Upload
anonymous-xpro10w
View
236
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/26/2019 Skibiska E - Prawo Spek Unii Europejskiej
1/24
Prawo spek Unii EuropejskiejDr Ewa Skibiska*
Prawo spek obejm uje nie tylko zesp norm prawn ych regulujcych pow stanie, ustrj, zasady funkcjo
now ania i ustania spek oraz czenie si (fuzje), podz ia i przeksztacenie, a take reguy od powiedzialnoci
osb penicych w nich funkcje zarzdzajce i kontrolno-nadzorcze (a zatem praw o sp ek w sensie cisym),
le rwnie takie zagadnienia, jak procedura i skutki wpisu spki do waciwego rejestru, publ ikacja
gosze spek, spki publ iczne w praw ie rynku k api taoweg o, a take zasady praw a bi lansowe go oraz
adan ie sprawozda finanso wych s pek przez biegych rew iden tw (praw o spek w sensie szerszym)1.
W p raw ie Uni i u regu lowan o szczegowo jedyn ie n iektre z powyszych zagadn ie , w tym zwaszcza
e, k tre dotycz sp ek kap i ta owych . W pozosta ym zakresie na ley stosowa regu lac je w ew ntrzn e
astw cz onkowskich , jedn ak na ley je in terpretow a zgodnie z zasadami praw a UE.
W n i n i e j sz ym o p r aco wan i u p r z ed s t awi o n o z ag ad n i en i a d o t ycz ce p r awa sp ek U n i i Eu r o p e j sk i e j
odzielone na trzy obszary, obejmujce:
) swo bod przedsib iorczoci - na pod staw ie przep isw TfUE spk i s upraw nione do zakad ania
prow adze nia dziaalnoci na teryto r ium innych pa stw czonkowskich,
) harmonizacj praw a spek poprzez zb l ien ie s tandard w m ater ia lnego praw a spek pastw cz on
owskich za pomoc przep isw d yrektyw,
) u jednolican ie praw a spek poprzez tw orzen ie ponad narodowych ty p w spek , tzw. paneuropejsk ich
pek, przede wszystkim za pomoc przepisw rozporzdze.
w o b o d a p r z e d s i b i o r c zo c i
totne elementy pojcia swoboda przedsibiorczoci"
wob oda przedsibiorczoci jest jedn ze sw obd uni jnych
worzcych rynek wewn trzny . Zosta a ona uregu lowana
zepisami art. 49-5 5 T fUE 2. Brak jest traktatow ej definicj i
wobody przedsibiorczoci". Dlatego tez kluczow rol przy
finiowaniu tego pojcia odgrywa orzecznictwo TS. Trybuna
naje, e korzystanie ze swobody przedsibiorczoci oznacza
modzielne wykonywanie dziaalnoci gospodarczej za pomoc
aego (trwaego ) przedsibiorstwa w innym pastwie czonkow
im przez czas nieo krelon y3. Czynnoci dokony wane w ramach
swob ody dotycz utworzenia, organizacji i prowad zenia
relonej form y dziaalnoci gospod arczej4. Odnos i si to r w
e do nabywania zorganizowanych czci przedsibiorstwa
az obejm owan ia udziaw, ktre umoliwiaj wyk onyw anie
d nim kontroli. Zgodnie z orzecznictwem TS, spka majca
edzib w jednym z pastw czonkowskich, posiadajca udzia
kapitale spki majcej siedzib w innym pastw ie czonkow
m, ktry daje jej rzeczyw isty wp yw na decyzje tej ostatniej
ki, um oliwia ok relanie dziaaln oci" tej spki - stanow i
rzystanie ze swob ody przedsibiorczoci3. Swob oda przed
biorczoci rozciga si rwnie na tworzenie grup kapitao-
o charakterze transgranicznym 6.
oboda przedsibiorczoci od strony przedmiotowej obejmu
dziaalno , ktra ma ch arak ter:
zarobkowy - celem korzystania przez spki ze swobody
zedsibiorczoci jest prowadzenie zorganizowanej dziaalno-
3osPo da rc ze j, ktra jest nast aw io na na pr zyno sz en ie zy sk w
zy czym nie musi ona przynosi zyskw w rzeczywistoci).
~ dziaalnoci gospodarczej ukierunkowanej na osigni
zysku obejmuje nie tylko wykonywanie wolnych zawodw
ez dziaalno wytwrcz (przemys, handel, rzemioso), ale
take rolnictwo i inne formy u zyskiwania p rodu ktw natural
nych 7. Kryterium z ysku " jest szczeglnie istotne ze wzg ldu
na definicj spki zawa rt w art. 54 akapit 2 TfUE. Za sp k "
uprawnion do korzystania ze swobody przedsibiorczoci nie
moe by uznana jednostka organizacyjna, ktrej dziaalno
nie jest nastawiona na osiganie zyskw". W ten sposb unijny
prawodawca zawzi zakres swobody przedsibiorczoci, wy
czajc spki, ktre nie pro wa dz dziaalnoci w celu osignicia
zysku, np. polskie spki akcyjne, ktrych celem jest dziaalno
nauk owa. W art o przy tym zaznaczy, e unijny praw od awc a
niekonsekwentnie przyj kryterium dziaalnoci nastawionej na
zysk przy okrelaniu zakresu podmiotowego swobody przed
sibiorczoci, gdy za spki, w myl art. 54 akapit 2 TfUE,
A u t o r k a j e st a d iu n k t e m w K a t e d rz e P r a w a G o s p o d a r c z e g o P r y w a t n e q o W P i A
U K S W w W a r sz a w ie .
1 P or . A. Sz ajk ow sk i, S y s t e m a t yk a i r d t a p r a w a s p e k [ w : ] S y s te m P r a w a
P r y w a t n e g o . P r a w o s p e k o s o b o w y c h , T o m 1 6 ,A . Sza jko w sk i( r ed . ). W a r s z a w a
2008, s . 6 .
- W n i n ie j s z ym o p r a c o w a n i u s t o s o w a n a j e s t n u m e r a c j a p r z e p i s w T r a k t at w , ja k
i t e r m i n o l o g i a o b o w i z u j c a z g o d n i e z p o s t a n o w i e n i a m i T r ak t a t u z Li z bo n y .
O d n o s i s i t o z a r w n o d o p o s t a n o w i e t r a k ta t w , o r z e c z n i c t w a T S U E , j a k i p o
g l d w d o k t r yn y . C e l e m p o w y s z e g o r o z w i z a n i a j e s t t r a n s p a r e n t n o d a l sz y c h
w y w o d w .
3 P or . m . in . w y r . T S w s p r a w i e C -22 1 / 8 9 Factortame I I , pk t 20. Zob. M. Pechstein,
Ch. Koenig ( r e d .) E n t s c h e i d u n g e n d e s E u G H , T u b i n g e n 2 0 0 3 , s . 3 7 8 i n .
4 Por. J. Mal iszewska-Nienartowicz, S w o b o d a p r o w a d z e n i a d z ia al n o c i g o s p o
d a r c z e j n a te r e n i e U n ii E u r o p e js k i e j - w y b r a n e z a g a d n i e n i a P r S p 2 0 0 5
Nr 7-8 , s . 23. '
5 Por . m. in . wyr . TS w s pr aw ie Baars, C-251/98, pk t 22 o r az op in i r zeczn ika ge
n e r a l n e g o Geelhoeda z 2 7 . 4 . 2 0 0 6 r. w s p r a w i e Denkavi t, C-170/05, pk t 12.
6 Por. fi. Wawrzyniak ( r e d . ), P o l s k i e g r u p y k a p i t a o w e . P e r s p e k t yw a e u r o p e j s k a ,
W a r s z a w a 2 0 0 2 , s . 9 5 i n . ; S . Wi ank ow s k i [w : ] S . Wiankowsk i ( r e d .) , G r u p y
k a p i t a o w e w U n i i E u r o p e js k i e j i w P o l sc e . R o z w i z a n i a p r a w n e . O r g a n i z a c j a
i Z a r z d z a n i e , W a r s z a w a 2 0 0 2 , s . 2 3 i n.
7 A. Ra nd elz ho fer , U. Fo rs th o ff [w : ] E. Grabitz, M. H ilf (r ed . ) , Das R echt de r Euro-
p a i s c h e n U n i o n , M i i n c h e n 2 0 0 5 , d o a r t. 4 9 , s. 5 i p r z yw o a n e t a m o r z e c z n i c t w o .
6d k j i l
http://www.6dukacjaprawnicza.pl/http://www.6dukacjaprawnicza.pl/7/26/2019 Skibiska E - Prawo Spek Unii Europejskiej
2/24
PRAWO UNi EUROPEJSKIEJ
uzn aw ane s m.in. spdzielnie, ktre z zaoenia osigane
zyski przeznaczaj nie na wasne potrzeby, ale na potrzeby
swoich czonkw;
b) samodzielny - na t cech wskaza TS m.in. w wyroku w spra
w ie Gebhard8.Trybunat stwierdzi, e swo bo da przedsibiorczo
ci umoliwia, z zastrzeeniem wyjtkw, dostp na terytorium
kadego pastwa czonkowskiego do wszystkich rodzajw
dziaalnoci samodzielnej (w zakresie jej podjcia i prow adz e
nia), a take tworz enie i zarzdzan ie przedsib iorstwami orazzakadanie agencji, oddziaw i filii. Swoboda przedsibiorczo
ci zawiera generalnie prawo do tzw. samozatrudnienia, ktre
moe przyjmowa rn posta, cznie z wykonywaniem wol
nego zawo du oraz prawem zaoenia i prowad zenia przedsi
biorstwa, szczeglnie w form ie odrbnej spki albo oddziau.
Ponadto Trybunat zwrci uwag, e samodzielny charakter
dziaalnoci gospodarczej oznacza dziaalno we w asnym
imieniu", a niew ycz nie na wa sny rachu nek"910;
c) transgraniczny - korzystanie ze swobody przedsibiorczoci
oznacza, co do zasady, moliwo prowadzenia dziaalnoci
w rnych pastw ach czon kowskich, co wie si z prze
kraczaniem granic tych pastw. Trybuna wskaza w wyroku
w sprawieAss ch er '0,e przepisy art. 49 TfUE nie maj zastosowania do sytuacji czysto wewntrznych". Jednak uprawnione
podmioty przynalene do danego pastwa czonkowskiego
mog powoywa si na przepisy regulujce swobod przed
s ibiorczoci wobec organw pastwa pochodzenia, jeel i
znajduj si w sytuacji po rwnyw alnej do sytuacji pod m iotw
pochodzcych z innych pastw czonkowskich, korzystajcych
z tej swobody.
Obecnie w orzecznictwie TS widoc zne jest rwnie zmniejszanie
znaczenia elementu transgranicznego. Wynika to z istniejcych
tendencji do konwergencji swob d unijnych i zastpo wania
elementu transgranicznego" elementem unijnym" (poprzed
n io e lementem w sp lnotow ym " ) . P rzyk adowo wystarczy,
aby dana dziaalno gospodarcza bya regulow ana w sposbidentyczny przez u stawo daw c krajowego jak w prawie U E11.
Wwczas us tawodawca kra jowy n ie odsy a do przepisw
prawa unijnego, ale stosuje tosame definicje zawarte w pra
wie krajowym;
d) trway - trwao dziaalnoci gospodarczej wym aga, aby za
miar jej prowadz enia sk ierowany byt na szereg czynnoci po zo
stajcych ze sob w zwizku tak, aby ta d ziaalno bya staym
rdem doch odu. Staa dziaalno powinna by plano wa i ce
lowa. Jednak sama w sobie trw ao " nie jest czynnikiem miaro
dajnym, istotne jest rwnie to, aby dziaanie w innym p astwie
czonkowskim odbywao si za pomoc staego przedsibior
st w a" 12. Naley zauway, e orzecznictwo TS do tyczce ele
mentu staoci" swobody przedsibiorczoci nie jest jednolite.
Przykadowo w wyroku w sprawie Gerhard Trybuna uzna, e
posiadanie przez jednostk organizacyjn - prowadzc dziaal
no gospodarcz na terytorium innego pastwa czonkowskie
go ni to, do ktrego ta jednostka przynaley - infrastruktury,
przykado wo biura lub gabinetu, nie przesdza o tym, e jed
nostka ta korzysta ze swob od y p rzedsib iorczoci13. Jeeli taka
infrastruktura jest konieczna dla wiadczenia usug, to ww czas
dziaalno moe by kwalifikowana jako korzystanie ze swobo
dy uregulowanej przepisami art. 56-62 TfUE.
Formy wykonywania swobody przedsibiorczoci
1. Pierwotna swobo da przedsibiorczoci
O pierwotnej swobodzie przedsibiorczoci mona mwi
w odniesieniu do rozpoczcia aktywno ci gospodarczej na tery
torium innego p astwa czonkowskiego (art. 49 zd. 1 TfUE).
Oznacza ona prawo zarwno do rozpoczcia lub przen*
aktywnoci gospodarczej do innego pastwa czonkcwe
tzn. zaoenia, jak rwnie prowadzenia dziaalnoci zgn
z zasad traktowania narodowego.
W przypadku osb f izycznych ob ywatel i pa stw czon
skich to uprawnienie wynika expressis verbis z tre art..'
TfUE. Orzecznictwo Trybunau w niebudzcy w tpliwo
sb stwierdza, e osobom fizycznym, ktre chc korzy
swobody przedsibiorczoci, przysuguje prawo do rozpi prowad zenia dziaalnoci w innym p astwie czonku*
na zasadzie sam oza trudn ienia14. Istotne jest, aby d ziaa
gospodarcza prowad zona bya na terytorium jedneg o z j
czonkowskich.
Natomiast w przypadku spek pierwotna sw obod a pu
biorczoci oznacza zarwno osiedlenie si na nowo"
w innym p astw ie czonkow skim, jak i przeniesienie s*
spki do innego pastwa czonkowskiego. Pierwszy pr
oznacza likwidacj spki w jednym pastw ie czonku
oraz zaoenia jej na no wo " w innym pastwie czonkw
Natomiast druga sytuacja obejmuje transgraniczne pr
sienie siedziby spki. Odnosi si to zarwno do przene
(zmiany) siedziby statutowej, wskazanej w akcie zaoy*spki, jak i siedziby rzeczywistej, czyli, co do zasady, mi*
woci, w ktrej ma siedzib jej organ zarzdzajcy. Pc w
problem atyka stanowi przedm iot zaintereso wan ia i
w judykaturze, doktrynie oraz po wo duje istotne prot
w praktyce, zwaszcza ze wzgl du na niejednolite stan ce
przed stawiane w orzeczeniach przez TS, brak regulacji
wtrne go oraz istotne rnice w ustawo daw stwach
glnych pa stw czonkowskich.
Pastwo czonkowskie pochodzenia spki moe ograne
bd wyczy moliwo transferu jej siedziby pod jur
innego pastwa czonkowskiego na dwa sposoby. Po pie
przeszkod mog stano wi przepisy ustawo daw stwa uk
wa ne go z god nie z zaoeniam i teorii siedziby. Pastw o