Seminarski Rad - Korupcija

8/13/2019 Seminarski Rad - Korupcija

1/21

UNIVERZITET U ZENICI

PRAVNI FAKULTET

Emina Topi

K O R U P C I J A

(seminarski rad)

Predme!

KRI"INOLO#IJA

"enor!

Ned$ad Kora%&i


2/21

Zeni'a mar **+,-odine

. A / R 0 A J

1,UVO/,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,1

, KORUPCIJA,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

2.1. Definicija korupcije............................................................................2

2.2. Bitne karakteristike korupcije.............................................................3

2.3. Uzroci korupcije..................................................................................42.4. Oblici korupcije..................................................................................6

2, FENO"ENOLO#IJA KORUPCIJE,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,3

4, "O/EL KORUPCIJE U 5O.NI I 6ERCE#OVINI,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,1*

7, .I.TE" /RU8TVENO# INTE#RITETA,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,115.1. Posljedice korupcije..........................................................................12

9, .UZ5IJANJE KORUPCIJE,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,14

6.1. ubjekti suprosta!ljanja korupciji.....................................................16

:, ZAKLJU;AK,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,13

"#$%&'$U&'..................................................................................................1(

2


3/21

1, UVO/

)ako nas na*e no!ine i e+isije !ijesti s!akodne!no podsje,aju- +noe ze+ljedana*njice +oraju pod /itno da se suo0e sa korupcijo+- 0esto kao u!od u

ekono+ski rast. )orupcija je poubna i po dru*t!eno i po ekono+sko zdra!lje i

dobrobit bilo dje i bilo kad da se poja!i- bez obzira na stepen raz!oja dra!e.

#z!je*taji o korupciji se s!akodne!no u+noa!aju. $o jasno ukazuje na to da je

uprkos napori+a u +noi+ dijelo!i+a s!ijeta za suzbijanje korupcije- ona-

zapra!o- +oda u porastu. $o takoe pokazuje da ona nije ne*to *to jeisklju0i!o- ili pr!enst!eno- proble+ ze+alja u raz!oju.

)orupcija je jedan od naj!e,i/ izazo!a na*e !re+ena- izazo! ko+e se

+oe+o i +ora+o suprosta!iti. )orupcija- u !e,oj ili +anjoj +jeri- predsta!lja

ne sa+o prijetnju i!otnoj sredini- ljudski+ pra!i+a- de+okratski+

ustano!a+a i osno!ni+ pra!i+a i sloboda+a !e, i uspora!a raz!oj i

produbljuje siro+a*t!o +iliona *iro+ s!ijeta. Dra!a koja se de+okratizuje- ali

pri to+e ne donese i pri+jeni zakone koji ureuju sukob interesa- finansijskoboa,enje i pod+i,i!anje- rizikuje da joj no!e- +lade institucije budu

podri!ene eljo+ za sticanje+ pri!atno boatst!a.

Proble+ korupcije je !eo+a ko+pleksan i +oe se istrai!ati sa razni/

aspekata u za!isnosti od pred+eta i cilja istrai!anja. )orupcija je poja!a koja

se uspije*no inkorporirala u skoro s!e pore dru*t!eno i!ota i uz njenu se

po+o, za!r*a!aju +noi +anje i !i*e !ani poslo!i- *to ukazuje na

zloupotrebu i pri!atizaciju !lasti- pozicija i uticaja od strane lica koja rade na

odreeni+ radni+ +jesti+a i insistucija+a siste+a.

U to+ kontestu treba uzeti u obzir i poja!u razni/ pri!ileija i pritisaka +o,ni/

kruo!a i aktera +o,i koji su u +ou,nosti ne sa+o da s!oji+ poloaje+ i

kori*,enje+ insistucija siste+a !r*e korupcijska kri!i0na djela- neo i da uti0u

na spre0a!anje otkri!anja i dokazi!anja tak!e kri+inalne djelatnosti.

3


4/21

e*to !i*e o korupciji- poj+u korupcije- uzroci+a i oblici+a poja!lji!anja

korupcije i na0ini+a borbe proti! iste u naredni+ stranica+a se+inarsko

rada.

, KORUPCIJA)orupcija je izazo! za teoreti0are razni/ disciplina- o 0e+u s!jedo0e

+noobrojni rado!i- od koji/ se jedan broj odnosi i na odrei!anje sa+o

poj+a.

,1, /e


5/21

za/tije!aju odreeno stano!i*te- standard ?0estitosti@ i +odel ispolja!anja

korupcije u konkretni+ slu0aje!i+a.2

a sociolo*ko i kri+inolo*ko stano!i*ta korupcija je dru*t!eni- ali i li0ni

proble+ i zbo toa predsta!lja skup s!i/ kanji!i/ radnji koji+a nosilac

odreene dra!ne ili dru*t!ene ja!ne funkcije- zloupotreblja!a s!oj poloaj i

insistuciju u kojoj radi- *kodi ja!no+ interesu koje+ bi +orao sluiti u tolikoj

+jeri da potkopa!a po!jerenje raana i ja!nosti u dru*t!o i dra!u.

,, 5ine karakerisike kor=p'i%e

)orupcija nije poja!a no!ije !re+ena. Ona i+a s!oju pro*lost- budu,i da su

pojedini oblici korupcije- naro0ito pod+i0i!anja- postojali jo* u staroj ;r0koj i

&i+u- pa se +oe re,i da je korupcija stara koliko i dra!a i da se uporedo sa

njo+ i raz!ijala i dobijala no!e poja!ne oblike.3$o ukazuje na stalan raz!oj

korupcije - ali i na nadlenost nadleni/ orana u njeno+ suprosta!ljanju- koja

je zapo0ela jo* s njeni+ nastajanje+. &az!oje+ dra!e i ekono+ski+ i

politi0ki+ pro+jena+a- posebno +je*anje+ dra!e u pri!redni raz!oj i

ja0anje+ birokratije- st!arali su se po!oljniji uslo!i za raz!oj i ekspanziju

razni/ oblika korupcije.

!e je to o+ou,a!alo kori*tenje dru*t!eno poloaja i +o,i radi sopst!eno

boa,enja i raz!oj korupcije do te +jere da je postala jedan od ozbiljni/

proble+a dana*nje s!ijeta- uti0u,i neati!no na raz!oj de+okratski/ odnosa-

s drue strane.4 Ono *to je danas karakteristi0no za korupciju- jeste njena

aktuelnost- !isok stepen dru*t!ene opasnosti- no!i oblici njeno ispolja!anja u

ja!no+ i pri!atno+ sektoru u sklopu pri!redne i !anpri!redne djelatnosti-

po!ezi!anje sa oranizirani+ kri+inaliteto+- sa koji+ zajedno djeluje kaouroa!aju,i faktor bezbijednosti.

)orupcija se ispolja!a u razni+ oblici+a koji se +ou do!esti pod konkretna

kri!i0na djela- pri 0e+u se ne s+ije zaposta!iti 0injenica da s!i oblici korupcije

ne +oraju da sadre i odreeno kri!i0no djelo- *to zna0i da korupcija- po s!o+

2/ttpA99.transparentnost.or.Cu9publikacije- 14.=3.2==(.3Bo*ko!i,-


6/21

sadraju- u neki+ slu0aje!i+a +oe i da prelazi ranice kri!i0no7pra!ne

reulati!e.

)orupcijska kri!i0na djela po s!ojoj su*tini spadaju u oblast pri!redno

kri+inaliteta- s ti+ *to sadraj kri+inalne korupcije +oe da obu/!ati i

korupcijske pri!redne prestupe. Poznata je 0injenica da se korupcijska kri!i0na

djela- upra!o zbo na0ina iz!r*enja i statusa pojedini/ subjekata koji se

poja!ljuju u ulozi u0inilaca- te*ko otkri!aju i dokazuju- tako da ?$a+na

brojka@ zauzi+a zna0ajno +jesto u o!oj oblasti kri+inaliteta. 'ko se poe od

znatne prisutnosti ?ta+ne brojke@ u oblasti korupcijsko kri+inalitata- loi0no

se +oe zaklju0iti da postoje i +noi oblici korupcije koji nisu identifiko!ani-

kako u oblasti pri!redne- tako i u do+enu !anpri!redne djelatnosti. U +noi+

situacija+a kada je otkri!eno korupcijsko kri!i0no djelo ne dolazi do kri!i0no

proona- ili ako bude podinuta optunica- postupak duo traje i ne dolazi do

izricanja osuuju,e presude- *to je karakteristi0no kad su u0inioci lica koja se

nalaze na ja!ni+ funkcija+a ili zauzi+aju !isoko ranirana radna +jesta u

dru*t!eni+ i pri!redni+ institucija+a.

Eedna od zna0ajni/ karakteristika korupcije +anifestuje se u +eusobno+

odnosu korupcije i siro+a*t!a- *to je !ezano sa +oti!o+ iz!r*enja korupcijski/

kri!i0ni/ djela i +oralni+ s/!atanji+a korupcije. )orupcija +oe da ost!ari

direktan i indirektan uticaj na siro+a*t!o. Direktan uticaj se ispolja!a u

po!e,anju cijena ja!ni/ uslua koje ube na k!alitetu i dolazi do orani0a!anja

pristupa raana jeftiniji+ osno!ni+ i!otni+ resursi+a /rana- !oda itd.- dok

se indirektan uticaj na siro+a*t!o oleda u to+e *to ona predsta!lja prepreku

ekono+sko+ raz!oju- odnosno po!e,a!a ja!ne tro*ko!e- uspora!a pri!redni

rast i one+ou,a!a redo!an i nor+alan pri/od budetu- *to je opet u direktnoj!ezi sa +ou,no*,u finansiranja ja!ni/ uslua.

,2,U>ro'i kor=p'i%e

Po neki+a je u korijenu proble+a siro+a*t!o. Bez siro+a*t!a ne bi bilo

korupcije.


7/21

boate- i+u,ne ze+lje prepla!ljene skandali+a- od koji/ je !eo+a +ali broj

!ezan za one koji bi se +oli naz!ati ?siro+a*ni+@ ili ?u [email protected]

$o bi- takoe- su*tinski izjedna0ilo siro+a*t!o sa nepo*tenje+. )orupcija je

zato +a0 sa d!ije o*trice 7 +oe da se poja!i u boatsts!u i obilju- ali i u

oskudici &elati!no je +ali broj pojedinaca 0ija koru+piranost +oe i+ati

!eo+a neati!an uticaj na ze+lju- a nji/o!o pona*anje +oe ali ne +ora da

bude !idlji!o obi0no+ raaninu.


8/21

koji doprinose rastu korupcije u ze+lja+a u raz!oju- ali ula!no+ su to slaba

dra!na ad+inistracija i politi0keinstitucije.

&azli0iti kri+inoeni faktori su zastupljeni u pojedini+ ze+lja+a u tranziciji.


9/21

nezakonito posredovanje, povreda ravnopravnosti u privrednom poslovanju-

pronevijera, poreska utaja, zakljuenje tetnog ugovora, primanje

nezasluenih vrijednosti, nezakonito davanje poklona, primanje mita za

vrijeme izbora, pranje novca i razni oblici falsifikovanja. #pak-

najkarakteristi0nija korupcijaska kri!i0na djela su primanje i davanje mita-

koje se ispolja!a krozpasivno, aktivno i naknadno podmiivanje.

$ako je korupcija u ze+lja+a koje su pro*le ili se jo* u!ijek nalaze u tranziciji

posebno izraena u oblasti pri!redni/ djelatnosti- naro0ito u ja!ni+ sluba+a-

priliko+ !r*enja slubene dunosti i ja!ni/ o!la*tenja- ekono+skoH

finansijsko kri+inaliteta i korupcije- posebno u proiz!odnji- tro!ini-

finansija+a- bankarsko+ siste+u- s ti+ *to su u procesu transfor+acije

zapaeni s!oje!re+eno- no!i oblici korupcije- kao *to suA izbjegavanje poreza,

lano bankrotiranje, pranje novca, nepoteno rukovoenje dravnim dobrima,

nezakonit rad sa javnim fondovima i drugo.

Poja!ni oblici korupcije u neki+ ze+lja+a tranzicije +anifestuju se uA spoljnoj

trgovini carinske i poreske +al!erzacije- bankarstvu, transformaciji dravne

svojine, proizvodnji i vrenju usluga. Posebni oblici korupcije se ispolja!aju u

fiktivnom izvozu i ponovnom uvozu raznih vrsta robe- kao to su alkohol,

duhan, cigarete, tehnika roba, uz carinske i poreske malverzacije. !i

na!edeni oblici korupcije nisu prisutni u s!akoj od na!edeni/ ze+alja- a i oni/

koji su prisutni razlikuju se po s!o+ sadraju- uzroci+a i intezitetu neati!no

djelo!anja.>

U ze+lja+a tranzicije- nedje !i*e nedje +anje- prisutni su razno!rsni oblicikorupcije- u +noi+ ze+lja+a 0ak isti- s ti+ *to se +ora konstato!ati da su

one ze+lje koje su uspije*no pro*le proces tranzicije st!orile i po!oljnije

uslo!e za suprosta!ljanje korupciji- i s+anjenje njeno obi+a- a nastajanje

no!i/ i *irenje postoje0i/ oblika sta!ile pod kontrolu- s obziro+ na to da u toj

fazi raz!oja- uz s!e objekti!ne i subjekti!ne te*ko,e- nije +ou,e iskorijeniti

korupciju.

>#de+- str.2(672(>.

(


10/21

2, FENO"ENOLO#IJA KORUPCIJE

Pored pra!no razliko!anja korupcije uobi0ajeno je kri+inolo*ko7

kri+inalisti0ko razliko!anje pojedini/ oblika korupcije naA

a uli0nu-

b uo!ara0ku-

c politi0ku-

d sudsku i

e pri!rednu. (

lina korupcija obu/!ata s!e oblike ?situacijsko@- spontano potkuplji!anjaja!ni/ slubenika ili odo!orni/ osoba- bez pret/odno plana ili posebne

naja!e pri+atelja dara- sa s!r/o+ izbjea!anja redo!ni/ oba!eza ili postupaka

u skladu sa zakono+- odnosno iz!r*enja zakonski/ oba!eza- sankcija-

ost!arenje+ nepripadaju,i/ koristi ili prekoredni+ ost!arenje+ neki/ pra!a i

sl. O!i slu0aje!i korupcije prepoznatlji!i su priliko+ pod+i,i!anja npr.

policajaca- carinika i drui/ slubeni/ i odo!orni/ osoba.

govaraka ili korupcija u javnoj upravi jeste posljedica sklapanja *tetni/

uo!ora- dodijela koncesija- rae!inski/ rado!a- nepo*ti!anje+ redo!ne

procedure dodjele ti/ poslo!a na teret prora0unski/ sredsta!a- bez nadzora

k!aliteta- roko!a na0ina iz!oenja ti/ rado!a- izira!anja ja!ni/ konkursa u

ci!ilno+ ili !ojno+ sektoru poslo!anja.

!olitika korupcija je s!jesno pripre+anje i izlasa!anje +anjka!i/ ili puni/

?pra!ni/ praznina@ zakonski/ akata- podzakonski/ odluka tijela iz!r*ne !lasti-

izbjea!anje porezni/ oba!eza- netransparentno !oenje e!idencija

finansijski/ transakcija- razli0iti na0ini poodo!anja pojedini/ interesni/

rupa- na *tetu op,i/ interesa.

(Petro!i,- Borisla!8 571>6.

1=


11/21

"udska korupcija obu/!ata proti!pra!na pona*anja- zloupotrebo+ poloaja

pripadnika sudske !lasti- ali i ostali/ pripadnika pra!osudne !lasti. O!a

korupcija posebno uni*ta!a !lada!inu pra!a jednakosti.

!rivredna korupcija obu/!a,a preostale oblike korupti!no pona*anja u

pri!redi- rae!inarst!u- zdrast!u- pros!jeti i profesionalno+ sportu.

)ao *to se iz pret/odni/ napo+ena !idi- korupcija se ja!lja na podru0ju

javnog, privatnog i politikog sektora. 'kteri korupcije +ou biti dra!ni

0ino!nici na s!i+ ni!oi+a- pri!atne osobe koje rade u razli0iti+

korporacija+a te politi0ari na lokalno+ i dra!no+ ni!ou. #nteres

oranizirano kri+inaliteta je da kontrolira s!a tri sektora i uti0e na pri!redu i

politiku dra!e- st!araju,i tako i kli+u neiz!jesnosti i dru*t!ene

dezoranizacije.

11


12/21

4, "O/EL KORUPCIJE U 5O.NI I 6ERCE#OVINI

Pre+a iz!je*taju s!jetske banke iz 2==1. odine IB +odel korupcije u

Bosni i Ferceo!ini je karakteristi0anA

1. !isoko+ razino+ zabrinutosti ja!nosti za korupciju-

2. niski+ po!jerenje+ ja!nosti u !lade-

3. dra!no+ korupcijo+ i sukobo+ interesa-

4. neefikasno*,u ja!ne ad+inistracije- koja se odraa!a u *iroko

ra*ireno+ pod+i,i!anju u ja!ni+ sluba+a-

5. iskri!ljeni+ poslo!ni+ okruenje+- i

6. zna0ajni+ tereto+ za siro+a*na do+a,inst!a- *to jo* !i*enala*a!a siro+a*t!o i nejednakost.1=

a osno!u o!ak!o +odela korupcije- istrai!a0ki ti+ je do*ao do zaklju0ka

da je najpri+jerenija podjela korupcije u BiF naA

# dravnu i

# administrativnu.

Pri to+e- pod dravnom korupcijomse podrazu+ije!aju akti!nosti pojedinaca-

skupina i fir+i u pri!atno+ i ja!no+ sektoru koji ost!aruju uticaj na st!aranje

zakona- propisa- uredbi i drui/ !ladini/ politika u s!oju korist- kao rezultat

nezakonito i netransparentno pruanja pri!atni/ koristi ja!ni+

dunosnici+a.

$dministrativna korupcija se odnosi na na+jerno na+etanje iskri!lja!anja

postoje,i/ zakona- pra!ila i propisa da bi se pruila prednost bilo !ladini+ ili

ne!ladini+ akteri+a kao rezultat nezakonito pruanja pri!atne koristi ja!ni+

dunosnici+a.

1=#de+- str. 1>G.

12


13/21

7, .I.TE" /RU8TVENO# INTE#RITETA

)orupcija podri!a de+okratski raz!oj- ko0i rad ja!ni/ institucija i opti+alno

kori*tenje resursa. a kraju- ona li*a!a najranji!ije 0lano!e dru*t!a raz!oja i

!i*e k!aliteta i!ota. Jira pro+ocija dru*t!eno interiteta klju0na je za s!aki

proces odri!i/ refor+i. )orupcija +oe da se s+anji podizanje+ ni!oa

dru*t!eno interiteta- i o!aj pristup je od !italno zna0aja ukoliko ne ele da

se podriju drui napori za unapreenje pra!i0no i odri!o raz!oja. Kak je i

sa+ izraz skorije datu+a- a proizi*ao je iz raspra!a !oeni/ unutar pokreta

$ransparencC #nternational.

Danas je op*te pri/!a,eno da +oderan siste+ !lasti podrazu+ije!aodo!ornost. Bez toa nijedan siste+ ne +oe da funkcioni*e na na0in koji bi

pro+o!isao ja!ni interes u+jesto pri!atni/ interesa oni/ koji i+aju kontrolu. U

su*tini- cilj ze+alja u raz!oju i ze+alja u tranziciji je da se udalje od siste+a

koji je u biti zasno!an na /ijerar/iji- u ko+e autokratska !ladaju,a elita izdaje

nareenja koja oni na dnu /ijerar/ije- u !e,oj ili +anjoj +jeri- spro!ode.

O!aj siste+ zastupa stano!i*te da se treba kretati ka siste+u ?/orizontalneodo!ornosti@- u kojoj je +o, raspr*ena- dje niko ne+a +onopol i dje s!ako

odo!ara posebno.11U siste+u ?/orizontalne odo!ornosti@ zat!ara se za0arani

kru u ko+e je s!aki 0inilac isto!re+eno i 0u!ar i 0u!ani- kontrolor i

kontrolisani. O!aj kru izbjea!a i na taj na0in daje odo!or na !ije0no

pitanjeA ?)o ,e 0u!ati 0u!are@. Eednosta!no re0eno- de+okratizo!ati zna0i

usposta!iti razli0itu !rstu /orizontalne odo!ornosti i to odo!ornsti oni/ na

!r/u u+jesto oni/ na dnu.

:bo toa je potrebno udalja!enje od siste+a !ertikalne odo!ornosti- bilo da

se radi o tiraninu ili !lada!ini jedne partije- i okretanje /orizontalnoj

odo!ornosti- u kojoj je st!oren siste+ orana kontrole i nadzora koji

kontroli*u zloupotrebe o!la*tenja drui/ orana ili rana !lasti.

11/ttpA99.transparentnost.or.Cu9publikacije- 14.=3.2==(.

13


14/21

$o uklju0ujeA

a sudo!e-

b la!ne re!izore-

c centralne banke-

d parla+ente i nji/o!e odredbe za budetsku kontrolu i

e slobodne i neza!isne +edije.

)ada se tak!i +e/aniz+i odo!ornosti st!araju kao dio dru*t!eno napora da

se s+anji korupcija- oni onda predsta!ljaju ?sistem integriteta@. O!aj siste+

reuli*e sukobe interesa u ja!no+ sektoru- uspje*no !r*i podjelu !lasti i

orani0a!a situacije u koji+a se ja!ljaju sukobi interesa ili koji i+aju

neati!ne posljedice po op*te dobro. $o podrazu+ije!a odgovornost,

transparentnost, prevenciju i kanjavanje%

iste+ interiteta otjelo!ljuje s!eobu/!atno !ienje refor+e- ba!i se

korupcijo+ u ja!no+ sektoru preko !ladini/ procedura kodeksi ponaanja za

rukovodioce, organizacione promijene, pravne reforme, reforme birokratske

procedure, itd. i kroz reformu graanskog drutva%)rajnji cilj usposta!ljanja

siste+a dru*t!eno interiteta je da se korupcija u0ini ?visokorizinim@

podu/!ato+ sa ?malom zaradom@. )ao taka!- o!aj siste+ tei da sprije0i da se

korupcija uop*te i desi u+jesto da se oslanja na kanja!anje nakon *to je do

korupcije do*lo. 12!aka ze+lja !e, i+a neki ?siste+ dru*t!eno interiteta@

+a kako on koru+piran i neefikasan bio.

7,1, Pos&%edi'e kor=p'i%e

)orupcija kao dru*t!eno neati!na poja!a sa !isoki+ stepeno+ dru*t!ene

opasnosti- u s!ako+ dru*t!u proiz!odi posljedice koje neati!no djeluju nanjeo! cjelokupni raz!oj- *to posebno dolazi do izraaja u ze+lja+a tranzicije-

jer uspora!a pri!atizaciju- potiskuje pri!atni sektor i ko0i prelazak na tri*nu

pri!redu- zati+ uti0e na nepo*to!anje zakonitosti- *to se s!e skupa neati!no

odraa!a na cjelokupan raz!oj ze+lje.13


15/21

u!ijek postoji opasnost da o!aj !id korupcije raz!oje+ dru*t!eni/ odnosa-

preraste i u +noo tee oblike korupcije.

@eliku korupciju@14 trebalo bi obuzdati iz prakti0ni/ razloa. uo0ena sa

izazo!o+ odra!anja ili pobolj*anja standarda i!ota- nijedna ze+lja ne +oe

da doz!oli sebi neefikasnost koja prati korupciju.15 $e Posljedice korupcije-

odnosno tro*ko!i koje korupcija izazi!a- direktno uti0u na s+anjenje pri/oda

budetu- a sa+i+ ti+ u+anjuju i dru*t!eni standard stano!ni*t!a- 0i+e se

ispolja!a jo* jedna ko+ponenta korupcije- a to je njen doprinos po!e,anju

siro+a*t!a i polarizaciji dru*t!eni/ sloje!a.

)orupcija do!odi do potpuno ili djeli+0no nenapla,i!anja ja!ni/ pri/oda-

odnosno do preus+jera!anja ja!ni/ pri/oda u pri!atne s!r/e. eati!na

posljedica tak!o dejst!a korupcije !idno se ispolja!a u oblasti ja!ni/ slubi-

odnosno- prije s!ea- budetski/ korisnika- dje su +ale plate i neredo!no se

ispla,uju- *to se- u krajnje+ slu0aju- +anifestuje kroz slabiji i neefikasniji rad

orana pra!osua- policije- carine- inspekcijski/ orana i neki/ drui/ usluni/

djelatnosti- s jedne strane- i st!aranje sklonosti i na!ike zaposleni/ u o!i+

orani+a da pri/!ataju korupciju- i to naj0e*,e pod+i,i!anje+- s drue strane.

Pre+a neki+ +i*ljenji+a- izbjea!anje oba!eza pre+a dra!i je jedan od

najizraeniji/ !ido!a korupcije u BiF. Posljedice o!o !ida korupcije oledaju

se u ilealni+ postupci+a nepla,anja carina- poreza i akciza i pod+i,i!anja

inspektora. U o!o+ slu0aju +ito slui s+anji!anju tro*ko!a za fir+u ili

pojedinca- a rezultat tak!o na0ina poslo!anja jeste odi*nje s+anjenje ja!ni/

pri/oda BiF za jednu tre,inu. Pored neati!no dejst!a na cjelokupan proces

refor+e- korupcija doprinosi destabilizaciji dra!ne !lasti uop*te- erozijisiste+a +oralni/ !rijednosti- nepo*to!anju zakonitosti- o+ou,a!a boa,enja i

ost!ari!anje drui/ li0ni/ interesa- uroa!a ljudska pra!a i de+okratski raz!oj

dru*t!a i do!odi do nesiurnosti i dezorijentacije.16

9, .UZ5IJANJE KORUPCIJE

14eliki iznosi +ita ili pro!izije koje preduze,a iz raz!ijeni/ ze+alja nude ili pla,aju u s!ojoj trci za dobijanje+

dra!ni/ narudbina u ze+lja+a u raz!oju ili ze+lja+a centralne ili isto0ne %!rope.15/tppA99.transparentnost.or.Cu9publikacije- 14.=3.2==(.16#bid.

15


16/21

!ako dru*t!o i dra!a odreuju subjekte i odo!araju,i+ propisi+a defini*u

nji/o!u nadlenost i o!la*,enja u suprosta!ljanju korupciji- kao i drui+

oblici+a kri+inaliteta- uzi+aju,i u obzir osno!ne etnolo*ke faktore i

feno+enolo*ka obiljeja korupcije na s!ojoj teritoriji. uzbijanje korupcije

+ora se od!ijati u ok!iri+a kri+inalne politike- tj. politike suprosta!ljanja

kri+inalitetu- koja podrazu+ije!a oranizo!anu- plansku i s!eobu/!atnu

akti!nost nadleni/ orana i ostali/ dru*t!eni/ subjekata u spre0a!anju i

otkri!anju korupcijski/ kri!i0ni/ dijela.

!aka ze+lja nakon iz!r*ene analize etnolo*ki/ i feno+enolo*ki/ obiljeja

korupcije- u ok!iru borbe proti! kri+inaliteta pronalazi najefikasnije +etode

spre0a!anja i otkri!anja korupcijski/ kri!i0ni/ djela. Pre+a to+e- siste+

kri+inalne politike za!isi od +noi/ faktora kao *to suA

7 +entalitet i psi/oloija naroda-

7 stepen ekono+ske i dru*t!ene raz!ijenosti-

7rasprostranjenost- struktura i tendencija kretanja kri+inaliteta i

de!ijacija-7 kori*tenje kri+inolo*ki/- sociolo*ki/- penolo*ki/ i drui/ znanja.1G

Polaze,i od politike suzbijanja kri+inaliteta uop*te- +oe se konstato!ati da su

pre!encija i represija d!a op*ta +etoda u ok!iru kri+inalne politike koji se

pri+jenjuju u suprosta!ljanju korupciji i koji sadre niz razli0iti/ +jera i

radnji- zasno!ani/ na zakonu. uprosta!ljanje korupciji +ora biti duoro0no-

zasno!ano na us!ojenoj strateiji borbe proti! korupcije- s cilje+ odra!anjapostinuti/ rezultata i postizanja jo* !e,e stepena efikasnosti. #zradi strateije

borbe proti! korupcije- pored saleda!anja etnolo*ki/ i feno+enolo*ki/

obiljeja- +ora da pret/odi procjena i pronoza korupcije- pa se tek poto+

odlu0uje o radnja+a- +jera+a i sredst!i+a koje treba da sadri po+enuta

strateija.

1GBo*ko!i,-


17/21

Bitan se+ent antikorupcijsko djelo!anja jeste i preduzi+anje +jera na

ja0anju politi0ke !olje za borbu proti! korupcije. Postoji 0ita! niz +jera koje su

po!ezane sa o!i+- a koje- s drue strane- doprinose ja0anju politi0ke +o,i u

borbi proti! korupcije.

Odo!araju,e planiranje +jera i realizaciju strateije borbe proti! korupcije-

nije +ou,e u potpunosti ost!ariti bez politi0ke !olje i odlu0nosti s!i/

nadleni/ orana- kao i s!i/ oni/ faktora koji posjeduju bilo koji oblik !lasti ili

uticaj bilo koje !rste u ze+lji. Politi0ka !olja- koja predsta!lja odlu0nost i

s+jelost s!i/ oni/ koji i+aju odreenu !last da se bezko+pro+isno suprosta!e

korupciji- podrazu+ije!a neza!isnost i sa+ostalnost orana otkri!anja-

nadzora- kontrole- onjenja i presui!anja i nji/o!o djelo!anje u ok!iri+a

pred!ieni+ usta!o+ i odo!araju,i+ zakonski+ propisi+a. $o zna0i da

nijedno lice- bez obzira na to na kojoj se funkciji nalazilo i u koji+ orani+a

!lasti radilo- ne +oe da i+a !e,u +o, od zakona- niti da uti0e na dalji tok

kri!i0no postupka- us+jera!aju,i a pre+a s!o+ na/oenju. Dra!a- kao

t!ore!ina u ok!iru koje djeluju orani !lasti i subjekti suprosta!ljanja

korupciji- +oe da se za*titi od korupcije- upra!o- zakonito+ djelatno*,u ti/

orana. Pa je stoa nuna potpuna politi0ka !olja i odlu0nost da se uspije- *to

podrazu+ije!a i pret/odno iskorjenjenje korupcije u sopst!eni+ redo!i+a i

+eu zaposleni+a kod nadleni/ orana.

1>#de+- str. 3647365.

1G


18/21

9,1, .=?%eki s=prosa@&%an%a kor=p'i%i

U suzbijanju korupcije u0est!uju razni subjekti koji s!oju djelatnost ost!aruju

ula!no+ kroz institucionalno djelo!anje- dje do izraaja dolazi djelatnost

dra!e i dra!ni/orana- zati+ kroz djelo!anje +eunarodni/ oranizacija i-

najzad- djelatno*,u ne!ladini/ oranizacija. Bitno je da u postoje,i+ orani+a

postoje stru0no osposobljeni kadro!i koji ,e se stalno usa!r*a!ati kroz

aktuelnu praksu i pojedine oblike edukacije- kako bi se osposobili upra!o za

pri+jenu sa!re+eni/ +etoda u suprosta!ljanju korupciji.

Od orana koji institucionalno djeluju- na pr!o+ +jestu treba ista,i ulou

dra!e i njeni/ orana- kako oni/ koji i+aju zakonoda!nu nadlenost- tako i

oni/ koji djeluju u ok!iru iz!r*ne i sudske funkcije. Parla+ent i !lada- kroz

raz+atranje odreeni/ iz!e*taja koji se odnose na razne se+ente korupcije a

koje su duni da joj podnose njeni orani- takoe +ou do,i do saznanja o

proble+i+a u suprosta!ljanju korupciji- i +ou od+a/- adek!atni+ +jera+a-

efikasno djelo!ati na rje*a!anju ti/ proble+a- bez obzira da li su oni

oranizacione- zakonoda!ne- politi0ke- ekono+ske ili neke drue prirode.

Osno!ni dra!ni subjekti u suprosta!ljanju korupciji jesu orani otkri!anja-

onjenja i presui!anja- kao i drui orani nadzora i kontrole- 0ija djelatnost

posebno treba da doe do izraaja priliko+ otkri!anja korupcijski/ kri!i0ni/

djela. O!i subjekti kroz +jere s!o pre!enti!no i represi!no djelo!anja-

preduzi+aju +jere da se sprije0i korupcija- otkriju korupcijska kri!i0na djela i

nji/o!i u0inioci- obezbijede dokazi- pokrene i !odi kri!i0ni postupak. Policija-

kao najstru0nijni oran otkri!anja s!i/ kri!i0ni/ djela koja se one po

slubenoj dunosti- pa stoa i korupcijski/ kri!i0ni/ djela- i+a posebnao!la*tenja u pri+jeni represi!ni/ +jera- koja ne+aju drui orani koji se

takoe poja!ljuju kao subjekti otkri!anja korupcijski/ kri!i0ni/ djela.1(

Orani pra!osua- tuila*t!o kao oran onjenja u 0iju nadlenost spada i

!oenje istrae i sud- kao orani presui!anja- ost!aruju takoe zna0ajnu1(#de+- str. 3(G73(>.

1>


19/21

ulou u spre0a!anju korupcije i u pri+jeni odo!araju,i/ +jera represije

pre+a u0inioci+a korupcijski/ kri!i0ni/ djela.

U oblasti pre!enti!no i represi!no djelo!anja s cilje+ efikasnije

suprosta!ljanja korupciji- ne +oe se isklju0iti ni djelatnost pojedini/

+eunarodni/ oranizacija. U to+ s+islu treba pos+atrati i napore %!ropske

unije- !jetske banke i Oranizacije za europsku bezbjednost i saradnju u

pra!cu pruanja odo!araju,e finansijske po+o,i i st!aranja efikasnije

oranizacije nadleni/ orana- ili pak osni!anja neki/ no!i/ orana- kako bi

se djelatnost us+jerila u pra!cu postizanja bolji/ rezultata u spre0a!anju

korupcije- odnosno u otkri!anju i dokazi!anju korupcijski/ kri!i0ni/ djela.

e!ladine oranizacije takoe i+aju odreenu ulou- prije s!ea u pri+jeni

pre!enti!ni/ +jera u spre0a!anju korupcije- ali i u do+enu priblia!anja

raani+a o!e proble+atike i pruanja po+o,i u zauzi+anju ispra!ni/

sta!o!a o o!oj dru*t!eno neati!noj poja!i- kao i us+jera!anje raana da

!r*e pritisak naro0ito na ja!ne slube- u cilju postizanja !e,e ja!nosti i

transparentnosti nji/o!o rada.2=

Z A K LJ U ; A K

2=#de+- str.3(>73((.

1(


20/21

O!aj se+inarski rad sa+ zapo0ela obja*nja!anje+ poj+a korupcije- a zati+

bitni/ karakteristika- oblika i uzroka korupcije- te sa+ se os!rnula na +odel

korupcije u Bosni i Ferceo!ini. Poto+ sa+ iznijela neke bitne obiljeja

siste+a dru*t!eno interiteta- te sa+ s+atrala da je !ano napisati ne*to- u

najkra,i+ crta+a- o suzbijanju korupcije i subjekti+a borbe proti! korupcije. #

na kraju- potrebno je napra!iti +ali rezi+e pret/odno napisano- odnosno-

iznijeti zaklju0ak.

)orupcija je jedan od naj!e,i/ izazo!a na*e !re+ena- izazo! ko+e se

+oe+o i +ora+o suprosta!iti. e postoje ni pre0ice- niti laki odo!ori.

Po*ast korupcije ,e u!ijek- u o!o+ ili ono+ !idu- biti nad na+a.

)orupcija nastaje ta+o dje postoji ko+binacija mogunosti i sklonosti. ju

+oe da inicira bilo koja strana u transakcijiA slubeniku +oe biti ponueno

+ito ili slubenik +oe da za/tije!a nezakonito pla,anje. iro+a*t!o bi

+olo da pot/ranjuje sklonost- ali realne strateije koje s+anjuju +ou,nost

+ou da budu i jesu st!orene. toa strateije za obuzda!anje korupcije treba

da budu us+jerene na oba 0inioca.


21/21

1.

Documents

Seminarski Rad - Korupcija