Soğuksu ÇBD 10.08

5/10/2018 Soğuksu ÇBD 10.08 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/soguksu-cbd-1008 1/125

MOĞİ ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM A.Ş.

SOĞUKSU HES PROJESİ (Soğuksu 1-2 Regülatörleri ve

Soğuksu 1-2 Hidroelektrik Santralleri)

ÇED RAPORU

ARTVİN İLİ, ARHAVİ İLÇESİ

ÇED BAŞVURU DOSYASI(Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatına Göre Hazırlanmıştır.)

ANKARA - AĞUSTOS 2011



Huzur Mah. 1139. Sok. Çınar Apt. No: 6/3

Öveçler ÇANKAYA/ANKARATel : 0 312 472 38 39 Faks: 0 312 472 39 33

web: cinarmuhendislik.come-mail: [email protected]

Bu raporun tüm haklar ı saklıdır.Raporun tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile değişik 5846 sayılı

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyar ınca, Çınar Mühendislik Müşavirlik ve ProjeHizmetleri Ltd. Şti.’nin yazılı izni olmadıkça; hiçbir şekil ve yöntemle sayısal ve/veya

elektronik ortamda çoğaltılamaz, kopya edilmez, çoğaltılmış nüshalar ı yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez, satılamaz,

kiralanamaz, amacı dışında kullanılamaz ve kullandır ılamaz.



MOĞİ ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM LTD. ŞTİ. SOĞUKSU HES PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI

PROJE SAHİBİNİN ADI MOĞİ ELEKTRİK ENERJİ ÜRETİM A.Ş.

ADRESİ Çetin Emeç Bulvar ı 6. Cadde (1322. Cadde) 61/1Öveçler / Ankara

TELEFON VE FAKSNUMARALARI

Tel: 0 (312) 472 44 62Faks: 0 (312) 472 47 94

PROJENİN ADI SOĞUKSU HES PROJESİ

PROJE BEDELİ Yaklaşık 19.128.469 TL

PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİNAÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ,MEVKİİ)

Artvin İli, Arhavi İlçesi

PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİNKOORDİNATLARI, ZONE

Koordinatlar takip eden sayfada sunulmuştur.

PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ)

EK-II Listesi / Enerji, Turizm, KonutMadde 28 – Kurulu gücü 0.5 MW ve üzeri olan

nehir tipi santraller (Çevre ve Orman Bakanlığı, ÇED ve Planlama Genel

Müdürlüğü’nün 21.01.2011 tarih ve 23521 sayılı yazısı gereği ÇED Yönetmeliği’nin 24. Madde (b) f ıkrası

kapsamında değerlendirilmiştir.)

RAPORU HAZIRLAYANKURULUŞUN/ ÇALIŞMAGRUBUNUN ADI

ÇINAR MÜHENDİSLİK MÜŞAVİRLİK A.Ş.

Yeterlik Belge No : 02 Yeterlik Belgesi Veriliş Tarihi : 26.02.2010

RAPORU HAZIRLAYANKURULUŞUN/ ÇALIŞMAGRUBUNUN ADRESİ,TELEFON VE FAKSNUMARALARI

Öveçler Huzur Mahallesi 1139. Sok.Çınar Apt. No: 6/3 06460Çankaya / ANKARA

Tel : 0 (312) 472 38 39Faks: 0 (312) 472 39 33

Rapor Sunum Tarihi 10.08.2011




a

Tablo. Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatlar ı, Zone

Proje Alanı

Koor. Sırası: Sağa, Yukar ı Datum: ED-50Türü: UTMD.O.M.: 39Zon: 37Ölçek Fak.: 6 derecelik

Koor. Sırası: Enlem, BoylamDatum: WGS-84Türü: CoğrafikD.O.M.: -Zon: -Ölçek Fak.: -

Regülatör - 1 701812.013 4567806.800 41.234911 41.407831

İletim Borusu 1

701461.879 4568406.238 41.240393 41.403855

701696.779 4568253.332 41.238958 41.406605

701461.879 4568406.238 41.240393 41.403855

701382.101 4568512.608 41.241370 41.402939

701375.453 4568700.972 41.243067 41.402921

701320.052 4569181.852 41.247408 41.402420

Soğuksu HES - 1 701302.324 4569202.905 41.247602 41.402215

Regülatör - 2 701379.885 4569355.811 41.248959 41.403190

İletim Borusu 2

701382.101 4569377.972 41.249158 41.403224

701406.478 4569677.137 41.251844 41.403614

701450.799 4569938.630 41.254187 41.404228

701439.718 4570056.080 41.255246 41.404135

Soğuksu HES - 2 701426.422 4570049.432 41.255190 41.403974

Alternatif Şantiye veDepolama Sahası - 1

701829.349 4567968.052 41.236357 41.408091

701858.783 4567938.618 41.236085 41.408433

701861.236 4567900.073 41.235738 41.408449

701843.716 4567832.445 41.235133 41.408218

701824.443 4567822.634 41.235050 41.407985

701832.503 4567892.715 41.235679 41.408104


701325.932 4569180.954 41.247399 41.402489701342.284 4569183.889 41.247421 41.402685

701359.474 4569190.597 41.247477 41.402892

701361.151 4569171.311 41.247303 41.402906

701358.216 4569130.641 41.246938 41.402858

701372.891 4569075.297 41.246436 41.403014

701351.089 4569068.170 41.246378 41.402752

701340.607 4569105.485 41.246716 41.402639

701331.802 4569136.930 41.247001 41.402545


701543.244 4570036.089 41.255041 41.405363

701514.510 4570024.915 41.254947 41.405017701494.290 4570041.942 41.255106 41.404781

701507.593 4570093.557 41.255567 41.404957

701524.088 4570124.952 41.255845 41.405164

701537.923 4570148.365 41.256053 41.405337

701560.804 4570154.218 41.256100 41.405612

701579.960 4570139.319 41.255961 41.405835

701585.813 4570119.098 41.255777 41.405898

701590.070 4570100.475 41.255609 41.405943

701574.639 4570065.355 41.255296 41.405747




i

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

İÇİNDEKİLER ....................................................................................................................... i TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................................. iii

ŞEKİLLER DİZİNİ............................................................................................................... iii EKLER DİZİNİ .................................................................................................................... iv KISALTMALAR .................................................................................................................. iv BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ ....................................................................... 1 I.1 Proje Konusu, Yatır ımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatlar ı, Önem ve Gerekliliği. ......... 1 I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalar ında Kullanılacak Arazi Miktar ı

ve Arazinin Tanımlanması. .................................................................................................. 4 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak

Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve benzeri.)

........................................................................................................................................... 15 I.3.1. Su Kullanımı ve Atıksu .............................................................................................. 16 I.3.2. Katı Atık,Atık Yağ, Tehlikeli Atık, Tıbbi Atık, Ambalaj Atığı....................................... 17 I.3.3. Hafriyat Çalışmalar ı ve Toprak Kirliliği ...................................................................... 17 I.3.4. Hava Kalitesine Etkiler .............................................................................................. 19 I.3.5. Gürültü ...................................................................................................................... 20 I.4. Yat

ı

r ı

mcı

Taraf ı

ndan Araştı

r ı

lan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi. ................................................................................................... 20 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ...................................................... 22 II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanlar ın Mevkii, Koordinatlar ı, Yeri Tanıtıcı Bilgiler. ............. 22 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ... 24 III.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora,

Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava (Atmosferik

Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri,

Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi deDikkate Alınarak) ve Yukar ıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde

Açıklanması. ...................................................................................................................... 24 III.1.1. Nüfus ...................................................................................................................... 24 III.1.2. Flora ve Fauna ........................................................................................................ 25 III.1.3 Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu ....................................... 26 III.1.4. Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri .............................................................. 33 III.1.5 Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri .......................................................... 34 III.1.6 Mülkiyet Durumu ...................................................................................................... 34 III.1.7 Mimari ve Arkeolojik Miras ....................................................................................... 35




ii

III.1.8 Proje Alanının Hassasiyet Derecesi ........................................................................ 35 III.1.9. Peyzaj Özellikleri .................................................................................................... 35 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER . 36 IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin

Tanıtımı. (Bu Tanıtım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri

İçermelidir.) ........................................................................................................................ 36 a) Proje İçin Kullanılacak Alan ........................................................................................... 36 b) Doğal Kaynaklar ın Kullanımı ......................................................................................... 36 c) Kirleticilerin Miktar ı, (Atmosferik Şartlar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık

Verebilecek Olası Sorunlar ın Açıklanması ve Atıklar ın Minimizasyonu ............................. 36 c.1.) Mevcut Durumun Tespitine Yönelik Çalışmalar ......................................................... 37 c.2.) Projenin Çevresel Etkilerine Kar şı Alınacak Önlemler, .............................................. 37 c.2.1. Atıksu ....................................................................................................................... 37 c.2.2. Katı Atık, Atık Yağ, Tıbbi Atık, Ambalaj Atığı ........................................................... 39 c.2.3. Hava Kalitesine Etkiler ............................................................................................. 41 c.2.4. Gürültü ..................................................................................................................... 42 c.2.5. Hafriyat Çalışmalar ı ve Toprak Kirliliği ..................................................................... 42 c.2.6. Peyzaj Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler ........................................................... 42 c.2.7. Flora-Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler .................................................. 45 c.2.8. Balık Geçidinin Projelendirilmesinde Göz Önüne Alınacak Hususlar ...................... 46 IV.2. Yatır ımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin

Yöntemlerinin Genel Tanıtımı ............................................................................................ 47 IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin

Tanıtımı .............................................................................................................................. 47 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI .......................................................................................... 50 V.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi Ve Halkın Görüşlerinin Çevresel

Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler. ........................ 50

V.2 Görüşlerine Başvurulması Öngürülen Diğer Taraflar .................................................. 50 V.3 Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler ......................................................... 50 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN

TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ ....................................................................................... 51 EKLER: Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası Hazırlanmasında Kullanılan ve

Çeşitli Kuruluşlardan Sağlanan Bilgi ve Belgeler İle Raporda Kullanılan Tekniklerden Rapor

Metninde Sunulamayan Aşağıdaki Belgeler ...................................................................... 55

NOTLAR VE KAYNAKLARÇED BAŞVURU DOSYASINI HAZIRLAYAN UZMANLARIN LİSTESİ




iii

TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No

Tablo II.1.1. Proje Alanının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Proje

Ünitelerine Olan Mesafeleri, ve Yönleri .................................................... 22Tablo II.1.2. Proje Alanına Ait UTM 6 Derece ve Coğrafik Koordinatlar ..................... 22Tablo III.1.1.1. 2009 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Artvin Merkez ve

İlçelerin Nüfuslar ı ..................................................................................... 24Tablo III.1.1.2. 2009 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Arhavi İlçesi ve Köy

Nüfuslar ı................................................................................................... 25Tablo III.1.4.1. Artvin İli Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri ........................................................ 34Tablo IV.1.1. Su Kullanılacak Yerler, Miktarlar ı, Temin Yerleri, Atıksu Miktarlar ı ve

Atıksuyun Bertaraf Şekli ........................................................................... 38Tablo IV.1.2. İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Atıksuyun Toplam

Kirlilik Yükü, ............................................................................................. 39Tablo IV.3.1. Projenin Arazi Hazırlık, İnşaat ve İşletme Aşamalar ında Kaynaklanacak

Çevresel Etkiler, ....................................................................................... 47

ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No

Şekil I.2.1. Örnek Balık Geçidi Ana Yapı Ünitelerine Ait Görünümler, ....................... 14

Şekil III.1.3.1. Proje Alanı ve Çevresi Genel Jeoloji Haritası .......................................... 27Şekil III.1.3.2. Proje Alanı ve Çevresine Ait Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesit ................ 28

Şekil III.1.3.3. Proje Alanı ve Çevresi Diri Fay Haritası................................................... 30

Şekil III.1.3.4. Artvin İli Depremsellik Haritası, ................................................................ 31

Şekil III.1.3.5. Proje Alanı ve Çevresi Mevcut Su Kullanım Durumu, Planlanan ve Mevcut

Sulama Tesisleri ...................................................................................... 32

Şekil Ek-5.1. Proje Alanından Genel 3 Boyutlu Uydu Görüntüsü ............................ Ek-5/1

Şekil Ek-5.2. HES-2 Sahasından 3 Boyutlu Uydu Görünümü ................................. Ek-5/2

Şekil Ek-5.3. HES-1 ve Regülatör-2 Sahasından 3 Boyutlu Uydu Görünümü ........ Ek-5/3

Şekil Ek-5.4. HES-1 Sahasından 3 Boyutlu Uydu Görünüm ................................... Ek-5/4

Şekil Ek-5.5. İletim Hattının 3 Boyutlu Uydu Görünümü ......................................... Ek-5/5

Şekil Ek-5.6. Arazinin Genel Görünümü ................................................................. Ek-5/6

Şekil Ek-5.7. Çevresel Etüt Çalışmalar ından ve Dere Üzerinde Yapılan Çalışmalardan

Görüntüler .......................................................................................... Ek-5/7




iv

EKLER DİZİNİ

Ek-1 Resmi Yazılar ve Dokümanlar,

a. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Etüd ve Planlama Dairesi Başkanlığı’nın

28.01.2001 Tarih 33429 Sayılı Yazısı b. ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü’nün 21.03.2011 Tarih 23521 Sayılı Yazısı

c. Artvin İl Özel İdaresi 29.07.2011 Tarih 6276 Sayılı Yazısı

d. İller Bankası A.Ş. Trabzon Bölge Müdürlüğü’nün 20.07.2011 Tarih 1172 Sayılı Yazısı

e. Artvin İl Tar ım Müdürlüğü 13.07.2011 Tarih 959 Sayılı Yazısı

Ek-2 Yer Bulduru Haritası,

Ek-3 Proje Alanını Gösterir 1/25.000 Ölçekli Topografik Harita Üzerinde Genel Yerleşim

Planı,

Ek-4 Proje Alanını Gösterir 1/25.000 Ölçekli Arazi Varlığı Haritası,Ek-5 Proje Alanını Gösterir 1/25.000 Ölçekli Orman Mesçere Haritası ve Lejantı

Ek-6 Proje Alanını Gösterir 2 Boyutlu 1/25.000 Ölçekli Uydu Görünümü ve Proje

Ünitelerini Gösterir Uydu Görüntüleri

- QuickBird-2 60 cm Yerel Çözünürlükte, ± 5 cm Hassasiyette

KISALTMALAR

AB -Avrupa BirliğiCBS -Coğrafi Bilgi SistemiÇED -Çevresel Etki DeğerlendirmeDDY -Devlet Demir Yollar ı DSİ -Devlet Su İşleriEİH -Enerji İletim Hattı EİE -Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel MüdürlüğüEPDK -Enerji Piyasası Düzenleme KuruluGPS -Küresel Yer Belirleme SistemikV -Kilo volt

MW -Mega wattkm -Kilometrem -Metresn(s) -SaniyeHz -Herz (frekans)dB -DesibelTEİAŞ -Türkiye Elektrik İletim Anonim ŞirketiTM -Trafo Merkezi



BÖLÜM 1

PROJENİN TANIMI VE GAYESİ




1

BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ

I.1 Proje Konusu, Yatır ımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatlar ı, Önem veGerekliliği.

Günümüzde, pek çok ülkede sürdürülebilir kalkınmayı sürdürülebilir enerji yolu ile

elde etmeye yönelik ulusal programlar tatbik edilmesi ve belirlenmiş sürdürülebilir hedeflere ulaşmak için stratejiler geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Enerjikonusunun giderek globalleşmesi, değişen piyasa şartlar ı ile izlenen liberal ekonomikmodeller; bir yanda dışa bağımlılığı asgari seviyelere çekecek, öte yanda ise ekonomikcanlanmaya en üst düzeyde katkıda bulunacak enerji politikalar ının uygulanmasını gereklihale getirmektedir.

AB'nin 5. Çevresel Faaliyet Programında yer alan "Sürdürülebilirliğe Doğru"başlığında; gelecekteki en önemli hedefin ekonomik gelişmeyi sağlama, verimli vegüvenli enerji kaynaklar ı ve temiz bir çevre olduğu belirtilmektedir.

Nitekim, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı taraf ından ülkemizin enerji ve tabii

kaynaklar politikalar ı perspektifinde, 2010-2014 yıllar ını kapsayan Stratejik Planı hazırlamıştır. Bu planda, elektrik enerjisi sektöründe uzun vadeli ülkemizin hedefleriniortaya koyan “Elektrik Enerjisi Piyasası Arz Güvenliği Strateji Belgesi” 2009 yılındaYüksek Planlama Kurulu Karar ı uygulamaya konulmuştur. Strateji Belgesi çerçevesinde;2023 yılına kadar tüm yerli kömür ve hidrolik potansiyelimizin ekonomimizekazandır ılması, rüzgar enerjisi kurulu gücümüzün 20.000 MW, jeotermal enerji kurulugücümüzün 600 MW mertebesine ulaştır ılması ve ayr ıca, elektrik enerjisi üretimimizinyüzde 5’inin nükleer enerjiden sağlanması hedeflenmiştir.

Elektrik enerjisi tüketimi, ekonomik gelişmenin ve sosyal refahın en önemligöstergelerinden biridir. Bir ülkede kişi başına düşen elektrik enerjisi üretimi ve/veyatüketimi o ülkedeki hayat standardını yansıtması bakımından büyük önem arz etmektedir.

Hızla gelişen ve endüstrileşen bir ülke olarak Türkiye, bugün kesintisiz, kaliteli, güvenilir ve ekonomik enerji ihtiyacı içerisindedir.

Dünya Bankası verilerine göre ülkemizde kişi başına elektrik tüketimi kişi başına kilowatt olarak 2005 yılında 1.898 olmasına rağmen; Euro Bölgesi’nde 6.926, Almanya’da7.111, İngiltere’de 6.253, Fransa’da 7.938, İtalya’da 5.669, Hollanda’da 6.998, İsveç’te15.440, Belçika’da 8.510, Danimarka’da 6.663, İspanya’da 6.147, Lüksemburg’ta 15.971,Finlandiya’da 16.120, Yunanistan’da 5.242 ve Portekiz’de 4.663 olduğu dikkate alınırsa(1).;ülkemiz için kişi başına düşen elektrik enerjisi tüketiminin oldukça düşük seviyede olduğugözlenmektedir. Bu nedenle, elektrik enerjisi arzının artır ılmasının gereği ortadadır.

Özellikle ülkemizde, gelişmeye bağlı olarak enerji ihtiyacı sürekli artmaktadır.

Dolayı

sı

yla bu ihtiyacı

kar şı

lamak bir zorunluluktur. Bu zorunlu ihtiyacı

kar şı

lamakta temiz,doğal, çevreye en az zarar veren enerji kaynağı olarak yenilenebilir enerji kaynaklar ımızınen üst düzeyde değerlendirilmesi açısından hidroelektrik enerji üretimi büyük önem arzetmektedir.

Nitekim, Dokuzuncu Kalkınma Planı(2007–2013), “ İ stikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumunadönüşen, AB’ye üyelik için uyum sürecini tamamlamı ş bir Türkiye” vizyonu ve UzunVadeli Strateji (2001-2023) çerçevesinde hazırlanmıştır. Bu bağlamda planda:

1 Doç.Dr. Levent Kösekahyaoğlu, Enerji Tüketimi ve Büyüme Arasındaki Nedensizlik İlişkisi, Türkiye Üzerinde Bir İnceleme,

Süleyman Demirel Üniversitesi,




2

• Ekonomik kalkınmanın ve sosyal gelişmenin ihtiyaç duyduğu enerjinin sürekli,güvenli ve asgari maliyetle temini temel amaçlanmıştır. Enerji talebi kar şılanırken çevreselzararlar ın en alt düzeyde tutulması, enerjinin üretimden nihai tüketime kadar her safhadaen verimli ve tasarruflu şekilde kullanılması istenmiştir.

• Elektrik sektöründe, kamu üretim tesislerinin ve dağıtım sisteminin özelleştirilmesi,

Mart 2004’te yürürlüğe konulan Strateji Belgesi doğrultusunda yapılması; dağıtım veüretim tesislerinin özelleştirmesinden beklenen faydalar ın bir an önce alınması amacıylaözelleştirme sürecinin hızlandır ılması öngörülmüştür.

• Arz güvenliğinin artır ılması amacıyla birincil enerji kaynaklar ı bazında dengeli bir kaynak çeşitlendirmesine ve orijin ülke farklılaştırmasına gidilmiştir. Üretim sistemi içindeyerli ve yenilenebilir enerji kaynaklar ının payının azami ölçüde yükseltilmesihedeflenmiştir.

• Kamunun sektörden çekilmesiyle orantılı olarak özel sektörün, doğacak açığı zamanında ikame etmesi ve yeni üretim yatır ımlar ına arz-talep projeksiyonlar ı paralelindebir an önce başlaması için gerekirse mevzuat düzenlemeleri ile uygun ortam sağlanacağı;

böylece, mevcut tesislerin özelleştirilip yeni yatır ım yükünün kamu üzerinde kalmamasınaözen gösterileceği ifade edilmiştir. Kamu, düzenleyici ve denetleyici rolü çerçevesinde arzgüvenliğini yakından takip edecek ve tedbir alacak şekilde donatılması öngörülmektedir.

• Kamu sahipliğinde kalacak olan elektrik iletiminde yatır ımlar elektrik sisteminingüvenliğini ve güvenilirliğini koruyacak şekilde sürdürülecektir.

• Kamu yatır ım programında yer alan, özellikle hidroelektrik santral projelerinin endüşük maliyetlerle ve hızlı şekilde tamamlanarak ekonomiye kazandır ılması esasalınmıştır. Bu nedenle, yatır ım maliyetlerinin gerçeği yansıtmasına, sektörler arası çaprazfinansmana gidilmemesine ve projelerdeki gecikmelerden kaynaklanabilecek maliyetartışlar ının önüne geçilmesine özen gösterilecektir.

• Ekonominin rekabet gücünün artır ılması ve toplumun refah seviyesininyükseltilmesi amacıyla elektrik sektörünün serbestleştirilmesi çerçevesinde, en düşükmaliyetle enerji üretecek bir sistem oluşturulması hedeflenmiştir.

• Plan döneminde birincil enerji talebinde, ekonomik ve sosyal kalkınmayla orantılı olarak yıllık ortalama yüzde 6,2 oranında artış öngörülmektedir. Enerji tüketimi içindedoğal gazın 2005 yılında yüzde 28 düzeyinde olan payının yüzde 34’e yükselmesi, petrolürünlerinin payının ise yüzde 37’den yüzde 31’e gerilemesi beklenmektedir. Diğer yandanDokuzuncu Kalkınma Planı döneminde elektrik talebinin, ağırlıkla sanayi üretim vehizmetler sektöründeki gelişmelere paralel olarak, yılda ortalama yüzde 8,1 oranında artış göstereceği tahmin edilmektedir.

Ülkemizde hidroelektrik enerji potansiyeli oldukça yüksektir. Ancak Türkiyehidroelektrik üretim potansiyeli ile kar şılaştır ıldığında, mevcut üretim oranının düşükolduğu söylenebilir. Türkiye’nin teknik ve ekonomik hidroelektrik enerji potansiyeli 127.381GWh olarak belirlenmiştir (DSİ 2005). Kurulu hidroelektrik santrallerinin kapasitesi, 2004yılı sonu itibariyle, 12.654 MW olup, bu rakam Türkiye’deki toplam kurulu enerji üretimkapasitesinin (37.480 MW) %33,8’ini oluşturmaktadır. Aynı yıl (2004) hidrolikkaynaklardan 47.614 GWh elektrik enerjisi üretilmiştir (DSİ, 2005). Bahse konu 2004 yılı sonu itibariyle işletilir halde, %8’i (10.645) inşa halinde ve kalan %55’lik (69.122 milyar kWh) kısım ise değişik planlama safhalar ındadır.

Hidroelektrik santrallerin üretimi, yağış koşullar ına bağımlı olduğundan her yıl toplamüretim içindeki payı değişim göstermektedir. Elektrik enerjisi üretiminde; fosil ve nükleer

yakıtlı termik ve doğalgazlı santraller yanında hidroelektrik santrallerin yenilenebilir vepuant çalışma gibi iki önemli özelliği mevcuttur.




3

Sonuç olarak, Dokuzuncu Kalkınma Planında da belirtildiği üzere, ortalama yıllıktemel enerji talebi artışı (%6,2) göz önüne alındığında, hidroelektrik gibi yenilenebilir kaynaklar ın geliştirilmesi bütün dünyada olduğu gibi Türkiye için de çok büyük önemesahiptir.

Bu bağlamda ‘Soğ uksu HES Projesi’’ , 3 Mart 2001 tarihinde Resmi Gazete’deyayınlanarak yürürlüğe giren 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (Söz konusu kanun,elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreye uyumlu bir şekilde tüketicilerinkullanımına sunulması için rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyetgösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasınınoluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması amaçlanmıştır. Kanun; elektriğin üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan ve perakende satışı,ithalat ve ihracatı gibi faaliyetlerle ilişkili tüm gerçek ve tüzel kişilerin hak veyükümlülüklerini belirlemektedir) kapsamında üretim şirketi statüsündeki Moği ElektrikEnerji Üretim A.Ş. taraf ından yapılıp işletilecek olup, Enerji Piyasası DüzenlemeKurumu’ndan Çevresel Etki Değerlendirmesi ile ilgili yasal prosedür yerine getirildiktensonra (“ÇED Olumlu” belgesinin alınmasından sonra) üretim lisansı alınacaktır.

Moği Elekrik Enerji Üretim A.Ş. taraf ından hazırlanmış olan Temmuz 2010 tarihliSoğuksu HES Revize Fizibilite Rapor”unda proje sahasının 2 kademeli olarakdeğerlendirilmesi öngörülmüştür. Buna göre, Ağara (Ajara) deresi üzerinde 997,00 mtalveg, 1.000,00 m kret, 1.001,24 m (Q100) maksimum su kotunda yapılacak Soğuksu IRegülatörü marifetiyle alınacak sular ın basınçlı boru ile 730,00 m kuyruksuyu kotunda 5,2MWm/4,9 MWe kurulu güçte tesis edilecek Soğuksu I HES’e düşürülerek yılda toplam15,795 GWh enerji üretilmesi, yine aynı dere üzerinde 727,00 m talveg, 730,00 m kret,731,30 m (Q100) maksimum su kotunda yapılacak Soğuksu II Regülatörü marifetiylealınacak sular ın basınçlı boru ile 615,00 m kuyruksuyu kotunda 3,2 MWm / 3,0 MWekurulu güçte tesis edilecek Soğuksu II HES’e düşürülerek yılda toplam 9,613 GWh enerjiüretilmesi öngörülmektedir.

Böylece toplam kurulu güç 8,4 MWm / 7,9 MWe, yılda toplam üretilecek enerjimiktar ı ise 25,408 GWh olmaktadır. Söz konusu 2 kademeli gerçekleştirilmesi planlanproje formülasyonu ile ilgili olarak Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Etüd ve Plan DairesiBaşkanlığı’nın 28.01.2011 tarih ve 118-33429 sayılı revize fizibilite uygunluk yazısı eklerde sunulmuştur (Bkz Ek-1).

Soğuksu HES projesi; Artvin ili, Arhavi ilçesi sınırlar ı içinde Ağara Deresiüzerindedir. Proje alanına ulaşım Artvin il merkezinden Arhavi ilçesine bağlanan yolüzerinden, Ortacalar yerleşim birimine ayr ılan yoldan sağlanmaktadır. Ancak, projeünitelerine mevcut durumda kullanılan yollar ile ulaşım mümkün olmamakla birlikte, projeünitelerine ulaşım için yeni yollar ın açılması gerekliliğinden dolayı yeni yol açılması

planlanmaktadır. Proje sahası 1/25000 ölçekli Artvin F46-b3 ve Artvin F46-c2 paftalar ındayer almaktadır. Projede yer alan regülatörlerin (2 adet) UTM (6 derecelik) koordinatlar ı sırasıyla; 4567730 (K) / 701830 (D) ve 4569320 (K) / 701310 (D), santral binalar ının UTMkoordinatlar ı ise sırasıyla 4569240 (K) / 701360 (D) ve 4570090(K) / 701425 (D)’dur.Soğuksu HES projesi kapsamında inşa edilmesi planlanan tesisler; 2 adet regülatör, 2adet çökeltim havuzu, 2 adet yükleme havuzu, 2 adet bas ınçlı boru sistemi, 2 adet santralbinası ve 2 adet kuyruksuyu kanalı yapılar ıdır.

Söz konusu proje ile ilgili olarak 24.08.2010 tarihinde arazi etüdü yapılmıştır.




4

Moği Elektrik Enerji Üretim A.Ş. taraf ından Artvin ili, Arhavi İlçesi sınırlar ı içerisindeAğara Deresi üzerinde planlanan “Soğuksu HES Projesi (8,4 MWm/7,9 MWe)” projesi17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürülüğe giren ÇEDYönetmeliği’nin Ek-II listesi Madde 28’de (kurulu gücü 0,5-25 MW arası olan nehir tipisantraller) yer almakta olup, yatır ımla ilgili kredi almak için finans kuruluşlar ının isteğiüzerine ÇED çalışmalar ının yapılması ve ÇED Olumlu/ÇED Olumsuz karar ının alınması için Çevre ve Orman Baknalığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama GenelMüdürlüğü’ne söz konusu projenin ÇED Yönetmeliği’nin 24. Madde (b) bendi kapsamındadeğerlendirilmesi için başvuru yapılmış ve başvuru Çevre ve Orman Bakanlığı, ÇevreselEtki Değerlendirmesi Genel Müdürlüğü’nün 21.03.2011 tarih ve 23521 sayılı yazısı ileuygun bulunmuştur (Bkz. Ek-1, Resmi Yazılar).

Soğuksu 1-2 Regülatörleri ve Soğuksu 1-2 Hidroelektrik Santralleri projesikapsamında Ağara Dere’nin 1000 m kret kotu ile 615 m kuyruksuyu kotlar ı arasındakienerjisinden iki kademeli olarak enerji üretilmesi planlanmıştır. Soğuksu HES projesi ileAğara Deresi potansiyeli daha etkin bir şekilde milli ekonomiye dahil edilecek olup, yıldatoplam 25,408 GWh elektrik üretimi ile ulusal gelişime katkı sağlamak üzere planlanmıştır.

Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamalar ında Soğuksu HES projesinde 80 kişi,işletme aşamasında ise yaklaşık 10 kişinin çalışması öngörülmektedir. Proje dahilindeinşaat aşamasında vasıfsız personel mümkün olduğunca bölgeden istihdam edilecek,işletme aşamasında ise daimi personeller yine yöreden istihdam edilerek az da olsa bölgeekonomisine katkı sağlanmış olacaktır. Yatır ımın işletme süresi 49 yıl olaraköngörülmektedir.

I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalar ında KullanılacakArazi Miktar ı ve Arazinin Tanımlanması.

Projeye ait yer bulduru haritası Ek-2’de, proje alanlar ını gösterir 1/25.000 ölçeklitopoğrafik harita üzerinde genel yerleşim planı Ek-3’te sunulmuştur. Arazi şartlar ınınelverişli olmaması ve bazı proje ünitelerine ulaşım yollar ı imkanının olmamasından dolayı

bu alanlar için 3 boyutlu uydu görüntüleri temin edilmiş ve planlanan tesis çevresi ile ilgilifotoğraflarda Ek-5’te verilmiştir. Ayr ıca, proje için yerinde yapılan çevresel etüd ve flora-fauna çalışmalar ından görünümler ise yine Ek-5’te verilmiştir.

Projenin çevresel etki değerlendirme çalışmalar ı kapsamında, proje alanı içerisindeana madde, iklim, topoğrafya, bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile çeşitli büyük toprakgruplar ı, “Artvin İli Arazi Varlığı” kitaplar ından ve Tar ım ve Köyişleri Bakanlığı taraf ındanhazırlanan Artvin iline ait 1/25.000 ölçekli Arazi Varlığı haritalar ı incelenmiştir. Buna göreeğimli topoğrafyaya sahip arazilerde 1/25.000 ölçekli arazi varlığı haritalar ına göre projealanı içerisinde büyük toprak gruplar ı olarak; sadece kırmızı sar ı podzolik topraklar ı (P)bulunmakta olup, arazi kullanım kabiliyet sınıflar ına göre ise VII sınıf araziler yer almaktadır. Proje alanı içerisinde şimdiki arazi kullanımı bakımından ormanlık ve f ındık

sayılan araziler bulunmaktadır.

Proje alanı ve çevresine ait 1/25.000 ölçekli orman mesçere haritasına (Bkz. Ek-5)bakıldığında ise, proje alanı içerisindeki mesçere tipleri Soğuksu Regülatörü II’ninbulunduğu alan Kzcd1(Kızılağaç c çağ sınıf ı hakim), Regülatör I’nin bulunduğu alan OT-T(ağaçsız orman toprağı, kayalık), HES I ve II’nin bulunduğu alan ise Bkz(BozukKızılağaç) orman mesçeresine sahip olduğu görülmektedir.

Proje alanına ait arazi kullanım kabiliyet sınıflar ını ve büyük toprak gruplar ını gösterir 1/25.000 ölçekli Arazi Varlığı haritası Ek-4’te verilmiş olup, proje alanı jeolojisiningösterildiği ayr ıntılı harita çalışmalar ı halen devam etmekte olup, ÇED Raporu’ndaverilecektir.




5

I.2.1.Projenin fiziksel özellikleri,

Planlanan Soğuksu 1-2 Regülatörleri ve Soğuksu 1-2 Hidroelektrik SantralleriProjesi kapsamında; Artvin ili, Arhavi ilçesi sınırlar ı içerisinde Ağara Deresi üzerinde 2kademeli olarak dizayn edilen Soğuksu Regülatörleri ile toplanan sular ın santral binalar ınaalınmasıyla elektrik üretilmesi planlanmaktadır. Planlanan üniteleri ve çevresini gösterir

1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek-3’te sunulmuştur.

Bu amaçla geliştirilen Soğuksu HES Projesi, Artvin ili, Arhavi ilçesi sınırlar ı içindeKapistre (Orçi) deresinin memba kollar ından olan Ağara deresi üzerindedir. Arhavi ilçemerkezinin yaklaşık kuş uçuşu 12 km güneydoğusundadır. Soğuksu HES projesinde,Ağara Deresi üzerindeki 1000 m ile 615 m aras ındaki düşü değerlendirilerek, iki kademeliolarak enerji üretilmesi ve yılda toplam 25,408 GWh elektrik üretimi ile ulusal gelişimekatkı sağlamak üzere planlanmıştır. Proje kapsamında yapılacak tesislerle ilgilikarakteristik bilgiler aşağıda özet olarak verilmiştir.

SOĞUKSU HES PROJESİ;

Soğuksu 1-2 Regülatörleri ve Soğuksu 1-2 Hidroelektrik Santralleri Projesikapsamında yapımı teklif edilen tesislerin, projenin nehir tipi santral olması ve enerjiüretiminde kullanılacak sular ın regülatörle çevrilecek olması nedeniyle, günlük regülasyoniçin yapılan depolama haricinde bir depolama tesisi söz konusu değildir.

Soğ uksu Regülatörü ve Çökeltim Havuzu (1. Kademe)

Derenin eğiminin yüksek olması nedeni ile derenin getireceği malzeme miktar ı fazlaolabilecektir. Bu tür arazilerde tirol regülatör kullanılması daha uygun olmaktadır. Bunedenle projede yüksek kotlarda yer alan regülatör tirol tipinde seçilmiş olmakla birliktegelen malzemenin fazla olması durumunda ızgara aralar ının tıkanabileceği ve süreklitemizliğin işletme sıkıntısına yol açması durumunda yeterli suyun tirol regülatör ile

alınamaması durumunda sistemin su ihtiyacını kar şılamak amacı ile regülatör gövdesi bir miktar yükseltilerek su alma yapısı ilave edilmiştir. Regülatörde hibrid sistem yapılarakhem tirol hemde dolu gövde uygulanmıştır. Dolu gövde arkasında biriken malzemeninmansaba geçişini sağlamak amacı ile çakıl geçidi planlanmıştır. Balıklar ın ve diğer canlılar ın dere üzerindeki hareketlerini temin etmek amacı ile balık geçidi regülatör gövdesi üzerinde planlanmıştır. Regülatör üzerinden aşan sular ın enerjisinin alınması içinsıçratma uçlu bir enerji kır ıcı düşünülmüştür. Arazi şartlar ı nedeni ile enerji kır ıcı havuzyapma zorunluluğu kesin proje aşamasında değerlendirilecektir. Regülatör gövdesindenızgaralar ile alınan sular kronman kanalı ile çökeltim havuzuna ulaşmaktadır. Regülatör ilealınan proje debisinin fazla olmaması dikkate alınarak çökeltim havuzu tek gözlü olarakplanlanmıştır. Çökeltim havuzu ile 0,3 mm’den daha büyük malzemelerin çökeltilmesi

hedeflenmiştir. Çökeltim havuzu hesaplar ı

nda türbülans etkisi dikkate alı

nmamı

ş olupkesin proje aşamasında değerlendirilecektir. Çökeltim havuzu başında ızgaradangeçebilecek iri malzemlerin çökelebileceği bir eşik bırakılmış ve burada sağlanan kumtutucu sonunda bir yıkama kapağı ile biriken malzemeler zamanla dereyebırakılabilecektir. Çökeltim havuzunda biriken malzemelerin de zamanla temizlenmesi içinçökeltim havuzu sonunda yıkama kapağı düşünülmüştür. Çökeltim havuzu üzerinde taşkınsavağı bırakılmıştır. Çökeltim havuzundan sonra yükleme havuzu yer almaktadır.

Yükleme Havuzu (1. Kademe)

Çökeltim havuzu çıkışında yükleme havuzu yer almaktadır. Yükleme havuzundabiriktirilen aktif hacim ile tesis tam kapasitede üç dakika çalıştır ılabilmektedir. Kesin proje

aşamasında EM imalatçısı ile yapılacak görüşmeler neticesinde gerekirse yüklemehavuzu hacmi değiştirilecektir. Yükleme havuzu üzerinde yer alan yan savak ilesavaklanan sular tekrar Ağara Dere’ye kısa bir kanal ile verilebilmektedir.




6

Bası nçl ı Boru(1. Kademe)

Soğuksu HES projesinde santral ile regülatör arasında ulaşım yapmak gerekecektir.Arazinin de uygun olması dikkate alınarak açılacak ulaşım yolu kenar ından basınçlı boruile santrala ulaşılması hedeflenmiştir. Basınçlı boruda suyun hızının 3 m/s hızı geçmemesihedeflenerek basınçlı boru çapı belirlenmiştir. Yüksek hızlarda uzun iletim hatlar ındasıkıntılar yaşanmaktadır. Basınçlı boru çapı 1,10 m olarak seçilmiştir. Et kalınlığı iseortalama 9 mm civar ındadır. Basınçlı borunun toplam uzunluğu ise yaklaşık olarak 1.630m olacaktır. Soğuksu I HES binasında iki ünite yer almaktadır, basınçlı iletim borususantrale girişten hemen önce branşmanla iki kola ayr ılmaktadır.

Santral Binası ve Kuyruksuyu Kanal ı (1. Kademe)

Santral binası, Ağara deresi üzerinde 730 m kuyruksuyu kotunda yerleştirilecektir.Santralda iki adet yatay eksenli francis türbin yer almaktadır. Enerjisi alınacak olan sular tekrar Ağara Dere’sine bırakılacaktır.

Elektromekanik Donanı m (1. Kademe)Proje brüt düşüsü 268,30 m, türbinlenecek maksimum proje debisi 2,36 m3/sn ve

kurulu gücü 5,2 MW (2x2,6 MW)’tır. Santralda iki adet yatay milli francis türbin yer almaktadır. Santralde (HES I) üretilecek yıllık toplam enerji miktar ının yaklaşık 15,795GWh olacağı hesaplanmıştır.

Ş alt Sahası (1. Kademe)

Santralin içinde 34,5 kV’luk hücreler halinde olacaktır.

Enerji İ letim Hatlar ı (1. Kademe)

Soğuksu HES’de birinci kademede üretilecek enerji 1 km’lik bir hat ile ikinci kademesantraline iletilecektir.

Soğ uksu Regülatörü ve Çökeltim Havuzu (2. Kademe)

Birinci kademe santral çıkışından sonra Ağara Deresine katılan yan dereninmansabına yerleştirilecek olan regülatör dolu gövdeli regülatör olarak planlanmıştır. Deretalveg kotu 727 ve kret kotu 730 m olarak bu aşamada planlanmıştır. Dolu gövdearkasında biriken malzemenin mansaba geçişini sağlamak amacı ile çakıl geçidiplanlanmıştır. Balıklar ın ve diğer canlılar ın dere üzerindeki hareketlerini temin etmekamacı ile balık geçidi regülatör gövdesi üzerinde planlanmıştır. Regülatör üzerinden aşan

sular ın enerjisinin alınması için sıçratma uçlu bir enerji kır ıcı düşünülmüştür. Arazi şartlar ı nedeni ile enerji kır ıcı havuz yapma zorunluluğu kesin proje aşamasındadeğerlendirilecektir. Birinci kademe santralinden çıkan sular ın çökeltilmeden alınarak ikincikademe yükleme havuzuna iletilmesi kesin proje aşamasında incelenecektir. Sağ sahildeyapılacak olan su alma yapısı ile alınacak sular çökeltim havuzuna iletilecektir. Regülatör ile alınan proje debisinin fazla olmaması dikkate alınarak çökeltim havuzu tek gözlü olarakplanlanmıştır. Çökeltim havuzu ile 0,3 mm’den daha büyük malzemelerin çökeltilmesihedeflenmiştir. Çökeltim havuzu hesaplar ında türbülans etkisi dikkate alınmamış olupkesin proje aşamasında değerlendirilecektir. Çökeltim havuzunda biriken malzemelerin dezamanla temizlenmesi için çökeltim havuzu sonunda yıkama kapağı düşünülmüştür.Çökeltim havuzu üzerinde taşkın savağı bırakılmıştır. Çökeltim havuzundan alınan sular

yükleme havuzuna aktar ı

lacaktı

r.




7

Yükleme Havuzu (2. Kademe)

Çökeltim havuzu çıkışında yükleme havuzu yer almaktadır. Yükleme havuzundabiriktirilen aktif hacim ile tesis tam kapasitede üç dakika çalıştır ılabilmektedir. Kesin projeaşamasında EM imalatçısı ile yapılacak görüşmeler neticesinde gerekirse yüklemehavuzu hacmi değiştirilecektir. Yükleme havuzu üzerinde yer alan yan savak ilesavaklanan sular tekrar Ağara Dere’ye kısa bir kanal ile verilebilmektedir.

Bası nçl ı Boru (2. Kademe)

Birinci kademeki HES’te olduğu gibi ikinci kademe HES’te de santral ile regülatör arasında ulaşım yapmak gerekecektir. Arazinin de uygun olması dikkate alınarak açılacakulaşım yolu kenar ından basınçlı boru ile santrala ulaşılması hedeflenmiştir. Basınçlı boruda suyun hızının 3 m/s hızı geçmemesi hedeflenerek basınçlı boru çapı belirlenmiştir.Yüksek hızlarda uzun iletim hatlar ında sıkıntılar yaşanmaktadır. Basınçlı boru çapı 1,20 molarak seçilmiştir. Et kalınlığı ise ortalama 7 mm civar ındadır. Basınçlı borunun toplamuzunluğunun ise yaklaşık 750 m olması öngörülmektedir.

Santral Binası ve Kuyruksuyu Kanal ı (2. Kademe)

Santral binası, Ağara deresi üzerinde 615 m kuyruksuyu kotunda yerleştirilecektir.Santralda iki adet yatay eksenli francis türbin yer almaktadır. Enerjisi alınacak olan sular tekrar Ağara Dere’sine bırakılacaktır. İkinci kademedki projenin proje debisi yaklaşık 3,44m3/s’dir.

Elektromekanik Donanı m (2. Kademe)

Proje brüt düşüsü 114,7 m, türbinlenecek maksimum proje debisi 3,437 m3/sn vekurulu gücü 3,2 MW (2x1,6 MW)’tır. Santralda iki adet yatay milli francis türbin yer

almaktadır. Santralde (HES II) üretilecek yıllık toplam enerji miktar ının yaklaşık 9,613GWh olacağı hesaplanmıştır.

Ş alt Sahası (2. Kademe)

Santralin içinde 34,5 kV’luk hücreler halinde olacaktır.

Enerji İ letim Hatlar ı (2. Kademe)

Soğuksu HES’de üretilecek enerji 34,5 kV, 477 MCM iletkenli ENH ile santralinyaklaşık 15 km uzaklığında yer alan Arhavi TM’ye aktar ılacaktır.

Ş antiye Tesisleri ve Ulaşı m Yollar ı

Santrala ulaşım mansapta yer alan ve planlama aşamasında olan HES tesisininregülatör ulaşım yolu aracılığı ile sağlanacaktır. Buradan basınçlı boru güzergahındanaçılacak ulaşım yolu ile yükleme havuzuna ulaşılacaktır. Planlama aşamasında yaklaşık 1km uzunluğunda ulaşım yolu yapılacağı kabul edilmiştir.




8

PROJE KARAKTERİSTİKLERİ

Soğuksu HES Projesini oluşturan yapılar ın karakteristikleri aşağıda verildiğişekildedir.

Hidroloji:

Regülatör drenaj alanı (1. kademe) : 16,0 km2 Regülatör drenaj alanı (2. kademe) : 22,0 km2 Yıllık ortalama debi (1. kademe) : 0,950 m3/sYıllık ortalama debi (2. kademe) : 1,307 m3/sYıllık ortalama akım (1. kademe) : 29,96 hm3 Yıllık ortalama akım (2. kademe) : 41,22 hm3 Proje debisi (1. kademe) : 2,355 m3/sProje debisi (2. kademe) : 3,437 m3/sRegülatör 1. kademe taşkın debisi (Q100) : 34,77 m3/sRegülatör 2. kademe taşkın debisi (Q100) : 43,61 m3/s

1. Kademe Tesisler Karekteristikleri

Regülatör

Tipi : Tirol ve beton dolu gövdeliKret kotu : 1000,0 mTalveg kotu : 997,0 mTemel kotu : 995,0 mYükselik (Talvegden) : 3,0 mMaksimum su kotu : 1001,24 m (Qıoo)Çevre kotu : 1001,75 m

Regülatör uzunluğu : 25,0 mSavak uzunluğu : 15,0 mEnerji kır ıcı tipi : Sıçratma uçlu

Çak ı l Geçidi

Çakıl geçidi eşik kotu : 996,0 mÇakıl geçidi kapak adedi : 1 adetÇakıl geçidi kapak boyutlar ı : 2,5 m x 2,5 m (2,5 m yükseklik)

Su Alma Yapı sı ve Çökeltim Havuzu

Tipi : Tirol ve kar şıdan alışlı Kronman kanalı genişliği : 1,6 mKronman kanalı çıkış kotu : 998,5 mKronman kanalı uzunluğu : 15,0 mKronman kanalı eğimi : % 2Su alma yapısı ebatlar ı : 2,0x2,0 m (bxh)Su alma yapısı giriş kotu : 998,00 mÇökeltim havuzu boyu : 17,50 mÇökeltim havuzu göz sayısı : 1 adetÇökeltim havuzu göz genişliği : 4,0 mÇökeltim havuzu su yüksekliği : 2,5 m




9

Yükleme Havuzu

Yükleme havuzu boyutlar ı : 20,0 x 8,0 x 4,0 (H=4,0 m)Normal Su Seviyesi : 998,3 mMax. Su Seviyesi : 998,8 mMin. Su Seviyesi : 994,3 m

Bası nçl ı Boru

Basınçlı boru çapı : 1,1 mToplam boru uzunluğu : 1630,0 mBasınçlı boru et kalınlığı : 6 ~ 12 mmBranşman adedi : 2 adetBranşman çapı : 0,75 mBranşman boyu : 15 m

Santral

Santral binası boyu : 30,0 mSantral binası eni : 15,0 mProje debisi : 2,36 m3/sKuyruksuyu kotu : 730,0 m

Türbin

Türbin tipi : Francis-yatay eksenliÜnite adedi : 2Brüt düşü : 268,3 mNet düşü (ortalama) : 266,7 m

Net düşü (proje debisi için) : 260,2 mFirm güç : 0,287 MWToplam kurulu güç : 5,2 MWÜnite Kurulu Güçleri : 2 x 2,6 MWSenkron Hız : 1500 d/dak

Y ı ll ı k Enerji Üretimi

Firm enerji : 2,474 GWh/yılSekonder enerji : 13,321 GWh/yılToplam enerji : 15,795 GWh/yıl

Jeneratör

Tipi : 3 Fazlı senkron jeneratör Sayısı : 2 AdetGücü : 2 x 2890 kVAGüç Faktörü : 0,90Frekansı : 50 HzDevir Sayısı : 1500 d/dakJeneratör Verimi : 0,96




10

Transformatörler

Ünite Transformatörleri:

Adedi : 2Tipi : Harici tip, 3 fazlı, yağ izoleliDevamlı Gücü : 2 X 2890 kVAAnma Gerilimi : 6,3 / 34,5 kVFrekansı : 50 HzBağlantı Grubu : YNd5Soğutma Şekli : ONANVerim : 0,98

İ ç İ htiyaç Transformatörleri

Adedi : 2Tipi : Dahili tip, 3 fazlı, kuru ya da silikon yağlı Devamlı Gücü : 75 kVAAnma Gerilimi : 34,5

Frekansı : 50 HzBağlantı Grubu : Dyn 5

Acil İ htiyaç – Dizel Jeneratör Grubu

Adedi : 2Tipi : Üç fazlı, dahili, kuru tipAnma Gerilimi : 6,3 kVAdedi : 1 adetTipi : 4 zamanlı düşey silindirliNormal gücü : Deniz seviyesinde 75 kVAAnma Gerilimi : 400 / 231 VFrekansı : 50 Hz

Güç Faktörü : 0,90Devir Sayısı : 1500 d/dakSoğutma şekli : Kapalı devre, radyatör su soğutmalı.İkaz şekli : Döner diyotlu ikaz

Enerji Nakil Hatt ı

Hat Uzunluğu : 1 kmİletken Kesiti : 3/0 AWGBağlantı Noktası : 2. Kademe Santrali

2. Kademe Tesisler KarekteristikleriRegülatör

Tipi : Beton dolu gövdeliKret kotu : 730,0 mTalveg kotu : 727,0 mTemel kotu : 725,0 mYükselik (Talvegden) : 3,0 mMaksimum su kotu : 731,3 m (Q100)Çevre kotu : 732,0 mRegülatör uzunluğu : 27,5 m

Savak uzunluğu : 15,0 mEnerji kır ıcı tipi : Sıçratma uçlu




11

Çak ı l Geçidi

Çakıl geçidi eşik kotu : 727,0 mÇakıl geçidi kapak adedi : 1 adetÇakıl geçidi kapak boyutlar ı : 2,5 m x 2,5 m (2,5 m yükseklik)

Su Alma Yapı sı ve Çökeltim Havuzu

Tipi : Kar şıdan alışlı Su Alma Giriş Kotu : 727,5 mSu alma yapısı ebatlar ı : 2,5x2,5 m (bxh)Çökeltim havuzu boyu : 22,5 mÇökeltim havuzu göz sayısı : 1 adetÇökeltim havuzu göz genişliği : 4,0 mÇökeltim havuzu su yüksekliği : 3,0 m

Yükleme Havuzu

Yükleme havuzu boyutlar ı : 20,0 x 8,0 x 5,0 (H=5,0 m)Normal Su Seviyesi : 729,7 mMax. Su Seviyesi : 730,0 mMin. Su Seviyesi : 724,7 m

Bası nçl ı Boru

Basınçlı boru çapı : 1,2 mToplam boru uzunluğu : 750,0 mBasınçlı boru et kalınlığı : 6 ~ 8 mmBranşman adedi : 2 adetBranşman çapı : 0,85 m

Branşman boyu : 15 mSantral

Santral binası boyu : 25,0 mSantral binası eni : 12,0 mProje debisi : 3,44 m3/sKuyruksuyu kotu : 615,0 m

Türbin

Türbin tipi : Francis-yatay eksenliÜnite adedi : 2

Brüt düşü : 114,7 mNet düşü (ortalama) : 113,8 mNet düşü (proje debisi için) : 109,7 mFirm güç : 0,203 MWToplam kurulu güç : 3,2 MWÜnite Kurulu Güçleri : 2 x 1,6 MWSenkron Hız : 1000 d/dak

Y ı ll ı k Enerji Üretimi

Firm enerji : 1,755 GWh/yılSekonder enerji : 7,858 GWh/yıl

Toplam enerji : 9,613 GWh/yıl




12

Jeneratör

Tipi : 3 Fazlı senkron jeneratör Sayısı : 2 AdetGücü : 2 x 1780 kVAGüç Faktörü : 0,90

Frekansı : 50 HzDevir Sayısı : 1000 d/dakJeneratör Verimi : 0,96

Transformatörler

Ünite Transformatörleri:

Adedi : 2Tipi : Harici tip, 3 fazlı, yağ izoleliDevamlı Gücü : 2 X 1780 kVAAnma Gerilimi : 6,3 / 34,5 kVFrekansı : 50 Hz

Bağlantı Grubu : YNd5Soğutma Şekli : ONANVerim : 0,98

İ ç İ htiyaç Transformatörleri

Adedi : 2Tipi :Dahili tip, 3 fazlı, kuru ya da silikon yağlı Devamlı Gücü : 75 kVAAnma Gerilimi : 34,5Frekansı : 50 HzBağlantı Grubu : Dyn 5

Acil İ htiyaç – Dizel Jeneratör Grubu

Adedi : 2Tipi : Üç fazlı, dahili, kuru tipAnma Gerilimi : 6,3 kVAdedi : 1 adetTipi : 4 zamanlı düşey silindirliNormal gücü : Deniz seviyesinde 75 kVAAnma Gerilimi : 400 / 231 VFrekansı : 50 HzGüç Faktörü : 0,90Devir Sayısı : 1500 d/dak

Soğutma şekli : Kapalı devre, radyatör su soğutmalı İkaz şekli : Döner diyotlu ikaz

Enerji Nakil Hatt ı

Hat Uzunluğu : 15 kmİletken Kesiti : 3/0 AWGBağlantı Noktası : Arhavi TM

Y ı ll ı k Enerji Üretimi (Toplam)

Firm enerji : 1,755 + 2,474 = 4,229 GWh/yılSekonder enerji : 7,858 + 13,321 = 21,179 GWh/yılToplam enerji : 9,613 + 15,795 = 25,408 GWh/yıl




13

Bal ı k Geçidi

Balık geçidi, bir akarsu üzerinde inşa edilen regülatörde (su alma yapısında),akarsuda yaşayan balıklar ın memba ve mansap arasında hareketini sağlayan su yoludur.

Proje kapsamında da ÇED raporunda hazırlanacak olan fauna kısmında belirtilenbalık türleri için balıklar ın yaşamının sürekliliğinin sağlanması ve dere ortamında doğaldengenin bozulmaması için, balıklar ın akarsuyun kaynağına gidip gelmelerini sağlamakamacıyla balık geçidi yapılacaktır.

Balık geçidindeki ana yapı üniteleri aşağıda verilmiştir.

Bal ık geçidi bal ık giri ş veya su ç ık ış yapısı;

Balıklar ın geçide girdiği, akarsuyun geçidi terk ettiği ve genelde kapak bulunmayanve en düşük kotta yer alan uç yapısıdır (Bkz. Şekil I.2.1.). Bu yapının bir bölümü suiçerisinde batıktır. Burada balığın rahatça girişini sağlaması bakımından su hızının düşük,türbülanslar ı az olacak şekilde yapılacaktır. Nehir genişliği 50 m’den az olduğundan tekbalık geçidi, derenin sağ sahilinde inşa edilecektir. Ayr ıca giriş kısmında balıklar ın kanalagirişini sağlamak için su şır ıltısını oluşturmak üzere boru ile çağırma suyu bırakılacaktır.

Bal ık geçidi perdeleri ve bölmeleri;

Balık geçidi havuzlar ını birbirinden ayıran betondan yapılmış bölmelerdir (Bkz. ŞekilI.2.1.). Bölme veya perdeler üzerinde balığın geçmesine uygun açıklıklar veya yar ıklar bulunur. Bu açıklar ın tipine göre balık geçitleri isimlendirilir.

Perdeler suyun hızını azaltır, türbülanslar ı önler ve balığın perde gerisinde nispetenakıntının az olduğu yerde dinlenmesini sağlar. Balık perde gerisinde türlere göre değişiklikgöstermekle beraber 20-30 saniye ile 2-4 dakikaya varan süreler içerisinde dinlenirler.Daha sonra ani bir atakla, perdedeki delik (orifis) veya yar ıktan geçerek bir sonraki bölmegerisinde ve havuzun nispeten durgun bir köşesinde dinlenirler. Bir süre dinlendiktensonra tekrar harekete geçerek tüm bölme ve havuzlar ı geçerler.

Bal ık geçidi havuzlar ı;Balık geçidi boyunca yer alan ve bölme duvarlar ı ile ayr ılan genelde dikdörtgen

kesitte yapılardır (Bkz. Şekil I.2.1.). Havuz uzunluğu, genişliği ve derinliği, balık geçiditipine, düşü yüksekliklerine, balık türüne, su hızı ve debisine göre değişmekle beraber,genelde 1.20-3.00 m uzunluğunda, 0,8-1,5 m genişliğinde ve 0,60 – 1,20 m derinliğindeinşa edilirler.

Havuzlardaki su hareketi çok önemlidir. Bu nedenle balıklar ın membaya yüzerkendinlenmesini ve güç kazanmalar ını temin eden havuzlarda su hızı mümkün olduğu kadar az ve istenmeyen girdap ve akıntılar yok edilecek şekilde tasarlanacaktır (Ortalamamaksimum hız: 2,4 m/s ve su giriş hızı maksimum 1,2-2,4 m/s). (2)

Balıklar ın nehir akıntısına ve mansaptan membaya doğru hareket ederken burayainşa edilen yapı, balıklar ın hareketini önler. Bir taraftan yapının kendisi engel teşkilederken, diğer taraftan, yapı üzerinden savaklanan suda oluşan yüksek hıza kar şı balıklar yüzemezler. Su jetine kar şı atlamaya çalışan balıklar 2-3 m’lik yükseklik farkını geçemezler. Şüt yüksekliklerinin yüksek tutulması balıklar ın hareketini önler, şütyüksekliklerinin gereğinden az tutulması balık geçidi boyunu uzatacağından maliyetyükselir dolayısıyla geçidin yapılması ekonomik olmaz. Bu nedenle, yükseklik farkınınkademeli olarak azaltılması ve ortalama 0,20-0,40 m’ye düşürülmesi gerekmektedir. Bunedenle balık geçidi şütler ihtiva edecek şekilde kademeli olarak inşa edilecektir (Bkz. Şekil I.2.1.).

2

Kaynak: 1987 Ankara, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Balık Geçitleri,




14

Bal ık geçidi ayd ınlatma penceresi;

Bu proje kapsamında tasarlanacak balık geçidi, topoğrafik yapının uygunolmasından dolayı, üstü açık olarak tasarlanacak ve inşa edilecektir. Dolayısıyla balıkgeçidi aydınlatma pencerelerinin yapılması söz konusu olmayacaktır.

Bal ık geçidi ç ık ışı ve priz kapaklar ı;

Balık geçidinin en üst noktasında ve balık geçidinin sonunda bulunan kapaklı yapıdır.

Bal ık Geçitleri Tipleri:

Balık geçitleri tabii akışa en yakın su akımını temin etmek amacıyla değişik tiplerdeinşa edilirler. En yaygın olarak havuzlu ve bölmeli balık geçidi, havuzlu ve orifisli balıkgeçidi, denil tipi balık geçidi ve dikey yar ıklı balık geçidi yapılmaktadır. Bu balık geçitleriarasında havuzlu ve orifisli balık geçitleri ülkemizde en yaygın olarak inşa edilen balıkgeçidi tipidir.

Bununla birlikte projede öngörülen balık geçitleri göç eden balık türlerinin göçünü

olumsuz etkilemeyecek şekilde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ve FAO’nun Tasar ım,Boyutlandırma ve İzleme yayını göz önünde bulundurularak bu bilimsel rapor içerisindetasarlanması, ayr ıca proje kapsamındaki hafriyat depolama sahalar ının yerinin biyolojikçeşitliliği ve akarsu ekosistemlerini etkilemeyecek şekilde seçimi ve toz, gürültü gibifaunayı önemli ölçüde etkileyen faktörlere ilişkin alınması gereken tedbirler de bilimselolarak rapor içerisinde değerlendirilecektir. DSİ Genel Müdürlüğü taraf ından ve projekapsamında hazırlanacak olan Soğuksu HES Hidrobiyolojik Değerlendirme Raporu’ndabelirtilen balık geçidi tiplerinden en uygun olanı kat’i proje aşamasında projelendirilerekuygulanmak üzere regülatör yapısı kapsamında inşa edilecektir.

Şekil I.2.1. Örnek Balık Geçidi Ana Yapı Ünitelerine Ait Görünümler,




15

Faaliyet sahibi, dere yatağının su alma yeri mansabında doğal hayatın idamesinisağlayacak ve bu kesimde su haklar ını kar şılayacak miktardaki suyu yatağa bırakacaktır.Ancak, doğal hayatın devamı için mansaba bırakılacak su miktar ı projeye esas alınan sonon yıllık ortalama akımın en az %10 u olacaktır. ÇED sürecinde ekolojik ihtiyaçlar gözönüne alındığında bu miktar ın yeterli olmayacağının belirlenmesi durumunda miktar artır ılabilecektir. Belirlenen bu miktara mansaptaki diğer teessüs etmiş su haklar ı ayr ıcailave edilecek ve kesin proje çalışmalar ı belirlenen toplam bu miktar dikkate alınarakyapılacaktır. Nehirde son on yıllık ortalama akımın %10 undan daha az akım olması halinde suyun tamamı doğal hayatın devamı için mansaba bırakılacaktır.

Dördüncü bölümün c.2.8. maddesinde de balık geçitlerinin projelendirilmesinde gözönünde bulunan hususlara uyularak balık geçidi tasar ımı yapılacaktır.

Yardımcı Üniteler

Planlanan proje kapsamında kurulacak olan tesislerden regülatörler, santral binalar ı,iletim borular ı ve yükleme havuzu inşaatında beton malzemesi kullanılacaktır.

Proje kapsamında mobil beton santrali ve kırma-eleme-yıkama tesisi kurulması

öngörülmemekte olup; malzeme tedariğinin bölgedeki işletmelerden yapılması öngörülmektedir. Bu konuda ‘’ÇED Gerekli Değildir/ÇED Olumlu’’ belgesi bulunan firmalar ile çalışılacaktır.

Proje kapsamında 3 adet şantiye ve hafriyat depolama alanlar ı belirlenmiş olup1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerinde gösterilmiştir (Bkz., Ek-3).Öngörülen şantiye vehafriyat depolama alanlar ı Ek-4’te sunulan arazi varlığı haritasında da görüleceği üzeref ındık ve ormanlık alanlarda kalmaktadır.

Bu proje kapsamında hazırlanacak ÇED raporunda enerji nakil hatlar ı ile ilgiliçevresel değerlendirmelere mevzuat gereği yer verilemeyecek olup, konuyla ilgiliçalışmalar TEİAŞ/TEDAŞ uhdesinde gerçekleşecek ayr ı bir proje ile yürütülecek ve ÇED

Yönetmeliği kapsamındaki yükümlülükler ayr ıca yerine getirilecektir.

Soğuksu HES Projesi kapsamında öngörülen tesis yerleri ve hafriyat depolamaalanlar ı seçimi için halen çalışmalar devam etmekte olup, alanlar ile ilgili kesindeğerlendirmeler ÇED Raporunda verilecektir.

I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin GenelOlarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı,Radyasyon ve benzeri.)

Moği Elektrik Enerji Üretim A.Ş. taraf ından yapılıp işletilmesi planlanan “SoğuksuHES Projesi’’ 1000 m kret, 997 m talveg kotunda Ağara Dere üzerinde yer alan bir adet

tirol ve dolu gövdeli regülatör yapılmaktadır. Regülatör ile alınan sular çökeltmehavuzundan sonra yer alan yükleme havuzuna alınmaktadır. Buradan 1630 muzunluğunda basınçlı boru ile iki adet francis türbinin yer aldığı santral binasınaulaşmaktadır. Santral binası kuyruksuyu kotu 730 m olarak önerilmektedir. Santraldançıkan sular 730 m kret ve 727 m talveg kotunda olan dolu gövdeli regülatör ile takrar çevrilerek çökeltim havuzuna alınmaktadır. Çökeltim havuzundan sonra yapılacak olanyükleme havuzu ile sular 750 m uzunluğundaki basınçlı boruya alınmaktadır. Basınçlı boru sonunda 615 m kuyruksuyu kotunda iki adet francis türbinin yer aldığı santral binası yer almaktadır. Santraldan çıkan sular kısa bir kuyruksuyu kanalı ile tekrar AğaraDeresine bırakılacaktır. Planlanan tesislerin uygulanması (inşaatı) sonucu oluşacakçevresel etkiler ile ilgili genel bilgiler aşağıda detay bilgiler ise Bölüm IV’te verilmiştir.




16

Soğuksu HES, nehir tipi bir tesis olup dere yatağı üzerine inşa edilecek olanSoğuksu Regülatörlerinin talvegden yüksekliği yaklaşık 3-5 m’dir. Regülatör yapısı arkasındaki depolamanın çok küçük olması nedeniyle dere yatağından gelen sular biriktirilmeden mansaba atıldığı için su kalitesi üzerinde olumsuz bir etki söz konusudeğildir.

Söz konusu proje ile ilgili olarak havzadaki su kullanımlar ı (Tar ımsal, içme, kullanmavb.) değerlendirilecek, su kullanım haklar ı planlama raporu hazırlanarak ÇED raporundasunulacaktır.

Soğuksu 1-2 Regülatörleri ve Soğuksu 1-2 Hidroelektrik Santralleri projesi inşaatçalışmalar ında toplam 80 kişinin çalışması öngörülmektedir.

Proje’de su kullanımı ve atıksu bertaraf ı, atık bertaraf ı, hafriyat, gürültü, hava kalitesiüzerine etkiler aşağıda kısaca açıklanmıştır.

I.3.1. Su Kullanımı ve Atıksu

Projenin arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personellerden

kaynaklı su kullanımı olacaktır. Personelin içme suyu ve kullanma suyu ihtiyacı mevcutyüzey sular ından ve/veya kaynak sular ından gerekli izinler alındıktan sonra teminedilecektir. Proje alanında meydana gelebilecek tozumayı önlemek için sulamaişlemlerinde kullanılacak su ise yüzey sular ından gerekli izinler alındıktan sonra teminedilecektir.

Soğuksu HES projesi kapsamında inşaat çalışmalar ında 80 kişi, işletme aşamasındaise yaklaşık 10 kişinin çalışması öngörülmektedir.

Dolayısıyla projenin arazi hazırlık çalışmalar ı esnasında çalışacak olan personelden(toplam 80 kişi) kaynaklı atık su miktar ı bir kişinin ihtiyaç duyacağı su 150 lt/gün (3) olarakkabul edilirse;

80 kişi x 150 lt/kişi-gün = 15.000 lt/gün = 12 m3/gün su kullanılacaktır.

Kullanılacak suyun %100’ünün atık su olarak geri döneceği kabulüyle arazi hazırlıkçalışmalar ı esasında oluşacak evsel nitelikli atıksu miktar ı 12 m3/gün olacaktır.

Faaliyet alanı ve yakın çevresinde arazi hazırlık ve inşaat aşamasında oluşacakevsel nitelikli atıksular için paket atıksu ar ıtma tesisi kurulacaktır. Ar ıtma tesisi projesi için,Çevre ve Orman Bakanlığının 2005/5 sayılı Atıksu Ar ıtma Tesisleri Proje Onay Genelgesikapsamında, proje onayı alınacaktır.

İşletme aşamasında ise oluşacak evsel nitelikli atıksular, 19.03.1971 tarih ve 13783sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘‘Lağım Mecrası İnşası MümkünOlmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik’’ uyar ınca, sızdırmasız olarakyapılacak fosseptik çukurunda biriktirilecek, dolduğunda Arhavi Belediyesi’nden teminedilecek vidanjörle, ücreti kar şılığında aldır ılarak atıksuyun bertaraf edilmesisağlanacaktır.

Çalışma bölgesinde kullanılacak köy yollar ında tozumayı önlemek için yüzey sular ı kullanılarak arazöz ile nemlendirme işlemi yapılacak olup, bu işlemde su toprakbünyesinde kalacağı için atıksu oluşturmayacaktır.

Konu ile ilgili detaylı bilgiler, Bölüm IV.1.c.’de verilmiştir.

3 Kaynak: Su Temini ve Atıksu Uzaklaştır ılması Uygulamalar ı İTÜ - 1998, Prof. Dr. Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. VeyselEROĞLU)




17

Proje kapsamında açığa çıkacak evsel nitelikli atıksu, orta kirlilikte evsel atıksuözelliği ile karakterize edilebilir. Uzun araştırmalar sonucu ortaya çıkan literatür bilgilerinegöre oluşacak evsel nitelikli atıksuyun karakteristiği ile ilgili toplam kirlilik yükleri Tablo1.c.2.’de verilmiştir.

Proje dahilinde yapılacak her türlü işlemde, 31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı

Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’’, 13 Şubat2008 tarih ve 26786 sayılı Resmi Gazete’de ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde DeğişiklikYapılmasına Dair Yönetmelik” ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmelikçerçevesinde yer alan alıcı ortam değerleri ile atıksu deşarj kriterlerine uyulacaktır.

I.3.2. Katı Atık,Atık Yağ, Tehlikeli Atık, Tıbbi Atık, Ambalaj Atığı

Evsel Nitelikli Kat ı At ık ve Ambalaj At ıklar ı:

Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamalar ında çalışacak toplam 80 kişidenkaynaklı, evsel nitelikli katı atık (organik atık vb.) ve inşaat çalışmalar ından dolayı atık(tahta, demir, çimento kağıdı vb.) oluşması söz konusu olacaktır.


Bir kişiden kaynaklı günlük katı atık miktar ı 1,34 kg ( 4 ) kabulüyle;

80 kişi x 1,34 kg/gün = 134 kg/gün evsel nitelikli katı atık oluşacaktır.

Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında, çalışacak personeller, şantiyealanlar ında inşaat çalışmalar ını yürütülecektir. Projede çalışacak personeldenkaynaklanan evsel katı atıklar, şantiye olarak kullanılacak sahalar içerisinde çeşitlinoktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöp bidonlar ında toplanacaktır. Konteynırlardabiriktirilecek bu katı atıklar ise belli periyotlarda Arhavi Belediyesi katı atık toplamasistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır.

İnşaat çalışmalar ından oluşacak parça demir, çelik, çimento torbası, ambalajmalzemesi ve benzeri katı atıklardan; geri kazanımı mümkün olanlar inşaat imalatlar ındayeniden değerlendirilecek, geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise özel atık grubundaolduğundan türlerine bağlı olarak tabi olduğu yönetmelik çerçevesinde bertaraf edilecektir (Atık pil ve akümülatörler “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” çerçevesinde,atık lastikler “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” vb. çerçevesindebertaraf edilecektir.).

At ık Yağ

Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında yükleyici, mikser, ekskavatör, dozer,

damperli kamyon, titreşimli silindir, beton pompası

vb. iş makinalar ı

çalı

şacaktı

r. Çalı

şacakaraçlar ın bakım, onar ım ve temizlikleri proje sahasında yapılmayacak olup, en yakın yetkiliservislerde ve/veya akaryakıt istasyonlar ında yaptır ılacaktır. Ancak araç bakımlar ınınzorunlu olarak proje sahasında yapılması söz konusu olursa, bu durumda oluşması muhtemel atık yağlar ın bertaraf ı için 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren "Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği" ve 30.03.2010 tarih ve27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağlar ın KontrolüYönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümleri uygulanacaktır.

4 Kaynak: Çevre Bakanlığı, Belediyeler İçin Çevre El Kitabı, Çevre Kirliliği Önleme ve Kontrol Genel Müdürlüğü, 1998




18

Tehlikeli At ık, T ıbbi At ık, At ık Pil ve Akümülatörler

Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında oluşması muhtemel tehlikeli atıklar 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren TehlikeliAtıklar ın Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtildiği üzere, sürekli kapalı olacak şekilde vekimyasal reaksiyona uğramamasını sağlayarak geçici olarak depolayacaktır. Geçici olarakdepolanan tehlikeli atıklar daha sonra Çevre ve Orman Bakanlığı taraf ından lisans almış firmalara teslim edilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda oluşacak tehlikeliatıklar ın geçici depolanması, taşınması ve bertaraf ı süresince lisanslı araçlar kullanılacakolup, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girenTehlikeli Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği’ ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği’ndeDeğişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir.

Projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ı esnasında çalışacak kişilerin sağlıksorunlar ına müdahale etmek amacıyla yapılacak yataksız, ayakta tedavi amaçlı revir ünitesi kurulacaktır. Revir ünitesinde oluşacak atıklar ın miktar ı tam olarak

belirlenememekle birlikte çok az miktarda olması

tahmin edilmektedir.

Tesis içerisinde oluşması muhtemel tıbbi atıklar ın geçici olarak depolanması,taşınması ve bertaraf edilmesi aşamalar ında 22.07.2005 tarihli 25883 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği” ve30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “TıbbiAtılar ın Kontrolü Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerindebelirtilen yükümlülüklere uygun olarak hareket edilecektir.

Ayr ıca projede kullanılacak olan araçlar ın bakım ve onar ımlar ının faaliyet alanı içerisinde yapılması durumunda, ortaya çıkması muhtemel atık aküler, 31.08.2004 tarih ve25569 Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü

Yönetmeliği, 03.03.2005 tarih ve 25744 sayılı Resmi Gazete’de ve 30.03.2010 tarih ve27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürülüğe giren Atık Pil ve AkümülatörlerinKontrolü Yönetmeliği’ndeki değişiklik hükümleri doğrultusunda proje alanı içerisinde tabansızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda muhafaza edilecek ve lisans almış gerikazanım firmasına verilmek sureti ile bertaraf ı sağlanacaktır.

Konu ile ilgili detaylı bilgiler, Bölüm IV.1.c.’de verilmiştir.

İşletme Aşaması

Tesisin işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklanan evsel katı atıkmiktar ı (kişi başına oluşan günlük katı atık miktar ı 1,34 kg/gün-kişi alınarak);

10 kişi x 1,34 kg/gün-kişi = 13,40 kg/gün olacak ve oluşacak bu atıklar, proje sahası içerisinde çeşitli noktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöp bidonlar ında toplanacak ve belliperiyotlarda Arhavi Belediyesi katı atık toplama sistemine götürülerek bertaraf edilecektir.

At ık Yağ

Trafolarda izolasyon yağlar ı kullanılmaktadır. Tesiste büyük çaplı ar ızadurumlar ında, yapılacak yağ transferi işlemi sırasında, meydana gelebilecek kazalar sonucunda, ortama dökülen veya taşan izolasyon yağı üzerine kum, çakıl veya talaş gibiabsorban dökülerek ortama sızması önlenecek daha sonra bu kar ışım varillere alınarakdepolanacaktır. Bakım ekipleri taraf ından belirli zamanlarda vanalardan izolasyon yağı

numunesi alınarak hava ve gaz oranlar ı tespit edilecektir. Hava ve gaz içeriği fazla olanyağlar, vakumlama işlemine tabi tutularak tekrar kullanılacaktır.




19

Kullanılacak izolasyon yağının yaklaşık ömrü 25-30 yıl arasındadır. Kullanım ömrünütamamlamış izolasyon yağlar ının bertaraf ı ise, lisanslı bertaraf tesislerinde, 30.07.2008tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağlar ınKontrolü Yönetmeliği” 2. Bölüm Madde 9’da belirtildiği şekilde gerçekleştirilecektir.Atıklar ın bertaraf tesislerine taşınması lisanslı taşıyıcı vasıtası ile yapılacaktır. Bertaraf tesislerine aktar ılıncaya kadar “Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği” 4. ve 5. Bölümlerdeöngörülen şartlar sağlanacak, işletme içindeki “Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği”ndebelirtilen standartlara uygun olarak yapılmış geçici depolarda depolanacaktır. Daha sonraÇevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisans almış firmalara satılarak değerlendirilecektir.

Ayr ıca izolasyon yağlar ının dökülmeye, sızmaya, taşmaya ve yağmura kar şı gerekliönlemler alınacak ve emniyet havuzu yapılacaktır. İzolasyon yağlar ı ile ilgili yapılacakişlemlerin tamamında 27 Aralık 2007 tarih ve 26739 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarakyürürlüğe giren “Polikorlu Bifenil ve Polikorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik”hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir.

Sonuç olarak;

Projenin tüm aşamalar ında oluşacak katı atıklar ın (yemek artığı, vb.) 14.03.1991tarihli ve 20814 sayılı “Katı Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği” Madde 18’de belirtildiği gibidenizlere, göllere ve benzeri alıcı ortamlara, caddelere dökülmesinin yasak olduğukonusunda çalışanlar uyar ılacak ve gerek bu yasağa gerekse “Katı Atıklar ın KontrolüYönetmeliği”nin tüm hükümlerine proje dahilinde uyulacaktır.

Ayr ıca projenin tüm aşamalar ında oluşması muhtemel ambalaj ve ambalaj atıklar ı;24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “AmbalajAtıklar ının Kontrolü Yönetmeliği“ ve ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklar ının Kontrolü Yönetmeliği’nde DeğişiklikYapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir.

Bunlara ilaveten 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarakyürürlüğe giren “Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği” ve ve 30.03.2010 tarih ve 27537sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağlar ın KontrolüYönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümleri ile 08.06.2010 tarih ve27605 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren ‘’Toprak Kirliliğinin Kontrolü veNoktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik’’ hükümleri yerine getirilecektir.

I.3.3. Hafriyat Çalışmalar ı ve Toprak Kirliliği

Projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ı esnasında; regülatörler yerinde, santralbinalar ının kurulacağı alanlarda, iletim borusu açılması esnasında ve diğer yardımcı

ünitelerin arazi hazırlık işlemleri esnasında hafriyat çalışmalar ı yapılacaktır.

Yapılacak olan hafriyat çalışmalar ı esnasında ortaya çıkacak hafriyat malzemesininbir kısmı temel iç dolgu işlemleri ile arazi tesviye çalışmalar ı esnasında tekrar kullanılacakolup, geriye kalan hafriyat malzemeleri ise, Ek-3’te verilen 1/25.000 ölçekli topoğrafikharita üzerinde gösterilen hafriyat depolama alanlar ında gerekli tüm izinler alındıktansonra dökülecektir.

Projenin arazi hazırlık çalışmalar ı esnasında meydana gelecek olan hafriyatmalzemeleri, döküm için izin alınan alanlar dışında, dere yataklar ına ve/veya proje alanı içerisinde kullanılan diğer alanlara kontrolsüz bir şekilde kesinlikle atılmayacaktır.




20

Hafriyat çalışmalar ı esnasında, hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıklar ınınçevreye zarar vermeyecek şekilde öncelikle kaynakta azaltılması, toplanması, geçicibiriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması, değerlendirilmesi ve bertaraf edilmesine ilişkinteknik ve idari hususlar ile uyulması gereken genel kurallar ı belirleyen ‘’Hafriyat Toprağı,İnşaat ve Yıkıntı Atıklar ının Kontrolü Yönetmeliği’’ hükümlerinin gereği yerine getirilecektir.

Arazi hazırlık çalışmalar ı esnasında hafriyat çalışması yapılacak olan bölgelere aitalansal bilgiler, bu kapsamda meydana gelecek toplam hafriyat miktarlar ı ile ilgili detaylı hesaplamalar ÇED Raporunda sunulacaktır.

I.3.4. Hava Kalitesine Etkiler

Projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ı esnasında, hafriyat çalışmalar ından,malzemenin taşıma güzergahlar ı boyunca nakledilmesi esnasında ve hafriyatçalışmalar ından kaynaklı toz emisyonu oluşması söz konusu olacaktır.

Arazi hazırlama ve inşaat çalışmalar ı kapsamında oluşacak olan toz emisyon

hesaplamalar ı

nda, Çevre ve Orman Bakanlı

ğı

ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü’nünresmi web sitesinde maden faaliyetleri için önerilen emisyon faktörleri kullan ılarak tozemisyonu için toplam kütlesel debi hesaplanacak ve “Sanayi Kaynaklı Hava KirliliğininKontrolü Yönetmeliği” çerçevesinde değerlendirilecektir.

Konu ile ilgili detaylı bilgiler, Bölüm IV.1.c.’de verilmiş olup, detaylı bilgiler ÇEDRaporunda sunulacaktır.

I.3.5. Gürültü

Projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ında (kazı, dolgu, montaj vb.); regülatörler (su alma yapılar ı), iletim borular ı, cebri borular, yükleme havzlar ı, hidroelektrik santral

binalar ı inşaatında çalışacak makine ve ekipmanlardan kaynaklı gürültü oluşumu sözkonusu olacaktır. Proje kapsamında arazi hazırlık ve inşaat aşamasında oluşması muhtemel gürültüler ile ilgili tüm hesaplamalar yapılacak olup, “Çevresel GürültününDeğerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”ne göre değerlendirilecek ve ÇED raporundasunulacaktır.

I.4. Yatır ımcı Taraf ından Araştır ılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi.

Projenin Bölüm I.2.1’de verilen ana formülasyonda verildiği gibi proje iki kademeliolarak çalışılmıştır. Çökeltim havuzundan sonra iletim tüneli yer almaktadır. Birincikademede 1470 m ve ikinci kademede ise 780 m iletim tüneli yer almaktadır. İletim

havuzlar ı sonrasında yükleme havuzlar ı yer almaktadır. Yükleme havuzundan sonrabirinci kademe düşüde 470 m uzunluğunda ve ikinci kademede ise 170 m uzunluğundacebri boru sonunda iki adet francis türbinin yer aldığı santral binası yer almaktadır. Anaformülasyonda santralden regülatörlere ulaşım basınçlı boru kenar ından yapılırken diğer alternatifte yükleme havuzu, cebri boru ve regülatöre ulaşım için yeni yol açılacaktır.

Soğuksu HES Projesi kapsamında yapılan Fizibilite çalışmalar ı neticesindeincelenen formülasyonlar değerlendirilmiş olup alternatif çalışmalar içerisindeki en uygunolanı belirlenmiştir.

Yapılan çalışmalar sonucunda birçok alternatif değerlendirilmiş ve “Soğuksu HES”

Projesi,




21

Güvenilir (firm) enerjisinin fazla olması, Yıllık net faydasının (gelirinin) ve rantabilitesinin büyük ölçüde yüksek olması

nedenlerinden dolayı en avantajlı proje olduğu ortaya çıkmıştır.

Ayr ıca proje sahibi; meteorolojik, jeolojik ve topoğrafik koşullar ı dikkate alarak, gerekarazi gerekse büroda yapılan çalışmalarda değişik kotlarda nehrin suyunun daha optimumkullanılabileceği başka bir alternatif proje üretmenin mümkün olmadığı sonucunavarmıştır.



BÖLÜM II

PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU




22

BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU

II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanlar ın Mevkii, Koordinatlar ı, Yeri Tanıtıcı Bilgiler.

Soğuksu HES Projesi kapsamında kurulacak olan tesislerin tamamı Artvin ili, Arhaviilçesi’nde yer almaktadır. Proje sahası; 1/25000 ölçekli Artvin F46-b3 ve Artvin F46-c2haritalar ında yer almakta olup, regülatörlerin UTM 6 derecelik koordinatlar ı; 4567730 (K) /701830 (D) ve 4569320 (K) / 701310 (D), santral binalar ının UTM 6 derecelik koordinatlar ı ise 4569240 (K) / 701360 (D) ve 4570090(K) / 701425 (D)’dır. Proje alanı ve çevresine ait1/25.000 ölçekli topoğrafik harita eklerde sunulmuştur (Ek-3).

Planlanan Soğuksu HES Projesi kapsamında; Artvin ili, Arhavi ilçesi sınırlar ı içerisinde Ağara Deresi üzerinde 2 kademeli olarak dizayn edilen Soğuksu Regülatörleriile toplanan sular ın santral binalar ına alınmasıyla elektrik üretilmesi planlanmaktadır.Planlanan üniteleri ve çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek-3’tesunulmuştur.

Bu amaçla geliştirilen Soğuksu HES Projesi, Artvin ili, Arhavi ilçesi sınırlar ı içindeKapistre (Orçi) deresinin memba kollar ından olan Ağara deresi üzerindedir. Arhavi ilçemerkezinin yaklaşık kuş uçuşu 12 km güneydoğusundadır. Soğuksu HES projesinde,Ağara Deresi üzerindeki 1000 m ile 615 m aras ındaki düşü değerlendirilerek, iki kademeliolarak enerji üretilmesi ve yılda toplam 25,408 GWh elektrik üretimi ile ulusal gelişimekatkı sağlamak üzere planlanmıştır. Proje kapsamında yapılacak tesislerle ilgilikarakteristik bilgiler aşağıda özet olarak verilmiştir.

Ağara deresi vadisinin bu bölümünde yamaç eğimi yüksek olduğundan vadi tabanı ve çevresi tar ıma müsait olmadığından dolayı ve proje sahasının membasında projedenbirinci derecede etkilenecek bir yerleşim birimi bulunmamaktadır. Proje yapılar ının

bulunduğu alan daha çok orman arazisi olup, Hazine’ye aittir. Ancak proje alanında tespitedilecek şahıs arazileri için gerekli kamulaştırma yapılacaktır Söz konusu proje alanına enyakın yerleşim birimleri santral binası II’ye yaklaşık 2.000 m mesafede bulunan ÇamlıcaMahallesi ve Ağremi Mahallesi’dir. Ayr ıca, santral binası II’ye yaklaşık 500 m mesafedeAğaktez Mezraası’na ait bazı yapılar yer almaktadır.

Proje alanının çevresindeki yerleşim yerleri ve yerleşim yerlerinin proje ünitelerineolan uzaklıklar ı Tablo II.1.1.’de proje ünitelerine ait UTM 6 derece ve coğrafik koordinatlar ise Tablo II.1.2.’de verilmiştir.

Tablo II.1.1. Proje Alanının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Proje Ünitelerine Olan Mesafeleri,ve Yönleri

Yerleşim Yeri En Yakın Olduğu Ünite Yönü Mesafesi (m)

Çamlıca Mahallesi HES II Kuzey 2.000Ağremi Mahallesi HES II Kuzey 2.000Ağaktez Mezraası HES II Kuzey 500

Kaynak: 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita (Bkz. Ek-3)

Soğuksu 1-2 Regülatörleri ve Soğuksu 1-2 Hidroelektrik Santralleri Proje Alanına AitUTM 6 Derece ve Coğrafik Koordinatlar Tablo II.1.2 de verilmiştir.

Tablo II.1.2. Proje Alanına Ait UTM 6 Derece ve Coğrafik Koordinatlar




23

Proje Alanı

Koor. Sırası: Sağa, Yukar ı Datum: ED-50Türü: UTMD.O.M.: 39Zon: 37Ölçek Fak.: 6 derecelik

Koor. Sırası: Enlem, BoylamDatum: WGS-84Türü: CoğrafikD.O.M.: -Zon: -Ölçek Fak.: -

Regülatör - 1 701812.013 4567806.800 41.234911 41.407831

İletim Borusu 1

701461.879 4568406.238 41.240393 41.403855

701696.779 4568253.332 41.238958 41.406605

701461.879 4568406.238 41.240393 41.403855

701382.101 4568512.608 41.241370 41.402939

701375.453 4568700.972 41.243067 41.402921

701320.052 4569181.852 41.247408 41.402420

Soğuksu HES - 1 701302.324 4569202.905 41.247602 41.402215

Regülatör - 2 701379.885 4569355.811 41.248959 41.403190

İletim Borusu 2

701382.101 4569377.972 41.249158 41.403224

701406.478 4569677.137 41.251844 41.403614

701450.799 4569938.630 41.254187 41.404228701439.718 4570056.080 41.255246 41.404135

Soğuksu HES - 2 701426.422 4570049.432 41.255190 41.403974


701829.349 4567968.052 41.236357 41.408091

701858.783 4567938.618 41.236085 41.408433

701861.236 4567900.073 41.235738 41.408449

701843.716 4567832.445 41.235133 41.408218

701824.443 4567822.634 41.235050 41.407985

701832.503 4567892.715 41.235679 41.408104


701325.932 4569180.954 41.247399 41.402489

701342.284 4569183.889 41.247421 41.402685701359.474 4569190.597 41.247477 41.402892

701361.151 4569171.311 41.247303 41.402906

701358.216 4569130.641 41.246938 41.402858

701372.891 4569075.297 41.246436 41.403014

701351.089 4569068.170 41.246378 41.402752

701340.607 4569105.485 41.246716 41.402639

701331.802 4569136.930 41.247001 41.402545


701543.244 4570036.089 41.255041 41.405363

701514.510 4570024.915 41.254947 41.405017

701494.290 4570041.942 41.255106 41.404781

701507.593 4570093.557 41.255567 41.404957

701524.088 4570124.952 41.255845 41.405164

701537.923 4570148.365 41.256053 41.405337

701560.804 4570154.218 41.256100 41.405612

701579.960 4570139.319 41.255961 41.405835

701585.813 4570119.098 41.255777 41.405898

701590.070 4570100.475 41.255609 41.405943

701574.639 4570065.355 41.255296 41.405747



BÖLÜM III

PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUTÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ




24

BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESELÖZELLİKLERİ

III.1. Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus,Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su,Hava (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari veArkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi(EK-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) ve Yukar ıdaki FaktörlerinBirbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması.

III.1.1. Nüfus

Tesis edilmesi planlanan Soğuksu HES Projesi inşaat ve işletme aşamalar ında olası sosyo-ekonomik etkilerin en belirgin olması tahmin edilen bölge, proje alanı yakınçevresindeki yerleşim alanıdır. Bölüm II.1’de ayr ıntılı olarak verilen bu bölgeler birinciöncelikli olarak sosyo-ekonomik yönden etkilenecek yerleşim yerleridir. Bahsi geçen bubölgede sosyo-ekonomik etkilerin değerlendirilmesi ve mevcut sosyo-ekonomik yapının

belirlenmesi amacı

yla 2009 yı

lı

Adrese Dayalı

Nüfus Kayı

t Sisteminden elde edilen nüfusverileri değerlendirilmiştir.

2009 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi istatistiklerine göre proje alanınıniçerisinde bulunduğu Artvin ili ve ilçeleri nüfus istatistikleri Tablo III.1.1.1.’de ve Arhaviİlçesi’ne ait yerleşimlerin nüfus bilgileri ise Tablo III.1.1.2.’de verilmiştir.

Tablo III.1.1.1. 2009 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Artvin Merkez ve İlçelerin Nüfuslar ı

İl/ilçe merkezleri Belde/köyler ToplamArtvin Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek KadınArdanuç 6.200 3.054 3.146 5.413 2.827 2.586 11.613 5.881 5.732

Arhavi 15.610 7.673 7.937 3.709 1.830 1.879 19.319 9.503 9.816

Merkez 24.354 12.272 12.082 8.273 4.174 4.099 32.627 16.446 16.181Borçka 10.435 5.298 5.137 13.391 6.792 6.599 23.826 12.09 11.736Hopa 17.433 8.708 8.725 14.583 7.258 7.325 32.016 15.966 16.050Şavşat 6.540 3.235 3.305 11.326 5.576 5.75 17.866 8.811 9.055

Yusufeli 5.863 3.021 2.842 15.650 7.536 8.114 21.513 10.557 10.956Murgul 3.525 1.793 1.732 2.454 1.274 1.180 5.979 3.067 2.912Toplam 89.960 45.054 44.906 74.799 37.267 37.532 164.759 82.321 82.438

Kaynak: http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul




25

Tablo III.1.1.2. 2009 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine Göre Arhavi İlçesi ve Köy Nüfuslar ı

İl İlçe Bucak Belde/Köy Toplam

Artvin Arhavi

Merkez Aşağışahinler 57Balıklı 69Derecik 64Dereüstü 164Güneşli 94Güngören 175Gürgencik 27Kavak 543Kemerköprü 135Kestanealan 96Kireçlik 121Konaklı 263Sırtoba 90Şenköy 34Tepeyurt 107Ulaş 113Ulukent 120Üçırmak 76Üçler 88Yolgeçen 339

Yukar ışahinler 171Bucak toplamı 2.946

Ortacalar Ar ılı 126Başköy 91

Boyuncuk 23Dikyamaç 93Dülgerli 235Küçükköy 70Soğucak 63Yıldızlı 23Ortacalar 39Bucak toplamı 763İlçe toplamı 19.319

Kaynak: http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul

Söz konusu il ve ilçelerle ilgili daha geniş nüfus istatistikleri, ÇED Raporu’ndasunulacaktır.

III.1.2. Flora ve Fauna

Flora ve fauna çalışmalar ı devam etmekte olup, verilecek olan özel formata göreÇED Raporu’nda bu başlık altındaki bilgiler detaylandır ılacaktır.

Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adlar ı, endemizm durumlar ı, tehlikekategorileri, fitocoğrafik bölgeleri, nispi bolluk dereceleri, habitatlar ı belirtilecektir.

ÇED Raporu’nun flora kısmı oluşturulurken araziden toplanan bitki türlerininteşhisinde Davis’in “Flora of Turkey and East Aegean Islands” adlı eserindenyararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserdenliteratür çalışması yapılacak, bu bölgede yapılmış araştırma, yayın, makale ve tezçalışmalar ı varsa araştır ılarak yapılan arazi çalışması desteklenecektir.

Faaliyet alanı ve çevresinde bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesindeEkim, T. ve arkadaşlar ı (2000) taraf ından hazırlanan “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı” adlı yayından yararlanılacaktır. Faaliyet alanı ve çevresinde endemik bitki türlerinin bulunması halinde bunlar ın adlar ı ve kategorileri kapsamlaştırma sonrası verilecek özgün formatagöre hazırlanacak ÇED Raporu’nda yer alacaktır.




26

Fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçeadlar ı, Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatlar ı, IUCNkategorileri, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar GenelMüdürlüğü’nün 18 Haziran 2011 tarih ve 27968 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarakyürürlüğe giren “2011-2012 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararlar ı” Ek-I (Çevre veOrman Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanlar ı), Ek-II (Merkez AvKomisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanlar ı), Ek-III (Merkez Av KomisyonuncaAvına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanlar ı) listeleri ilgili tablolara işlenecektir.

III.1.3 Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler ile Doğal Afet Durumu

Planlanan projenin, jeolojik ve hidrojeolojik özellikleri ile doğal afet durumu genelolarak aşağıda verilmiştir.

Genel Jeoloji

Proje alanı ve çevresini de kapsayan bölge, Pontid Tektonik Birliği içinde yer alır.Pontidler litostratigrafik özellikleri bakımından birbirinden faklı iki zona ayr ılır. Kuzeyde,Magmatik aktivitenin en yoğun şekilde etkilediği bölge kuzey zon, güneyde magmatizma

etki alanı dışında kalan tortul havza çökellerinin yüzeylendiği bölge ise, güney zon olaraktanımlanır. Doğu Pontidler’in kuzey zonu içinde Mesozoyik ve Senozoyik yaşlı kayabirimleri yüzeylenir. Liyas’tan başlayan ve Eosen sonuna kadar peryotlar halinde gelişiminisürdüren aktif bir magmatizmanın etkisi altında olan bölgede, bu magmatizmanın ürünüolan volkanik, volkano-tortul ve intrüzif kayaçlar yaygındır. Volkanik faaliyetlerindurakladığı dönemde ise tortul istifler birikmiştir. En altta Liyas yaşlı volkano-tortul istif olan Hamurkesen Formasyonu yer alır. Birim; bazalt, andezit, lav ve proklastlardan oluşur.Birim içinde yer yer killi kireçtaşı, şeyl ve kumtaşı ara tabakalar ı bulunur. Bunun üzerineneritik karbonatlardan oluşan, Üst Jura-Alt Kretase yaşlı Bedirga Formasyonu gelir. Birim;killi kireçtaşı, çörtlü kireçtaşı ve kumlu kireçtaşından oluşur. Neritik kireçtaşlar ı üzerineuyumlu olarak Üst Kretase yaşlı bazik karakterli volkano-tortul istif olan ÇatakFormasyonu gelir. Birim; bazalt, andezit lav ve piroklastlar ı ile kumtaşı, silttaşı, marn, şeyl

ve killi kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Çatak Formasyonu üzerine uyumlu olarakTuroniyen-Santoniyen(Üst Kretase) yaşlı, asidik karakterli lav piroklastlardan oluşanKızılkaya Formasyonu gelir. Birim; riyodasitik ve dasitik lav ve piroklastlardan oluşur.

Asidik volkanitlerin üzerine, ikinci evreli bazik karakterli volkanit, volkanoklastik veçökel kayaçlardan oluşan, Santoniyen-Kampaniyen yaşlı volkano-tortul bir istif olanÇağlayan Formasyonu gelir. Birim; bazalt, andezit, lav ve piroklastlar ından oluşur. Birimiçinde kumtaşı, marn ve killi kireçtaşı ara seviyeleri bulunur. Bunu üzerine uyumlu olarakikincil evreli asidik lav ve piroklastlar ından oluşan, Kampaniyen-Maestrihtiyen yaşlı Çayırbağ Formasyonu gelir. Birim; riyolit, riyodasit ve bunlar ın piroklastlar ından oluşur.Volkanik ve volkano-tortul istiflerin üzerine uyumlu olarak Maestrihtiyen-Paleosen yaşlı,türbiditik fasiyes çökellerinden olan Bakırköy Formasyonu gelir. Birim; killi, kumlu kireçtaşı,

marn, şeyl ve kumtaşı ardalanmasından oluşur. Bölgede, Üst Kretase yaşlı birimlerin dahasonraki yenilenmesi ile de Eosen yaşlı birimlerin içine sokulan ve granitten gabroya kadar geniş bir yelpaze içinde değişim gösteren Kaçkar Granitoyitleri intrüzif kompleksözelliğindedir. Üst Kretase yaşlı birimleri kesen ve Eosen yaşlı birimler taraf ındantransgresif olarak örtülen granitoyidler Kaçkar Granitoyidi-I, Eosen yaşlı birimler içineintrüzyon yapmış granitoyidler ise Kaçkar Granitoyidi-II olarak ayırt edilmiştir. Granitoyidler mineral kompozisyonlar ı ve dokular ına göre granit, granodiyorit, mikrogranit, kuvarsporfir,kuvarslı diyorit ve diyoritler şeklinde ayırtlanabilir.

Kır ıntılı Çökellerle başlayan ve istifin en üst bölümünde, Alt-Orta Eosen yaşlı,volkano-tortul istif olan Kabaköy Formasyonu yer alır. Üst Kretase yaşlı birimler üzerineaçısal uyumsuzlukla gelen birim; kumtaşı, kumlu kireçtaşı ve marn ara tabakalar ı içeren

andezit, bazalt lav ve piroklastlar ından oluşur. Bölgede Kuvaterner yaşlı genç çökeller taraça, yamaç molozu ve alüvyon ile temsil edilirler.




27

Proje Alanı Jeolojisi

Proje alanında yer alan tüm sanat yapılar ı stratigrafik olarak temelde Üst Kretaseyaşlı volkano-tortul bir istifi olan Çağlayan Formasyonu üzerinde yer almaktadır.Formasyonda egemen kaya türünü bazalt, andezit lav ve piroklastlar ı oluştururkenarasında kumtaşı, marn ve kırmızı-bordo renkli killi kireçtaşı ara seviyeleri bulunur.Bölgede Çağlayan formasyonu üzerine Üst Kretase-Paleosen yaşlı gri ve kırmızı kireçtaşı seviyesi ile Bakırköy formasyonuna ait killi, kumlu kireçtaşı, tüf, marn, şeyl ve az orandavolkanik kumtaşı ardalanması gelmektedir. Soğuksu HES ve çevresine ait genelleştirilmiş stratigrafik sütun kesit Şekil III.1.3.2.’de, genel jeoloji haritası ise Şekil III.1.3.1.’deverilmiştir.

Şekil III.1.3.1. Proje Alanı ve Çevresi Genel Jeoloji Haritası Kaynak: MTA, 2002

ProjeAlanı




28

Şekil III.1.3.2. Proje Alanı ve Çevresine Ait Genelleştirilmiş Stratigrafik KesitKaynak: Kaynak: Güven, İ., MTA




29

Tektonik

Bölge Doğu Pontid tektonik birliği içerisinde yer alır. Sahadaki kayaç birimleri AlpOrojenezinin etkisi altında kalmıştır. Bu orojenik faaliyetlere bağlı olarak Üst Kimmerik,Anadolu, Prenik ve Atik fazlar ı etkili olmuştur. Adı geçen dağ hareketleri sonucundayörede uyumsuzluklar, kıvr ımlı ve kır ıklı yapılar, blok faylanmalar ve bindirmeler oluşmuştur. Bölgede genellikle kır ık tektoniği hakim olup, yaklaşık KD-GB doğrultulubüyük ölçekli faylar gelişmiştir. Bu tektonik ünite batıda Kızılırmak vadisinden, doğudaGürcistan sınır ına kadar, kuzeyde Karadeniz kıyısından, güneyde Kuzey Anadolu Fayı’nakadar bir kuşak oluşturur. Geniş anlamda Alpin Dağ oluşumuna bağlı olarak Jura-Pliyosenzaman aralığında gelişmiş ada yayı dizisinin bir parçasıdır.

Paleozoyik ile Jura, Jura ile Üst Kretase , Paleosen ile Eosen, Eosen ile Miyosen,Miyosen ile Pliyosen arasında uyumsuzluk vardır. Bölgede etkili olan Alp Orojenezinedeniyle, kıvr ım ve kır ık tektoniği iyi gelişmiştir . Sahada kıvr ımlı yapılar Paleosen yaşlı flişlerde ve Eosen yaşlı volkano- tortul kayaçlarda belirgin olarak izlenmektedir . BölgedeÜst Kretase yaşlı istiflenmeleri kesen granitik karmaşığın yerleşimi, Üst Kretase sonrası

kabuk hareketlerine bağlanabilir. Yine aynı

kuvvetlerin etkisiyle formasyonlar kı

nlmı

ş vefaylanmışlardır. Bölgede bazı yörelerde izlenen bindirmeler bölgenin bir sıkışma etkisialtında kaldığını göstermektedir. Proje alanı ve çevresine ait diri fay haritası ŞekilIII.1.3.3.’te verilmiştir.

Katmanlanma

Tabakalar KD ve KB doğrultulu olup, temel olarak KD doğrultusu egemendir. Eğimyönleri KB ve GD yönünde gelişmiştir. Ortalama eğim derecesi 10°-30° arasındadeğişmektedir. Volkanik kökenli kayaçlar ın çoğunlukta oluşu nedeniyle katmanlı yapılar fazla gelişmemiştir.

Faylar

Faylar egemen tektoniğe uygun olrak KD-GB ve KB-GD doğrultular ında oluşmuştur.Bölgedeki faylar ın büyük bir kısmı doğrultu atımlı normal faylardır.




30

Şekil III.1.3.3. Proje Alanı ve Çevresi Diri Fay Haritası Kaynak: MTA,1992

Doğal Afet Durumu

Depremsellik

Proje alanı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın “Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası”na göre 4. Derece deprem bölgesi içerisinde yer almaktadır. Artvin iline ait depremsellikharitası Şekil III.1.3.4.’te verilmiştir. Karadeniz Bölgesinde depremlerin büyük kısmı KuzeyAnadolu Fay Zonuna bağlı olarak meydana gelmekle birlikte, bu zonun dışında dadepremler oluşmaktadır. Kuzey Anadolu Fay zonu proje alanının yaklaşık 220 kmgüneybatısında yer alırken, Erzurum fay zonu ise yaklaşık 122 km güneyindebulunmaktadır. Artvin ilinde 1881-1986 yıllar ı arasında Deprem Araştırma Dairesikayıtlar ına göre 110 adet deprem meydana gelmiştir. Magnitüdü 5.0'dan büyük depremsayısı 55 adet olarak gerçekleşmiştir.

ProjeAlanı




31

Şekil III.1.3.4. Artvin

İli Depremsellik Haritası,Kaynak: www.deprem.gov.tr

Proje kapsamındaki tüm inşaat çalışmalar ı; T.C. Bayındırlık İskan Bakanlığı’nın06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “DepremBölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik” ve bu Yönetmelikte değişiklikyapılmasına dair 03.05.2007 tarih ve 26511 sayılı Resmi Gazetede yayımlananYönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır.

Hidrolojik ve Hidrojeolojik Özellikler Soğuksu HES Türkiye genelinde ayr ılmış olan havzalardan Doğu Karadeniz

Havzası içinde Agara deresi üzerinde yer almaktadır. Agara deresi Kabisre deresinin bir yan kolu olup 3131 m yükseklikteki Boğa tepesinden doğmakta, kuzeye doğru akış göstererek Kabisre deresine kar ışmaktadır. Kabisre deresi ise Arhavi ilçesinden denizedökülmektedir. Proje alanı yakın çevresinde baraj, göl ve gölet bulunmamaktadır. Ancakproje alanının kuş uçuşu yaklaşık 8.5 km güneybatısındaki dağlar ın zirvelerinde irili ufaklı buzul göller bulunmaktadır.

Proje alanında ve bölgede yüzeyleyen kayaçlar Doğu Karadeniz Bölgesinin diğer yörelerinde olduğu gibi genelde volkanik kökenli olup sedimanter kökenli kayaçlar ise,

genellikle ara katkı şeklinde gelişmiştir. Bu nedenle akifer özelliği göstermezler. Bölgedekibirimler ilksel olarak geçirimsiz kayaçlardır. Ancak, bu birimlerde tektonik hareketler sonucu gelişen eklem sistemleri ile volkanik kayaçlardaki soğuma çatlaklar ı ikincil geçirimliözelliktedir ve havzaya düşen yağış miktar ının büyük bir bölümü bu eklem kır ık hatlar ı boyunca akışa geçmektedir. Kır ık ve çatlak sistemlerinde bulundurduklar ı az miktardakisuyu da üst kotlarda küçük kaynaklar şeklinde boşaltmakta olup yer yer vadi diplerindeakış gösteren akarsular ı beslemektedir.

Bölgede yeraltısuyu yalnızca akarsular ın mansap bölümlerinde oluşan akifer özelliğindeki alüvyonlarda bulunmaktadır. Ancak proje alanında dere yataklar ının eğimininyüksek olması nedeniyle alüvyonun yayılımı oldukça dar ve derinliği de azdır. Dolayısıylaönemli kalınlığa sahip olmayan bu tür akiferler yeraltısuyu potansiyeli bakımından

verimsizdir.

ProjeAlanı




32

Proje alanı çevresinde yer alan mevcut su kullanım durumu, planlanan ve mevcutsulama tesisleri Şekil III.1.3.5.’te verilmiştir. verilmiştir.

Şekil III.1.3.5. Proje Alanı ve Çevresi Mevcut Su Kullanım Durumu, Planlanan ve Mevcut Sulama TesisleriKaynak: DSİ, 2006

Proje kapsamındaki tüm inşaat çalışmalar ı; T.C. Bayındırlık İskan Bakanlığı’nın06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “DepremBölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik” ve bu Yönetmelikte değişiklikyapılmasına dair 03.05.2007 tarih ve 26511 sayılı Resmi Gazetede yayımlananYönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır.

ProjeAlanı




33

III.1.4. Meteorolojik Durum ve İklimsel Özellikleri

Artvin ilinde kışlar ı ılık, yazlar ın sıcak geçmekte; yükseklerde çok miktarda yağış görülmektedir. İl, Çoruh Nehri ve Cankurtaran Geçidi’nden gelen nemli hava ile hemKaradeniz’in etkisi altında bulunmakta, hem de yüksek bir arazi yapısına sahip olduğu içinsık sık yağış görülmekte ve sis oluşmaktadır.

Çoruh Vadisi boyunca içerlere doğru gidildikçe, ilde iklim denizden karasaladönüşmekte ve giderek kuraklaşmaktadır. Aynı farklılık kıyıdan içeri doğru dagörülmektedir. Sahil kesiminde olan Arhavi ve Hopa ilçelerinde ılıman iklim gözlenmekte,kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve yağışlı geçmektedir. Şavşat ve Ardanuç ilçelerinde iseiklim karasal iklime yakındır. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk geçer. İl merkezi ve arabölgede kalan ilçelerde kalan bu iklim arasında tedrici geçiş izlenir. İl genelinde ılımaniklimin egemen olduğu söylenebilir.

Proje sahasının meteorolojik koşullar ının değerlendirilmesinde en yakın meteorolojiistasyonu olan Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Hopa Meteoroloji İstasyonu’naait 1975-2009 yıllar ı arasındaki rasat kayıtlar ından faydalanılmıştır.

Sıcaklık Dağılımı

Hopa Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlar ına göre; Artvin ilinde yıllık ortalamasıcaklık 14,26 oC, maksimum sıcaklıklar ın ortalaması yıllık 18,8 oC, minimum sıcaklıklar ınortalaması ise 10,52 oC’dir.

Aylık ortalama sıcaklığın en düşük olduğu ay 6,9ºC ile Ocak ve Şubat, aylıkortalama sıcaklığın en yüksek olduğu ay ise 22,8 ºC ile Ağustos ayıdır.

Hopa Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlar ına göre maksimum sıcaklık 39,8ºC ilemayıs 1988 yılı mayıs ayında, minimum sıcaklık ise -7,5ºC ile 2006 yılı ocak ayındaölçülmüştür. Sıcaklık verileri Tablo II.1.4.1’de sunulmuştur.




34

Tablo III.1.4.1. Artvin İli Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri

METEOROLOJİKELEMAN

AYLAR

O C A K

Ş U B A T

M A R T

N İ S A N

M A Y I S

H A Z İ R A N

T E M M U Z

A

Ğ U S T O S

E Y L Ü L

E K İ M

K A S I M

A R A L I K

Y I L L I K

Saat 7’de OrtalamaSıcaklık (oC)

6,0 5,8 7,6 11,6 15,2 19,4 21,7 21,7 17,9 14,1 10,6 8 13,3


9,1 9,0 10,7 14,5 18,4 22,8 25,2 25,7 22,9 19,1 14,6 11,0 16,9


6,4 6,3 7,8 11,2 14,7 19,0 21,6 21,9 18,3 14,5 10,7 8,3 13,4

Ortalama Sıcaklık(oC)

6,9 6,9 8,5 12,1 15,8 20,0 22,5 22,8 19,4 15,6 11,7 8,9 14,26

Ortalama Sıcaklığın5 oC’den BüyükOlduğu Gün Sayısı

19,2 16,6 24,2 29,5 31,0 30,0 31,0 31,0 30,0 30,9 28,6 24,9 326,9

Ortalama Sıcaklığın10 oC’den BüyükOlduğu Gün Sayısı

7,7 6,7 9,6 20,4 30,3 30,0 31,0 31,0 30,0 29,8 19,2 11,2 256,9

Maksimumsıcaklıklar ınortalaması (oC)

10,9 11,2 13,3 17,2 20,2 24,4 26,6 27,1 24,4 20,8 16,5 12,9 18,8

Minimumsıcaklıklar ınortalaması (oC)

3,4 3,2 4,6 8,0 11,7 15,8 19,0 19,5 15,9 12,0 7,8 5,3 10,52

Maksimum SıcaklıkGünü

31 24 24 23 17 6 31 25 24 9 1 5 31

Maksimum SıcaklıkYılı

2001 1996 2008 2008 1988 1994 2000 2008 2002 2003 1979 1980 1988

Maksimum Sıcaklık(ºC)

24,0 27,3 37,0 38,6 39,8 39,1 39,0 36,2 37,0 35,5 29,9 27,9 39,8

Minimum Sı

caklı

kGünü 22 17 8 5 1 4 6 14 28 26 30 28 28

Minimum Sıcaklık Yılı 2006 2006 2004 2004 2002 1997 1976 1995 2009 2001 2007 2006 2006Minimum Sıcaklık(ºC)

-7,5 -6,0 -5,0 -6,0 4,4 8,0 12,6 12,8 7,1 2,8 -2,8 -6,0 -7,5

Kaynak: Hopa Meteoroloji İstasyonu, 1975-2009 Verileri

Detaylı meteorolojik bilgi ÇED Raporu’nda verilecektir.

III.1.5 Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri

Projenin çevresel etki değerlendirme çalışmalar ı kapsamında, proje alanı içerisindeana madde, iklim, topoğrafya, bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile çeşitli büyük toprakgruplar ı, “Artvin İli Arazi Varlığı” kitaplar ından ve Tar ım ve Köyişleri Bakanlığı taraf ındanhazırlanan Artvin iline ait 1/25.000 ölçekli Arazi Varlığı haritalar ı incelenmiştir. Buna göreeğimli topoğrafyaya sahip arazilerde 1/25.000 ölçekli arazi varlığı haritalar ına göre projealanı içerisinde büyük toprak gruplar ı olarak; sadece kırmızı sar ı podzolik topraklar ı (P)bulunmakta olup, arazi kullanım kabiliyet sınıflar ına göre ise VII sınıf araziler yer almaktadır. Proje alanı içerisinde şimdiki arazi kullanımı bakımından ormanlık ve f ındıksayılan araziler bulunmaktadır.


Proje alanı

na ait 1/25000 ölçekli Arazi Varlı

ğı

haritası

Ek-4’te verilmiştir. Projealanına ait proje alanı jeolojisinin gösterildiği ayr ıntılı harita çalışmalar ı halen devametmekte olup, ÇED Raporu’nda verilecektir.




35

III.1.6 Mülkiyet Durumu

Proje alanı içerisinde ağırlıklı olarak orman sayılan araziler bulunmaktadır. Ormanalanlar ı için kamulaştırma söz konusu olmadığından; proje kapsamında yer alan Ormansayılan alanlar ın kullanımı için, 6831 Sayılı Orman Kanunun, 5192 sayılı kanunla değişik,17/3 maddesi gereği Artvin Orman Bölge Müdürlüğü’nden ''Orman İzni'' alınacaktır.

Planlanan proje kapsamında kamulaştırması yapılacak toplam alan ve bu alanlar ınmülkiyet durumuna ilişkin detaylı bilgiler ÇED Raporu içerisinde sunulacaktır.

III.1.7 Mimari ve Arkeolojik Miras

Proje alanı ve yakın çevresinde herhangi bir mimari ve arkeolojik miras özelliğinitaşıyan kültür varlıklar ı bulunmamaktadır.

III.1.8 Proje Alanının Hassasiyet Derecesi

Proje alanı ve yakın çevresinde 2872 sayılı Çevre Kanunu ‘’Özel Çevre KorumaBölgeleri’’ başlığında tanımlanmış alan ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’na giren ‘’Milli

Parklar’’, ‘’Tabiatı Koruma Alanlar ı’’, “Tabiat Anıtlar ı’’, ‘’Tabiat Parklar ı’’ maddesi altındayer alan özellikte herhangi bir alan bulunmamaktadır. Proje alanının yaklaşık 20 kmgüneyinde Artvin Hatila Vadisi, 50 km güneybatısında Artvin Yusufeli Çoruh Vadisi YabanHayatı Geliştirme Sahası, 47 km güneybatısında Erzurum Oltu Yaban Hayatı GeliştirmeSahası ve yaklaşık 20 km kuzeyinde ise Çamburnu Tabiatı Koruma Alanı bulunmaktadır(Bkz Şekil III.1.8.1).

Şekil III.1.8.1. Proje alanı ve çevresinde Bulunan Özel Çevre Koruma BölgeleriKaynak: http://geodata.cob.gov.tr/

III.1.9. Peyzaj Özellikleri

Tesis kurulduktan sonra proje alanı içerisinde ve etraf ında yapılacak olan peyzajçalışmalar ı ÇED Raporu’nda ayr ıntılı olarak verilecektir.

Proje Alanı

Kaçkar Milli Parkı

Yusufeli Çoruh Vadisi YHGS

Hatila Vadisi

Erzurum Oltu YHGS

20 km

47 km50 km

20 km

Çamburnu Tabiatı Koruma



BÖLÜM IV

PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER




36

BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAKÖNLEMLER

IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanıtım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve OlumluOlumsuz Etkileri İçermelidir.)

Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi için, projeden kaynaklanan çevresel,ekonomik ve sosyal boyutlardaki etkilerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Buetkilerin bazılar ı doğrudan, bazılar ı ise dolaylı etkilerdir. Özellikle çevresel kirlilik yaratacakunsurlar olan hava ve su kirliliklerinin ilgili yönetmeliklerde belirlenen s ınır değerlerininaltında kalması taahhüt edildiğinden; proje etki alanı, diğer unsurlar (proje alanı florası,faunası, jeoloji, gürültü, istihdam, tar ım ve orman alanlar ı vb.) göz önüne alınarakseçilmiştir.

Projeden ekonomik ve sosyal yönden başta Artvin ili, olmak üzere tüm Türkiye’nin;çevresel etkileşim yönünden ise ünitelerin yer aldığı vadinin kısa süreli etkileneceği

öngörülmektedir.

a) Proje İçin Kullanılacak Alan


Planlanan Soğuksu HES Projesi kapsamında; Artvin ili, Arhavi ilçesi sınırlar ı

içerisinde Ağara Deresi üzerinde 2 kademeli olarak dizayn edilen Soğuksu Regülatörleriile toplanan sular ın santral binalar ına alınmasıyla elektrik üretilmesi planlanmaktadır.Planlanan üniteleri ve çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek-3’tesunulmuştur.

Proje alanına ait 1/25000 ölçekli Arazi Varlığı haritası Ek-4’te verilmiştir. Projealanına ait proje alanı jeolojisinin gösterildiği ayr ıntılı harita çalışmalar ı halen devametmekte olup, ÇED Raporu’nda verilecektir.

Söz konusu proje ile ilgili üniteler için kullanılacak alanlara ilişkin detaylı bilgiler ÇEDRaporu içerisinde verilecektir.

b) Doğal Kaynaklar ın Kullanımı

Elektrik üretmek amacıyla geliştirilen Soğuksu HES Projesi, Artvin ili, Arhavi ilçesisınırlar ı içinde Kapistre (Orçi) deresinin memba kollar ından olan Ağara deresi üzerindedir.Arhavi ilçe merkezinin yaklaşık kuş uçuşu 12 km güneydoğusundadır. Soğuksu HESprojesinde, Ağara Deresi üzerindeki 1000 m ile 615 m aras ındaki düşü değerlendirilerek,iki kademeli olarak enerji üretilmesi ve yılda toplam 25,408 GWh elektrik üretimi ile ulusalgelişime katkı sağlamak üzere planlanmıştır.

Ağara Deresi sular ı, bir çevirme yapısı ile alınacağından baraj gölü şeklinde bir göloluşumu söz konusu olmayacaktır. Regülatörün bulunduğu alanda biyolojik çevre üzerine

olabilecek etkilerin başı

nda akı

mı

n azalması

sonucu özellikle canlı

hayat üzerineolabilecek etkiler gelmektedir.




37

Faaliyetin işletme aşamasında, regülatörün memba ve mansabında yaşayan suculcanlılar ın yaşama ortamlar ını kaybetmemesi için bir miktar su, hayat suyu olarak yatağabırakılacaktır. Belirlenecek hayat suyu miktar ına mansaptaki diğer teessüs etmiş suhaklar ı ayr ıca ilave edilecek ve kesin proje çalışmalar ı belirlenen toplam bu miktar dikkatealınarak yapılacaktır. Söz konusu Proje ile ilgili olarak havzadaki su kullanımlar ı (Tar ımsal,içme...) değerlendirilecek, su kullanım haklar ı planlama raporu hazırlanarak ÇEDraporunda sunulacaktır.

Soğuksu HES projesi arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ında toplam 80 kişi veişletme aşamasında ise yaklaşık 10 kişinin içme ve kullanma suyu ihtiyacı söz konusuolacaktır.

Enerji Türü

Projenin inşaat çalışmalar ında, iş makineleri ve kullanılacak araçlar için mazot,benzin, makine yağı vb. akaryakıt ve madeni yağa ihtiyaç olup, tüm bunlar en yakınakaryakıt istasyonundan kar şılanacaktır. Ayr ıca, şantiye ve inşaat çalışmalar ındakullanılacak elektrik, ilgili kurumdan (TEDAŞ) gerekli izinler alındıktan sonra bağlantı

oluşturularak kar şılanacaktır.Kamulaşt ı rma

4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 5496 sayılı kanunla değişik 15. madde cve d f ıkralar ı gereği kamulaştırma işlemleri yapılacaktır. Ayr ıca proje alanı içerisinde kalantar ım alanlar ı için 25.03.2005 tarih ve 25766 sayılı Tar ım Arazilerinin Korunması veKullanılmasına Dair Yönetmelik hükümleri doğrultusunda inşaat çalışmalar ınabaşlamadan önce tar ım alanlar ının tar ım dışı amaçla kullanılması için gerekli izinler alınacaktır

Orman alanlar ı için kamulaştırma söz konusu olmadığından; proje kapsamında yer alan Orman sayılan alanlar ın kullanımı için, 6831 Sayılı Orman Kanunun, 5192 sayılı kanunla değişik, 17/3 maddesi gereği Artvin Orman Bölge Müdürlüğü’nden ''Orman İzni''alınacaktır.

c) Kirleticilerin Miktar ı, (Atmosferik Şartlar İle Kirleticilerin Etkileşimi) ÇevreyeRahatsızlık Verebilecek Olası Sorunlar ın Açıklanması ve Atıklar ın Minimizasyonu

c.1.) Mevcut Durumun Tespitine Yönelik Çalışmalar

Flora-fauna ile ilgili detaylı çalışmalar devam etmekte olup, detaylar ı ÇEDRaporu’nda verilecektir.

Ayr ıca, regülatör yerinde su kalitesinin belirlenebilmesi amacıyla Çınar Çevre Ölçümve Analiz Laboratuar ı taraf ından Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo-1’e göreradyoaktivite hariç analizler yapılacaktır.

c.2.) Projenin Çevresel Etkilerine Kar şı Alınacak Önlemler,

c.2.1. Atıksu

Projenin arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personellerdenkaynaklı su kullanımı olacaktır. Personelin içme suyu ve kullanma suyu ihtiyacı mevcutyüzey sular ından ve/veya kaynak sular ından gerekli izinler alındıktan sonra teminedilecektir. Ayr ıca, proje alanında meydana gelebilecek tozumayı önlemek amacıyla

sulama için gerekecek su ise yüzey sular ı

ndan gerekli izinler alı

ndı

ktan sonra teminedilecektir




38

Projenin arazi hazırlık çalışmalar ı esnasında çalışacak olan personelden (toplam 80kişi) kaynaklı atık su miktar ı 12 m3/gün olacaktır. Arazi hazırlık çalışmalar ı esnasındaçalışacak olan personelin idari ve sosyal gereksinimleri, şantiye binasında kar şılanacakolup, inşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksu şantiye alanında yapılacak paketatıksu ar ıtma tesisinde ar ıtıldıktan sonra en yakın alıcı ortama deşarj edilecektir.

İşletme aşamasında ise oluşacak evsel nitelikli atıksular, faaliyet alanı ve yakınçevresinde atıksu (kanalizasyon) sistemi olmadığından 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘‘Lağım Mecrası İnşası Mümkün OlmayanYerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik’’ uyar ınca, sızdırmasız olarak yapılacakfosseptik çukurunda biriktirilecek, dolduğunda Arhavi Belediyesi’nden temin edilecekvidanjörle, ücreti kar şılığında aldır ılarak atıksuyun bertaraf edilmesi sağlanacaktır.

Projenin inşaat ve işletme aşamasında açığa çıkacak atıksu orta kirlilikte evselatıksu özelliği ile karakterize edilebilir. Uzun araştırmalar sonucu ortaya çıkan literatür bilgilerine göre oluşacak evsel nitelikli atıksuyun karakteristiği ile ilgili birim kirlilik yükleriTablo IV.1.2.’de verilmiştir.

Çalışma bölgesinde kullanılacak köy yollar ında tozumayı önlemek için yüzey sular ı

kullanılarak arazöz ile nemlendirme işlemi yapılacak olup, bu işlemde su toprakbünyesinde kalacağı için atıksu oluşturmayacaktır.

Projenin gerek inşaat ve gerekse isletme aşamasında su kullanımı ve atıksukonular ıyla ve yapılacak paket atıksu ar ıtma üniteleri ile ilgili detaylı bilgiler, ÇEDRaporunda detaylı olarak verilecektir.

Projenin tüm aşamalar ında, 31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’’ ve 1380 sayılı “Su ÜrünleriKanunu ve Yönetmeliği”nin hükümleri yerine getirilecektir.

Tablo IV.1.1. Su Kullanılacak Yerler, Miktarlar ı, Temin Yerleri, Atıksu Miktarlar ı ve Atıksuyun Bertaraf Şekli

ARAZİ HAZIRLIK VE İNŞAAT AŞAMASI

Su Kullanı

mı

Su Miktar ı

Su Temin Yeri Atı

ksu Miktar ı

Atı

ksuyun Bertaraf Şekli

Projenin arazi hazırlık veinşaat çalışmalar ında 80 kişiİçin içme ve kullanma suyu

80 kişi x 150 lt/kişi-gün=12 m3/gün

Mevcut yüzeysular ından ve/veyakaynak sular ındangerekli izinler alındıktan sonra teminedilecektir.

12 m3/gün

Atıksular, şantiye alanı içerisindekurulacak olan paket atıksu ar ıtmatesisinde ar ıtılacak olup, Ar ıtılansu, 31.12.2004 tarih ve 25687sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren ‘’SuKirliliği Kontrol Yönetmeliği” ve13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren ‘’Su Kirliliği KontrolYönetmeliğinde DeğişiklikYapılmasına Dair Yönetmelik”teverilen deşarj kriterlerinisağladıktan sonra en yakın alıcı ortama (Ağara deresi) deşarjedilecektir.

Çalışma Bölgesinde vekullanılacak köy yollar ındatozumayı önlemek içinarazöz ile nemlendirmeişlemi

Yaklaşık9,00 m3/gün

Yüzey suyundanpompaj ile(Ağara deresi)

-Nemlendirme işleminde su, toprakbünyesinde kalacağı için atıksuoluşmayacaktır.

İŞLETME AŞAMASI

Su Kullanımı Su Miktar ı Su Temin Yeri Atıksu Miktar ı Atıksuyun Bertaraf Şekli

İşletme AşamasındaÇalışacak 10 Kişi İçin İçmeve Kullanma Suyu

10 kişi x 150 lt/kişi-gün=1,50 m3/gün

Mevcut yüzeysular ından ve/veyakaynak sular ındangerekli izinler alındıktan sonra teminedilecektir.

1,50 m3/gün

Daimi personelin kalacağı regülatör ve santral binalar ındaatıksular, yapılacak sızdırmasızfosseptiğe verilecektir. Fosseptikdolduğunda Arhavi Belediyesitaraf ından vidanjör ile ücretikar şılığında atıksular aldır ılarak,bertaraf edilmesi sağlanacaktır.

Not 1: Bir kişinin ihtiyaç duyacağı su miktar ı 150 lt/kişi-gün(5 ) alınmıştır.Not 2: Kullanılacak suyun % 100’ünün atık su olarak geri döneceği kabul edilmiştir.

5 Kaynak: Su Temini ve Atıksu Uzaklaştır ılması Uygulamalar ı İTÜ - 1998, Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. VeyselEROĞLU)




39

Tablo IV.1.2. İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Atıksuyun Toplam Kirlilik Yükü,

PARAMETREBirim yük

(mg/l)Toplam yük

(kg/h)

BOI5 220 0.1100KOI 500 0.2500AKM 220 0.1100

Yağ-gres 100 0.0500Toplam P 8 0.0040Toplam N 40 0.0200Toplam Cl 50 0.0250Toplam sülfür 30 0.0150Toplam organik karbon 160 0.0480pH 6-9

Kaynak: Metcalf and Eddy. (2004). Wastewater Engineering; Treatment, Disposal and Reuse, Mc Graw Hill BookCompany, New York, ABD.

c.2.2. Katı Atık, Atık Yağ, Tıbbi Atık, Ambalaj Atığı


Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar ile inşaat atıklar ı oluşacaktır.

Arazi hazırlık ve inşaat aşamasında oluşacak evsel katı atıklar; tesis içerisinde(şantiye alanında) niteliklerine göre (organik, cam, plastik, kağıt, vb.) ayr ı ayr ı konteynırlarda toplanarak görünüş, toz, koku ve benzer faktörler yönünden çevreyikirletmeyecek şekilde kapalı kaplarda muhafaza edilecektir.

Atıklar; tesis içerisinde çeşitli noktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöp bidonlar ındatoplanacak, geri kazanımı mümkün olanlar ayr ı konteynırlarda biriktirilerek lisans almış geri kazanım firmalar ına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan organik atıklar isebelirli periyotlarda Arhavi Belediyesi katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesisağlanacaktır.

Ayr ıca arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ında oluşacak, inşaat (demir, tahta metalvb.) ve ambalaj (çimento kağıdı, ekipmanlar ın kaplar ı, kağıt, strafor vb.) atıklar ı hurdaolarak toplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar yeniden kullanılacak ve/veyalisans almış geri dönüşüm firmalar ına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise yine Arhavi Belediyesi katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesisağlanacaktır.

Tesisin işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklanan evsel katı atıklar;proje sahası içerisinde (HES ve regülatör) çeşitli noktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöpbidonlar ında toplanacak ve belli periyotlarda Arhavi Belediyesi katı atık toplama sistemineverilerek bertaraf edilecektir.

Tesis içerisinde oluşacak olan tüm katı atıklar ın bertaraf ında 14.3.1991 tarih ve20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Katı Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği”ne ve buyönetmelikte;

03.04.1991 tarih ve 20834 sayılı Resmi Gazete’de22.02.1992 tarih ve 21150 sayılı Resmi Gazete’de02.11.1994 tarih ve 22099 sayılı Resmi Gazete’de15.09.1998 tarih ve 23464 sayılı Resmi Gazete’de18.08.1999 tarih ve 23790 sayılı Resmi Gazete’de29.04.2000 tarih ve 24034 sayılı Resmi Gazete’de25.04.2002 tarih ve 24736 sayılı Resmi Gazete’de

05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazete’de yapılan değişikliklere uygunolarak hareket edilecektir.




40

Ayr ıca, projenin tüm aşamalar ında oluşması muhtemel ambalaj ve ambalaj atıklar ı;24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “AmbalajAtıklar ının Kontrolü Yönetmeliği“ ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklar ının Kontrolü Yönetmeliği’nde DeğişiklikYapılmasına Dair Yönetmelik“ hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir.

At ık Yağ

Arazi hazırlama ve inşaat aşamasında çalışacak araçlar ın bakım, onar ım vetemizlikleri proje sahasında yapılmayacak olup, en yakın yetkili servislerde ve/veyaakaryakıt istasyonlar ında yaptır ılacaktır. Ancak araç bakımlar ının zorunlu olarak projesahasında yapılması söz konusu olursa, bu durumda oluşması muhtemel atık yağlar ınbertaraf ı için 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren "Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği" ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği’ndeDeğişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik“ hükümleri uygulanacaktır.

Bunun yanı sıra trafoda izolasyon yağlar ı kullanılmaktadır. Tesiste büyük çaplı ar ıza

durumlar ında, yapılacak yağ transferi işlemi sırasında, meydana gelebilecek kazalar sonucunda, ortama dökülen veya taşan izolasyon yağı üzerine kum, çakıl veya talaş gibiabsorban dökülerek ortama sızması önlenecek daha sonra bu kar ışım varillere alınarakTehlikeli Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde, lisanslı taşıma araçlar ı yardımı ilegeri kazanım tesisine ve/veya bertaraf tesisine nakledilerek bertaraf edilmesisağlanacaktır.

Bakım ekipleri taraf ından belirli zamanlarda vanalardan izolasyon yağı numunesialınarak hava ve gaz oranlar ı tespit edilecektir. Hava ve gaz içeriği fazla olan yağlar,vakumlama işlemine tabi tutularak tekrar kullanılacaktır.

Kullanılacak izolasyon yağının yaklaşık ömrü 25-30 yıl arasındadır. Kullanım ömrünü

tamamlamış izolasyon yağlar ının bertaraf ı ise, lisanslı bertaraf tesislerinde, 30 Temmuz2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağlar ınKontrolü Yönetmeliği” 2. Bölüm Madde 9’da belirtildiği şekilde gerçekleştirilecektir.Atıklar ın bertaraf tesislerine taşınması lisanslı taşıyıcı vasıtası ile yapılacaktır. Bertaraf tesislerine aktar ılıncaya kadar “Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği” 4. ve 5. Bölümlerdeöngörülen şartlar sağlanacak, işletme içindeki “Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği”ndebelirtilen standartlara uygun olarak yapılmış geçici depolarda depolanacaktır. Daha sonraihale yolu ile Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisans almış firmalara satılarakdeğerlendirilecektir.

Tehlikeli At ık, T ıbbi At ık, At ık Pil ve Akümülatörler

Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında oluşması muhtemel tehlikeli atıklar 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren TehlikeliAtıklar ın Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtildiği üzere, sürekli kapalı olacak şekilde vekimyasal reaksiyona uğramamasını sağlayarak geçici olarak depolayacaktır. Geçici olarakdepolanan tehlikeli atıklar daha sonra Çevre ve Orman Bakanlığı taraf ından lisans almış firmalara teslim edilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda oluşacak tehlikeliatıklar ın geçici depolanması, taşınması ve bertaraf ı süresince lisanslı araçlar kullanılacakolup, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girenTehlikeli Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği’ ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği’ndeDeğişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir.




41

Projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ı esnasında çalışacak kişilerin sağlıksorunlar ına müdahale etmek amacıyla yapılacak yataksız, ayakta tedavi amaçlı revir ünitesi kurulacaktır. Revir ünitesinde oluşacak atıklar ın miktar ı tam olarakbelirlenememekle birlikte çok az miktarda olması tahmin edilmektedir.

Tesis içerisinde oluşması muhtemel tıbbi atıklar ın geçici olarak depolanması,

taşınması ve bertaraf edilmesi aşamalar ında 22.07.2005 tarihli 25883 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği” ve30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “TıbbiAtılar ın Kontrolü Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerindebelirtilen yükümlülüklere uygun olarak hareket edilecektir.

Ayr ıca projede kullanılacak olan araçlar ın bakım ve onar ımlar ının faaliyet alanı içerisinde yapılması durumunda, ortaya çıkması muhtemel atık aküler, 31.08.2004 tarih ve25569 Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin KontrolüYönetmeliği, 03.03.2005 tarih ve 25744 sayılı Resmi Gazete’de ve 30.03.2010 tarih ve27537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürülüğe giren Atık Pil ve AkümülatörlerinKontrolü Yönetmeliği’ndeki değişiklik hükümleri doğrultusunda proje alanı içerisinde taban

sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda muhafaza edilecek ve lisans almış gerikazanım firmasına verilmek sureti ile bertaraf ı sağlanacaktır.

c.2.3. Hava Kalitesine Etkiler

Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında tüm ünitelerde yapılacak olan hafriyatçalışmalar ından kaynaklı bir toz emisyonu oluşacaktır.

Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında yapılacak olan hafriyat çalışmalar ı,malzeme taşınması, yüklenmesi ve boşaltılması esnasında toz emisyonlar ı meydanagelecektir. Arazi hazırlık çalışmalar ı esnasında meydana gelecek toz emisyonu ile ilgilidetay hesaplamalar ÇED Raporu’nda sunulacaktır.

03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren

“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Madde-6’da, yeni kurulacaktesisler için; Ek-2 Tablo-2.1 ’deki kütlesel debilerin aşılması halinde tesisi işletentaraf ından; tesis etki alanında, tesisin kirleticiliğinin değerlendirilmesi amacıyla bir dağılımmodeli kullanılarak “hava kirlenmesine katkı değeri” hesaplanarak ÇED Raporundasunulacaktır. Toz için Ek-2 Tablo-2.1.’de verilen sınır değer 1,0 kg/saat’tir. Yapılacakhesaplamalar sonrası bulunan emisyon değerinin 1,0 kg/saat’i aşması durumunda dağılımmodeli kullanılacak ve hava kirlenmesine katkı değeri hesaplanacaktır.

Buna göre, proje alanında oluşacak toz emisyonlar ının hava kalitesi üzerine etkilerinive atmosferik dağılım profilini belirlemek üzere, ABD EPA taraf ından geliştirilen veABD’de yapılan ÇED çalışmalar ında kullanılması aynı kuruluş taraf ından onaylanmış olanISCST3 (Industrial Source Complex – Short Term 3) Modeli kullanılarak “Hava

Kirlenmesine Katkı Değerleri” hesaplanacak ve değerlendirmeleri ÇED Raporu içerisindeverilecektir.

Yapılacak arazi hazırlık çalışmalar ı esnasınca toz oluşumunu önlemek için, inşaatçalışmalar ı süresince savurma yapmadan boşatma-doldurma işlemleri yapılacaktır.Taşıma işlemlerine gerek duyulması durumunda ise araçlar ın üstleri örtülecektir.

Ayr ıca iş makinelerinden kaynaklanacak emisyonlar ın en aza indirilmesi için isekullanılacak araçlar ın periyodik olarak bakımlar ı yapılacaktır. Ayr ıca sahada çalışacakaraç sürücülerinin; trafikte seyreden motorlu kara taşıtlar ından kaynaklanan egzozgazlar ının neden olduğu hava kirliliğinden ve tehlikelerinden, canlılar ı ve çevreyi korumakamacıyla egzoz gazı kirleticilerinin azaltılmasını sağlamak ve ölçümler yaparak kontroletmek üzere gerekli usul ve esaslar ı belirleyen; 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘‘Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği’’hükümlerine uymalar ı sağlanacaktır.




42

c.2.4. Gürültü

Söz konusu projenin arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalar ında kullanılacak araçve teçhizattan dolayı oluşacak gürültü düzeyinin, proje alanı yakınındaki yerleşim yerlerineolabilecek olumsuz etkisi, ÇED Raporu içerisinde hazırlanarak sunulacak akustik rapor formatında hazırlanacak rapor ile detaylı olarak irdelenecektir.

Planlanan projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ı esnasında meydana gelecekolan gürültü düzeyinin tespit edilmesi amacıyla Sound PLAN 6.5 programındanyararlanılacaktır. Yapılacak hesaplamalarda gürültü kaynağı olacak araç ve ekipmanlar ıngürültü düzeyleri hakkında bilgi programın kitaplığında bulunan veritabanındansağlanacaktır.

Programda ilk olarak, gürültü dağılımını direk olarak etkileyen doğal zemininyükseklik modeli ortaya çıkartılacaktır. Doğal zeminin programa yansıtılması esnasında1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerinde bulunan ve 10 m yükseltilerle atılan yükseltikonturlar ı sayısallaştır ılacaktır. Yükseltilerin sayısallaştır ılmasından sonra programınsayısallaştır ılan yükseltiyi algılaması amacıyla geçici SZM (sayısal zemin modellemesi)

oluşturulacaktı

r. Geçici SZM oluşturulması

işleminden sonra ise arazi hazı

rlı

k çalı

şmalar ı

esnasında çalışacak olan araçlar tanımlanacak ve tesis oturum alanı içerisineyerleştirilecektir. Yapılacak hesaplamada arazi hazırlık çalışmalar ı esnasında tümaraçlar ın aynı anda ve aynı noktada çalışmalar ı varsayımı ile veriler girilecektir. Sayısalyükseklik verisinin oluşturulması, tesis alanı ve gürültü kaynaklar ının coğrafi veri tabanınaaktar ılmasına ilişkin haritalar oluşturulacak ve akabinde gürültü haritalar ı hazırlanacaktır.Gürültü haritalar ı doğrultusunda da etkilenecek alanlar belirlenecek ve alınması gerekenönlemler ÇED Raporu’nda detaylandır ılacaktır.

c.2.5. Hafriyat Çalışmalar ı ve Toprak Kirliliği

Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında, tesis ünitelerinin imalatlar ında vb.işlemlerde hafriyat çalışmalar ı yapılacaktır. Yapılacak olan hafriyat çalışmalar ı esnasında

ortaya çıkacak hafriyat malzemesinin bir kısmı dolgu işlemlerinde (yol, sanat yapılar ı dolgusu vb.) bir kısmı arazi tesviye işlemleri esnasında kullanılacak olup, geriye kalanhafriyat malzemeleri ise proje kapsamında belirlenen Hafriyat Depolama Alanlar ında depoedilecektir.

Ayr ıca arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalar ında yapılacak çalışmalar esnasında‘’Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik’’te belirlenen hususlara uygun olarak hareket edilecektir.

Hafriyat işlemleri sırasında dozer, paletli ve lastikli yükleyiciler, ekskavatör(kır ıcı ağızlı dahil), greyder, silindir, damperli kamyon, hava kompresörü, taşınabilir jeneratör,drenaj pompası ve borusu, mobil aydınlatıcı kullanılması planlanmaktadır.

Proje kapsamında herhangi bir patlatma yapılması öngörülmemektedir. Ancak,yapılacak kazı çalışmalar ında patlayıcı kullanılması zorunlu hale gelirse bu kapsamdaANFO ve dinamit (Powergel Magnum) kullanılması planlanmaktadır. Bahse konupatlayıcılar, gezici depo içerisinde ve gerekli güvenlik mesafelerine uygun olarak etraf ı teller içe çevrili şekilde depolanacaktır. Açık saha patlatmalar ında; rockbit delici, anfopatlayıcı, powergel magnum yemleyici, exel kapsül ateşleyici, infilak fitili, akım ölçüncihazı ve ateşleyici manyeto; tünel patlatmalar ında, jumbo delici makinesi, sehpalı delici elmakinesi, powergel magnum patlayıcı, exel kapsül ateşleyici, infilak fitili, akım ölçün cihazı ve ateşleyici manyetodur.

Patlatmalarda kullanılan patlayıcılar ın özellikleri, titreşim dalgalar ının genelözellikleri, patlatma ile oluşturulan titreşimin çevre yapılara etkisi ve binalardaki hasarlar ın

titreşim genliği yönünden incelenmesi konular ı ile ilgili detaylı çalışmalar ÇED Raporundasunulacaktır.




43

Proje kapsamında gerekmesi durumunda hafriyat çalışmalar ında kullanılmak üzerealınacak patlayıcı malzemeler için patlayıcı malzemelerin teslim alınması, taşınması,dağıtılması, geri alınması ve muhafazası bu amaçla eğitilmiş ve fenni nezaretçi taraf ındangörevlendirilmiş kimseler taraf ından ilgili mevzuat hükümlerine göre yapılacaktır.Doldurma, sıkılama, kapsül tellerinin temizlenmesi, bağlanması ve ateşlenmesi bizzatfenni ziyaretçi görevlendirilmiş, yeterlilik belgesine sahip ateşçi taraf ından yapılacaktır.Patlayıcı yerleştirilen delikler çok iyi sıkılama yapılacak ve parça savrulma riskini önlemekamacıyla deliklerin üzeri örtülecektir.

Patlayıcı maddenin kullanılması, korunması, taşınması konular ı; ‘’Tekel dışı bırakılanpatlayıcı maddelerle av malzemesi ve benzerlerinin üretimi, ithali, taşınması saklanması,depolanması, satışı, kullanılması, yok edilmesi, denetlenmesi usul ve esaslar ı’’na ilişkin29 Eylül 1987 tarih ve 19589 sayılı resmi Gazete’de yayımlanan 87/12028 karar sayılı tüzüğe uygun olarak yapılacaktır.

Projenin arazi hazırlık çalışmalar ı esnasında meydana gelecek olan hafriyatmalzemeleri, döküm için izin alınacak alanlar dışında, dere yataklar ına ve/veya proje alanı içerisinde kullanılan diğer alanlara kesinlikle atılmayacaktır.

Depo alanlar ı, dere yatağını bozmayacak, derede yön değişikliği yapmayacakşekilde ve hafriyatın çevreye dağılmadan düzenli depo edilmesi sağlanacaktır. İletimyapısı açılması esnasında şeve malzeme atılmayacaktır. Bunun için, ekskavatör yardımıyla yarmadan çıkan malzeme dağıtılmadan iletim hattının açılması sağlanacaktır.Fazla hafriyat şeve ve dere yataklar ına bırakılmayacaktır.

Bu bağlamda projenin tüm aşamalar ında 09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Dere Yataklar ı ve Taşkınlar İle İlgili (2006/27)’’Başbakanlık Genelgesi’ne uygun olarak hareket edilecektir.

Planlanan projenin arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ı esnasınca yapılacak hafriyatçalışmalar ı 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe

giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklar ının Kontrolü Yönetmeliği" hükümlerineuygun olarak gerçekleştirilecektir.

Söz konusu projenin hafriyat çalışmalar ı esnasınca, Hafriyat Toprağı, İnşaat veYıkıntı Atıklar ının Kontrolü Yönetmeliği’ne göre aşağıda belirtilen kontrol önlemlerialınacaktır.

- Bitkisel toprak dışındaki hafriyat topraklar ı öncelikle dolgu, rekreasyon ve benzeriamaçla kullanılacak, kullanımı mümkün olmayan atıklar hafriyat döküm sahalar ınanakledilecektir.

- Hafriyat çalışmalar ına başlanmadan önce hafriyat döküm sahalar ı için, mahallin enbüyük mülki amirine(Valiliğe) müracaat edilerek "Atık Taşıma ve Kabul Belgesi"alınacaktır.

- Hafriyat sırasında bitkisel toprak alt topraktan ayr ı olarak toplanacak ve derinliğineve yapısına bağlı olarak kazılarak yeniden kullanılmak üzere döküm sahalar ındaayr ı olarak yığılacaktır.

- Bitkisel toprağın saklanma sürecinde olabilecek kayıplar ın önlenmesi ve toprağınkalitesinin korunması amacıyla; bitkisel toprağın depolanacağı yerin % 5’den fazlaeğimli olmaması sağlanacaktır.

- Bitkisel toprağın uzun süre açıkta bırakılması durumunda; yüzeyinin çabuk gelişenbitkiler ile örtülmesi temin edilecektir.

- Ayr ı toplanan bitkisel toprak arazi tesviyesi ve rehabilitasyonun çalışmalar ı esnasında tekrar kullanılacaktır.




44

- Hafriyat işlemleri sırasında kazıdan çıkacak toprak miktar ı ile dolgu hacimlerinineşitlenecek şekilde öncelikle faaliyet alanı içerisinde değerlendirilmesineçalışılacaktır.

- Hafriyat döküm sahalar ında oluşabilecek oturma, çökme ve kayma gibi zemin vegövde hareketlerinin önlenmesi için en uygun yığın ve döküm boyutlandırması

yapılacaktır.

- Döküm alanlar ının yüzeyleri ve şev dibi çevresine insan ve diğer canlılar ınyaklaşmasını engelleyici önlemler alınacak ve uyar ı levhalar ı konulacaktır.

- Hafriyat döküm sahalar ının kapasitelerinin dolması veya herhangi bir nedenledöküm ve depolamanın sona ermesi halinde bu sahalar ın, insan ve diğer canlılar ıngüvenliği, canlı yaşamının tesisi ve alanın tekrar kullanılabilmesi için doğaltopografik yapıya uygun olarak rehabilite edilmesi sağlanacaktır.

Yapılacak olan rehabilitasyon çalışmalar ı esnasında aşağıda belirtilen hususlarauygun olarak hareket edilecektir.

- Rehabilitasyon çalışmalar ı sonucunda, sahaya doğal görünüm kazandır ılacaktır.- Projenin uygulanması sonucunda ortaya çıkacak yapının veya oluşan yeni alanın

kullanımı, yerel çevre koşullar ı ile tam uyum içinde olacak ve tüm canlılar için tartışmasızgüvenli bir ortam sağlanacaktır.

- İnsanlar ın dolaşımına açılan alanlarda 3 metreden yüksek kademe ve 5 metredendar basamak bulunmayacaktır.

- Bütün şev yüzeyleri dayanma duvar ı ile tutulmaksızın doğal hali ile stabil olacakşekilde düzenlenecektir.

- Alanın dış çevresinde eğimli yüzey var ise taş ve parça yuvarlanmalar ı ile kaymalara

kar şı kesin önlem alınacaktır.- Rehabilitasyon sırasında, atıklar ın şev açılar ının değiştirilmesi söz konusu ise,

verilecek yeni eğim örtü toprağının serilmesine, bitki örtüsünün gelişmesine izin verecek,erozyonu ve atıklar ın yüzeye çıkmasını önleyecek değerlerde olacaktır.

- Alan çevresi su trafiği açısından yeterince güvenli hale getirilecektir.

- Alanın üzeri yapılacak bitkilendirme çalışmasına bağlı olarak bitkisel üst örtü toprağı ile kaplanacak ve ağaçlandır ılacaktır.

Yapılacak olan çalışmalar esnasında; şevlerden aşağı kesinlikle malzemebırakılmayacaktır.

Tüm hafriyat çalışmalar ında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklar ının KontrolüYönetmeliği" hükümlerine uyularak hareket edilecektir. Ayr ıca yapılacak çalışmalar esnasında 31.05.2005 tarih ve 25831 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğegiren Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak hareketedilecektir.

c.2.6. Peyzaj Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler

Projenin inşaat döneminde regülatörler, yükleme havuzlar ı, iletim borular ı, cebriborular, santral binalar ı, şantiye sahalar ı ve hafriyat depolama alanlar ında farklılık

göstermeye başlayacak olan peyzaj karakteri, işletme döneminde bazı

ünitelerde geridönüşümü olmayacak biçimde farklılıklara uğrayacaktır.




45

Proje alanında, peyzaj değişimine neden olabilecek başlıca sebepler şu şekildesıralanmaktadır:

• Tahrip olan ve bu tahrip sonucunda değişen yüzey örtüsü,• Ortadan kaldır ılacak olan bitki örtüsü,• İnşa edilecek üniteler / kullanımlar,• Arazi desenindeki / kullanımındaki değişim,• Kazı – dolgu çalışmalar ı sonucunda değişen topografya,

Doğal ve fiziksel anlamda gerçekleşecek en büyük değişim, regülatör, yüklemehavuzu, cebri boru ve santral binalar ında yaşanacaktır. Bu noktalarda doğal bitki örtüsütahrip olurken, ekosistemdeki denge, müdahaleler sonucunda geçici olarak aksaklıklarauğrayacaktır. Bu aksaklığı ortadan kaldırabilmek adına yapılacak peyzaj çalışmalar ıyla;öncelikle tahrip edilen bölgenin rehabilitasyonu gerçekleştirilerek, alanın doğal peyzajdeğerini tekrar kazanması sağlanacaktır.

Arazi hazırlık çalışmalar ı başlamadan önce tesis ünitelerinin yapılacağı alanlar ınfotoğraflar ı çekilerek alanın görsel durumu ortaya konacaktır. İşletme faaliyete

kapandı

ktan sonra bu alanlar aslı

na uygun olarak bitkilendirilerek aynı

şekildedüzenlenecektir.

Bunun için;

• Alanda sıyr ılan üst toprak stabil hale getirilecektir.• Proje alanında, doğal bitki örtüsü değerlendirilerek alanı temsil eden öncü,

katılımcı ve hakim türler tespit edilecektir.• Tespit edilen bu türler ağaç, ağaççık, çalı ve orman alt örtüsü olarak

sınıflandır ılacaktır.• Proje alanında yapılacak olan rehabilitasyon çalışmalar ı, bu türlerin tespiti

doğrultusunda, alana uyumlu olarak gerçekleştirilecektir.• İnşaat çalışmalar ının ardından, eğimin yüksek olduğu ve toprak kaymasının

görüldüğü bölgelerde, sekiler oluşturmak suretiyle, daha düz yüzeyler elde edilecek ve buyüzeyler yukar ıda bahsedilen sistematiğe göre bitkilendirilecektir.

• Bakı noktalar ı olarak tanımlanabilecek geniş vista sağlayan alanlarda görseldeğişim oluşmaması bakımından, bu çalışmalar sistematik olarak yapılacaktır.

Böylece; • Projenin, proje inşaat ve kullanım süreci içerisinde çevreye olan etkilerini en aza

indirgeyerek, alanda sürdürülebilirliği desteklenecek,• İnşaat ve işletme aşamasında kaldır ılan bitki örtüsü, sıyr ılan üst toprak ve eğim

nedeniyle oluşabilecek erozyon riskine kar şı, erozyon kontrolünü sağlanacak,•

Bölgesel ve yerel karakter pekiştirilecek,• Proje gerçekleştirildikten sonra, alanda arzu edilen mevcut görüntüye yakın bir

görüntü oluşturulacak,• Görüntü kirliliği oluşturabilecek yapılar ı (regülatör, yükleme havuzu, cebri boru,

santral binası v.b.) perdelenecek,• Özellikle, dere kenar ında görülen çeşitlilik gösteren, bitki türlerinin bir arada

yaşaması ve farklı habitatlar ın buluşması sonucu oluşan mevsimlik renkliliği, peyzajyapısını kar şılayacak nitelikte bir peyzaj tasar ımı ile gerçekleştirilecektir.,

c.2.7. Flora-Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler

Projenin flora ve fauna üzerine etkileri ve etkileri azaltıcı önlemler ÇED Raporunda

detaylı olarak irdelenecektir.




46

Ayr ıca, Soğuksu HES projesi için yapılacak faaliyetin ekosistem açısından alanaetkilerini ortaya koymak amacıyla sucul ekosisteme özgü bilimsel olarak “EkosistemDeğerlendirme Raporu” hazırlanacaktır.

Bununla birlikte projede öngörülen balık geçitleri göç eden balık türlerinin göçünüolumsuz etkilemeyecek şekilde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ve FAO’nun Tasar ım,

Boyutlandırma ve İzleme yayını göz önünde bulundurularak bu bilimsel rapor içerisindetasarlanması, ayr ıca proje kapsamındaki hafriyat depolama sahalar ının yerinin biyolojikçeşitliliği ve akarsu ekosistemlerini etkilemeyecek şekilde seçimi ve toz, gürültü gibifaunayı önemli ölçüde etkileyen faktörlere ilişkin alınması gereken tedbirler de bilimselolarak rapor içerisinde değerlendirilecektir.

c.2.8. Balık Geçidinin Projelendirilmesinde Göz Önüne Alınacak Hususlar

Balık geçidi, bir akarsu üzerinde inşa edilen regülatörde (su alma yapısında),akarsuda yaşayan balıklar ın memba ve mansap arasında hareketini sağlayan su yoludur.

-Balık türlerinin yüzme hızlar ı genellikle üçe ayırmak mümkündür.

-Normal hız (cruising speed): Balıklar genellikle ve normal durumlarda yaptıklar ı hızlardır.

-Dayanma hızı (sustain speed): Balıklar ın birkaç dakikalık zaman periyodu içerisindebazı durumlarda, özellikle dar alanlardan geçerken yaptıklar ı hızlardır.

-Ani hız (darting speed): Balıklar ın besleme veya bir tehlikeden uzaklaşmakamacıyla ani ataklarda yaptıklar ı hızlardır. Bu hızlar, diğer hızlara göre daha kısa süreli,fakat daha süratlidir.

Balıklar düşük hızlarda az hareket ederler, bu nedenle projelendirmede ortalamadeğerlerin kullanılması yanılgılara neden olur. Diğer taraftan balıklar normalden daha hızlı akan su kütlelerine, kar şı yönde içgüdüsel olarak hareket etme eğilimindedirler. Onlar ın bu

davranış özellikleri, balık geçidi tasar ımında önem arz etmektedir. Dolayısıyla balıklar ınbalık geçidine giriş noktalar ında su şır ıltısı oluşturmak üzere boru ile çağırma suyubırakılacaktır.

Balık geçidinin son noktası olan, balık geçidi giriş yapısına balıklar su akımına kar şı yönde yüzerek girerler. Balıklar geçide girişlerinde istedikleri su hızı, kendi normalhızlar ından fazla, fakat ani hızlar ının altında olmalıdır. Bu değer normal hızın 1.25 katsayı ile çarpılmasıyla elde edilebilir.

Sudaki çözünmüş oksijen balıklar ın yüzme kabiliyetlerini etkilemektedir. Çözünmüş oksijen normalden 1/3 daha az ise, balıklar ın yüzme kabiliyeti % 60 oranında azalır.Dolayısıyla sudaki oksijen miktar ı, balık geçidinin projelendirilmesinde dikkate alınmalıdır.

Balıklar karanlıktan korktuklar ından balık geçidinin üstünün açık olarak inşa edilmesigerekmektedir. Aksi takdirde kar suyunun eridiği ve maksimum debilere ulaştığı dönemlerde balık geçidi silt ile dolarak çalışamaz duruma gelebilir. Bu durumda kapalı vegaleri şeklinde balık geçitleri inşa edilmesi uygun görülmemektedir.

Faaliyet sahibi, dere yatağının su alma yeri mansabında doğal hayatın idamesinisağlayacak ve bu kesimde su haklar ını kar şılayacak miktardaki suyu yatağa bırakacaktır.Ancak, doğal hayatın devamı için mansaba bırakılacak su miktar ı projeye esas alınan sonon yıllık ortalama akımın en az %10 u olacaktır. ÇED sürecinde ekolojik ihtiyaçlar gözönüne alındığında bu miktar ın yeterli olmayacağının belirlenmesi durumunda miktar artır ılabilecektir. Belirlenen bu miktara mansaptaki diğer teessüs etmiş su haklar ı ayr ıcailave edilecek ve kesin proje çalışmalar ı belirlenen toplam bu miktar dikkate alınarak

yapılacaktır. Nehirde son on yıllık ortalama akımın %10 undan daha az akım olması halinde suyun tamamı doğal hayatın devamı için mansaba bırakılacaktır.




47

IV.2. Yatır ımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde KullanılacakTahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı

Yatır ımın çevreye olan etkilerinin değerlendirilmesinde;

• Ambalaj Atıklar ının Kontrolü Yönetmeliği,• Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği,• Sanayi Kayanaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği,• Katı Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği,• Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara AitYönetmelik,• Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği,• Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği,• Tehlikeli Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği,• Tıbbi Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği,• Egzoz Gazı Emisyonu Yönetmeliği, ile İller Bankası değerleri, Dünya SağlıkÖrgütü (WHO) Çevre Sağlığı Bölümü, Türk Standartlar ı Enstitüsü, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)’nın değerleri ayr ıca ulusal ve uluslararası literatürde kabulgörmüş değerler kullanılacaktır.

Söz konusu projenin gerek inşaat ve gerekse işletme aşamalar ında olası çevreseletkiler beklenmektedir. Bu etkileri kısa başlıklar halinde; katı atıklar, sıvı atıklar, havaemisyonlar ı, gürültü ve hafriyat olarak sıralayabiliriz. Bu çevresel etkilerin, çevresel etkideğerlendirme çalışmalar ında, detaylı incelenmesi yapılarak, olabilecek en kötü halsenaryosu çerçevesinde önlemlerin alınması sağlanacaktır.

IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı

Planlanan projenin arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalar ında; Tablo IV.3.1.’debelirtilen önlemler alınarak; çevreye olabilecek olumsuz etkilerin minimuma indirilmesineçalışılacaktır.

Tablo IV.3.1. Projenin Arazi Hazırlık, İnşaat ve İşletme Aşamalar ında Kaynaklanacak Çevresel Etkiler,

KAYNAK OLASI ETKİLER ALINACAK ÖNLEMLER

A T I K

S U

Arazi Hazırlık ve İnşaatAşaması

Çalışacak personeldenkaynaklı evsel nitelikliatıksu oluşacaktır. Ar ıtılmadıklar ındayer altı ve yer üstü

su kirliliği ve toprakkirliliğine nedenolmaktadır.

Arazi hazırlık ve inşaat aşamasında çalışacak olan personelinidari ve sosyal gereksinimleri, şantiye binasında kar şılanacakolup, şantiye binasında meydana gelecek olan evsel nitelikliatıksular, faaliyet alanı ve yakın çevresinde herhangi bir atıksu(kanalizasyon) sistemi olmadığından, proje alanında şantiyealanında yapılacak paket atıksu ar ıtma tesisinde ar ıtılacak vear ıtıldıktan sonra en yakın alıcı ortama deşarj edilecektir..İşletme aşamasında ise oluşacak evsel nitelikli atıksular,19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren ‘‘Lağım Mecrası İnşası MümkünOlmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik’’uyar ınca, sızdırmasız olarak yapılacak fosseptik çukurundabiriktirilecek, dolduğunda Arhavi Belediyesi’nden teminedilecek vidanjörle, ücreti kar şılığında aldır ılarak atıksuyunbertaraf edilmesi sağlanacaktır.

İşletme Aşaması

Tesisin işletmeaşamasında,personelden kaynaklı evsel nitelikli atık suoluşması sözkonusudur.




48

K A T I A T I K - A T I K

Y A Ğ

Arazi Hazırlık ve İnşaatAşaması

Projenin arazi hazırlamave inşaat çalışmalar ındaçalışacak personeldenkaynaklı evsel niteliklikatı atık ve inşaatçalışmalar ından dolayı katı atık oluşacaktır.

Arazi hazırlama ve

inşaat aşamasındaçalışacak araçlar ınbakım, onar ım vetemizlikleri şantiyealanında yapılması zorunlu olduğudurumlarda,

Bunlar ın yanındaambalaj atıklar ı, atıkyağ, tehlikeli atık, atık pilve akümülatör, ömrünütamamlamış lastikatıklar ı ve bitkisel atıkyağlar ın oluşması sözkonusudur.

Bertaraf edilmediğindeinsan sağlığına yer altı ve yerüstü sukaynaklar ınınkirlenmesine,toprak kirliliğine,

koku problemlerineyol açmaktadır.

Arazi hazırlık ve inşaat aşamasında oluşacak bu katı atıklar;tesis içerisinde (şantiye alanında) niteliklerine göre (organik,cam, plastik, kağıt, vb.) ayr ı ayr ı konteynırlarda toplanarakgörünüş, toz, koku ve benzer faktörler yönünden çevreyikirletmeyecek şekilde kapalı kaplarda muhafaza edilecektir.Atıklar; tesis içerisinde çeşitli noktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöp bidonlar ında toplanacak, geri kazanımı mümkün olanlar ayr ı konteynırlarda biriktirilerek lisans almış geri kazanımfirmalar ına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayanorganik atıklar ise Arhavi Belediyesi taraf ından alınması sağlanacaktır.Ayr ıca arazi hazırlık ve inşaat çalışmalar ında oluşacak, inşaat(demir, tahta metal vb.) ve ambalaj (çimento kağıdı,ekipmanlar ın kaplar ı, kağıt, strafor vb.) atıklar ı hurda olaraktoplanacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar yenidenkullanılacak ve/veya lisans almış geri dönüşüm firmalar ınaverilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar ise yineilgili belediyenin (Arhavi Belediyesi) alması sağlanacaktır.Projenin kapsamında çalışacak araçlar ın bakım ve onar ımlar ı yetkili servislerinde yaptır ılacak olup, bunun mümkün olmadığı ve bakım onar ımlar ının tesis içerisinde yapıldığı zamanlardaherhangi bir atık yağın ortaya çıkması durumunda, söz konusuyağın toprağa ve/veya suya kar ışmasının önlenmesi amacı ile,atık yağ kapalı ve sızdırmasız metal bir kapta toplanarak30.07.2008 tarih ve 26952 Sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağlar ın KontrolüYönetmeliği” kapsamında lisans almış geri kazanım firmasınasözleşme dahilinde verilecektir. Araçlar ın tesis içerisinde bakımve onar ımlar ı; şantiye alanı içerisinde taban sızdırmazlığı sağlanmış ve üzeri sundurma yapı ile kapatılmış alandayapılacak olup, yapılacak çalışmalar esnasında 31.05.2005tarih ve 25831 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak yürürlüğegiren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerineuygun olarak hareket edilecektir.Projede kullanılacak olan araçlar ın bakım ve onar ımlar ınınfaaliyet alanı içerisinde yapılması durumunda, ortaya çıkması muhtemel atık aküler, 03.03.2005 tarih ve 25744 ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil veAkümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusundaproje alanı içerisinde taban sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir

ortamda muhafaza edilecek ve lisans almış geri kazanımfirmasına verilmek sureti ile bertaraf ı sağlanacaktır.Proje alanı içinde oluşması muhtemel ömrünü tamamlamış lastiklerin geri kazanım firmasına verilmesi sağlanacak olup, bukapsamda 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı ÖmrünüTamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerineuygun olarak hareket edilecektir. Ayr ıca proje kapsamındakullanılacak yemekhanede oluşacak bitkisel atık yağlar ınbertaraf ında 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Bitkisel AtıkYağlar ın Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarakhareket edilecektir.

İşletme Aşaması

Tesisin işletmeaşamasındapersonelden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar oluşacaktır.

Trafo izolasyon yağlar ı,

Tesisin işletme aşamasında çalışacak personeldenkaynaklanan evsel katı atıklar; kullanılacak binalar içerisindeçeşitli noktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöp bidonlar ındatoplanacak ve belli periyotlarda ilgili belediyenin (Arhavi

Belediyesi) katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilecektir.

Kullanılacak izolasyon yağının yaklaşık ömrü 25-30 yılarasındadır. Kullanım ömrünü tamamlamış izolasyon yağlar ınınbertaraf ı ise, lisanslı bertaraf tesislerinde, 30 Temmuz 2008tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğegiren “Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği” 2. Bölüm Madde9’da belirtildiği şekilde gerçekleştirilecektir. Atıklar ın bertaraf tesislerine taşınması lisanslı taşıyıcı vasıtası ile yapılacaktır.Bertaraf tesislerine aktar ılıncaya kadar “Atık Yağlar ın KontrolüYönetmeliği” 4. ve 5. Bölümlerde öngörülen şartlar sağlanacak,işletme içindeki “Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği”ndebelirtilen standartlara uygun olarak yapılmış geçici depolardadepolanacaktır. Daha sonra ihale yolu ile Çevre ve OrmanBakanlığı’ndan lisans almış firmalara satılarak

değerlendirilecektir.




49

H A V A

K İ R L İ L İ Ğ İ

Arazi Hazırlık veİnşaat Aşaması

Projenin arazi hazırlıkve inşaat aşamasındatüm ünitelerdeyapılacak olan hafriyatçalışmalar ındankaynaklı bir tozemisyon oluşacaktır.

Emisyonlar geçici olarak

hava kirliliğine ve dolaylı olarak da toprak ve sukirliliğine neden olabilir.Ayr ıca insan sağlığına veortamın flora ve faunasınageçici olarak etkisiolacaktır.

İş makinelerinden kaynaklanacak emisyonlar ın en aza

indirilmesi için kullanılacak araçlar ın periyodik olarakbakımlar ı yapılacaktır.

Toz oluşumunu önlemek için inşaat çalışmalar ı süresince savurma yapmadan boşatma-doldurmaişlemleri yapılacaktır. Taşıma işlemlerine gerekduyulması durumunda ise araçlar ın üstleri örtülecektir.İşletme Aşaması

Hava kirliliğioluşturacak faaliyet sözkonusu değildir.

G Ü R Ü L T Ü

Arazi Hazırlık, İnşaatve İşletme Aşamalar ı

Projenin arazi hazırlıkve inşaat aşamalar ındaiş makinelerinin

çalışmasından vemakine ekipmanlardankaynaklı gürültüoluşacaktır. İşletmeaşamasında isetürbinlerinçalışmasından kaynaklı yapı içerisindegürültünün oluşması söz konusu olacaktır.

Gürültünün insan sağlığı vefauna üzerine olumsuzetkileri vardır.

Kullanılacak iş makinelerinin düzenli kontrolü yapılarakyönetmelikte belirtilen sınır değerlerin aşılmaması sağlanacaktır. Mümkün olan en az sayıda aracın aynı anda çalışmasına özen gösterilecektir. Ayr ıcaçalışanlar ın gürültüden etkilenmemeleri için kulakkoruyucusu kullanılması sağlanacaktır.

İşletme aşamasında HES Binasının ses izolasyonununçok iyi yapılması sağlanacaktır.

H A F

R İ Y A T


Projenin arazi hazırlıkve inşaat aşamasında,tesis ünitelerinin

oturtulması veyerleştirilmesi içinhafriyat çalışmalar ı yapılacaktır.

Bertaraf edilmediğindegörsel kirliliğe ve toz

yayılımına sebebiyet verir.

Bu çalışmalarda, hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıklar ının çevreye zarar vermeyecek şekilde önceliklekaynakta azaltılması, toplanması, geçici biriktirilmesi,taşınması, geri kazanılması, değerlendirilmesi vebertaraf edilmesine ilişkin teknik ve idari hususlar ile

uyulması gereken genel kurallar ı belirleyen ‘’HafriyatToprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklar ının KontrolüYönetmeliği’’ hükümlerinin gereği yerine getirilecektir.

P E Y Z A J


Projenin inşaatdöneminde regülatörler,iletim yapısı, yüklemehavuzu, cebri boru,santral binası, şantiyeve hafriyat depolamaalanlar ında farklılık

göstermeye başlayacakolan peyzaj karakteri,işletme döneminde bazı ünitelerde fizikidönüşümeuğrayacaktır.

Doğal ve fiziksel anlamdagerçekleşecek en büyükdeğişim, regülatörler, iletimyapısı, yükleme havuzlar ı,cebri borular ve santralbinalar ında yaşanacaktır.Bu noktalarda doğal bitkiörtüsü tahrip olurken,

ekosistemdeki denge,müdahaleler sonucundageçici olarak aksaklıklarauğrayacaktır.

• Alanda sıyr ılan üst toprak stabil hale getirilecektir.• Proje alanında, doğal bitki örtüsü değerlendirilerekalanı temsil eden öncü, katılımcı ve hâkim türler tespitedilecektir.• Tespit edilen bu türler ağaç, ağaçcık, çalı ve ormanalt örtüsü olarak sınıflandır ılacaktır.• Proje alanında yapılacak olan rehabilitasyonçalışmalar ı, bu türlerin tespiti doğrultusunda, alanauyumlu olarak gerçekleştirilecektir.• İnşaat çalışmalar ının ardından, eğimin yüksekolduğu ve toprak kaymasının görüldüğü bölgelerde,

sekiler oluşturmak suretiyle, daha düz yüzeyler eldeedilecek ve bu yüzeyler yukar ıda bahsedilen sistematiğegöre bitkilendirilecektir.• Bakı noktalar ı olarak tanımlanabilecek geniş vistasağlayan alanlarda görsel değişim oluşmaması bakımından, bu çalışmalar sistematik olarakyapılacaktır.

F

L O R A - F A U N A

İşletme Aşaması

Regülatör ile santralarasında dereortamında doğaldengenin bozulmaması için can suyunun

verilmesi.

Regülatörden dereekosistemine suverilmediği taktirde doğalhayat bozulabilecektir.

Balık geçidi, bir akarsu üzerinde inşa edilen regülatörde(su alma yapısında), akarsuda yaşayan balıklar ınmemba ve mansab arasında hareketini sağlayan suyoludur. Bu proje kapsamında, ÇED Raporunun faunakısmında belirtilecek balık türleri için balıklar ınyaşamının sürekliliğinin sağlanması ve dere ortamındadoğal dengenin bozulmaması için, balıklar ın akarsuyunkaynağına gidip gelmelerini sağlamak amacıyla balık

geçidi yapılacaktır. Böylece doğal hayatın idamesi içinmansaba su bırakılmış olacaktır.

KAYNAK OLASI ETKİLER ALINACAK ÖNLEMLER



BÖLÜM V

HALKIN KATILIMI




50

BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI

V.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi Ve HalkınGörüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler.

Proje kapsamında birinci derece etkilenecek kesim, proje alanına yakın yerleşimyerlerinde yaşamını sürdüren yerel halktır. Yörede yaşayan ve yöreden geçimini sağlayanyerel halk, öncelikli olarak etkileneceklerdir. Bunlar ın yanı sıra, yakın çevrede köylerdeyaşayan bölge halkı dolaylı olarak etkileneceklerdir.

Bölüm 2’de proje alanı ve yakın çevresinde yer alan yerleşim birimlerinin projeünitelerine olan uzaklıklar ı ayr ıntılı olarak verilmiştir. Dolayısıyla bu yerleşim yerlerindeyaşayanlar projeden doğrudan ve dolaylı olarak etkilenecek kesimdir.

Proje ile ilgili ÇED çalışmalar ı başlamış olup, bu çalışmalar kapsamında çalışmagrubunca yöre birçok defa ziyaret edilmekte, arazi etütleri ve mahallinde incelemeler

yapı

lmaktadı

r. Bu ziyaretlerde mümkün olduğunca yöre halkı

proje ile ilgili olarakbilgilendirilmekte ve yöre halkının konuya ilişkin düşünce ve görüşleri alınmayaçalışılmaktadır.

Proje ile ilgili ÇED çalışmalar ı, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği’ne uygun olarakyürütülmektedir. Bu kapsamda yönetmeliğin 9. Maddesi gereği, kapsam ve özel formatbelirleme toplantısından önce, halkı yatır ım hakkında bilgilendirmek, projeye ilişkin görüş ve önerilerini almak üzere Çevre ve Orman Bakanlığı taraf ından belirlenecek tarihteHalkın Katılım Toplantısı yapılacaktır.

Halkın Katılım Toplantısı projeden en çok etkilenecek ve tüm yerleşim yerlerinden

yöre halkının kolayca ulaşabileceği yerleşim yerinde yapılacaktır.

Halkın Katılım Toplantısı için, projeden etkilenmesi muhtemel yerleşim yerlerindeduyurular yapılacak ve toplantının içeriği, tarih ve saatinin yer aldığı duyuru metni, ulusalve yerel düzeyde yayın yapan gazetelerde yayınlanarak çok sayıda ilgilinin katılması çalışılacaktır. Böylece yöre halkının faaliyetle ilgili görüş ve önerilerini bildirmeleri mümkünolacaktır. Ayr ıca halkın proje ile ilgili bilgilendirilmesi amacıyla; proje hakkında kısa görselsunumlar yapılacak ve proje hakkında bilgiler verilecektir.

V.2 Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar

Projenin ÇED süreci kapsamında; Çevre ve Orman Bakanlığına bağlı ve ilgili

kuruluşlar, Tar ım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı ve ilgili kuruluşlar, Enerji ve TabiiKaynaklar Bakanlığına bağlı ve ilgili kuruluşlar ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’na bağlı ve ilgili kuruluşlar ın görüşleri alınabilir.

V.3 Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler

Halihazırda bu konuda belirtilebilecek başka bir bilgi ve belge bulunmamaktadır.



BÖLÜM VI

YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRETEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK

OLMAYAN BİR ÖZETİ




51

BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLENBİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ


Planlanan Soğuksu HES Projesi kapsamında; Artvin ili, Arhavi ilçesi sınırlar ı içerisinde Ağara Deresi üzerinde 2 kademeli olarak dizayn edilen Soğuksu Regülatörleriile toplanan sular ın santral binalar ına alınmasıyla elektrik üretilmesi planlanmaktadır.Planlanan üniteleri ve çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek-3’tesunulmuştur.

Bu amaçla geliştirilen Soğuksu HES Projesi, Artvin ili, Arhavi ilçesi sınırlar ı içinde

Kapistre (Orçi) deresinin memba kollar ı

ndan olan Ağara deresi üzerindedir. Arhavi ilçemerkezinin yaklaşık kuş uçuşu 12 km güneydoğusundadır. Soğuksu HES projesinde,Ağara Deresi üzerindeki 1000 m ile 615 m aras ındaki düşü değerlendirilerek, iki kademeliolarak enerji üretilmesi ve yılda toplam 25,408 GWh elektrik üretimi ile ulusal gelişimekatkı sağlamak üzere planlanmıştır.

Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamalar ında tüm ünitelerde toplam 80 kişi, işletmeaşamasında ise yaklaşık 10 kişinin çalışması öngörülmektedir. Proje dahilinde inşaataşamasında vasıfsız personel mümkün olduğunca bölgeden istihdam edilecek, işletmeaşamasında ise daimi personeller yine yöreden istihdam edilerek az da olsa bölgeekonomisine katkı sağlanmış olacaktır.

Çevirme yapısı, iletim tüneli, cebri boru ve santral binası için arazinin hazırlanması,inşa edilmesi, hafriyat depolama alanlar ında yapılacak kazılar ve depolamalar ile bualandaki jeolojik yapı bir miktar örselenecek ve arazi topografyası çok az değişecektir.

Dere üzerinde kurulacak çevirme yapısı ile sular alınacağından baraj gölü şeklindebir göl oluşumu söz konusu olmayacaktır. Regülatörün bulunduğu alanda biyolojik çevreüzerine olabilecek etkilerin başında akımın azalması sonucu özellikle canlı hayat üzerineolabilecek etkiler gelmektedir. Faaliyetin işletme aşamasında, regülatörün memba vemansabında yaşayan sucul canlılar ın yaşama ortamlar ını kaybetmemesi için bir miktar su,hayat suyu olarak yatağa bırakılacaktır. Belirlenecek hayat suyu miktar ına mansaptakidiğer teessüs etmiş su haklar ı ayr ıca ilave edilecek ve kesin proje çalışmalar ı belirlenentoplam bu miktar dikkate alınarak yapılacaktır.

Projenin arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalar ında projeden kaynaklı çevreseletkiler beklenmekte olup, söz konusu çevresel etkiler ile ilgili genel bilgiler bu ÇEDBaşvuru Dosyası’nda detay bilgiler ise ÇED Raporunda verilecektir.

Projenin çevresel etki değerlendirme çalışmalar ı kapsamında, proje alanı içerisindeana madde, iklim, topoğrafya, bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile çeşitli büyük toprakgruplar ı, “Artvin İli Arazi Varlığı” kitaplar ından ve Tar ım ve Köyişleri Bakanlığı taraf ındanhazırlanan Artvin iline ait 1/25.000 ölçekli Arazi Varlığı haritalar ı incelenmiştir. Buna göreeğimli topoğrafyaya sahip arazilerde 1/25.000 ölçekli arazi varlığı haritalar ına göre projealanı içerisinde büyük toprak gruplar ı olarak; sadece kırmızı sar ı podzolik topraklar ı (P)

bulunmakta olup, arazi kullanı

m kabiliyet sı

nı

flar ı

na göre ise VII. sı

nı

f araziler yer almaktadır. Proje alanı içerisinde şimdiki arazi kullanımı bakımından ormanlık ve f ındıksayılan araziler bulunmaktadır.




52


Yatır ımın çevreye olan etkilerinin değerlendirilmesinde; Ambalaj Atıklar ının KontrolüYönetmeliği, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, SanayiKaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Katı Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği, LağımMecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik, Su KirliliğiKontrol Yönetmeliği, Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği, Tehlikeli Atıklar ın KontrolüYönetmeliği, Tıbbi Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği, Egzoz Gazı Emisyonu KontrolüYönetmeliği ile İller Bankası değerleri, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Çevre Sağlığı Bölümü, Türk Standartlar ı Enstitüsü, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)’nındeğerleri ayr ıca ulusal ve uluslararası literatürde kabul görmüş değerler kullanılarak ÇEDçalışmalar ı sürdürülecektir.

Projenin inşaat ve işletme süreci boyunca uyulacak olan kanun ve yönetmelikler

aşağıda sıralanmaktadır:

o 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 5491 sayılı Çevre Kanunu’nda değişiklik yapılmasına

dair kanun

o 4857 sayılı İş Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu

o 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği

o İş Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü

(11.01.1974 tarih ve 14765 say ıl ı Resmi Gazete’de yay ımlanarak yürürlü ğ e

girmi ştir.)o Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği

(23.12.2003 tarih ve 25325 Resmi Gazete’de yay ımlanarak yürürlü ğ e girmi ştir.)

o Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği

(04.06.2010 tarih ve 27601 say ıl ı Resmî Gazete’de yay ımlanarak yürürlü ğ e

girmi ştir.)

o Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik

Yapılmasına Dair Yönetmelik

(27.04.2011 tarih ve 27917 say ıl ı Resmî Gazete’de yay ımlanarak yürürlü ğ egirmi ştir.)

o Katı Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği ve Yönetmelikte yapılan değişiklikler


girmi ştir.)

Yönetmelikte;

03.04.1991 tarih ve 20834 say ıl ı Resmi Gazete’de







53




05.04.2005 tarih ve 25777 say ıl ı Resmi Gazete’de yapılan değ i şiklikler.

o Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklar ının Kontrolü Yönetmeliği


girmi ştir.)

o Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği


girmi ştir.)

o Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına

Dair Yönetmelik


girmi ştir.)

o Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği


girmi ştir.)

o Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve Yönetmelikte Yapılan Değişiklikler


girmi ştir.)

(Yönetmelikte 13 Ş ubat 2008 tarih ve 26786 say ıl ı Resmi Gazete’de ve 30.03.2010

tarih ve 27537 say ıl ı Resmî Gazete’de yapılan değ i şiklikler)

o Sulak Alanlar ın Korunması Yönetmeliği

(17.05.2008 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yürürlüğe girmiştir.)

o Ambalaj Atıklar ının Kontrolü Yönetmeliği


girmi ştir.)

o Ambalaj Atıklar ının Kontrolü Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik


girmi ştir.)

o Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği


girmi ştir.)

o Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik


girmi ştir.)




54

o Bitkisel Atık Yağlar ın Kontrolü Yönetmeliği


girmi ştir.)

o Bitkisel At ık Yağ lar ın Kontrolü Yönetmeli ğ inde Değ i şiklik Yapılmasına Dair

Yönetmelik


girmi ştir.)

o Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmeliği


girmi ştir.)

o Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği

(25.11.2006 tarih ve 26357 Resmi Gazete’de yay ımlanarak yürürlü ğ e girmi ştir.)

o Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına

Dair Yönetmelik


girmi ştir.)

o Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği


girmi ştir.)

o Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği


girmi ştir.)

o Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair

Yönetmelik


girmi ştir.)

o Tehlikeli Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliği

(14.03.2005 tarih ve 25755 say ıl ı Resmi Gazete’de yay ımlanarak yürürlü ğ egirmi ştir.)

o Tehlikeli Atıklar ın Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik


girmi ştir.)




55

EKLER: Çevresel Etki Değerlendirmesi Başvuru Dosyası HazırlanmasındaKullanılan ve Çeşitli Kuruluşlardan Sağlanan Bilgi ve Belgeler İle RapordaKullanılan Tekniklerden Rapor Metninde Sunulamayan Aşağıdaki Belgeler

1- Proje İçin Belirlenen Yer ve Alternatiflerinin Varsa; Çevre Düzeni, Nazım,Uygulama İmar Planı, Vaziyet Planı veya Plan Değişikliği Teklifleri

Proje alanını gösterir 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita ekte sunulmuştur (Bkz. Ek-3).Proje alanının tekabül ettiği 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ÇED Raporundaverilecektir.

2-Yatır ımcı İçin Projesi İle İlgili Olarak Daha Önceden Alınmış İzin, Onay,Ruhsat veya İlgili Kurumlardan Alınmış Belgeler ve benzeri.

Yatır ımcı firma taraf ından alınmış izin, onay, ruhsat ve ilgili kurumlardan alınmış bilgi/belgeler Ek-1’de sunulmuştur.

3-Proje İçin Seçilen Alana İlişkin Arazi Kullanım DurumuProje alanına ait arazi kullanım kabiliyet sınıflar ı ve şimdiki alan kullanım haritası

Ek-4’te verilmiştir. Projeye ait proje alanı jeolojisinin gösterildiği ayr ıntılı harita çalışmalar ı halen devam etmekte olup, ÇED raporunda verilecektir.




EKLER



EK-1

RESMİ YAZILAR VE DOKÜMANLAR

1. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Etüd ve Planlama Dairesi Başkanlığı’nın28.01.2001 Tarih 33429 Sayılı Yazısı

2. ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü’nün 21.03.2011 Tarih 23521 Sayılı Yazısı

3. Artvin İl Özel İdaresi 29.07.2011 Tarih 6276 Sayılı Yazısı

4. İller Bankası A.Ş. Trabzon Bölge Müdürlüğü’nün 20.07.2011 Tarih 1172Sayılı Yazısı

5. Artvin İl Tar ım Müdürlüğü 13.07.2011 Tarih 959 Sayılı Yazısı 6.



















EK-2

YER BULDURU HARİTASI




Ek-2/1

FAALİ YET SAHİBİ MOĞİ ELEKTRİ

PROJE ADI SOĞUKSU HES

PAFTA ADI YER BULDURU

HAZIRLAYANKURULUŞ



EK-3

PROJE ALANINI GÖSTERİR1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOGRAFİK HARİTA

ÜZERİNDE GENEL YERLEŞİM PLANI





EK-4

PROJE ALANINI GÖSTERİR1/25.000 ÖLÇEKLİ ARAZİ VARLIĞI HARİTASI





EK-5

PROJE ALANINI GÖSTERİR 1/25.000ÖLÇEKLİ ORMAN MESÇERE HARİTASI veLEJANTI





EK-6

PROJE ALANINI GÖSTERİR 2 BOYUTLU1/25.000 ÖLÇEKLİ UYDU GÖRÜNÜMÜ VEPROJE ÜNİTELERİNİ GÖSTERİR UYDU

GÖRÜNTÜLERİ (QuickBird-2 60 cm Yerel Çözünürlükte, ± 5

cm Hassasiyette)






Ek-6/1

Şekil Ek-6.1. Proje Alanından Genel 3 Boyutlu Uydu Görüntüsü




Ek-6/2

Şekil Ek-6.2. HES-2 Sahasından 3 Boyutlu Uydu Görünümü




Ek-6/3

Şekil Ek-6.3. HES-1 ve Regülatör-2 Sahasından 3 Boyutlu Uydu Görünümü“




Ek-6/4

Şekil Ek-6.4. HES-1 Sahasından 3 Boyutlu Uydu Görünüm




Ek-6/5

Şekil Ek-6.5. İletim Hattının 3 Boyutlu Uydu Görünümü




Ek-6/6

Şekil Ek-6.6. Arazinin Genel Görünümü




Ek-6/7

Şekil Ek-6.7. Çevresel Etüt Çalışmalar ından ve Dere Üzerinde

Yapılan Çalışmalardan Görüntüler




NOTLAR ve KAYNAKLAR




NOTLAR VE KAYNAKLAR

• 1/25.000 Ölçekli Arazi Varlığı Haritalar ı, Tar ım ve Köyişleri Bakanlığı,

• 1/25.000 Ölçekli Artvin F 46-b3 ve F 46-c2 Nolu Topoğrafik Haritalar, Harita Genel

Komutanlığı,

• Afet İşleri Genel Müdürlüğü Resmi Web Sayfası (www.deprem.gov.tr),

• Doç.Dr. Levent Kösekahyaoğlu, Enerji Tüketimi ve Büyüme Arasındaki Nedensizlik

İlişkisi, Türkiye Üzerinde Bir İnceleme, Süleyman Demirel Üniversitesi,

• Dokuzuncu Kalkınma Planı, DPT,

• MTA Genel Müdürlüğü Resmi Web sayfası (www.mta.gov.tr),

• Artvin İl Çevre Durum Raporu, 2008

• ArtvinValiliği Resmi Web sayfası (www.artvin.gov.tr)

• Soğuksu HES Projesi, Revize Fizibilite Raporu, Temmuz 2010,

• Su Temini ve Atıksu Uzaklaştır ılması Uygulamalar ı İTÜ - 1998, Prof. Dr. Dinçer

TOPACIK, Prof. Dr. Veysel EROĞLU) • Tar ım ve Köy İşleri Bakanlığı, Artvin İli Arazi Varlığı Kitabı,

• Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Web sayfası (www.tuik.gov.tr)




ÇED BAŞVURU DOSYASINIHAZIRLAYANLARIN TANITIMI





















































Documents

Soğuksu ÇBD 10.08