มาตรฐานสนคาเกษตร มกษ. 8802-2558

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 8802-2015

กากถวเหลอง

SOYBEAN MEAL

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ICS 65.120 ISBN XXX-XXX-XXX-X

มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 8802-2558

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 8802-2015

กากถวเหลอง

SOYBEAN MEAL

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

50 พหลโยธน เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทรศพท 0 2561 2277 โทรสาร 0 2561 3357

www.acfs.go.th

ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม 132 ตอนพเศษ 92 ง

วนท 23 เมษายน พทธศกราช 2558

(2)

คณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตร เรอง กากถวเหลอง

1. นางวมลพร ธตศกด ประธานกรรมการ

กรมปศสตว

2. นางพรทพย จบโจง กรรมการ กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย

3. นายธนบด รอดสม กรรมการ

กรมปศสตว

4. นางสาวยพา เหลาจนดาพนธ กรรมการ

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

5. รองศาสตรจารยวนชย จนทรประเสรฐ กรรมการ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

6. นางจฬาลกษณ จารนช กรรมการ

สถาบนคนควาและพฒนาผลตภณฑอาหาร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

7. นายสมบต ธระตระกลชย กรรมการ

สภาหอการคาแหงประเทศไทย

8. นายก าธร เอกเมธพนธ กลมอตสาหกรรมอาหาร สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไท กรรมการ

สมาคมผผลตน ามนถวเหลองและร าขาว

9. นางอบล จ ารญรตน กรรมการ

สมาคมผผลตอาหารสตวไทย

10. นายโยธน ปญจวฒนกล กรรมการ

สมาคมผเล ยงไกเน อ

11. นายกววฒ เนองจ านงค กรรมการ

สมาคมสงเสรมผใชวตถดบอาหารสตว

12. นายศขณฑ พงษพพฒน กรรมการ

สมาคมสตวบาลแหงประเทศไทย ในพระราชปถมถ

13. นายอดลย เปรมประเสรฐ กรรมการ

ผทรงคณวฒดานการผลตและแปรรปกากถวเหลอง

14. นางสาวจนทกานต อรณนนท กรรมการ

ผทรงคณวฒดานการจดการและตรวจสอบคณภาพกากถวเหลอง

15. นางสาวณมาพร อตถวโรจน กรรมการและเลขานการ

ส านกก าหนดมาตรฐาน ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

(3)

กากถวเหลองเปนสนคาทางเศรษฐกจทส าคญอกชนดของไทย เนองจากกากถวเหลองเปนวตถดบส าหรบใช

เปนอาหารสตว การผลตและการน าเขากากถวเหลองทมคณภาพและปลอดภยจงมความส าคญ

ทผานมากระทรวงเกษตรและสหกรณไดประกาศมาตรฐานสนคาเกษตรทเก ยวของกบถ วเหลอง

ไวแลว 1 ฉบบ คอ มกษ. 4701-2556 เรอง ถวเหลองเมลดแหง คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร

จงเหนสมควรก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง กากถวเหลอง เพอยกระดบคณภาพของสนคากากถวเหลอง

ใหเหมาะสม และมความปลอดภยส าหรบน าไปใชเปนวตถดบในการผลตอาหารสตว เพอเปนการสราง

ความเชอมนใหกบผใชกากถวเหลอง และเพอใหการก าหนดมาตรฐานครอบคลมตลอดวงจรการผลตของ

สนคาและผลตภณฑถวเหลอง

มาตรฐานสนคาเกษตรน ก าหนดขนโดยใชเอกสารตอไปนเปนแนวทาง

ระเบยบกรมปศสตววาดวยวธการเกบตวอยางอาหารสตวทเปนตวอยางเพอทดสอบตรวจ หรอวเคราะห

คณภาพ พ.ศ. 2546. ราชกจจานเบกษา เลม 120 ตอนพเศษ 100ง (ลงวนท 3 กนยายน 2546)

The National Oilseed Processors Association (NOPA). 2557. Specification for Soybean Meal.

มกษ.8802-2558

รางมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง กากถวเหลอง

มาตรฐานสนคาเกษตร

กากถวเหลอง

1. ขอบขาย

มาตรฐานสนคาเกษตรน ใชกบกากถวเหลอง (soybean meal) ทใชเปนวตถดบอาหารสตว ซงไดจาก

อตสาหกรรมการผลตนามนโดยวธการสกดดวยตวทาละลายจากเมลดถวเหลอง ซงมชอทางวทยาศาสตรวา

Glycine max L. Merrill

2. นยาม

ความหมายของคาทใชในมาตรฐานสนคาเกษตรน มดงตอไปน

กากถวเหลอง (soybean meal) หมายถง ผลตภณฑถวเหลองทไดจากการนานามนออกจากเมลดถวเหลอง

ซงอาจนาเปลอกกลบเขาไปรวมกบกาก ทเรยกวากากถวเหลองรวมเปลอก (non dehulled soybean meal)

หรอไมนาเปลอกกลบไปรวมกบกาก ทเรยกวา กากถวเหลองไมรวมเปลอก (dehulled soybean meal) แลวนาไปผานกระบวนการลดขนาด

3 ประเภท

กากถวเหลองตามมาตรฐานสนคาเกษตรน แบงออกเปน 2 ประเภท ดงตอไปน

(1) กากถวเหลองรวมเปลอก

(2) กากถวเหลองไมรวมเปลอก

4. คณภาพ

4.1 ขอกาหนดขนตา

กากถวเหลองตองเปนไปตามขอกาหนดดงตอไปน

(1) ไมจบตวเปนกอนแขง

(2) มสสมาเสมอ และไมมสผดปกต

(3) ไมมกลนผดปกต

(4) ไมพบเชอราทมองเหนไดดวยตาเปลา

(5) ไมมสงปลอมปน

มกษ.8802-2558

2

4.2 กากถวเหลองแตละประเภทตองมคณลกษณะเปนตามตารางท 1

ตารางท 1 คณลกษณะของกากถวเหลอง

(ขอ 4.2)

คณลกษณะ ประเภท

กากถวเหลองรวมเปลอก กากถวเหลองไมรวมเปลอก

ปรมาณความชน (moisture content) 1 ≤ 12.5% ≤ 12.5%

ปรมาณโปรตน(crude protein content) 1 ≥ 42.0% ≥ 45.0%

ปรมาณไขมน(crude fat content)1 ≤ 2.5% ≤ 2.5%

ปรมาณกาก (crude fiber content) 1 ≤ 8.0% ≤ 4.5%

ปรมาณเถา (ash content) 1 ≤ 8.0% ≤ 8.0%

ปรมาณเถาทไมละลายในกรด1

(sand/silica content)

≤ 2.5% ≤ 2.5%

คายรเอส แอกตวต (urease activity value) 0.01-0.30 0.01-0.30

หมายเหต 1คำนวณเปนเปอรเซนตของน ำหนกเปยก (wet basis)

5. การบรรจ

5.1 ภาชนะบรรจตองมคณภาพ ถกสขลกษณะ ไมมกลนและสงแปลกปลอม มคณสมบตทนทานตอการ

ขนสง และรกษาคณภาพของกากถวเหลองไดเมอถงปลายทาง วสดทใชภายในภาชนะบรรจตองสะอาดและ

มคณภาพ สามารถปองกนความเสยหายทจะมผลตอคณภาพของกากถวเหลอง การใชวสดโดยเฉพาะ

กระดาษหรอตราประทบทมขอกาหนดทางการคาสามารถทาได หากมการพมพหรอการแสดงฉลากตองใช

หมกพมพหรอกาวทไมเปนพษ

5.2 กากถวเหลองในแตละภาชนะบรรจ ตองมคณภาพสมาเสมอสวนของกากถวเหลองทมองเหนจาก

ภายนอกภาชนะบรรจตองเปนตวแทนของผลตภณฑทงหมด

6. ฉลากและเครองหมาย

6.1 ผลตภณฑทจาหนายโดยตรงใหกบผใชกากถวเหลอง

ตองมขอความแสดงรายละเอยดทภาชนะบรรจ สงหอหม สงผกมด ปายสนคาโดยตองมองเหนไดงาย

ชดเจน ไมหลดลอก และไมเปนเทจหรอหลอกลวง ดงตอไปน

มกษ.8802-2558

รางมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง กากถวเหลอง แกหลงผาน กว ครงท 5-3-57

3

(1) ชอผลตภณฑ

ใหระบขอความวา “กากถวเหลอง”

(2) ประเภท

(3) นาหนกสทธ

(4) ขอมลผผลต และ/หรอ ผจาหนาย

ใหระบชอและทอยของสถานทผลต หรอแบงบรรจ หรอจดจาหนาย และหมายเลขรหสสนคา (ถาม) ทงน

อาจแสดงชอและทอยของสานกงานใหญของผผลต หรอแบงบรรจกได กรณทนาเขา ใหระบชอและทอย

ของผนาเขา

(5) ขอมลแหลงผลต

ใหระบประเทศผผลต ยกเวนกรณทผลตเพอจาหนายในประเทศ

(6) สวนผสม (ถาม)

กรณทมการใชวตถทเตมในอาหารสตว (feed additive) ใหระบชนดและปรมาณทใช

(7) ภาษา

กรณทผลตเพอจาหนายในประเทศตองใชขอความเปนภาษาไทยแตจะมภาษาตางประเทศดวยกได กรณท

ผลตเพอการสงออกใหแสดงขอความเปนภาษาตางประเทศได

(8) วนเดอนปทผลตหรอบรรจ

6.2 ผลตภณฑทไมไดจาหนายโดยตรงใหกบผใชกากถวเหลอง

ตองมขอความทระบในเอกสารกากบสนคา ฉลาก หรอแสดงไวทภาชนะบรรจ โดยขอความตองมองเหน

ชดเจน อานงายไมหลดลอก และไมเปนเทจหรอหลอกลวง ดงตอไปน

(1) ชอผลตภณฑ

ใหระบขอความวา “กากถวเหลอง”

(2) ประเภท

(3) นาหนกสทธ

(4) ขอมลผผลต และ/หรอ ผจาหนาย

ใหระบชอและทอยของสถานทผลต หรอแบงบรรจ หรอจดจาหนาย และหมายเลขรหสสนคา (ถาม) ทงน

อาจแสดงชอและทอยของสานกงานใหญของผผลต หรอแบงบรรจกได กรณทนาเขา ใหระบชอและทอย

ของผนาเขา

มกษ.8802-2558

4

(5) ขอมลแหลงผลต

ใหระบประเทศผผลต ยกเวนกรณทผลตเพอจาหนายในประเทศ

(6) สวนผสม(ถาม)

กรณทมการใชวตถทเตมในอาหารสตว (feed additive) ใหระบชนดและปรมาณทใช

(7) ภาษา

กรณทผลตเพอจาหนายในประเทศตองใชขอความเปนภาษาไทยแตจะมภาษาตางประเทศดวยกได กรณท

ผลตเพอการสงออกใหแสดงขอความเปนภาษาตางประเทศได

(8) วนเดอนปทผลตหรอบรรจ

6.3 เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร

การใชเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร ใหเปนไปตามกฎกระทรวง เรอง กาหนดลกษณะของ

เครองหมาย การใชเครองหมาย และการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ.2553 และ

ประกาศสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตทเกยวของ

7. วตถทเตมในอาหารสตว

หากมการใชวตถทเตมอาหารสตว ใหเปนไปตามขอ 6 และขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของ

8. สารปนเปอน

ชนดและปรมาณสารปนเปอน ใหเปนไปตามขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของ

9. สารพษตกคาง

ชนดและปรมาณสารพษตกคางในกากถวเหลองใหเปนไปตามขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของ และ

มกษ. 9002 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง สารพษตกคาง: ปรมาณสารพษตกคางสงสด และ มกษ. 9003

มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง สารพษตกคาง: ปรมาณสารพษตกคางสงสดทปนเปอนจากสาเหตทไมอาจ

หลกเลยงได

10.สขลกษณะ

10.1 การผลต การเกบรกษากากถวเหลองใหปฏบตอยางถกสขลกษณะ โดยเปนไปตาม มกษ. 9017

มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง การปฏบตทดในการผลตและการใหอาหารสตว หรอมาตรฐานอนทเทยบเทา

เพอใหไดกากถวเหลองทมคณภาพเหมาะสม ลดการปนเปอนทางดานกายภาพ เคม และชวภาพทจะ

กอใหเกดอนตรายตอสตว

มกษ.8802-2558

รางมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง กากถวเหลอง แกหลงผาน กว ครงท 5-3-57

5

10.2 ขอกาหนดเกณฑจลนทรย ใหเปนไปตามขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของ

11.วธวเคราะหและชกตวอยาง

11.1 วธวเคราะห

ใหใชวธวเคราะหทกาหนดในตารางท 2 โดยใหอางองเอกสารฉบบลาสด หรอใชวธวเคราะหอนทถกตอง

เทยบเทา และเปนทยอมรบ ดงน

11.2 วธชกตวอยาง

ใหเปนไปตามภาคผนวก ข วธชกตวอยางทจาเปนนอกเหนอจากทระบใหเปนไปตามขอกาหนด

ในกฎหมายทเกยวของ

ตารางท 2 วธวเคราะหกากถวเหลอง

(ขอ 10.1)

ขอก าหนด วธวเคราะห หลกการ

1. ปรมาณความชน

(moisture content)

AOAC Method 930.15

หรอวธทมความถกตองเทยบเทา

Gravimetry

2. ปรมาณโปรตน

(crude protein content)

AOAC Method 2001.11

หรอวธทมความถกตองเทยบเทา

Titrimetry (Kjeldahl

digestion)

3. ปรมาณไขมน

(crude fat content)

AOCS Method Ba 3-38 หรอ

(ISO 1999 : 649.2) หรอ

วธทมความถกตองเทยบเทา

Gravimetry

4. ปรมาณกาก

(crude fiber content)

AOAC Method 978.10

หรอวธทมความถกตองเทยบเทา

Gravimetry

5. ปรมาณเถา

(ash content)

AOAC Method 942.05

หรอวธทมความถกตองเทยบเทา

Gravimetry

6. ปรมาณเถาทไมละลายใน

กรด (sand/silica content)

AOAC Method 941.12

หรอวธทมความถกตองเทยบเทา

Gravimetry

7. คายรเอส แอกตวต

(urease activity value)

AOCS Method Ba-9-58 หรอ

วธทมความถกตองเทยบเทา

Potentiometry

หมายเหต หลกกำรเลอกใชวธวเครำะหอน

1. เปนวธวเครำะหทประกำศโดยองคกรแหงชำต หรอองคกรระหวำงประเทศดำน

มำตรฐำน หรอตพมพในเอกสำรคมอ หรอ สงตพมพทเปนทยอมรบในระดบสำกล

มกษ.8802-2558

6

2. เปนวธวเครำะหทมผลกำรประเมนควำมใชได (validation) ของผลกำรทดสอบวำม

ควำมถกตอง และเหมำะสม โดยหองปฏบตกำรทมกำรรวมศกษำกบเครอขำย (collaborative study)

ตำมหลกเกณฑทสอดคลองกบองคกรระหวำงประเทศซงเปนทยอมรบทวไป

3. กรณไมมวธวเครำะหตำมขอ 1. หรอ 2. ใหใชวธวเครำะหทไดประเมนควำมใชไดของ

ผลกำรทดสอบวำมควำมถกตองและเหมำะสมโดยหองปฏบตกำรทมระบบคณภำพแหงเดยว (single

laboratory validation) ตำมหลกเกณฑทเปนทยอมรบในระดบระหวำงประเทศ

มกษ.8802-2558

รางมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง กากถวเหลอง แกหลงผาน กว ครงท 5-3-57

7

ภาคผนวก ก

ภาพแสดงตวอยางกากถวเหลอง

ภาพท ก.1 กากถวเหลองกะเทาะเปลอก

ภาพท ก.2 กากถวเหลองรวมเปลอก

ภาพท ก.3 กากถวเหลองทมความชนสง

ภาพท ก.4 กากถวเหลองขนรา

มกษ.8802-2558

8

ภาคผนวก ข

การชกตวอยางกากถวเหลอง

ข.1 การชกตวอยางกากถวเหลอง ใหปฏบตตามตารางท ข.1 ดงน

ตารางท ข.1 การชกตวอยางกากถวเหลองแบบกอง และแบบบรรจในบรรจภณฑ

กากถวเหลองแบบกอง กากถวเหลองแบบบรรจในบรรจภณฑ

ชกตวอยางรอบๆกอง อยางนอยกองละ 5 จด และ

เกบลกเขาไปในกองอยางนอย 1 เมตร 3 จด แลว

นามารวมกนชนดละ 1 ตวอยาง นาหนกประมาณ

3 kg (กโลกรม)

ชกตวอยางกากถวเหลองจากหบ หอ หรอภาชนะ

บรรจทพรอมจะนาออกจาหนายไมนอยกวา 5%

ของจานวนบรรจภณฑ แลวนามารวมกนเปน

1 ตวอยาง นาหนกประมาณ 3 kg

ข.2 สาหรบการตรวจวเคราะหใหแบงตวอยางกากถวเหลองตามขอ ข.1 ทชกไดออกอยางนอย 2 สวน

ขนกบวตถประสงค เพอสงวเคราะหในหองปฏบตการและเกบไวเปนหลกฐาน โดยแตละสวนถอเปน

1 ตวอยาง ทมนาหนกไมนอยกวา 0.5 kg แตไมเกน 1 kg

ข.3 ภาชนะบรรจทใชเกบตวอยางกากถวเหลอง ข.3.1 ใชถงพลาสตกและถงกระดาษหรอภาชนะบรรจใดๆ ททบแสงและปองกนความชนได และเมอเกบ

ตวอยางแลวจะตองปดผนกถงใหเรยบรอย

ข.3.2 ใชภาชนะทเหมาะสมสาหรบเกบรวบรวมตวอยางทงหมดตามขอ ข.3.1

ข.4 อปกรณเครองมอหรอวสดอยางอนทเหมาะสมเพอใชในการตก ตวง หรอเจาะเพอเกบตวอยาง

กากถวเหลองจะตองสะอาดไมมสนม