SNDRM SSTEMLER:

SNDRM SSTEMLER: Byk yapl besinlerin daha kk, hcre zarndan geebilecek yaplara dntrlmesi olayna SNDRM denir.1- Besinler hcre zarndan geebilecek hale gelir. rnein niasta hcre zarndan geemez, oysa sindirim sonucu oluan glikoz geebilir.2- Besinler, hcre solunumunda kullanlabilecek, enerji verebilecek hale gelir.3-Besinler canlya zg polimerleri oluturabilecek monomerlere dnrler. rnein niasta yiyen bir insan bunu glikoza kadar paralar ve hcrelere alnan glukoz glikojen eklinde depolanr.

MEKANK SNDRM: ineme, ezme gibi fiziksel olaylarla byk molekllerin daha kk molekllere paralanmasdr. Mekanik sindirim sonucu oluan rnler hcre zarndan geememesidr.KMYASAL SNDRM:Hidroliz olaydr. Su ve enzimler yardmyla molekllerin yaptalarna dnmesidir.

21-Hcre ii sindirim: Kat besinlerin fagositozla, sv besinlerin pinositozla, koful iinde hcreye alnp,sindirilmesidir. Ayrca hcrede grevi tamamlanan yaplarn ya da depolanan molekllerin paralanmas da hcre ii sindirim olaydr.2-Hcre d sindirim: retilen sindirim enzimlerinin hcre dna verilerek, sindirimin hcre dna verilerek, sindirimin hcre dnda gereklemesi olaydr. rkl canllar,bcekil bitkiler ve yksek yapl hayvanlarda grlr.

3NSANDA SNDRM SSTEM:nsanda sindirim sistemi az, yutak, yemek borusu, mide, ince barsak ve ansten olumutur. Karacier ve pankreasta sindirim iin gerekli salg reten organlardr.

2-TKRK BEZLER: inde, pityalin enzimiyle, su, baz iyonlar ve glikoproteinlerden olumu mukus bulunur. Alnan besinlerin stlmasn, kayganlatrlmasn, az iinin daima nemli tutulmasn ve ierdii enzimle baz karbonhidratlarn sindirilmesini salar.Tkrn ph 6.5-6.8 arasnda deiir. Phnn ykselmesi durumunda kalsiyum gibi maddelerin kmesi sonucu di talar oluur.

AIZ: Sindirim sisteminin balang blmdr. Sindirim de grev alan 3 yap ierir.1-DLER (MEKANK SNDRMDE):Besini almak ve tmekten sorumludurlar.Yetikin bir insanda 32 di bulunur. Bir yarm enede bulunan di eitleri:nden arkaya doru 2 kesici di, 1 kpek (paralayc) dii, 2 kk az(tc) dii, 3 byk az (tc) dii eklindedir. Bir diin yapsnda dtan ie doru 3 ksm bulunur:MNE:Die sertlik ve parlaklk salayan ksmdr.DENTN(FLD):Diin kemik ksmdr.PULPA(D Z): Kan damarlar, sinirler ve ba dokusundan olumu en i ksmdr.3.DL: erdii a eklindeki sinirler sayesinde her yne hareket ettirebilir.Tadn alnmasn salar, konumaya yardmc olur ve alnan besinlerin yutaa aktarlmasn salar.4.YEMEK BORUSU:Yutak ile mide arasndaki 25 cm uzunlukta, 2 cm apndaki kanaldr. Yutulan besinlerin mideye ulamasn salar. ten da doru srasyla ok katl epitel doku, dz kaslar ve ba doku bulunur.Yemek borusunda kimyasal ve mekanik sindirim gereklemez.MDE: Karn boluunun sol st blmnde, kaburgalarn arasnda bulunan, sindirim sisteminin ap en geni organdr. Yemek borusuna bakan aklna mide az(kardia) ince barsaa bakan aklna mide kaps(pilor) denir.erdii farkl ekilde dizilimi dz kaslar mideye geni bir hareket imkan salar. i dolduunda iddetle kaslarak iindeki besinleri ezer ve mekanik sindirimi gerekletirir. Mideyi terk eden bulama halindeki besinlere kimus denir.la organlarn en nemli bir ksmn saran periton zar salglad svyla mide ve barsaklarn yzeyini nemlendirir ve almalar srasnda birbirlerine zarar vermelerini engeller.Mukoza tabakasnda bulunan mide bezleri tarafndan mide zsuyu salglanr. Mide zsuyu iinde, HCl, pepsinojen, st ocuklarnda lap enzimi(rennin) ve mukus bulunur. HCl:1- Pasif haldeki pepsinojeni aktif hale getirir. Pepsinojen+HCl Pepsin 2-Pepsin enziminin alabilecei ph salar. 3-Besinlerle alnan bakterilerin reme ve yaamalarn engeller.

Hidroklorik asit hem dier enzimlerin etkinliini artrr, hem de besinlerle gelen mikroplar ldrr. Midemiz bu asitten etkilenmez nk mukoza tabakasnn rettii mukus mide eperini korur. Aksi halde mide delinir ve lser oluur. *Ayrca mukus sayesinde ve mide kaslarnn hareketi sayesinde mideye gelen besinler yumuar. Bu da midede gerekleen mekanik sindirimdir.*Proteinlerin kimyasal sindirimi ilk olarak midede gerekleir. Mide z suyu, pepsin ve lap enzimleri sayesinde proteinler yap talarna ayrlmaya balar. Midede sindirim besinlerin eidine gre 1- 4 saat srer. Bu sre iinde mide alt kaps pilor, ara ara alarak besinlerin, ince barsan on iki parmak barsa ksmna aktarlmas salanr.

NCE BAIRSAK:Yapsnda bulunan dokular iten da doru ayn yemek borusu ve midede olduu gibidir. 3 cm apnda yaklak 7.5m uzunluundadrSindirim olaynn tamamland,maddelerinin emiliminin yapld blmdr.Yapsnda bulunan epitel doku ok sayda katlanmalar (mikrovillus) yapm, bylece emilim yzeyini geniletmitir.

Yalarn kimyasal sindirimi burada balar. nce barsaa gelen pankreas z suyu ile yalarn, karbonhidratlarn ve proteinlerin sindirimi tamamlanr. B esinler ince barsakta en kk molekllerine kadar paralanr. Bu molekllerin ince barsaktan kan damarlarna gemesi olayna emilim ad verilir. nce barsak, sindirim sistemimizin en uzun blmdr.

nce Barsann Grevi: Azda ksmen sindirilmi karbonhidratlar ile midede ksmen sindirilmi proteinlerin ve sindirimi henz balamam olan yalarn sindirimini gerekletirmek ve tamamlamaktr. Dier grevi ise, villuslar sayesinde sindirilen besinlerin emilmesini ve bylece kana karmasn salamaktr. Bylece imdiye kadar anlattmz srete:Proteinler -------------->amino asitlereKarbonhidratlar -------------->glikozaYalar -------------->ya asidi ve gliserin ( gliserol) e dntrlm olur. Su, mineraller ve vitaminler sindirime uramazlar. 3 blmden olumutur: 1-On iki parmak barsa(duodenum) 2-Bo barsak(jejenum) 3-Kvrm barsak(ileum)

ON K PARMAK BAIRSAI: nce barsan mide ile birleen ilk ksmna onikiparmak barsa denir. ( ilk 20 -25 cmlik ksm) . Kvrml bir yapya sahiptir. nce barsan en nemli ksmdr. Buraya karacierin safra salgs (koledok kanal ile) ve pankreasn sindirim enzimleri (virsung kanal ile ) boaltlr. *Onikiparmak barsanda karbonhidrat, protein ve yalarn sindirimi gerekleir. Yalarn sindirimi, karacierden gelen safra salgsnn etkisiyle ilk kez burada balar. ( safra bir enzim deildir. Yalar yap tana ayrmaz, ya damlacklarna dntrr.) Onikiparmak barsandan sonra gelen ince barsan dier ksmlar kvrmlar yaparak uzanr. nce barsan i yzeyinde salg bezleri ile villus denilen ve saylar 5 milyonu bulan tmrler vardr.Salg bezleri, karbonhidrat, protein ve yalarn sindirimini sona erdirecek enzimler retir. Kimyasal sindirim ince barsakta son bulur. Villuslar sayesinde ise emilim yzeyi artm olur ve sindirilmi besinlerin emilimi kolaylar.

KALIN BAIRSAK: Kaln Barsak: Besinler ierisinde kalan su, kaln barsak tarafndan emilir. Atk maddeler ise sindirim sisteminin son blm olan anse gnderilir. Kaln Barsak nce barsaktan anse kadar yaklak 6 cm apnda, 1,5 m uzunluunda bir borudur. nce barsakla kaln barsan birletii yerde kr barsak bulunur. Kr barsaktan kan parmak eklindeki uzantya apandis denir. Apandisin iltihaplanmasna ise apandisit denir. Kaln barsan da alan ksmna ans denir. yzeyinde, yzeyi arttran(villus) bulunmaz.GREV: Sindirilmeyen maddeleri toplamak ve atmaktr.Kaln barsakta, B ve K vitaminlerini sentezleyen bakteriler bulunur.

Sindirilen Besinlerin Kana GemesiBesin maddelerinin sindirimi tamamlandktan sonra dolam sistemine aktarlmasna emilim denir. ki yolla olur:1- Klcal Kan Damarlaryla: Glikoz (eker) , amino asit, mineraller, suda znen vitaminler (B ve C ) ve su, villuslar tarafndan emilerek, klcal kan damarlarna geer. Ve kan damarlar araclyla nce karaciere tanr. Karacierde zehirlerinden arndrlr. Protein eker oran ayarlanr. Kandaki eker dengesi salanr. Buradan kalbin sa kulakna tanr. 2- Lenf Yoluyla: Ya asidi ve gliserin ve yada znen vitaminler (A,D,E,K ), villuslardaki lenf damarlaryla emilir. Lenf sistemine karr. Bu yolla kalbin sa kulakna tanr. Ya asidi ve gliserin, lenf damarlarndan geerken zerleri ince bir protein klfla kaplanarak ya molekl oluturulur. nk gliserin alkol zellii tar. Alkol, hcre zarn erittiinden dorudan kana karmas zararldr

!!!! Kaln barsakta kimyasal ya da mekanik sindirim yaplmaz !!!!Yalnzca ince barsakta sindirilemeyen atklar buraya tanr. Gelen atklara karan su ve mineraller gibi yararl maddeler emilerek kana verilir. Arta kalan maddeler, kalnbarsan son ksm olan rektuma gelir ve ansten dar atlr. Sindirim sisteminin her yerinde bulunan rkl bakteriler en ok kaln barsakta bulunur. Dknn rengi ve kokusu bu bakterilerden kaynaklanr. Ayrca kaln barsakta yaayan yararl bakteriler B ve K vitamini sentezler. Ans: Besin maddelerinin vcudumuz tarafndan kullanlamayan blm ans yoluyla atk madde olarak vcuttan uzaklatrlr.

Sindirime Yardmc OrganlarKARACER: Safra ad verilen bir salg retir. Safra salgs bir kanal yoluyla, yalarn kimyasal sindirimini gerekletirmek zere ince barsaa gnderilir.Karacier Vcudun en byk organ olup ( yaklak 2 kg kadar), karn boluunda ve sa st ksmnda yer alr. Karacier sa lob ve sol lob olmak zere iki ksma ayrlr. Loblarda d salgs ( safra ) retilir. Karacierden ayrlan bir kanal, loblarda retilen safray safra kesesine tar. Safra kesesinden kan koledok kanal ise, safra salgsn on iki parmak barsana tar. Burada safra salgs yalar ya damlalar eklinde inceltmek ve bylece yalarn sindirim yzeyini artrmak iin kullanlr. Safra salgs yava yava suyunu kaybederse safra talar oluur. Bu durumda koledok kanal tkanabilir. Safra geri emilerek kana karr ve kan yoluyla dokulara tanr. Bylece, sarlk hastal oluur.

Karacierin Grevleri: Karacierin 400 e yakn grevi vardr. Bunlardan bazlar yledir: 1- Yalarn sindirimini hzlandran ve rektumda zararl bakterilerin remesini engelleyen safra svs retmek. 2- A, D, E, K , B 12 vitaminlerini depolamak, A vitamini retmek.3- Enerji kaynamz olan glikozu, karacierde glikojen eklinde depolayp, inslin hormonu denetiminde kana vermek.4- Baz zararl maddeleri zararsz hale getirmek. 5- Kann phtlamasnda grev alan proteinleri retmek. 6- Protein, ya ve karbonhidrat metabolizmasn dzenlemek. Proteinlerin karbonhidrat ve yaa dnmesini salamak. 7- Lenf yapmnda grevlidir. 8- Proteinlerin paralanmas sonucu aa kan amonya, daha az zehirli olan re haline dntrmek. 9- Yal alyuvarlarn paralanmas ile aa kan demiri depolamak. Ve alyuvar hcresi retmek.

PANKREAS:

Pankreas z suyunu salglar. Pankreas z suyu proteinlerin, karbonhidratlarn ve yalarn kimyasal sindirimini gerekletiren enzimler ierir. Midenin sol alt ksmnda yer alr. Uzunca bir yapra andrr. Ortasnda boydan boya uzanan bir kanal vardr. Pankreas hem hormon, hem de enzim salglayan karma bir bezdir. Pankreas, ince barsan uyarmas sonucu z su salglar. Pankreas z suyunda lipaz, amilaz ve tripsinojen enzimleri bulunur.Lipaz, amilaz ve tirpsinojen enzimleri, protein, ya ve karbonhidrat sindiriminde etkilidir. Pankreas, bu enzimleri virsung kanal ile onikiparmak barsana aktarr.

Pankreas ayn zamanda inslin ve glukagon hormonlarn salglar ve dorudan kana verir. nslin kandaki eker orann azaltc etki yapar. Glukagon ise kandaki eker orann artrc etki yapar. nslin hormonunun eitli sebeplerle yeterince salglanamamas eker hastalna yol aar. nk byle bir durumda kandaki eker miktar ykselir.

SAFRANIN GREVLER: Yalarn paralanmasn salayarak yzeylerinin bymesine neden olur.Ya monomerlerinin emilimini kolaylatrr.Barsak iin kokumasna neden olan bakterilerin remesine engel olurSafrann, safra kesesinin kaslmasyla vater kabarcna dklmesine salayan hormon on iki barsandan salglanan kolesistokinin hormonudur.SAFRA:Karacierin sa alt ksmnda safra kesesi bulunur. Safra ad verilen sarms bir svnn bulunduu ufak bir kesedir. Safra, kolesterol, safra tuzlar ve pigmentlerden oluan bir zeltidir. Karacier her gn neredeyse bir litre safra retir.

Bunun bir ksm karacierde kalr bir ksm da biz yemek yiyene kadar safra kesesinde durur. Safra daha sonra; safra kesesi ve karacierden ana safra kanal ad verilen kanala gider ve ince barsaa boaltlr. Safra, karacierin atk rndr ve sindirime yardmc olur. indeki mineral tuzlar paralanr veya ince barsaktaki yal yiyeceklerin yalarn kk damlalara evirerek bulama hline getirir.

Bazen safra kesesi bezelye tanesi byklnde talarla dolar. Bunlara safra ta ad verilir. Bu maddeler genelde kolesterol ve kalsiyumdan oluur ve cerrahi mdahale ile alnabilirler.

Sindirim Sistemi Hastalklar: lser: Mide z suyunun mide ve onikiparmak barsan andrmasdr.Tifo: Kirli su ve mikroplu yiyeceklerle geen basillerin oluturduu bir hastalktr. Dizanteri: Basillerin ya da amiplerin kaln barsaa yerleerek yol atklar bir hastalktr.Kolera: Yiyecekler veya dkyla bulaan virgl eklindeki bakterilerin oluturduu bir hastalktr.shal: Btn bulac hastalklar, barsak parazitleri, beslenme ve emilim bozukluklarnda ortaya kan bir hastalktr. Gda zehirlenmesi: Bozulmu, mikroplu veya kirli besinlerin yol at bir hastalktr. Apandisit: Kr barsaktaki apandisin iltihaplanmasdr.

SNDRME YARDIMCI HORMONLARHAZIRLAYAN:GZEM DEL2-A 1011211025

Sayfa1

InslinPankreasn beta hcreleriKasta ve dier hcrelerde glikoz kullanmn artrr, kan sekerini azaltr, glikojen depolanmasn ve glikoz metabolizmasn artrr.GlukagonPankreasn alfa hcreleriKaracier glikojenini kan glikozuna eviren mekanizmay uyarr.SekretinOnikiparmak mukozasPankreas svsnn salglanmasn uyarr.KolessistokininOnikiparmak mukozasSafra kesesinden safrann braklmasn uyarr

Sayfa2

Sayfa3