Embed Size (px)
Citation preview
UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ 2019
SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ KİTABI
EDİTÖRLER:
DR. GÜLTEKİN GÜRÇAY
AMANEH MANAFİDİZAJİ
UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ 2019
SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ KİTABI
AKDENİZ ZİRVESİ 2. ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ
18-20 EKİM 2019
HATAY
EDİTÖRLER:
DR. GÜLTEKİN GÜRÇAY AMANEH MANAFİDİZAJİ
UBAK YAYINEVİ ®
(TC. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YAYINEVİ RUHSAT NUMARASI : 2018/42945)
TÜRKİYE
www.ubak.org.tr https://www.cumhuriyetkongre.org/
Bu kitabın tüm hakları UBAK Yayınevi’ne aittir.
Yazarlar etik ve hukuki olarak eserlerinden sorumludurlar.
UBAK Publications – 2019 ©
Yayın Tarihi :10 .11.2019
ISBN: 978-605-80174-0-5
www.akdenizkongresi.org ISBN: 978-605-80174-0-5 SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ KİTABI
UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ
2019
323
NÛREDDİN ITR’IN HAYATI, ESERLERİ VE HADİS ALANINDAKİ
ÇALIŞMALARI
Rıza TOZ
KSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dr. Recep BİLGİN
Milli Eğitim Bakanlığı, El-mek
ORCID: 0000-0002-2858-3039
Özet
Âlimlerin hayatlarını, eserlerini, ilmî çalışmalarını, usûllerini ve ilme katkılarını bilmek
ve bunları günümüz insanlarına ve sonraki nesillere tanıtmak önemlidir. XXI. Yüzyıl
Bilâdüşşâmiyye bölgesinin (Suriye) önemli İslam âlimlerinden birisi de Nûreddin Itr’dır, Itr,
1937 yılında Halep’te doğmuş, ilimde, Kur’ân ve Sünnet’e bağlılıkta, telif, tahkik, eğitim ve
öğretim faaliyetlerini yaymada köklü bir aileye mensuptur. Döneminin birçok âliminden ders
almış, dinî ve İslâmî ilimler ortamında yetişmiş ve camilerde halka açık dersler vermiş, tahkik
çalışmalarıyla ve verdiği derslerle Kur’ân’a ve Sünnet’e hizmet etmiştir. En büyük ideali hadis
ilimlerinin yayılması ve geliştirilmesi ve Şam beldelerinde ilmiyle âmil ulemânın
yetiştirilmesidir. En önemli çalışması, dilden dile dolaşan hadisleri, ilk kaynaklarından metin,
senet ve şerh olarak ezberlenmesine öncülük etmesidir.
Nûreddin Itr’ın çoğu basılmış, tefsir, hadis, fıkıh, Kur’ân ilmileri, Arapça (Bedîî, Beyân,
Meânî) ve tahkik çalışması olarak 60 civarında eseri bulunmaktadır. Araştırma ve makalelerinin
birçoğu ilmî/hakemli dergilerde yayımlanmıştır. Eserlerinin bazıları İslâm ülkelerinde özellikle
Arap dünyasında İslâmî İlimler Fakültelerinde ders kitabı olarak da okutulmaktadır. Menhecü’n-
nakd fi ulûmil-hadîs (Hadis İlimlerinde Tenkit Metodu) isimli eseri hadis alanında büyük bir
boşluğu doldurmaktadır. O, yazma eserlerin tahkikinde başvurulan ve metodu uygulanan, telif
ettiği eserleri akademik bir dil ve üslûpta yazmış, tahkik çalışmaları, talepleri en üst seviyede
karşılamış önemli bir İslâm âlimidir.
Tebliğde; Nûreddin Itr’ın hayatı, eserleri, eğitimi, hocaları, talebeleri, ilmî çalışmaları ve
hadis ilmine katkıları ele alınıp değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Nûreddin Itr, Hadis, Âlim, Tenkit, Tahkik, Sünnet.
Giriş
Âlimlerin hayatı, hadis ilimleri alanında çalışmaları ve fikirlerinin bilinmesi günümüz
insanlarına ve sonraki nesillere ışık tutacak çalışmalara katkı sağlamak açısından önemlidir.
İslâmî ilimler alanında önemli bir yere sahip olan tefsir, fıkıh, özellikle de hadisçiliği ile
ön plana çıkan Suriyeli (Bilâdüşşâmiyye) âlimlerinden Nûreddin Itr’ı değerlendirdiğimiz bu
çalışmada hayatı, öğrenimi, te’lif ve tahkik eserlerinin isimleri verilerek tasnif edilmiştir.
Sonuç bölümünde ise Nureddîn Itr ile ilgili yapılan tespitler ve çalışmaları
değerlendirilmiştir.
Nûreddin Itr’ın Hayatı
İsmi, Nesebi ve Ailesi
Asıl ismi Nûreddin Itr b. Hasan Itr el-Halebî’dir. Soyu Hasan b. Ali (r.a)’a dayanır.
Bilâdüşşâmiyye bölgesinin ilimde, Kur’ân ve Sünnet’e bağlılıkta, telif, tahkik, eğitim ve öğretim
www.akdenizkongresi.org ISBN: 978-605-80174-0-5 SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ KİTABI
UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ
2019
324
faaliyetlerini yaymada köklü bir aileye mensuptur. Babası Muhammed, dedesi Hasan ve dayısı
büyük müfessir, muhaddis Abdullah Siraceddin (v. 1422/2001)’dir.
Doğumu ve Eğitim Hayatı
Nûreddin Itr, Halep’te 1937 yılında dünyaya geldi. 1954 yılında Halep’te Hüsreviye
medresesinden, İslâmî İlimler Lisesinden üstün başarıyla mezun oldu. Üniversite öğrenimi için
Mısır/Ezher Üniversitesine kaydoldu. Üniversite öğrenimini zamanın büyük âlimlerinden
dersler alarak 1958 yılında birincilikle bitirdi. Aynı yıl yüksek lisans için İslâm hukuku ve usûlü
bölümüne kaydını yaptırdı. Ders döneminin sonunda tefsir ve hadis bölümüne geçiş yaptı ve
üstün başarı ile mezun oldu. Bu alanda birçok özel çalışma ve araştırmalar yaptı.
1964 yılında “Tarikatü Tirmizî fî Câmîhi ve müvâzene beynehu ve beyne’s-Sahihayn”1
(Tirmizi’nin el-Câmî Adlı Eserinin Usûlü ve Sahihayn ile Karşılaştırması) isimli doktora
çalışmasıyla doktor unvanını aldı.
Hocaları
Nûreddin Itr, dedesi büyük âlim, Necip Sirâceddin, dayısı ve kayınbabası Abdullah
Sirâceddin, Muhammed Mulla, Rağıb et-Tabbağ, Saîd el-İdlibî, Abdullah Sultan ve Muhammed
es-Selkînî gibi birçok hocadan, hadis ıstılahları, hadis şerhleri ve seçilmiş hadisler gibi dersler
aldı.
Mısır’da Ezher Üniversitesinde Mahmud Şeltut, Muhammed Muhiddin Abdülhamid,
Muhammed b. Muhammed Ebû Şehbe, Muhammed es-Semâhî, Muhammed Abdullah el-Cerrâr,
Muhammed Abdulvehhâb Buhayrî ve Abdulvehhâb Abdullatîf gibi dönemin hocalarında okudu.
Öğrencileri
Şam Üniversitesi Şeriat Fakültesi, Halep Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Şam’da
bulunan Ezher Üniversitesinin ve Ümmü Derman İslam Üniversitesinin Şam Şubelerinde 70’e
yakın yüksek lisans ve 30’a yakın doktora öğrencisine Kur’ân, tefsir ve hadis ilimlerinde
danışmanlık yaptı. Bu çalışmalarla birlikte Şam ve Halep camilerinde haftalık derslerini
aksatmadan devam ettirdi. Bu derslerine ilim ehli âlimler ve talebeler katılıyordu.
Nûreddin Itr, üniversitelerin lisans bölümlerinde binlerce talebeye ders verdi. Hadis,
te’lif ve tahkik alanında uzmanlaşmış talebeleri; Bedi es-Seyyid Lahhâm, İmâdeddin er-Reşîd,
Ammâr el-Harîrî, Ali Nayif el Bükâî, Abdülcevâd Hemâm, İsâm Îdo, Ömer b. Muvaffak eş-
Şevkânî, es-Seyyid Abdülmecîd el- Ğavrî, Muhammed Abdülmansur, Mine el-Asseh, Mümine
el-Bâşâ, Esmâ Mustafa Bûğâ ve Semer el-Aşe’dir.
Nûreddin Itr, İslam dünyasında çeşitli ülkelere davet edilerek konferansçı ve panelist
olarak katıldı. Bunlardan bazıları şunlardır. Mekke/Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, Riyad/İmam
Muhammed b. Suûd İslâm Üniversitesi, Medine/İslâm Üniversitesi, Lübnan/İmam Evzâî
Üniversitesi, Kuveyt Üniversitesi, Hindistan/Lekne, Dârülulûm, İlim Adamları Sempozyumu,
Türkiye/İstanbul Marmara Üniversitesi ve İstanbul’da diğer vakıf ve dernekler tarafından
organize edilen ilmî toplantılar.
1 Nûreddin Itr bu kitaba daha sonra bazı eklemeler yaparak el-İmâm Tirmîzi
ve’l muvâzenetü beyne Câmiihi ve’s-Sahihayn” ismiyle bastırmıştır.
www.akdenizkongresi.org ISBN: 978-605-80174-0-5 SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ KİTABI
UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ
2019
325
Bunlar dışında Ürdün, Cezayir, Yemen, Türkiye, Mısır, Sudan, Malezya ve diğer birçok
İslam ülkelerine ziyaretlerde bulundu, buralarda konferanslar verdi, radyo ve televizyon
konuşmaları yaptı ve hadis alanındaki çalışmalarından dolayı ödüller aldı.2
İlmi Kişiliği
Nûreddin Itr, 1965-1967 Medine İslâm Üniversitesine hadis hocası olarak tayin edildi.
Orada bulunduğu sürede Ulûmü’l-hadîs, Menhecü’n-nakd fi ulûmi’l-hadis ve Tarih-i ulûmi’l-
hadîs ve mustalahât (Hadis İlimleri ve Istılahları Tarihi) isimli eserleri tahkik etti.
Daha sonra 1967’de Şam Üniversitesi Şeriat Fakültesinde öğretim görevlisi olarak
göreve başladı. Hadis ilimleri, tefsir, fıkıh, akâid dersleri okuttu ve Kur’ân ilimleri ve hadis
bölümünde bölüm başkanı olarak görev yaptı. Halep Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ve Şam’da
bulunan Ezher Üniversitesinin ve Ümmü Derman İslam Üniversitesinin Şam şubelerinde dersler
verdi. 1979’da profesör unvanı aldı.
Nûreddin Itr’ın3 en büyük derdi telif, tahkik çalışmaları ve verdiği derslerle Kur’ân’a ve
Sünnet’e hizmet etmekti. Onun bu ilmî çalışmalara devam etmesi sürekli meşguliyeti idi. En
büyük isteği ve ideali hadis ilimlerinin yayılması ve geliştirilmesi ve Şam beldelerinde ilmiyle
âmil ulemânın yetiştirilmesidir. Kısa zamanda bu beldelerden hadis ilimleri alanında değerli,
seçkin âlimler çıktı. En büyük kalıcı eseri, ilk devir hadis hafızlarının tahric üslûbuyla, hadisleri
ilk kaynaklarından metin, senet ve şerh olarak ezberlenmesine öncülük etmesidir. Itr, ilmî hadis
araştırmaları merkezinde hadis çalışmalarına devam etmektedir.
Nûreddin Itr, ilimde uzman, engin bakışlı ve hayatını okumaya, öğrenmeye, araştırmaya
ve tahkik çalışmalarına ayıran mütevazı bir insandır. Fıkıh alanındaki yaptığı çalışmaları birçok
farklı mezhebe göre araştırıp gayeye (hükme) sağlam delillerle ulaşmayı hedeflemiştir. Kısacası
o, Kur’ân, Kur’ân ilimleri, tefsir, hadis, fıkıh, fıkıh usûlü, mantık, kelâm ve diğer alanlarda
çalışmaları olan önemli bir âlimdir.
Akademik Görevleri
Nûreddin Itr 2002 yılına kadar Şam Üniversitesi Şeriat Fakültesinde Kur’ân ve hadis
ilimleri bölümünde bölüm başkanı olarak görev yaptı. 2002 yılında yaş haddinden emekli oldu.
Emekli olduktan sonra Şeriat Fakültesinde yüksek lisans ve doktora alanında göreve devam etti.
Ümmü Derman Üniversitesi Şam Şubesinde, Kur’ân İlimleri ve Hadis İlimleri alanında
Yüksek Lisans ve Doktora Bölüm başkanlığı, Ezher Üniversitesi Fethu’l-İslâm Şubesi Şam
Yüksek Okulu, Usûlü’d-din Fakültesi Dekanlığı ve Dârü’l-Kur’ân İlimleri ve Hadis İlimlerinde
İlmî Danışmanlık gibi görevler aldı. Bunlara ilave olarak Itr, üniversitelerdeki yükseköğretim
(yüksek lisans ve doktora) araştırma metotlarında öğretim kalitesinin artırılması hususunda
raporlar hazırladı. Ülke dışında da birçok üniversitenin İslâmî ilimler fakültelerinde yüksek
lisans ve doktora tezlerinde tez savunmalarında ve ilmî kurullarında jüri üyesi olarak görev aldı.
Cidde’de yayımlanan hadis ilimleri dergisi “Mücammau Fıkhü’l-İslâmî’nin hakem, araştırmacı
ve muhakkiklerindendi ve ilmî/hakemli dergilerde hakemlik yaptı.
2 es-Seyyid Abdulmâcid el-Ğavrî, “Hivârun fî kadâyâ min ilmi’l-hadisi’ş-
şerif beyne Nûreddin Itr ve Selmân en-Nedvî el-Hüseynî, Dârü’l-Fârâbî, Şam
2004, s. 15. 3 es-Seyyid Abdulmâcid el-Ğavrî, “Hivârun fî kadâyâ min ilmi’l-hadîsi’ş-
şerîf beyne Nûreddin Itr ve Selmân en-Nedvî el-Hüseynî, Dârü’l-Fârâbî, Şam
2004, s. 15.
www.akdenizkongresi.org ISBN: 978-605-80174-0-5 SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ KİTABI
UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ
2019
326
Özellikleri
Nûreddin Itr, namaz konusunda asla gevşeklik göstermez, aşırı yorgun olduğu
durumlarda bile namazlarını sandalyede oturarak kılmaz, kıyama dururdu. Sabah da dâhil
namazlarını camide cemaatle kılmaya özen gösterir ve nafilelere devam ederdi. Akşam
namazının sünnetinden sonra evvâbîn namazını çok yoğun işi de olsa kılar ve talebelerine imkân
dâhilinde iki, dört, altı, sekiz rek’at olarak kılmalarını tavsiye ederdi. Gece namazı (teheccüd) ve
duhâ (işrâk) namazlarına devam eder, İslâmî ilimlerle meşgul olanlara “namazları evde
kılabilirsin” ruhsatı da vermezdi.
Nûreddin Itr, içi dışı bir ve ince ruhlu bir kişiliğe sahip, mütevazı ve hocalarına karşı
vefalıdır. Eylemleriyle söylemleri aynı idi. Onu gören herkes, sünnete uymasından,
bağlılığından ve Resûlullah’ın ahlakını kendisine ilke edindiğinden dolayı “yürüyen sünnet ve
hadis” derlerdi. Bütün konuşmaları hep ilim ve özellikle de hadis ekseninde ve hadisçiler üzerine
idi.4 Talebelerinin derslerde üstün başarılar göstermesi için onlara özel dersler verirdi.5
Eserleri
Nûreddin Itr, Arap ve İslâm âleminde önemli hadis âlimlerinden ve müelliflerinden
biridir. Te’lif ettiği eserleri akademik bir dil ve üslupta yazmıştır. El yazması (Mahtutât) eserlere
ilmî tahkikler yapmış ve bu çalışmaları, talepleri en üst seviyede karşılamıştır.
Nûreddin Itr, risale ve araştırma, Kur’ân, hadis, fıkıh, fikrî ve kültürel alanda eserler te’lif
etmiştir. Eserlerinden bir kısmını şöyle sıralayabiliriz:
Kur’ân İlimleri Alanındaki Eserleri
1. Muhâdarât fî ulûmi’l-Kur’ân, Dımaşk: Câmiatu Dımaşk, 1407-1408/1987-1988, 231s.
2. Âyâtü’l-ahkâm, tefsîr ve istinbât. Dımaşk: Câmiatu Dımaşk, 1416-1417/1995-1996, 543s.
3. Ulûmü’l-Kur’âni’l-Kerim. Kahire: Dârü’l-Besâir, 1433/2012, 304s.
Hadis İlimleri Alanındaki Eserleri
1. el-İmam et-Tirmizi, Kahire: Lecnetü’t-Te’lif ve’t-Terceme ve’n-Neşr, 1389/1970, 12s.
2. Menhecü’n-nakd fî ulûmi’l-hadîs.6 3. Baskı, Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 1401/1981, 539s.
3. Dımaşk: Câmiatu Dımaşk, 1405/1985-1406/1986, 418s.
4. es-Sünnetü’l-mutahhara ve’t-tehaddiyat, 2. Baskı, Haleb: 1406/1986, 103s.
5. el-İmâm et-Tirmizi ve’l-muvâzene beyne Câmiihî ve beyne’s-Sahihayn.7Beyrut: Müessetü’r-
Risâle, 1408/1988.
4 Öğrencilerinden ve Nûredddin Itr hakkında makale yazan Muhammed Îd
Vefâ el-Mansûr, Hubbü’n-nebiyyi mine’l-îmân isimli eserini okurken
etkilendiğini ve ağladığını belirterek kitabı okumayı bıraktıklarını ve buna
birkaç kez şahit olduklarını, ilim okunduğu derste sanki kendisi yaşıyormuş
gibi hep ağladığını ifade etmektedir. (Muhammed Îd Vefâ el-Mansûr,
“Nûreddin Itr’ın Hayatı ve Hadis İlimlerindeki Çalışmaları”, İlmî/Hakemli
Dergi, 6 Aylık, Yıl: 5, sayı. 9, ss. 171-214, Malezya, Haziran 2015). 5 Abdülaziz el-Halef, “Cühûdü’l-Üstâz Nûreddin Itr fî’l-Hadîs,
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Makalesi, Şam Üniversitesi Şeriat Fakültesi. 6 Zeynep Polat, “Nûreddîn Itr, Menhecü’n-nakd fî ulûmi’l-hadîs, Hadis
Tetkikleri Dergisi, cilt: 14, sayı: 2, İstanbul 2016, s. 157. Eser, yedi bölüm ve
bir sonuçtan oluşmaktadır. Sened ve metinle ilgili meseleler incelenmiştir. 7 Eser, müellifin doktora tez çalışması olup 1384/1964 yılında Mısır/Ezher
Üniversitesi Usûli’d-din Fakültesi, tefsir ve hadis bölümünde birincilik ödülü
almıştır. Tez savunmasına zamanın âlimlerinden Muhammed Muhyiddin
www.akdenizkongresi.org ISBN: 978-605-80174-0-5 SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ KİTABI
UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ
2019
327
6. Dirâsâtün menheciyye fî’l-hadîsi’n-nebevî: el-üsre ve’l-müctema’, Dımaşk: Câmiatu
Dımaşk, 1408-1409/1988-1989, 269s.
7. el-Kur’an ve’l-hadis: ilmü’l-hadis ve’d-dirasatü’l-edebiyye, Dirasutun tatbikiyye fî’l-
hadisi’n-Nebevi: (ibadat): li’s-seneti’s-saniye fî Külliyati’ş-Şeria. 5. Baskı, Dımaşk:
Câmiatu Dımaşk, 1410-1411/1990-1991, 391s.
8. el-Hadisü’n-nebevi-el-üsre ve’l-müctema’: en-nikah fî Süneni’n-Nesai ve’l-edeb fî
Süneni’t-Tirmizi, Dımaşk: Câmiatu Dımaşk, 1411/1991-1412/1992, 182s.
9. Usulü’l-cerh ve’t-ta’dil ve ilmü’r-rical (y.y.: y.y.y), 1422/2001, 206s.
10. Lemahât mûcizetün fî usûli ileli’l-hadîs, Kahire: Darü’s-Selam, 1434/2013, 176s.
11. Menahicü’l-muhaddisine’l-âmme fi’r-rivaye ve’t-tasnif, Kahire: Darü’s-Selam, 1435/2014,
125s.
Fıkıh Alanındaki Eserleri
1. el-Hac ve’l-umre fi’l-fıkhi’l-İslâmî, 4. Baskı, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1404/1984, 314s.
2. Hedyü’n-nebiyyi sallallahü aleyhi ve sellem fi’s-salâvâti’l-hâssa 2. Baskı, Dımaşk: Dârü’l-
Fikr, 1406/1985, 248s.
3. el-Muamelâtü’l-masrafiyye ve’r-ribeviyye, 4. Baskı, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle,
1407/1986, 150s.
Fikrî ve Kültürel Eserleri
1. Muğnî fi’d-duafâ, Thk. Nureddin Itr, Haleb: Dârü’l-Meârif, 1390/1971.
2. Nahvu sekâfeti berlemâniyye/Muhammed Itris, Kahire: Hey’etü’l-Âmme li-Kusûri’s-
Sekâfe, 1415/1995, 383s.
Tahkik ve Şerhleri
1. Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit el-Bağdâdî (v. 463/1071), er-Rihle fî ṭalebi’l-hadîs. Thk.
Nureddin Itr, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1394/1975, 254s.
2. Ebü’l-Ferec Zeynüddin Abdurrahman b. Ahmed İbn Receb, (v. 795/1393), Şerhu İleli’t-
Tirmizi, Thk. Nureddin Itr, Dımaşk: Dârü’l-Mellah, 1398/1978.
3. Ebû Amr Osmân b. Abdirrahmân eş-Şehrezûrî (v. 643/1245), Ulûmü’l-Hadîs li’bni’s-Salâh,
Thk. ve Şerh: Nureddin Itr, 3. Baskı, Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 1404/1984, 471s.
4. Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-Nevevi (v. 676/1277), İrşâdu tullâbi’l-haka’ik ilâ
ma’rifeti süneni hayri’l-halâ’ik sallallahu ‘aleyhi ve sellem, Thk. Nureddin Itr, 2. Baskı,
Beyrut: Dârü’l-Beşairi’l-İslâmiyye, 1411/1991, 295s.
5. Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (v. 852/1449), Nüzhetü’n-
naẓar fî şerhi Nuḫbeti’l-fiker, Thk. Nureddin Itr, Beyrut: Dârü’l-Hayr, 1414/1993, 159s.
Abdulhamîd (r. a), Muhammed Muhammed es-Semâhî ve daha birçok âlim
katılmıştır Eser yüksek lisans ve doktora öğrencilerine kaynak olarak ders
kitabı olarak da okutulmaktadır. Müellif eserinde, Tirmizî’nin hayatı, diğer
üç hadis imamının isnatlardaki metodunu örneklerle açıklamaktadır.
İsnadların siyâkını, hadislerde isnadı bilmenin önemini ve faydasını,
Tirmizî’nin Câmiî’ndeki hadis çeşitlerinin ıstılâhî anlamlarını, Buhâri ve
Tirmîzi’deki hadislerin fıkhî şerhlerini yapmaktadır. Eser, muhaddis
fâkihlerin de kılavuzu konumundadır. İlk önce Kahire’de (1390/1970) te’lif
ve tercüme kurulu tarafından basılıp yayımlanmıştır. Daha sonra
Müessesetü’r-Risâle tarafından Beyrut’ta (1408/1988)’de basılmıştır.
www.akdenizkongresi.org ISBN: 978-605-80174-0-5 SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ KİTABI
UBAK ULUSLARARASI BİLİMLER AKADEMİSİ
2019
328
6. İbn Hacer el-Askalani (v. 852/1449), Buluğu’l-meram şerhi İ’lamü’l-enâm Şerhu Bulûğü’l-
merâm min ehâdisi’l-ahkâm, Şerh: Nureddin Itr; Tercüme: Ahmet Efe, Fatih Mehmet
Albayrak, Ahmet Hamdi Yıldırım, Nureddin Yıldız, İstanbul: Tahlil Yayınları, 1433/2012.
SONUÇ
Hadis âlimlerine ve diğer âlimlere karşı, onların eserlerini yazmak, yayımlamak, tanıtmak, ilmî
sempozyumlar düzenlemek, metotlarını tespit etmek, ilmî ve fikrî görüşlerini yaymak her zaman
araştırmacıların üzerine bir görevdir. Bu âlimlerden birisi olan Nureddin Itr, 21. asrın Bilâdüşşâmiyye
bölgesinin (Suriye) hadis alanında çok sayıda talebeler yetiştiren ve bu talebeler üzerinde büyük emeği
ve katkısı olan önemli âlimlerindendir.
Itr, İslâmî ilimleri te’lif etme ve anlatmada uzman biridir. Muhtelif ilmî alanlarda te’lif eserleri,
yaklaşık altmışın üzerindedir. Menhecü’n-nakd fî ulûmi’l-hadîs adlı eseri, hadis alanındaki çalışmalarda
ve tahkik çalışmalarında kütüphanelerin büyük bir boşluğunu doldurmaktadır. Kur’ân ilimleri ile tefsiri,
nebevi hadislerle hadis ilimlerini, Fıkhu’l-mukâranı (Mukayeseli Hukuk) ve Arap dili ile bu dille alakalı
ilimleri birleştirmiştir.
Tahkik çalışmalarında kelimeleri özenle seçmiş, uzun ve lüzumsuz kelimeler kullanmaktan
kaçınmıştır. El yazması eserlerin tahkik çalışmalarında adeta bir okul gibi olup bu alanda birçok
araştırmacı onun bu metodundan faydalanmıştır. Onu daha iyi tanıtabilmek ve eserlerinden azami
derecede faydalanmak için üzerinde akademik çalışmalar yapılması gerekir.
KAYNAKÇA
el-Ğavrî, es-Seyyid Abdulmâcid “Hivârun fî kadâyâ min ilmi’l-hadisi’ş-şerif beyne Nûreddin Itr
ve Selmân en-Nedvî el-Hüseynî, Dârü’l-Fârâbî, Şam 2004.
Halef, Abdülaziz Muhammed “Cühûdu Nûreddin Itr fî Hıdmeti’s-Sünneti’n-Nebeviyye”, Hadis
Tetkikleri Dergisi, cilt: 16, sayı: 2, ss. 71-91, İstanbul 2018.
Itr, Nûreddîn Menhecü’n-nakd fî ulûmi’l-hadîs, Dârü’l-Fikr, Şam 3. Baskı, 1418/1998.
İbnü’s-Salâh, Ulûmi’l-hadîs, Thk. Nûreddîn Itr, Dârü’l-Fikr, Şam 3. Baskı, 1425/2004.
en-Neşvekânî, Ömer b. Muvaffak, Vefâ el-Mansûr, Muhammed Îd b. Muhammed, Sebetu
Esânîdi’l-Allâme el-Muhaddis ed-Doktûr Nureddin Itr, Takdim: Nûreddin Itr, Dımaşk: es-Sıddîk li’l-
Ulûm, 1436/2015, 168s.
Nezâr, ed-Doktûr “eş-Şeyh, ed-Doktûr Nûreddin Itr ve Cühûduhü’l-Mebzûletü fî Hıdmeti’s-
Sünneti’l-Mutahhara”, 1425/2004.
el-Mansûr, Muhammed Îd Vefâ “Nûreddin Itr’ın Hayatı ve Hadis İlimlerindeki Çalışmaları”,
Hakemli-İlmî Dergi, 6 Aylık, Yıl: 5, sayı. 9, ss. 171-214, Malezya, Haziran 2015.
Polat, Zeynep, “Nûreddîn Itr, Menhecü’n-nakd fî ulûmi’l-hadîs”, Dımaşk; Dâru’l-Fikr 1979, 543
sayfa, Hadis Tetkikleri Dergisi, cilt: 14, sayı 2, ss. 157-162, İstanbul 2016.
http://www.sonpeygamber.info/nureddin-itr-hadisler-kur-an-in-serhidir (Erişim: 22.10.2019).
