1.0 PENGENALAN

Perbincangan ini akan mengupas secara mendalam bagaimana yang dikatakan kerajaan

elektronik sangat memberi pengaruh yang besar dalam pelaksanaan dasar dan polisi sesebuah

Negara disamping penulis melihat kerajaan elektronik mampu mempercepatkan pelbagai urusan

seharian. Kita melihat bahawa sejak akhir-akhir ini, telah ramai kecenderungan sarjana sudah

mula menarik minat untuk mengkaji system petadbiran didalam mahupun diluar negara.

Sekiranya kita melihat senario, yang berlaku dalam mana-mana pemerintahan kerajaan misalnya

di Malaysia sehingga sekarang sebenarnya lahir daripada pengaruh system pentadbiran yang

wujud di negara tersebut sejak daripada zaman penjajah lagi.

Sememangnya perkara ini, tidak boleh dinafikan atas faktor sejarah. Seterusnya penulis

akan membuat kesimpulan berkenaan skop soalan yang dikaji berkenaan kerajaan elektronik.

Tulisan ini adalah hasil daripada pemerhatian, ulangkaji, rujukan, pengkuliahan dan hasil buah

fikiran rakan-rakan maka, terhasillah sebuah penulisan yang bukan sahaja demi kebaikan penulis

disamping untuk kemajuan pelajar-pelajar lain. Diharapkan dengan penulisan ini maka, secara

langsung dan tidak langsung akan memberi seribu makna kepada semua pencinta ilmu dalam

mewacanakan ilmu dalam sesebuah institusi pendidikan.

Masyarakat kini mendambakan satu perkhidmatan yang bukan saja efisyen dan efektif

tetapi juga mudah, cepat dan pintar. Misalnya, segala urusan harian seperti memperbaharui lesen,

pendaftaran hak milik,pembayaran cukai tanah, cukai pendapatan dan sebagainya dapat

diselesaikan melalui hujung jari dengan hanya melibatkan sebuah komputer tanpa melakukan

sebarang pembaziran masa dan tenaga. Dengan kata lain, masyarakat hari ini menghendaki agar

kerajaan dapat memberikan perkhidmatan terbaik melalui penggunaan sumber, masa, dan tenaga

yang minimum. Semua ini boleh direalisasikan melalui satu mekanisme yang semakin popular

sekarang iaitu, kerajaan elektronik. Justeru itu, kertas kerja ini akan melihat secara mendalam

mengenai peranan dan juga kepentingan kerajaan elektronik dalam memperbaiki mutu

perkhidmatan awam. Secara ringkasnya, penyampaian perkhidmatan awam melalui kerajaan

elektronik melibatkan proses permintaan (demand) dan penawaran (supply). Proses penawaran

dalam melaksanakan Kerajaan Elektronik menghendaki agar agensi kerajaan/ pelaksana

menyediakan beberapa aplikasi sebagai elemen penting dalam memberikan perkhidmatan yang

bersifat lebih mudah, cepat dan boleh dipercayai (reliable). Sehubungan itu, beberapa agensi

kerajaan di negara-negara maju telah memperkenalkan portal kerajaan yang bertujuan untuk

mendekatkan hubungan antara kerajaan dan rakyat melalui pengenalan website, pembayaran

cukai melalui mesin kiosk, pertanyaan saman melalui Khidmat Pesanan Ringkas (SMS) dan

seterusnya menerima sebarang komen serta maklumbalas dari masyarakat melalui e-mel.

Penyediaan aplikasiaplikasi ini hendaklah bersifat mesra pengguna (user friendly), di mana

semua pihak boleh menggunakannya tanpa mengira status dan latarbelakang pendidikan. Namun

begitu, wujud halangan-halangan di pihak kerajaan sendiri dalam memanfaat sepenuhnya faedah

yang terdapat dalam kerajaan elektronik.

2.0 KERAJAAN ELEKTRONIK DI MALAYSIA

Masyarakat kini yang semakin terdedah kepada arus globalisasi menuntut agar kerajaan

mampu dan sentiasa bersedia menawarkan perkhidmatan yang lebih baik kepada mereka. Oleh

itu, kerajaan perlu berusaha ke arah tersebut dengan memperkenalkan kaedah-kaedah baru atau

sekurang-kurangnya menambahbaik mekanisme sedia ada dalam memberikan perkhidmatan

yang terbaik melalui pemantapan sistem penyampaian perkhidmatan.Ini kerana segala tindakan

dan keputusan kerajaan sering mendapat perhatian pihak rakyat. Rakyat mahu masalah-masalah

yang menghalang kepada pencapaian matlamat negara sebagai sebuah negara maju dapat

ditangani oleh pihak kerajaan secara efektif.

Kepentingan sistem penyampaian dasar yang berkesan telah menarik perhatian kerajaan dan

merupakan salah satu strategi utama dalam merangsang pembangunan ekonomi negara. Kita

sedia maklum bahawa Wawasan 2020 yang dilancarkan dalam tahun 1991 akan menerajui

kegemilangan Malaysia sebagai negara maju. Pembinaan sebuah negara maju akan menjadikan

teknologi maklumat (ICT) sebagai salah satu nadi pembangunannya. Justeru, pelancaran projek

mega seperti Koridor Raya Multimedia (MSC) pada tahun 1996 telah dijadikan batu loncatan

bagi merealisasikan impian melahirkan sebuah negara dan masyarakat yang bermaklumat.

Antara intipati utama pelancaran MSC ini ialah pembangunan Kerajaan Elektronik. Ia dijangka

akan dapat memperbaiki operasi dalaman kerajaan dan penawaran perkhidmatan kepada rakyat.

Sehubungan dengan itu, artikel ini akan membincangkan konsep kerajaan elektronik dan

bagaimana kerajaan elektronik dapat dimanfaat sepenuhnya bagi menghasilkan penyampaian

perkhidmatan awam yang berkesan. Perbincangan mengenai aspek halangan penawaran di pihak

kerajaan juga akan dikupas selain daripada menyentuh sedikit aspek halangan permintaan di

pihak orang awam dan sektor swasta

3.0 CIRI-CIRI KERAJAAN ELEKTRONIK

Pada peringkat awalnya, segala penyimpanan maklumat dan rekod kerajaan adalah dalam

bentuk hardcopy dan disimpan di kabinet atau rak simpanan.Ini memastikan bahawa aspek

keselamatan ke atas rekod dan maklumat kerajaan terjamin. Pada masa ini, kerajaan berhadapan

dengan perubahan yang pesat ekoran daripada pengaruh globalisasi yang mengakibatkan

penyaluran maklumat yang bebas melalui internet. Amalan yang baik dari negara luar mendesak

kerajaan untuk melakukan sesuatu ke atas penyampaian perkhidmatan yang diberikan kepada

rakyat. Justeru itu, kerajaan telah mengambil langkah yang pro-aktif dengan mengetengahkan

aplikasi kerajaan elektronik dalam sistem pentadbiran negara. Kewujudan Putrajaya sebagai

pusat pentadbiran yang baru dan canggih serta kewujudan Cyberjaya sebagai sebuah bandar

pintar dikatakan menjadi pelengkapkepada projek Multimedia Super Corridor (MSC) yang telah

dilancarkan oleh kerajaan Malaysia.

Apabila kerajaan melancarkan projek MSC, secara tersiratnya negara didedahkan dengan

penggunaan teknologi maklumat dan multimedia dalam kebanyakan urusan khususnya melalui

kerajaan elektronik. Salah satu aplikasi penting dalam projek MSC ini adalah kerajaan

elektronik, di mana Unit Pemodenan Tadbiran dan Perancangan Pengurusan Malaysia

(MAMPU) telah dipertanggungjawabkan untuk mengetuainya. Konsep Kerajaan Elektronik

berobjektifkan ketelusan dan keselesaan di samping peningkatan hubungan antara kerajaan-

rakyat melalui bentuk interaksi yang lebih mudah, cepat dan berkesan. Ini seterusnya akan

membaikpulih aliran maklumat demi meningkatkan kualiti pembangunan, penyelarasan dan

pelaksanaan polisi-polisi kerajaan. Semua ini diharap dapat direalisasikan melalui dua objektif

utama kerajaan elektronik iaitu pendefinisian semula hubungan antara kerajaan-rakyat serta entiti

perniagaan.

Perhubungan ini akan membolehkan rakyat mendapat akses yang lebih meluas, selesa

dan berkualiti pada harga yang lebih memuaskan terhadap perkhidmatan kerajaan. Begitu juga

kepada sektor swasta di mana perlaksanaan kerajaan elektronik dilihat dapat meningkatkan

perhubungan dan kepekaan terhadap sesuatu prosedur atau polisi di samping memudahkan lagi

sesuatu proses permohonan dan kelulusan. Objektif yang kedua ialah sebagai pemangkin kepada

pembangunan MSC melalui kerjasama yang lebih baik di antara sektor awam dan swasta. Ini

bermakna, kerajaan perlu mengkaji dan meneliti semua aspek sama ada dari segi penawaran

perkhidmatan secara elektronik mahupun dari segi permintaan terhadap bentuk penyampaian

perkhidmatan tersebut, iaitu kesediaan rakyat sendiri dalam memastikan kejayaan aspirasi ini.

Antara aplikasi-aplikasi utama kerajaan elektronik yang dibangunkan oleh kerajaan di Malaysia

ialah:-a. e-Services seperti pelesenan dan perkara-perkara yang berkaitan dengan perkhidmatan

dan kegunaan kenderaan, maklumat Talian Kementerian Kesihatan dan pembayaran bil utiliti. b.

e-Perolehan (e-Procurement) yang merupakan pembelian secara elektronik oleh kerajaan untuk

mempercepatkan masa dan menjimatkan kos pembelian.

Selain itu kita melihat, “PUBLIC SECTOR ICT MANAGEMENT REVIEW” c. Projek ini

adalah projek pelaksanaan sistem pengurusan dokumen di agensi kerajaan yang dinamakan

Generic Office Environment-Electronic Government Document Management System (GOE-

EGDMS). Sistem GOE-EGDMS membolehkan proses kerja dalaman agensi kerajaan menjadi

lebih cekap dan berkesan. Urusan-urusan berkenaan akan dikendalikan secara elektronik,

beroperasi tanpa kertas dan berlandaskan komunikasi pantas.d. Sistem Informasi Pengurusan

Sumber Manusia (HRMIS) yang dibangunkan untuk menguruskan aspek sumber manusia di

kalangan penjawat awam dengan lebih cekap dan mudah. e. Sistem Pemantauan Projek iaitu

mekanisme yang membantu perlaksanaan projek-projek kerajaan dengan menyediakan pelantar

penukaran idea dan mendemonstrasikan model amalan terbaik. Selain itu, terdapat juga beberapa

aplikasi lain seperti e-SPKB (Sistem Perancangan dan Kawalan Bajet), e-Khidmat (ujian teori

berkomputer untuk lesen memandu), e-Syariah (operasi mahkamah syariah secara online yang

melibatkan 31 mahkamah) dan penggunaan untuk meningkatkan kecekapan pentadbiran tanah.

Kerajaan elektronik ini diharap dapat meningkatkan operasi kerajaan di samping

menambahbaik penyampaian perkhidmatan kepada rakyat dari segi keselesaan, kualiti interaksi

dengan masyarakat serta membaiki arah alira dan proses maklumat. Ini dapat dilaksanakan

melalui takrifan semula hubungan antara rakyat dengan kerajaan dan sesama agensi kerajaan

kerana kebolehcapaian (accessibility) adalah lebih baik dan meluas di samping meningkatkan

ketelusan. Bagi memantapkan lagi pelaksanaan kerajaan elektronik, kerajaan juga telah

melancarkan beberapa agensi dalam membantu dan menyeragamkan perlaksanaan kerajaan

elektronik di seluruh negara. Antara agensi-agensi terbabit adalah Multimedia Development

Corporation (MDC), Majlis Teknologi Kebangsaan (NITC) dan juga MIMOS Berhad yang

bertanggungjawab dalam melakukan program-program penyelidikan dan pembangunan (R&D)

teknologi maklumat dan multimedia negara. Contohnya, sebagai pemulaan, kerajaan melalui

NITC telah melaksanakan projek Subang Jaya Malaysia 2005, yang mana menekankan tentang

projek menaiktaraf kemampuan pencapaian internet, perkhidmatan e-Bisnes tempatan danjuga

pembinaan portal kerajaan. Secara umumnya, boleh dikatakan tidak ada satu definisi yang

mutlak mengenai kerajaan elektronik. Ramai sarjana yang berpendapat bahawa kerajaan

elektronik adalah satu usaha kerajaan bagi menggantikan segala urusan seharian dalam kerajaan

dan pentabiran.

Bentuk operasi yang berbentuk tradisional kepada bentuk moden. Operasi bentuk moden ini

ditunjangi oleh teknologi maklumat dan multimedia yang sememangnyamenekankan pendekatan

yang lebih cekap dan efisyen(Muhammad Rais Abdul Karim dan Nazariah Mohd Khalid, 2003).

Kerajaan elektronik ini juga merupakan komitmen dan inisiatif pemerintah untuk meningkatkan

perhubungan dengan rakyat serta sektor swasta melalui penyampaian perkhidmatan, maklumat

dan pengetahuan yang lebih meluas, efisyen serta menjimatkan dengan menggunakan aplikasi

ICT. West (2000), Ke dan Wei (2004) serta Tan dan Subramaniam (2005) (dalam Edhy, R.,

Dinesh, M., dan Kailash, J., 2007) menyatakan bahawa kerajaan elektronik bukan sahaja

membantu proses penyampaian perkhidmatan yang lebih cepat, ekonomik, dan boleh dipercayai

kepada rakyat dan sektor swasta tetapi boleh membantu kerajaan dalam pembuatan keputusan

dengan lebih cekap dan tepat.

Ini dapat ditunjukkan melalui proses e-Undi yang dijalankan di Nimi-City di Jepun

(Mohd. Shafiq dan Zulkapli, 2007), e-Filing yang diamalkan di Malaysia (www.e.hasil.org.my)

dan juga iHUBS yang dilaksanakan di Australia (www.melbourne.vic.gov.au). Pada masa yang

sama, kerajaan elektronik juga dilihat berpotensi membentuk semula sektor awam dan mengubah

perhubungan di antara rakyat, sektor perniagaan dan pemerintah melalui komunikasi terbuka,

penglibatan dan dialog terbuka dalam penggubalan polisi dan peraturan dalam negara. Selain

daripada itu, kerajaan elektronik juga dikatakan mampu mentransformasikan cara kerajaan

distrukturkan dengan menghapuskan hirarki-hirarki tertentu dalam agensi kerajaan.

4.0 PERANAN KERAJAAN ELEKTRONIK

Pelaksanaan kerajaan elektronik juga dilaksanakan dan dikemaskinikan di kalangan negara-

negara maju. Antaranya, laman web rasmi kerajaan Korea Selatan (www.egov.go.kr) yang antara

lain menekankan penubuhan projek Government for Citizen (G4C) sebagai salah satu projek

teras dalam pelaksanaan kerajaan elektronik. Dalam konteks ini, orang awam tidak perlu lagi

meminta maklumat yang diperlukan daripada pelbagai agensi terbabit malah maklumat tersebut

akan dikongsi bersama dan ini memudahkan lagi urusan orang awam dengan kerajaan. Bagi

meluaskan penyebaran maklumat di kalangan rakyat, kerajaan Norway telah memperkenalkan

web portal kerajaan (www.norway.com) yang mana rakyat boleh mendapatkan maklumat

walaupun tanpa talian internet.

Dengan hanya mendial nombor yang diberikan, segala informasi yang diperlukan akan

disalurkan terus kepada pengguna tanpa sebarang caj (www.norway.no/). Antara negara maju

lain yang memiliki portal kerajaan ialah DirectUK di UK (www.direct.gov.uk), Australia Portal

(www.australia.gov.au), Singapura eCitizen Portal (www.ecitizen.gov.sg) dan juga Canada

Portal (www.canada.gc.ca). JANUARY - JUNE 2008 VOL. 2 NO. 1 Kewujudan portal-portal

kerajaan ini telah dilihat sebagai satu medium dalam mendekatkan rakyat dengan jurang digital

di kalangan masyarakat (West, 2005). Malah, kebanyakan negara maju telah menekankan

kewujudan portal ini sebagai sumber rujukan utama bagi rakyat mendapatkan maklumat-

maklumat yang dikehendaki. Di Amerika Syarikat, kerajaan telah memperkenalkan FirstGov

(www.firstgov.gov) sebagai portal rasmi kerajaan pusat dan negeri. Melalui portal ini, rakyat

Amerika Syarikat boleh mendapatkan maklumat seperti permohonan pinjaman pendidikan

pelajar, insurans dan sebagainya. Justeru itu, tidak hairanlah jika FirstGov telah menjadi rujukan

utama penduduk Amerika Syarikat dengan rekod 6 juta pengunjung sebulan (Mehdi Sagheb,

2007). Malah, melalui kajian West (2005), didapati bahawa kewujudan portal-portal kerajaan ini

sebenarnya akan meningkatkan lagi penyampaian pekhidmatan di kalangan sektor awam.

Ini dapat dilihat melalui bilangan peratusan agensi awam yang memberikan perkhidmatan

secara online. Melalui Jadual 1, didapati bahawa bilangan agensi awam yang tidak menawarkan

sebarang pekhidmatan melalui online berkurangan dari 78% pada tahun 2000 kepada hanya 27%

pada tahun 2005. Keadaan yang sama juga turut berlaku bagi agensi awam yang menawarkan

hanya satu dan dua sahaja perkhidmatan secara online. Namun berbeza pula keadaannya apabila

bilangan peratusan agensi awam yang menawarkan perkhidmatan tiga atau lebih secara online di

mana meningkat kepada 54% pada tahun 2005 berbanding hanya 2% pada tahun 2000.

5.0 KERAJAAN ELEKTRONIK MENINGKATKAN DALAM PENGURUSAN

STRATEGIK PERKHIDMATAN AWAM

Penyampaian perkhidmatan awam yang berkesan dengan menggunakan sepenuhnya

kerajaan elektronik sebagai satu mekanisme bukanlah merupakan satu aspek yang mudah untuk

dijayakan. Halangan yang terpaksa dihadapi oleh kerajaan amatlah banyak dan sekiranya tidak

diatasi dengan jayanya akan membantutkan usahausaha murni kerajaan. Justeru itu,

perbincangan berikut lebih menjurus kepada halangan penawaran iaitu halangan yang dihadapi

oleh pihak kerajaan dalam melaksanakan kerajaan elektronik. Memandangkan aplikasi kerajaan

elektronik bergantung sepenuhnya kepada penggunaan teknologi seperti komputer, internet dan

server, kebarangkalian untuk berlaku masalah pasti wujud. Malah menurut Zakareya dan Zahir

(2005), teknologi itu sendiri tidak menjanjikan kejayaan kepada kerajaan elektronik. Namun,

sebagai pihak yang bertanggungjawab dalam menawarkan perkhidmatan, kerajaan haruslah

sentiasa memastikan bahawa sumber yang dimiliki mencukupi, prasarana (hardware dan

software) yang lengkap, sokongan pihak pengurusan, staf yang memiliki kepakaran IT dan juga

latihan IT yang efektif.

Terdapat beberapa halangan dari pihak kerajaan yang boleh dikenal pasti. Halangan

penawaran yang pertama ialah pengalaman dan sejarah yang dilalui oleh agensi awam berhubung

dengan pembangunan ICT. Misalnya, projek-projek berteraskan ICT yang gagal dilaksanakan,

tidak berfungsi seperti yang diharapkan, melibatkan kos yang besar dan terlebih bajet. Ini

menyebabkan agensi-agensi awam berasa takut untukmembuat pelaburan seterusnya dalam

bidang yang sama. Menurut Yining, et al (2007), pelaksanaan kerajaan elektronik di negara

membangun juga menghadapi masalah yang mana 20-25 peratus daripada projek kerajaan

elektronik sama ada tidak dilaksanakan atau dibiarkan selepas dilaksanakan. Para penjawat

awam juga takut jika dihubungkaitkan dengan kegagalan sesuatu projek kerana ia melibatkan

masa depan kerjaya mereka.

Tambahan pula sumber-sumber dan peruntukan yang digunakan itu datang daripada rakyat

dan rakyat pula pasti akan mempersoalkan akauntabiliti mereka. Halangan seterusnya dari segi

nilai organisasi iaitu technology ephemeral myth di mana projek-projek kerajaan elektronik

dianggap akan membawa perubahan yang kecil sahaja (Margetts dan Dunleavy, 2002).

Persepsi penjawat awam yang tidak yakin dan selesa dengan pemodenan yang cuba

dilakukan sedikit sebanyak menyumbang kepada halangan di pihak kerajaan dalam menjayakan

kerajaan elektronik. Oleh itu, mereka mungkin mengambil sikap tidak peduli dengan anggapan

bahawa kebanyakan pelanggan tidak mempunyai kebolehcapaian (accessibility) terhadap

internet. Selain itu, aspek kesediaan dan keyakinan penjawat awam untuk menggunakan

kemudahan teknologi yang moden dan canggih memungkinkan halangan kepada pihak kerajaan.

Kajian yang dijalankan oleh Muslimin, Noor Faizzah dan Sakinah (2007) ke atas kakitangan

Lembaga Hasil Dalam Negeri di Kedah dan Perlis mendapati bahawa kesediaan kalangan

mereka untuk menggunakan ICT adalah lemah dan mereka hanya akan melakukan kerja

seminimum yang mungkin apabila menggunakan komputer.

Walau bagaimanapun, situasi ini berubah dengan kejayaan Lembaga Hasil Dalam Negeri

memperkenalkan penggunaan sepenuhnya “e-Filing” untuk urusan taksiran cukai pendapatan.

Permohonan pekerjaan secara talian bukan sahaja ditawarkan oleh pihak swasta, tetapi agensi

kerajaan yang berkenaan juga telah melaksanakan dengan jayanya kaedah tersebut. Selain aspek

kesediaan, aspek keyakinan juga turut dikaji dan hasil dapatan kajian menunjukkan bahawa

keyakinan kakitangan awam dalam menggunakan ICT adalah masih rendah dan mereka tidak

yakin dengan transaksi yang diwujudkan melalui internet. Ini ada kaitannya dengan aspek

keengganan untuk melakukan perubahan (resistance to change) iaitu wujudnya golongan yang

bersikap demikian yang mengakibatkan organisasi gagal memperkenalkan sebarang perubahan.

Sikap technophobia, iaitu sifat risau dengan perubahan teknologi yang berlaku di persekitaran

(Muhammad Rais dan Nazariah, 2003) di kalangan penjawat awam boleh membantutkan usaha

kerajaan untuk menyampaikan perkhidmatan dengan lebih berkesan secara elektronik. Halangan

dari segi nilai-nilai organisasi, khususnya nilai-nilai yang dikaitkan dengan organisasi awam

seperti formaliti, keseragaman dan hirarki juga turut menyumbang kepada ketidakberkesanan

pembangunan kerajaan elektronik. Walaupun sekarang kita dikatakan berada di era Pengurusan

Awam Baru (New Public Management) namun, nilai-nilai yang dinyatakan di atas cenderung

mewujudkan halangan yang juga disebut technology perverse, iaitu cuba mewujudkan

peraturanperaturan terhadap peristiwa-peristiwa yang tidak dijangka (trying to regulate unusual

occurrences). Dari segi formaliti, contohnya penggunaan e-mel dalam urusan harian, dikatakan

tidak sesuai atau tidak formal berbanding surat atau telefon.

Dari segi keseragaman (uniformity) pula, adalah ditakuti apa yang dikomunikasikan tidak

sampai secara seragam atau serentak kepada semua kerana medium internet terdiri dari pelbagai

peringkat dan digunakan secara berbeza oleh lapisan masyarakat yang berbeza. Dalam perkara

ini, kerajaan Malaysia telah mengeluarkan Pekeliling mengenai Langkahlangkah Penggunaan

Mel Elektronik di agensi-agensi kerajaan untuk melaksanakan secara meluas penggunaan e-mel

dalam urusan pentadbiran harian.

Pekeliling ini bertujuan memastikan aspek formaliti ditekankan dan sekaligus dapat

mengurangkan penggunaan kertas yang merupakan salah satu faedah yang terdapat dalam

kerajaan elektronik iaitu mewujudkan paperless government. Selain itu, hirarki merupakan nilai

dan budaya tradisi yang tidak dapat dipisahkan daripada agensi-agensi kerajaan. Hirarki yang

banyak dan berlapis menyukarkan rakyat mendapat apa yang mereka kehendaki dalam masa

yang singkat dan tepat. Ini merupakan salah satu sebab wujudnya one stop centre. Namun begitu,

rakyat sebenarnya mahukan zero stop centre di mana mereka tidak perlu lagi mendapatkan

khidmat nasihat di kaunter tetapi, sentiasa dilengkapi dengan faedah dan perkhidmatan terkini

oleh agensi kerajaan yang bersesuaian. Malangnya, halangan budaya inter dan intra jabatan tidak

memungkinkan zero stop centre ini dilaksanakan (Margetts, 1999). Menurut Yining, et al (2007),

agensi kerajaan perlu mewujudkan kerjasama antara satu sama lain bagi memastikan kerajaan

elektronik dilaksanakan dengan jayanya. Namun begitu, menurut beliau lagi, kerjasama dan

batasan yang wujud antara jabatan amat sukar dicapai. Selain itu, perkongsian maklumat secara

intranet dan mengaitkan perkongsian maklumat dengan agensi kerajaan yang lain akan memberi

tekanan kepada hirarki di kalangan penjawat awam yang sudah wujud di peringkat kerajaan

tempatan khususnya (Margetts dan Dunleavy, 2002

6.0 PENERIMAAN MASYARAKAT

Walaupun rancangan penubuhan Kerajaan Elektronik telah dihebahkan di media cetak dan

elektronik, tetapi sejauh manakah penglibatan orang awam di dalamnya? Kefahaman mengenai

Kerajaan Elektronik yang diterangkan hanya sekadar kecanggihan teknologinya yang disediakan

di jabatan-jabatan kerajaan dan capaiannya sehingga ke rumah untuk kemudahan orang awam

berserta dengan peralatan seperti 'electronic purse' dan kad pintar dan "pasport pintar". Meskipun

keadaan ini menampakkan bentuk komunikasi dua hala antara kerajaan dan rakyat, tetapi

gambaran yang diberikan berbentuk pasif. Orang awam hanya sekadar pengguna dan penerima

teknologi canggih, seharusnya kefahaman mengenai Kerajaan Elektronik jauh menjangkaui skop

teknologi canggih yang disediakan. Individu dan masyarakat tempatan harus menggerakkan

inisiatif sosial melalui teknologi maklumat. Apa yang dimaksudkan dengan penglibatan

masyarakat di sini ialah hak dan tanggungjawab yang bukan sahaja melibatkan persoalan-

persoalan teknikal tetapi penglibatan dalam proses membuat keputusan dan suatu dasar awam

yang membentuk masa depan masyarakat dalam penubuhan Kerajaan Elektronik.

Tidak keterlaluan untak dikatakan Kerajaan Elektronik adalah tonggak kepada pembangunan

Koridor Raya Multimedia (MSC). Oleh itu pembangunan Kerajaan Elektronik harus diutamakan.

Mungkin sukar untuk diberikan gambaran sebenarnya bagaimana seharusnya penglibatan orang

awam memandangkan proses penubuhannya masih di peringkat awal, tetapi sekurang-kuranguya

harus terdapat satu garis panduan dan pandangan awal mengenai wawasan masyarakat Malaysia

terhadap Kerajaan Elektronik dan MSC itu sendiri. Pada peringkat awal, jenis maklumat yang

perlu dikumpul dan diketahui masyarakat sebagai asas kefahaman untuk membuka peluang

kepada penglibatan proaktif mereka dalam Kerajaan Elektronik dan MSC ialah di sekitar:

1. Tahap penembusan atau penyerapan bagi memeriksa atau mengakur kehadiran teknologi

maklumat di rumah, di tempat kerja, tempat awam seperti bangunan kerajaan, sekolah atau

mana-mana lokasi budaya termasuk perpustakaan. Apakah peratusan capaian terhadap tempat-

tempat ini kepada lebuh raya maklumat? Bagaimana keadaan tersebut mempengaruhi golongan

berpendapatan rendah dan perbezaannya dengan mereka yang berada, penduduk bandar dengan

penduduk luar bandar?

2. Tahap kedapatan peralatan bagi siapa yang memiliki apa jenis peralatan? Jika mereka

tidak memilikinya, adakah mereka masih mempunyei capaian kepada perpustakaan awam

sekolah, tempat kerja atau pusat komuniti atau tempat-tempat awam seperti balai raya

umpamanya?

3. Tahap latihan dan tahap kemahiran untuk siapa yang mempunyai kepakaran dan

mengetahui apa yang perlu dilakukan? Bagaimana mereka diajar menggunakan peralatannya?

Adakah mereka belajar sendiri, belajar di sekolah, daripada rakan atau belajar semasa di tempat

kerja atau dengan cara yang lain?

4. Tahap penggunaankepada siapa yang menggunakannya? Apakah kegunaan utama lebuh

raya maklumat: komunikasi persendirian, berhubung dengan kerja, penglibatan masyarakat,

kegiatan keagamaan, hiburan, seni kreatif, membeli belah, peningkatan diri, tindakan politik atau

sesuatu yang lain? Bagaimana kegunaan memanfaatkan orang ramai yang tidak menggunakan

Bahasa Inggeris?

5. Nilai segera sebagaimana pengguna menilai sistem tersebut? Apakah aspek yang

menjadikannya mudah digunakan atau sukar digunakan? Adakah pengguna mampu

menggunakannya dengan cepat untuk pencapaian matlamat segera?

6. Kesan menyeluruh dengan penggunaan lebuh raya maklumat ini bagaimana Kerajaan

Elektronik dapat meningkatkan kualiti hidup masyarakat? Adakah ia mengemukakan sebarang

kesan kepada kehidupan individu, komuniti, penglibatan dalam kehidupan sosiai dan politik dan

kesedaran budaya dan sebagainya lagi?

Selanjutnya kita juga harus mengetahui perkara-perkara yang perlu difikirkan mengenai

peranan aktif masyarakat bagi meningkatkan kualiti hidup dalam Kerajaan Elektronik.

Bagaimana dapat kita lindungi kebebasan individu dan sivil dalam kerajaan elektronik yang

semakin telus? Adakah hak pengguna dilindungi dengan penubuhan Kerajaan Elektronik?

Memandangkan penglibatan masyarakat dalam teknologi maklumat semakin meluas,

bagaimanakah dapat kita lakukan untuk memaksimumkan peluang dan menjadikannya lebih

bermakna dan memuaskan? Adakah Kerajaan Elektronik dan MSC membawa kita bersama ke

arah pembentukan komuniti baru atau membawa perpecahan berdasarkan pasaran? Dapatkah kita

menggunakan Kerajaan Elektronik untuk mengembangkan arus pembangunan ekonomi yang

akan membawa kepada pengagihan kekayaan secara wajar dan tidak dikuasai oleh segelintir?

Bagaimana Keraiaan Elektronik dapat digunakan untuk menggalakkan "demokrasi

elektronik" atau hanya menjadi bahan manipulasi media?

Bagaimana dapat kita maksimumkan ekuiti dalam konteks pasaran dan mengelakkan

kemunculan golongan yang kaya dan miskin maklumat atau kemunculan bentuk yang dikenali

sebagai "information apartheid"?

Bagaimana dapat kita galakkan kebebasan bersuara dan mengukuhkan demokrasi di

bawah Kerajaan Elektronik?

Bagaimana dapat lindungi kebersendirian individu dan mempertingkatkan kebebasan

sivil dalam sistem elektronik yang telus?

Bagaimana dapat kita gunakan Kerajaan Elektronik untuk memulihara masyarakat kita

(dan atau mewujudkan yang baru), memperkayakan atau mempelbagaikan dan merangsangkan

penghidupan kita?

Cara kita berhubung, menyelesaikan dan mencorakkan persoalan-persoalan ini akan

mengemukakan kesan penting kepada kemanfaatan keseluruhan dalam ciri kerja dan

pembangunan ekonomi tempatan. Selain daripada menggalakkan penglibatan rakyat, ruang siber

juga diunjurkan sebagai panakea atau penyelesaian kepada kebanyakan masalah politik yang

dialami kini. Tidaklah dipastikan adakah perkara yang sama akan berlaku di negara ini. Perkara

ini begitu diyakini di Amerika. Apabila majoriti rakyat mempunyai komputer dan capaian

kepada Internet dan mula mengundi dalam semua isu, kita diberitahu kesemua masalah

perwakilan dalam sistem demokrasi akan dapat diatasi. Ia boleh menggalakkan penglibatan

rakyat dalam sistem politik kita dan mengekalkan kedaulatan kerajaan. Dalam masyarakat siber

rakyat bukan sahaja akan lebih dimaklumi tetapi juga berupaya meminggirkan kumpulan

pendesak atau kumpulan kepentingan awam untuk terlibat secara langsung dalam proses

membuat keputusan.

Tetapi masalahnya, berdasarkan kepada keyakinan tersebut, ia sebenarnya tidak merubah

sistem yang merupakan masalah itu sendiri ia hanya meletakkan keyakinan dalam teknologi

maklumat untuk menjadikan sistem berjalan dengan lancar. Perkara yang berkaitan dengan

pengundian secara elektronik juga menimbulkan masalah lain yang dikatakan menjejaskan

dialog awam, ketiadaan penglibatan secara bersemuka. Dengan ketiadaan pembuktian fizikal

dalam pengundian oleh rakyat, bagaimana kita mengetahui pengiraannya betul? Pengundian

secara elektronik bukanlah demokrasi elektronik. Persoalannya adakah demokrasi elektronik

menjadikan ahli politik lebih bermoral, mempunyai kesedaran atau bertanggungjawab? Kerajaan

Elektronik tidak boleh berdiri sendiri tanpa penglibatan proaktif rakyat. Kita mungkin

memerlukan prinsip kepentingan awam yang dapat dikembangkan sehingga menjadi garis

panduan am terutamanya berkaitan dengan tujuh aplikasi yang disasarkan kerajaan. Antara

prinsip tersebut:

Rancang dan ukur keberkesanan Kerajaan Elektronik dan kejayaan ekonomi MSC

dengan menggunakan petunjuk yang memperlihatkan impaknya dalam masyarakat dan dunia

secara keseluruhannya selain daripada hanya mementingkan keuntungan daripada peluang

pelabur MSC dan pembekal perkhidmatan.

Racangkan dan nilai kesan sosial Kerajaan Elektronik dan MSC dengan mengenda- likan

penilai berkala untuk memastiKan la berkhidmat untuk kepentingan awam.

Gunakan kemudahan yang diberikan Kerajaan Elektronik dan MSC dan teknologi baru

yang lain untuk meningkatkan kualiti kerja dan menggalakkan persamaan di tempat kerja.

Galakkan pembangunan aktif dan menyihatkan di sektor awam dengan memperuntukkan

sumber, latihan dan bantuan untuk ruang awam dalam Kerajaan Elektronik di mana rakyat boleh

meneruskan kegiatan bukan komersialnya.

Galakkan kepelbagaian dan persaingan dalam kandungan untuk dimasukkan ke dalam

Kerajaan Elektronik dan MSC sementara melindungi kebebasan dan hak rakyat untuk

kebersendirian.

Gunakan Kerajann Elektronik dan MSC dengan memperuntukkan perkembangan capaian

kepada perkhidmatan kerajaan dan maklumat; kita harus mempertingkatkan demokrasi dengan

menggalakkan. penglibatan popular terutamanya dengan membenarkan perbincangan demokratik

dan membuat keputusan dalam semua fasa pembangunan MSC.

Popularkan suatu bentuk pendekatan yang membanyakkan penglibatan atau penyertaan

masyarakat untuk merealitikan Kerajaan Elektronik yang bermula dengan andaian sistem

berfungsi baik apabila rakyat menggunakannya atau menerima kesan daripadanya yang dalam

proses pembangunan ujian dan pembinaan semula yang bersifat prototaip.

Penglibatan awam merupakan perkongsian antara diri kita sebagai rakyat dengan kerajaan.

Ia merupakan penerimaan cabaran untuk bertanggungjawab dan penglibatan yang mengatasi

kepentingan diri mungkin mengkehendaki perubahan tingkah laku, kebiasaan dan sikap dalam

membina prasarana sosial baru.

Untuk memahami sepenuhnya peranan rakyat dan penglibatannya dalam kerajaan elektronik,

terutamanya berhadapan dengan cabaran dunia yang semakin hebat yang mengemukakan

masalah baru mengkehendaki perubahan yang bersesuaian dengan faktor selain daripada yang

bersifat teknlogi. Untuk memainkan peranan berkesan di peringkat nasional, penubuhan

kumpulan kepentingan awam baru yang akan memperjuangkan persoalan-persoalan yang

berkaitan dengan kepentingan awam diperlukan. Adalah menjadi tugas kita untuk memastikan

lebuh raya maklumat tidak meminggirkan apa yang kita nilai dalam masyarakat atau membawa

kita Ke tempat yang tidak kita suka.

7.0 KESIMPULAN

Secara kesimpulanya, jelaslah bahawa, Kerajaan elektronik adalah bertujuan untuk

meningkatkan kecekapan dan keberkesanan aktiviti-aktiviti kerajaan ke tahap yang maksimum

dari segi liputan kepada semua rakyat. Kerajaan elektronik ini dilihat mampu meningkatkan

sistem penyampaian perkhidmatan seperti yang digariskan oleh kerajaan dalam usaha

membangunkan ekonomi negara. Aplikasi kerajaan elektronik ini dapat menjimatkan kos seperti

masa, dan tenaga selain daripada kos penggunaan kertas apabila konsep paperless government

diaplikasikan sepenuhnya. Kerajaan seharusnya sentiasa berusaha untuk mengatasi halangan-

halangan yang dihadapi khususnya, dari pihak kerajaan sendiri seperti sikap penjawat awam,

nilai agensi awam dan sebagainya. Penggunaan sepenuhnya kerajaan elektronik ini dapat

memberi kepuasan kepada semua pihak khususnya, rakyat dan ini sekaligus dapat meningkatkan

kepercayaan dan sokongan rakyat kepada usaha-usaha kerajaan untuk menjadikan Malaysia

sebagai sebuah negara maju pada tahun 2020. Walau bagaimanapun saya melihat kerajaan

elektronik masing-masing mempunyai kebikan dan keburuknya.

8.0 RUJUKAN

Choudrie, Jyoti, Weerakkody, Vishanth dan Jones, Stephen. (2005). “Realising e-Government in

the UK: Rural and Urban Challenges. Journal of Enterprise Information Management. 18, 5/ ms

568-585.

Criado, J. Ignacio dan Ramilo, M Carmen. 2003.“e-Government in Practice: An Analysis of Web

Site Orientation to the Citizens in Spanish Municipalities.”The International Journal of Public

SectorManagement. Vol 16, No 3. ms191 218.

Edhy Rahardjo, Dinesh Mirchandani dan Kailash Joshi. (2007). “e-Government Functionality

and Website Features: A Case Study of Indonesia.” Journal of Global Information Technology

Management. 10(1), ms 31-50.

Feng Li. 2003. “Implementing e-Government Strategy in Scotland: Current Situation and

Emerging Issues.” Journal of Electronic Commerce in Organisation. 1(2), ms 44-65.

Heeks, Richard. 2002. “Information Systems and Developing Countries: Failure, Success, and

Local Improvisations.” The Information Society. 18, ms 101-112.

INTAN (2006). Pentadbiran dan Pengurusan Awam Malaysia. Kuala Lumpur: Institut Tadbiran

Awam Negara (INTAN).