SENKRON GENERATÖRLER2

8/6/2019 SENKRON GENERATRLER2

1/131

SENKRON GENERATRLER


2/131

SENKRON GENERATRLERSenkron makina, elektromknatsl veya kk glerde olduugibi, mknatsl bir endktr ile bir veya ok fazl alternatif akmsargl endvisi bulunan, sabit bir senkron hzla dnen, motorveya generatr olarak alabilen bir alternatif akmmakinasdr.Senkron makinada enerji dnm iin gerek ve yeter art

makinann rotorunun senkron hzda dnmesidir.

Ns= 60 X fP

f : Stator gerilim frekansP : ift kutup saysNs: Devir Says


3/131

SENKRON GENERATRLERSenkron makina elektromiknatisli veya

ok kk glerde olduu gibi, sabitmknatsl bir endktr (Rotor) ile bir

veya ok fazli alternatif akim sarglendvisi bulunan, sabit bir senkronhzla dnen motor veya generatrolarak aliabilen bir alternetif akimmakinasdr. Baska bir deyimlemekanik enerjiyi elektrik enerjisinednstren elektrik makinalaridir.


4/131

Generatr alma Prensip emalar


5/131

Generatr alma Prensip emalar


6/131


7/131


8/131


9/131


10/131


11/131

Synchronous Machines

Generator

Exciter

View of a two-pole round rotor generator and exciter.


12/131

Cross-section of a large turbo generator. (Courtesy Westinghouse)


13/131

Senkron GeneratrAlternatrler genel olarak iki tipte yaplrlar.I. Endvisi (Statoru) dnen, endktr (Rotoru)sabit olan alternatrler2. Endvisi(Statoru) sabit, endktr (Rotoru)

dnen alternatrler

Statoru dnen tip alternatrler kk gteyaplrlar. nk dnen statordan akm,

bileziklere srtnen fralarla alndndan, bykakmlar iin bilezikleri ve fralar bytmek icapeder. Buda belirli bir snra kadar yapilabilir.


14/131

Stator

Senkron makinann durgun ksmdr.Genaratr almada geriliminendklendii yerdir. Bu yzden statoraendvi de denir. Yap ve sarglarnyerleimi asndan asenkron makinannstatoru ile ayn yapdadr.


15/131


16/131

Endvinin statora yerletirilmesininsebepleri;

1-) Endvi gc yksek; akm snrlamak iin gerilim yksekolmaldr. Yaltm problemi, durgun ksmda daha kolay, yaltmhacmi byktr.

2-) Endvi devresi d devreye bal; hareketli olursafra+bilezik sistemi gerekecektir. Akmn yksekliinden her faz

iin birden fazla fra+bilezik gerekir.

3-) Endvi sarglar daha karmak; devreye yaylmadan dolaydurgun ksmda daha kolay.

4-) Endvide soutma problemini halletmek daha kolay.

Endvi gerilimleri : Un = 10 15 kV arasAlmanyada bir nkleer santralde Un = 27 kVSanayideki senkron motorlarda Un = 6 kV


17/131

Statoru sabit, rotoru dnen alternatrler

yksek gerilimli ve byk gl olarakyaplrlar. Bu alternatrler k gerilimleri6.300-10.500-13.800-14.400-20.000 ve24.000 volta kadar gerilimlerde imal

etmek mmkndr.

Bu alternatrler 20 000 KW, 40 000 KW,

100 000 KW, 200 000 KW, 400 000 KW ve700 000 KW glerde yaplmaktadr.


18/131

Stator iki paradan meydana gelmitir.

1-Stator ana gvdesi veya tayc gvde: Buksm dkme elikten yaplmtr.

2-Stator sa paketleri: Stator salar 0.5 mmdemir kayplar dk yksek kaliteli silisyumlusalardan yaplr. Sa paketler zerinde meydanagetirilen oluklara (ankulara) stator sarglariyerletirilmitir.


19/131


20/131


21/131


22/131


Details of a generator stator.

Laminated iron

core with slots

Insulated copper

bars are placed in

the slots to form

the three-phase

winding

Metal frame


23/131

ROTOR

Uyartm sarglarn tayan ksmaendktr (Rotor) denir. Byk gl

alternatrlerde endktr dnerekilde yapldndan bu ksma rotordenmektedir.

Rotor kutuplar manyetik sahaymeydana getirir.


24/131


25/131


26/131

Stator of synchronousGenerator

Finish

Start

Finish

StartStart

Finish

Phase Winding

N

S

Salient pole three phase synchronous generator

AVANTAJI: Stator ile rotor arasndaki hava boluu ayarlanabilirolmas , magnetik alann dalmn kolaylatrr. Bu ekilde

sinusoidal dalga elde edilebilir.Dezavantaj ise dk hzlardakullanlabilirler ve pahallardr.


27/131

kk Rotorlu Senkron Makina


28/131


29/131


30/131

kntl kutuplar ile endvi arasndaki

hava aral kutup yzeyi boyunca ayndegilse bu aknn olusturdugu emk.'nin,sekli, Slayttaki gibidir. Burada havaaraligi kutuplann ortasinda az, ulara

dogrudaha fazladir. Bu sekilde kutuplarolan altematderde endklenen emk.

sins egrisine ok yakindir.Alternatrlerde hava araligi 5 mm den 5cm ye kadar olabilir.)


31/131


32/131


33/131

Cylindrical rotor synchronous generator

Stator of synchronousGenerator

Finish

Start

Finish

StartStart

Finish

Rotor

Rotor windingfed with D.C.

current

Stator Winding

kk kutuplu rotorlara gre daha ucuzdurlar. Dizayn nedeni iledinamik balans rahatlkla elde edilebilir.Yksek hzda dnen yerlerdekullanlr. Hava boluunun dzgn ve esit olmas nedeni ile doal birsinusoidal dalga elde etmek zordur.


34/131


35/131


36/131


37/131


38/131


39/131


Stator of a large salient pole hydro generator; inset shows the

insulated conductors and spacers.


40/131

Alak devirli senkron makinelerde kutupsays ok ve kutup tekerlei apbyktr. Su santral generatrleri ve dizelveya pistonlu buhar makineleri ile tahrik

edilen senkron generatrler kkkutupludurlar.

Yuvarlak rotorlu senkron makinelerde

kutup says ekseriya 2 ve 4 ve seyrekolarak 6 olup, kutup tekerlei ap kkve fakat rotor boyu uzundur.


41/131

ok byk gteki kk ve yuvarlakrotorlu senkron makinalarn boyutlarhakknda aadaki deerler bir fikir

verebilir. 25 yl ncesine kadar susantralleri generatrleri iin snrgleri olarak aadaki deerler

mmkn grlmekte idi.


42/131

Kaplan trbini ile tahrik olunan emsiyetipi dik eksenli senkron generatrler iinsnr gc olarak 260 MVA, devir says 83

dev/dak. ve rotor ap 14 m mmkngrlmekte idi. Byle bir generatrnambalman devir says, yani ani olarakzerindeki nominal ykn kalkmas

halinde grubun kaca en byk devirsays nominal devir saysnn % 250 dir.


43/131

Francis trbini ile tahrik edilen dikeyeksenli senkron generatrler iin snrgc olarak 400 MVA, devir says 107

dev/dak ve rotor ap 14 m mmkngrlmekte idi ve byle bir generatrdeambalman devir says % 180 dir. Bugn590 MVA gcnde, devir says 93,8

dev/dak ve rotor ap 16,1 m olan emsiyetipi su santral generatr imal edilmidurumdadr.


44/131

Pelton trbini ile tahrik olunan yatayeksenli senkron generatrler iin snr

gc olarak 120MVA, devir says 500 dev/dak. verotor ap 3 m mmkn grlmekte

idi ve byle bir generatrnambalman devir says % 180 dir.Yuvarlak rotorlu senkrongeneratrlerin snr glerinde oksratli gelimeler olmu vebugn 1500 MVA lk turboalternatrler imal edilmektedir.


45/131

Senkron Generatrlerin kazlanmas

Generatrn stator sarglarnda (e) yi vegeneratr k ularnda (u) gerilimi eldeedebilmek iin generatrde E.M.K (Elektro

Motor Kuvveti) nin indklenmesi gerekir.E.M.K.'i elde edebilmek iin manyetikalana (i) ye ihtiya vardir. Manyetik alanmeydana getirebilmek iinde, dogru

akmla uyarlan bir bobine (sargiya)ihtiya vardr. zah edilen bu sistemintmne birden ikaz sistemi denmektedir.


46/131


47/131

PRINCIPLES OF OPERATIONMOTOR TORQUE IS ESTABLISHED AS PER THE LORENTZ FORCE

LAW

GENERATOR VOLTAGE IS INDUCED AS PER FARADAYS LAW

v

B +

-

BLIF

F

B

LI

LBvE


48/131


49/131

Generatrlerin ikaz, doru akmla (DC)

yaplr. kaz gerilimleri 125-250 veya 500Volabilir. Generatrlerde ikaz devresikutuplar zerine sarlan sarglardanoluur. Kutuplar hareketli olduundan bu

sarglara DC'in uygulanmas rotor milizerinde bulunan iki adet bilezik ve bubileziklere srtnen fralar yardm ilegerekleir. Generatrlerin her eit ykdurumunda, gerilimlerinin sabit

tutulabilmesi iin, ikaz dinamolarnn ayarsnrlar mmkn olduu nispette geniolmaldr.


50/131

Bota alan bir alternatrden normal ugerilimini alabilmek iin verilen ikaz(uyartim) akimi Ifo ise generatr tamyknde yklendiginde ularinda normal

gerilimi alabilmek iin gerekli olan ikazakimi, bostaki ikaz akiminin iki kati(2Ifo, 3Ifo) olabilir. Generatrn zerindekiyk kapasitif olduunda normal u

gerilimini elde edebilmek iin gerekli olanikaz akm, generatrn botaki ikazakmndan kk olur.


51/131


52/131


53/131


54/131


55/131

Red phase = 50 V

Yellow Phase = - 100 VBlue Phase = + 50 V

Time : t = 30 Sec

N

S

Three phase voltages produced by the salient pole generator


56/131

Red phase = +86.6 V

Yellow Phase = -86.6 VBlue Phase = 0 V

Time : t = 60 sec

N

S



57/131

Red phase = +100 V

Yellow Phase = - 50 VBlue Phase = - 50 V

Time : t = 90 sec

N

S



58/131

Red phase = +86.6 V

Yellow Phase = 0 VBlue Phase = -86.6 V

Time : t = 120 sec

N

S


h h l d d b h li l


59/131

Red phase = +50 V

Yellow Phase = +50 VBlue Phase = -100 V

Time : t = 150 sec

N

S


Th h l d d b h li l


60/131

Red phase = 0 V

Yellow Phase = +86.6 VBlue Phase = -86.6 V

Time : t = 180 sec

N S


Th h l d d b h li l


61/131

Red phase = -50 V

Yellow Phase = +100 VBlue Phase = -50 V

Time : t = 210 secN

S


Th h lt d d b th li t l t


62/131

Red phase = -86.6 V

Yellow Phase = +86.6 VBlue Phase = 0 V

Time : t = 240 secN

S




63/131

Red phase = -100 V

Yellow Phase = +50 VBlue Phase = +50 V

Time : t = 270 secN

S




64/131

Red phase = -86.6 V

Yellow Phase = 0 VBlue Phase = +86.6 V

Time : t = 300 secN

S




65/131

Red phase = -50 V

Yellow Phase = -50 VBlue Phase = +100 V

Time : t = 330 sec

N

S




66/131

Red phase = 0 V

Yellow Phase = -86.6 VBlue Phase = +86.6 V

Time : t = 360 sec

NS



67/131

KAZ SSTEMSenkron generatrlerde rotor ikaz akimi ve rotoruyarina sargisinin dogru akm asagidaki dzenlerile saglanir.

1- Senkron generatrnn mili zerine bir DCgeneratr baglanir. Bu generatre ikazgeneratr yada pilot ikaz generatr denir. DCgeneratrnn u gerilimi senkron generatrnrotor kutup sargilarina uygulanir ve bylece ikaz

(uyarma) akm elde edilmi olur. Gerilimkontrolu, ikaz generatrnn ikaz akmnkontrol ederek yaplr.


68/131


69/131


70/131

2- Senkron generatrnn milizerine bagli bir ikaz generatrolmayp senkron generatrnn

uyarma gerilimi ya mevcut bir dorugerilim kaynandan yada balananyari iletken dogrultucularla

(Diyot,Tristr gibi) Alternatif gerilimdogrultularak elde edilir ve kutupsarglarna uygulanir.

KAZ SSTEM


71/131


72/131


73/131

rnek5- Keban:I generatrlerinde uygulanan uyarma sistemi isegeneratr mili zerine 15 KVA gcnde sabit miknatisli fazli senkron generatr, (uyarma generatryada pilot generatr) 600 KW gcnde'de DC generatr(Ana ikaz generatr)baglanmistir. Pilot alternatrnsenkron hizda (166.6 devirde) dndg zaman retmis

oldugu 220 V. AC. kpr tristr devresinde dogrultularak,ana ikaz generatrnn kutup sargilarini besler. Ana ikazgeneratrnn rotoru sabit statoru dnerliolarak yapilmistir.

Endviye manyetik alanla endklenen gerilim

kollektrlerden firalar vasitasi ile bileziklere,bileziklerdende uyarma kutup sargilarina uygulanir.Bu tip ikaz sistemine dinamik ikaz sistemi denir.


74/131

SENKRON GENERATRLERNN GERLM AYARLANMASi


75/131

SENKRON GENERATRLERNN GERLM AYARLANMASi(GERILIM REGLATRLER)

Enterkonekte sisteminin beslenmesindeveya mnferid bir blgeninbeslenmesinde, alternatr ularindakigerilimin daima sabit bir kiymettetutulabilmesi, hem alternatrn hemdealternatrn besledigi sistem zerindekialclarn ve bilhassa endstri tesislerinin

rantabilitesi bakimindan luzumlu grlenbir husustur.


76/131

Gerilim Reglatrleri

Alternatr zerindeki ykn degismesi suretileortaya ikacak durum alternatr ularindakigerilimin degismesine sebep olur. Uyartimakiminin her yk durumunda ayarlanmasi el ileistenilen abuklukta ve dogrulukta yaplamaz.

Bu nedenler, generatrler gerilimReglatrleri ile donatilmislardir. esitli ykdeisikliinde reglatr alternatrnuyartim akmn sratli olarak otomatik ayarlayipalternatr ularindaki gerilimin normal degerde

sabit kalmasini temin eder.kazn otomatik olarakayarlanmasi iin esitli tip reglatrlergelistirilmistir.


77/131


78/131


79/131


80/131

GENERATRLERN PARALEL BALANMASI

Bir enterkonnekte sistemde yknbykl her zaman ayn deildir. Ykarttka almakta olan generatrlere,baka generatrler paralel balanarakartan yk karlamalar salanr. Birgeneratrn, enterkonnekte sistemdeenerji retmekte olan dier generatrler

ile birlikte alabilmesi iin salamasgereken mecburi artlar vardr.Paralelbalama ve Koullar;


81/131

Paralel Balama ve Koullar

1-Paralel balanacak generatrleringerilimleri birbirine eit olmaldr.

2-Paralel balanacak generatrlerin

frekanslar birbirine eit olmaldr.3-Paralel balanacak generatrlerin

ayn adl fazlar birbirine balanmal

4-Parelele girecek Generatr ileenterkonnekte sistem fazlararasnda faz fark olmamaldr.


82/131


83/131

Generatrn Reaktif Yk Ayar

Bir generatr mstakil bir yk besliyorsa,besledii ykn karakteristiine gre sabit biraktif ve reaktif ykte almak zorundadr. Budurumda ikaz akmna mdahale edildiindegerilime mdahale edilmi olur. Reaktif ykayarndan sz edilemez.

Ancak, ebekeye bal bir generatr ise, ikazakmn deitirmek generatrn reaktif ykn

deitirmektedir. Bunun anlam, sabit voltajda,ebekeye bal dier generatrlerle reaktif ykal verii yapmas demektir.



84/131


G t R ktif Yk A


85/131

ebekeye bal ve aktif yk sabit tutulan bir generatrdeikaz akmn deitirmek suretiyle, generatr statrakmnn deiimi ekilde grld gibidir.Generatr ebekeye sadece aktif yk verirken, ikaz akmi2; stator ekimi ise minumum durumda olup I2dir. kazakm i2 den i3e doru ykseltildiinde , stator akmda I2

den I3 e doru ykselecektir. Bu durumda generatr balolduu barann gerilimini ykselterek sisteme reaktif ykverir. Bu durum generatrn endktif ve rezistif ykleribeslemesi anlamndadr.2 ikaz akm i1 e doru drldnde, I2 stator akmI1 e doru ykselir. Bu durumda generatr bal olanbarann gerilimini drerek , sistemden reaktif yk eker.Generatr kapasitif ve rezistif ykleri besliyormu gibidavranr.



86/131

Generatrn Aktif Yk Ayar

Generatrlerde aktif yk ayar sadecegeneratr miline uygulanan dndrmemomentinin arttrlp azaltlmas ile yaplr.Dndrme momentini tayin eden faktrlerTermik santrallerde buhar, gaz, Hidroliksantrallerde ise sudur. Generatrnyklenmelerini hz regulatr tayin eder.

Hz regulatr devir saysna bal olaraktrbine giren su yada buhar, gaz debisiniarttrr veya azaltr.


87/131

Koruma Rleleri

Seici bir koruma olmadan gnmzde bir gsisteminin iletilmesi mmkndegildir. Korumarlelerinin uygulanmasiyla, g sistemininherhangi bir noktasinda olusan ariza belirlenir vearizali blm sistemden ayrilir. Arizali blm

sisteme bagli kaldiginda asagida belirtilen anaetken nedeniyle sistemin bir blm yada tmtehlikeye dser.

1) Generatrlerin senkronizasyon kosullarini

kaybetmeleri ve sistemden kopmalari.2) Arizali blmn hasar grmesi.3) Arizasiz blmn hasar grmesi.


88/131

Korumann Amac

Kisaca korumanin amaci kesicilerle birlikte g sistemininher tip arzadan hzla temizlenmesini saglamaktir.

Rle uygulamasnn genel amac, g sistemini korumablmlerine ayirmak ve

arizalarda en az miktarda sistem parasn ana gsisteminden ayirarak uygun korumayi saglamaktir. Korumablmleri sunlardir.

1. Generatrler

2. Transformatrler ve fiderler3. Baralar4. Enerji nakil hatlari


89/131

Generatr Korumalar

Generatr korumalarina girmedennce arzalarn kaynaklandklarnoktalari ve etkilerini kisaca grelim.

Stator Arzalar

Rotor Arzalar

Mekanik Arzalar

D Arzalar


90/131

Stator Arzalar

Stator arizalari ana akm tasyan iletkenlerle ilgiliolduundan en ksa zamanda temizlenmelidir. Buarizalar stator yalitiminin bozulmasi sonucu,sargi-

toprak ve sarim ksa devresi eklinde oluurlar.Bu tr arzalarda arza noktasindaki byk solumas sonucu hasar fazladr ve onarm uzunzaman ve ok harcamaya neden olur.Toprak arizalarini snrlamak iin en genel

uygulama topraklama direnci kullanmaktir.Sarglar aras ve sarglardaki sarm ksa devresi,toprak arizalarina gre daha az olusurlar.


91/131

Rotor Arzalar

Rotor arzalar, sarg yaltm zerindekiar termik ve mekanik zorlanma sonucu,sarg-toprak yada sarm ksa devresieklinde oluur. Normal olarak rotorsargs topraksz alistrldndan tek birtoprak arzas, arza akmna neden olmaz.Ikinci bir toprak arzasi sargnn birblmn kisa devre edeceginden simetrikolmayan bir besleme oluur ve rotorda

dengesiz kuvvet doar. Byle bir kuvvetyataklarda byk basn ve saftdistorsiyonu olusturur.


92/131

Mekanik Arzalar

Dikkate alnmas gereken mekanikarzalar hz, ikaz sisteminin devre dkalmasi ve vakum zetlenebilir.


93/131

D Arzalar

Sistemin yanl balanmas sonucumeydana gelen arzalarYkteki dengenin bozulmas

Hatlardaki ksa devrelerHatlardaki atmosferik veya bakasebeplerle meydana gelen ok

yksek gerilimlerFrekansda meydana gelendeimeler


94/131

Diferansiyel Koruma (87 G)

Generatrlerde ana koruma, bu arzalardankorunmak zere tesis edilen diferansiyelkorunmadr.

Generatrlerin faz-faz, faz-toprak ve faz-spirarzalarinda en etkin korumadr. Stator sarglararasnda bir izolasyon hatas sonucunda meydanagelen ksa devreler, en emin bir ekildediferansiyel rle ve diferansiyel koruma tertibi

tarafndan tesbit edilir ve ksa devrenin meydanagetirecegi zararn az olmasn salamamaksad ile gerekli koruma kumandas verilir.


95/131


96/131

Ar Akm Koruma (51G)

Generatr ana korumasna art olarak genellikleindiksiyon tip ters zamanli bir ar akm rlesikullanlr.

Rlenin akim ve zaman ayar deerlerigeneratr empedans, zaman katsays ve gerilimreglatrne bagli olarak deien arza akmazalmasna gre seilir.Asiri akm koruma sadece ksa devre akmlarnn

deil ayrca uygun ayarlandklar takdirde nominalakmn zerindeki yk akmlarnn termikorlamasna karda tehizat koruyabilir.


97/131


98/131

Ar Gerilim Koruma (59 G)

Ar gerilim koruma, btn hidrolik ve gaz trbiniyle alisangeneratrler iin nerilmektedir. nk bu tip gruplardayk kayb halinde ambalman (ar hzlanmalar) nedeni ilear gerilim ykselmeleri meydana gelebilir. Asiri gerilimlermakina izolasyonunu zorladigindan makina devre disiedilerek, izolasyon zayiflamasi nlenir.

Asada belirtilen nedenlerden dolay meydana gelebilecekar gerilimlere karsi nleyici tedbirler alnmasi gerekir.

Yksek gerilim hatlari zerine veya civarina dsecek

yildirim nedeni ile meydana gelen ar gerilim dalgalari,bunu nlemek maksadi ile stator sargilarinin darbegerilimine dayanabilmesi iin generatr k terminallerineyildirim parafuduru konur.


99/131

Stator Toprak Arzas Korumas


100/131

(64G)

Stator izolasyonundaki delinme vesargdan demir nveye kaak akmnmeydana gelmesi, bir stator toprak

arzas olarak tanimlanr.


101/131

Rotor Toprak Arzas Korumas


102/131

(64F)

Rotor sarglarnda veya ikaz DC bara sistemindemeydana gelecek direkt toprak arzalarndaalsan bir koruma rlesidir. Rotor sargilari toprakarzasi veya ak devre ile hasara urarlar. Rotorsarglarnda bir noktada meydana gelen toprak

arzasnda herhangi bir hasar olmaz. Fakat ikincibir toprak arzasnda, kutuplarn bir ksm ksadevre olup servis harici olacandan sarg akmartar ve dengesiz hava aralg aks meydanagelir. Buda vibrasyona neden olur, rotoru str.Vibrasyon nedeni ile yataklarda tahribatlarmeydana gelir. Bu nedenlede rotor statorasrterek, statorda tahribatlar yapar.

NEGATiF BILEEN AKIMLARA KARI KORUMA(DENGESIZ YK KORUMASI


103/131

(DENGESIZ YK KORUMASI( 46 )

Bu rle akmin negatif bileseni ile alr. Zamanlaakm rlesidir. Normal senkron hzda, statorakmlarnn dengesiz olmasi veya fazlardan birininkopmas yada kesici kontann kapanmamashalinde statorda dolasan akmn, negatif bileen

akmlar meydana gelir.:Bu negatif bileen akmlar stator nominal akmdegerinin% 10 undan daha fazla olursa, rotordaok ksa zamanda snmalar meydana gelir. Budengesiz akmlar makinada ciddi vibrasyona daneden olabilir

ENTERKONNEKTE SiSTEMDE FREKANS


104/131

KONTROLU

Enterkonnekte ebekede de toplamretim kayiplar da dahil olmak zeretoplam tketime eit ise, ebekeye

bagl generatrlerin hzlardeimeyip sabit kalir. Bir sebekedehz yerine frekans kullanilir. Frekans

hzla orantili olup, hz dmesifrekans dmesi ile ayn anlamagelir.


105/131

Herhangi bir nedenle harcanan yk (tketim)aniden artarsa veya retilen g aniden azalrsa(rnegin bir nite aniden servis harici olursa)frekans dmeye baslar. Bu sistemde frekanstutan santral yoksa, frekans dm ok byk

olur. Her ne kadar frekans dmesiyle berabersistemdeki motorlarin yavaslamasi nedeniyle,tketimde de bir miktar azalma olsa da, sistemindengeye gelmesi ok zordur. Genelde trbinlerin47,5 Hz' in altinda alismadigi dsnlrse,sistemin dengede kalabilmesi iin frekansin buseviyenin zerinde kalmasi gerekir.


106/131


107/131

Sekil - 34 bu alisma tarzininzamana bagli degisimini

gstermektedir. P (retim)sabittir. T1 annda yk Lkadar artarsa B noktasindadengesizlik oluur ve birliktedogal olarak ykte azalmaya

baslar ve t2 aninda Cnoktasnda retim-tketimdengesi oluabilir. Ancaksistemin dengede kalabilmesiiin F2 frekansinin trbinlerin

minimum alismafrekansinin stnde olmasigerekir.


108/131

Sekil - 33 de retim frekansabagli olmayip, sabittir. Sistemdefrekans tutan santral yoktur. A

noktasinda retim ve tketim birbirine esit olup, frekans F1 dir.Sisteme ani olarak L kadar biryk geldigini dnelim. Yani ykkarekteristigi L2 dogrusu olacaktir.B noktasinda retim tketimdengesi olmayp, tketimretimden byktr. Bu nedenlesistemde frekans dsmeye baslarve denge ancak C noktasindasalanabilir. C noktasinda frekans

F2 degerine dmtr. Bu degertrbinlerin alisabilecegi minimumfrekansin altinda ise, sistem ker.


109/131


110/131

ekilde grldg gibi, frekans yke bagli deildir. Frekanssabit olup, yk degiskendir. Bir generatrn tek basina biryk beslemesi halinde kullanilir.


111/131

ekilde grldg gibi, generatrn retim gc frekansabaglidir. Frekans dstke reglatr, trbin vanalarini atrma

ynnde alsarak generatrn yk almasn salar. Bu tipreglatrler birden fazla generatrn paralel alisarak, byk birsebekeyi beslemesi durumunda kullanlr.

Speed - Droop (hz dm) veya d i t i i


112/131

yzde eim tanimi

Bir generatrn yk sfr iken frekansiFo olsun. Frekans Fo dan

FN = 50 Hz degerine dtnde

generatrn yk PN ( Nominal gcn% 100 ) olsun. ekil - 36 ya greasadaki ifade yazlrsa:


113/131


114/131


115/131

Primer Frekans Kontrol


116/131

Primer Frekans Kontrol

Sistemde retim - tketim dengesinin bozulmashalinde, niteler hizlanmaya veya yavalamayabalar. ncelikle sistemin bu artan veya azalanhzn durdurup, hz sabitlemek gerekir.Bunu iintrbin girisine dogrudan etki ederek vanalari aipkapayan bir hiz reglatrneihtiya vardir.

Sekil - 37 de byle bir reglatrn basitletirilmisemas grlmektedir. Byle bir reglatrnhiz dm karekteristii sekil - 38 de grldg

gibidir. Reglatre mdahale edilmedii srecebukarekteristik degimez, sabit eimde kalr ve Feksenini sabit bir Fo noktasinda keser.


117/131


118/131


119/131


120/131


121/131


122/131


123/131


124/131


125/131


126/131


127/131


128/131


129/131

L BAND(DEAD BAND)


130/131

( )l band: belli frekans limit deiimine kadarretim sisteminin primer kontrol sistemine cevapvermemesidir. (k yknn sabit kalmas)

Bu uygulama sadece primer kontrol sistemineuygulanr.

l band aral uygulamas, ebeke frekansstabilitesi iin istenmeyen bir durum olmasnaramen retim sistemi (trbin-jeneratr) mrasndan faydaldr.

UCTE balants sonrasnda tm nitelerin lbandlar 0 (sfr) olarak ayarlanacaktr.

Hidrolikler iin l band deeri 20 mHzTermik santrleler iin 50 mHz dir.


131/131

TEEKKRLER

Documents

SENKRON GENERATÖRLER2