechu, gdy trudno na powierzchni. Rwnouprawnienie w czasach bezprawia to take co! Kto wykrzykuje waciwie z ust czowieka? Czy rozmaici ludzie, czy ju gos ich kompromisu, czy zwycizca spord nich? A moe od razu zwyciony? Trudno powiedzie sobie samemu prawd, gdy si j zna. Ludzie rodz si na spoeczne zamwienie z prywatnej inicjatywy. Nasze dni s policzone - przez statystykw. Prawda zawsze wychodzi na wierzch. Dlatego zaraz musi dawa nura. Kto zboczy z drogi do pieka, tego nie przerazi przestroga: "To droga donikd!" Mia barwne ycie. Zmienia sztandary. Czasem trzeba uy koturnw, eby na przykad splun w twarz wyszym od siebie. Biada, gdy gowa oklaskiwanego dostanie si midzy donie oklaskujcych. I liberie s konfekcyjne i na miar. Niektre ta nie toleruj niczego przed sob. Straszna rzecz pyn w brudnej rzece przeciw prdowi. Obnaam czowieka? Moi ludzie jedynie rosn i dlatego czasem przykrtkie koszulki nie zasaniaj tam czego. Niektrym wydaje si, e pochodz od map, co siedziay na drzewie wiadomoci zego i dobrego. Gdy zaludnimy pustynie, znikn oazy. I niepotrzebni s stale potrzebni. Jedynie ci ze zotych klatek maj nadziej wyzwolenia. eby mie tylu suchaczy, ilu podsuchujcych! Gdy znajdziesz si z wilkiem w jednej jamie, nie okazuj mu swego lekcewaenia. Nie mogem sobie cay dzie przypomnie sowa "gilotyna". Gowa si bronia. Wrogowie z pierwszych linii frontu s sobie najblisi. Gdy woda siga twych ust, nie martw si, e nie nadaje si do picia. Wyznania "wiat jest pikny!" daj ode mnie zwykle ci, co mi go obrzydzili. Wszyscy musz dobi do brzegu, czekaj tam przecie celnicy! Rzek eunuch: "C mi po jednej kobiecie, musze mie harem". "Niech yje!" jest zaledwie okrzykiem tolerancji.

42

Prorokowi wolno si myli. Ale nie co do terminu, kiedy prorokiem by przestanie. Trudno rozszerza horyzonty? A zezem? A najoptymistyczniejsze to Ben Akiby: "Wszystko ju byo!" Wszyscy chcieliby na pewno po zmartwychwstaniu awansowa przynajmniej o jeden stopie subowy. Sny zale od pozycji picego. Nie kady czowiek, ktry wie za duo, wie o tym. lady wielu zbrodni prowadz w przyszo. Literatura faktu? Niektre fakty nie ycz jej sobie. Naley obnaa czowieka nie pokazujc przy tym jego brudnej bielizny. Czyn dogania myl. Biada, gdy j przegoni. Ory winny by zdolne wyklu si nawet z kukuczego jaja. Pore wroga ywcem to nic, ale pokn jego ostatnie zdanie. Bezzbnym wiele rzeczy atwiej przechodzi przez usta. Trudno doczyta si wasnego analfabetyzmu. Tylko ten, co postrada zmysy, nie przyjmie wariackich papierw. I grabarzowi nie wolno by zapatrzonym jedynie w przeszo. Dr Myl, a nu tamtdy bdzie mona czmychn? Prawdziwego mczyzn pozna, nawet gdy jest goy. Wierz w koniec ycia organicznego na ziemi, ale nigdy organizacyjnego. Nie strzelaj do manekinw, gotowi w pamici zmartwychwsta jako ludzie. Onegdaj noc przechodziem obok skadu z deskami, strzegcy ich pies szczeka na mnie. Wierz: ludzko dojdzie do takiej doskonaoci, e pies bdzie zna dokadn warto materiaw, w imieniu ktrych szczeka. Prostolinijno ludzka nie jest najkrtsz drog do celu. Dziaanie ucisku zaley od materiau, jedni staj si mniejsi, drudzy wiksi. Czowiek wynajdywa narzdzia sukcesywnie. Ale od pradziejw by ju czowiek narzdziem czowieka. Wszystko ma cechy dwupciowe. Nawet maestwo. Nie poddawajcie si nigdy rozpaczy - nie dotrzymuje obietnic. Mao nie cierpi nigdy na mikromani. By go gra dostrzega, paszczy si jak najszerzej.

43

Nic w przyrodzie nie ginie, jedynie spenione nadzieje. Jedynie bazen nie moe bezkarnie dre, dzwoni dzwoneczki. W historii i fakty nie dokonane si licz. By wiernym chorym. Gdy dziery drzewce sztandaru, nie da sobie niczym odwrci uwagi, nawet zmian barw. Nie bdcie za wszelk cen oryginalni! Jeli nawet ju przed wami kilka osb powiedziao o rzeczywistym draniu: "obuz!" - powtrzcie. miaek: je z rki tyrana. Wielkie czasy mog zmieci pokan ilo maych ludzi. Na czyj koszt yj ludzie w cudzych wspomnieniach? Kiedy rodzi si pesymizm? Gdy zetkn si dwa odmienne optymizmy. Gdy kary chc rosn, trzeba im cudzych koci. Prowincja umysowa - usiowanie mylenia z dala od mzgu. Smutne, gdy ludzie gwid na siebie t sam melodi. "Tskni do Arkadii szczliwej!" - "Nie utrzymujemy z ni stosunkw dyplomatycznych." Za wielka bya troska Noego o rodzaj ludzki. Wzi po parze z kadego gatunku. Czasem sztywna postawa jest wynikiem paraliu. Dziwne, e fagasy i naonice wadcw nigdy nie widz ich nagimi. Milczcym nie mona odebra sowa. wiat jest chyba stokowaty, najwiksze jest dno. Apologetom Nocy Dugich Noy nie brakowao nigdy Dugich Widelcw ani Dugich yek. Najczciej trac wolno ci, co jej pragn. Chleb otwiera kade usta. Czym niej upadasz, tym mniej ci to boli. Tylko cakiem zimni dranie potrafi mie w piekle ciepy kcik. Na pocztku byo Sowo. Dopiero potem powstao Milczenie. Donos: Ecce homo! Kij ma dwa koce, nie bd na adnym. Jeden faszywy krok, a jeste u celu innych. Sowo trafia wszdzie, ale wyj mu potem czasem trudno.

44

Jestem tak peen optymizmu, e ani krztyny wicej nie zmieszcz. "Myjcie uszy!" A nu wybije godzina. Wierz nawet w ewolucj zwierzt. Kiedy zrwna si na przykad pcha z lwem. Nie wiem tylko, czy przez skarlenie lwa, czy przez elephantiasis pchy. Lubi czyta ywoty niektrych witych od koca, odzyskuj wiar, e kto moe si znowu sta czowiekiem. Mogo by gorzej. Twj wrg mg by twoim przyjacielem. Boj si zawsze tych, co daj rzdu dusz. Co robi z ciaami? Staroytni posiadali zdolno balsamowania zwok tak, by nie traciy znaczenia. Wielka jest sia nicoci, nic jej nie mona zrobi. Niektrzy nigdy nie wypuszczaj steru z rki, moe si przecie przyda w innej odzi. Dobosze, ktrym mniej zaley na takcie, a wicej na skutku, bij od razu w eb publicznoci. S tacy, co nie mog zabi czowieka. Musz go wpierw pozbawi czowieczestwa. Najlepsza miara epoki: rozpito midzy karem a gigantem. Nie zabijaj - rzek - gdy masz si kim wyrczy - doda. I ordery o siebie rozmaicie dzwoni. Niektrzy ludzie pozbawieni s daru widzenia prawdy. Ale jak szczeroci tchnie za to ich kamstwo! Tajemnice nie musz si ukrywa. Gdy powiedzie "Nie ma witych", obraaj si nawet ateici. Czasem nazbiera si tyle brudu, e wydaje si po prostu marnotrawstwem go wyrzuci. Nie woajcie: "Krl jest nagi!", dopiero gdy pokae wam tyek. Z pamitnika Wiecznoci: "Tylko jeden y od Pocztku wiata do jego Koca - Strach". Przenis si z Sodomy do Gomory. Rasici! Nie dopuszczaj czarnych myli. I wymiary wszechwiata bd tajemnic wojskow. Czy czowiek ma prawo uwaa si za autora myli nieproszonych? Nie wolno opuszcza gowy temu, co nosi koron cierniow - spadnie mu. Diabe nie pi. Z byle kim. Nie wida zupenie czapek-niewidek!!! Koniec nekrologu: Nie umar! Zmieni tryb ycia.

45

Speniaj si nasze najmielsze marzenia, czas ju na niemiae. Niektre myli przychodz do gowy pod eskort. Gliniane golemy, ktrych nie dao si oywi, robi czasem karier pomnikw. Jedni powinni w nagrod y po raz drugi, inni za kar. Krzykn: "Krl jest nagi!" Ale dworzanie zatkali mu usta. "Nie wolno!" "Dlaczego? - "Gotw si zazibi." Prostolinijni zwaszcza, uwaajcie na zakrtach! Podobno - syszaem - interesuje mnie morale polityki. Przebg! Czybym by mistykiem? Czasem trzeba chorego identyfikowa po odciskach palcw na sztandarze. W raju winno by wszystko: i pieko! Mona ni i na jawie, gdy si od czasu do czasu przymyka jedno oko. Mistyk! Wierzy, e istnieje. Trudno chodzi z podniesionym czoem i nie zadziera nosa. To by czowiek postpowo-religijny, zgadza si, e czowiek pochodzi od map, ale tych z arki Noego. Nie prowokujcie kretyna, by napisa arcydzieo, a nu mu si uda? Filozofowie, nie wynajdujcie kamienia mdroci, uwi go wam u szyi! Czowiek - produkt uboczny mioci. Z postpw geometrii: linia generalna nie skada si z niezliczonej iloci punktw widzenia. Gdy ludoerca-heretyk nawrci si na ronie, daj mu w drodze aski do skosztowania jego wasn nog. w musi by a tak twardy, bo jest a tak mikki. Prawda ley zazwyczaj porodku. Najczciej bez nagrobka. Rzeko ajno: "Tchrz! Boi si mnie tkn". Nie zawsze poznaj si ludzie na czym "w kontekcie". Powiedz o czowieku "To gowa!", gdy zobacz j osobno w koszu pod gilotyn. Pragn pozna ludzi od wntrza. Zaproponowali mu, by uczyni to z niewaciwej strony. Nie dowierzajcie cmokierom, lin zachwytu mog was oplu. Pgwki i wierinteligenci nie lubi p- i wiertonw. Istniej ekonomiczne bodce seksualne. Jak najsprawiedliwiej wyda sd o jakim pastwie? Najprociej - na podstawie jego sdownictwa. Ludzie s w rkach r z e c z o -znawcw

46

Trafiem obok? Tam by mj cel. Tchrzliwy satyryk tworzy tylko jeden dowcip - siebie. Kamstwa s twarde, zdemaskowane myl, e stay si prawd. Dyscyplina sztuki wymaga wolnoci. ycie zmusza czowieka do wielu czynnoci dobrowolnych. Wpisuj si w koa wpywowe! Neokantysta? Prawo moralne ma w sobie. Gdzie. W przyszoci ludzie-chorgiewki bd wiali z wichrem midzyplanetarnym. I tyran nie korzysta ze swobody przekona. Najstraszniejszy jest brud moralny, prowokuje do krwawej kpieli. Nie bdcie okrutni, nie sodcie ycia masochistom! Trudno pozna, kto pynie z prdem dobrowolnie. Czy zbrodnie nie przewidziane w prawodawstwie s nielegalne? To wielki erudyta! Pisze zawsze Sainte-Beuve ( la Strogonoff. Narcyz-sodomita: kocha t besti w sobie! Apel niektrych "Nie mordujmy si nawzajem!" bywa le rozumiany. daj jedynie wycznego prawa mordowania. Mimo, e ich drogi si rozeszy, szli razem dalej - jako stranik i eskortowany. Niektrzy przemycaj si w podwjnym dnie losu. Z dum nosili na piersiach kartki z cen, za ktr ich kupi nie mona. "Omijam ludzi!" - rzek pewien ich przyjaciel - "aby im nic zego nie zrobi". Wtedy czowiek nie ma odwrotu, gdy nie ma go rwnie jego przeciwnik. Powiesi si na sznurze zbyt wielkiego dzwonu, by ten si o tym rozdzwoni. I jak tu nie by optymist. Moi wrogowie okazali si - jak dotd - takimi winiami, jak przewidziaem. Niektre zebry siedziayby i w klatce, by uchodzi za biaego konia. W krajach, ktrych obywatele nie czuj si pewni w wizieniach, nie czuj si rwnie pewni na wolnoci. Nie zapominajcie nigdy o tym, e zady myl, e s frontami. Wilki s chyba szlachetniejsze od owiec, z trudem wyobraaj sobie istnienie bez tych ostatnich, za owce? Szkoda mwi.

47

Kt nie jest po stronie czowieka? Ale nie wszyscy po wewntrznej. "Jestem poet jutra!" powiedzia. "Pomwimy o tym pojutrze! odrzekem. Mdroci winno by pod dostatkiem, kt z niej bowiem korzysta. Nie zasied si przy stole ludoercw, moesz na pmisku zobaczy siebie. Nie cierpi filozofw, ktrzy lubi dzieli wos na czworo na cudzych, ywych gowach, i to przy pomocy topora. C za pochlebcy ci satyrycy, ktrzy drwi z takich cnt narodu, jakich ten nie posiada. No i przebie gow mur. Co bdziesz robi w ssiedniej celi? Mzg czowieka staje si coraz ciszy. Dr, przecie on podobno utrzymuje jego dumny pion. Anonim jest tylko wtedy dopuszczalny, gdy piszcy go rzeczywicie jest nikim. C za dobrobyt musi panowa w takim pastwie, ktre moe sobie pozwoli na to, by z poowy ludnoci zorganizowa policj, a poow trzyma na pastwowym chlebie w wizieniu. Napis na grobie: "ycie mija, niestety nie bez skutkw". "Przespa epok!" powiedziano o nim. "Spokojnie?" zapytaem. Dowcipy o wariatach, opowiadane przez nich, maj niepokojco trzewe pointy. Mona by penym gbokiej czci dla Boga nie wierzc w Jego istnienie. Straszny jest oddech epoki, w ktrej go brak. Chwali si, e pochodzi w linii bocznej od Abla. Racja, by potomkiem Kaina. Czapk bazesk nie mona si kania. e si znam na ludziach? Dopiero na 2711. Chytry tyran doprowadza do inflacji, a wic dewaluacji Golgoty. Nie jest lepa ta uliczka, z ktrej mona si wycofa. ycie jest za cikie, by do przykada wag! Wierz w geniusz czowieka. Jestem pewny, e bdziemy kiedy mogli by niewidzialni i e wszyscy bd mogli widzie to, co niewidzialne. Najwaniejsze, by pluskwy nie przedostay si do snw! "Gowa do gry!" - rzek kat zarzucajc stryczek. Gdyby niektrych wzito na serio, nie wrciliby wicej. Pita Achillesowa ukryta jest czsto w bucie tyrana. Czasem ma si wraenie, e mieszka w nas kto z przydziau urzdowego. Trudno powsta wiatom, u ktrych Pocztku s Sowa, Sowa, Sowa.

48

I z drenia obywateli rysuj si fundamenty pastwa. To mistrz anegdoty! Opowiada mi tak moje ycie, e draem - gdy skoczy opowie, przestan istnie. Smutno, gdy krgosup prostuje si dopiero na krzyu. ycie czowieka koczy si czasem cudz mierci. Ci, co maj szersze horyzonty, maj zazwyczaj gorsze perspektywy. Tam gdzie miech wzbroniony, zwykle i paka nie wolno. W przyszoci wiat obejdzie si bez kluczy. Chciabym to zobaczy przez ich dziurki. Czowieku, wiat stoi przed tob otworem, uwaaj wic, by ze nie wylecia. Jestem za reprywatyzacj ycia wewntrznego. Trud ycia: nawet gupstwo trzeba dopiero "zrobi". A moe wspaniae malarstwo jaskiniowe musiao ongi zej w podziemia? Nie obraaj si na szyldwacha, ktry - gdy idziesz zabi tyrana - przepuszcza ci z pobaliwym umiechem, mylc, e jeste baznem. Puknby si czowiek czasem w czoo, ale nie zna kodu. Fideici wierz w zmartwychwstanie, ateici w "come back". Kto daje zawsze satyrykom prawo ciskania gromw? Panujce bezprawie. Kolejno, kolejno! Dugo przedtem, nim pomylano o sztucznym stworzeniu czowieka, umiano go sztucznie umierca. Nie tracie gowy! ycie chce was po niej pogaska. S chwile, gdy wolno dzwoni kluczami dozorcw. Kainowie zmdrzeli. Zostawiaj znak na czole Abla. Niech nie rzuca rkawicy, kto ma brudne rce. Sumienie rodzi si czasem z jego wyrzutw. e czowieka i pieko rozrywa, to nic, ale e w kocu niebo chce ten kawaek, co wyrwao pieko, a pieko godne jest ochapu, co dostao niebo. Nie lyj w nieznanym lonemu jzyku! To sadyzm. Nie skostnie, ale nie sflacze, trwa na posterunku, ale nie sta na miejscu, by gitkim, ale nieugitym, by lwem czy orem, lecz nie zwierzciem, nie by jednostronnym, ale nie mie dwch twarzy, trudna rzecz! Myl jest niemiertelna, pod warunkiem, e si j cigle na nowo rodzi. Podrzu wasne marzenia swoim wrogom, moe zgin przy ich realizacji. Nie naley rusza z martwego punktu kosztem ywych.

49

Dziwne, przemyca si zawsze prawd do krajw, gdzie jest niej notowana. Co za interes? Ci, co przeroli epok, chodz czsto ze spuszczon gow. Strzecie si tych botanikw, co twierdz, e drzewo poznania rodzi korzenie za. Rzek zbrodniarz: "Wini czowieka za nieludzkie czyny?" Czowiek yje krtko. Sprawa przelotowoci wiata. Czy maj ideay przynajmniej ci, co je innym odebrali? W faszywym banknocie, ktry bior zawsze za prawdziwy, musi zrodzi si kompleks: nie podziwiaj mistrzostwa jego faszerstwa! Ciaa niebieskie kr po tych samych koleinach wedug coraz innych praw. Gupota nigdy nie przekracza granic; gdzie stpnie, tam jej terytorium. Istniej idealne parawany zasaniajce same siebie. Biada ywym wadcom, ktrym oddaj cze nalen zmarym. Zgubiem zeszyt z moimi nie drukowanymi "Mylami". Moe si z czasem przypomn, ale, niestety, o ile dojrzalsze! Ludzie s "nawozem historii"? Trzeba i tu zastosowa jak najszybciej nawz sztuczny. Oszczdzaj, nij zawsze w tej samej scenerii! "Nie zabijaj" pisane byo niestety z prawa do lewa, w kierunku serca. Biedna ta ziemia, wszystkie nasze cienie padaj na ni. Ludzie s niewolnikami przesdw, ale mona ich wykupi, pacc pienidze samym niewolnikom. I wisielcy mog si chwia w niewaciw stron. Wielu, co wyszli jedynie wymoczy sobie nogi w morzu, zostao sprowokowanych, by zosta Kolumbami. Koo ratunkowe? Czasem jest to keczko, ktre kto zakreli na swoim czole, wskazujc na ciebie. Napis na pomniku brzmi czasem jak list goczy. Jeszcze raz zacz od pocztku! Tylko jak przedtem skoczy? Miaem go zawsze za lwa, ale gdy go zobaczyem na czworakach, poznaem, e nim nie jest. Sprawdzian wzrostu stopy yciowej: kt by dzi za misk soczewicy sprzeda pierwszestwo. By w sztuce czas, gdy kastrowano nawet masturbantw, w obawie, by nie zapodnili atmosfery. Wielkim, ktrzy sigaj nizin, trzeba do ich wielkoci doliczy jeszcze odcinek od normalnego poziomu w d. Czowiek jest miar wszechrzeczy, co za wygoda! Raz si mierzy olbrzymem, raz karem.

50

Ofiara bierze zawsze udzia w zbrodni. I to negatywny! Szkoda, e Abel i Kain nie byli brami syjamskimi. Mia mani przeladowcz, e kto za nim chodzi, a to by jedynie pracownik urzdu sledczego. Wiea w Pizie nachylona jest pod ktem widzenia turystw. Z wiersza czyjego, zasyszanego we nie: "Obr si do mnie dobr stron ycia". Ach, ile Atlantyd widnieje w politycznych atlasach! Kat wystpuje zazwyczaj w masce - sprawiedliwoci. Gdy chce ni o wolnoci, ubiera szlafmyc w ksztacie czapki frygijskiej. Ju dawno ze zotego cielca dojna krowa. Bogu - co boskie, cesarzowi - cesarskie! Trzeba byo by przy podziale. Czasem kamstwo tak przystaje do prawdy, e trudno y w tej szparze. Satyrycy winni ostrzy swj jzyk na kamieniu mdroci. Donkiszoci, atakujcie wiatraki tylko przy pomylnych wiatrach! Budujmy Sodomy, gdy bdziemy ich mieli tysic, dorobimy si 10 000 sprawiedliwych. Trudno patrze przez palce na tych, co nam zasaniaj nimi oczy. Nis wysoko sztandar, nie chcia go widzie. Pi chciaa uderzy. Jeden palec cofn si: "Ja tylko wskazuj!" - zapiszcza. Oto mczennik - trwa na krzyu nie przybity. Posypywa sobie gow popioem swoich ofiar. C wart knebel, co da si strawi? Pchaa go wzwy sia manekinetyczna. Faszywi prorocy speniaj sami swoje przepowiednie. Kto wpad na trop myli, niech nie daje go obwchiwa psom. Biedny czowieku, mwisz: "Po mnie potop!", i pocigasz jedynie za acuch rezerwuaru. Gdy despoci wracaj do terroru, mona spa spokojnie. To aden podstp. Wierz w postp: w wynalazek "maszyny do odczytywania myli", jakich nie pomylano. Maksymalne poczucie humoru maj umarli - miej si ze wszystkiego. Pewien czowiek mia na piersiach wytatuowan twarz andarma. Gdy oddycha pen piersi, andarm szczerzy ky. Czasem psy merdaj acuchem.

51

I w raju chyba zaszy przeobraenia na lepsze. Czasem przestaj wierzy w bkit, zdaje mi si, e to przestrze idealnie pokryta sicami. Ci, co atwo zapominaj, lej zdaj egzamin yciowy. Retusz obrazu wiata nie moe i czowiekowi uj na sucho. Kwiaty na grobie wroga pachn upajajco. Straszne, e wieczno skada si z okresw sprawozdawczych. I tchrz zieje nienawici. Ale ktrdy! Ory winny zaatwia si w chmurach! Spotkali Pigmeje olbrzymw. "Jestemy sobie rwni!" - rzekli. "Tak" - odpowiedzieli giganci. Najtrudniej podpali pieko. Nie uwaam, e posiadacz jednej duszy jest "drobnym posiadaczem". Kto wie, co by odkry Kolumb, gdyby nie stana na drodze Ameryka. Spostrzegaj w czas, na czyj widok pies macha ogonem. Najmniej przestpstw na wiecie popeniaj w wizieniach. Winiowie. Gdyby si mona byo urodzi dopiero po mierci wrogw! Nie ma bezuytecznego pikna, istnieje choby po to, by go nienawidzi. Gdy woda siga ust, gowa do gry! Kog to ycie nie oszukao, przecie i tych, ktrych zrodzio na drani, a wynioso wysoko. Szatan musi by okrutny, zbyt mao czasu day mu Ewangelie. Krzyyk przy nazwisku innych uwaa wielu za plus. Pisz same utwory okolicznociowe: o yciu. Satyryk, ktry pluje z wiatrem, opluwa wasn twarz. Nieznajomo prawa nie zwalnia od odpowiedzialnoci. Ale znajomo czsto. Z rany nieudolnie zadanej despocie leje si morze cudzej krwi. Zrzuci skr, a krzycza, jakby go z niej obdzierano. Prawdziwy wrg nigdy ci nie opuci. Szatan jest podstpny, moe przyj po prostu jako szatan. Gdy bstwo odwraca si tyem, moe obrzdek trwa dalej? Obcowanie z karami deformuje krgosup. Nawet gdy usta zamknite, pytanie pozostaje otwarte.

52

To as! Ale w bardzo brudnej rce. Niektrzy tak kochaj patos, e zgodz si uy go z kadym tekstem. Znaem straakw, nad ktrych kiem wisia Prometeusz, a nie wity Florian. Zmuszony byem do rozwinicia skrzyde, przecie zrzucono mnie z najwyszych nieb bez spadochronu. Jestem za zniesieniem kary mierci, lecz rwnie przeciwko wprowadzeniu mierci jako nagrody. e te Judaszom wystarczy trzydzieci srebrnikw na ich wszystkie trzy grosze! Jakie przysze Darwiny wystpi moe z tez, e wysoko rozwinite istoty (do ktrych nalee bd) pochodz od ludzi. Bdzie to szok niemay! Odniosem tyle wiktorii nad sob, e jestem ju zblazowanym zwycizc. Kt wynajdzie alfabet, by si mc porozumie z analfabetami. Od czasu wynalezienia czowieka udoskonala si go jedynie protezami. Bd altruist, szanuj egoizm drugich! Nie flirtuj z kucht tyrana, moesz si otru jego kotletem. O, gdyby jaki Bg powiedzia: "Wierzcie mi!", a nie: "Wierzcie we mnie!". Strusiu, wsadzie gow w piasek klepsydry! Najstraszniejsi s inkwizytorzy pozbawieni ognia, zacieraj rczki dopiero przy poncych stosach. Nie witajcie ludzi otwartymi rkami, nie uatwiajcie ukrzyowania was. Nieprzyzwoitoci jest powiedzie zawodowym onglerom: "Nie igrajcie z ogniem!" Pamitajcie, e i niewiara moe by czyim najwitszym uczuciem. Nie szargajcie jej. Temu, co raz by pomnikiem, trudno ju by potem nawet modelem. Ci, co ni, maj noce bezsenne. Chyba wspaniale y w dungli, gdzie nie rzdzi jej prawo. Gdybym by wiedzia wtedy to, co wiem dzi, nie widziabym tego dzisiaj. Czowiek zwyciy. Czowieka. Ubogich duchem sta jedynie na tani optymizm, kosztuje wprawdzie drogo, ale innych. Caa gowa wasna - pikne trofeum zwycistwa. wiat jest pikny! I to jest wanie takie smutne. Susrsum corda! Ale nie wyej mzgu. Ludzie s sobie coraz blisi, wiat si przeludnia.

53

I oswojone hieny r padlin. Charon wyjmowa czsto z ust zmarych sowa, ktre im tam woono. Ciasnota umysowa si rozszerza! By w paszczy lwa to nic, ale dzieli jeszcze jego smak, to straszne! Niektrzy prorokuj mi przelotn aktualno. Myl, e pisz o nich. Witajcie si podawaniem rki. Wzronie spoycie myda. Gdy nie ma si z czego mia, rodz si satyrycy. Bd pisarzem regionalnym, ogranicz si do naszego globu! Nie ufajcie ludziom! Zdolni s do rzeczy wielkich. Nie znosz mizantropw, dlatego unikam ludzi. Czowiek nie jest samotny! Kto g