29

tatürk’ün ‹nsanl›k Projesi,ulusaldan evrensele uzananbir özgürlük, ba¤›ms›zl›k,

kardefllik ve bar›fl idealidir.Atatürk’ün kurtulufl formülü

ba¤›ms›zl›k, uluslaflma ve ça¤dafllafl-

mad›r. Ça¤dafllaflabilmek, daha do¤-rusu Atatürk’ün ifadesiyle “tekuygarl›¤a” mensup olabilmek için herfleyden önce uluslaflmak; kendi tarihin-

den, kendi kültüründen beslenmekgerekir. Atatürk’ün 1930’lardaki TürkTarih ve Dil Tezleri, antropolojiçal›flmalar›; Türk Tarih Kurumu, TürkDil Kurumu ve Ankara Dil ve Tarih-Co¤rafya Fakültesi’ni kurdurmas›,yerli ve yabanc› bilim insanlar›na Türktarihinin, Türk dilinin, Türk kültürü-nün izlerini aratt›rmas› asl›nda hepuluslaflmaya yönelik çal›flmalard›r.

Sakl› TarihSinan Meydan

Atatürk’ün, ‹nsanl›kProjesi

A

1

Atatürk’ün pek bilinmeyen, ya da unutulanprojelerinden biridir ‹nsanl›k Projesi. Onun“Yurtta bar›fl dünyada bar›fl” sözü asl›nda

bu projesini özetler.

30

1. Emperyalizme karfl› kurtulufl

savafl›.

2. Geri kalm›fll›¤a karfl› uygarl›k

savafl›

3. Yurtta bar›fl dünyada bar›fl

ilkesi,

4. Uluslararas› bölgesel paktlar/

bar›fl çemberleri.

Atatürk’ün ‹nsanl›k Projesi’ninilk ad›m›, tüm mazlum milletlerin,emperyalizme baflkald›rarak verecek-leri kurtulufl savafllar›yla “tam ba¤›m-s›zl›k” kazanmalar›d›r. Atatürk,yüzy›l›n bafl›nda emperyalizme karfl›verdi¤i bir kurtulufl savafl›yla yar›ba¤›ml›, savafl yorgunu Osmanl›‹mparatorlu¤u’nun enkaz›ndan tamba¤›ms›z ve ça¤dafl bir ulus devletkurmay› baflarm›flt›r. Atatürk, birçokkere Kurtulufl Savafl›’n›n “emperyaliz-me ve kapitalizme baflkald›r›” oldu¤u-nu ifade etmifltir. Atatürk, KurtuluflSavafl›’n›n sadece Türkiye’nin de¤ilbütün mazlum milletlerin kurtuluflunuamaçlad›¤›n› vurgulam›flt›r:

“Türkiye’nin bugünkü mücadele-sinin yaln›z Türkiye’ye ait olmad›¤›n›tekrar etmek lüzumunu hissediyorum.Türkiye’nin bugünkü mücadelesiyaln›z kendi nam ve hesab›na olsayd›,belki daha k›sa, daha az kanl› olur vedaha çabuk bitebilirdi. Türkiye’ninmüdafaa etti¤i dava mazlum milletle-rin bütün fiark’›n (Do¤u)’nundavas›d›r.”

Mazlum milletlerin bir gün özgür,ba¤›ms›z olaca¤›na da inanc› tamd›r:

“Bugün günün a¤ard›¤›n› nas›lgörüyorsam, uzaktan bütün Do¤umilletlerinin de uyan›fl›n› öyle görüyo-rum. (…) Sömürgecilik ve emperya-

Atatürk bu çal›flmalar›yla fievket

Süreyya Aydemir’in ifadesiyle sadeceTürklerin köklerine de¤il “insanl›¤›n

kaynaklar›na yönelmifltir”:

ydemir’in deyifliyle, “… fiubir gerçektir ki, bir zamangeldi Atatürk, dünya yuvarla-

¤› üstünde insan›n yüzy›ll›k maceras›n›sanki avucunun içinde seyreder gibioldu…” Atatürk, binlerce y›ll›k Türktarihini ve zengin Türk dilini a盤aç›kartarak sadece Türk kültürünede¤il, dünya uygarl›k miras›na dabüyük bir katk› sa¤lam›flt›r. Atatürk’üntarih ve dil çal›flmalar› insanl›¤›n

“ortak köklerine” vurgu yapan, birlefl-tirici niteli¤e sahip çal›flmalard›r.Aydemir’in ifadesiyle, “Bütün insanl›-¤›, bir ve kardefl köke ba¤lamak?Bütün insanl›¤› bir ve kardefl bilen,insanlar› dünya vatandafllar› olarakgören o soy insan için bu ne enginheyecan kayna¤›d›r.”

Atatürk’ün söylem ve eylemleriile 1920’lerde 1930’larda billurlaflan‹nsanl›k Projesi’nin -s›ras›yla- aflama-lar› flunlard›r:

BD fiUBAT 2015

A

fievket Süreyya Aydemir

lizm yeryüzünden yok olacak ve yerle-rine milletler aras›nda hiçbir renk,din ve ›rk fark› gözetilmeyen yeni birahenk ve iflbirli¤i ça¤› olacakt›r.”

“‹nsanl›¤a yönelmifl fikir hareketier geç muvaffak olacakt›r. Bütünmazlum milletler zalimleri bir günyok edecek ve ortadan kald›racakt›r.O zaman dünya yüzünden zalim vemazlum kelimeleri kalkacak, insanl›kkendisine yak›flan bir toplumsal duru-ma eriflecektir.”demifltir.

örüldü¤ü gibi kurtulufl savafl›ustas› Atatürk, insanl›¤›ngerçekten özgürlü¤üne ve

bar›fla kavuflabilmesi, “yeni bir uyumve iflbirli¤i ça¤›n›n” kurulabilmesiiçin emperyalizmin, sömürgecili¤inson bulmas› gerekti¤ine yürekteninanm›flt›r. Bu nedenle sömürgeci veemperyalist devletleri “lanetlemifltir”:“‹stilac› ve sald›rgan devletler,yerküresini kendilerinin mal›, insanl›¤›kendi h›rslar›n› tatmin için çal›flmayamahkûm esirler saymaktad›r. Bunlar›namac› zulüm ve bask› oldu¤u içinonlar› lanetle anmakta kendimizi hakl›görüyoruz.” demifltir. Atatürk, emper-yalizmin “bar›fl” kavram›n›n arkas›na

gizlenen sinsi planlar›n›n da fark›nda-d›r. fiöyle demifltir: “‹nsanlar› mutluedece¤im diye, onlar› birbirine bo¤az-latmak, insanl›ktan uzak ve son dereceüzülünecek bir yöntemdir. ‹nsanlar›mufltu edecek biricik araç, onlar›birbirine yaklaflt›rarak, onlara birbir-lerini sevdirerek, karfl›l›kl› maddi vemanevi gereksinimlerini karfl›layanhareket ve enerjidir. Dünya bar›fl›içinde insanl›¤›n gerçek mutlulu¤u,ancak bu yüksek ideal yolcular›n›nço¤almas› ve baflar›l› olmas›ylamümkün olacakt›r.”

20. yüzy›l›n baflar›ya ulaflan ilkve tek antiemperyalist mücadelesininbafl mimar› Atatürk’ün izinden giden,emperyalizme bafl kald›ran baflkamazlum milletler de olmufltur, ancakmaalesef hiçbiri Türkiye’nin gösterdi-¤i baflar›y› göstermemifltir. Bu daAtatürk’ün sözünü etti¤i o “uyum ve

BD fiUBAT 2015

“Bugün gününa¤ard›¤›n› nas›lgörüyorsam,uzaktan bütünDo¤u milletlerininde uyan›fl›n› öylegörüyorum.”

G

32

iflbirli¤i ça¤›n›n” bafllamas›n›geciktirmifltir.

Atatürk’ün ‹nsanl›k Projesi’ninikinci ad›m›, kurtulufl savafl›yla “tamba¤›ms›zl›¤›n›” kazanan milletlerin,uygarl›k savafl›yla ça¤dafllaflmas›d›r. Atatürk bunu, (ak›l+bilim= ça¤dafl-

laflma/uygarlaflma) formülüylehayata geçirmifltir.

Atatürk’ün insanl›k Projesi’nin

özü ise “Yurtta bar›fl dünyada

bar›fl” diye formüle etti¤i bar›flsever-liktir. Ömrünün 17 y›l› savafl meydan-lar›nda geçen Atatürk, “Zorunluolmad›kça savafl bir cinayettir” diye-rek bir bar›fl ça¤›n›n aç›lmas› içinmücadele etmifltir.

fiu sözler de Atatürk’ündür: “Mut-laka, medeni, insani ve bar›flç› ülkübelirmeli idi.”

“Savaflç› olmam; çünkü, savafl›nac›kl› hallerini herkesten iyi bilirim.”.

“Biz kimsenin düflman› de¤iliz,yaln›z insanlar›n düflman› olanlar›ndüflman›y›z.”

“Bizim intikam›m›z, zalimlerinzulmüne karfl›d›r.”

”Onlarda zulüm hissi yaflad›kçabizde de intikam hissi devamedecektir.”

tatürk, -kendini korumak,ülkesini savunmak d›fl›nda-savafl› “cinayet” olarak gören

bir komutand›r. Kurtulufl Savafl›sonunda, Lozan Antlaflmas› öncesindeyeni bir savafl tehlikensin ortaya ç›kt›¤›günlerde bu düflüncesini flöyle ifadeetmifltir: “Her halde flu veya bunedenler için ulusu savafla sürüklemekyanl›s› de¤ilim. Savafl zorunlu veyaflamsal olmal›. Gerçek görünümfludur: Ulusu savafla götürünce vicda-n›mda ezinç duymamal›y›m. Öldüren-lere karfl› ölmeyece¤iz diye savaflagirebiliriz. Ama ulusun yaflam› tehli-keye karfl› karfl›ya kalmay›nca savaflbir cinayettir”

Atatürk’ün bar›flseverli¤inin enaç›k kan›t› düflman›na bile sayg›duymas›d›r. Bir zamanlar savaflt›¤›

BD fiUBAT 2015

Atatürk’üninsanl›k Projesi’ninözü ise “Yurttabar›fl dünyadabar›fl” diyeformüle etti¤ibar›flseverliktir.

A

Anzaklar için sonradan söyledikleri,düflman Yunan komutanlara davran›fl›,bir zamanlar savaflt›¤› Venizelos’lakurdu¤u dostluk vb. Ayr›ca AtatürkTürkiyesi bar›fl, huzur arayanlar›ns›¤›nd›¤› güvenli bir liman olmufltur.Örne¤in, Stalin’le anlaflmazl›¤a düflenTroçki, Hitler Almanyas›’ndaki Nazibask›s›ndan kaçan Alman bilim insan-lar› Türkiye’ye s›¤›nm›flt›r.

Atatürk’ün d›fl politika anlay›fl›n›ntemelinde de bar›flç› politika vard›r.fiöyle demifltir: “Türkiye’nin güvenli-¤ini gaye tutan, hiçbir milletin aley-hinde olmayan bar›fl istikameti bizimdaima ilkemiz olacakt›r.”

Atatürk “Yurtta bar›fl dünyadabar›fl” ilkesinin insanl›¤›n ilerlemesin-de en esasl› etken oldu¤unu belirtmifl-tir: “Türkiye Cumhuriyeti’nin en esasl›ilkelerinden biri olan ‘yurtta bar›fldünyada bar›fl’ gayesi, insaniyetin vemedeniyetin refah ve ilerlemesinde enesasl› etken olsa gerekir. Bunaelimizden geldi¤i kadar hizmet etmiflve etmekte bulunmufl olmak, bizimiçin övünülecek bir harekettir.”

ir keresinde de “Bar›fl, millet-leri refah ve mutlulu¤a eriflti-ren en iyi yoldur” demifltir.

Atatürk, Türk d›fl politikas›n›nbar›fl fikrine dayal› oldu¤unu, ulusla-raras› her hangi bir soruna bar›flyoluyla çözüm aramay› hedefledikleri-ni belirterek, “Milletleraras› bar›flhavas›n›n korunmas› için TürkiyeCumhuriyeti yapabilece¤i herhangibir hizmetten geri kalmayacakt›r”demifltir.

Atatürk sürekli bar›fl›n flartlar›n›

da flöyle aç›klam›flt›r: “E¤er devaml›bar›fl isteniyorsa kitlelerin vaziyetleri-ni iyilefltirecek uluslararas› tedbiral›nmal›d›r. ‹nsanl›¤›n bütünününrefah›, açl›k ve bask›n›n yerine geçme-lidir. Dünya vatandafllar›, k›skançl›k,açgözlülük ve kinden uzaklaflacakflekilde e¤itilmelidir.”

Görüldü¤ü gibi Atatürk süreklibar›fl için “açl›k” ve “bask›n›n” orta-dan kald›r›l›p “insanl›¤›n›n bütününrefah›n›n” sa¤lanmas›n› ve dünyavatandafllar›n›n “k›skançl›k”, “açgöz-lülük” ve “kinden” uzaklaflacak flekil-de e¤itilmeleri gerekti¤ini belirtmifltir.•sinanmeydan@butundunya.com.tr

33

BD fiUBAT 2015

B

“E¤er devaml›bar›fl isteniyorsakitlelerin vaziyet-lerini iyilefltirecekuluslararas› tedbiral›nmal›d›r.‹nsanl›¤›n bütünü-nün refah›, açl›kve bask›n›n yerinegeçmelidir.”