50
SFÖI DE LAUR TEST

SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

  • Upload
    lekiet

  • View
    218

  • Download
    4

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

SFÖ

I DE

LAU

R

TEST

Page 2: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

2

Page 3: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

Bita y Cëch nes mostra …

SFÖ

I DE

LAU

R

Page 4: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

2

AUTONOME PROVINZ

BOZENSÜDTIROL

PROVINCIA AUTONOMA DI BOLZANOALTO ADIGE

PROVINZIA AUTONOMA DE BULSANSÜDTIROL

Page 5: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

10

11

13

I SONNS MB Y MP

I CONSONANC DOPLI

I CONSONANC DOPLI

8C

9C

9D

5A

5B

5C

29

30

31

LE PASSÉ COMPONÜ

LE PASSÉ COMPONÜ

LE PASSÉ COMPONÜ

5A

5B

5C

25

27

28

LE PRONOM POSSESSIF

LE PRONOM POSSESSIF

LE PRONOM POSSESSIF

4A14 L’APOSTROF

5A

5B

5C

16

17

18

L‘INOM CONCRET Y L‘INOM ASTRAT

L‘INOM CONCRET Y L‘INOM ASTRAT

L‘INOM CONCRET Y L‘INOM ASTRAT

5A

5B

19

22

L’AGETIF POSSESSIF

L’AGETIF POSSESSIF

5A

5B

5C

33

35

36

L’AVERB

L’AVERB

L’AVERB

4A

4B

4C

37

38

40

LA POSIZIUN DL AGETIF

LA POSIZIUN DL AGETIF

LA POSIZIUN DL AGETIF

LA POSIZIUN DL AGETIF

LA POSIZIUN DL AGETIF

LA POSIZIUN DL AGETIF

43 REPETIZIUN

44 MANIRES DA DÍ

Page 6: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

Sonns

Silbes

Frasa

Ladin

Todësch

Talian

InglescPor vigni lingaz n corú

Ciara avisa!

Mët averda

Page 7: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

Inom

Pronom

Verb

Articul

Agetif

Particoles

Categoria

Indicaziuneserzize

1° classa

2° classa

3° classa

4° classa

5° classa

1A

Recordete!

Page 8: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

6

Verb

Agetif

Particoles

Articul

Page 9: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

7

Frasa

Pronom

Inom

Sonns

Silbes

Page 10: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

8

Oila, de düc i tiers che i ëis imparé da conësce tl monn di sonns y dles parores sot Mesoles, sunsi iö la sora che i ne ëis nia ciamó incunté. Mo Bita la ciuita y Cëch le stambëch me á bele cunté tröp de os.

I sun Urs la laurs y i me la conforti da fá chësta aventöra cun os!

Page 11: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

9

Page 12: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

10

I SONNS MB Y MP8C

Chirete fora 10 parores y traslatëieles tl talian, tl todësch y tl inglesc.

Ci parores mantëgn pa la regola ince ti atri lingac?

ladin italiano Deutsch English

Page 13: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

11

I CONSONANC DOPLI

Bita la ciuita ó jí alaleria. Süa uma ti dëida recordé che ara mëss se vistí la ciüria, ajache ara toss.

Uma: Te mësses te vistí la ciüria!Bita: Pói tó chë rossa?

9C

:

:

:

:

:

:

:

:

Vá inant cun la storia y scrí n dialogh danter Bita la ciuita y süa uma, cun les parores che te as scrit te to sföi:

Page 14: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

12

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

Page 15: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

13

9D

I CONSONANC DOPLI

Invëntete na poesia por tüa compagna/to compagn de banch, tolon le plü parores cun NN che te conësces.

Page 16: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

14

L’APOSTROF

cian y iat

iade se â uniun di tiers abiné

adöm por baié de cosses dër importantes por

döta comunité. Düc i tiers ê gnüs:

elefant, ial, olp,

cerf. Canche düc tiers ê sentá jö y

üsc ê stlüt, se âi intenü che

camel ê unich che manciâ.

cian â ciafé ordin da jí a le chirí.

Mo cian ne savô nia coche camel

ciarâ fora.

“Al á goba!”, ti â splighé liun.

cian ê rové pro iat che fajô

goba.

4A

14

Page 17: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

15

Al â sambëgn atira miné che al foss camel

y al ti â invit por incuntada.

“Chiló ves mëni camel!”, â dit cian.

ofenüda dl iat dales parores dl cian ê tan

grana, che al ti é sön chëra salté tla müsa y le â

sgrafedé. Da inlaota incá ne se é cian y

iat mai plü gnüs.

Lí la storia. Implësc les loces cun le dër articul! Can adorunse pa l’apostrof?

15

Page 18: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

16

L'INOM CONCRET Y L'INOM ASTRAT 5A

Pire, le bravatun

Al é bele tert. Na gran scurité cür les ciases y les strades de paisc. Pire y Nina sënt la stanchëza dl de. Ai se arjigna ca da jí a dormí. I dui é fre y so. Nina é plü vedla co Pire. Ai se á bele vistí le pigiama. Chël de Pire é cënter bröm y blanch, chël de Nina é zinch da n gröm de corusc. I dui é te bagn che ai se lava i dënz, canche Nina damana: “Da ci te tëmeste pa tö le plü?”“Iö ne me tëmi da nia!”, respogn Pire.“Mia maiú tëma é chëra dai spiric!”, dá pro Nina.Nina pënsa do y cun süa furbizia se lascera tomé ite na bona idea. Adascusc se slaichera tla ciamena de Pire, canche al é bele sot tl some. Ara tol n gote y le mët sön balcun dan vider. Ara jota ite arbëies. Sot gote ite ficera n taí de maiolica. Ala fin jotera ite ega tl gote pro les arbëies. Nina se ascogn spo te ciamena do coltrina. Da mesanöt aldon stlopetan: ping, pong, pup, plop…!!Pire se descëda dala gran spordüda. Al ti vá n gran frëit jö por le spiné. Al stlüta sö te let y scraia dadalt: “Aiüt! Aiüt! Spiric!”Nina se la rí y vëgn fora de so ascognadú. “Vëigheste! Spo aste impó pora da valch!” I dui se ciara y se la rí. Ci bela matada!

Lí la storia.

Sotrissëia düc i inoms. Vëigheste fora na desfarënzia danter chisc inoms?

Page 19: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

17

L'INOM CONCRET Y L'INOM ASTRAT 5B

INOMS CONCREC INOMS ASTRAC

Incola ite les zetoles cun i inoms tla dërta lerch dla tabela.

Page 20: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

18

L'INOM CONCRET Y L'INOM ASTRAT 5C

ladin italiano Deutsch English

alegria oscurità Müdigkeit warmth

sëi rabbia Traurigkeit happiness

tëma freddo Neugierde hunger

cunteja solitudine Mut love

Emoziuns te ciasaOlá sënteste pa chëstes emoziuns y chisc sentimënc? Scrí i inoms astrac dessot ti locai de ciasa y che te sá da sintí propi iló le plü. Baia dedô tl grup de tü sentimënc y de tües esperiënzes. Metede adöm na scena y portedela dant ala classa!

CIAMENA BAGN

STÜA CIASADAFÜCH

CIANOA GARASC

SOTLETËT

Page 21: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

19

L’AGETIF POSSESSIF5A

1. Today is birthday.

my the my

2. Ho invitato compagne

e compagni alla festa.

mie i miei le mie miei

3. I á ince invié Merch y so.

so sü süa

4. Das sind Freunde.

die meine mein meine

5. Mio fratello mi presta

macchina telecomandata.

suo la sua sua

6. tota y om

me á fat dër na bona turta da ciuchelada.

mia süa mies so

7. babysitter mi aiuta

a tagliare le fette di torta.

mie mia la mia

Fá na crusc pro la dërta soluziun y scríela tla locia.

19

Page 22: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

20

8. Tan bel che al é da daurí

sö scincundes!

osc osta ostes

9. Bluse gefällt mir sehr.

deine dein die deine

10. presenza mi fa piacere.

vostra la vostra vostro

11. amizizia é de gran valüta por me.

nosc nüsc nosta

12. Maria und Sara, sind das Taschen?

euer die euren eure

13. Lena y Merch, al é gnü mëda a ves tó.

osc osta üsc

14. compagns é plü

importanc co scincundes.

nosc sü nüsc sües

Page 23: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y
Page 24: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

22

L’AGETIF POSSESSIF

Mia tascia é plëna.

Mies tasces é plënes.

Tüa morona é preziosa.

Tües morones é prezioses.

So rocin é stare.

Sü rocins é stari.

Osc capo é zite.

Üsc capi é ziti.

Süa defilada é garatada.

Sües defilades é garatades.

Mi tascin dala sminca

é cer.

Mi tascins dala sminca

é cers.

5B

Taia fora les chertes y cherta a duet.

Page 25: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

23

To boteghier é talian.

Tü boteghiers é talians.

Nosc compagn

é modern.

Nüsc compagns

é moderns.

To baje é fin. Tü baji é fins. Nosta botëga é daverta.

Nostes botëghes

é davertes.

Osta modela é conesciüda.

Ostes modeles é

conesciüdes.

So sciore é forest.

Sü sciori é foresć.

Page 26: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y
Page 27: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

25

SINGOLAR PLURAL

feminin mascolin feminin mascolin

morona mi rocin mies morones rocins

morona to rocin morones tü rocins

süa morona rocin morones sü rocins

morona nosc rocin nostes morones rocins

osta morona rocin morones üsc rocins

süa morona rocin sües morones rocins

Implësc la tabela:

Page 28: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

26

Cer Cëch,

al me á salpü dër bel da gní a te ciafé, dilan che te me as lascé odëi tüa

ciasa y to paisc. To paisc á de plü abitanc co mi paisc y tüa ciasa é bindebó

maiú co mia ciasa. Te zënter de nosc paisc él nosta scora nöia, tüa scora é

plülere vedla. Urs la laurs vëgn ince te mia scora, ajache süa scora é dër

dalunc da süa ciasa. Osc ciamp dal sport me plej ince dër, nosc ciamp dal

sport é bëgn n püch desman. Canche i orun soghé al palé stunse scialdi

te nosc urt de scora, ajache al é bindebó gran. Osc urt de scora indere

é scialdi strënt, iló ne jissera nia da soghé. Gnanca Pia la formia y sü

compagns ne stá dër ion te so ciamp dal sport a soghé, ajache so ciamp

dal sport é te n gran rogn. I á odü che i ëis tröpes botëghes te osc paisc.

Nosc paisc nen á ma döes, mo ares é dër granes. Ince Nata la schirata,

Lola la muntagnola, Zisca la bisca y Pia la formia vëgn sovënz te nostes

botëghes a cumpré ite, ajache sües botëghes é scialdi piceres.

Ví ince tö n iade a me ciafé. A tosc

LE PRONOM POSSESSIF5A

Bita é stada a ciafé Cëch le stambëch y sëgn óra ti scrí na lëtra por le rengrazié. Lí la lëtra y fá n cërtl incër düc i agetifs possessifs che te ciafes tla lëtra.

Al me pé che Bita ais adoré de massa inoms acompagná da agetifs possessifs. Saste tö cun ci che an podess i baraté fora?

Page 29: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

27

1. La maestra de Lena é plü vedla co la mia.

2. Mi palé é bröm. De ci corú é pa le to?

3. Süa strada é tan leria co la nosta.

4. Nosta roda é dal mecanich. Olá é pa la osta?

5. So jorman é paur. Ci fej pa le to de mistier?

6. Chësc porte é plü scür co le nost.

LE PRONOM POSSESSIF5B

Saste tö da formulé chëstes frases tl plural?

Page 30: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

28

LE PRONOM POSSESSIF5C

Chësta ne é nia mia ciasa, mo la tüa.

mia ciasa

la süa

nosta plaza

so pech

sües ostaries

le to

sü hotei

ostes scores

süa biblioteca

i sü

to auto

nosc dotur

mi urt

les nostes

üsc ofizi

tües maestres

Ci moscedoz de parores! Dëideme da mëte adöm i cuadrac aranci cun i violec, fajon frases adinfora!Fá na crusc sön i cuadrac che te as bele adoré!

la mia

l‘ost

le nost

i mi

la tüa

les ostes

les sües

le so

Page 31: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

Cënder, le iat fosch.

Cënder, le iat fosch de Tom, é jü n bel de

da porta fora y ne é nia plü gnü derevers.

Tom l’á chirí indlunch, mo al ne l’á nia abiné.

Al ê momënc olache al sperâ dassënn da

l’odëi le de do dadoman indô dan porta.

Mo al se temô da ne le ciafé mai plü.

Olá sará pa mai Cënder? Al podô ma aspeté.

LE PASSÉ COMPONÜ5A

Lí la storia. Sotrissëia i verbs!Ci desfarënzies él pa danter i tëmps?

29

Page 32: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

30

5B

Tëmp scëmpl Tëmp componü Infinitif

LE PASSÉ COMPONÜ

Scrí tla tabela chiló dessot i verbs che vëgn dant tla storia aladô dl tëmp.

Page 33: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

31

LE PASSÉ COMPONÜBingo dl partizip

5C

S 1du hast gesucht

ara é tomada

è caduta

ares á salpü

ho camminato

er hat versteckt

ihr habt gespielt

i sun jüdawir sind gelaufen

abbiamo giocato

avete saputo

ai é saltá

S 3

te es arsísono

scivolatai ëis messü

ho dovutosei

atterratai un partí

sie haben geteilt

ha pensatoi sun

ciumpedada

è scivolatowir sind

gewachsenal á pordü

jí camminare gehen gní venire kommen

chirí cercare suchen soghé giocare spielen

tomé cadere fallen salté correre laufen

ascogne nascondere verstecken savëi sapere wissen

ponsé pensare denken partí dividere teilen

crësce crescere wachsen ciumpedé inciampare stolpern

messëi dovere müssen arsí atterrare landen

slizié scivolare ausrutschen perde perdere verlieren

S 2

te as chirí i ëis soghé è venuto

ha nascosto

ich bin gegangen

siete corse

hai cercatoal á

ascognüsie ist

gefallen

sie haben gewusst

wir sind gekommen

i sun gnüdes

S 4i sun

chersciüsie ist

gestolpertara é

sliziada

avete divisoer hat

gedachtihr seid

gelandet

sie haben gemusst

te as ponsédu bist

ausgerutscht

ha perso sei cresciutaich habe verloren

Page 34: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y
Page 35: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

33

L’AVERB5A

Fá le jüch di dëic y i movimënc che vëgn dant.

Da fá le jüch y i movimënc cun i dëic ái odü che an pó salté sö y jö, ia y ca y cinamai intoronn. Co pón pa ciamó salté? Iö salti dër ion alaleria y tö pa?

Tuta fora da: Nos mituns - Liber da cianties a plata 137 y adatada ala ortografia nöia y al eserzize.

Chisc diesc pici mandli

Chisc diesc pici mandli, salta ia y ca; ai diesc pici mandli, dër bel al i sá.

Chisc diesc pici mandli, salta sö y jö; i diesc pici mandli, salta tres deplü.

Chisc diesc pici mandli, salta intoronn; i diesc pici mandli, ai se god n monn.

Chisc diesc pici mandli, ó sëgn prësc s'un jí; i diesc pici mandli, vá düc a dormí.

1

2

3

4

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

Chisc di - esc pi - ci ma - ndli, sal - ta ia y ca;

ai di - esc pi - ci ma - ndli, dër bel al i sá.

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

4

Vagines Ladines

10

44

1

33

Page 36: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

34

SALTÉ

aria

datrai

defora

vicel

daite

cöce

balé

jödapé

nos

trëi

dedô

gonot

le

Coliëia cun SALTÉ les parores che spliga avisa olache y canche an pó salté!Te ci ciüfs toca pa pordërt les parores che ne spliga nia avisa le verb salté?

Page 37: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

35

L’AVERB5B

lí jö lí daite lí do lí dainré lí fora lí dedô lí dessot lí da sëra lí chiló lí söinsom lí inier lí sëgn lí granëtes

Chir por vigni averb n averb che dij fora so contrar y scrí la poesia danü:

Ci bel jüch de parores! Y tan de manires da lí. Ci parores vëgnel pa dant?

Page 38: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

36

L’AVERB5C

ladin italiano Deutsch English

gonot spesso oft often

Iö sun Bita la ciuita y al me sá bel da jí cun le bob, canche i pó. Mo i ne vá nia dassora, porchël damani gonot valgügn, sce ai vëgn cun me. I vá scialdi cun mi compagns cun le bob, canche al é löna colma. Mia uma nes mëna dagnora sön Frara y spo raitunse jö: i ti sciampun datrai a mia uma, ajache i jun cun slöm y i ne stun mai chic, mo i jun tres inant.

Ci desfarënzies él pa danter i lingac?

Lí ci che Bita la ciuita fej ion.

Sotrissëia i averbs che Bita á adoré. Traslatëia chisc averbs tl talian, tl todësch y tl inglesc.

Page 39: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

37

LA POSIZIUN DL AGETIF4A

PizesPizes de crëpPizes de ciasesPizes de tëtPizes de stalesPizes doplesPizes intortesPizes platesPizes stortesPizes intëntesPizes noblesPizes dodëntesPizes gobesPizes da ciaré jöPizes da se la odëiPizes da jí söPizes da temëiPizes por le magunPizes por le plajëiPizes de ciantun

Y dötes da odëi.

Lí la poesia!

Incertlëia düc i agetifs!Olá é pa i agetifs?

37

Page 40: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

38

4B

Piramides:

Le ciafer

Le ciafer stanch

Le ciafer stanch rovënn

Le ciafer stanch rovënn l’auto

Le ciafer stanch rovënn l’auto nü

Le ciafer stanch rovënn l'auto nü sö por n pontun

Le ciafer stanch rovënn l’auto nü sö por n pontun ërt.

Le romun

Le romun sotí

Le romun sotí slaica

Le romun sotí slaica sön la tera

Le romun sotí slaica sön la tera mola

Le romun sotí slaica sön la tera mola amesa l’urt

Le romun sotí slaica sön la tera mola amesa l’urt vërt.

LA POSIZIUN DL AGETIF

Page 41: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

39

Proa ince tö da scrí piramides.

Page 42: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

40

4C

LA POSIZIUN DL AGETIF

ciapel de bun

morjel

toch picescincunda bel

peza dezijiun feter

corú prisc colira burta

guant idea bröm ria

tascialerch lize bona

möt malietes belescualité

scarzé granfosch jonn

Te botëga

Scrí n dialogh dal titul Te botëga cun tüa compagna/to compagn de banch adoran ince chëstes parores. Portede dant le dialogh.

Page 43: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

41

Te botëga

Page 44: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

42

Page 45: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

43

REPETIZIUN

les

S

M

– –

+

+

+

M

M

PA

P

+

+

M

FU

+

F

M

M

F

F

+

I

M

+

F

I

cöt

ai

nos

püres

polorina

vistîse

Liënda:+ plural– singolar• infinitif

S silbesF femininM mascolin

P presënt I imperfet PA passé FU futur

gratun

dal

scincun

zintia

ares

la

stlujôse

lize

l’

i

brüscies

cumpres

ales

arobá

te

mëda

stare

i

di

tomada

arjigné

dormiun

ascognüs

tistler

tla

i

al

porvará

START

Che röia pa denant sön Mesoles?

Page 46: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

44

"Fá na burta müsa."

"Chësc me mëti do les orëdles."

"Al fej na müsa da aje."

"Al me vëgn dales orëdles fora."

"Ara á le poresc vërt. "

"I á le ce pesoch."

"I á valch che me drüca sön le magun."

"Deura mo les orëdles."

44

Page 47: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

45

"Tó por le nes."

"Chësc me mëti do les orëdles."

"I sun lovada cun le pe ciamp."

"I á n grop tl col."

"Al se á lavé les mans."

"Ara ficia le nes indlunch."

" Al á i dëic lunc."

"Al me stá sö le fle."

"Al me stá sön le stome."

"Al porta na gran crusc sön le spiné."

"Les baujies á les iames cörtes."

45

Page 48: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y
Page 49: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y

47

Page 50: SFÖI DE LAUR - pro.unibz.itpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE_5... · Canche i orun soghé al palé stunse scialdi ... Lola la muntagnola, Zisca la bisca y