29
Sáng kiến kinh nghiệm 2012 Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI TRƯỜNG THPT CHUYÊN LƯƠNG THẾ VINH số: ..................... ........... SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Người thực hiện: NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG Lĩnh vực nghiên cứu: - Quản lý giáo dục - Phương pháp dạy học bộ môn: VẬT LÍ - Lĩnh vực khác: ....................................................

Sáng kiến kính nghiệm - WordPress.com · Web viewVì thế việc lồng ghép các thí nghiệm kiểm chứng hay minh họa vào các tiết dạy Vật lí là cần thiết

  • Upload
    others

  • View
    15

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hay

1 -

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI

TRƯỜNG THPT CHUYÊN LƯƠNG THẾ VINH

Mã số: ................................

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Người thực hiện: NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG

Lĩnh vực nghiên cứu:

- Quản lý giáo dục

- Phương pháp dạy học bộ môn: VẬT LÍ

- Lĩnh vực khác: .......................................................

Có đính kèm: Các sản phẩm không thề hiện trong bản in SKKN

Mô hình Phần mềm Phim ảnh Hiện vật khác

Năm học: 2011 - 2012

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC

I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN

1. Họ và tên: NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG

2. Ngày tháng năm sinh: 05/03/1986

3. Nam, nữ: Nữ

4. Địa chỉ: Số nhà 5/10, đường Đồng Khởi, phường Tân Mai, thành phố Biên Hòa,

Tỉnh Đồng Nai

5. Điện thoại: 0613825750 (NR); ĐTDĐ: 0932171116

6. Fax: E-mail: [email protected]

7. Chức vụ: Giáo viên

8. Đơn vị công tác: Trường THPT Chuyên Lương Thế Vinh, Tỉnh Đồng Nai

II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO

- Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân khoa học

- Năm nhận bằng: 2008

- Chuyên ngành đào tạo: Sư phạm Vật lí – Trường Đại học Sư phạm TPHCM

III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC

- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: 4 năm

Số năm có kinh nghiệm: 4 năm

- Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 4 năm gần đây:

1. Giới thiệu một số bài toán Vật lí 11 về Cảm ứng từ – Lực từ & Giáo án Vật

lí 11 cơ bản: Dòng điện trong chất khí – Khúc xạ ánh sáng (2009 – 2010)

2. Thiết kế một số bài giảng ứng dụng phần mềm Crocodile Physics – Quang

hình học (2010 – 2011)

2

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

VUI HỌC VẬT LÝ 10

TỪ SẢN PHẨM LÀM TAY ĐƠN GIẢN

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Chương trình giáo dục ngày nay đòi hỏi người giáo viên và học sinh không ngừng

đổi mới nhằm nâng cao phương pháp dạy và học, đồng thời phải luôn đảm bảo được chất

lượng giáo dục, đào tạo trí tuệ và nhân cách sống. Để đạt được những hiệu quả như mong

muốn, người thầy giáo phải nắm bắt được tâm lí học sinh đối với môn học mình đang

giảng dạy, từ đó có những phương pháp dạy – học hợp lí, tạo hứng thú, giúp học sinh dễ

dàng tiếp nhận kiến thức và ghi nhớ. Vật lí là một môn khoa học mang tính tư duy cao,

dạy và học Vật lí muốn đạt kết quả tốt cần có sự kết hợp hài hòa giữa lí thuyết và thực

nghiệm. “Học đi đôi với hành” là một trong các tiêu chí quan trọng trong tất cả các môn

học, không chỉ riêng cho Vật lí, nhằm giúp học sinh cảm thụ và ghi nhận kiến thức được

lĩnh hội từ thực tế lâu dài và sâu sắc hơn. Vì thế việc lồng ghép các thí nghiệm kiểm

chứng hay minh họa vào các tiết dạy Vật lí là cần thiết và phù hợp với đặc trưng của bộ

môn. Tuy nhiên, để có được tất cả các dụng cụ thí nghiệm hoàn chỉnh là yêu cầu rất khó

đối với cơ sở vật chẩt các trường phổ thông hiện nay. Để phát huy tính tự học và tự

nghiên cứu ở học sinh thì người giáo viên cũng phải góp phần tiên phong tạo ra những

sản phẩm đơn giản nhưng hiệu quả trong công tác giảng dạy môn học, đó cũng chính là

sự sáng tạo nhỏ của mỗi cá nhân.

Xuất phát từ những ý tưởng đó, tại trường Trung học phổ thông Chuyên Lương

Thế Vinh, Tỉnh Đồng Nai, chúng tôi cùng học sinh đã tổ chức những buổi sinh hoạt Câu

lạc bộ Vật lí trong năm học với những trò chơi đơn giản, bổ ích mang ý nghĩa cùng học,

cùng khỏe và cùng vui để giúp các em tầm nhìn thực tế hơn với Vật lí và nâng cao tính

học hỏi, chia sẻ, cảm thông trong tập thể. Đề tài này tập trung vào việc hướng dẫn sơ

lược cách tạo ra những mô hình sản phẩm đơn giản làm từ các vật liệu hằng ngày, dễ tìm

nhưng thể hiện được những hiện tượng Vật lí rất đời thường, đôi khi ít được quan tâm

tới, được trích dẫn một số từ những sản phẩm làm tay trong chuyên mục Học hay hành

giỏi của Câu lạc bộ. Kèm theo minh họa cho nguyên tắc hoạt động của mỗi sản phẩm là

các đoạn phim ngắn, người đọc có thể tham khảo thêm theo đường dẫn đến “file” được

“upload” trên mediafire tương ứng với mỗi sản phẩm sau đây.

3

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI

1. Cơ sở lý luận

Ngày nay, nhiều tài liệu, sách in khoa học được xuất bản rộng rãi, nhằm mục đích

đáp ứng nhu cầu học hỏi, mở rộng kiến thức thực tế cho học sinh và người đọc ở mọi lứa

tuổi. Đặc biệt, có hàng loạt các đầu sách mang nội dung nâng cao kỹ năng thực hành từ

việc ứng dụng các kiến thức phổ thông đơn giản, điển hình như “Trò chơi khoa học vui”

của tác giả Vũ Kim Dũng (Nhà xuất bản Văn hóa – Thông tin), “Những thí nghiệm đơn

giản bạn có thể làm ở nhà” của tác giả Tomislav Sencanski (Nhà xuất bản Kim Đồng)

hay “Vật lí vui” của tác giả Ia.I.Pê – Ren – Man (Nhà xuất bản giáo dục) …Không chỉ

thế, rất nhiều trang mạng điện tử cũng tập trung vào những chủ đề này, có thể kể đến như

http://scitoys.com/, http://www.sciencetoymaker.org/ …

Câu lạc bộ Vật lí là sân chơi cũng đồng thời là nơi học tập thực nghiệm lý thú nhằm

tạo cơ hội cho các em được tiếp xúc trực tiếp với những trò chơi, sản phẩm đơn giản

nhưng liên quan trực tiếp đến kiến thức phổ thông thường ngày. Hoạt động “Học hay

hành giỏi” là một trong những nội dung quan trọng trong các buổi sinh hoạt Câu lạc bộ

nhằm giúp các em nâng cao kỹ năng làm việc nhóm, tập thói quen quan sát và nhìn nhận

vấn đề, phát huy tính ứng dụng sáng tạo từ những sản phẩm mẫu được Ban chủ nhiệm đề

xuất để tạo nên những thành phẩm của riêng nhóm. Chỉ trong khoảng thời gian là 30 phút

cho một sản phẩm theo từng chủ đề khoa học của tháng. Tính hiệu quả trong công tác tổ

chức nhóm và khả năng tư duy liên quan đến tính thực tế từ những bài học lý thuyết ở

trên lớp của các thành viên trong nhóm được đánh giá thông qua những cuộc thi ngắn

được tổ chức ngay trong buổi sinh hoạt. Những sản phẩm được lựa chọn trong mỗi buổi

sinh hoạt phải đảm bảo nội dung kiến thức khoa học đơn giản, gần gũi với học sinh và

đặc biệt được làm từ những vật liệu và công cụ dễ tìm kiếm, thao tác để có thành phẩm

không chiếm nhiều thời gian, và dễ tạo hình theo ý tưởng.

Đề tài này chủ yếu tập trung vào cách thức tạo những sản phẩm hoạt động dựa trên

các kiến thức khoa học của chương trình Vật lí lớp 10 liên quan đến vai trò của các loại

lực như lực ma sát, lực đàn hồi; định luật III Newton; cân bằng của vật rắn và chuyển

động bằng phản lực. Thông qua một số các gợi ý và hướng dẫn kèm theo hình ảnh minh

4

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

họa trong đề tài, hi vọng người đọc đón nhận và có thể tự thao tác tạo nên sản phẩm vật lí

đơn giản, giúp ích cho nhu cầu học tập, vui chơi hay giảng dạy của mình.

2. Giới thiệu các sản phẩm vui học vật li 10 làm bằng tay đơn giản

2.1 Trò chơi cân bằng

CÂN BẰNG CỦA VẬT RẮN

Kiến thức

Cân bằng bền của vật rắn trên một điểm tựa. Có ba dạng cân bằng là cân bằng bền,

cân bằng không bền và cân bằng

phiếm định.

Khi vật bị kéo lệch khỏi vị trí cân

bằng một ít, lực (trong bài là trọng lực)

tác dụng vào vật có xu hướng kéo nó

trở về vị trí cân bằng thì đó là vị trí cân

bằng bền.

Muốn tăng mức vững vàng của vật

cần hạ thấp trọng tâm hơn so với điểm

tựa nhằm tạo momen của trọng lực đối

với trục quay qua điểm tựa kéo vật

quay trở về vị trí cân bằng ban đầu và

độ lớn momen tăng theo sự tăng của

trọng lực và khoảng cách từ trọng tâm

đến trục quay

Dụng cụ và vật liệu

Dụng cụ:

Kéo, kềm cắt, bút vẽ, keo dán.

Vật liệu:

Giấy cứng, kẽm.

Tiến hành5

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

Bước 1:

Tạo hình trên giấy.

Tạo hình từ kẽm theo nguyên tắc trọng tâm

của hệ (phần kẽm bị uốn cong nhiều vòng

hơn để gia tăng trọng lượng) phải thấp hơn

điểm tựa để tạo cân bằng bền cho hệ trong

quá trình dao động.

Bước 2:

Gắn kết tạo hình từ giấy với bộ khung kẽm,

chú ý, giấy cứng nên cũng khá nặng so với

kẽm, cần lựa chọn vị trí dán giấy trên khung

kẽm phù hợp sao cho hệ dao động trong một

mặt phẳng.

Bước 3:

Kiểm tra lại sự dao động và tính bền vững của

hệ trước khi hoàn tất sản phẩm ở mặt giấy còn

lại.

Lưu ý: kẽm có ưu điểm dễ uốn nên rất thuận

lợi trong việc tạo hình và điều chình hình

dáng khung phù hợp với mục đích của sán

phẩm.

Sản phẩm

Sản phẩm vừa được tạo đang ở trạng thái cân

bằng trên điểm tựa thuộc một đoạn của khung

kẽm từ hệ.

6

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

Một sản phẩm khác, sử dụng bu-lông làm

trọng vật thay thế cho việc uốn cong nhiều

vòng kẽm nếu dây kẽm còn quá ngắn và

không đủ điều kiện tạo sự cân bằng bền cho

hệ. Tính cân bằng bền của hệ sẽ tốt hơn nếu

trọng vật có khối lượng lớn do khả năng làm

tăng momen quay trở về vị trí cân bằng của

trọng lực quanh điểm tựa.

Link dẫn đoạn phim minh họa cho cách thức

hoạt động của sản phẩm.

http://www.mediafire.com/?

o1p01tsmccw9do9

Đánh giá

Ưu điểm Vật liệu đơn giản, dễ tìm.

Thời gian tạo sản phẩm ngắn (10

phút).

Sản phẩm dễ tạo hình.

Thể hiện tốt nội dung của bài học,

tạo hứng thú cho học sinh, có thể

dùng sản phẩm để nêu hiện tượng

đặt vấn đề mở đầu về sự cân bằng

của vật rắn trên điểm tựa.

Nhược điểm Thành phần chính của sản phẩm là

kẽm nên làm giảm tính bền vững của

hệ trong quá trình hệ thực hiện dao

động quanh điểm tựa do khối lượng

của hệ còn nhẹ, do đó để gia tăng tính

bền vững cần sử dụng trọng vật có

khối lượng lớn hơn như đã nói ở trên.

2.2 Trò chơi chim gõ kiến

LỰC

Kiến thức7

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

Định luật III Newton Định luật III: Nếu vật A tác dụng lên

vật B một lực thì vật B cũng tác dụng

lên vật A một lực (phản lực). Hai lực

này cùng giá, cùng độ lớn nhưng

ngược chiều.

Cặp lực và phản lực có những đặc

điểm sau:

Cùng bản chất

Luôn xuất hiện và mất đi đồng

thời.

Là hai lực trực đối.

Không cân bằng nhau vì chúng

đặt lên hai vật khác nhau.

Lực ma sát nghỉ Điều kiện xuất hiện: khi vật có xu

hướng chuyển động nhưng vẫn chưa

chuyển động.

Đặc điểm:

Điểm đặt: trên vật và ở bề mặt

tiếp xúc của vật.

Phương: tiếp tuyến với mặt tiếp

xúc.

Chiều: ngược chiều với thành

phần ngoại lực song song với mặt

tiếp xúc.

Độ lớn: thay đổi theo ngoại lực

và có một giá trị cực đại.

Lực đàn hồi Lực đàn hồi của lò xo xuất hiện khi lò

xo bị biến dạng đàn hồi, cụ thề là biến

dạng uốn đối với sản phẩm minh họa.

Dụng cụ và vật liệu8

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

Dụng cụ:

Kéo, bút vẽ, keo dán.

Vật liệu:

Giấy cứng màu, ruột bút mực, kẽm (có đường

kính nhỏ hơn đường kính trong của ruột bút),

lò xo (trong bút bi).

Tiến hành

Bước 1:

Tạo hình chim tùy thích trên giấy cứng màu.

Lưu ý, mỏ chim giữ vai trò quan trọng trong

việc tạo phản lực duy trì chuyển động cho

chim nên cần phải có độ cứng cao.

Bước 2:

Lò xo gắn với phần chân của chim, chọn lò xo

có kích thước dài hơn mỏ chim khoảng 0,5

cm để đảm bảo trong quá trình chuyển động

mỏ chim chạm vào thanh kẽm (đóng vai trò là

thân cây) .

Bước 3:

Cắt đoạn ruột bút phù hợp với kích thước của

chim. Chiều dài của đoạn ruột này cũng ảnh

hưởng đến chuyển động nhanh hay chậm của

chim do sự tiếp xúc của ruột bút với thanh

kẽm dẫn vào sau đó liên quan đến lực ma sát

nghỉ, theo kinh nghiệm thì ống càng dài, chim

sẽ chuyển động chậm hơn do khoảng thời

gian giữa hai lần gõ liên tiếp của chim vào sợi

kẽm sẽ bị kéo dài. Do đó, theo quan điểm

riêng thì nên rút ngắn thời gian này lại để thấy

được biến dạng uốn đàn hồi của lò xo diễn ra

9

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

liên tục hơn, tạo hiệu quả cho sản phẩm.

Sản phẩm

Lắp ghép sản phẩm từ các bộ phận được

chuẩn bị và thao tác trước đó.

Link dẫn đoạn phim minh họa cho cách thức

hoạt động của sản phẩm.

http://www.mediafire.com/?

9zw75v0cds9t7g5

http://www.mediafire.com/?

3bswwr6zk8royke

Nguyên tắc hoạt động Dưới tác động của ngoại lực, lò xo bị

biến dạng, kéo theo chuyển động của

thân chim rời xa thanh kẽm. Lực đàn

hồi xuất hiện trên lò xo có tác dụng

kéo thân chim quay về vị trí ban đầu,

do quán tính chim tiếp tục chuyển

động đến gõ mỏ vào thanh kẽm, phản

lực trên thanh kẽm được hình thành sẽ

tác động trở lại vào mỏ chim và duy trì

chuyển động này, ngoài lực đàn hồi

của lò xo.

Đồng thời, lực ma sát xuất hiện trong 10

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

phần tiếp xúc của thanh kẽm với ruột

bút có tác dụng hãm chuyển động

xuống dưới thấp của chim do tác dụng

của trọng lực, tạo hiệu quả cho người

quan sát diễn biến của quá trình

chuyển động của chim rõ ràng hơn.

Đánh giá

Ưu điểm Vật liệu đơn giản, dễ tìm.

Thời gian tạo sản phẩm ngắn (10

phút).

Sản phẩm dễ tạo hình.

Thể hiện tốt nội dung của bài học,

tạo hứng thú cho học sinh.

Sản phẩm minh họa tốt cho mối

tương quan giữa lực và phản lực,

làm nổi bật vai trò của lực ma sát và

lực đàn hồi trong quá trình sản phẩm

chuyển động.

Nhược điểm Có quá nhiều vấn đề trong một sản

phẩm nên sẽ gây khó khăn cho học

sinh trong quá trình phân tích

chuyển động của chim để làm rõ các

hiện tượng vật lí có liên quan.

Thanh kẽm có kích thước nhỏ, trong

trường hợp thân chim không đồng

phẳng với ruột bút, sẽ làm giảm tính

hấp dẫn của sản phẩm do mỏ chim

không chạm vào thành kẽm được, có

thể giảm thiểu hạn chế này bằng

cách dùng ống hút, hoặc vỏ bút có

đường kính lớn hơn và thay kẽm

11

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

mảnh bằng đũa gỗ…

Sản phẩm hoạt động hiệu quả khi có

sự trợ giúp của lực ma sát. Trong

trường hợp lực ma sát giữa ống hút

và thanh kẽm quá nhỏ cần gia tăng

độ gồ ghề cho thanh kẽm, có thể

dùng keo dán quấn lên bề mặt thanh.

Sản phẩm chỉ bước đầu minh họa

hiện tượng vật lí nhưng chưa khảo

sát hết các ảnh hưởng của cấu trúc

đối với hiệu quả của sản phẩm. Ví

dụ: tính đàn hồi của các lò xo khác

nhau, kích thước đường kính trong

của ống rỗng và đường kính thanh

kẽm, chiều dài ống rỗng, khoảng

cách từ mỏ chim đến thanh kẽm…

2.3 Trò chơi bọ leo dây

LỰC MA SÁT NGHỈ

Kiến thức

Định luật III Newton

Lực ma sát nghỉ Lực ma sát nghỉ đóng vai trò là lực

phát động trong chuyển động của vật.

Dụng cụ và vật liệu

Dụng cụ:

Kéo, bút vẽ, keo dán.

Vật liệu:

Giấy cứng, dây dù, ruột bút mực (ống hút

hoặc các loại ống rỗng ruột), vỏ trứng (hoặc

các vật dụng có hình dáng khác túy ý), tấm

thẻ cứng (hoặc thanh cứng mảnh), và nút áo.

12

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

Tiến hành

Bước 1:

Thân bọ:

Vỏ trứng lấy ½ và dùng kéo cắt phẳng để

thuận lợi hơn lúc dán kín vào tấm thẻ hoặc bìa

cứng (2 cái) đã được đo vừa kích thước phần

đáy tròn của vỏ trứng.

Ruột bút được chọn sao cho đường kính trong

của nó lớn hơn đường kính của sợi dây, cắt

ruột bút làm 2 phần bằng nhau và dán vào

một mặt của tấm thẻ như hình bên.

Lưu ý: phần tạo thân bọ có tính đối xứng

quyết định sự cân bằng của sản phẩm khi đi

trên dây, đặc biệt là giai đoạn dán ruột bút cần

đảm bảo tạo góc nghiêng hợp bởi 2 thanh này

không quá nhỏ và sự chênh lệch về độ mở của

chúng ở phần trên và dưới cũng quyết định sự

nhanh hay chậm của sản phẩm ngoài việc phụ

thuộc vào khối lượng của bọ do ảnh hưởng

đến độ lớn của lực ma sát nghỉ.

Bước 2:

Cánh: Tạo hình trên giấy bằng cách chia một

vòng tròn ra làm hai phần bằng nhau tương

ứng là 2 cánh của bọ và trang trí tùy thích.

Bước 3:13

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

Lắp ghép các bộ phận của sản phầm, dán cánh

lên phần thân và nút áo xem như phần đầu

của bọ được dán lên phần dư của bìa cứng đã

dán ruột bút.

Bước 4:

Luồn dây vào phần rỗng của ruột bút.

Bước 5:

Dây sau khi được dẫn vào trong thân bọ

thường gây khó khăn lúc lấy dây ra để sử

dụng nên có thể kết hợp với việc móc dây vào

một thanh ngang (màu xanh như trên hình),

đồng thời gia tăng tính cân bằng và tạo thêm

tính thẩm mỹ cho sản phẩm trong quá trình bọ

di chuyển, đặc biệt có thể thấy chiểu chuyển

động của thanh là chiểu lực kéo của tay

ngược với chiểu chuyển động của bọ là chiều

của lực ma sát do dây tác động lên bọ giúp bọ

di chuyển.

Sản phẩm

Hình ảnh của sản phẩm sau khi hoàn tất các

giai đoạn chuẩn bị và thao tác.

14

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

Sản phẩm khác.

Link dẫn đoạn phim minh họa cho cách thức

hoạt động của sản phẩm.

http://www.mediafire.com/?

anx83rmgy7m3roq

Nguyên tắc hoạt động Khi sợi dây bị kéo bởi một lực về phía

sau đồng thời sẽ có sự tiếp xúc với ruột

bút gây ra một phản lực tác động vào

ruột bút theo hướng ngược lại làm bọ

chuyển động về phía trước. Cặp lực và

phản lực xuất hiện và mất đi đồng thời

này mang bản chất của lực ma sát nghỉ.

Đánh giá

Ưu điểm Vật liệu đơn giản, dễ tìm.

Thời gian tạo sản phẩm là 30 phút,

có thể rút ngắn còn 15 phút bằng 15

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

cách làm đơn giản phần thân như

cách tạo hình phẳng ở phần kiến

thức về cân bằng vật rắn

Thể hiện tốt nội dung của bài học,

tạo hứng thú cho học sinh.

Nhược điểm Thời gian tạo sản phẩm còn dài so

với 2 sản phẩm trước do tạo hình

phức tạp hơn.

Chưa khảo sát các ảnh hưởng của

cấu trúc đối với hiệu quả của sản

phẩm. Ví dụ: khối lượng vật, loại

dây, kích thước đường kính trong

của ống rỗng, chiều dài ống rỗng,

góc mở của 2 ống…

2.4 Trò chơi xe đua bong bóng

CHUYỂN ĐỘNG PHẢN LỰC

Kiến thức

Chuyển động phản lực Chuyển động phản lực là chuyển động

của hệ tự tạo ra phản lực bằng cách

phóng về một hướng một phần khối

lượng của chính nó.

Nếu bỏ qua ảnh hưởng của lực cản từ

môi trường, hệ vật tham gia chuyển

động phản lực có động lượng được bảo

toàn. Xét hệ vật chuyển động phản lực

bằng cách giảm bớt khối lượng của hệ

từ lượng khí thoát ra ngoài. Sau khi khí

phụt ra phía sau thì gây ra phản lực

làm hệ vật còn lại chuyển động về phía

trước.

16

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

Dụng cụ và vật liệu

Dụng cụ:

Kéo, bút vẽ, keo dán, búa, đinh.

Vật liệu:

Giấy cứng màu, ống hút, thanh mảnh có

đường kính nhỏ hơn đường kính trong của

ống, nắp nước suối, bong bóng và đầu bút

lông.

Tiến hành

Bước 1:

Tạo hình khung xe từ giấy màu cứng.

Bước 2:

Thiết kế hệ 2 trục quay và 4 bánh xe:

Dùng búa và định đóng tạo lỗ xuyên trục

quay trên 4 nắp tương ứng làm 4 bánh xe (qua

tâm đường tròn).

Dẫn trục quay là 1 thanh tre/ 2 bánh xe, lưu ý,

thanh tre vào trong lòng ống hút trước khi gắn

bánh xe vào, sao cho kích thước dài của ống

hút gần bằng khoàng cách giữa hai bánh xe để

định hướng chuyển động thẳng cho xe.

Bước 3:

Cố định trục quay khi ghép với khung xe.

Bước 4:

Gắn bong bóng vào phần thân của đầu bút

lông (chọn bóng có kích thước mở vừa khít

với phần thân này). Nối hệ này vào khung xe,

lưu ý, phần còn lại của đầu bút được đặt sao

cho xe chuyển động theo đúng chiều được

chọn, nghĩa là đặt ngược chiều với phần trước

của xe. Do xe chuyển động theo nguyên tắc 17

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

của phản lực, chiều chuyển động của xe sẽ

ngược với chiểu khí phụt ra từ bong bóng.

Sản phẩm

Sản phẩm sau khi hoàn tất đang ở giai đoạn

chuẩn bị xuất phát.

Link dẫn đoạn phim minh họa cho cách thức

hoạt động của sản phẩm.

http://www.mediafire.com/?

0dptka4qu3cyd52

Nguyên tắc hoạt động Ngay khi khí trong bong bóng phụt ra

phía sau sẽ gây ra phản lực làm xe

chuyển động về phía trước.

Đánh giá

Ưu điểm Vật liệu đơn giản, dễ tìm.

Thời gian tạo sản phẩm là 30 phút.

Thể hiện tốt nội dung của bài học,

tạo hứng thú cho học sinh do sản

phẩm được làm từ các vật liệu sinh

hoạt thường ngày.

Nhược điểm Tạo hình phức tạp hơn.

Tính đối xứng của hệ bánh xe ảnh

hưởng đến chuyển động của xe,

trong một số trường hợp có thể làm

xe chuyển động ngoằn nghoèo 18

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

không như mong muốn là chuyển

động thẳng.

III. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI

Những trò chơi Vật lí vui nhằm mục đích tạo hứng thú cho học sinh trong việc nêu

và giải quyết vấn đề liên quan đến nội dung kiến thức khoa học để phát triển kỹ năng tư

duy. Đồng thời với kết cấu đơn giản có thể kích thích tính chủ động của học sinh trong

việc tự mày mò, tự nghiên cứu sản phẩm để tự sáng tạo một sản phẩm theo ý tưởng của

riêng mình. Những sản phẩm nhỏ nhắn, ngộ nghĩnh này đã tạo được niềm vui nhỏ cho

các em, cụ thể là các em đã rất hào hứng trong việc tập trung tranh luận để phân tích

nguyên tắc hoạt động của sản phẩm và đưa ra những kết luận quan trọng, góp phần tạo

nên một sản phẩm mới và tính hiệu quả đó được đánh giá dựa trên một cuộc thi nhỏ trong

buổi sinh hoạt của câu lạc bộ ngay sau đó.

IV. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ, KHẢ NĂNG ÁP DỤNG

Những sản phẩm trên đây xuất phát từ những ý tưởng liên quan đến chủ đề của

buổi sinh hoạt câu lạc bộ hay một kiến thức nào đó trong nội dung bài học Vật lí phồ

thông và được tạo hình dựa trên những website gợi ý trên mạng thông tin internet có thể

được tìm kiếm thông qua các từ khóa có liên quan đến “Toys physics”. Xuất phát từ

những vật liệu sẵn có và tính hiệu quả của sản phẩm, tác giả cùng với sự đóng góp của

các thành viên trong ban chủ nhiệm của Câu lạc bộ đã tự tạo nên những sản phẩm theo

cách riêng của mình. Tuy nhiên để tạo ra được một sản phẩm như ý cần mất thời gian

mày mò, thử sai. Để tăng mục đích vả tính hiệu quả của sản phầm, cần nhiều hơn nữa

việc nghiên cứu về ảnh hưởng của những kết cấu đến khả năng hoạt động của sản phẩm.

Đây là hạn chế mà đề tài vẫn chưa chú trọng tới.

V. TÀI LIỆU THAM KHẢO

WEBSITE:

http://dev.physicslab.org/Document.aspx?

doctype=3&filename=RotaryMotion_CenterMass.xml

http://www.youtube.com/watch?v=Qqrjmd7-me8&feature=relmfu

http://www.youtube.com/watch?v=vD6QeFLmSs8

19

Sáng kiến kinh nghiệm 2012Vui học Vật lí 10 từ sản phẩm làm tay đơn giản

NGƯỜI THỰC HIỆN

Nguyễn Thị Thúy Hằng

20