1

Sınıfta Demokrasi

2

Demokratik bir sınıf ortamı oluşturmada öğretmen merkezli öğrenme- öğretme

etkinliklerinden vazgeçilmelidir. Geleneksel yöntemler de sorgulanmalıdır.

Düşünmesini bilmeyenler kolayca aldanır, ani hareketlerde bulunur, fikirleri çarpıtır,

bilgileri eksiltirler genelleme yaparlar ve önyargılı olurlar.

SINIFTA DEMOKRASİ (devam)

2

3

Sınıf ortamında karşıt görüşlerin savunulmasına olanak tanınmalıdır.

Çatışma çözme ve arabuluculuk yapma becerisi geliştirilmelidir.

Öğrenci-öğretmen, öğrenci-öğrenci iletişiminde herkes birbirini dinlemeyi öğrenmelidir.

4

Sınıfta demokratik bir sınıf ortamının yaratılabilmesi için şu yöntemler kullanılabilir:

Derslerde tartışma ortamı oluşturulmalıdır.

Sınıflarda seçme-seçilme yaşantıları sağlanmalıdır.

3

5

Sınıf ortamı eğitim-öğretim ortamının somutlaştığı ortamlardır. Bu nedenle sınıf içi

eğitim-öğretim etkinliklerinin etkililiği, sınıftaki ilişkilerin olumlu düzeyde olmasına da

bağlıdır.

Demokratik sınıf ortamının oluşturulmasında ve geliştirilmesinde öğretmen önemli bir

öğedir.

6

Demokrasinin vazgeçilmez ilkesi olan “Yönetime katılımın” okul ortamına da

uygulanması gerekir.

Okul ortamında eğitim ve öğretim işleri ile alınacak kararlara öğretmenler, öğrenciler ve

veliler de katılmalıdırlar

4

7

Eğitimin demokratikleşebilmesi için okulun geleneksel rolünün sorgulanması gerekir.

Eğitimin demokratikleşmesi için öncelikle okulların demokratikleşmesi gerekir.

Bunun için genel olarak okulda, özel olarak ta sınıf ortamında öğretmenler, yöneticiler,

memurlar veliler ve diğer görevliler arasında demokratik ilişkiler ağının kurulması

gerekir.

8

Demokrasi bir yaşam biçimidir. Bu nedenle de demokratik davranışın yaşam içinde

öğrenilmesi gerekir. Okullar, demokratik davranışın kazandırabileceği en önemli

ortamdır.

Okullar, aslında toplumsal yaşamın küçük bir modeli gibidir.Bu nedenle okulların

demokratik bir ortam haline getirilmesi, toplumun demokratikleşmesinde en önemli

adımdır.

5

9

SINIFTA DİSİPLİN

10

Disiplin

Eğitimde disiplin öğretmenlerin ve ana-babaların, çocukları denetim altına almada tercih ettikleri yöntemler olarak ele alınmaktadır.

• ;

1. Fiziksel Disiplin Yöntemleri

2. Sözel Olumsuz Disiplin Yöntemleri

Eğitimde disiplin:

6

11Eğitimsel Disiplin yöntemlerini dayandırıldığı bir takım disiplin kuramları da bulunmaktadır.

İntikamcı Disiplin Kuramı

Cezalandırıcı Disiplin Kuramı

Korku Yoluyla Engelleme Disiplin Kuramı

İyileştirici Disiplin Kuramı

Önleyici Disiplin Kuramı

12

1. İntikamcı Disiplin Kuramı: Bu kurama göre disiplini sağlama, bir kişisel sorun olarak algılanmaktadır. Ancak

bazı öğretmenler Disiplini kişiselleştirerek bir tür intikam aracı olarak kullanmaya çalışmışlardır.

2. Cezalandırıcı Disiplin Kuramı: İntikamcı kuramın bir derece esnetilmiş, geliştirilmiş biçimidir. Keyfi, şahsi

intikam alma anlayışının yerini, bir sorumluluk sonucunda intikam alma anlayışı almıştır. Yasaklar ve bunlara

uyulmaması durumunda karşılaşılacak cezalar önceden belirlenmiştir.

3. Korku Yoluyla Engelleme Disiplin Kuramı: Bu kuram kötümserlik anlayışına dayandırılmaktadır. Kötümser görüşe göre insan, doğuştan birçok kötülüğe sahiptir. İsyankâr, asi, tembel ve saldırgandır. Bağırma, üzerine

yürüme, itme, dayak, tehdit, azarlama gibi eylemler sıklıkla görülür.

7

13

4. İyileştirici Disiplin Kuramı: İyileştirici disiplin kuramı bireyde, kabul gören mevcut düzen ve

kurallara direnme yerine onlara uymayı emreden bir düşüncenin yerleştirilmesi

temeline dayandırmaktadır

5. Önleyici Disiplin Kuramı: Bu kuram iyimserlik görüşüne dayanmaktadır ve çocuğun

davranışlarını olumsuz etkileyen çevresel faktörlerin kontrol altına alınması durumunda

çocuğun uygun davranış alışkanlıkları kazanabileceğini öngörmektedir. Birey

kendisini içten kontrole tabi tutarak genel anlamda uygun görülmeyen davranışlardan kaçınmayı bir alışkanlık haline getirmektedir.

14Sınıf yönetiminde öğretmenler eğitsel çabaları engelleyen her tür davranışı istenmeyen davranış olarak tanımlamaktadırlar.

Saldırgan Davranışlar

Ahlaka aykırı davranışlar

Otoriteye karşı gelme

Dersi bölme- sınıf içi saygısızlıklar

Sorumluluk almaktan kaçma

8

15

Sınıf Yönetiminde Disiplin Modelleri

Kounin Grup Dinamiği Modeli

Skinner’inDavranış

Değiştirme Modeli

Redl ve Wattenberg

Modeli

Ginott Modeli

Dreikurs Modeli

Gerçeklik Terapisi Modeli

Thomas Gordon Modeli

İddialı Disiplin Yaklaşımı Modeli (Güvengen

Disiplin Modeli)

16

Disiplin ile ceza birbirine karıştırılmaktadır. Ceza bireyin yaptığı istenmedik davranışa istenmedik pekiştirecin verilmesi ya da istendik pekiştirecin verilmemesidir

Disiplin ise, öğretmenin davranış sorunları karşısındaki tepkileridir. Sınıf yönetimi sorunları önlemeye yönelikken, disiplin, sorunlar ortaya çıktıktan sonra izlenecek yolu göstermektedir .

Kounin’e göre, sınıf yönetimi, düzenli bir sınıf ortamı sağlamak ve bunu koruyabilmek için öğretmenin uyguladığı stratejilerdir.

Kounin, sınıfta düzeni sağlamanın yolunu, davranış sorunları ortaya çıkmadan önce sorunların öğretmen tarafından çözülmesi gerektiği yaklaşımını benimseyen ve öğrencilerin davranış bozukluklarıyla uğraşmak yerine, sorun ortaya

çıkmadan önce sorunu çözmek, etkili sınıf ortamı yaratmanın önkoşulu olduğunu ileri süren bilim adamıdır.

Kounin Grup Dinamiği Modeli

9

17

18

Redl ve Wattenberg Modeli

Redl ve Wattenberg (1959) göre, istenmeyen davranış, sınıfta çok çabuk olarak yayılır. Öğretmen, istenmeyen

davranışa müdahale etmeden önce yayılma potansiyelini değerlendirmelidir.

Yayılma potansiyeli yüksek ise, öğretmen, derhal duruma müdahale etmelidir.

Davranışın yayılma potansiyeli düşük ise, davranış görmezden gelinebilir ya da doğru davranış uygun şekilde

açıklanır.

İnsanlar grup içinde, bireysel olarak davrandıklarından farklı davranmaktadırlar.

Öğretmen grubu kontrol altına alırken: Kendi kontrolünü kaybetmeme, duruma göre yardım sunma, istenmeyen

davranışın altında yatan psikolojik, zihinsel ve ahlaki gelişim gibi faktörlerin ne olduğunu değerlendirme v.b.

Teknikler kullanır.

10

19

Ginott Modeli

Ginott yetişkin ve gençler arasındaki iletişime yönelik önerilerini sınıf içine uyarlamıştır.

Öğretmenin öğrencilerinde görmek istediği davranışlar için öncelikle kendisinin model olması gerekmektedir.

Öğrencilere kesinlikle “sen dili” ile suçlayıcı (aptal, tembel, sorumsuz) ifadeler kullanmak yerine, doğrudan davranış üzerinde yoğunlaşarak durumla ilgili “Ben mesajları” (Ben bunu beklemiyordum, hayal kırıklığına uğradım, vb.) göndermesi gereğini vurgulamaktadır

20

DreikursModeli

İstenmedik davranışların

nedenleri: tanınmak, dikkat

çekmek, güç aramak, intikam almak ve

yetersizlikleri göstermek

Öğrenciler disiplini, yetişkinlerin

koyduğu, kurallarını anlamadıkları

karmaşık bir oyun olarak algılarken

, bazı öğretmenlerde disiplini, çatışma ya

da davranış bozukluğu karşısında

ceza verme olarak düşünebilir

11

21

Dreikurs, otoriter, serbest bırakıcı ve demokratik olmak üzere üç tip öğretmen modeli olduğunu öne sürmektedir

Otoriter öğretmen: Gücü seven ve gücü

kullanan kişi demektir. Sınıfta

öğrencilerin sınırlarını ve

kontrollerini kendi belirler.

Dönem içinde bütün öğrenciler hep aynı yerde

oturur ve sıraları düzgündür.

Otoriter öğretmenlerin

sınıflarında öğrencilerin devamsızlık

mazeretleri çok azdır.

Bu tip öğretmenler

disiplini tercih eder ve

öğrencilerin kendine itaat

etmesini beklerler.

Sınıfın tek hâkimi öğretmendir.

Öğrencilere söz hakkı sınırlıdır.

Sınıfta geleneksel metotlar kullanılır

22

b) Laissez-Faire (Bırakınız-yapsıncı)

Öğretmen: Öğrencilerin isteklerini ve dileklerini yapmalarına izin veren öğretmendir.

Serbest bırakıcı öğretmenler etkisizdir. Bu ortamda yaşayan öğrenciler, toplum içinde kurallara uyma gereğini ve kuralları çiğnemenin bir sonucu olduğunu öğrenemezler. Ne zaman, ne isterlerse yapabileceklerine inanırlar.

Bu tip öğretmenler öğrencilerine karşı fazla talepkâr değildir ve öğrenciler üzerlerinde kontrol kurmaya çalışmazlar. Öğretmen öğrencilerin isteklerini ve eylemlerini kabul eder ve onların davranışlarını gözlemleme eğiliminde değildir.

Ancak, bu aşırı hoşgörülü tutum öğrencilerde sosyal rekabet ve otokontrol eksikliğine yol açabilir.

Öğretmenleri bu derece serbest bir tutum sergileyen öğrencilerin sosyal olarak kabul edilebilir davranışları öğrenmelerini zorlaşmakta ve genellikle düşük başarı motivasyonu sergilemektedirler.

12

23

c)Demokratik öğretmen:

Demokratik öğretmenlerin en belirgin özellikleri öğrenci merkezli uygulamaların ön plândadır. Demokratik öğretmenlerin öğrenciler çalışmalarını kendileri yürütürler,

öğretmen rehberlik yapar. Sınıf içi kurallar öğrencilerle birlikte oluşturulur Öğrenciler istenmeyen davranışlarını kendileri kontrol eder .

Öğrencilerin bağımsız hareket etmelerini de destekler.

Eğer bir öğrenci sorun çıkarıyorsa, öğretmen bu öğrenciyi kibarca sert bir dille uyarır. Demokratik öğretmen tartışmalar

da dahil olmak üzere sözlü iletişimi teşvik eder.

Öğrenciler eğer önemli ve konuyla alakalı bir soruları varsa öğretmenin sözünü kesebileceklerinin farkındadırlar. Bu

öğrenme ortamı öğrencilere iletişim becerilerini öğrenme ve uygulama imkanı sağlar.

24

Gerçeklik Terapisi Modeli

Glasser tarafından ilk defa ortaya atılmıştır.

Bu terapi modeli temelde eğitimde profesyonelliği, ruh

sağlığını, toplumsal hizmetleri ve her tür ebeveyni kucaklayan

bir yapıdadır .Davranışı geliştirmeye devam etme ve böylece akademik başarıyı yakalama için kendi özdeğerlerini sağlama ihtiyacına dayanmaktadır.

Gerçeklik Terapisinin temeli ise hayatımızda ne olursa olsun, gelecekte ihtiyaçlarımızı daha etkili şekilde karşılamamıza

yardımcı olacak daha uygun davranışları seçme yeteneğidir.

13

25Gerçekli Terapisi

Modeli beş temel ihtiyaç üzerine

kurgulanmaktadır.

1) Güç kazanmak: Güce ulaşma duygusu ya da kendine değer verilmesi anlayışına

sahip olma.

2) Sevgi ve ait olma duygusu: Bir aile, bir topluluk veya diğer sevdikleri ile birlikte

olma.

3) Özgürlük: Bağımsız hareket edebilme, kendi

kişisel alanını oluşturma ve koruyabilme,

özerkliğini koruyabilme.

4) Memnuniyeti: Yaptıklarından ya da yaşadığı ortamdan

keyif alabilme ve zevk hissi elde edebilme.

5) Hayatta kalma: Barınma, beslenme

ve hayatta kalma gibi temel ihtiyaçlarının

karşılanması.

26Gerçeklik Terapisi Modeli Dokuz adım ilkeleri ise;

1. Öğrenci rahatlatılır ve aksaklığı durdurması istenir.

2. Öz değerlendirme aşaması: Öğrenciden yaptığı olumlu davranışları açıklaması istenir. Bu aşamada öğretmen “Niçin” sorusunun yerine “Ne” sorusunu kullanır. “Ne” sorularıyla öğrencilerin bahaneler bulmasını önlemekte ve sorunun nedenine dikkat çekmektedir. Örneğin “Kalkmak zorundaydım, çünkü kalemim çalındı”.

3. Öğrenci Sorumluluğu: Eğer kural yıkıcı davranışlar devam ederse adım 2 tekrarlanır, "Bu kurallara karşı mı?" sorusu eklenerek davranışın sonucuna vurgu yapılmaktadır. “Eğer bu davranış devam ederse ne olacak?” sorusu sorulmalıdır.

4. Öğretmen alternatifler bulmak için öğrencilerden plan yapmalarını ister ya da alternatifler bulmak için “Davranışınla ilgili ne yapacaksın?” ya da “Kuralları tekrar yıkmamak için planı nedir?” sorularını sorar.

5. Bazen öğrencilerden problem çözülene kadar “ayrı bir sıra ya da sınıfın bir köşesine” gitmesi istenir. “Ayrı bir sıra ya da sınıfın bir köşesine gitme.” öğrencinin sınıftan soyutlanmasıdır. Bu izolasyon ise sınıf kuralları ihlalinin mantıksal bir sonucudur. Öğrencilerin kendi davranışlarının sorumluluğunu alması ve alternatifler arama imkânı sunduğu için bu aşama önemlidir.

6. Eğer yıkıcı davranış hala devam ediyorsa, basamak 2-5 tekrarlanır. Bunula birlikte öğretmen öğrenciye destek sağlayacağını belirtir. Planların geliştirilmesi ve çalışma cesaretini sağlamak için öğretmen yakın gelecekte belirli bir zaman ve yer ayarlar. Bir çözüm üretildikten sonra öğrencinin sınıfa dönmesine izin verilir.

7. Öğrencinin sorunun çözümü için verdiği sözleri tutmaması ve planını yerine getirememesi durumunda, öğrenci müdür odası ya da başka özel bir odaya gönderilir. Öğrenci gönderildiği özel odada gerçekli terapisinin 2., 3., 4. ve 5. basamakları önceden tebliğ edilen müdür, müdür yardımcısı ve danışman tarafından tekrarlanır. Aileler problemin çözümüne dâhil olabilir.

8. Sonuçta, öğrenci kontrol dışı davranışlar yapmaya devam ederse, durum aileye bildirilir ve öğrenciyi hemen almaları söylenir. Öğrenci kurallara uyduğunda okula geri dönebilir.

9. Eğer hepsi başarısız olursa, öğrenci ve veli dışarıdan bir kuruma yönlendirilir. Odak öğrenci değil öğrenci davranışıdır.

14

27Thomas Gordon Modeli

Bu model sorun çözme ve iletişim becerisi üzerine kurulmuştur.

Modelinin hedefinde Etkin Dinleme, Beden Dili ve Kaybeden yok ilkeleri yer almaktadır.

Model sınıfta ortaya çıkan problemler için ‘Problem kime aittir?’ sorusuyla başlar.

Problem öğrenciye aitse, Gordon öğretmene bir danışman ve yardım edici olarak etkin dinlemeyi önerir. Öğretmen, öğrencinin kendi problemine kendisinin çözüm bulmasına yardım eder.

Problem öğretmene aitse, öğretmen ve öğrenciler ortak çözüm ararlar

28

Öğretmenler, sınıfta etkili bir yönetim için şunları göz önünde

bulundurmalıdır:

1.Öğretmen, öğrencinin kendi sorunlarını çözebileceğine içten inanmalıdır. Öğrenci çözümü

bulmakta yavaşsa ve oyalıyorsa, öğretmen yine de yönteme güvenmeli, zaman geçse de, çözüme

ulaşana kadar sürdürülmelidir.

2. Öğretmen öğrencilerle içten ve açık bir iletişim kurmalıdır. Etkin dinleme bu modelin en önemli unsurları arasındadır. Öğretmen, duyguların genelde geçici ve anlık olduğunu

bilmelidir. Etkin dinleme öğrencilerin duygudan duyguya atlamalarına, duyguların

boşaltılmasına, dağıtılmasına ve açığa çıkmasına yardımcı olur.

15

29

İddialı Disiplin Yaklaşımı Modeli (Güvengen Disiplin Modeli)

İnsanların karmasa durumunda edilgen, düşmanca ve güvengen davranış gösterdiklerini belirtmektedirler.

Güvengen disiplin modelinin dayandığı varsayımlar:

1. Kuralların açık bir göstergesi vardır.

2. Kural hatırlatıcıları bulunmaktadır.

3. sonuçların göstergesi üzerinde durulur

4. olumlu disiplin sisteminin kurulmalıdır

5. Olumsuza tepki olarak olumlu sonuçların kullanılmalıdır

6. Olumsuz sonuçların derecelendirilmesi gerekmektedir.

30

İddialı Disiplin Yaklaşımı Modelinin Uygulanması :

*Engelleri tanımak ve kaldırmak,

* İddialı yanıt tarzının pratik kullanımı,

* Sınır koymayı öğrenme,

* Sınırları takip etmeyi öğrenme,

16

31

İddialı Disiplin Yaklaşımı Faydaları:

Öğretmenlerin eğitimde ders süresini daha verimli kullanmalarını sağlar.

Kuralları yıkan ve buna devam eden öğrencilerin

net bir anlayışa sahip olmamasından meydana

gelen disiplin problemlerini önlemeye

hizmet etmektedir.

Sadece uyarıya ihtiyaç duyulduğu durumlarda

destekleyici kontrol sunulabilir

32

TeşekkürlerDr. Öğretim Üyesi İbrahim GÜL

Sınıf Yöntemi

Sınıfta Demokrasi

Ünite 10