INTERNATIONAL UNIVERSITY TRAVNIK INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

INTERNACIONALNI FAKULTET U TRAVNIKUEKONOMSKI FAKULTET

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA MAKROEKONOMIJATEMAMONETARNA POLITIKA KAOINSTRUMENT MAKROEKONOMSKE RAZVOJNE POLITIKE.

Mentor : Student i br. indeksa :

Travnik, juni 2014.SADRAJ

UVOD31. OSNOVNE KARAKTERISTIKE MONETARNE POLITIKE42. CILJEVI I INSTRUMENTI MONETARNE POLITIKE53. ORGANI ZA SPROVOENJE MONETARNE POLITIKE83.1. Emisiona funkcija centralne banke93.2. Kontrolna funkcija centralne banke93.3. Interventna funkcija centralne banke11ZAKLJUAK12LITERATURA13

UVOD

Svaka nacionalna ekonomija definisanjem ekonomske politike, poduzima niz mjera putem kojih treba podstaknuti privredni (ekonomski) rast kao i socijalni rast (ekonomski razvoj).Monetarna politika upravo djeluje, uz fisikalnu politiku, kao dio ekonomske politike svake zemlje putem koje se regulie nivo, struktura i dinamika koliine novca u opticaju, kao i cirkulacija novca u prometnim kanalima reprodukcije.Osnovni cilj monetarne politike je da obezbjedi potrebnu koliinu novca za obnavljanje resursa u proizvodnji i za kontinuitet procesa reprodukcije, stoga je ona veoma bitna za normalno funkcionisanje jedne zemlje.Cilj mog seminarskog rada jeste da objasnim osnovne funkcije monetarne politike, kao i njen znaaj za privredni rast svake zemlje, te navesti i objasniti kojim mjerama i instrumentima se monetarna politika slui u cilju ostvarivanja ekonomskih ciljeva postavljenih od strane vlade.

1. OSNOVNE KARAKTERISTIKE MONETARNE POLITIKE

Monetarno - kreditna politika je skup pravila, propisa, mjera i instrumenata kojima se i monetarno-kreditnoj sferi drutvene reprodukcije regulie nivo, struktura i dinamika novane mase, novana cirkulacija u prometnim kanalima privrede, nivo, struktura i dinamika kredita, likvidnost privrede, duniko-povjerilaki odnosi ekonomskih transaktora, privredna stabilnost itd. Monetarnom politikom obezbjeuje se optimalan odnos koliine novca u opticaju i kvantitativnog karaktera drutvenog proizvoda u okviru jedne nacionalne privrede. Monetarna politika svake zemlje gradi se radi to efikasnijeg odvijanja procesa drutvene reprodukcije i odmjerene regulacije koliine novca u opticaju. Vea ili manja koliina novca koja se nae u opticaju dovodi do posljedinih poremeaja.Osnovni cilj monetarne politike je djelovanje na nivou dinamike privredne aktivnosti i to regulisanjem obima i strukture novane tranje kroz adekvatno formiranje visine i strukture novane mase.U odreenom roku drava moe poveati ili smanjiti ponudu novca, i na taj nain drava sprovodi ekspanzivnu ili restriktivnu (kontrakcionu) monetarnu politiku.Provodei ekspanzivnu monetarnu politiku drava vri emisiju novca iznad ranije utvrenog optimuma, radi podsticanja proizvodnje, potronje i investicija.Vodi se u uslovima kada postoji kriza, i to je tzv. politika jeftinog novca, koja podrazumjeva smanjenje kamatnih stopa, davanje kamatnih olakica, odobravanje veeg broja kredita i sl. Na ovom grafikonu je predstvaljen uticaj ekspanzivne monetarno-kreditne politike na privredna kretanja u zemlji.Prijanji optimum jeste ostvaren u taki (,) gdje ordinata r predstavlja iznos kamatne stope, a apscisa Y dohodak.Uvoenjem monetarne politike ekspanzije, drava poveava ponudu novca, to nadalje dovodi do pomjeranja LM krivulje u desno, iz ega se jasno na grafikonu vidi smanjenje kamatne stopa sa prijanjih na .Manja kamatna stopa dalje uvjetuje veu potranju za kreditima poslovnih banaka, to dovodi do poveanja dohodka, a samim time i do poveanja proizvodnje i potronje, to dalje uvjetuje poveanje bruto drutvenog proizvoda.Nasuprot ekspanzivne politike stoji restriktivna monetarna politika.Restriktivna monetarna politika podrazumjeva smanjenje koliine novca u opticaju ispod optimalnog iznosa. Ova politika se sprovodi u vrijeme inflacije i podrazumjeva visoke kamatne stope i brojna ogranienja na odobravanje kredita.

Na ovom grafikonu je predstavljeno djelovanje restriktivne monetarne politike na privredna kretanja unutar zemlje.Prijanji optimum jeste ostvaren u taki (,) gdje ordinata r predstavlja iznos kamatne stope, a apscisa Y dohodak.Uvoenjem restriktivne monetarne politike drava smanjuje ponudu novca, to nadalje dovodi do pomjeranja LM krivulje u lijevo, iz ega se jasno na grafikonu vidi poveanje kamatne stopa sa prijanjih na .Vea kamatna stopa dalje uvjetuje manju potranju za kreditima poslovnih banaka, ime drava stanovnitvo odvraa od potronje za vrijeme inflacije.

2. CILJEVI I INSTRUMENTI MONETARNE POLITIKE

Pomou monetarno - kreditne politike, kao intregalnog instrumenta ekonomske politike, ostvaruju se brojni ciljevi i zadaci u nacionalnoj privredi: poveanje zaposlenosti, stabilnost cijena, stabilna stopa privrednog rasta, ravnotea platnog bilansa itd. Aktivnom i angaovanom monetarno-kreditnom politikom osigurava se potrebna koliina novca u opticaju za nesmetano odvijanje proizvodnje i prometa, obezbjeuje se likvidnost nacionalne privrede i spoljna likvidnost zemlje, usklauje se ponuda i tranja novca i kredita i sl.U ostvarivanju ovih ciljeva monetarno-kreditna politika se slui odgovarajuim instrumentima:1. Eskontnom ili diskontnom stopom2. Kamatnom stopom3. Stopom obavezne rezerve4. Stopom rezerve likvidnosti5. Osnovicom za obracun obavezne rezerve i rezerve likvidnosti6. Selektivnim reeskontnim kreditima7. Politikom otvorenog trita.

Eskontna ili diskontna stopa je ustvari kamatna stopa po kojoj centralna banka daje poslovnim bankama kredite za likvidnost. Eskontna stopa je jedan od najznaajnhjih instrumenata preko koga centralna banka vri monetarnu kontrolu i monetarno upravljanje u skladu sa postavljenim ciljevima monetarne politike.Eskontna politika (ili diskontna politika) se sastoji u podizanju ili sputanju kamatne stope po kojoj centralna banka daje kredite poslovnim bankama radi djelovanja na tranju novca i kredita, trokove kredita i kreditni potencijal banaka.Eskontna politika se ne sastoji samo u operisanju eskontnom stopom (po kojoj centralna banka prima u reeskont od poslovnih banaka mjenice i druge vrijednosne papire), vec i cijeli spektar drugih aktivnosti, kao: uslov reeskonta, vrste poslovne aktivnosti koja se reeskontuje, rokovi reeskonta, procenat reeskonta i dr.Eskontnom politikom centralna banka u stvari odreuje cijenu kredita koje odobrava poslovnim bankama, bilo preko reeskontnih kredita, bilo drugih oblika kredita. To je zvanina" cijena novca u privredi od koje dalje zavisi visina kamata po kojoj e poslovne banke odobravati kredite svojim komitentima. Regulisanjem kamatne stope po kojoj centralna banka daje kredite poslovnim bankama i preko toga kamatne stope po kojoj poslovne banke daju kredite komitentima, neposredno se djeluje na visinu tranje kredita i novani opticaj.Poveanjem ili smanjenjem eskontne stope smanjuje se ili poveava ponuda novca i kredita, u zavisnosti od stabilnosti nacionalne privrede. Time se vodi politika skupog i jeftinog novca i kredita, odnosno ranije navedena ekspanzivna ili restriktivna monetarna politika.Pratei materijalno-finansijske tokove monetarna vlast smatra da je visina novca i kredita u privredi dostigla nivo koji ugroava privrednu stabilnost, da prate inflacione promjene, centralna banka pristupa podizanju eskontne stope, to znai da dolazi do poskupljenja kredita, zbog ega nastaje opte poveanje kamatne stope u zemlji. Posljedica toga bi trebala biti da se novac i krediti manje trae, da se ve uzeti krediti vraaju, ,,da se investicioni planovi odlau" i sl.Suprotno navedenom, snienje eskontne stope treba da dovede do porasta tranje bankarskih kredita. Prema tome, kada zajmovna cijena postane via i kredit skuplji treba da doe do kontrakcije kredita, i obrnuto, kada zajmovna cijena postane nia i kredit jeftiniji, treba da doe do ekspanzije kredita.Eskontna politika, uz regulisanje kamatne stope, obuhvata i druge uslove po kojima centralna banka odobrava reeskontne kredite poslovnim bankama (uslovi reeskonta, rokovi, vrijednosni papiri koji se uzimaju u reeskont, plafon reeskonta i dr.). To je, dakle, jedno kompleksno podruje monetarnog regulisanja koje ulazi i u podruje djelovanja drugih instrumenata, a ne samo operisanje eskontnom stopom u smislu njenog dizanja ili sputanja.Kamatnom stopom (na kratkorone, investicione i potroacke kredite) poslovne banke vode ekspanzivnu ili restiktivnu monetarno-kreditnu politiku, u zavisnosti od odnosa izmeu ukupne nacionalne ponude i efektive trita. Ako je tranja vea od ponude poveava se kamatna stopa i pootravaju se ostali uslovi kreditiranja, i obrnuto, ako je realna ponuda vea od efektivne tranje kamatna stopa se smanjuje i riberalizuju se ostali uslovi kreditiranja.Stopu obavezne rezerve odreuje centralna banka.Sutina ovog instrumenta sastoji se u tome da svaka poslovna banka mora drati odreeni dio depozita po vienju na poslovnom raunu obavezne rezerve kod centralne banke. Poto se izdavanje vri u odreenom postotku, u odnosu prema tim depozitima po vienju, stopa obavezne rezerve je funkcija navedenih depozita. Ova sredstva se ne mogu koristiti za kreditno poslovanje ovih banaka, i na taj nain ograniavaju kreditni potencijal poslovnih banaka.Zbog toga je obavezna rezerva u rukama centralne banke, kao instrument monetarnog regulisanja, uz regulisanje koliine novca u opticaju, postala i instrument kontrole likvidnosti i kreditnog potencijala banaka.Ako se ocenjuje da je u datom periodu potrebna restriktivna kreditno-monetarna politika i ograniavanje kreditnog potencijala banaka, provodi se poveanje stope obavezne rezerve, to dovodi do mobilizacije dijela potencijala poslovnih banaka. Prema tome, ako u privredi vladaju inflacione tendencije realno je oekivati ograniavanje novca i kredita u privredi uz smanjenje kreditnog volumena banke, to se provodi poveanjem stope obavezne rezerve. Potpuno je suprotna situacija kada u privredi vlada deficit, odnosno depresivne tendencije, koje treba otklanjati ekspanzijom novca i kredita. Tada se pristupa smanjenju stope obavezne rezerve.Poveanjem ili smanjenjem stope obavezne rezerve smanjuje se ili poveava kreditni potencijal poslovnih banaka, pa i mogunost emitovanja kredita. Centralna banka propisuje procenat na depozite po vienju, koji poslovna banka uplauje kao obaveznu rezervu na raun kod CB. Time je stopa obavezne rezerve ograniavajui faktor kreditne i monetarne multiplikacije i regulisanja kreiranja primarnog rasta.Stopu rezerve likvidnosti samostalno odreuju poslovne banke, radi regulisanja sopstvene likvidnosti i solventnosti. Rezerve likvidnosti zavise od nivoa depozita po vienju i od oscilacije u nivou ovih depozita, kao i od stope rezerve likvidnosti koja se primjenjuje na dati obim depozita po vienju, kod odgovarajue banke.Osnovicu za obraun obavezne rezerve i rezerve likvidnosti odreuje nivo depozita po vidjenju kod banaka. Proirenjem ili suavanjem osnovica za obraun obavezne rezerve i rezerve likvidnosti, suava se i proiruju kratkoroni krediti potencijala banke, pa sljedstveno tome i kreditni potencijal.Selektivni reeskontni krediti su namjenski krediti za regulisanje novanog opticaja i likvidnosti, kao i ostvarenje odreenih ciljeva ekonomske politike. Refinansiranje kreditnih plasmana u odreene namjenske pravce (poljoprivreda, prodaja opreme i brodova u inostranstvu, trajna potronja dobara itd.) spada u domen instrumenata kvalitativnog monetarno-kreditnog regulisanja. Sutina reeskontnog limita ogleda se u sljedeem: ukoliko reeskontni limit iznosi 40% i ukoliko kreditni plasman banke iznosi 100 miliona dolara, CB treba da refinansira kreditni plasman u iznosu od 40% to znai da je u krajnjoj dinstanci poslovna banka dala kredit u iznosu od 60 miliona dolara, a CB ostalih 40 miliona dolara.Politiku otvorenog trita sprovodi CB u okviru svoje funkcije regulisanja novca u opticaju. Politika otvorenog trita sprovodi se preko kupovine ili prodaje vrijednosnih papira (obveznica) na finansijskom tritu od strane centralne banke, a u sklopu njene kratkorone kreditne politike. Uglavnom se radi o kupovini i prodaji dravnih vrijednosnih papira, i to od strane centralne banke u svrhu operisanja monetarnom masom i kupovnom snagom u privredi.Kupovina i prodaja vrijednosnih papira na finansijskom tritu od strane drugih uesnika (privatne osobe, drava, preduzea) u svrhu mjenjanja strukture svoje imovine, ne smatra se operacijama otvorenog trita.CB preko banaka kupuje samo prenosive kratkorone vrijednosne papire, koja su izdala preduzea na osnovu robno-novanih transakcija i koje su avalirale banke. Time se emisija primarnog novca neposredno vezuje za robno-novane odnose privrede. U ovom sklopu blagajniki zapisi su kao dopunski instrument monetarnog regulisanja.Blagajniki zapisi su oblik kratkoronih hartija od vrijednosti, koje mogu izdavati CB i poslovne banke. Poslove osnivanja trita dnevnog novca i kratkoronih hartija od vrijednosti, blagajniki zapisi treba da postanu efikasan instrument uticaja CB na likvidnost poslovnih banaka i monetarnog regulisanja.Na otvorenom tritu ova politika se provodi preko kupovine vrednosnih papira na kreditnom tritu, ime se za vrijednost kupljenih vrijednosnih papira puta u opticaj odgovarajua koliina novca u privredu. Ako su u pitanju privredni subjekti i fizike osobe, oni za prodane vrijednosne papire centralnoj banci dobijaju novac koji zatim ili poloe u komercijalne banke, kroz proces mulitplikacije ili ih neposredno troe na tritu kupovinom roba ili usluga, to opet vodi preko preduzea do porasta depozita kod banaka.Ako vrijednosne papire prodaju poslovne banke, one za iznos obveznica dobijaju primarni novac centralne banke, a to im poveava slobodni oblik kreditnog potencijala za dodatno kreditiranje privrede ili stanovnitva. Poveanje kredita i depozita je vee od iznosa dobijenog primarnog novca za visinu multiplikatora.Porast bankarskih kredita i dodatno ubacivanje novca u privredu treba da dovede, preko poveanja kupovne snage, do oivljavanja privredne aktivnosti i izlaska iz recesije. Politika otvorenog trita, bilo da se vodi ekspanzivno, bilo kontraktivno, ima direktno djelovanje na koliinu novca i kredita u privredi.

3. ORGANI ZA SPROVOENJE MONETARNE POLITIKE

Tokom seminarskog rada, sam vie puta spomenuo centralnu banku, upravo centralna banka predstavlja organ za sprovoenje cjelokupne monetarno-kreditne politike.Centralna banka je banka koja zauzima centralni poloaj u bankarskom sistemu odreene zemlje.Centralna banka je specifina privilegovana bankarska institucija monetarnog sistema, dravna ili pod jakim nadzorom i uticajem drave, zaduena i odgovorna za stvaranje vrijednosti domae valute, za kontrolu i regulisanje novanog opticaja i likvidnosti bankarskog sistema.Centralna banka je vladina agencija koja vri emisiju novanica i kovanog novca, regulie ponudu novca i kredita u privredi kao i kamatne stope te devizni kurs odnosno vodi monetarnu politiku, vri superviziju finansijskog sistema, upravlja deviznim rezervama zemlje, dri depozite banaka, organizuje obavljanje platnog prometa, regulie plaanje i kreditiranje poslova sa inostranstvom i sl.Centralna banka je zaduena od drave da vodi monetarnu politiku, ime treba da se obezbjede razvojni i stabilizacioni ciljevi ekonomske politike.[footnoteRef:1] [1: Prof.dr. Gordana Ili i dr. ore Pavlovi, Leksikon javnih finansija, , Beograd,2003.]

Mnogo je razloga zato se smatra da CB zauzima centralno mjesto u monetarno-kreditnom i bankarskom sistemu svake zemlje:1. To je od drave ovlatena institucija tj. ustanova koja nudi novanice koje su oficijelni novac i zakonsko sredstvo plaanja;2. Centralna banka je organ koji je odgovoran za provoenje monetarne politike i stabilnosti kursa domae valute;3. Centralne banke su kao institucije kreditni osnovac bankarskog sistema i regulator njegovih zakonitosti i kreditne sposobnosti.Centralna banka vodi monetarnu politiku jedne zemlje i ostvaruje ekonomske ciljeve posredstvom svojih funkcija: Emisiona funkcija; Kontrolna funkcija; Interventna funkcija.

3.1. Emisiona funkcija centralne banke

Emisija predstavlja takvu vrstu bankarskog posla kojeg moe obavljati samo odreena ovlatena emisiona institucija, odnosno centralna banka.Pod emisijom se podrazumjeva izdavanje i stavljanje u promet novanica i kovanog novca kao i hartija od vrijednosti.Prva i najvanija funkcija centralnih banaka jeste emisija novca.Osnovna funkcija putem koje centralna banka emituje novac, odnosno stavlja ga u opticaj, jeste kreditiranje banaka, a najee se to radi putem reeskonta mjenica.To je klasina varijanta gdje je reeskont vanaktivna operacija centralne banke, koja je provodi u raznovrsnim oblicima odobravanja reeskontnih i dokumentovanih kredita pa i kredita za likvidnost.Osnovne karakteristike aktivnih poslova centralne banke jeste kreditiranje po kratkom roku, a dugorone operacije su po pravilu zabranjene.S obzirom da reeskont podrazumjeva i udio u dravnim vrijednosnim papirima, centralne banke mogu svojom politikom eskontiranja djelovati na novani kreditni volumen.Centralna banka sama sebi stvara sredstva i to na osnovu svojih aktivnih operacija.Ona za razliku od drugih banaka za pokrie svojih aktivnih operacija, koje ona odobrava, ima emisiju novanica, to je njena glavna pasivna operacija.Pristup emisiji novca znai da na osnovu monetarne politike treba odrediti objektivnu mjeru likvidnosti bankarskih i poslovnih subjekata u odvijanju finansijskih transakcija.Primarnom emisijom, banke pomou odgovarajuih instrumenata monetarnog regulisanja, bre dolaze do neophodnog novca za tzv. sekundarnu emisiju.Sa druge strane, novac u savremenim uslovima ima ulogu potraivanja nebankarskih subjekata od bankarskog sistema, tako da ulogu u tom mehanizmu imaju kako centralna banka posredstvom primarne emisije, tako i poslovne banke obavljajui sekundarnu emisiju. Ipak, centralna banka u tome ima odluujuu ulogu obzirom da emituje primarni novac koji slui kao osnova za sekundarnu emisiju poslovnih banaka.Novanica je vrijednosni papir centralne banke i uvijek glasi na okrugli iznos.To je vrijednosni papir po vienju tj. nema roka u kome bi se moglo vriti plaanje i sa sobom ne nosi kamatu i glasi na nosioca.tampane novanice postaju novac tek kad izau iz trezora centralne banke.

3.2. Kontrolna funkcija centralne banke

Ovlatenje centralne banke da kontrolie druge banke vezano je za njenu osnovnu funkciju u oblasti monetarno-kreditnog sistema.Ona se brine i vodi rauna o sprovoenju dravnih mjera kojima se regulie monetarno-kreditna politika.esto ova banka vri opti nadzor nad poslovima drugih banaka.Centralna banka kontrolie i ocjenjuje stanje likvidnosti drugih banaka.Ona regulie kreditnu aktivnost bankarskog sistema u skladu sa potrebama privrednog ivota, pri emu centralna banka onemoguuje neobuzdanu kreditnu ekspanziju ili eventualnu oskudicu kredita.Osnovni instrument koji centralna banka pri tome koristi jeste stopa obavezne rezerve.To je stopa u procentu aktivnih sredstava drugih banaka koje se uvaju kod centralne banke.Pomjeranjem ove stope na vie smanjuje se kreditna ekspanzija, a pomjeranjem na nie rjeava se problem oskudice kredita.Ovim instrumentima centralna banka utie na masu novca koji se nalazi u opticaju i jedan je od najznaajnijih instrumenata.Politika obavezne rezerve centralne banke primjenjuje se u regulisanju kreditnog potencijala i likvidnosti poslovnih banaka. Mjere i instrumenti politike obavezne rezerve centralne banke sastoje se u odreivanju visine stope i osnovice na osnovu koje poslovne banke izdvajaju dio svog finansijskog potencijala na raun kod centralne banke.Politika obavezne rezerve centralne banke je efikasan instrument u praksi regulisanja kreditnog potencijala banaka.Cilj ove mjere je da djeluje na likvidnost banaka, odnosno na njihovu sposobnost da na zahtjev svojih komitenata izvre isplate i mogunosti za obezbjede kredite za investiranje. Po dravnim zakonima mnogih zemalja centralna banka moe da poduzima konkretne mjere sa karakterom sankcija prema bankama koje dospjevaju u stanje nelikvidnosti odnosno nemogunosti da izvravaju svoje obaveze prema samoj centralnoj banci, prema drugim bankama i drugim povjeriocima.Poveanjem obaveznih rezervi kod centralne banke, smanjuju se mogunosti poslovnih banaka da kreditiraju nove investicije, i obratno, smanjivanjem obaveznih rezervi poslovnih banaka kod centralne banke, poveavaju se mogunosti banaka za investicionim aktivnostima, zato to im ostaje vie slobodnih sredstava na koritenje.Ovo je, takoe, jedan od instrumenata monetarne vlasti za regulisanje inflacije. Ako se uoi tendecija rasta inflacije, onda je za oekivati smanjenje obima novca i kredita od strane centralne banke, tako to e se poveati stopa obaveznih rezervi za poslovne banke. U sluaju deflacije centralna banka smanjuje stopu obaveznih rezervi i puta novac u opticaj, a sve u cilju smanjivanja deflacije.[footnoteRef:2] [2: Horst Fischer:Geld und Banken.2002, S. 73.]

Smisao obavezne rezerve je u tome da banke obavezno dio svojih kreditnih sredstava dre kod centralne banke, kako bi se ta sredstva mogla upotrijebiti za otklanjanje nelikvidnosti pod uslovom da je drava utvrdi.Centralna banka utie na optu razinu likvidnosti privrede, ali ne time to emituje veu ili manju koliinu novca, nego tako to kreira i regulira potraivanje bankarskog sistema prema sebi.Centralna banka raspolae zakonskim ovlatenjima za primjenu mjera kojima se reguliu odnosi u oblasti bankarskih kredita.Centralna banka je odgovorna za likvidnost bankarskog sistema, i ona je trini pokreta koji djeluje izmeu javnog i privatnog sektora.Pri tome uestvuje u odreenim transakcijama koje dovode do priliva ili odliva gotovine.Utjecajem na te prilive i odlive centralna banka djeluje na ponaanje ostalih banaka i finansijskih institucija tako to mjenja gotovinski bazen bankarskog sistema.Centralna banka vri kontolu cjelokupnog bankarskog sistema tako to daje odobrenje za rad bankama, daje saglasnost za izbor svakodnevnih ljudi u bankama, te predlae sankcije prema bankama i pojedincima ako utvrdi da je s njihove strane dolo do naruavanja bankarskih principa.Centralna banka donosi stroge odluke putem kojih sprijeava te banke i pojedince da ugroze likvidnost drugih banaka i pojedinaca u privrednom sistemu.

3.3. Interventna funkcija centralne banke

Centralna banka vri ovu funkciju sa ciljem odravanja stabilnog deviznog kursa.Ukoliko centralna banka ne bi imala ovu funkciju, svaki negativan ili pozitivan udar na platni bilans doveo bi do znaajnih pomjeranja deviznog kursa od prometnog ravnotenog nivoa.Centralna banka vri ovu funkciju da bi neutralisala ekonomske tete devijacije odnosno pomjeranja trinog deviznog kursa.Ova funkcija centralne banke se odvija na deviznom tritu tako to centralna banka kupuje ili prodaje devize u zamjenu za domai novac.Pri tome se interventne operacije mogu posmatrati u kontekstu zemlje koja u odreenom periodu ima deficit u platnom bilansu.Ukoliko neka zemlja u tekuem periodu ima deficit u platnom bilansu i tei uspostavljanju interventne politike na deviznom tritu, to e uraditi tako to e izvriti deprecijaciju deviznog kursa nacionalne valute.Deprecijacija predstavlja pad vrijednosti neke valute u odnosu na vrijednost druge valute.[footnoteRef:3] [3: Limun.hr/main.aspx?id=9808, pristup 18.06.2014]

Putem interventne politike na deviznom tritu, centralna banka iz svojih rezervi prodaje potreban iznos deviza u zamjenu za domai novac, to dovodi do smanjenja deviznih rezervi centralne banke i smanjenja primarnog novca tj. novane mase.Zbog toga dolazi do porasta kamatnih stopa i neto priliva kapitala.Na unutranjem planu poveane kamatne stope i smanjene koliine novca u opticaju kreiraju deflaciju tj. pad cijena koji tei ka tome da se smanji uvoz i tranja deviza.Ukoliko doe do smanjivanja domaih cijena izvoz e biti stimulisan ime e se poveati priliv deviza i ime e konano i na kraju deficit biti eliminisan.U ovom sluaju intervencija centralne banke moe se vriti u kraim periodima, a intervencija na dui rok dovela bi do iscrpljivanja deviznih rezervi, te se zbog toga ne moe posmatrati na dui rok.Glavna uloga centralne banke na deviznom tritu je da utie na svoju valutu u cilju dovoenja deviznog kursa na nivo na koji je procjenila da treba da bude.Operacije na deviznom tritu se svode na obezbjeivanje odgovarajueg kretanja deviznih kurseva kako bi sauvale stabilnost vlastite valute.

ZAKLJUAK

Na osnovu svega navedenog moemo zakljuiti da je monetarna politika dio ekonomske politike koji ima za cilj da odri ravnotenu koliinu novca u privredi jedne zemlje.Na osnovu toga smo zakljuili da drava moe voditi ekspanzivnu i restriktivnu monetarnu politiku.Ekspanzivna politika poveava ponudu novca to sa sobom nosi i smanjenje kamatnih stopa.Restriktivna politika ima suprotno dejstvo, tako to smanjuje ponudu novca, ime se poveava kamatna stopa.Osnovni instrumenti koje monetarna politika pri tome koristi su eskontna stopa, stopa obavezne rezerve i operacije na otvorenom tritu.Eskontna stopa je najvanija stopa u privredi.Ona direktno utie na visinu kamatnih stopa poslovnih banaka.Stopa obavezne rezerve predstavlja dio kreditnih sredstava poslovnih banaka koje se moraju dati na uvanje i raspolaganje centralnoj banci, za otklanjanje eventualne nelikvidnosti.Ta se sredstva kao takva ne mogu koristiti za kreditiranje, te zbog toga visina obaveznih rezervi uvjetuje kreditnu sposobnost poslovnih banaka.Monetarnu politiku vodi centralna banka.Osnovne funkcije centralne banke su emisija novca, kontrola bankarskog sistema, te operacije na otvorenom tritu i uvanje vrijednosti domae valute.

LITERATURA

Monetarna ekonomija i bankarski menadment Slobodan Komazec, arko Risti, Jovan Savi, Slavko Vuka, Via poslovna kola aak, 2006. aakFinansijski menadment arko Risti, Slobodan Komazec, Miroslav Dini, Marko Radii, Via poslovna kola aak, 2006. aakMonetarne i javne finansije arko Risti, Slobodan Komazec, Miroslav Dini, Marko Radii, Via poslovna kola aak, 2006. aakLimun.hrHorst Fischer:Geld und Banken.2002Prof.dr. Gordana Ili i dr. ore Pavlovi, Leksikon javnih finansija, , Beograd,2003.Vgl.: Gustav Dieckheuer: Makrokonomik. 2., verbesserte Auflage, Springer-Lehrbuch, Berlin / Heidelberg 1995Peter Schmid, Julian Reischle: Geld & Geldpolitik. Th. Mann GmbH & Co. KG, Nordring (2002/)2003

3