SRBIJA

● Srbija zauzima površinu od 88.361km2, od toga Vojvodini pripada 21.506km2, Kosovu i Metohiji - 10.887km2, a centralnoj Srbiji - 55.963km2

● 2011. godine, Srbija je (bez KiM) imala 7.120.666 stanovnika, što je oko 377.000 manje nego na popisu iz 2002. godine. Od navedenog broja, Vojvodini pripada 1.916.890 stanovnika, a beogradskoj regiji 1.639.210 stanovnika. Pretpostavlja se da na KiM živi oko dva miliona stanovnika.

● Srbija se (po geografskoj širini) prostire od 41°53’ do 66°11’ s.g.š. i od 18°49’ do 23° i.g.d.

● Srbija je kontinentalna država sa osam suseda. Njene granice nisu etničke, a većinom su prirodne, sem onih u Vojvodini. Najduža granica je sa Rumunijom, a najkraća i najstarija ka Albaniji.

Uopšteno o postanku reljefa Srbije:

● Pangea - prvo kopno, koje se u paleozoiku deli na severno (Angana) i južno (Godvana). Između ta dva kopna nastaje prvo more - Tetis, koje, povlačeći se, za sobom ostavlja krečnjak i dolomit.

● Usled taloženja organske materije, na Balkanu dolazi do stvaranja Rodopskog i Panonskog kopna, između kojih prodire voda i tako nastaje Paratetis, koji obuhvata i Panonsko more. U kenozoiku (tercijar) dolazi do Alpske orogeneze, Panonsko kopno se spušta i tada Panonsko more biva najveće (pre oko 600.000 godina).

● Između paleozoika i kenozoika od Srpsko-Makedonske mase nastaju planine i kotline.

● Planine u Srbiji zauzimaju 51% teritorije, a ravničarski predeli (do 200m visine) - 49%.

● Od tih 49%, Vojvodini pripada oko 24,6%, a ostatak obuhvata Negotinsku krajinu i ravnice pored reka.

● Planine su uglavnom stare-gromadne:1. Rodopske (uz Veliku Moravu)2. Karapatsko-Balkanske (na istoku, kraci i kroz Rumuniju,

Bugarsku)3. Dinarske4. Prokletije i Šarske

● Najviši vrh Srbije je Đeravica (2.656m), dok je najniža tačka ušće Timoka u Dunav (28m).

● Samo dve planine u Srbiji su više od 2.000m: Kopaonik (2.014m) i Stara planina (2.168m).

● Na Staroj planini i Rodopima su česti kristalasti škriljci i metamorfne stene.

● U reljefu dominiraju sedimentne stene: orogene (kojih najviše ima u Vojvodini, zbog Panonskog mora) i mehaničke.

● Postoji i nekoliko vulkanskih kupa visine oko 700m:1. Ostrvica kod Rudnika (758m)2. Zvečan na obodu Kosovsko-Metohijske kotline(dosta nalazišta olova, cinka i srebra; po cinku je Zvečan nekada bio treće po veličini nalazište u Evropi i peto na svetu)3. Nekoliko manjih između Bora i Majdanpeka (nalazišta bakra)

Reljef:

● Planinsko-kotlinska oblast obuhvata oko 75% teritorije Srbije. Ona sem planina obuhvata i kotline i rečne doline, koje su najčešće složene ili kompozitne, što znači da se sastoje od klisura i kotlina.

● Planinsko-kotlinskoj oblasti pripadaju:1. Rodopski planinski predeo ili Srpsko-Makedonska masa2. Karapatsko-Balkanske planine3. Dinarske planine

1 Pružaju se uz dolinu Južne Morave, zapadno i istočno od nje.

● Istočnom vencu pripadaju: Ruj (najsevernija), Čemernik, Vardenik, Dukat, Besna kobila i Rujan-planina.

● Zapadnom vencu pripadaju: Jastrebac (najsevernija), Vidojevica, Sokolica, Pasjača, Majdan, Gorjak i Kukavica.

● Ove planine su pretežno građene od kristalastih škriljaka i

vulkanskih stena. ● Zahvaljujući vulkanskoj aktivnosti, postoji veliki broj termo-

mineralnih izvora. Najtopliji su izvori Vranjske banje (preko 90°C), a tu su i Sijarinska i Prolom banja.

● U dolini Južne Morave smenjuju se sledeće klisure i kotline: Preševska povija, Vranjska kotlina, Pečenjevačko suženje, Niško-Aleksinačka kotlina i Stalaćka klisura.

1 Po poreklu su mlađe-venačne, a pružaju se od Đerdapa do Zaplanjsko-Lužničke kotline i planine Ruj. Granica između Karpatsko-Balkanskih planina je Sokobanja i planine Ozren i Devica

● Karpatske planine su: Miroč, Kučajske planine, Homoljske planine, Deli-Jovan, Beljanica i Rtanj.

● Balkanske planine su: Ozren, Devica, Tupižnica, Tresibaba, Stara planina, Svrljiške planine i Suva planina.

● Ove planine su građene od krečnjaka (zato ima svih kraških oblika), bila je izražena vulkanska aktivnost, pa zato ima vulkanskih kupa, nalazišta bakra i termo-mineralnih izvora.

● Najpoznatije pećine su: Ceremošnja, Resavska pećina, Ravanica, Bogovinska pećina i Prekonoška pećina.

● Reka Nišava ima kompozitnu dolinu: smenjuju se Niška kotlina, Sićevačka klisura i Pirotska kotlina.

● Od banja, najpoznatije su: Brestovačka (kod Bora), Gamzigradska (kod Zaječara), Sokobanja i Niška banja.

● Ovo predelu pripada i deo Vlaško-Pontijskog basena: Ključ i Negotinska krajina.

3. Dinaridi se dele na unutrašnje i centralne.● Unutrašnji Dinaridi obuhvataju tri grupe planina: Kopaoničku,

Šumadijsku i Baljevsko-Podrinjsku grupu.● U Kopaoničku grupu spadaju: Kopaonik, Željin, Goč i Stolovi.

Zbog vulkanske aktivnosti ovde postoji veliki broj termo-mineralnih izvora, od kojih su najpoznatiji izvori Lukovske, Kuršumlijske, Jošaničke (78°C) i Vrnjačke banje.

● Šumadijska grupa (između Zapadne i Velike Morave, Kolubare i Save i Dunava) se deli na niske planine - Avala, Venčac,

Kosmaj i Bukulja i visoke planine - Rudnik, Gledićke planine, Kotlenik i Juhor. I na ovom područiju ima dosta termo-mineralnih izvora, a najpoznatije banje su Bukovučka, Selters i Palanački kiseljak. Planina Venčac je izgrađena od mermera.

● Valjevsko-Podrinjske planine su: Maljen (sa Divčibarima), Suvobor (sa Rajcem), Povlen, Sokolska planina, Jagodnja, Kučevo, Cer i Vlašić. Zbog velikog broja rudnih nalazišta, ove planine se često nazivaju i “rudnim planinama”. Najpoznatija banja je Koviljača, a pećina - Petnička.

● Centralnim Dinaridima pripada Starovlaško-Raška oblast, gde dominiraju krečnjak i metamorfne stene. Planine su: Tara, Zaltibor, Zlatar, Javor, Golija, Ninaja planina. Zbog krečnjaka ovde ima kraških polja - Koštan-polje, a od visoravni je najpoznatija Pešterska. Pećine su uglavnom na Zlatiboru: Stopića pećina i Ojkovačka pećina.

● Najpoznatija vulkanska kupa su Đurđevi stupovi kod Novog Pazara.● Prokletijskoj grupi planina pripadaju: Mokra Gora, Žljeb i Hajla

(izvorište Ibra).● Šarskim planinama u našoj zemlji pripadaju deo Šare i Paštrik.● Granicu između Metohije i Kosova čine planine Čičavica, Drenica i

Crnojeva

● Reljefni oblici Panonske nizije:1. ostrvske planine (Fruška Gora, Vršačke planine)2. peščare (Deliblatska i Bačka)3. Lesne zaravni (Telečka, Titelska i Sremska)4. aluvijalne ravnice (pored reka, nastale rečnim nanosima)

● Sve peščare i lesne zaravni su nastale nanosima peska sa okolnih planina, a jedina peščara nastala radom reke je Ramsko-Golubačka.