Kertas soalan ini mengandungi 2 halaman bercetak .

940/1 [Lihat sebelah]

940/1 Sejarah Kertas 1 September

2012 3 jam

PEPERIKSAAN PERCUBAAN TINGKATAN ENAM

TAHUN 2012

SEJARAH

Kertas 1

Tiga jam

JANGAN BUKA KERTAS SOALAN INI SEHINGGA DIBERITAHU

MAJLIS PENGETUA SEKOLAH MALAYSIA

CAWANGAN MELAKA

1. Tulis nama dan kelas anda pada ruang yang disediakan.

2. Jawab empat soalan sahaja : dua soalan daripada Bahagian A dan dua soalan

daripada Bahagian B.

940/1

1

Bahagian A

Jawab dua soalan sahaja.

1. Bandar-bandar di Mesopotamia telah wujud sejak pertengahan abad ke 4 S.M lagi. Huraikan

faktor-faktor kemunculan dan ciri-ciri utama bandar-bandar Mesopotamia.

[25 M]

2. Huraikan sistem organisasi sosial yang terdapat di dalam tamadun Mesopotamia dan tamadun

Mesir.

[25 M]

3. Huraikan langkah-langkah yang diambil oleh Shih Huang Ti untuk mengukuhkan sistem

pemerintahan beraja dalam tamadun China.

[25M]

4. Jelaskan sistem pemerintahan republik yang diamalkan dalam Tamadun Rom.

[25M]

5. Dengan memberikan contoh-contoh yang sesuai, huraikan sebab-sebab yang membawa kepada

berlakunya peperangan dalam tamadun awal manusia.

[25M]

6. Bandingkan matlamat sistem pendidikan antara tamadun China dengan tamadun Islam.

[25M]

7. Jelaskan .faktor-faktor yang mendorong orang Mesir terlibat dalam penjelajahan dan

penerokaan pada zaman tamadun awal.

[25M]

8. Sejauhmanakah seni bina dalam tamadun Rom menekankan sifat utilitarian (kegunaan).

[25M]

Bahagian B

Jawab dua soalan sahaja.

9. Tamadun Islam telah merubah cara hidup masyarakat jahiliah dalam pelbagai aspek. Huraikan

perubahan yang berlaku dalam masyarakat jahiliah selepas kelahiran Islam.

[25M]

10. Bincangkan struktur masyarakat Sepanyol pada zaman pemerintahan Islam.

[25M]

11. Jelaskan peranan keluarga Barmaki dalam pemerintahan kerajaan Bani Abbasiyah.

[25M]

12. Huraikan aspek kepimpinan Nabi Muhammad S.A.W dalam bidang ketenteraan dengan

memberikan contoh-contoh yang sesuai.

[25M]

13. Jelaskan peranan zakat dalam Islam serta pelaksanaannya pada zaman Nabi Muhammad SAW

sehingga zaman Bani Umaiyah.

[25M]

14. Bincangkan sumbangan yang dimainkan oleh Ibn Taymiyah dalam sejarah pemikiran Islam

khususnya yang berkaitan dengan Gerakan Islah.

[25M]

15. Bandingkan dasar pemerintahan khulafa al-Rasyidin dengan pemerintahan Bani Umaiyah.

[25M]

16. Bincangkan sumbangan Sulayman al-Mahri dalam bidang pelayaran dan geografi.

[25M]

KERTAS SOALAN TAMAT

940/1

2

PERSIDANGAN KEBANGSAAN PENGETUA-PENGETUA SEKOLAH MENENGAH MALAYSIA CAWANGAN NEGERI MELAKA

PEPERIKSAAN PERCUBAAN TINGKATAN ENAM TAHUN 2012

SKEMA PEMARKAHAN

SEJARAH KERTAS 1

( TAMADUN DUNIA HINGGA TAHUN 1800 )

Skema ini terdiri daripada 43 halaman bercetak.

Persidangan Kebangsaan Pengetua-Pengetua Sekolah Menengah Malaysia (Cawangan Negeri Melaka) Tahun 2012

940/1

3

TAMADUN DUNIA

SOALAN 1

Bandar-bandar di Mesopotamia telah wujud sejak pertengahan abad ke 4 S.M lagi.

Huraikan faktor-faktor kemunculan dan ciri-ciri utama bandar-bandar Mesopotamia.

1. Pengenalan (3 markah)

- Kemunculan bandar-bandar bermula daripada perkembangan revolusi manusia sejak

bermulanya Zaman Neolitik lagi.

- Menurut M.A.J Beg dalam bukunya Historic Cities of Asia, beliau mentakrifkan

bandar sebagai satu kawasan yang dihuni oleh penduduk yang ramai.

- Sebahagian besarnya boleh membaca dan menulis serta mereka terlibat dalam

kegiatan bukan pertanian.

- Tamadun Mesopotamia merupakan salah satu daripada tamadun terawal

- dunia. Namun demikian terdapat beberapa faktor yang menyebabkan kemunculan

bandar-bandar di tamadun ini.

- Contoh bandar-bandar tersebut adalah seperti Uruk, Lagas, dan Babylon. Bandar-

bandar ini juga mempunyai ciri-cirinya yang tersendiri berbeza daripada tamadun

yang lain.

2. Isi-isi penting ( 20 markah )

Faktor-faktor kemunculan bandar-bandar di Mesopotamia (4 markah)

- Kewujudan bandar-bandar ini disebabkan oleh peningkatan hasil pertanian ekoran

daripada kemajuan sistem pengairan.

- Bandar-bandar berfungsi sebagai pusat politik dan agama yang bertanggungjawab

mengurus dan mengawal kerja-kerja pembinaan dan penyelenggaraan sistem terusan.

- Bilangan penduduk yang besar tinggal bersama secara langsung melahirkan bandar-

bandar baru. Tujuan masyarakat mula hidup berkelompok adalah demi keselamatan.

Ciri-ciri utama Bandar-bandar di Mesopotamia (16 markah )

1.Pada Zaman Dinasti Awal, Mesopotamia mempunyai 13 buah bandar.

- Bandar-bandar tersebut merangkumi kawasan pinggir bandar, bandar satelit, kampung-

kampung yang meliputi kawasan pertanian.

- Setiap bandar dinaungi oleh Tuhan Bandar dan raja mereka dianggap sebagai tuhan.

- Setiap bandar tersebut mempunyai keluasan yang berbeza contohnya, Lagash (1800

ekar persegi) dan Assur (150 ekar persegi).

2.Kawasan bandar terbahagi kepada tiga bahagian iaitu;

a.Pusat Bandar (Libbi Ali)

- bahagian tertua bandar

- pintu masuk bertujuan sebagai tapak perhimpunan

- terdapatnya di istana, rumah berhala, tempat tinggal pegawai istana dan petempatan

awam

940/1

4

b.Kawasan luar Bandar (Urubarra )

- meliputi kawasan penternakan dan pertanian.

- terdapat dua tembok yang dibina bertujuan melindungi kawasan luar bandar.

- kubu-kubu dibina untuk mempertahankan kawasan luar bandar.

c. Pelabuhan

- Berperanan sebagai pusat pertanian perdagangan.

- Sistem pentadbiran dan perundangan di pelabuhan dilakukan secara berasingan.

- Dilengkapi dengan kemudahan-kemudahan seperti tempat penginapan dan stor

penyimpanan barang pedagang.

3.Pembinaan kubu pertahanan

- Tradisi membina kubu pertahanan diamalkan sejak tahun 3000 S.M lagi.

- Kubu-kubu terletak di bahagian tengah bandar-bandar lama.

- contoh bandar-bandar baru yang dibina oleh Raja Assyria adalah Calah, Nineveh dan

Dur Sarukin.

4.Pembinaan tembok pertahanan

- tujuan tembok dibina sebagai pertahanan semasa tercetusnya peperangan.

- fungsi tembok sebagai sempadan yang memisahkan dua kawasan iaitu bandar dan luar

bandar.

- bentuk tembok adalah segi empat sama, segi empat tepat, bulat dan bujur

- di Utara Mesopotamia tidak mempunyai tembok yang memisahkan rumah berhala dan

istana manakala terdapat tembok yang memisahkan dua tempat ini di bandar-bandar

lama.

- contoh di Babylon dua tembok dibina. Tembok pertama mengelilingi istana, rumah

berhala dan kediaman pegawai-pegawai istana. Tembok kedua meliputi kawasan luar

bandar.

5.Jalan raya

- raja-raja Mesopotamia tertumpu kepada pembinaan jalan raya.

- jalan-jalan ini berukuran lebar yang seragam. Ia juga bersilang pada sudut tepat.

- jalan-jalan yang dibina berhubung dengan pintu gerbang utama dengan tempat lain di

bandar.

- jalan suci atau jalan perarakan dibina di Babylon, Uruk dan Assur yang bertujuan untuk

perarakan perayaan Tahun Baru.

6.Pasar

- harga-harga barang dipamerkan.

- kedai menjual barang-barang mewah terdapat di Sippar yang dikenali sebagai Bit

Mahirim.

7.Pintu Gerbang

- lambang kekayaan sesebuah bandar.

- bertujuan untuk menarik para pelancong.

- mempunyai monumen-monumen yang diukir dan menghiasi pintu gerbang.

- patung raja terletak berhampiran dengan pintu gerbang. Hal ini membolehkan rakyat

sentiasa taat dan setia terhadap raja dan negara.

940/1

5

- berperanan sebagai pusat sivik.

- contohnya, kerajaan Babylon mempunyai lapan pintu gerbang. Pintu Ishtar merupakan

pintu gerbang utama.

3. Kesimpulan ( 2 markah )

- setiap bahagian bandar mempunyai fungsi yang mendorong perkembangan

Mesopotamia dari segi politik, ekonomi, keagamaan dan sosial.

- sesebuah bandar di Mesopotamia hanya mampu mengekalkan kegemilangannya dalam

jangka masa yang pendek sahaja.

- selepas keruntuhan bandar-bandar lama, raja mula membina bandar-bandar baru yang

mempunyai tujuan politi dan ketenteraan.

- Walau bagaimanapun, proses urbanisasi di Mesopotamia tetap diteruskan demi

keamanan negeri, mengawal hasil pertanian dan mengelakkan serangan musuh.

940/1

6

Soalan 2

Huraikan sistem organisasi sosial yang terdapat di dalam tamadun Mesopotamia dan

tamadun Mesir

Pengenalan ( 4m )

- Salah satu ciri utama masyarakat bertamadun ialah kewujudan organisasi sosial.

- Organisasi sosial merujuk kepada pembahagian anggota masyarakat kepada beberapa

lapisan sosial yang mempunyai perbezaan dari segi kuasa, kekayaan, gaya hidup,

pekerjaan dan sebagainya.

- Tamadun Mesopotamia dan tamadun Mesir merupakan tamadun yang terawal.

- Tamadun Mesopotamia bermula di lembah Sungai Tigris dan Eupharates dan Tamadun

Mesir bermula di lembah Sungai Nil.

- Kewujudan organisasi sosial dapat dikesan sejak zaman neolitik lagi.

- Perkembangan pesat kegiatan pertanian menyebabkan berlakunya peningkatan

pengeluaran hasil pertanian.

- Keadaan ini melahirkan pengkhususan kerja dan muncul pelbagai golongan dalam

masyarakat.

- Kesannya muncul organisasi masyarakat yang kompleks dan saling bergantung di

antara satu sama lain.

Isi-isi penting ( 20m )

Sistem organisasi sosial Tamadun Mesopotamia ( 10m )

a. Raja

- Raja mempunyai kedudukan yang tertinggi dalam masyarakat Mesopotamia.

- Raja ialah wakil tuhan dan harus mentadbir dengan adil dan saksama.

- Institusi pemerintahan diraja dikatakan berasal daripada jawatan ensi (gabenor) dan

lugal (raja) pada zaman dinasti awal. Ensi dan lugal mendakwa dirinya menerima

mandat dan restu daripada tuhan.

- Mereka mengisytiharkan diri sebagai raja. Pemerintahan dan pentadbiran merupakan

bidang kuasa raja.

- Raja bertugas memberi arahan dan khidmat nasihat kepada pembesar, melantik

pembesar, dan menerima aduan daripada rakyat.

- Selain itu, raja menerima kunjungan diplomat-diplomat asing dan melantik pewaris

takhta.

- Dalam aspek ketenteraan raja berperanan sebagai ketua tentera dan mengetuai operasi

ketenteraan.

- Dalam aspek keagaman, raja berperanan sebagai wakil tuhan, ketua pendeta dan

menjalankan upacara ritual diraja, seperti Takultu dan Bitrimki.

- Hal-hal pembinaan rumah berhala dan pelantikan pendeta turut berada dalam bidang

kuasa seorang raja.

b.Golongan bangsawan

- Golongan bangsawan menduduki tempat kedua tertinggi dalam susun lapis masyarakat

Mesopotamia. Mereka membantu raja dalam pentadbiran dan dikenali sebagai

“marbanuti”.

940/1

7

- Mereka mempunyai kuasa untuk menerima atau menolak calon pewaris takhta

kerajaan yang diperkenalkan oleh raja.

- mereka tinggal di tanah sendiri atau estet besar milik raja, mempunyai ramai pekerja,

dan mendapat kekayaan daripada harta rampasan perang dan cukai daripada rakyat.

- Pegawai kerajaan seperti panglima tentera, ketua pendeta, dan gabenor provinsi

dilantik oleh raja daripada golongan bangsawan.

c. Golongan profesional

- Dikenali sebagai Ummane yang merupakan semua rakyat bebas yang memiliki

profesion tertentu.

- Antara rakyat yang termasuk dalam kategori ini ialah pemilik atau pengusaha bank,

pedagang, doktor, jurutulis istana dan golongan artisan.

- Mereka mempunyai organisasi seperti persatuan untuk menjaga kebajikan pekerjaaan

mereka.

- Golongan profesional melatih perantis dan mewariskan pekerjaan ini kepada anak-anak

mereka.

- Golongan ini berperanan penting dalam mengukuhkan kedudukan ekonomi sesebuah

kerajaan.

d. Rakyat rakyat biasa dan hamba

- Berada pada kedudukan yang terakhir dan dikenali sebagai hupshi dalam masyarakat

Mesopotamia.

- Hupsi ini terdiri daripada petani, askar, dan hamba.

- Hamba terdiri daripada mereka yang boleh dijual beli, tawanan perang dan orang yang

berhutang.

- Golongan hamba diberi layanan yang baik dan dibenarkan memiliki harta dan

mempelajari kemahiran tertentu.

- Pada zaman Babylon, muncul kelas sosial yang dikenali sebagai Mushkenun. Golongan

ini terdiri daripada rakyat biasa yang miskin dan tidak menikmati sebarang

keistimewaan.

Sistem organisasi sosial Tamadun Mesir ( 10m )

a. Golongan Atasan

- Firaun berada pada kedudukan tertinggi dan dianggap sebagai tuhan yang melindungi

rakyat.

- Firaun berperanan sebagai ketua pendeta, ketua pentadbir dan ketua hakim negara.

- Firaun dianggap sebagai lambang keadilan (Ma’at) yang memelihara keamanan dalam

negara.

- Menjelang zaman dinasti ke-3 dan ke-4, firaun dianggap sebagai tuhan Horus.

- Menjelang pemerintahan dinasti ke-5, Firaun dianggap anak tuhan matahari (Re),

ekoran daripada ideologi baru yang dikemukakan oleh paderi-paderi dari Heliopolis.

- Perubahan ini mengurangkan status dan pengaruh raja sebagai anak tuhan.

- Pada akhir Zaman Kerajaan Lama, Firaun dianggap tuhan Horus dan akan menjadi tuhan

Osiris selepas meninggal dunia.

- Kerabat diraja juga merupakan golongan atasan. Putera-putera raja diberikan

pendidikan sewaktu masih kanak-kanak.

- Setelah dewasa, putera-putera raja akan menerima latihan ketenteraan dan menyertai

ekspedisi ketenteraan.

940/1

8

- Selain itu, putera raja akan berkahwin sewaktu masih kanak-kanak dengan adik

kandung atau sepupu untuk mengekalkan kesucian keturunan.

b. Golongan Menengah Atas

- Susun lapis golongan menengah atas ialah golongan bangsawan.

- Mereka dilantik sebagai pegawai tinggi kerajaan di peringkat wilayah. Antara jawatan

yang dipegang oleh golongan bangsawan ialah pengurus, pegawai penguasa, pendeta

(paderi) dan pekerja.

- Raja dibantu oleh wazir dalam pentadbiran. Wazir juga dilantik dari kalangan golongan

bangsawan, kerabat diraja dan pendeta. Wazir mengawas pembinaan dan pembaikan

terusan, merekodkan kejadian banjir, menyediakan bekalan buruh, dan memungut

cukai.

- Beliau juga menyambut kedatangan duta dan menerima ufti dari negara asing.

- Golongan pendeta mempunyai hierarki sendiri. Golongan ini memainkan peranan

dalam bidang keagamaan dan mempengaruhi bidang politik, khususnya dalam hal

pelantikan raja.

c. Golongan Menengah Bawah

- Golongan menengah bawah pula terdiri daripada anggota tentera, pembantu raja,

tukang-tukang mahir, artisan, dan petani.

- Anggota tentera merupakan golongan penting dalam struktur sosial masyarakat.

- Ramai rakyat biasa menyertai angkataan tentera bertujuan untuk meningkatkan status

dan taraf hidup mereka.

- Golongan pembantu raja terdiri daripada pekerja-pekerja lombong emas, tembaga,

pekerja-pekerja kuari, pekerja binaan, pembuat tembikar dan pengangkut air.

- Tugas utama mereka ialah membina candi-candi diraja.

- Gaji mereka dibayar dalam bentuk gandum dan barli. Mereka juga diberikan sayur-

sayuran, ikan, kayu api, ubat-ubatan serta pakaian.

- Pada hari kebesaran, raja akan memberikan barang-barang mewah seperti garam,

wain, dan bir untuk mereka.

- Golongan ini juga mempunyai rumah berhala sendiri serta tribunal untuk

menyelesaikan masalah mereka.

- Anggota tribunal ini terdiri daripada penulis istana, mekanik, dan pekerja-pekerja serta

isteri mereka.

- Tribunal akan menjatuhkan hukuman terhadap kes-kes yang kecil.

- Kedudukan petani di Mesir mengalami perubahan mengikut zaman, iaitu Zaman

Kerajaan Lama, Zaman Kerajaan Pertengahan, dan Zaman Kerajaan Baru.

- Dalam Zaman Kerajaan Lama, golongan petani ditindas oleh tuan tanah.

- Penderitaan petani mencapai kemuncak dalam Zaman Kerajaan Pertengahan sehingga

mencetuskan pemberontakan. Akibat pemberontakan tersebut, pemerintah-

pemerintah dinasti ke-11 dan ke-12 mengurniakan piagam yang liberal kepada semua

estet pertanian.

- Pada Zaman Kerajaan Baru, petani diberi kebebasan sepenuhnya dan dikurniakan tanah

oleh raja. Tanah ini boleh diwarisi tetapi tidak boleh dipindah milik.

d. Golongan Bawahan

- Golongan bawahan pula terdiri daripada golongan hamba. Mereka memainkan

peranan penting dalam bidang ekonomi dan sosial.

- Selain itu, mereka tidak mempunyai kebebasan dan terdiri daripada tawanan perang.

940/1

9

- Mereka dipaksa bekerja sebagai buruh di ladang-ladang milik raja atau rumah berhala.

Mereka yang mempunyai kemahiran dijadikan tukang jahit di istana dan di rumah

golongan bangsawan.

3. Kesimpulan ( 1m )

- Susunan organisasi sosial di kedua-dua tamadun mempunyai peringkat-peringkat

tertentu.

- Susunan sedemikian menggambarkan kemajuan tamadun tersebut.

- Setiap peringkat mempunyai peranan sendiri dan penting dalam membentuk tamadun

yang unggul.

940/1

10

Soalan 3

Huraikan langkah-langkah yang diambil oleh Shih Huang Ti untuk mengukuhkan sistem

pemerintahan beraja dalam tamadun China.

Pengenalan: [ 3 markah ]

1. Latar belakang Shih Huang Ti

- Maharaja Shih Huang Ti adalah pengasas Dinasti Chin pada tahun 221 S.M .

- Beliau telah mengasaskan empayar yang luas sehingga Sungai Merah di Vietnam.

- Berjaya menyatukan seluruh empayar China ke bawah satu pemerintahan pusat.

2. Sistem pemerintahan empayar China

- Ketua kerajaan pusat ialah maharaja atau Huang Ti. Gelaran Huang Ti digunakan oleh

maharaja pertama Dinasti Chin.

- Gelaran ini menunjukkan kuasa dan karisma seseorang raja yang dianggap sebagai The

Great King dan The King of Kings.

- Maharaja mempunyai kuasa tertinggi, sumber undang-undang, ketua kerajaan, ketua

hakim, dan ketua agama.

Isi – isi penting ( 20 markah )

Langkah-langkah pengukuhan sistem pemerintahan empayar

1. Membentuk sistem pemerintahan berpusat

- Menubuhkan ibu kota di Hsein Yang.

- Semua kuasa kerajaan adalah di bawah kuasa maharaja yang memerintah terus dari ibu

kota.

- Menjalankan pemerintahan bersifat autokratik.

2. Menghapuskan sistem feudal

- Menghapuskan sistem feudal dengan menghapuskan kuasa dan pengaruh golongan

aristokrat/bangsawan serta pegawai-pegawai feudal di peringkat wilayah dan daerah.

- Merampas tanah golongan aristokrat/bangsawan dan mengarahkan mereka tinggal di

sekitar kawasan istananya.

- Lebih 120 000 orang aristokrat telah diarahkan ke ibu negeri iaitu Hsien yang

merupakan pusat kerajaan Dinasti Chin.

3. Memperkenal ‘scholar system’

- Melatih sekumpulan kakitangan awam untuk menjadi gabenor dan pegawai-pegawai

yang berkhidmat dengannya.

- Dilatih selama 15 tahun untuk menjadi kakitangan awam.

- Melalui sistem ini tiada lagi golongan bangsawan dilantik secara warisan melalui sistem

feudal tetapi mesti berdasarkan kelulusan dalam peperiksaan awam yang dijalankan

dengan ketat.

940/1

11

4. Mewujudkan tiga pentadbiran utama

- Maharaja bertanggungjawab kepada tiga pentadbiran utama iaitu Canselor, Setiausaha

Imperial dan Grand Commandant.

- Bertanggungjawab menasihati raja dan menguruskan istana.

- Masing-masing mempunyai tugas khas.

- Contoh : Canselor mengawal keputusan dasar-dasar kerajaan dan lebih tinggi daripada

jawatan lain.

- Setiausaha Imperial bertanggungjawab dalam membuat arahan, merekrut, dan penyelia

ahli-ahli perkhidmatan raja. Grand Commandant mengawal tentera- tentera raja.

- Tanggungjawab ketiga-tiga jawatan tersebut diagihkan sesama mereka hinggakan tiada

seorang pun berada dalam kedudukan yang mampu menggulingkan kuasa maharaja.

5. Membuat perubahan dalam pentadbiran wilayah/provinsi

- Membahagikan empayar kepada 36 wilayah (kemudiannya 42 wilayah)

- Menghapuskan kuasa golongan bangsawan memerintah wilayah.

- Shih Huang Ti melantik gabenor dan panglima tentera untuk mentadbir wilayah yang

terdiri daripada ahli keluarganya atau pegawai tentera yang banyak berjasa kepadanya.

- Pemerintahan wilayah dikawal oleh pusat pemerintahan maharaja. Tujuannya untuk

mengelakkan wilayah membentuk kerajaan dan mencabar kerajaan pusat sebagaimana

dalam sistem feudal.

6. Melantik pemerhati/perisik wilayah

- Untuk mengawal pentadbiran wilayah, seorang pemerhati dilantik bagi mengawasi

tindak-tanduk gabenor-gabenor di wilayah.

- Pegawai-pegawai pemerhati ini akan melaporkan kepada maharaja di kerajaan pusat

dan dengan cara ini maharaja boleh mengawal semua wilayah dalam empayarnya.

7. Penguatkuasaan undang-undang

- Penduduk di China diatur dalam kumpulan-kumpulan keluarga yang mempunyai

tanggungjawab bersama untuk menyediakan guna tenaga dalam kerja-kerja pembinaan

dan ketenteraan.

- Sistem ini dikuatkuasakan melalui kanun keseksaan yang kejam.

- Kaedah pemerintahan seperti ini dikuatkuasakan oleh Shih Huang Ti di seluruh negara

China untuk menyatukan negara China dan mengukuhkan pemerintahannya.

8. Dasar pengawalan ke atas rakyat

- Mengamalkan sistem undang-undang yang ketat berasaskan fahaman Legalisme yang

bertujuan mengawal tingkah laku rakyat melalui undang- undang dan tindakan yang

keras.

- Oleh itu, buku-buku ajaran Confucius telah dibakar kerana bertentangan dengan dasar

yang diamalkannya.

- Sarjana-sarjana yang ingkar dihukum bunuh.

- Untuk mengelakkan pemberontakan, rakyat yang memiliki lembing, tombak, anak

panah, dan kereta kuda dipaksa menyerahkan senjata-senjata tersebut kepada

kerajaan.

9. Memperkukuh sistem pertahanan daripada serangan luar

- Mempertahan daripada serangan orang gasar khususnya orang Hsiung Nu dengan

membina Tembok Besar Negeri China.

940/1

12

- Menyambung pembinaan Tembok Besar Negeri China yang dilengkapi dengan menara

kawalan untuk memerhati gerakan musuh.

- Memperbesar dan memperkuat pasukan tentera.

Kesimpulan [ 2markah ]

1. Shih Huang Ti berjaya mengukuhkan pemerintahannya.

2. Sikap beliau yang autokratik dan zalim menyebabkan rakyat cuba memberontak tetapi

gagal.

3. Sistem pemerintahan empayar Dinasti Chin mengalami keruntuhan selepas kematian

Shih Huang Ti pada tahun 210 S.M kerana penggantinya lemah dan tidak dapat

mengawal seluruh empayar yang luas.

940/1

13

Soalan 4

Jelaskan sistem pemerintahan republik yang diamalkan dalam Tamadun Rom

Pengenalan ( 3 markah )

- Republik bermaksud negara yang ditadbir oleh wakil yang dipilih oleh rakyat melalui

pilihan raya.

- Negara yang mengamalkan cara pemerintahan republik diketuai oleh seorang presiden.

- Sebelum kelahiran sistem pemerintahan republik, Rom mengamalkan pemerintahan

beraja yang dimulakan sejak 753 S.M dan diperintah secara mutlak oleh raja-raja

Etruscan.

- Pemerintahan Republik bermula pada tahun 509 M apabila raja terakhir,Tarquin the

Proud diusir apabila pemberontakan golongan bangsawan telah membawa kejayaan.

- Dalam bahasa Latin, res publica bermaksud hal rakyat, merupakan satu bentuk kerajaan

yang diketuai oleh bukan seorang raja.

- Kerajaan Republik mempunyai tiga buah badan dan fungsinya yang tersendiri iaitu

Konsul, Dewan Senat dan Dewan Perhimpunan.

- Latar belakang tamadun Rom

Isi-isi penting ( 20 markah )

1. Konsul

- Merupakan pemerintah tertinggi dalam pemerintahan republik.

- Dua orang konsul yang dipilih untuk memerintah berumur melebihi 40 tahun.

- Dua orang konsul dipilih supaya seorang boleh mengawasi yang lain agar tidak berlaku

penyalahgunaan kuasa atau melakukan penyelewengan.

- Perkara-perkara yang perlu diputuskan perlulah secara bersama. Hal ini juga ini juga

bagi menggelakkan berlakunya pemusatan kuasa.

- Dilantik oleh Dewan Senat dan mentadbir selama satu tahun. Sehingga abad yang ke-4

Masihi , jawatan konsul terhad kepada golongan bangsawan.

- Bidang kuasa ialah berkuasa dalam bidang pentadbiran, keadilan, ketenteraan,

keagamaan dan kewangan.

- Turut berperanan sebagai ketua hakim, ketua angkatan tentera dan ketua eksekutif.

- Memilih dan melantik 300 ahli senat. Konsul juga berperanan menjaga kedaulatan dan

menjaga kebajikan rakyat.

2. Dewan Senat.

- Dewan Senat diwakili oleh 300 orang ahli yang dipilih daripada golongan bangsawan

dan dikenali senator.

- Ahli-Ahli dewan Senat dipilih oleh Konsul

- Ahli Dewan Senat bertindak menasihati konsul dalam urusan pentadbiran negara.

- Dewan Senat berfungsi sebagai membincangkan hal pentadbiran negara, menggubal

undang-undang untuk dibincangkan dalam Dewan Perhimpunan, mengadakan

rundingan dengan duta-duta asing, menetapkan provinsi yang akan diuruskan oleh

konsul, menguruskan hal ehwal kewangan,dan menyelesaikan krisis keagamaan .

940/1

14

3. Dewan Perhimpunan

- Diwakili oleh semua rakyat Rom. Dikenali sebagai forum iaitu tempat rakyat berkumpul

dan mendapat laporan tentang perbincangan Dewan Senat.

- Merupakan tempat rakyat berkumpul untuk mendapat laporan tentang perbincangan

di Dewan Senat.

- Dewan ini membantu Dewan Senat melaksanakan pemerintahan, meluluskan dan

mengesahkan undang-undang yang telah diputuskan oleh Dewan Senat.

- Dewan ini turut berfungsi melantik konsul dan praetor. Turut bertindak sebagai

Mahkamah Rayuan.

- Merupakan Badan Perundangan utama sehingga 218M.

Kesimpulan ( 2 markah )

- Pemerintahan Republik merupakan warisan kerajaan Rom kepada tamadun dunia.

- Pemerintahan ini dapat memperlihatkan keseimbangan kuasa antara 3 badan

pemerintah iaitu Badan Perundangan, Badan Eksekutif dan Badan Kehakiman.

- Pemerintahan Republik merintis ke arah pemerintahan diktator pada Zaman Julius

Caesar apabila berjaya mengalahkan Jeneral Pompei lalu mengisytiharkan dirinya

sebagai diktator.

940/1

15

Soalan 5

Dengan memberikan contoh-contoh yang sesuai, huraikan sebab-sebab yang membawa

kepada berlakunya peperangan dalam tamadun awal manusia.

Pendahuluan (3M)

1. Peperangan merupakan konflik yang berlaku antara kumpulan-kumpulan tertentu

yang biasanya menggunakan taktik kekerasan seperti pemberontakan bersenjata

dan perang saudara.

2. Kesan daripada peperangan ialah manusia mencapai kemajuan dalam bidang

teknologi dan industri.

3. Peperangan juga boleh membawa kepada kemerosotan sesebuah tamadun.

Isi-isi (7isi x 3M = 21M)

1. Peperangan selalunya berlaku kerana keinginan menguasai sumber-sumber ekonomi

seperti tanah-tanah yang subur, logam dan untuk mendapatkan tenaga buruh.

negara kota di Mesopotamia sering berperang kerana merebut sumber air.

2. Peperangan juga meletus kerana sebuah rejim ingin membendung pemberontakan

yang ditimbulkan oleh penduduk tempatan. Negara kota Sparta misalnya

melakukan paksaan ke atas penduduk Messinia bagi mengerjakan tanah pertanian

yang bertujuan menghapuskan penentangan terhadap negara kota tersebut.

3. Peperangan turut meletus kerana sesebuah kerajaan atau empayar cuba melindungi

perdagangan antarabangsa dan jalan perdagangan. Rom dan Carthage misalnya

berperang disebabkan kedua-dua kuasa tersebut ingin mengekalkan monopoli

perdagangan di Lautan Mediteranean.

4. Ada juga peperangan yang meletus kerana merebut kawasan sempadan. Fenomena

ini berpunca daripada ketiadaan sempadan yang tetap akibat pengembangan atau

pengecutan kuasa sesuatu kerajaan. Negara kota di Mesopotamia berperang

disebabkan ketiadaan sempadan yang jelas.

5. Peperangan juga meletus kerana sesebuah kerajaan cuba mempertahankan

kedaulatan negara daripada serangan luar. Dinasti Chin juga cuba membina tembok

untuk melindungi serangan daripada orang-orang gasar.

6. Faktor agama juga boleh membawa kepada peperangan seperti yang berlaku antara

Athens yang beragama Atheist dan Parsi yang beragama Theist.

7. Kebiasaan sesebuah kerajaan atau empayar berperang untuk mengukuhkan kuasa

politik sesuatu monarki pada peringkat awal tamadun manusia. Keluasan sesebuah

empayar menjadi ukuran kegemilangan dan kemegahan sesebuah kerajaan atau

dinasti.

940/1

16

Kesimpulan (1M)

1. Peperangan adalah suatu fenomena sejagat.

2. Tujuan peperangan berbeza mengikut tamadun dan tempoh waktu.

3. Peperangan menjadi faktor utama yang menentukan corak perjalanan sejarah

dunia.

940/1

17

Soalan 6

Bandingkan matlamat sistem pendidikan antara tamadun China dengan tamadun Islam.

Pendahuluan (3M)

- Pendidikan mempunyai kaitan yang rapat dengan keperluan bidang keagamaan, politik,

dan sosial. Institusi-institusi pendidikan yang didirikan mempunyai objektif-objektif

tertentu. Setiap tamadun mempunyai matlamat tertentu selaras dengan kehendak

pemerintah.

Isi-isi

Matlamat Pendidikan China (5isi x2M=10M)

1. Memberi asas yang kukuh dalam sistem birokrasi kerajaan. Calon-calon yang

cemerlang dalam peperiksaan awam akam memegang jawatan dalam perkhidmatan

awam.

2. Pendidikan juga bertujuan mengekalkan kuasa politik dan kedaulatan maharaja.

3. Menyerap nilai-nilai moral dan etika Confusianisme.

4. Menjalinkan hubungan persaudaraan dan kepentingan nilai kekeluargaan seperti

hormat kepada orang tua dan taat kepada ibu bapa.

5. Juga bertujuan menyebarkan pemikiran dan falsafah pemikir China seperti

Confucius dan Lao Tze.

Matlamat Pendidikan Islam (5isi x 2M=10M)

1. Membentuk akhlak mulia dan terpuji.

2. Pendidikan sebagai bekalan untuk kehidupan di dunia dan akhirat.

3. Mengenal diri sebagai hamba dah Allah SWT sebagai pencipta.

4. Memperlengkapkan diri dengan pengetahuan pelbagai bidang supaya dapat

menguasai bidang kerjaya.

5. Mendapat keredhaan Allah SWT dan mengabdikan diri kepada Allah.

Kesimpulan (2M)

- Kedua-dua tamadun mempunyai matlamat yang berbeza. Pendidikan Islam

mementingkan agama sebagai penyatu umat manakala pendidikan China bersesuaian

sebuah kerajaan sekular.

940/1

18

Soalan 7

Jelaskan faktor-faktor yang mendorong orang Mesir terlibat dalam penjelajahan dan

penerokaan pada zaman tamadun awal.

A : PENGENALAN [3 M]

• Kegiatan penerokaan dan penjelajahan telah bermula sejak zaman prasejarah lagi.

• Istilah penerokaan membawa maksud mengelilingi atau berjalan ke merata-rata

tempat atau daerah.

• Penjelajahan pula bermaksud menyelidiki, menjelajah, menjalani, menempuh dan

mengharungi.

• Orang Mesir mempunyai tradisi penerokaan sejak zaman awal lagi.

• Terdapat faktor yang mendorong orang Mesir melakukan penerokaan dan

penjelajahan.

B : Isi – isi Penting [7 isi X 3 Markah=21 Markah]

1. Tujuan Perdagangan

• Pemerintah Mesir menghantar ekspedisi ke seberang laut untuk mendapatkan

barang-barang dagangan. Umpamanya, Ratu Hatshepsut telah menghantar ekspedisi

yang terdiri daripada lima buah kapal ke Punt yang terletak berhampiran Somalia

pada tahun 1453 S.M.

• Ekspedisi itu bertujuan untuk mendapatkan barang-barang dagangan seperti damar,

dupa, gading, minyak wangi, daging, kayu cedar, kapur barus, bijirin, kayu kayan dan

emas. Bahan wangian juga mendapat permintaan yang tinggi disebabkan ia

digunakan untuk keagamaan dan kecantikan diri.

• Selain itu, orang Mesir aktif melakukan penjelajahan dan penerokaan untuk

mengawal pengedaran dan penjualan komoditi berharga serta mencari jalan

perdagangan.

2. Tujuan penaklukan dan perluasan kuasa

• Catatan pada inskripsi menunjukkan ekspedisi tentera dihantar untuk menakluk dan

menguasai jalan perdagangan. Umpamanya, Pyophi Nakht dihantar ke Nubia untuk

menakluk kawasan tersebut yang merupakan pusat perdagangan yang penting.

• Kejayaan orang Mesir menakluk tanah-tanah jajahan disebabkan oleh pasukan

tentera laut yang kuat.

3. Untuk menimba ilmu pengetahuan

• Pelayar-pelayar Mesir berminat mendapatkan maklumat menerusi pemerhatian

terhadap alam sekitar.

• Di samping itu, mereka ingin mengetahui keadaan geografi dan sumber ekologi

sesuatu kawasan. Contohnya, firaun Necho melakukan ekspedisi penerokaan dan

penjejajahan untuk mencari jalan perdagangan yang menghubungkan Laut Merah

dengan Laut Mediterranean.

4. Untuk memenuhi tuntutan agama

940/1

19

• Orang Mesir melakukan penerokaan dan penjelajahan untuk mendapatkan bahan-

bahan untuk upacara keagamaan seperti dupa dan kemenyan.

• Selain itu, mereka juga melakukan penerokaan untuk mendapatkan bahan-bahan

seperti batu-bata yang diperlukan bagi pembinaan rumah-rumah berhala.

5. Untuk memenuhi semangat ingin tahu

• Pelayar-pelayar Mesir berminat mendapatkan maklumat menerusi kaedah

pemerhatian terhadap alam sekitar. Mereka ingin mengetahui tentang keadaan

geografi dan sumber ekologi sesuatu kawasan.

• Contohnya, firaun Necho mengupah pelayar-pelayar Phonecia untuk mengelilingi

benua Afrika. Tindakan firaun Necho melakukan usaha ini didorong oleh keinginan

untuk mengetahui keluasan kerajaan Mesir.

6. Peranan pemerintah

• Pemerintah Mesir sendiri memainkan peranan utama dalam penjelajahan dan

penerokaan dengan mengambil inisiatif melaksanakannya sendiri.

• Contoh, firaun Snefru pernah membawa sekitar 40 buah kapal penuh dengan

muatan perdagangan seperti kayu cedar bermula dari pelabuhan Byblos sekitar

tahun 3200 S.M.

• Bahkan perdagangan antara Mesir dengan Crete juga telah wujud semenjak abad ke-

4 S.M melalui penjelajahan dan penerokaan ini.

7. Galakan pemerintah

• Permaisuri Hatshepsut yang memerintah Mesir sekitar tahun 1503-1480 S.M telah

menggalakkan urusan perdagangan, penjelajahan dan penerokaan.

• Pada tahun 1493 S.M beliau telah menghantar sekitar 30 orang dalam setiap kapal

yang berjumlah 5 buah ke Punt yang berhampiran Somalia.

• Ini dapat dikesan di relief yang terdapat Deir el-Bahri di Valley of Kings yang

menggambarkan pedagang dari Punt yang membawa barang perdagangan berharga

seperti damar, gading, dan kayu kayan.

8. Memiliki kemahiran kelautan dan pembinaan kapal

• Orang Mesir telah mengetahui tentang ilmu pengetahuan termasuklah kelautan

• Mereka juga mahir dalam geografi, hidrologi, dan ilmu bintang.

• Hal ini dapat membantu mereka dalam pelayaran pada waktu malam.

• Hannu, seorang ahli pelayaran dikatakan mempunyai kemahiran membuat kapal jika

didasarkan kepada inskripsi yang mengisahkan beliau membina kapal sebelum

belayar ke Punt.

• Dan, setelah tiba di Seba, beliau turut membina kapal-kapal yang lebih besar dan

meneruskan pelayaran ekspedisi perdagangan ke Punt.

9. Penghantaran ekspedisi

• Pada zaman pemerintahan firaun Necho pada tahun 600 S.M beliau telah mengupah

pelaut Phonecia untuk menetapkan keluasan pemerintahan Mesir dan mengarahkan

belayar ke bahagian selatan yang dianggap sebagai wilayah mereka. Ekspedisi ini

telah berjaya mengelilingi ke seluruh benua Afrika.

• Bahkan Harkhruf pernah mengetuai ekspedisi untuk mencari jalan perdagangan laut

ke Yam yang terletak di selatan Nubia.

940/1

20

• Pyoko Nakht pula pernah mengetuai ekspedisi ke Nubia untuk meletakkan Negara

tersebut di bawah kekuasaan Mesir.

• Bahkan Hannu sendiri dalam ekspedisi penjelajahannya ke Punt diiringi oleh 3000

tentera yang berperanan untuk melindungi daripada ancaman musuh.

10. Mendapatkan bahan mentah

• Pada zaman pemerintahan Permaisuri Hatshepsut, ekspedisi turut dihantar keluar

untuk mendapatkan bahan mentah seperti batu granit yang digunakan sebagai

bahan untuk pembinaan monument, rumah berhala serta tugu-tugu. Contohnya,

ekspedisi dihantar hingga ke Katarak dan pernah membawa pulang sekitar 350 tan

batu untuk tujuan pembinaan.

C : KESIMPULAN [1 M]

Tamadun Mesir memberikan sumbangan besar dalam bidang penerokaan dan penjelajahan.

Aktiviti ini meninggalkan kesan yang mendalam dalam bidang politik, ekonomi, sosial dan

agama.

940/1

21

Soalan 8

Sejauhmanakah seni bina dalam tamadun Rom menekankan sifat utilitarian (kegunaan).

Pendahuluan (3M)

1. Tamadun Rom terkenal kerana keagungannnya dalam bidang

seni bina.

2. Falsafah seni bina Rom yang mementingkan sifat utilitarian (kegunaan)

mempengaruhi seni bina pada zaman ini.

3. Pembinaan bangunan awam seperti forum, aquadect, dan jalan raya didirikan

untuk kegunaan orang awam.

4. Keagungan seni bina Rom dapat diperhatikan pada bangunan agung seperti

teater, sarkas, forum, colloseum serta deretan tiang di sepanjang jalan raya.

Isi-isi (7 isi x 3M = 21M)

Forum

1. Setiap bandar mempunyai kawasan awam yang di kenali sebagai forum.

2. Forum didirikan di sebelah persimpangan jalan-jalan utama.

3. Forum didirikan untuk kegiatan agama, sivik, dan perdagangan.

4. Forum baru yang pertama didirikan oleh Maharaja Julius Caeser.

5. Pelan forum ini dijadikan contoh dalam pembinaan forum oleh maharaja-

maharaja Rom seterusya.

Sarkas

1. Semua bandar utama di Rom mempunyai sarkas.

2. Sarkas yang didirikan oleh Maharaja Maximus digunakan untuk perlumbaan kuda

dan kereta kuda.

Colloseum

1. Colloseum merupakan binaan bulat tanpa atap yang digunakan untuk

pertandingan pahlawan Rom (gladiator).

2. Pembinaan colloseum dimulakan pada tahun 80 M dan selesai dibina oleh

Maharaja Flavian.

3. Bangunan collososeum boleh memuatkan 50 000 hingga 80 000 orang penonton.

4. Perlawanan antara banduan dengan hamba serta pertandingan kereta kuda

dijalankan di bangunan ini.

Teater

1. Pada pertengahan abad pertama S.M, orang Rom membina teater yang

diperbuat daripada batu.

2. Pentas dan tempat duduk penonton disatukan untuk membentuk linkungan

berbentuk “D”.

3. Teater baru yang pertama didirikan oleh Marcellus pada abad pertama Masihi.

940/1

22

Pantheon

1. Sebuah lagi bangunan yang melambangkan keunikan seni bina Rom ialah

Pantheon.

2. Bangunan Pantheon dibina oleh Maharaja Hadrian pada tahun 125M.

3. Pantheon merupakan struktur berkubah yang berdiri bebas.

4. Bahagian dalam bangunan ini diperkayakan dengan mozek dan lapis lindung.

Bangunan mandian awam

1. Bangunan mandian awam mula didirikan oleh Maharaja Hadrian.

2. Bangunan mandian awam yang terkenal ialah Madian Caracalla yang didirikan

oleh Maharaja Caracalla pada abad ke-3 M.

3. Mandian Caracalla meliputi kawasan yang luas dan dikelilingi dinding dan

dibekalkan oleh akuadek.

4. Di dalam kawasan mandian terdapat beberapa taman dan dua buah

perpustakaan.

5. Di bahagian tengah kompleks mandian awam, terdapat ruang berasingan bagi

mandi air panas, sejuk, suam, dan mandi wap.

6. Kawasan ini juga dilengkapi dengan bilik mesyuarat, bilik persalinan pakaian,

berehat, dan tempat untuk bersenam.

7. Kemudahan-kemudahan yang disediakan dikawasan mandian ini adalah untuk

kegunaan awam.

Jalan raya

1. Jalan-jalan didirikan secara lurus, lebar, bersih, dan berturap.

2. Terdapat lebih kurang 20 batang jalan besar yang menghubungkan bandar Rom

dengan bahagian-bahagian lain dalam empayar.

3. Jalan-jalan ini dibina oleh arkitek-arkitek yang dilatih oleh askar dan

diselenggarakan oleh kerajaan.

4. Deretan tiang didirikan di sepanjang jalan untuk mengasingkan laluan tepi jalan

dengan jalan berturap serta memberikan perlindungan daripada panas matahari

dan hujan.

Bekalan air

1. Rom juga dilengkapi dengan sistem bekalan air yang terbaik di dunia.

2. Bandar-bandar juga memperoleh bekalan air daripada sistem saliran bawah

tanah.

3. Air dialirkan ke rumah-rumah kediaman melalui paip daripada tangki pembekal.

4. Di Rom, terdapat dua aquadect yang membekalkan air bagi seluruh penduduk

bandar Rom.

5. Aquadect Marcia membekalkan satu juta liter air sejam bagi penduduk bandar

Rom.

6. Air diperoleh daripada empat belas saliran dan disalurkan melalui paip air

sepanjang 165 km untuk memenuhi keperluan penduduk Rom.

7. Dengan adanya saluran air penduduk dapat memperoleh bekalan air pada zaman

aman dan peperangan.

8. Selain itu, terdapat juga pancutan air di tengah-tengah bandar untuk

memudahkan orang ramai menyejukkan pada hari yang panas.

940/1

23

Kemudahan awam

1. Bandar-bandar di Rom dibina secara terancang dan dijaga dengan rapi.

2. Bandar-bandar di Rom juga mempunyai kemudahan-kemudahan awam.

3. Antara kemudahan awam yang terdapat ialah pejabat, dewan orang ramai,

kedai, rumah ibadat, dan perpustakaan.

4. Bandar dilengkapi dengan pelbagai kemudahan untuk memenuhi sifat praktikal

masyarakat Rom.

Kesimpulan (1M)

1. Berdasarkan huraian di atas, ternyata bandar-bandar di Rom dilengkapi dengan

segala kemudahan selaras dengan sifat praktikal masyarakat Rom.

2. Kemudahan-kemudahan seperti alat pemanas pusat, bekalan air, pancuntan air,

mandian awam, forum, dan sarkas menunjukkan bahawa masyarakat Rom hidup

dengan kesenangan dan keselesaan.

3. Bangunan-bangunan yang didirikan mempunyai fungsi tersendiri dan diuruskan

majlis perbandaran.

4. Banyak ciri seni bina Rom masih mempengaruhi seni bina Eropah Barat dan

tamadun-tamadun lain.

940/1

24

Bahagian B ( Tamadun Islam )

Soalan 9

Tamadun Islam telah merubah cara hidup masyarakat jahiliah dalam pelbagai aspek.

Huraikan perubahan yang berlaku dalam masyarakat jahiliah selepas kelahiran Islam

Pengenalan (3 markah)

1. Latar belakang masyarakat Arab sebelum kedatangan Islam

• Masyarakat Arab terdiri daripada dua kelompok masyarakat iaitu masyarakat Hadari

dan masyarakat Badwi.

• Terdiri daripada pelbagai suku seperti Bani Hasyim, Bani ‘Adi, Bani Ta’im, Bani

Umayyah.

2. Masyarakat Arab selepas Islam

• Terdiri daripada golongan Muhajirin iaitu masyarakat Islam yang berhijrah dari

Makkah ke Madinah dan golongan Ansar iaitu penduduk asal Madinah yang terdiri

daripada suku Aus dan Khazraj yang telah dipersaudara.

3. Latar belakang kemunculan Islam

• Islam muncul setelah turunnya wahyu pertama pada tahun 610 Masihi. Asas

kehidupan masyarakat Arab Jahiliah bersandarkan kepada semangat assabiyah yang

melampau, manakala kehidupan masyarakat Islam bersandarkan kepada aqidah,

syariat dan akhlak.

Isi –isi penting (7 isi x 3M=21 markah )

Perubahan – perubahan dalam masyarakat Arab selepas Islam

1. Agama &Kepercayaan

Zaman jahiliah

• Agama dan kepercayaan mereka dipenuhi dengan tahyul.

• Agama penyembahan berhala paling dominan kerana sebahagian besar masyarakat

jahiliyah menganut agama ini.

• Terdapat agama langit iaitu Nasrani dan Yahudi tetapi telah diselewengkan oleh

paderi mereka untuk kepentingan diri sendiri.

• Selain itu, terdapat agama Majusi iaitu pengaruh daripada Parsi.

• Antara kepercayaan yang diamalkan adalah tilik nasib, sangka baik dan sangka buruk,

animisme dan sihir.

Zaman Islam

• Kepercayaan kepada Allah Yang Maha Esa

• Rukun Islam : 5 perkara

• Rukun Iman : 6 perkara

2. Akhlak

Zaman jahiliah

940/1

25

• Moral dan akhlak orang Arab sangat buruk.

• Tiada batas kesopanan dan kemanusiaan.

• Berzina, minum arak, bunuh anak perempuan merupakan perkara biasa kepada

masyarakat Jahiliah.

Zaman Islam

• Islam melarang umatnya melakukan perkara-perkara terkutuk itu.

• Islam menganjurkan nilai-nilai yang baik seperti hormat menghormati, bekerjasama,

bertolak ansur dan lain-lain.

3. Politik

Zaman jahiliah

• Tidak terdapat sebuah kerajaan yang bersatu, teratur dan bersistematik. Hal ini

berpunca daripada faktor wilayah-wilayah Arab sering dijajah dan diganggu gugat

oleh kuasa asing seperti Rom dan Parsi di wilayah di sebelah utara.

• Wilayah di sebelah selatan dijajah oleh kerajaan Habsyah, Rom dan Parsi.

• Mengamalkan sistem berkabilah dan setiap kabilah diketuai oleh syeikh kabilah.

Setiap suku kaum taksub kepada suku masing-masing yang dipanggil assabiyah.

Keadaan ini mencetuskan peperangan antara suku walaupun berpunca daripada

masalah kecil.

• Keadaan inilah yang menyebabkan suasana politik yang tidak stabil.

Zaman Islam

• Islam menekankan konsep ummah, masyarakat tanpa kelas.

• Ada sistem pemerintahan yang teratur.

• Pemerintahan berlandaskan Al- Quran dan Hadith.

• Kerajaan Islam Madinah wujud berasaskan Piagam Madinah.

4. Ekonomi

Zaman jahiliah

• Selepas keruntuhan empangan Maarib ekonomi masyarakt jahiliyah sangat

meruncing. Kegiatan pertanian merosot kerana mereka tiada pengetahuan untuk

membangunkan semula empangan tersebut.

• Hal ini menyebabkan ada kabilah yang menjadikan aktiviti merompak sebagai

sumber ekonomi mereka.

• Puak Quraisy Makkah cuba mengeksploitasi perdagangan satu hala dengan

mengenakan tekanan terhadap kaum Badwi.

• Menjalankan aktiviti perdagangan dengan menjual berhala, amalan riba, menipu dan

sebagainya.

Zaman Islam

• Menghapuskan riba, menggalakkan perdagangan tanpa penipuan dan penindasan.

• Memperkenal dasar ekonomi Islam.

• Nabi Muhammad s.a.w menggalakkan umat Islam menceburi bidang pertanian dan

perniagaan.

• Hal ini menyebabkan ekonomi umat Islam meningkat maju sehingga dapat

mengatasi kegiatan monopoli orang Yahudi dalam ekonomi.

5. Ilmu Pengetahuan

940/1

26

Zaman jahiliah

• Mewarisi pengetahuan tentang ilmu bintang, ilmu tilik dan ilmu keturunan.

• Walaupun begitu majoriti mereka buta huruf.

• Hanya 17 orang sahaja yang celik huruf. Jadi perkembangan ilmu pengetahuan hanya

bersifat hafalan dari satu generasi ke satu generasi. Jika sesuatu ilmu itu tidak

diminati maka ilmu tersebut akan pupus begitu sahaja.

Zaman Islam

• Terdapat ilmu pengetahuan berkaitan dengan Islam.

• Terdapat pembahagian ilmu seperti Al-Quran dan ilmu tafsir.

• Di Madinah, masjid dijadikan sebagai tempat mengembangkan ilmu pengetahuan.

6. Kesusasteraan

Zaman jahiliah

• Arab Jahiliyah pandai bersyair dan berkhutbah.

• Tetapi hasil-hasil karya mereka berbentuk sastera kreatif yang berbeza dengan

zaman Islam.

Zaman Islam

• Oleh itu, Allah utuskan Nabi Muhammad s.a.w dan kitab al-Quran untuk dijadikan

pedoman kepada manusia supaya dapat menandingi sastera Arab Jahiliah.

Kesusasteraan Jahiliah membawa kepada pemujaan berlebihan dan membawa

kepada pergaduhan.

• Al-Quran sebagai pedoman kepada kesusasteraan Islam.

7. Kelas masyarakat

Zaman jahiliah

• Mengamalkan sistem perhambaan, semangat assabiyah.

• Mementingkan kedudukan dalam masyarakat.

• Wanita dan hamba dianggap paling hina.

Zaman Islam

• Mengamalkan perpaduan ummah.

• Menganjurkan persamaan taraf

• Semua manusia dianggap sama taraf di sisi Allah kecuali ketakwaan mereka.

8. Maruah wanita

Zaman jahiliah

• Kedudukan wanita sangat rendah dalam masyarakat.

• Fungsi wanita hanyalah sebagai pemuas hawa nafsu lelaki dan kegemaran mereka

hanyalah menghiasi diri agar dikehendaki oleh lelaki.

• Dianggap sebagai barang dagangan.

• Wanita yang kematian suami menjadi rebutan anak-anak lelakinya sendiri.

• Oleh itu, Bani Tamim menganggap amalan membunuh bayi perempuan sebagai

amalan yang mulia supaya bayi tersebut tidak menjadi sampah masyarakat dan

memalukan nama baik keluarga apabila mereka dewasa.

940/1

27

• Kaum wanita sering dibawa bersama-sama untuk berperang dan memberi

perangsang kepada tentera lelaki.

Zaman Islam

• Memuliakan kedudukan wanita.

• Maruah dan kebajikan wanita perlu dipelihara.

9. Peperangan

Zaman jahiliah

• Bersifat balas dendam

• Berperang kerana perkaraperkara yang kecil

Zaman Islam

• Berbentuk jihad.

• Berperang kerana mempertahankan agama, maruah diri, bangsa dan Negara

• Persaudaraan Islam telah berjaya menamatkan permusuhan dalam kalangan

golongan Ansar iaitu suku Aus dan Khazraj.

10. Hubungan Masyarakat

Zaman jahiliah

• Masyarakat Jahiliah hidup terpisah dalam kabilah dan bani masing-masing.

• Mengamalkan semangat assabiyah.

Zaman Islam

• Masyarakat Islam Madinah berjaya membentuk sebuah masyarakat ummah

Islamiyah tanpa mengira kaum dan suku berdasarkan ikatan persaudaraan Islam.

KESIMPULAN (1 markah)

- Islam telah menukar cara hidup masyarkat Jahiliah daripada menyembah berhala

kepada menyembah Allah, daripada berakhlak buruk kepada akhlak yang mulia dan

berperikemanusiaan.

- Islam telah membawa masyarakat Jahiliah kepada sebuah masyarakat yang

bertamadun.

Nota:

1. Jika calon tidak membincangkan zaman sebelum Islam (Jahiliah), markah

maksimum bagi isi – 2 markah.

2. Jika jawapan calon tidak menunjukkan perubahan, tiada sebarang markah

diberi.

3. Jika jawapan calon dalam bentuk perbandingan, markah penuh boleh diberi.

940/1

28

Soalan 10

Bincangkan struktur masyarakat Sepanyol pada zaman pemerintahan Islam.

Pengenalan (3 markah )

• Bandar-bandar di Sepanyol menjadi pusat pentadbiran kerajaan Islam selama 8 abad

dan juga menjadi pusat perkembangan Tamadun Islam.

• Masyarakat Islam di Sepanyol merupakan masyarakat Islam di Eropah kerana

bilangan majoritinya merupakan penganut agama Islam di Eropah.

• Pada zaman pemerintahan kerajaan Bani Umayyah, terdapat pelbagai kaum di

Sepanyol, kaum yang terbesar ialah kaum Barbar dan diikuti dengan bangsa Arab,

Muwalladun, kaum Mozarab, masyarakat Yahudi dan golongan hamba.

Isi –isi penting ( 5 isi x 4M =20 markah )

Kaum Barbar

1. Masyarakat yang hidup menetap.

2. Kebanyakan tinggal di desa.

3. Melibatkan diri dalam bidang pertukangan, pertanian dan sebilangannya bertugas

sebagai buruh,

4. Berasal daripada keturunan pejuang-pejuang Islam yang membuka negeri Sepanyol.

5. Setelah bergabung dengan kaum muslimin yang lain, mereka mula menghadapi

penentangan daripada puak Kristian.

Kaum Arab

1. Merupakan golongan pemerintah Andalusia yang berketurunan Bani Umaiyyah.

2. Terdiri daripada golongan yang kecil,

3. Mempunyai pengaruh dalam bidang politik, kebudayaan dan peradaban. Pengaruh

mereka kuat kerana mempunyai hubungan dengan pemerintah Bani Umayyah di

Damsyik.

4. Mereka juga berpengaruh dalam bidang ekonomi di Sepanyol, dan memiliki ladang-

ladang yang besar serta hasil yang lumayan.

Golongan Muwalladun

1. Merupakan penduduk tempatan bangsa Sepanyol yang memeluk agama Islam.

2. Bilangan mereka adalah melebihi orang Arab.

3. Amat berbangga dengan agama yang mereka anuti.

4. Berlaku perkahwinan campur antara orang Arab dengan golongan Muwalladun yang

secara langsung merapatkan jurang antara mereka sehingga perbezaan antara

bangsa Arab dan Muwalladun tidak dapat dikenali lagi.

940/1

29

Golongan Mozarab :

1. Merupakan orang kristian yang tinggal di Sepanyol dan bernaung di bawah

pemerintahan Islam.

2. Boleh disamakan dengan golongan Zimmi, di bawah pemerintahan kerajaan

Umayyah di Damsyik.

3. Menetap di bandar dan di luar Bandar serta bertutur dalam loghat Rom.

4. Bagi golongan terpelajar, mereka boleh bertutur dan menulis bahasa Arab dengan

baik.

5. Membayar jizyah kepada kerajaan Islam, menikmati kebebasan beragama dan tidak

dipaksa menganut agama Islam.

Golongan Yahudi dan Hamba :

1. Golongan Yahudi tidak ramai tetapi mereka banyak menyumbang dalam bidang

intelektual.

2. Hidup dengan aman di bawah naungan kerajaan Islam dan membayar jizyah.

3. Golongan hamba terbahagi kepada 2 puak, iaitu: Puak Negro dan puak Saqalibah.

4. Golongan Saqalibah amat berpengaruh dan mempunyai bilangan yang ramai pada

zaman pemerintahan Abdul Rahman III.

5. Mereka akhirnya diberi kebebasan dan memeluk Islam serta berpengaruh dalam

bidang politik.

6. Pada abad ke-11, golongan ini merupakan salah satu daripada golongan yang penting

di Sepanyol.

Kesimpulan ( 2 markah )

1. Kewujudan pelbagai puak di Sepanyol telah menjadi masalah yang besar kepada

pemerintahan Islam di sana.

940/1

30

Soalan 11

Jelaskan peranan keluarga Barmaki dalam pemerintahan kerajaan Bani Abbasiyah.

A : PENGENALAN [3 M]

• Keluarga Barmaki berbangsa Parsi yang berasal dari Khurasan. Perkataan ‘Bakmak’

berasal daripada nama datuk mereka, iaitu penjaga rumah berhala Majusi di Balk.

• Khalid bin Barmak memeluk Islam selepas Qutaibah bin Muslim menakluki Khurasan

pada tahun 85 Hijrah.

• Keluarga Barmaki mengekalkan pengaruh dan kuasa mereka di Khurasan semenjak

Qutaibah memimpin pasukan tentera di Khurasan.

B : Isi – isi Penting [7 isi X 3 Markah= 21 Markah]

1. Menghapuskan pengaruh puak Syiah

• Antara peranan yang dimainkan oleh keluarga Barmaki dalam pemerintahan

kerajaan Bani Abbasiyah ialah menghapuskan pengaruh puak Syiah.

• Khalid bin Barmak telah dilantik sebagai Ketua Jabatan al-Kharaj dan Jabatan Hal

Ehwal Ketenteraan oleh Khalifah al-Saffah (132-136H).

• Beliau merupakan keturunan Barmak yang pertama berhubung dngan kerajaan

Abbasiyah dan berkhidmat sehingga al-Saffah meninggal dunia.

• Khalid telah dilantik sebagai menteri (wazir) apabila Abu Salamah al-Khalali terbunuh

kerana kecemerlangan dan kelebihannya dalam menjalankan tugas.

2. Menjawat jawatan penting dalam kerajaan Abbasiyah

• Khalid bin Barmak telah dilantik sebagai menteri ketika pemerintahan Abu Jaafar al-

Mansur (136-158H).

• Beliau kemudiannya telah dilantik sebagai Gabenor di al-Ray (Tehran dan kawasan

sekitarnya) kerana menteri-menteri lain berasa cemburu dan hasad dengan beliau.

• Di samping itu, Khalid dan anaknya Yahya juga telah berjaya mematahkan

pemberontakan di Mausil dan al-Jazirah pada tahun 158H.

• Khalid kemudiannya telah dilantik sebagai gabenor di Mausil, manakala anaknya

Yahya dilantik sebagai gabenor di Azerbaijan.

3. Mempunyai pengaruh yang besar dalam keluarga khalifah kerajaan Abbasiyah

• Yahya bin Khalid bin Barmak telah dilantik sebagai wazir oleh khalifah al-Mahdi (158-

169H).

• Khalifah al-Mahdi telah menyerahkan anaknya Harun al-Rasyid untuk dipelihara.

Yahya telah membesarkan Harun bersama anak-anaknya, malah ada riwayat

mengatakan isteri Yahya telah menjadi ibu susuan Harun.

• Ketika al-Hadi (saudara Harun) ingin menyingkirkan Harun daripada jawatan Putera

Mahkota, Yahya telah memberikan hak kepada Harun al-Rasyid sebagai khalifah.

4. Melibatkan diri dalam pentadbiran negara kerajaan Bani Abbasiyah

• Hal ini jelas semasa Harun al-Rasyid menjadi khalifah. Yahya bin Khalid telah dilantik

sebagai sebagai Perdana Menteri dan pengurus Baitulmal

940/1

31

• Bukan beliau sahaja, malah anak-anak beliau juga telah dilantik sebagai pegawai

tinggi kerajaan kerana sifat Yahya yang bijak dan pintar.

• Al-Fadl dan Jaafar (anak-anak Yahya) telah dilantik sebagai wazir selepas Yahya

bersara.

5. Memainkan peranan penting dalam pendidikan

• Keluarga Barmaki juga memainkan peranan yang penting dalam bidang pendidikan.

• Contohnya, Harun al-Rasyid telah dididik oleh Yahya bin Khalid sejak kecil sehingga

menjadi khalifah.

• Yahya juga telah membangunkan Darul Hikmah.

6. Mengukuhkan kewangan Baitulmal

• Keluarga Barmaki juga telah mengukuhkan kewangan Baitulmal.

• Khalid bin Barmak telah dilantik sebagai Ketua Jabatan al-Kharaj. Beliau telah

mengukuhkan kedudukan ekonomi dan pendapatan Negara melalui pungutan cukai

di daerah-daerah dan hasil kerajaan yang lain.

7. Memajukan infrastruktur negara

• Semasa al-Fadl menjadi gabenor di Khurasan, beliau telah memajukan infrastruktur

Negara dengan membina masjid, rumah-rumah kebajikan dan jalan raya.

C : KESIMPULAN [1 M]

• Kesimpulannya, jelaslah keluarga Barmaki telah memainkan peranan yang penting

dalam pemerintahan keluarga Abbasiyah, terutamanya dalam bidang ketenteraan

dan kewangan.

940/1

32

Soalan 12

Huraikan aspek kepimpinan Nabi Muhammad S.A.W dalam bidang ketenteraan dengan

memberikan contoh-contoh yang sesuai.

A : PENGENALAN [3 M]

1. Kepimpinan Nabi Muhammad s.a.w. merupakan contoh utama (usnah hasanah) kepada

kepimpinan tentera Islam.

2. Ahli-ahli sejarah membahagikan peperangan yang berlaku pada zaman Baginda kepada

dua iaitu ghazwah dan sariyyah. Ghazwah merujuk kepada peperangan yang disertai

oleh Nabi Muhammad s.a.w, manakala sariyyah adalah peperangan yang tidak disertai

oleh Baginda pada zaman tersebut.

3. Terdapat 28 ghazwah dan 47 sariyyah sepanjang Nabi Muhammad s.a.w mengetuai

Negara Islam Madinah.

B : Isi – isi Penting [7 isi X 3 Markah= 21 Markah]

1. Menunjukkan contoh kepemimpinan yang terpuji

• Baginda berjuang kerana Allah SWT dan tidak takut berhadapan dengan tentera

musuh yang lebih ramai. Contohnya dalam perang Badar tentera Islam berjumlah

310 orang berjaya mengalahkan tentera musuh yang berjumlah 1000 orang.

• Kepemimpinan baginda juga menarik hati musuh untuk memeluk Islam. Walaupun

berusia 50-an, baginda memimpin sendiri peperangan yang penting seperti perang

Badar, perang Uhud dan perang Khandak.

2. Memiliki akhlak yang mulia dan terpuji

• Baginda tidak bersikap zalim terhadap musuh. Tawanan perang Badar diberi peluang

untuk menebus diri mereka dengan membayar antara 1000 hingga 4000 dirham

seorang, manakala tawanan perang yang miskin dikehendaki mengajar 10 kanak-

kanak muslim sehingga pandai. Langkah ini telah menarik hati musuh untuk

memeluk Islam.

• Dalam perang Hunayn dan Taif, baginda menunjukkan sifat perikemanusiaan dengan

memulangkan semula harta rampasan perang kepunyaan musuh. Langkah ini telah

menyebabkan musuh terbuka hati memeluk Islam seperti Malik bin Auf.

3. Mengamalkan etika perang yang berperikemanusiaan

• Tentera Islam berperang berpandukan syariat yang ditetapkan. Antaranya tidak

memerangi golongan yang lemah, orang tua, wanita dan kanak-kanak, orang yang

tidak bersenjata, tidak memusnahkan harta benda seperti bangunan dan tanaman.

Dalam perang Taif tentera Islam membiarkan musuh lari meninggalkan medan

perang .

• Selain itu, rasullullah meneruskan tradisi tidak berperang pada musim haji.

4. Mengamalkan prinsip musyawarah

• Nabi Muhammad s.a.w. akan berbincang dengan para sahabat dalam memutuskan

strategi terbaik menghadapi tentera musuh. Dalam perang Khandak, baginda

940/1

33

menerima cadangan Salman al-Farisi untuk menggali parit di sekeliling Kota

Madinah.

5. Bijak merancang taktik dan strategi

• Kebijaksanaan Nabi Muhammad s.a.w. merancang taktik dan strategi dalam

menghadapi tentera musuh menyebabkan kebanyakan peperangan dimenangi oleh

tentera Islam. Dalam perang Badar, tentera Islam menggunakan taktik menunggu

musuh menyerang terlebih dahulu dan menguasai sumber air sehingga tentera

musyrikin tidak mempunyai kekuatan kerana terlalu dahaga.

• Dalam perang Khandak pula, tentera Islam mempertahankan Kota Madinah dengan

menggunakan taktik menggali parit mengelilingi kota itu sehingga menyukarkan

musuh menyerang kota tersebut.

6. Menanam konsep jihad dalam kalangan tentera Islam

• Konsep jihad digunakan untuk mempertahankan agama Islam, maruah diri dan

Negara sekaligus membawa kepada perkembangan pesat agama Islam.

• Semangat ini menjadi daya pendorong dan iltizam kepada tentera Islam dalam

menghadapi musuh. Semangat ini menuntut supaya tentera Islam melawan musuh

yang bilangannya lebih besar tanpa rasa takut dan gentar.

• Melalui konsep jihad juga, anasir yang mengancam keselamatan Negara dapat

dihindarkan. Misalnya pada zaman Nabi Muhammad s.a.w. golongan Yahudi yang

mencabuli Perlembangaan Madinah telah diusir keluar dari Madinah.

7. Memiliki sifat kepahlawanan

• Sifat inilah yang menjadi contoh kepada para sahabat seperti Abu Bakar al-Siddiq,

Umar al-Khattab dan Ali bin Abi Talib. Dalam perang Uhud, Nabi Muhammad s.a.w.

sendiri mengetuai peperangan sehingga baginda tercedera dan nyaris-nyaris

terbunuh.

8. Berpegang kepada nilai amanah

• Baginda turut mengamalkan sifat amanah. Sifat ini memang sudah sebati dalam diri

baginda sehingga digelar al-Amin (beramanah). Sifat amanah ditunjukkan oleh

baginda ketika memimpin ekspedisi ketenteraan.

• Dalam semua ekspedisi yang dipimpin, baginda telah melaksanakan amanah Allah

s.w.t dan juga amanah umat Islam seluruhnya dengan memimpin angkatan tentera

untuk mencapai kejayaan di medan peperangan.

• Andainya tentera Islam tewas seperti yang berlaku dalam perang Uhud pada tahun

ke-3H, baginda tetap tidak berganjak. Kekalahan ini juga tidak melemahkan

semangat baginda untuk meneruskan perjuangan menghadapi musuh.

9. Perjuangan berlandaskan akidah dan berakhlak mulia

• Akidah merujuk kepada perjuangan hanya kerana Allah serta tidak takut walaupun

berhadapan dengan bilangan tentera yang besar jumlahnya, seperti dalam perang

Badar.

• Akhlak pula ialah keperibadian baginda yang bukan sahaja telah menarik hati tentera

Islam bahkan juga pihak musuh. Contohnya dalam perang Taif, baginda telah

memulangkan semula harta benda yang dipohon oleh pihak musuh sehingga mereka

terbuka hati menerima agama Islam.

940/1

34

10. Berfikiran kritis dan berpandangan jauh

• Pemikiran kritis Nabi Muhammad s.a.w. dapat dilihat dalam peristiwa Perjanjian

Hudaibiah. Walaupun pada peringkat awal sahabat nabi telah menentang perjanjian

ini, nabi telah menjangkakan kemenangan pada masa akan datang. Jadi baginda

telah merasionalkan para sahabat yang menentang perjanjian tersebut. Hal ini

terbukti apabila pihak Quraisy mencabul perjanjian menyebabkan Rasulullah s.a.w

bertindak membuka Kota Makkah.

C : KESIMPULAN (1 M)

• Kehebatan Nabi Muhammad s.a.w. yang ditonjolkan di medan perang berjaya

mengalahkan tentera musuh dan mencapai kemenangan yang besar.

• Kehebatan baginda juga menjadi asas kepada kejayaan tentera Islam mengalahkan

Rom dan Parsi pada zaman berikutnya.

940/1

35

Soalan 13

Jelaskan peranan zakat dalam Islam serta pelaksanaannya pada zaman Nabi Muhammad

SAW sehingga zaman Bani Umaiyah.

A : PENGENALAN [3 M]

• Zakat dari segi bahasa membawa maksud kesucian, kebersihan, keberkatan dan

kepujian daripada perasaan tamak, bakhil dan sifat-sifat keji.

• Zakat dari segi syarak pula bermaksud sebahagian harta yang dikeluarkan untuk

diagihkan kepada mereka yang berhak menerimanya. Zakat juga disebut sebagai

sadaqah.

• Perkataan Zakat kerap kali disebut di dalam al-Quran. Dalam ayat 110 dari surah al-

Baqarah menyebutkan “Dirikanlah solat dan keluarkanlah zakat”. Memandangkan

zakat termasuk dalam Rukun Islam, maka zakat mempunyai banyak peranan dan

hikmah kepada pengeluar dan penerimanya.

B : ISI-ISI PENTING [21 M]

a) Peranan zakat [6 isi X 2 M = 12 M]

1. Mengeratkan tali persaudaraan dan hubungan umat Islam

- Fungsi zakat antaranya ialah mengeratkan tali persaudaraan dan hubungan

umat Islam khususnya antara golongan kaya dengan golongan miskin.

Pentingnya hubungan ini bukan sahaja membolehkan golongan tidak

bernasib baik menjalani kehidupan dengan lebih sempurna, bahkan ia dapat

menguatkan perpaduan umat Islam yang telah diasaskan oleh Rasulullah SAW

sejak awal perkembangan Islam.

2. Membersihkan jiwa dan rohani serta melahirkan masyarakat yang

berkerjasama.

- Sesuai dengan pengertian dari segi bahasa , peranan zakat seterusnya ialah ia

dapat membersihkan jiwa dan rohani manusia yang kotor seperti bakhil,

sombong mementingkan diri, sayangkan harta dan sebagainya. Hal ini

bertepatan dengan apa yang terkandung dalam al-Quran dalam surah al-

Mukminun, ayat yang keempat. Terhapusnya sifat-sifat ini akan melahirkan

masyarakat yang lebih aman dan bahagia serta saling berkerjasama.

3. Sebagai medan ujian untuk mengawal hawa nafsu dan meningkatkan

ketakwaan.

- Seterusnya peranan zakat ialah menjadi medan ujian bagi golongan kaya

mempertingkatkan rasa qana’ah yang dapat membendung mereka dikuasai

oleh hawa nafsu dan kemahuan yang tidak terbatas. Dengan terhapusnya

940/1

36

sifat-sifat negatif maka akan lahir sifat pemurah, tolong-menolong yang

merupakan simbol ketakwaan individu terhadap Allah.

4. Mendekatkan jurang sosial sesama manusia.

- Zakat dapat mewujudkan suasana yang harmoni antara golongan yang

berada dengan golongan miskin. Pemberian zakat oleh individu berada dapat

mendekatkan jurang sosial antara mereka. Orang miskin tidak akan berasa

cemburu di atas kelebihan harta benda yang dimiliki oleh orang kaya.

Manakala orang kaya pula dapat menunaikan tanggungjawab dan amanahnya

terhadap Allah s.w.t. serta menandakan kesyukuran terhadap harta yang

dimiliki.

5. Membersihkan harta seseorang daripada bercampur dengan harta lain.

- Pemberian zakat juga akan dapat membersihkan harta seseorang daripada

bercampur dengan harta yang lain. Mengikut penilaian Islam , harta yang

dimiliki oleh seseorang individu apabila setelah genap setahun dan cukup

nisabnya, harta itu wajib dikeluarkan sebahagian daripadanya sebagai zakat

dan diagihkan kepada mereka yang berhak. Seandainya harta itu tidak

dizakatkan, sedangkan telah wajib dan dibelanjakan juga bermakna ia

menggunakan hak orang lain.

6. Membantu golongan-golongan yang berhak menerima zakat (golongan Asnaf)

- Pemberian zakat oleh seseorang individu akan diagihkan kepada golongan

yang sepatut menerimanya iaitu golongan asnaf antaranya orang fakir,

miskin, amil, mualaf , orang yang berhutang, orang yang berjihad dan musafir

serta hamba yang ingin memerdekakan dirinya. Hikmah pemberian zakat

akan dapat meringankan beban kehidupan bagi orang fakir dan miskin.

Meringankan bebanan orang yang menanggung hutang, serta dapat

membebaskan diri bagi hamba untuk menjadi manusia yang merdeka. Bagi

orang mualaf akan dapat membuatkan hati mereka lebih terpikat kepada

Islam. Bagi orang yang berjihad pula dapat membantu orang-orang yang

berjuang untuk menegakkan kalimah Allah S.W.T. seperti berdakwah,

menuntut ilmu dan berjihad.

b : Perlaksanaan Zakat [3 isi X 3 M = 9 M]

i) Zaman Nabi Muhammad SAW

- Pada zaman Nabi Muhammad SAW masih menetap di kota Makkah, zakat

ketika itu berlandaskan konsep tolong-menolong dan membantu antara

golongan berada dengan golongan miskin. Kewajipan zakat pada zaman itu

berlandaskan kepada konsep pilihan (ikhtiar) tanpa dihadkan kepada kadar

nisabnya dan jenis harta yang dikeluarkan. Nisab atau kiraan zakat lahir

daripada kekuatan iman, keikhlasan dan kesedaran manusia itu sendiri.

Kabilah yang mula-mula membayar zakat ialah Bani ‘Adhrah dari Yaman

terkenal sifat pemurah dan baik hati.

940/1

37

- Setelah dua tahun Nabi Muhammad SAW menetap di Madinah pada tahun

623 M, zakat difardukan secara ijbari (kuat kuasa) iaitu wajib ke atas umat

Islam yang mampu antara bulan Syaaban hingga bulan Syawal. Bermula pada

tahun itu, umat Islam yang mampu dan enggan membayar zakat dikenakan

hukuman seperti hukuman bunuh atau dipaksa oleh pemerintah untuk

membayarnya.

ii) Zaman Khulafa al-Rasyidin.

1. Pada zaman Khalifah Abu Bakar al-Siddiq perintah zakat adalah tegas. Khalifah

Abu Bakar telah mengistiharkan perang ke atas umat Islam yang enggan

membayar zakat. Ternyata apabila nabi Muhammad SAW wafat, sebahagian

Umat Islam mula mendakwa bayaran zakat tidak perlu dibayar. Khalifah Abu

Bakar al-Siddiq telah bertindak tegas dengan memerangi golongan enggan

membayar zakat ini yang dilakukan oleh suku-suku Abs dan Zubyan di bawah

pimpinan Malik al-Nuwairah.

2. Pada zaman khalifah Umar al-Khattab, perluasan kuasa dan kawasan

pengaruh Islam telah bertambah. Dengan itu sumber ekonomi telah

bertambah dan perlaksanaan zakat telah semakin terserlah . Umar al-

Khattab telah melakukan pembaharuan dalam bidang ekonomi dengan

mendirikan sebuah ‘Diwan’ yang dikenali sebagai Baitul Mal untuk

menguruskan urusan zakat dan cukai.

iii) Zaman Bani Umaiyah

Khalifah Umar bin abdul Aziz telah menubuhkan institusi zakat dan telah

melantik amil (pemungut zakat) untuk memungut zakat. Pada zaman Khalifah

Umar bin Abdul Aziz, masyarakat Islam digalakkan bekerja keras dan bermuafakat

sehinggalah mereka menjadi masyarakat yang kaya-raya. Kemakmuran

masyarakat Islam dapat dilihat dengan jelas pada zaman Khalifah Umar bin Abdul

Aziz ini tiada seorang pun yang layak menerima zakat.

1. Zakat pada Zaman Bani Umaiyah dibahagikan kepada lima iaitu :

a. zakat emas dan perak dikenakan sebanyak 2.5 peratus

b. zakat binatang ternakan seperti kambing, unta dan lembu iaitu:

• setiap 40 ekor kambing, zakatnya seekor kambing bilangannya 100 ekor, jika

101-200 zakatnya seekor setiap 100 ekor

• Bagi unta, setiap 5 ekor zakatnya seekor kambing, sehingga bilangannya 24

ekor; jika 25 ekor unta zakatnya seekor anak unta betina yang berumur

setahun.

• Bagi lembu atau kerbau, setiap 30 ekor zakatnya seekor anak betina yang

berumur setahun, apabila sampai 60 ekor zakatnya seekor juga tetapi

berumur dua tahun.

• Kuda juga dikenakan zakat; jika sekiranya dijadikan sebagai perniagaan,

dikenakan zakat perniagaan; tetapi jika dipelihara untuk kegunaan lain tidak

dikenakan zakat.

c. Zakat barangan perdagangan dikenakan 2.5 peratus, mengikut syarat-syarat

940/1

38

zakat emas dan perak.

d. Zakat galian dan harta yang tertanam; jika di bumi perang zakatnya 1/5 tetapi

jika di bumi aman 2.5 peratus.

e. Zakat tanaman dan buah-buahan; jika menggunakan siraman air hujan zakatnya

1/10 dan jika diusahakan sendiri 1/20.

2. Kerajaan Bani Umaiyah telah menubuhkan sebuah jabatan iaitu Diwan al-

Kharaj untuk mengutip cukai dan mengeluarkan perbelanjaan negara.

C : PENUTUP ( 1 Markah )

- Zakat telah menjadi sumber pendapatan penting kepada negara dan masyarakat

Islam sejak Zaman Nabi Muhammad SAW hinggalah ke hari ini.

- Peranan zakat sangat besar kepada umat Islam amnya dan setiap individu yang

mengeluarkan zakat khususnya.

- Sebagai rukun Islam yang ketiga, menunaikan zakat tidak boleh dianggap ringan

kerana pemimpin-pemimpin dahulu telah melaksanakannya dengan penuh

ketegasan.

- Hari ini, pengamalan membayar zakat akan meningkatkan ketakwaan seseorang

terhadap Allah s.w.t

940/1

39

Soalan 14

Bincangkan sumbangan yang dimainkan oleh Ibn Taymiyah dalam sejarah pemikiran Islam

khususnya yang berkaitan dengan Gerakan Islah.

Pendahuluan(3M)

- Gerakan reformasi berlaku apabila umat Islam mula mengalami zaman keruntuhan pada

pertengahan abad ke-8 H / 13 M.

- Serangan tentera Monggol ke atas negara-negara Islam di sebelah timur dan serangan

tentera Salib di sebelah barat telah menyebabkan banyak empayar Islam telah jatuh ke

tangan musuh.

- Kesannya, banyak gedung ilmu yang terdapat di kota-kota besar seperti Cordova,

Granada, dan Damsyik musnah. Kemusnahan ini mengakibatkan kemusnahan ilmu

pengetahuan, psikologi, dan pemikiran. Masyarakat Islam mengalami masalah akidah

dan fikah dan akhirnya telah membawa kepada lahirnya Ibn Taymiyah.

- Nama sebenarnya ialah Taqi al-din Ahmad bin Taymiyah. Beliau seorang ahli teologi

bermazhab Hambali dan sarjana Islam yang digeruni kerana sikap radikalnya. Ibn

Taymiyah telah mengambil alih tempat bapanya di Madrasah Sukkariah pada tahun 683

H dan pernah mengajar tafsir al-Quran di Masjid Umawi di Damsyik.

Isi-isi

Sumbangan Ibn Taymiyah (7 isi x 3M)

1. Beliau telah menyertai ekspidisi tentera Mamluk di Mesir bagi menentang kaum

Syiah yang dituduh memberi bantuan kepada tentera Kristian Monggol. Pada

waktu itu tentera Monggol sedang menyerang Kota Damsyik.

2. Ibn Taymiyah telah pergi ke Kaherah pada tahun 700 H dan meminta Sultan

Muhammad bin Qawalun supaya menyelamatkan Damsyik daripada serangan

tentera Monggol.

3. Beliau pernah juga menyertai ekspedisi menentang tentera Monggol pada tahun

702 H dan beliau telah disuruh memberi fatwa mengecualikan tentera Islam

daripada berpuasa sewaktu berperang. Pada tahun 704 H,beliau telah menyertai

ekspedisi menentang kaum Syiah Rawafid di Kasrawan.

4. Ibn Taymiyah telah mengecam amalan bidaah seperti menziarahi kubur-kubur

keramat. Disebabkan itu beliau ditentang oleh tokoh-tokoh tasawuf di Mesir

seperti Ibn ‘Ata’ullah yang mengakibatkan beliau dipenjarakan beberapa kali di

Kaherah dan Damsyik. Beliau akhirnya meninggal dunia akibat penyeksaan yang

diterima dalam penjara.

940/1

40

5. Berjuang untuk menghapuskan unsur-unsur pemikiran Yunani dan amalan-amalan

bidaah dan menonjolkan keistimewaan uslub al-Quran dan Sunnah.

6. Mengecam konsep wujudiyah yang mengemukakan teori bahawa Tuhan dan alam

termasuk manusia adalah satu yang dicipta oleh Ibn ‘Arabi.

7. Beliau juga menentang amalan tasawuf tarekat yang memasukkan unsur-unsur

bidaah seperti membayar niat di kubur-kubur keramat. Amalan ini dianggap

bertentangan dengan konsep tauhid.

Kesimpulan (1M)

- Usaha reformis Ibn Taymiyah telah diteruskan oleh dua orang muridnya, iaitu Ibn al-

Qayyim dan Muhammad bin Abdul Wahab. Idea reformisnya telah banyak

mempengaruhi tokoh-tokoh Islah di Tanah Melayu seperti Syed Syeikh al-Hadi dan

Syeikh Tahir Jalaluddin.

940/1

41

SOALAN 15

Bandingkan dasar pemerintahan khulafa al-Rasyidin dengan pemerintahan Bani Umaiyah.

Pendahuluan (3M)

1. Khulafa al-Rasyidin bermaksud khalifah-khalifah terpimpin oleh al-Quran dan Sunnah diterajui

Abu Bakar , Umar, Uthman dan Ali.

2. Kerajaan Bani Umayyah sempena nama Umaiyah iaitu moyang pengasas kerajaan ini iaitu

Muawiyah bin Abu Sufian.

Isi-isi Penting (5 isi x 4M = 20M)

Pemilihan khalifah

1. Khulafa al-Rasyidin dipilih melalui majlis Syura, wasiat, undian, dan sokongan. Golongan tertentu

serta dapat bai’ah.

2. Kerajaan Umaiyah dipilih berdasarkan keturunan Bani Umaiyah.

3. Pewaris biasanya dilantik sebagai putera mahkota terlebih dahulu.

4. Kedua-dua kerajaan ini adalah berasal daripada keturunan Quraisy.

Pemilihan pegawai tadbir

1. Khulafa al-Rasyidin melantik pegawai terdiri daripada para sahabat nabi dan sesiapa yang layak

kecuali pada akhir zaman khalifah Uthman.

2. Dinasti Umaiyah memilih para pegawai daripada kalangan mereka dan berketurunan Arab.

Pusat pemerintahan

1. Khulafa al-Rasyidin berpusat di Kota Madinah dan Kufah semasa pemerintahan Saiyidina Ali.

2. Damsyik menjadi pusat pemerintahan kerajaan Umaiyah kerana ramai penyokong di sana.

Corak pemerintahan

1. Khulafa al-Rasyidin mengamalkan corak pemerintahan berdasarkan al-Quran dan Sunnah. Umar

al-Khatab telah melakukan reformasi pentadbiran diikuti Uthman bin Affan.

2. Kerajaan Umaiyah tidak mengamalkan sepenuhnya apa yang ditinggalkan oleh Nabi

Muhammad s.a.w.

3. Pentadbiran mirip kepada “Sayyid” yang diamalkan semasa jahilah dan corak pemerintahan

Rom.

Dasar perluasan kuasa

1. Umar meluaskan kuasa ke Mesir dan Uthman menubuhkan angkatan laut bagi mengimbangi

kuasa Rom.

2. Pentadbiran Umaiyah lebih agresif dengan meluaskan kuasa Ke Sepanyol, Afrika,dan hingga ke

China.

940/1

42

Perjalanan pentadbiran

1. Khulafa al-Rasyidin – ditentukan jawatan khalifah melalui majlis Syura berpandukan al-Quran

dan Sunnah.

2. Kerajaan Umaiyah berpusat pada khalifah untuk menentukan dasar.

3. Pentadbiran semakin menumpukan kepada soal-soal duniawi.

Kesimpulan

• Pentadbiran Khulafa al-Rasyidin mewarisi apa yang ditinggal Rasulullah sedangkan pentadbiran

Muawiyah semakin menyimpang jauh.

940/1

43

Soalan 16

Bincangkan sumbangan Sulayman al-Mahri dalam bidang pelayaran dan geografi.

A : PENGENALAN [3 M]

• Sulayman al-Mahri hidup dalam pertengahan abad ke-10H/16M.

• Berasal dari Arab Selatan, iaitu Maharan, Hadramaut.

• Terkenal sebagai pengembara dan telah melakukan pengembaraan intensif ke

semua lautan terkenal di dunia dan telah menulis pengalaman pengembaraannya

dalam beberapa risalah.

B : Isi – isi Penting

Sumbangan Sulayman al-Mahri [5 isi x 4 Markah= 20 Markah]

1. Berjasa besar dalam bidang pelayaran

- lautan pertama dilalui ialah lautan Hindi dan melalui sepanjang Lautan Pasifik, Selat

Bering, Lautan Artik, Lautan Atlantik dan memasuki Mediterranean melalui Gigraltar.

- Selain itu, laluan pelayaran yang lain ialah bermula dari Lautan Hindi dan terus ke

pantai Habsyah, Mozambique, Tanjung Harapan, melalui Lautan Atlantik, kemudian

memasuki Mediterranean hingga ke Selatan Gibraltar (Jabal Tariq).

- Perjalanan dan laluan ini telah digunakan oleh Vasco da Gama, seorang ahli

pelayaran barat yang terkenal.

2. Menulis lima risalah penting tentang nautikal, sains, bintang, planet, laluan laut,

pergerakan angin dan tanah pantai iaitu:

a. Qiladat al-Shumus fi’ilm at-Tarikh

- membincangkan tentang prinsip dan perkara terperinci mengenai pembahagian

tahun, bulan, bintang, planet, laluan laut, pergerakan angin, dan tanah pantai.

- Qiladat al-Shumus fi‘Ilm at-Tarikh. Tentang prinsip dan perkara terperinci mengenai

pembahagian tahun, bulan, bintang, matahari, serta membincangkan takwim

mazhab Kristian di Mesir, tentang tahun Parsi dan tentang era sains.

b. Kitab Tuhfat al-Fuhul fi Tamhid al-Usul

- memperkatakan tentang astronomi, dan sains nautikal termasuk juga penerangan

tentang bumi yang berbentuk sfera, serta bintang, pelayaran di laut dan seni ilmu

pelayaran.

- Ia mengandungi tujuh bab: Bab 1 menjelaskan tentang cakerawala dan bintang. Bab

2 tentang bulatan nautika. Bab 3 berkaitan pelayaran di laut. Bab 4 menerangkan

tentang dua pelayaran di laut iaitu mengikut garis pantai atau mengharungi lautan

dalam. Bab 5 berkaitan kegunaan garis bintang lintang bagi menentukan garis lintang

sesebuah pelabuhan. Bab 6 pula tentang pengiraan jarak antara dua pelabuhan dan

bab 7 berkaitan perihal angin.

c. Al-Umat al-Mahryiyah fi Dabt al-‘Ulum al-Bahriyyah

- Tentang jarak antara bintang dengan khatulistiwa, nama-nama bintang, laluan jalan

laut di sepanjang pantai timur dan barat di Tanjung Camarin, jalan laluan menuju ke

940/1

44

Hijjaz dan pantai selatan Arab, pantai barat laut India, pantai timur Afrika dan India,

Malaya, Indochina, dan barat China.

- Beliau juga memperkatakan secara terperinci tentang monsun di Lautan Hindi dan

menerangkan dua jenis monsun yang melanda secara berlawanan di pantai barat

dan timur India, Burma dan Malaya.

d. Kitab Al-Minhaj al-Fakhir fi ‘Ilm al-Bahr al-Zakhir

- memperkatakan tentang jalan laluan laut di pantai Arab, Makran, Sind, Gujerat,

kankan, Tulwan, Malabar, Somaliland, Afrika Timur, Bengal, Siam, Mala, Melaka,

Indochina, barat negara China dan beberapa laluan di laut tinggi.

- Dalam bab kedua risalah ini ada menyebut tentang bahagian latitud yang didiami,

manakala bab 3 pula memperkatakan tentang tanah atau pulau-pulau yang besar

dan luas termasuklah Madagaskar, Sychelles, Maldives, Ceylon, Java, Sumatera,

Banda, Melaka, dan Borneo.

e. Kitab Sharh Tuhfat al-Fuhul fi Tauhid al-Usul

- memperkatakan tentang langit yang berbentuk sfera, bintang-bintang, jalan laluan di

laut tinggi, tinggi muka bumi dari aras laut dan bintang serta pergerakan angin.

C : KESIMPULAN [2 M]

• Sulayman al-Mahri telah berjaya memberi suatu asas kepada masyarakat dunia

untuk melangkah ke arah lebih maju dan bertamadun khususnya dalam bidang

pelayaran dan geografi.

940/1

45