SEÇME KARARLAR - anayasa.gov.tr · 5. Mete Dursun, B. No: 2012/1195, 18/11/2015 351 Cezaevi koşulları:Devletin hasta bir hükümlünün ihtiyaçlarına cevap verebilecek ko-laylıkların

BREYSEL BAVURU

SEME KARARLAR

2015

Ankara, 2016

Anayasa Mahkemesi Yaynlar

ISBN: 978-975-7427-81-0

Bask ve Tasarm

EPAMATBasn Yayn Promosyon San. Tic. Ltd. ti.Tel: (0312) 394 48 63Faks: (0312) 394 48 65www.epamat.com.tr

NSZ

12 Eyll 2010 tarihli Anayasa deiikliiyle hukuk dzenimize dhil edilen ve 23 Eyll 2012 tarihinde uygulanmaya balayan bireysel bavuru sayesinde, kamu gcn kullanan kii ve kurumlarn neden olduu hak ihlallerine kar ulusal hukuk dzeninde en st dzeyde koruma salanmas imkn domu-tur. Mahkememizin benimsedii hak eksenli yaklam, temel hak ve zgrlk-lerin korunmas ve kiilerin bu hak ve zgrlklerden daha iyi istifade etmeleri noktasnda bireysel bavurunun etkili bir ara olabileceini gstermitir.

2014 ylna kadar olan dnemde bireysel bavuruya ilikin almalarnn nemli bir ksmn kabul edilebilirlik kriterlerine ilikin meselelere younla-tran Mahkememiz, kabul edilebilirlikle ilgili ilkelerin nemli lde gelimesi ve yerleik hale gelmesiyle temel hak ve zgrlklerin esasna ilikin kararlar da vermeye balamtr. Bu dnemden itibaren ihlal kararlarnn says ve eit-liliinde dikkate deer bir art grlmektedir.

Mahkememiz 2015 ylnda da farkl alanlarda verdii kararlarla bir yandan bireysel bavurudaki itihadn zenginletirirken dier yandan temel haklara ilikin yaklamn daha ak ve anlalr bir biimde ortaya koymutur. 2015 ylnn bireysel bavurunun ileyii bakmndan, Mahkememize bakan ynyle verimli bir yl olduunu ifade etmem gerekir.

2012-2013 ve 2014 yllar iin hazrlanm kitaplarn devam niteliinde olan elinizdeki bu eserde, itihadn geliimi asndan nem tayan ve kamuoyu-nun ilgisini eken 2015 ylnda verilmi bir ksm kararlar yer almaktadr.

Kitabn ilgililer asndan faydal olmasn dilerim.

Nisan 2016

Zht ARSLAN

Anayasa Mahkemesi Bakan

I

SUNU

2015 ylna kadar olan dnem itibaryla, Anayasa Mahkemesinin bireysel bavuru asndan kabul edilebilirlikle ilgili konular nemli lde akla kavuturmas sonrasnda Mahkeme Blmleri ve duruma gre Genel Kurul bireysel bavurularn esas ile ilgili meselelere daha fazla younlama imkn elde etmitir. Bu imkn sayesinde verilen ihlal kararlarnn saysnda ve eit-liliinde dikkate deer bir art grlmtr. Nitekim haberleme hrriyeti, rgtlenme zgrl ve toplant ve gsteri yry dzenleme hakk ko-nusunda ilk ihlal kararlar 2015 ylnda verilmitir.

Elinizdeki bu kitapta bireysel bavurularn esas hakkndaki kararlar ya-nnda, temel haklarla balantl olan snrl sayda kabul edilemezlik kararna da yer verilmitir. Bavurularn esasnn incelendii kararlar seilirken zel-likle ihlal kararlar esas alnarak bir alma yaplm olmakla birlikte hak ih-lalinin bulunmad sonucuna ulalan baz kararlar da kitapta yer bulmutur.

Bavurularn esas hakkndaki kararlardan ayr olarak kitapta; 6216 sayl Anayasa Mahkemesinin Kuruluu ve Yarglama Usulleri Hakknda Kanunun 49. maddesi ve Anayasa Mahkemesi tznn 73. maddesi erevesinde verilen tedbire ilikin ara kararlara da yer verilmitir.

nceki dnemlerde olduu gibi, kitapta yer verilen kararlarn seiminde; sz konusu kararlarn itihadn geliimi asndan tad nem ve benzer ni-telikteki konularda emsal tekil edebilecek olmas ile kamuoyunca yakndan takip edilmesi gibi hususlar gzetilmitir.

Kararlarn snflandrlmasnda ncelikle temel haklarn Anayasada yer ald ilgili maddeler esas alnarak bir sralama yaplm, ardndan her bir temel hakka ilikin kararlar karar tarihleri dikkate alnarak kronolojik olarak sralanmtr.

Bireysel bavuru kararlarnda, bir kararn ierisinde birden fazla hakka ilikin ikyetlerin deerlendirilmesi sz konusu olabilmektedir (ayn karar iinde adil yarglanma hakk, dnceyi aklama ve yayma hrriyeti vb. hak-lara ilikin incelemeler sz konusu olabilir). Bu erevede kararn altnda s-nflandrlaca temel hak bal seilirken o kararda tartlan temel mesele zerine odaklanlm ve karar sadece bir temel hakla ilgili balk altnda su-nulmutur. Ayrca kitabn iindekiler blmnde, kararn neden o hak bal altnda verildiinin daha iyi anlalabilmesi ve karar hakknda genel bir fikir edinilebilmesi asndan ksa zetlere yer verilmitir.

III

NDEKLER

BRNC BLM

TEDBRE LKN ARA KARARLAR1. Mehmet Girasun ve Dierleri [TAK], B. No: 2015/15266, 11/9/2015 3

Sokaa kma yasaklar: Kamu dzenini, halkn can ve mal gvenliini salamak amacyla sokaa kma yasa ilan edilmesinin temelsiz olduu sylenemeye-ceinden ve bavurucular, kendi can ve mal gvenliklerinin korunmas iin so-kaa kma yasa kararndan derhal mdahale edilmesini gerektirecek ekilde etkilendiklerine, alnan karara uygun hareket etmelerine ramen kamu makam-larnn eylemleri nedeniyle yaamlarnn risk altna girdiine dair somut herhan-gi bir bilgi ve belge sunmadndan tedbir talebinin reddine ilikindir.

2. Mehmet Gler [TAK], B. No: 2015/15950, 2/10/2015 7

Cenazenin lkeye getirilmesine izin verilmemesi: Bavurucunun yaamna ya da maddi veya manevi btnlne ynelik gerek ve ciddi bir tehlike oluturacak bir durum bulunmadndan tedbir talebinin reddine ilikindir.

3. Uthman Deya Ud Deen Eberle [TAK], B. No: 2015/16437, 10/11/2015 11

Snr d edilme hlinde e ve bakma muhta bebekten ngrlemeyen bir tarihe kadar ayr kalma riski: Bavurucunun snr d edilmesi hlinde ei ve bakma muhta bebeinden ngrlemeyen bir tarihe kadar ayr kalaca ak olduundan ve bu nedenle bavurucunun manevi btnlne ynelik gerek ve ciddi bir teh-like bulunduu anlaldndan tedbir talebinin kabulne ilikindir.

4. R.M. [TAK], B. No: 2015/19133, 16/12/2015 17

Snr d edilme hlinde yaama ynelik ciddi bir tehlikeyle karlama ihtimalinin bu-lunmas: lkesinde bir niversitede gerekleen olaylara katlmas nedeniyle mahkmiyetine karar verildiini ve bu tr eylemlere katlan kiilerin lkesinde idam cezasyla cezalandrldn ileri sren bavurucunun lkesine snr d edilmesi hlinde yaamna ynelik ciddi bir tehlikeyle karlama ihtimali bu-lunduu anlaldndan tedbir talebinin kabulne ilikindir.

5. rfan Uysal ve Dierleri [TAK], B. No: 2015/19907, 26/12/2015 21

Salk hizmetlerine ve temel ihtiyalara eriilemediine ilikin iddialar: Bavurucula-rn sokaa kma yasa ilan edilen blgelerde salk hizmetlerine ve temel ihti-yalarna ilikin taleplerinin karlanmadna dair iddialar kapsamnda derhl tedbir karar verilmesini gerektirecek bir durum bulunmad anlaldndan tedbir taleplerinin reddine ilikindir.

V

KNC BLM

KABUL EDLEMEZLE VE ESASA LKN KARARLAR

AYRIMCILIK YASAI (MD. 10)1. Glbu zgler [GK], B. No: 2013/7979, 11/11/2015 33

Boanma davas sonrasnda velayet hakk anneye tannan ocuun soyadnn deiti-rilmemesi: Boanma sonrasnda kadn e iin hakl nedenlerin bulunmas du-rumunda dahi, reit oluncaya kadar veya baba soyadn deitirmedii srece babann soyadn tamak zorunda kalan ocuun soyadnn hibir koulda deitirilmesinin mmkn olmamas eklindeki uygulamann ll olmamas nedeniyle ayrmclk yasann ihlal edildiine ilikindir.

YAAMA HAKKI (MD. 17/1)1. Mehmet Kaya ve Dierleri, B. No: 2013/6979, 20/5/2015 53

Cezaevinde kan yangn sonucu lm: Bavurucularn yaknnn cezaevinde yaa-mn yitirdii yangnla ilgili olarak, yaam korumak iin gerekli tedbirlerin aln-mamas ve olay hakknda yrtlen soruturmann etkili olmamas nedeniyle yaam koruma ykmll ile etkili soruturma yrtme ykmllnn ihlal edildiine ilikindir.

2. Filiz Aka, B. No: 2013/8365, 10/6/2015 79

Trafik kazasna sebebiyet veren kiiler hakknda alan ceza davasnn uzun srmesi ve dme karar verilmesi: ki dereceli yarglama srecinde, bavurucunun davann sratle ve etkili bir ekilde yrtlmesindeki menfaati gz nnde bulundu-rulduunda karmak olmayan davann bavurucudan kaynaklanmayan gerek-elerle sekiz yl aan sre sonunda dme kararyla sonulanmas nedeniyle yaam hakk kapsamnda etkili soruturma yrtme ykmllnn ihlal edildiine ilikindir.

3. lker Baer ve Dierleri, B. No: 2013/1943, 9/9/2015 93

Yaam ve maddi ve manevi varl koruma ykmllnn ihlal edildii iddialaryla alan davalarn uzun srmesi: Hamilelik dneminde bebein hastalnn tespit edilmemesi nedeniyle yaam ve maddi ve manevi varl koruma ykml-lnn ihlal edildii iddialar kapsamnda alan davalarn makul kabul edi-lemeyecek ekilde uzun srmesi nedeniyle yaam ve maddi ve manevi varl koruma hakk kapsamnda etkili soruturma yrtme ykmllnn ihlal edildiine ilikindir.

4. Mehmet Demir ve Dierleri, B. No: 2013/1579, 15/10/2015 115

Terr amal yerletirilen bombann patlatlmas: Bavurucularn yaknlarnn l-mne neden olan patlamann meydana gelmesinde yetkili makamlarn sorum-lu tutulmasn gerektirecek bir ihmal ya da kusur tespit edilmemesi nedeniyle yaam hakknn ihlal edilmediine ve bavurucularn am olduu tazminat davalarnn uzun srmesi nedeniyle makul srede yarglanma hakknn ihlal edildiine ilikindir.

VI

5. Meral Ekili, B. No: 2013/7586, 4.11.2015 139

Cezaevinde yangna mdahale etmeye yarayacak aralarn yetersizlii: Ceza infaz ku-rumunda kan yangna mdahale edilebilmesine yarayacak uygun aralarn salanmas konusundaki eksikliklerin giderilmemesi nedeniyle yaam koruma ykmllnn ihlal edildiine; yangn olayna ilikin soruturmann, kap-sam ve sonular itibaryla sz konusu ihmallerin ortaya karlmasn ve so-rumlularn cezalandrlmasn salayacak nitelikte olmamas nedeniyle yaam hakknn usul ykmllnn ihlal edildiine ilikindir.

6. Mehmet Karabulut, B. No: 2013/512, 5/11/2015 177

Askerde intihar: Olayla ilgili yeterli aratrmann ve deerlendirmelerin yaplma-mas nedeniyle yaam hakk kapsamnda etkili soruturma yapma ykmll-nn ihlal edildiine ilikindir.

7. Yavuz Durmu ve Dierleri, B. No: 2013/6574, 16/12/2015 193

pheli lm olay zerine alan soruturmann dava zamanamndan dme karary-la sonulanmas: Soruturmann kesin bir sonuca ulalmasn ortadan kaldracak ekilde dava zamanamndan dme kararyla sonulanmas dikkate alndn-da bir btn olarak bavuru konusu olayda, soruturma srecinde gsterilmesi gereken dikkat ve zenin gsterilmedii ve soruturmada sratle hareket edil-medii gerekeleriyle yaam hakk kapsamnda etkili soruturma yrtme y-kmllnn ihlal edildiine ilikindir.

KENCE VE KT MUAMELE YASAI (MD. 17/3) 1. enol Grkan, B. No: 2013/2438, 9/9/2015 213

Gzalt esnasnda ikence: kence suu sanklar hakknda, hkmn aklanmas-nn geri braklmasna karar verilmesinin bu tr eylemlerin nlenmesini sala-yabilecek caydrc bir etki dourmaktan uzak olmas nedeniyle ikence yasa-nn maddi boyutu bakmndan ihlal edildiine ayrca ikence ve kt muamele iddialar dorultusunda kamu makamlarnca derhl harekete geilmemesi, so-ruturma ve kovuturmann hzl ve etkili biimde sonulandrlmas iin ge-rekli hassasiyetin gsterilmemesi, sorumlular hakknda hkmn aklanmasnn geri braklmasna karar verilerek sorumlulara fiilleriyle orantl ceza verilmesi ve madur asndan uygun giderimin salanmas konusunda gerekli zenin gsterilmemesi, bavurucunun kt muamele iddialarnn tamam hakknda ve tm sorumlularn tespit edilmesini salayabilecek yeterlilikte bir aratrma ya-plmamas nedeniyle ikence yasann usul boyutu bakmndan ihlal edildiine ilikindir.

2. Arif Haldun Soygr, B. No: 2013/2659, 15/10/2015 239

Fiziksel ve maddi g kullanmn zaruri klan bir durum olmamas: Vcut btnl-ne sayg konusunda gerekli zen ve dikkatin gsterilmemesi, mdahalenin k-k drc veya aalayc bir etki dourabilecek nitelikte olmas nedeniyle kt muamele yasann maddi boyutunun; soruturma ve kovuturma aamas bir btn olarak deerlendirildiinde yeterli aratrmalarn yaplmam olmas nedeniyle kt muamele yasann usul boyutunun ihlal edildiine ilikindir.

3. Hamdiye Aslan, B. No: 2013/2015, 4/11/2015 257

Sanklar hakknda hkmedilen cezann orantl olmad, soruturmann ve yarglama-nn, makul bir ihtimam gsterilerek gerekli olan sratle sonulandrlmad: lk Derece

VII

Mahkemesince, sabit grlen eylemlerin nitelik ve arl dikkate alnarak, sa-nklar hakknda 10 ay hapis cezasna hkmedilmesi ve hkmn aklanmasnn geri braklmasna karar verilmesi nedeniyle devletin, sz konusu davada ba-vurucunun fiziksel ve ruhsal btnln kanunlar araclyla koruma husu-sundaki pozitif ykmllklerini yerine getirmedii gerekesiyle kt muamele yasann maddi boyutunun ihlal edildiine ayrca ikence ve kt muamele iddialarnn potansiyel tan olan polis memuruna kovuturma aamasnda bi-lirkiilik yaptrlmas ve yarglamann uzun srmesi nedeniyle ikence ve kt muamele yasann usul boyutunun ihlal edildiine ilikindir.

4. K.A. [GK], B. No: 2014/13044, 11/11/2015 303

Geri gnderme merkezinin koullar: Snr d edilmek amacyla geri gnderme merke-zinde idari gzetim altna alnan bavurucunun, tutulma koullarnn uygun olmama-s ve buna ilikin etkili bavuru yolunun bulunmamas nedeniyle insan haysiyetiyle badamayan muamele yasa ve etkili bavuru hakknn; idari gzetim altna alma ileminin hukuki olmamas, bavurucu hakknda verilen kararlarn usule uygun ola-rak bildirilmemesi ve kararlara kar etkili bir yola bavuru imknnn bulunmamas nedenleriyle de kii hrriyeti ve gvenlii hakknn ihlal edildiine ilikindir.

5. Mete Dursun, B. No: 2012/1195, 18/11/2015 351

Cezaevi koullar: Devletin hasta bir hkmlnn ihtiyalarna cevap verebilecek ko-laylklarn salanmas konusunda gerekli nlemleri almada yetersiz kalmas nede-niyle insan haysiyetiyle badamayan muamele yasann ihlal edildiine ilikindir.

MADD VE MANEV VARLIINI KORUMA VE GELTRME HAKKI (MD. 17/1)

1. Nurettin Polat Bavurusu, B. No: 2014/9053, 7/7/2015 381

Bavurucunun madur sfatn tamamas: Babakann konumalarnda sarf ettii szlerin eref ve itibarnn korunmasn isteme hakkn ihlal ettii ynndeki ikyetin, bavurucu madur sfatn tamadndan kii ynnden yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduuna ilikindir.

2. Fetullah Glen [GK], B. No:2014/12225, 14/7/2015 389

Nefret sylemi olarak kabul edilemeyecek hususlar: Nefret sylemi olarak kabul edi-lemeyecek hususlarda eref ve itibarn korunmas hakknn ihlal edildii iddia-sna ynelik uyumazlklar asndan, etkili bir bavuru yolu olan hukuk davas ama yolu tketilmeden yaplan bavurunun bavuru yollarnn tketilmemi ol-mas nedeniyle kabul edilemez olduuna ilikindir.

3. Ahmet Acartrk, B. No: 2013/2084, 15/10/2015 417

Tbbi tedaviden nce bilgilendirilme hakk: Bavurucunun maruz kald operasyo-na zgrce ve bilgilendirilmi ekilde muvafakat etmedii sonucuna ulaldn-dan maddi ve manevi varln koruma ve gelitirme hakknn ve at tazminat davasnn uzun srmesi nedeniyle de makul srede yarglanma hakknn ihlal edildiine ilikindir.

4. Halime Sare Aysal [GK], B. No: 2013/1789, 11/11/2015 441

Zorunlu a uygulamas: Zorunlu a uygulamas hususunda verilen tedbir karar-na dayanak oluturacak bir kanun hkmnn mevcut olmamas nedeniyle mad-di ve manevi varln koruma ve gelitirme hakknn ihlal edildiine ilikindir.

VIII

K HRRYET VE GVENL HAKKI (MD. 19)1. Rda Boudraa, B. No: 2013/9673, 21/1/2015 467

Snr d edilmek zere idari gzetim altnda tutulma: dari gzetim artlar, sresi, srenin uzatlmas, ilgiliye teblii, idari gzetim kararna kar bavuru yollar, idari gzetim altna alnan kiinin avukata eriim ve tercman yardmndan ya-rarlanmaya ilikin ak bir kanuni dzenleme bulunmamas nedeniyle kii hr-riyeti ve gvenlii hakknn ihlal edildiine ilikindir.

2. Hikmet Kopar ve Dierleri [GK], B. No: 2014/14061, 8/4/2015 489

Paralel yap iddialar kapsamnda yrtlen soruturmalara ilikin iddialar: Bavu-rularn aka dayanaktan yoksunluk ve bavuru yollarnn tketilmemi olmas nedenleriyle kabul edilemez olduuna ilikindir.

3. Yavuz Pehlivan ve Dierleri [GK], B. No: 2013/2312, 4/6/2015 595

Tutukluluk sresinin makul olmamas ve dava dosyasna eriimin kstlanmas: Tutuk-luluk sresinin makul olmamas ve dava dosyasna eriimin kstlanmasnn kii hrriyeti ve gvenlii hakkn ihlal ettiine ilikindir.

4. zzettin Alpergin [GK], B. No: 2013/385, 14/7/2015 621

Tutukluluk sresinin makul olduu: Tutukluluk sresi ynnden kii hrriyeti ve gvenlii hakknn ihll edilmediine, dier ikyetler ynnden aka daya-naktan yoksunluk ve bavuru yollarnn tketilmemi olmas nedenleriyle ba-vurunun kabul edilemez olduuna ilikindir.

ZEL VE ALE HAYATINA SAYGI GSTERLMESN STEME HAKKI (MD. 20)

1. Serap Tortuk, B. No: 2013/9660 , 21/1/2015 657

Mesleki faaliyetle ilgisi olmayan zel yaam alanna ilikin eylemler nedeniyle kamu g-revinden karlma: Bavurucunun mesleki faaliyetle ilgisi olmayan zel yaam alanna ilikin eylemleri nedeniyle hakknda devlet memurluundan karma cezas uygulanmasnn zel hayatn gizlilii hakkn ihlal ettiine ilikindir.

2. Marcus Frank Cerny [GK], B. No: 2013/5126, 2/7/2015 677

Ebeveynler tarafndan gerekletirilen uluslararas ocuk karma vakalar: Uluslararas o-cuk Karmann Hukuki Vehelerine Dair Szleme (Lahey Szlemesi) kapsamnda yaplan iade talebinin reddine ilikin karar gerekelerinin aile hayatna sayg hakk balamnda ilgili ve yeterli olmamas nedeniyle aile hayatna sayg hakknn ihlal edildiine ilikindir.

3. Ata Trkeri, B. No: 2013/6057, 16/12/2015 705

Kamu grevlilerinin zel hayatlar: Silahl kuvvetler personeli olan bavurucunun zel hayatnn en mahrem ynn oluturan cinsel hayatn rencilik yllarndan itibaren tm detaylaryla anlatmasnn hangi koullarda gerekletiinin ortaya konulmad ve Derece Mahkemesi kararnn, ifade alma koullarna ynelik id-dialar dikkate alndnda bavurucunun mahremiyet hakkna mdahaleyi hakl klacak makul bir gereke iermedii gerekesiyle zel hayatn gizlilii hakknn ihlal edildiine ilikindir.

IX

HABERLEME HRRYET (MD. 22)1. Mehmet Koray Eryaa, B. No: 2013/6693, 16/4/2015 725

Hkmen tutuklu olan bavurucunun avukat ile telefonla grmesine izin verilmemesi: Hkmen tutuklu olan bavurucunun avukat ile telefonla grmesine izin ve-rilmemesinin haberleme hrriyetini ihlal ettiine ilikindir.

2. Eren Yldz, B. No: 2013/759, 7/7/2015 755

Hkml olan bavurucuya gnderilen mektuplarn alkonulmas: Hkml olan bavu-rucuya gnderilen mektuplarn sakncal grlerek Ceza nfaz Kurumu tarafndan alkonulmas kapsamnda, haberleme hrriyetinin bavuruya konu bir mektup y-nnden ihlal edilmediine, dier mektup ynnden ise ihlal edildiine ilikindir.

3. Mehmet Seyfi Oktay, B. No: 2013/6367, 10/12/2015 775

Soruturma kapsamnda tespit edilen telefon grme kaytlarnn gizliliinin korunma-s konusunda gerekli tedbirlerin alnmamas: Soruturma kapsamnda tespit edilen telefon grme kaytlarnn gizliliinin korunmas konusunda gerekli tedbirle-rin alnmamas nedeniyle haberleme hrriyetinin maddi boyutunun; kaytlarn medyada yaymlanmas suretiyle haberlemenin gizliliine mdahale edilmesi zerine etkili bir soruturma yrtlmeyerek haberleme hrriyetinin usule ili-kin boyutunun ihlal edildiine ilikindir.

DN VE VCDAN HRRYET (MD. 24)1. Esra Nur zbey, B. No: 2013/7443, 20/5/2015 797

Gvenliin salanmas ile bavurucunun kyafetini kartmaya zorlanmas arasndaki a-tan menfaatlerin arlklarnn dengelenmesi: Bavurucunun din ve vicdan zgrl-ne yaplan mdahalenin kamu dzenini veya bakalarnn hak ve zgrlklerini korumak iin demokratik toplum dzeninde gereklilii konusunda ilgili ve yeterli gereke gsterilmemesi nedeniyle din ve vicdan hrriyetinin ihlal edildiine ili-kindir.

DNCEY AIKLAMA VE YAYMA HRRYET (MD. 26 VD.)1. Turul Culfa, B. No: 2013/2593, 11/3/2015 827

eref ve itibarn korunmas hakk ile ifade zgrl arasnda adil bir denge: Bavuru-cunun sendika temsilcisi sfatyla gazetelere yapt aklamalar nedeniyle aley-hine alan davada tazminat demeye mahkm edilmesinin ifade zgrln ihlal ettiine ilikindir.

2. Kamuran Reit Bekir [GK], B. No: 2013/3614, 8/4/2015 843

Gazetenin baz sayfalarnn ceza infaz kurumu tarafndan karlmas: Hkml olan bavurucuya gnderilen gazetenin baz sayfalarnn ceza infaz kurumu tara-fndan karlarak bavurucunun gazeteye eriiminin engellenmesinin ifade zgrl erevesinde bilgi ve kanaatlere ulama zgrln ihlal ettiine ilikindir.

3. Mehmet Ali Aydn [GK], B. No: 2013/9343, 4/6/2015 865

Kamunun karlarna ilikin siyasi konumalar veya toplumsal sorunlara ilikin tar-tmalarda kamusal makamlarn takdir marj: Bavurucunun szlerinde, iddeti

X

ve terr eylemlerini ven, kiileri ve topluluklar terr yntemlerini benimse-meye, iddet kullanmaya tahrik ve tevik eden, rklk, nefret, intikam alma veya silahl direni arsn ieren bir ifadenin bulunmad, kovuturmann ertelenmesi karar verilmi olsa bile kovuturmaya tabi tutulma ve yeniden cezalandrlma riskinin halen devam etmesi nedeniyle, bavurucunun ifade zgrlne ynelik mdahalenin hedeflenen meru amaca uygun bir s-nrlama olarak nitelendirilemeyecei gerekesiyle ifade zgrlnn ihlal edildiine ilikindir.

4. Bekir Cokun [GK], B. No: 2014/12151, 4/6/2015 889

Siyasetilere ynelik eletiriler: Bavurucunun siyasetileri eletirdii bir ke yaz-s nedeniyle aleyhine alan ceza davasnda hrriyeti balayc cezaya mahkum edilmesinin ifade ve basn zgrln ihlal ettiine ilikindir.

5. Ali Rza er (2), B. No: 2013/8598, 2/7/2015 911

Kamusal tartmalara katlan bireylerin yaptrma maruz kalmalar: Toplumu yakn-dan ilgilendiren meselelere ilikin bilgilerin kamuoyu ile paylalmasnda kamu yarar olduu ayrca kamu gcn kullanan organlara ve siyasetilere yneltilen eletirinin snrnn da zel kiilere gre daha fazla olduu bu kapsamda ba-vurucunun ifade zgrlne yaplan mdahalenin demokratik bir toplumda gerekli olmad gerekesiyle ifade zgrlnn ihlal edildiine ilikindir.

6. Tansel laan, B. No: 2014/6128, 7/7/2015 931

Siyasi konumalar nedeniyle knama karar verilmesi: Bavurucunun dava konusu konumalarnn kamu yararn ilgilendiren bir meseleye ilikin olduu ayrca hkmetlere ve siyasetilere yneltilen eletirinin snrnn da dier kiilere gre daha fazla olduu bu sebeplerle bavurucunun ifade zgrlne yap-lan mdahalenin bakalarnn hret ve haklarnn korunmas iin demokratik bir toplumda gerekli bir mdahale olmad gerekesiyle ifade zgrlnn ihlal edildiine ilikindir.

7. R.V.Y., B. No: 2013/1429, 14/10/2015 953

Radyo yaynlarnn durdurulmas: Dzenleyici ve denetleyici merci olan Radyo ve Televizyon st Kurulu ile Derece Mahkemelerinin kararlarnda belirtilen yayn-larn durdurulmasna ilikin gerekelerin ilgili ve yeterli olmad ve bu nedenle bavuruya konu mdahalenin ngrlen kamusal amac gerekletirmeye uy-gun olmad gerekesiyle ifade zgrlnn ihlal edildiine ilikindir.

8. Ergn Poyraz (2) [GK], B. No: 2013/8503, 27/10/2015 971

Siyasetilere ynelik eletiriler: Siyasetilere ynelik bilgilendirme ve eletirilerin cezalandrlmasnn caydrc etki dourarak toplumdaki farkl seslerin susturul-masna yol aabilecei ve cezalandrlma korkusunun, oulcu toplumun srd-rlebilmesine engel olabilecei gerekesiyle ifade zgrlnn ihlal edildiine ilikindir.

9. Medya Gndem Dijital Yaynclk Ticaret A.. [GK], B. No: 2013/2623, 11/11/2015 997

nternette yer alan haberlere eriimin engellenmesi: Bavuruya konu yaznn top-lumu yakndan ilgilendiren ve kamu yarar bulunan ticari ifadeler ierdii ve yaplan mdahalenin demokratik toplum dzeninde gerekli bir mdahale olmad gerekesiyle ifade zgrl ile basn zgrlnn ihlal edildii-ne ilikindir.

XI

TOPLANTI VE GSTER YRY DZENLEME HAKKI (MD. 34)1. Ali Rza zer ve Dierleri [GK], B. No: 2013/3924, 6/1/2015 1017

Toplumsal olaylara mdahalede ihtar yaplmadan biber gaz kullanm: Toplant ve gs-teri yry srasnda bavuruculara yaplan mdahalenin demokratik bir top-lumda gerekli ve ll olmamas ve mdahale sonrasndaki ikyetlerin etkili bi-imde soruturulmamas nedeniyle toplant ve gsteri yry dzenleme hakk ile kt muamele yasann ihlal edildiine ilikindir.

2. Osman Erbil, B. No: 2013/2394, 25/3/2015 1063

Barl bir gsteri nedeniyle cezalandrlma: Bavurucunun katld basn akla-masnn kanuna aykr olduu gerekesiyle sonlandrlmas ve bu eylem nede-niyle hapis cezasna mahkm edilmesi eklindeki mdahalenin, hkmn ak-lanmasnn geri braklmasna karar verilmi olsa dahi demokratik bir toplumda gerekli ve ll olmad gerekesiyle toplant ve gsteri yry dzenleme hakknn ihlal edildiine ilikindir.

MLKYET HAKKI (MD. 35)1. Servet Saraolu ve Dierleri, B. No: 2012/1281, 24/6/2015 1085

Kamulatrlan tanmazn bir karlk denmeksizin kullanlmas: Bavurucularn ta-nmaznn kamulatrlmasndan sonra, kamulatrma bedeli, tazminat, ecrimi-sil gibi herhangi bir karlk denmeksizin kullanlmaya devam edilmesi nede-niyle mlkiyet hakknn, yarglamann uzun srmesi nedeniyle de makul srede yarglanma hakknn ihlal edildiine ilikindir.

ADL YARGILANMA HAKKI (MD. 36)1. Yank Bacolu ve Dierleri [GK], B. No: 2014/253, 9/1/2015 1127

Dijital verilerin gerei yanstmad ynndeki iddialarn aratrlmamas: Bavuru-cularn dijital verilerin gerei yanstmad ynndeki iddialarnn aratrlma-s amacyla bu deliller zerinde bilirkii incelemesi yaptrlmas veya bunlara ilikin imajlarn verilmesi taleplerinin, dijital belgelerin ieriklerinin devlet srr kapsamnda kaldndan ve dijital delillerin usulne uygun aramalar sonucu ele geirildiinden bahisle reddedilmesinin, yarglamann btn ynnden adil yarglanma hakkn ihlal ettiine ilikindir.

2. Ahmet Saygl ve efika Saygl, B. No: 2013/135, 21/1/2015 1153

Ayn Olaya likin Farkl Yarg Kollarnca Verilen Kararlarn Hukuki Belirsizlie Yol A-mas: Ayn olaya ilikin olarak farkl yarg kollarna ait mahkemelerce verilen farkl kararlarn hukuki belirsizlie neden olduu ve bavurucular asndan ngrle-mez bulunduu gerekesiyle adil yarglanma hakknn ihlal edildiine ilikindir.

3. Abdulselam Tutal ve Dierleri [GK], B. No: 2013/2319, 8/4/2015 1167

Gzaltnda avukat yardmndan yararlanamama: Bavurucularn gzaltnda avukat yardmndan yararlanamamalar nedeniyle adil yarglanma hakknn ihlal edil-diine ilikindir.

4. Baran Karada, B. No: 2014/12906, 7/5/2015 1193

Gizli Tanklk: Bavurucunun baz sulara ynelik mahkmiyetlerinin belirleyici lde bir gizli tann ifadesine dayandrld, tann kimliinin neden giz-

XII

lendii hususunda bir gerekeye yer verilmedii ve gizli tann menfaatleri ile bavurucunun haklarnn dengelenmedii gerekeleriyle aleyhinde beyanda bu-lunan tan sorguya ekme hakknn ihlal edildiine ilikindir.

5. Aligl Akkaya ve Dierleri [GK], B. No: 2013/1138, 27/10/2015 1215

Mdafii olmakszn alnan ifadelerin mahkmiyete esas alnmas: Mdafii olmakszn alnan ifadelerin mahkmiyete esas alnmas, tank dinletme taleplerinin deer-lendirilmemesi, baz tanklarn dinlenmesi taleplerinin reddedilmesinde yeterli ve makul gerekeler ortaya konulmamas nedeniyle hakkaniyete uygun yarg-lanma hakknn ihlal edildiine ilikindir.

SENDKA HAKKI (MD. 51)1. Kristal- Sendikas [GK], B. No: 2014/12166, 2/7/2015 1267

Bakanlar Kurulunca alnan grev erteleme karar: Grev erteleme kararnn zorlayc bir toplumsal ihtiyaca dayandnn ortaya konmamas ve demokratik toplumda gerekli olmamas nedeniyle sendika hakknn ihlal edildiine ilikindir.

SEME, SELME VE SYAS FAALYETTE BULUNMA HAKLARI (MD. 67)

1. Byk Birlik Partisi ve Saadet Partisi, [GK], B. No: 2014/8843, 10/12/2015 1289

Siyasi partilere hazine yardm: %3 snrn aamayan siyasi partilerin hazine yar-dm alamamasnn seilme ve siyasi faaliyette bulunma haklarn ihlal etme-diine ilikindir.

SYAS RGTLENME ZGRL (MD. 68)1. Metin Bayyar ve Halkn Kurtulu Partisi [GK], B. No: 2014/15220, 4/6/2015 1309

Siyasi parti yneticisine idari para cezas verilmesi: dari para cezasn uygulayacak yetkili otorite bakmndan kanunda yeterli aklkta bir hkmn bulunmad gerekesiyle siyasi rgtlenme zgrlnn ihlal edildiine ilikindir.

XIII

BRNC BLMTEDBRE LKN ARA KARARLAR

TRKYE CUMHURYET

ANAYASA MAHKEMES

BRNC BLM

TEDBRE LKN ARA KARAR

MEHMET GRASUN VE MER EL BAVURUSU

(Bavuru Numaras: 2015/15266)

Karar Tarihi: 11/9/2015

4

BRNC BLM

ARA KARAR

Bakan : Burhan STN

yeler : Serruh KALEL

Erdal TERCAN

Kadir ZKAYA

Rdvan GLE

Raportr : M. Serhat MAHMUTOLU

Bavurucular : Mehmet GRASUN, mer EL

Vekilleri : Av. Tahir EL, Av. Muhammed Neet GRASUN

I. BAVURUNUN KONUSU

1. Bavuru, rnak ili Cizre ilesinde uygulanmakta olan sokaa kma yasa- nedeniyle bavurucularn yaama haklarnn, kt muamele yasann, z-grlk ve gvenlik haklarnn, zel ve aile hayatlarna sayg haklarnn ihlal edildii iddialar hakkndadr. Bavurucular, sokaa kma yasana ilikin kararn yrtmesinin tedbiren durdurulmasn talep etmektedirler.

II. BAVURU SREC

2. Bavuru, Diyarbakr Blge dare Mahkemesi araclyla 9/9/2015 tari-hinde yaplmtr. (Bavuru, Anayasa Mahkemesine 10/9/2015 tarihinde saat 15.29da ulamtr.) Dileke ve eklerinin idari ynden yaplan n inceleme-sinde Komisyona sunulmasna engel bir eksikliin bulunmad tespit edil-mitir.

3. Birinci Blm kinci Komisyonunca, bavurucularn tedbir talebinin B-lm tarafndan karara balanmas gerekli grldnden, Anayasa Mah-kemesi tznn 33. maddesinin (3) numaral fkras uyarnca, kabul edilebilirlik incelemesinin Blm tarafndan yaplmasna, dosyann Blme gnderilmesine karar verilmitir.

Mehmet Girasun ve Dierleri [TAK], B. No: 2015/15266, 11/9/2015

5

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

4. Bavuru formu ve eklerinde ifade edildii ekliyle olaylar zetle yledir:

5. Bavurucular, rnak ili Cizre ilesinde yaamaktadrlar.

6. rnak Valiliinin 4/9/2015 tarihinde resmi internet sitesinden yapt du-yuru yledir:

Blc Terr rgt mensuplarnn yakalanmas, halkmzn can ve mal gven-liinin salanmas iin 5442 sayl l daresi Kanununun 11/C maddesi gereince ilimiz Cizre ilesinde 04 Eyll 2015 gn saat 20:00dan geerli olmak zere ikinci bir emre kadar sokaa kma yasa ilan edilmitir.

7. Bavurucular, rnak Valiliinin anlan kararna kar Mardin dare Mah-kemesinde (Mahkeme) 7/9/2015 tarihinde 2015/3425 Esas sayl yrtmeyi durdurma talebi ieren iptal davas amlardr. Mahkeme, bavurucularn talepleri hakknda henz bir karar vermemitir.

8. Bavurucular, Mahkemeden yrtmeyi durdurma taleplerine ilikin he-nz bir karar verilmemi olmas nedeniyle 10/9/2015 tarihinde Anayasa Mah-kemesine bireysel tedbir taleplerini ieren bavuruda bulunmulardr.

B. lgili Hukuk

9. 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayl l daresi Kanununun 11/C maddesi yledir:

l snrlar iinde huzur ve gvenliin, kii dokunulmazlnn, tasarrufa m-teaallik emniyetin, kamu esenliinin salanmas ve nleyici kolluk yetkisi valinin dev ve grevlerindendir.

Bunlar salamak iin vali gereken karar ve tedbirleri alr. Bu hususta alnan ve ilan olunan karar ve tedbirlere uymyanlar hakknda 66 nc madde hkm uygulanr.

IV. NCELEME VE GEREKE

10. Bavuru formu ve ekleri incelenip tedbir talebi hakknda gerei dnld:

A. Bavurucularn ddialar

11. Bavurucular, rnak Valiliince alnan sokaa kma yasa karar nede-niyle temel ihtiyalarn karlayamadklarn, yrtlen operasyon nedeniy-le kendilerinin ve ailelerinin ldrlme risklerinin bulunduunu belirterek Anayasann 17., 19., 20., 21. ve 22. maddelerinde gvence altna alnan hakla-rnn ihlal edildiini ileri srmlerdir.

6

Tedbire likin Ara Kararlar

B. Deerlendirme

12. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayl Anayasa Mahkemesinin Kuruluu ve Yar-glama Usulleri Hakknda Kanunun 49. maddesinin (5) numaral fkras ve Anayasa Mahkemesi tznn Tedbir karar balkl 73. maddesinin (1) numaral fkrasna gre; bavurucunun yaamna ya da maddi veya mane-vi btnlne ynelik ciddi bir tehlike bulunduunun anlalmas halinde, bavuru hakknda esasa ilikin inceleme yaplana kadar Blmlerce resen veya bavurucunun talebi zerine gerekli tedbirlere karar verilebilir.

13. Temel hak ve zgrlklere sayg, devletin tm organlarnn anayasal devi olup, bu devin ihmal edilmesi nedeniyle ortaya kan hak ihlallerinin dzeltilmesi idari ve yargsal makamlarn grevidir. Bu nedenle, temel hak ve zgrlklerin ihlal edildii iddialarnn ncelikle idari merciler ve derece mahkemeleri nnde ileri srlmesi, bu makamlar tarafndan deerlendiril-mesi ve bir zme kavuturulmas esastr (Aye Zraman ve Dierleri, B. No: 2012/403, 26/3/2013, 16).

14. rnak Valilii, 5442 sayl Kanunun 11/C maddesi uyarnca bavuru-cularn yaadklarn belirttikleri Cizre ilesinde sokaa kma yasa ilan etmitir. Valilik bu kararna, terr rgt mensuplarnn yakalanmas ve te-rr olaylar nedeniyle halkn can ve mal gvenliinin salanmasn gereke gstermitir. Valiliin anlan gerekelerle kamu dzenini, halkn can ve mal gvenliini salamak amacyla sokaa kma yasa ilan etmesinin temelsiz olduu sylenemez.

15. Bavurucular, kendi can ve mal gvenliklerinin korunmas iin alnan sokaa kma yasa kararndan derhal mdahale edilmesini gerektirecek ekilde etkilendiklerine, alnan karara uygun hareket etmelerine ramen kamu makamlarnn eylemleri nedeniyle yaamlarnn risk altna girdiine dair somut herhangi bir bilgi ve belge sunmamlardr. Bavurucular, yaama haklarnn risk altnda olduunu ilede meydana geldiini iddia ettikleri sivil kiilerin lmlerine dayandrmlardr. Ancak bu hususta genel olarak sosyal ve yazl medyadaki paylamlara atf yapmakla yetinmilerdir.

16. Aklanan nedenlerle, bavuruculara ynelik derhal tedbir karar veril-mesini gerektiren ciddi bir tehlike bulunduu dosya kapsamnda bulunan bilgi ve belgelerden bu aamada anlalamadndan koullar olumayan tedbir talebinin reddine karar verilmesi gerekir.

V. HKM

Bavurucularn tedbir talebinin REDDNE, 11/9/2015 tarihinde OY BRL-YLE karar verildi.

TRKYE CUMHURYET

ANAYASA MAHKEMES

KNC BLM


MEHMET GLER BAVURUSU



8

KNC BLM

ARA KARAR

Bakan : Alparslan ALTAN

yeler : Serdar ZGLDR

Osman Alifeyyaz PAKST

Recep KMRC

Engin YILDIRIM


Bavurucu : Mehmet GLER

Vekili : Av. Sinan VARLIK

I. BAVURUNUN KONUSU

1. Bavuru, bavurucunun Suriyede hayatn kaybeden olunun cenazesini Trkiyeye getirmesine idari makamlarca izin verilmemesi nedeniyle Anaya-sa ile gvence altna alnan temel hak ve zgrlklerinin ihlal edildii iddias hakkndadr.

2. Bavurucu, olunun cenazesinin Trkiyeye alnmamasna dair ilemin yrtmesinin tedbiren durdurulmasn talep etmektedir.

II. BAVURU SREC

3. Bavuru, 1/10/2015 tarihinde yaplmtr. Anayasa Mahkemesi tz-nn (tzk) 73. maddesi uyarnca, tedbir talebinin Blm tarafndan karara balanmas gerekli grldnden dosyann Blme gnderilmesine karar verilmitir.


A. Olaylar


5. Bavurucu Mehmet Glerin olu Aziz Gler (1988 doumlu), 21/9/2015 tarihinde bavurucunun beyanna gre mayn patlamas sonucu Suriyede ha-yatn kaybetmitir.

Mehmet Gler [TAK], B. No: 2015/15950, 2/10/2015

9

6. Bavurucu, 22/9/2015 ve 28/9/2015 tarihlerinde olunun cenazesinin Tr-kiyeye kabul edilmesi iin Suru Kaymakamlna (Kaymakamlk) bavur-mu ancak yazl olarak cevap alamamtr.

7. Bavurucu, Kaymakamlk kaynaklarndan szl olarak talebinin kabul edilmeyecei bilgisini aldn belirterek 1/10/2015 tarihinde saat 15.51de Anayasa Mahkemesine bireysel bavuruda bulunmutur.

B. lgili Hukuk

8. 19/1/2010 tarihli ve 27467 sayl Mezarlk Yerlerinin naas ile Cenaze Nakil ve Defin lemleri Hakknda Ynetmelikin (Ynetmelik) Yurtdndan gelen cenazeler kenar balkl 37. maddesi yledir:

Yabanc lkelerden getirilen cenazelerin nakline msaade edildiini ve naklinde salk ynnden saknca bulunmadn gsteren cenazenin gelecei yerin yetkili makamndan verilmi cenaze nakil belgesi ibraz edilmesi zorunludur. Cenaze nakil belgesinde cenazenin kimlik numarasnn, ad ve soyadnn, baba adnn, lmn vuku bulduu yerin, tarihin, lm sebebinin, nakline izin verildiinin, naklinin salk sakncas dourmayaca hususunun ve ilgili dier hususlarn aklkla kay-dedilmesi zorunludur.


9. Bavuru formu ve ekleri incelenip tedbir talebi hakknda gerei d-nld:


10. Bavurucu, Suriyede hayatn kaybeden olunu Trkiyeye getirerek defnetmesine keyfi olarak izin verilmediini belirterek Anayasann 10., 17., 20. ve 24. maddelerinde belirtilen haklarnn ihlal edildiini ileri srmektedir. Bavurucu, olunun cenazesinin Trkiyeye kabul edilmemesine dair ilemin yrtmesinin tedbiren durdurulmasn talep etmektedir.

B. Deerlendirme

11. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayl Anayasa Mahkemesinin Kuruluu ve Yar-glama Usulleri Hakknda Kanunun 49. maddesinin (5) numaral fkras ve tzkn Tedbir karar balkl 73. maddesinin (1) numaral fkrasna gre; bavurucunun yaamna ya da maddi veya manevi btnlne ynelik cid-di bir tehlike bulunduunun anlalmas hlinde, bavuru hakknda esasa ilikin inceleme yaplana kadar Blmlerce resen veya bavurucunun talebi zerine gerekli tedbirlere karar verilebilir.

10


12. Somut olayda bavurucunun Suriyede hayatn kaybeden olunun ce-nazesini Trkiyeye getirmesine izin verilmedii iddia edilmektedir. Bavu-runun kiilerin zel hayat ve aile hayatna sayg gsterilmesini isteme hakk kapsamnda deerlendirilmesi gerekmektedir. Anlan ilemin bavurucunun yaamna ya da maddi veya manevi btnlne ynelik gerek ve ciddi bir tehlike oluturacak nitelikte olmad bavuru kapsamndan aka anlal-maktadr. Kald ki anlan Ynetmelik kapsamnda sunulmas gereken bilgi ve belgelerin hibirisinin bireysel bavuru formuna eklenmedii grlmektedir.

13. Aklanan nedenlerle, tzkn 73. maddesi kapsamnda kalmad anlalan tedbir talebinin reddine karar verilmesi gerekir.

V. HKM

A. Bavurucunun tedbir talebinin REDDNE,

B. Kararn bir rneinin bavurucuya tebliine,

2/10/2015 tarihinde OY BRLYLE karar verildi.

TRKYE CUMHURYETANAYASA MAHKEMES

BRNC BLM


UTHMAN DEYA UD DEEN EBERLE BAVURUSU



12

BRNC BLM

ARA KARAR

Bakan : Burhan STN

yeler : Nuri NECGOLU

Hicabi DURSUN

Hasan Tahsin GKCAN

Rdvan GLE


Bavurucu : Uthman Deya Ud Deen EBERLE

(Amerika Birleik Devletleri ve Pakistan Vatanda)

Vekili : Av. Seil AS

I. BAVURUNUN KONUSU

1. Bavuru, Amerika Birleik Devletleri vatanda olan bavurucunun kamu gvenliini tehlikeye drd gerekesiyle hakknda verilen snr d ka-rarnn uygulanmas hlinde yaamnn tehlikeye decei ve aile btnl-nn bozulaca iddialar hakkndadr.

2. Bavurucu, idari gzetim altnda tutulmasna ve snr d edilmesine dair ilemlerin tedbiren yrtmesinin durdurulmasn talep etmektedir.

II. BAVURU SREC

3. Bavuru, 16/10/2015 tarihinde yaplmtr. Anayasa Mahkemesi tz-nn (tzk) 73. maddesi uyarnca, tedbir talebinin Blm tarafndan karara balanmas gerekli grldnden, dosyann Blme gnderilmesine karar verilmitir.


A. Olaylar


5. Bavurucu, Amerika Birleik Devletleri ve Pakistan vatandadr.

Uthman Deya Ud Deen Eberle [TAK], B. No: 2015/16437, 10/11/2015

13

6. Bavurucu, 6/3/2014 tarihinde Trkiye Cumhuriyeti vatanda L.A. ile ev-lenmi; bu evlilikten 26/6/2015 tarihinde bir kz ocuklar olmutur.

7. Bavurucu, G daresi Genel Mdrlne 22/10/2014 tarihinde bavu-rarak ikamet izni talebinde bulunmu; talebi 11/12/2014 tarihinde kabul edil-mitir.

8. Bavurucu hakknda emniyet tarafndan 5/3/2015 tarihinde adli ilem ya-plmas nedeniyle (-114) ve 17/3/2015 tarihinde genel gvenlii tehlikeye d-rd gerekesiyle (G-87) tahdit kararlar alnmtr. Dosya kapsamndaki bilgi ve belgelerden anlan kararlarn gerekeleri anlalamamaktadr.

9. Bavurucu, Yalovada bulunan zel bir hastanede doum yapan eine re-fakat ettii srada 27/6/2015 tarihinde idari gzetim altna alnarak Kocaeli Geri Gnderme Merkezine (KGGM) nakledilmitir.

10. Kocaeli Valilii G daresi Mdrl (Kocaeli G daresi)2/7/2015 ta-rihinde bavurucunun snr d edilmesine karar vermitir.

11. Bavurucunun Kocaeli G daresinin vermi olduu snr d kararna kar at iptal davas Kocaeli 1. dare Mahkemesinin 25/8/2015 tarihli ve E.2015/853, K.2015/972 sayl kararyla reddedilmitir.

12. Bu karar 18/9/2015 tarihinde bavurucuya tebli edilmi olup sresi iin-de 16/10/2015 tarihinde bireysel bavuruda bulunulmutur.

13. Bavurucu, 6/11/2015 tarihinde Anayasa Mahkemesine sunduu ek di-lekesiyle tedbir talebinde bulunmutur.

B. lgili Hukuk

14. 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayl Yabanclar ve Uluslararas Koruma Kanu-nunun Snr d etme karar kenar balkl 53. maddesi yledir:

(1) Snr d etme karar, Genel Mdrln talimat zerine veya resen valilik-lerce alnr.

(2) Karar, gerekeleriyle birlikte hakknda snr d etme karar alnan yabancya veya yasal temsilcisine ya da avukatna tebli edilir. Hakknda snr d etme karar alnan yabanc, bir avukat tarafndan temsil edilmiyorsa kendisi veya yasal temsilci-si, kararn sonucu, itiraz usulleri ve sreleri hakknda bilgilendirilir.

(3) Yabanc veya yasal temsilcisi ya da avukat, snr d etme kararna kar, kara-rn tebliinden itibaren on be gn iinde idare mahkemesine bavurabilir. Mahke-meye bavuran kii, snr d etme kararn veren makama da bavurusunu bildirir. Mahkemeye yaplan bavurular on be gn iinde sonulandrlr. Mahkemenin bu

14


konuda vermi olduu karar kesindir. Yabancnn rzas sakl kalmak kaydyla, dava ama sresi iinde veya yarg yoluna bavurulmas hlinde yarglama sonulann-caya kadar yabanc snr d edilmez.

15. 6458 sayl Kanunun Snr d etmek zere idari gzetim ve sresi kenar balkl 57. maddesinin (6) numaral fkras yledir:

dari gzetim altna alnan kii veya yasal temsilcisi ya da avukat, idari gzetim kararna kar sulh ceza hkimine bavurabilir. Bavuru idari gzetimi durdurmaz. Dilekenin idareye verilmesi hlinde, dileke yetkili sulh ceza hkimine derhl ula-trlr. Sulh ceza hkimi incelemeyi be gn iinde sonulandrr. Sulh ceza hki-minin karar kesindir. dari gzetim altna alnan kii veya yasal temsilcisi ya da avukat, idari gzetim artlarnn ortadan kalkt veya deitii iddiasyla yeniden sulh ceza hkimine bavurabilir.


16. Bavuru formu ve ekleri incelenip tedbir talebi hakknda gerei d-nld:

A. Bavurucunun ddialar

17. Bavurucu, vatanda olduu lkelerden Amerika Birleik Devletlerine geri gnderilmesi halinde yaamnn tehlikeye deceini, hakknda alnan snr d kararnn uygulanmas hlinde Trkiyede yaayan ei ve ocuun-dan ayr kalacak olmas nedeniyle aile btnlnn bozulacan, hlen geri gnderme merkezinde tutuluyor olmas nedeniyle aile btnlnn bozul-duunu belirterek Anayasann 17. ve 20. maddelerinde gvence altna alnan haklarnn ihlal edildiini ileri srmektedir.

B. Deerlendirme


19. Somut olayda bavurucu vatanda olduu Amerika Birleik Devletleri-ne geri gnderilmesi hlinde yaamnn tehlikeye deceini ileri srmekte-dir. Ancak, geri gnderilecei lkede yaamna ynelik ne tr bir tehlikeyle kar karya kalacana dair herhangi bir bilgi veya belge sunmamtr. Dos-

Uthman Deya Ud Deen Eberle [TAK], B. No: 2015/16437, 10/11/2015

15

ya kapsamndaki bilgi ve belgelerden bavurucunun Amerika Birleik Devlet-lerine snr d edilmesi hlinde yaamnn tehlikeye decei sonucuna bu aamada ulamak mmkn deildir.

20. te yandan bavurucu idari gzetim altna alnd tarihe kadar Trk va-tanda olan ei ve 4 aylk bebei ile birlikte G daresinden ald ikamet iz-nine dayal olarak Trkiyede yaamaktadr. Bavurucunun snr d edilmesi hlinde ei ve bakma muhta bebeinden ngrlemeyen bir tarihe kadar ayr kalaca aktr. Bu durum bavurucuyu manevi btnl ynnden ciddi bir tehlikeyle kar karya brakmaktadr (G.B. ve dierleri [TAK], B. No: 2015/15273, 17/9/2015, 17-18). Nitekim benzer bir olayda AHM, ei ve ocuuyla birlikte Belikada ikamet eden Grcistan uyruklu bavuru-cunun iledii sular nedeniyle snr d edilmesine dair ilemin yrtme-sini zel hayat ve aile hayatna sayg hakk kapsamnda bavuru esastan so-nulanncaya kadar tedbiren durdurmutur (bkz. Paposhvili/Belika, [B.D.], B. No:41738/10, 16/9/2015).

21. Aklanan nedenlerle, tzkn 73. maddesi uyarnca bavurucunun-manevi btnlne ynelik gerek ve ciddi bir tehlike bulunduu anlald-ndan tedbir talebinin kabulne karar verilmesi gerekir.

22. Bununla birlikte KGGMde idari gzetim altnda tutulan bavurucu ted-biren serbest braklmasn talep etmektedir. Bu aamada dosya kapsamnda-ki bilgi ve belgelerden bavurucuya ynelik derhal tedbir karar verilmesini gerektiren ciddi bir tehlike bulunduu anlalamadndan tedbir talebinin reddine karar verilmesi gerekir.

V. HKM

A. dari gzetim kararnn kaldrlmasna ilikin tedbir talebinin REDDNE,

B. Snr d ileminin durdurulmasna ilikin tedbir talebinin KABULNE,

C. Anayasa Mahkemesi tarafndan yeni bir karar verilinceye kadar bavu-rucu Uthman Deya Ud Deen EBERLE hakkndaki snr d kararnn UYGU-LANMAMASINA,

D. Kararn bir rneinin;bavurucuya, ileri Bakanl G daresi Genel Mdrlne ve Kocaeli Emniyet Mdrlne tebliine,

10/11/2015 tarihinde OYBRLYLE karar verildi.

TRKYE CUMHURYETANAYASA MAHKEMES

KNC BLM


R.M. BAVURUSU



18

KNC BLM

ARA KARAR

GZLLK TALEB VAR

Bakan : Engin YILDIRIM

yeler : Alparslan ALTAN

Celal Mmtaz AKINCI

Muammer TOPAL

M. Emin KUZ


Bavurucu : R. M. (ran slam Cumhuriyeti Vatanda)

Vekili : Av. nar AKSOY

I. BAVURUNUN KONUSU

1. Bavuru, ran vatanda olan bavurucunun hakknda verilen snr d kararnn uygulanmas hlinde lkesinde yaam hakknn ihlal edilecei id-dialar hakkndadr.

2. Bavurucu, snr d edilmesine dair ilemin yrtmesinin tedbiren dur-durulmasn talep etmektedir.

II. BAVURU SREC

3. Bavuru, 8/12/2015 tarihinde yaplmtr. Anayasa Mahkeme-si tznn (tzk) 73. maddesi uyarnca, tedbir talebinin Blm tarafndan karara balanmas gerekli grldnden, dosyann Blme gnderilmesine karar verilmitir.


A. Olaylar


5. Bavurucu, 1981 doumlu olup ran slam Cumhuriyeti vatandadr.

6. Bavurucu, belirlenemeyen bir tarihte Trkiyeye gelerek uluslararas ko-ruma talebinde bulunmutur.

R.M. [TAK], B. No: 2015/19133, 16/12/2015

19

7. Bavurucu, 2008 ylnda lkesinde bulunan Tp Bilimleri niversitesinde gsterilere katld gerekesiyle sfahan slam Devrim Mahkemesi tarafn-dan mahkumiyetine karar verildiini belirtmitir.

8. Bavurucu, ran slam Cumhuriyetinin devrilmesi ynnde faaliyette bu-lunmakla sulandn, anlan suun ise idamla cezalandrldn ileri sr-mtr.

9. Bavurucu, muhataplarn celbini kolaylatrmak ve yabanc lkelerden sulularn iadesini salayabilmek amacyla lkesinde idam cezalarnn yaz-l olarak bildirilmediini belirterek sfahan 1.Devrim Mahkemesi tarafndan mahkemeye celbine dair belgenin tercmesini sunmutur.

10. Kahramanmara Valilii G daresi Mdrl 3/12/2014 tarihinde bavurucunun uluslararas koruma bavurusu kapsamnda haftalk imza ykmllne aykr davrand gerekesiyle snr d edilmesine karar vermitir.

11. Bavurucunun snr d kararnn iptali iin at dava Kahramanmara dare Mahkemesinin 21/10/2015 tarihli ve E.2015/343, K.2015/984 sayl kara-ryla reddedilmitir.

12. Bu karar, bavurucuya 11/11/2015 tarihinde tebli edilmi olup sresi iinde 8/12/2015 tarihinde bireysel bavuruda bulunulmutur.

B. lgili Hukuk

13. 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayl Yabanclar ve Uluslararas Koruma Kanu-nunun Snr d etme karar kenar balkl 53. maddesi yledir:

(1) Snr d etme karar, Genel Mdrln talimat zerine veya resen vali-liklerce alnr.

(2) Karar, gerekeleriyle birlikte hakknda snr d etme karar alnan yabancya veya yasal temsilcisine ya da avukatna tebli edilir. Hakknda snr d etme karar alnan yabanc, bir avukat tarafndan temsil edilmiyorsa kendisi veya yasal temsilci-si, kararn sonucu, itiraz usulleri ve sreleri hakknda bilgilendirilir.

(3) Yabanc veya yasal temsilcisi ya da avukat, snr d etme kararna kar, kara-rn tebliinden itibaren on be gn iinde idare mahkemesine bavurabilir. Mahke-meye bavuran kii, snr d etme kararn veren makama da bavurusunu bildirir. Mahkemeye yaplan bavurular on be gn iinde sonulandrlr. Mahkemenin bu konuda vermi olduu karar kesindir. Yabancnn rzas sakl kalmak kaydyla, dava ama sresi iinde veya yarg yoluna bavurulmas hlinde yarglama sonulann-caya kadar yabanc snr d edilmez.

20



14. Bavuru formu ve ekleri incelenip tedbir talebi hakknda gerei dnld:


15. Bavurucu, hakknda verilen snr d kararnn uygulanmas hlinde lkesinde idam cezasyla cezalandrlacan, idare mahkemesinde grlen davada ulusal ve uluslararas mevzuatla kendisine tannan hukuki gvence-lerden yararlandrlmadn belirterek Anayasann 17. maddesinde tanmla-nan haklarnn ihlal edildiini ileri srmtr.

B. Deerlendirme

16. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayl Anayasa Mahkemesinin Kuruluu ve Yar-glama Usulleri Hakknda Kanunun 49. maddesinin (5) numaral fkras ve tzkn Tedbir karar balkl 73. maddesinin (1) numaral fkrasna gre; bavurucunun yaamna ya da maddi veya manevi btnlne ynelik ciddi bir tehlike bulunduunun anlalmas hlinde, bavuru hakknda esasa ilikin inceleme yaplana kadar Blmlerce resen veya bavurucunun talebi zerine gerekli tedbirlere karar verilebilir.

17. Somut olayda bavurucu, lkesinde 2008 ylnda bir niversitede gerek-leen olaylara katlmas nedeniyle mahkmiyetine karar verildiini, bu tr ey-lemlerin ran slam Cumhuriyetinin devrilmesi ynnde faaliyette bulunmak olarak kabul edildiini ve katlan kiilerin idam cezasyla cezalandrldn ileri srm ve iddialarn dorular nitelikte baz bilgi ve bilgiler sunmutur (bkz. 8-9). Nitekim nsan Haklar zleme rgtnn rana ilikin 2015 yl nsan Haklar Raporunda, ran hukukuna gre ok sayda suun karlnn lm cezas olduu ve verilen cezalarn da infaz edildii belirtilmitir.

18. Aklanan nedenlerle, bu aamada bavurucunun lkesine snr d edil-mesi hlinde yaamnaynelik ciddi bir tehlikeyle karlama ihtimali bu-lunduu anlaldndan tedbir talebinin kabulne karar verilmesi gerekir.

V. HKM

A. Bavurucunun tedbir talebinin KABULNE,

B. Mahkemece yeniden bir karar verilinceye kadar bavurucu R. M.nin LKESNE SINIRDII EDLMESNE LKN LEMN UYGULANMAMASINA,

C. Kararn bir rneinin bavurucuya ve G daresi Genel Mdrlne tebliine,

16/12/2015 tarihinde OYBRLYLE karar verildi.

TRKYE CUMHURYET

ANAYASA MAHKEMES

KNC BLM


RFAN UYSAL VE DERLER BAVURUSU



22

KNC BLM

ARA KARAR

Bakan : Engin YILDIRIM


Celal Mmtaz AKINCI

Muammer TOPAL

M. Emin KUZ


Bavurucular : rfan UYSAL

Evin ALI

Osman KLTR

Maallah ZDEMR

Halise KULJA

Nevroz YILMAZ

Sedat AYDIN

Abdulkerim PUSAT

Vekilleri : Av. Ramazan DEMR

Av. Faik zgr EROL

Av. Oya AYDIN GKTA

Av. Nuray ZDOAN

I. BAVURUNUN KONUSU

1. Bavuru, rnak ili Cizre ilesinde ve Diyarbakr ili Sur ilesinde mlki amirler tarafndan alnansokaa kma yasa kararlarnn bavurucular y-nnden yaama hakk, ikence ve eziyet yasa, kii hrriyeti ve gvenlii, zel hayatn gizlilii ve korunmas hakkn ihlal ettii iddialar hakkndadr.

2. Bavurucular, mlki amirler tarafndan sokaa kma yasa karar aln-masnn ve uygulanmasnn engellenmesi konusunda tedbir karar verilmesi-ni talep etmektedirler.

rfan Uysal ve Dierleri [TAK], B. No: 2015/19907, 26/12/2015

23

II. BAVURU SREC

3. Bavuru, 25/12/2015 tarihinde dorudan Anayasa Mahkemesine yapl-mtr. Anayasa Mahkemesi tznn (tzk) 73. maddesi uyarnca, tedbir talebinin Blm tarafndan karara balanmas gerekli grldnden, dosyann Blme gnderilmesine karar verilmitir.

4. Bavurucular tarafndan Anayasa Mahkemesine 25/12/2015 tarihinde 2015/19907, 2015/19955 ve 2015/19960 numaral ayr bavuru yaplm; ba-vurularn konu ynnden balantl olmas nedeniyle birletirilerek deer-lendirilmesine karar verilmitir.


A. Olaylar

5. Bavuru formlar ve eklerinde ifade edildii ekliyle ve ilgili kamu ma-kamlarndan alnan bilgilere gre olaylar zetle yledir:

6. Mlki amirler tarafndan rnak ili Cizre ilesinde ve Diyarbakr ili Sur ilesinde farkl tarihlerde sokaa kma yasa ilan edilmitir. Yasaklar hlen uygulanmaktadr.

7. rnak Valiliinin 23/12/2015 tarihli sokaa kma yasana ilikin duyu-rusu yledir:

limiz Cizre ve Silopi ile merkezlerinde Blc Terr rgt mensuplarnn etkisiz hale getirilmesi, blc terr rgt mensuplar tarafndan mayn ve patla-yclarla tuzaklanm barikat ve hendeklerin bertaraf edilmesi ve vatandalarmzn can, mal gvenliinin ve kamu dzeninin salanmas amacyla konulan sokaa k-ma yasa sebebiyle;

Vatandalarmzn ihtiya duyduu bata salk hizmetleri, gda ihtiyalar ve ce-naze ile ilgili hizmetlerine ilgililerin 155 Polis mdat telefonuna bildirmeleri duru-munda Kaymakamlklarmzca yardmc olunmaktadr.

Kamuoyuna saygyla duyurulur.

8. Sur Kaymakamlnn 11/12/2015 tarihli sokaa kma yasana ilikin du-yurusu yledir:

lemiz Surii mahallelerinde silahl terr rgt mensuplarnca barikat kurma, hen-dek kazma ve bombal tuzaklama faaliyetleri neticesinde eitim retim faaliyetlerinin, salk hizmetlerinin, ibadethanelerde icra edilen din hizmetlerinin sunulmasnda ve va-tandalarmzn bu hizmetlere ulamasnda sorunlar yaanmaktadr. Bu durum nedeni

24


ile ilemiz merkez mahallelerinde vatandalarmzn gnlk yaamn normal artlar altnda srdrmesinin zorlat ve ticari hayatn aksad gzlemlenmitir.

Bu bakmdan kamu dzeninin salanmas, sokak aralarndaki barikatlarn kald-rlmas hendeklerin kapatlmas ve kurulan bombal dzeneklerin imhas almalar esnasnda sivil vatandalarmzn can ve mal gvenliini temin etme adna ilemiz Suriinde bulunan toplam 15 mahallemizin 6snda (Cevatpaa, Fatihpaa, Daba-nolu, Hasrl, Cemal Ylmaz ve Sava) ve Gazi caddesinde 11 Aralk 2015 Cuma gn saat 16.00 itibari ile ikinci bir emre kadar Kaymakamlmzca sokaa kma yasa ilan edilmitir. Vatandalarmzn sz konusu yasaa riayet etmeleri kendi can ve gvenliklerinin temin edilmesi adna nem arz etmektedir. Kamuoyuna sayg ile duyurulur.

9. Bavurucular vekilleri, bavurucularn anlan kararlardan kiisel olarak etkilendiklerini, Noterlerin kapal olmas nedeniyle vekletname sunamadk-larn belirtmilerdir. Bavuru formlarnda her bir bavurucu ynnden u bilgilere yer verilmitir:

i. rfan Uysal ynnden: Cizrede yaad, emniyet birimlerinden izin ala-rak Cizre Belediye Bakanlna ait bir arala 18/12/2015 tarihinde Nur Mahal-lesinde bulunan su vanalar amaya gittii ancak alan ate sonucu kolundan yaraland, Belediyeye ait arala Cizre Devlet Hastanesine bavurduu fakat tedavisinin tamamlanmad, gecikmeli olarak rnak Devlet Hastanesine sevk edilmesi nedeniyle sol kolunu kaybettii belirtilmitir.

ii. Evin al ynnden: Cizrede yaad, dokuz aylk hamile olduu, her an hastaneye gitmesi gerekebilecei belirtilmitir.

iii. Osman Kltr ynnden: Cizrede yaad, felli olmas nedeniyle yr-yemedii, temel ihtiyalarn karlamakta glk ektii belirtilmitir.

iv. Maallah zdemir ynnden: Cizrede yaad, kalp ve tansiyon hastas olduu, hastaneye gtrlemedii ve ilalarnn temin edilemedii belirtilmitir.

v. Halise Kulja ynnden: Cizrede yaad, hamile olduu, salk hizmetle-rine eriemedii ve dier temel gereksinimlerini karlayamad belirtilmitir.

vi. Nevroz Ylmaz ynnden: Cizrede yaad, on be yanda felli bir ocuk olduu belirtilmitir.

vii. Sedat Aydn ynnden: Surda yaad, seksen be yandaki annesi ve drt kardeiyle ayn evi paylat, evde iki aylk bir bebek bulunduu, be-bein alarnn ve kontrollerinin yaplamad, bavurucunun sokaa kma yasa ilan edilmesi nedeniyle arkadann evinde kald ve evine dneme-dii belirtilmitir.


25

vii. Abdulkerim Pusat ynnden: Cizrede yaad, 14/12/2015 tarihinde te-davi olmak amacyla Ankaraya geldii, sokaa kma yasa ilan edilmesi ne-deniyle evine dnemedii, ei ve ocuundan haber alamad belirtilmitir.

10. Bavurucular, sokaa kma yasa kararlarna ilikin idari ve yargsal bavuru yollarnn etkisiz olduunu belirterek 25/12/2015 tarihinde dorudan Anayasa Mahkemesine bireysel bavuruda bulunmulardr.

11. Bavurucularn iddialarna ilikin rnak ve Diyarbakr Valiliklerinden bavurunun yapld gn bilgi ve belge talebinde bulunulmutur.

12. rnak Valiliince ayn gn Mahkememize iletilen cevaplar yledir:

Bavurucu rfan Uysaln iddialar hakknda;

rfan UYSAL isimli ahsn BT mensuplaryla kan atma esnasnda sol kolundan yaraland, Cizre Devlet Hastanesinde ilk mdahalesinin ardndan herhangi bir gecikme olmakszn rnak Devlet Hastanesine sevk edildii, rnak Devlet Hastanesinin sokaa kma yasa olan blgede olmad, ahsn kendi-sinin daha gelimi bir salk kuruluuna sevki ile ilgili herhangi bir talebinin olmad ve rnak Devlet Hastanesin Uzman Doktorlarnca da daha gelimi bir salk kuruluuna sevkine gerek duyulmad, ancak byle bir talepte bulunul-mas durumunda derhal baka bir salk kuruluuna sevkinin mmkn olduu hususu bilgilerinize arz olur.

Bavurucular Evin al, Osman Kltr, Maallah zdemir, Halise Kulja, Nevroz Ylmaz ve Abdulkerim Pusatn iddialar hakknda zetle;

ilgi yaznzda belirtilen kiilerin iddialarn Valiliimize ve Kaymakamlm-za yazl olarak ve normal telefon hattyla iletmedikleri,

Vatandalarmzn salk ve temel ihtiyalarnn karlanmas iin 112 Acil Yar-dm Hatt ve 155 Polis hbar Hatt faal olarak almakta ayrca Cizre ve Silopi Devlet Hastanelerimizde 24 saat esasna gre her trl tedbirler alnm ve vatan-dalarmzn talepleri halinde her trl salk hizmeti sunulmaktadr.

Sokaa kma yasa sresince her trl telefon iletiim imknn mevcut olduu hususu bilgilerinize arz olunur.

13. Sur Kaymakamlnn Diyarbakr Valilii aracyla Mahkememize ilettii bavurucu Sedat Aydna ilikin cevab yledir:

Bavurucu Sedat AYDIN ile ilgili bilgi, belgeler ve deliller istenilmitir. Bu kap-samda konunun aciliyetine binaen bavurucu Sedat AYDINa kendisine ait *** nu-maral telefondan 25.12.2015 tarihinde saat 20.50 de ulalmtr (EK-1). Kendisi so-

26


kaa kma yasa bulunan evinin bulunduu mahalleyi yasan kalkt 10.12.2015 tarihinde le saatlerinde btn ailesiyle birlikte terk ettiini, u an Diyarbakr ili snrlar ierisinde sokaa kma yasa bulunmayan bir mahallede geici olarak ika-met ettiini beyan etmitir. Kendisine hayati ve temel bir ihtiyalar konusunda bir ihtiyacnn olup olmad sorulmu, eer isterse hemen ulatrlabilecei belirtilmi ancak herhangi bir talebinin olmadn beyan etmitir. Ayrca kiinin nfus kayt bilgilerinin incelenmesi neticesinde 2 aylk bir bebeinin bulunmad anlalmtr (EK-2). Yaplan telefon grmesinde kendisinin 2 aylk bir bebei olmad ancak kardei H.A.nn E.A. isminde bir bebei olduunu beyan etmitir. Kaytlarn ince-lenmesi neticesinde sz konusu bebein *** TC kimlik numaral 29.09.2015 doumlu E.A. olduu anlalm olup; sorumlu aile hekimi Dr. .Y. tarafndan imzalanan tu-tanaktan anlald zere E.A.nn alarnn 25.12.2015 tarihi itibari ile tam olduu ve gn geen herhangi bir asnn bulunmad anlalmtr (EK-3).

B. lgili Hukuk

14. 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayl l daresi Kanununun 11. maddesinin (C) fkras yledir:

l snrlar iinde huzur ve gvenliin, kii dokunulmazlnn, tasarrufa mtea-allik emniyetin, kamu esenliinin salanmas ve nleyici kolluk yetkisi valinin dev ve grevlerindendir.

Bunlar salamak iin vali gereken karar ve tedbirleri alr. Bu hususta alnan ve ilan olunan karar ve tedbirlere uymyanlar hakknda 66 nc madde hkm uygulanr.

15. 5442 sayl Kanunun 32. maddesinin () fkras yledir:

le snrlar iinde huzur ve gvenliin, kii dokunulmazlnn tasarrufa mta-allik emniyetin, kamu esenliinin salanmas ve nleyici kolluk yetkisi kaymakamn dev ve grevlerindendir.

Bunlar salamak iin kaymakam gereken karar ve tedbirleri alr; Bu hususta al-nan ve ilan edilen karar ve tedbirlere uymyanlar hakknda 66 nc madde hkm uygulanr.


16. Bavuru formu ve ekleri incelenip tedbir talepleri hakknda gerei dnld:


17. Bavurucular, 5442 sayl Kanunun mlki amirlere sokaa kma yasa kararlar alma yetkisi vermediini, anlan yasaklar nedeniyle bavurucularn salk hizmetlerine, temel gda ve dier insani gereksinimlerine eriim im-


27

knlarnn bulunmadn, bavuruculardan bazlarnn evlerine dnemedii-ni ve ailelerinden haber alamadklarn belirterek Anayasann 13., 15., 17., 19. ve 20. maddelerinde gvence altna alnan haklarnn ihlal edildiini ileri sr-m, temel haklarnn korunmas, salk hizmetlerine ve temel ihtiyalara eri-im, operasyonlarn yarg makamlarnn kararlarna dayanlarak yrtlmesi konularnda gerekli nlemlerin alnmas ve mlki amirler tarafndan sokaa kma yasa karar alnmasnn ve uygulanmasnn engellenmesi konusunda tedbir karar verilmesini talep etmilerdir.

B. Deerlendirme


19. Anayasa Mahkemesi, genel olarak mlki amirler tarafndan alnan so-kaa kma yasakararlarna ilikin bavurular kapsamnda anlan kararlarn yrtmesinin tedbiren durdurulmas taleplerini yakn tarihlerde reddetmitir (Mehmet Girasun ve mer Eli (TAK), B. No: 2015/15266, 11/9/2015, 14; Meral Dan Beta (TAK), B. No: 2015/19545, 22/12/2015, 16). Somut olayn koul-lar altnda bavurucularn sokaa kma yasaklarna ilikin genel nitelikteki tedbir talepleri hakknda anlan kararlardan ayrlmay gerektiren bir durum bulunmamaktadr.

20. Bununla birlikte bireysel bavurunun nitelii gerei, tedbir talebi sadece bavurucunun ahsna ynelik iddialar ynnden deerlendirilebilir (Meral Dan Beta, 17). Bu nedenle bavurucularn kiisel durumlaryla ilgili ola-rak tedbir karar verilmesinin koullarnn bulunup bulunmad her bavu-rucu ynnden ayr ayr deerlendirilecektir.

21. Somut olayda bavurucu Sedat Aydn, Surda yaadn, evde iki aylk bebek bulunduunu, bebein a ve kontrollerinin yaplamadn belirtmitir. Sur Kaymakamlndan alnan yazda, bavurucu ile yaplan grme neticesinde bavurucunun 11/12/2015 tarihinde yasak ilan edi-len blgeden ailesiyle birlikte ayrldnn anlald belirtilmitir. Ayrca nfus kaytlarna gre kardeine ait olduu anlalan bebein, alarnn zamannda yapld ve eksiksiz olduu grlmektedir (bkz. 13). Sur Kaymakamlnca sunulan bilgi ve belgelerden bavurucunun ve ailesinin sokaa kma yasa ilan edilen blgenin dnda olduu ve somut olarak

28


tehlike altnda bulunmad anlaldndan tedbir talebinin reddine karar verilmesi gerekir.

22. Somut olayda bavurucu rfan Uysal, Cizrede alan ate sonucu ko-lundan yaralandn, salk hizmetlerine eriememesi nedeniyle sol kolunun kesildiini belirterek tedbir talebinde bulunmutur. rnak Valiliince sunu-lan bilgi ve belgelerden, bavurucunun rnak Devlet Hastanesinde tedavi altnda olduu, yaknda taburcu edilecei, hastanenin bulunduu blgede sokaa kma yasa uygulanmad ve ayrca bavurucunun baka bir salk kuruluuna sevk edilmesi ynnde talebinin olmad belirtilmitir (bkz. 12). Bu durumda, salk hizmetlerinden yararland ve sokaa kma yasa uygulanan blge dnda bulunduu anlalan bavurucuya ynelik derhal tedbir karar verilmesini gerektirecek bir durum olmad anlalmtr. Bu nedenle bavurucunun tedbir talebinin reddine karar verilmesi gerekir.

23. Somut olayda bavurucular Evin al, Osman Kltr, Maallah zde-mir, Halise Kulja, Nevroz Ylmaz ve Abdulkerim Pusat salk hizmetlerine eriemediklerini, temel ihtiyalarnn karlanmadn, aileleriyle iletiim ku-ramadklarn ileri srmlerdir. rnak Valilii, blgede yaayan insanlarn 112 Acil Yardm Hatt ve 155 Polis mdat Hattn aramalar hlinde salk hiz-metlerine ve temel ihtiyalarna ilikin taleplerinin karlandn, ancak yap-lan aratrma neticesinde bavurucularn Valilik ve Kaymakamlk birimlerin-den yardm talebinde bulunmadklarn, ayrca yasaklar sresince her trl telefonla iletiim imknlarnn bulunduunu belirtmitir (bkz. 12). Nitekim bavurucularn da resmi makamlar aramalarna ramen kendilerine yardm ulatrlmadna dair iddialar bulunmamaktadr. Bu durumda, dosya kap-samndaki bilgi ve belgelerden bavurucularn, salk hizmetlerine ve temel ihtiyalarna ilikin taleplerinin karlanmadna dair derhl tedbir karar verilmesini gerektirecek bir durum bulunmad anlalmtr.

24. Aklanan nedenlerle, bavurucularn yaamlarna ya da maddi veya manevi btnlklerine ynelik derhl tedbir karar verilmesini gerektiren ciddi bir tehlike bulunduu dosya kapsamnda bulunan bilgi ve belgelerden bu aamada anlalamadndan koullar olumayan tedbir taleplerinin red-dine karar verilmesi gerekir.

V. HKM

A. Bavurucularn tedbir taleplerinin REDDNE,

B. Kararn bir rneinin bavuruculara tebliine,

26/12/2015 tarihinde OY BRLYLE karar verildi.

KNC BLM KABUL EDLEMEZLE VE ESASA

LKN KARARLAR

AYRIMCILIK YASAI(MD. 10)

TRKYE CUMHURYET

ANAYASA MAHKEMES

GENEL KURUL

KARAR

GLBU ZGLER BAVURUSU



R.G. Tarih ve Say: 24/12/2015-29572

34

GENEL KURULKARAR

Bakan : Zht ARSLAN

Bakanvekili : Burhan STN

Bakanvekili : Engin YILDIRIM


Serruh KALEL

Osman Alifeyyaz PAKST

Recep KMRC

Alparslan ALTAN

Nuri NECPOLU

Hicabi DURSUN

Celal Mmtaz AKINCI

Erdal TERCAN

Muammer TOPAL

M. Emin KUZ

Hasan Tahsin GKCAN

Kadir ZKAYA

Rdvan GLE

Raportr : ebnem NEBOLU NER

Bavurucu : Glbu ZGLER

I. BAVURUNUN KONUSU

1. Bavuru, boanma davas sonrasnda velayet hakk tannan ocuun soya-dn deitirme talebiyle alan davann reddedilmesi nedeniyle aile hayatna sayg hakknn, karar sonucunu etkileyecek olan iddialarn derece mahkemesi kararlarnda karlanmam olmas nedeniyle de gerekeli karar hakknn ih-lal edildii iddialarna ilikindir.

35

Glbu zgler [GK], B. No: 2013/7979, 11/11/2015

II. BAVURU SREC

2. Bavuru, 6/11/2013 tarihinde Anayasa Mahkemesine dorudan yaplm-tr. Dileke ve eklerinin idari ynden yaplan n incelemesi neticesinde ba-vurunun Komisyona sunulmasna engel tekil edecek bir eksikliinin bulun-mad tespit edilmitir.

3. kinci Blm kinci Komisyonunca, kabul edilebilirlik incelemesinin B-lm tarafndan yaplmasna karar verilmitir.

4. Blm Bakan tarafndan 31/3/2014 tarihinde, bavurunun kabul edilebi-lirlik ve esas incelemesinin birlikte yaplmasna karar verilmitir.

5. Adalet Bakanlna (Bakanlk) bavuru konusu olay ve olgular bildiril-mi, bavuru belgelerinin bir rnei gr iin gnderilmitir. Bakanln 30/5/2014 tarihli gr yazs 10/6/2014 tarihinde bavurucuya tebli edilmi olup bavurucu tarafndan Bakanlk grne kar 20/6/2014 tarihli beyan dilekesi ibraz edilmitir.

6. kinci Blm tarafndan 15/10/2015 tarihinde yaplan toplantda bavuru-nun, nitelii itibaryla Genel Kurul tarafndan karara balanmas gerekli g-rldnden Anayasa Mahkemesi tznn 28. maddesinin (3) numaral fkras uyarnca Genel Kurula sevkine karar verilmitir.


A. Olaylar

7. Bavuru formu ve ekleri ile bavuruya konu yarglama dosyas ieriin-den tespit edilen ilgili olaylar zetle yledir:

8. Bavurucu Ankara 5. Aile Mahkemesinin E.2006/978, K.2006/995 sayl ilam ile boanm ve mterek ocuun velayeti annesi olan bavurucuya verilmitir.

9. Bavurucu, Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesine verdii 10/4/2012 ta-rihli dileke ile boanma davas sonras velayeti kendisine verilen ocuunun soyadnn, boand einin soyad olan Ejder yerine zgler olarak dei-tirilmesine karar verilmesini talep etmitir.

10. Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesinin 23/11/2012 tarihli ve E.2012/193, K.2012/503 sayl karar ile 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayl Trk Medeni Ka-nununun 321. maddesi uyarnca, sahih nesepli ocuun babann soyadn ta-yaca, boanma veya lm zerine velayetin anneye gemesinin ocuun soyadnda deiiklie neden olamayaca ve babann soyad veya ocuk reit

36

Ayrmclk Yasa (md. 10)

olduktan sonra kendi soyad usulne uygun olarak aaca bir dava sonunda verilecek kararla deimedike ocuun soyadnn da deiemeyecei gerek-esiyle bavurucunun davasnn reddine karar verilmitir.

11. lk Derece Mahkemesi kararnn temyiz edilmesi zerine Yargtay 18. Hukuk Dairesinin 12/3/2013 tarihli ve E.2013/5011, K.2013/3724 sayl karar ile lk Derece Mahkemesi karar onanm, karar dzeltme talebi ayn Dairenin 16/9/2013 tarihli ve E.2013/9375, K.2013/11533 sayl karar ile reddedilmi, ret karar 22/10/2013 tarihinde bavurucu vekiline tebli edilmitir.

12. 6/11/2013 tarihinde bireysel bavuruda bulunulmutur.

B. lgili Hukuk

13. 4721 sayl Kanunun Soyad kenar balkl 321. maddesi yledir:

ocuk, ana ve baba evli ise ailenin; () soyadn tar. Ancak, ana nceki evlili-inden dolay ifte soyad tayorsa ocuk onun bekrlk soyadn tar.

14. 4721 sayl Kanunun Adn deitirilmesi kenar balkl 27. maddesi yledir:

Adn deitirilmesi, ancak hakl sebeplere dayanlarak hkimden istenebilir.

Adn deitirildii nfus siciline kayt ve iln olunur.

Ad deimekle kiisel durum deimez.

Adn deitirilmesinden zarar gren kimse, bunu rendii gnden balayarak bir yl iinde deitirme kararnn kaldrlmasn dava edebilir.

15. 21/6/1934 tarihli ve 2525 sayl Soyad Kanununun Anayasa Mahkeme-sinin 8/12/2011 tarihli ve E.2010/119, K.2011/165 sayl karar ile iptal edilen 4. maddesinin ikinci fkrasnn birinci cmlesi yledir:

Evliliin feshi veya boanma hallerinde ocuk anasna tevdi edilmi olsa bile ba-basnn setii veya seecei ad alr.


16. Mahkemenin 11/11/2015 tarihinde yapm olduu toplantda, bavuru-cunun 6/11/2013 tarihli ve 2013/7979 numaral bireysel bavurusu incelenip gerei dnld:


17. Bavurucu, Isparta 2. Asliye Hukuk Mahkemesine verdii dileke ile 2525 sayl Kanunun 4. maddesinin ikinci fkrasnda yer alan Evliliin

37

Glbu zgler [GK], B. No: 2013/7979, 11/11/2015

feshi veya boanma hallerinde ocuk anasna tevdi edilmi olsa bile babasnn se-tii veya seecei ad alr. eklindeki dzenlemenin Anayasa Mahkemesinin 8/12/2011 tarihli ve E.2010/119, K.2011/165 sayl karar ile iptal edildiini ve bahsedilen iptal hkm sonrasnda velayeti annesine verilen ocuun soyadnn anne tarafndan deitirilmesinin nnde bir engel kalmadn belirterek ocuunun soyadnn, boand einin soyad olan Ejder yeri-ne zgler olarak deitirilmesine karar verilmesi talebiyle dava atn fakat davasnn reddedildiini, bu kapsamda verilen Yargtay kararlarnn yeterli gereke ihtiva etmediini, boanma davas sonrasnda mterek ocuun velayetinin kendisine verildiini, babann ocukla kiisel iliki kurma talebinde dahi bulunmayp boanma sonrasnda ocukla ilgilenme-diini, ocuunun delesyon kromozom anomalisi hastas olduundan zel bakm ve eitime ihtiyac olduunu, ocuun tm bakm ve eitim mas-raflarnn kendisi tarafndan karlandn, babasnn ilgi gstermemesi nedeniyle ocuun annesi ile farkl bir soyad tamaktan mutsuz olduu-nu ve bu durumun ocuu psikolojik olarak derinden etkilediini, velayeti kendisinde olan ocuunun soyadn deitirememesi ve babann soyad belirleme hakknn bulunmasna ramen velayet hakkna sahip olan an-nenin bu haktan istifade edememesi nedeniyle Anayasann 10., 36. ve 41. maddelerinde tanmlanan haklarnn ihlal edildiini iddia etmitir.

B. Deerlendirme

18. Anayasa Mahkemesi, olaylarn bavurucu tarafndan yaplan hukuki ni-telendirmesi ile bal olmayp olay ve olgularn hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, 16). Bavurucu tarafndan Ana-yasann 10., 36. ve 41. maddelerinde tanmlanan haklarnn ihlal edildii iddia edilmi olmakla beraber, ihlal iddialarnn mahiyeti gerei Anayasann 10., 20. ve 36. maddeleri asndan deerlendirme yaplmas uygun grlmtr.

1. Kabul Edilebilirlik Ynnden

a. Gerekeli Karar Hakknn hlali ddias

19. Bavurucu, taraf olduu yarglama srecinde verilen Yargtay kararnn yeterli gereke ihtiva etmediini belirterek gerekeli karar hakknn ihlal edil-diini iddia etmitir.

20. Bakanlk grnde Anayasa Mahkemesinin nceki kararlarna ve bu kapsamda sunulan grlerine atfen bavurunun bu ksm hakknda gr sunulmayaca bildirilmitir.

21. Avrupa nsan Haklar Szlemesi (Szleme) ile Avrupa nsan Haklar Mahkemesi (AHM) kararlarndan ortaya kan ve adil yarglanma hakknn

38


somut grnmleri olan alt ilke ve haklar, esasen Anayasann 36. madde-sinde yer verilen adil yarglanma hakknn da unsurlardr. Gerekeli karar hakk da adil yarglanma hakknn somut grnmlerinden biri olup Anaya-sa Mahkemesi de Anayasann 36. maddesi uyarnca inceleme yapt birok kararnda ilgili hkm Szlemenin 6. maddesi ve AHM itihad nda yorumlamak suretiyle Szlemenin lafzi ieriinde yer alan ve AHM itiha-dyla adil yarglanma hakknn kapsamna dhil edilen gerekeli karar hakk gibi ilke ve haklara, Anayasann 36. maddesi kapsamnda yer vermektedir (Gher Ergun ve dierleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, 38). Ayrca hakkaniyete uygun yarglamann bir unsuru olan gerekeli karar hakk Anayasann 141. maddesinin birinci fkras uyarnca, mahkemelerin uymas gereken bir y-kmllk olarak dzenlenmitir.

22. Mahkeme kararlarnn gerekeli olmas, kanun yoluna bavurma ola-nan etkili kullanabilmek ve mahkemelere gveni salamak asndan hem taraflarn hem kamunun menfaatini ilgilendirmekte olup kararn gerekesi hakknda bilgi sahibi olunmamas, kanun yoluna mracaat imknn da i-levsiz hle getirecektir. Bu nedenle mahkeme kararlarnn dayanaklarnn ye-teri kadar ak bir biimde gsterilmesi zorunludur (Tahir Gkatalay, B. No: 2013/1780, 20/3/2013, 67).

23. Mahkeme kararlarnn gerekeli olmas adil yarglanma hakknn un-surlarndan biri olmakla beraber bu hak yarglamada ileri srlen her trl iddia ve savunmaya ayrntl ekilde yant verilmesi eklinde anlalamaz. Bu nedenle gereke gsterme zorunluluunun kapsam kararn niteliine gre deiebilir. Bununla birlikte bavurucunun ayr ve ak bir yant verilmesini gerektiren usul veya esasa dair iddialarnn cevapsz braklm olmas bir hak ihlaline neden olacaktr. Bunun yan sra kanun yolu mahkemelerince verilen karar gerekelerinin ayrntl olmamas da bu hakkn ihlal edildii eklinde yorumlanmamaldr. Kanun yolu mahkemelerince verilen bu tr kararlarn, ilk derece mahkemesi kararlarnda yer verilen gerekelerin kabul edilmi ol-duu eklinde yorumlanmas uygun olup bu durumda st dereceli mahke-me tarafndan nceki mahkeme kararnn gerekesinin benimsendii kabul edilmelidir (Muhittin Kaya ve Muhittin Kaya naat Ltd. ti., B. No: 2013/1213, 4/12/2013, 26).

24. Bavuru konusu olayda velayeti kendisine tevdi edilen ocuun soyad-nn kendi soyad ile deitirilmesi talebiyle bavurucu tarafndan dava ald-, lk Derece Mahkemesinin 23/11/2012 tarihli karar gerekesinde 4721 sayl Kanunun 321. maddesi hkmne gre doru nesepli ocuun babann (aile-nin) soyadn tayaca, boanma veya lm zerine velayetin annede olma-snn soyadnda herhangi bir deiiklie neden olamayaca, babann soyad

39

Glbu zgler [GK], B. No: 2013/7979, 11/11/2015

veya ocuk reit olduktan sonra kendi soyad usulne uygun olarak aaca bir dava sonunda verilecek kararla deimedike ocuun soyadnn da dei-emeyecei ifade edilerek bavurucunun davasnn reddine hkmedildii, bu ynyle bavurucunun temel iddiasnn lk Derece Mahkemesince 4721 sayl Kanunun 321. maddesi gereke gsterilerek reddedildii, sz konusu kararn temyiz edilmesi zerine usul ve yasaya uygun olduu gerekesiyle onand ve karar dzeltme talebinin de artlar olumadndan reddedildii, bu su-retle lk Derece Mahkemesince oluturulan karar ve gerekesi hukuka uygun bulunmak suretiyle kanun yolu mahkemelerinin denetiminden geerek ke-sinletii, kanun yolu merciince kararlarda ayrntl gerekeye yer verilmedii grlmekle birlikte lk Derece Mahkemesi gerekesinin benimsendii anlal-dndan bavurucunun Anayasann 36. maddesinde gvence altna alnan gerekeli karar hakknn ihlal edildiine ynelik iddiasnn aka dayanaktan yoksun olmas nedeniyle kabul edilemez olduuna karar verilmesi gerekir.

b. Aile Hayatna Sayg Hakknn hlali ddias

25. Bavurunun incelenmesi neticesinde aka dayanaktan yoksun olmad- ve kabul edilemezliine karar verilmesini gerektirecek baka bir neden de bulunmad anlaldndan bavurunun bu ksmnn kabul edilebilir oldu-una karar verilmesi gerekir.

2. Esas Ynnden

26. Bavurucu, boanma davas sonrasnda velayeti kendisine verilen ocu-unun soyadn deitirme talebiyle at davann reddedilmesi nedeniyle Anayasann 20. ve 41. maddelerinde tanmlanan haklarnn ihlal edildiini iddia etmitir.

27. Bakanlk gr yazsnda AHM itihatlarna gre soyadnn Szle-menin 8. maddesinin koruma alannda olduunun, Anayasa Mahkemesi tarafndan da benzer konularn Anayasann 17. maddesi balamnda de-erlendirildiinin, AHM tarafndan benzer ihlal iddialarna ilikin incele-melerde Szlemenin 8. maddesinin ayrmcl yasaklayan 14. madde ile birlikte ele alndnn ve bunun yan sra birok uluslararas szlemede kadn ve erkein evlenirken, evlilik sresince ve evliliin sona ermesi hlin-de eit hak ve ykmllklere sahip olmas gerektiine iaret edildiinin, ayrca Anayasa Mahkemesinin 8/11/2011 tarihli ve E.2010/119, K.2011/165 sayl karar kapsamnda da evliliin feshi veya boanma hllerinde ocuk annesine tevdi edilmi olsa bile babasnn setii veya seecei soyadn ala-ca hkmn tayan 2525 sayl Kanunun 4. maddesinin ikinci fkrasnn Anayasann 10. ve 41. maddelerine aykr olduundan bahisle iptal edilmi olduunun yaplacak deerlendirmede gz nnde bulundurulmas gerek-tii ifade edilmitir.

40


28. Anayasann 148. maddesinin nc fkras ile 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayl Anayasa Mahkemesinin Kuruluu ve Yarglama Usulleri Hakknda Ka-nunun 45. maddesinin (1) numaral fkras hkmlerine gre Anayasa Mah-kemesine yaplan bir bireysel bavurunun esasnn incelenebilmesi iin kamu gc tarafndan mdahale edildii iddia edilen hakkn Anayasada gven-ce altna alnm olmasnn yan sra Szleme ve Trkiyenin taraf olduu ek protokollerin kapsamna girmesi gerekir. Bir baka ifadeyle Anayasa ve Szlemenin ortak koruma alan dnda kalan bir hak ihlali iddiasn ie-ren bavurunun kabul edilebilir olduuna karar verilmesi mmkn deildir (Onurhan Solmaz, B. No: 2012/1049, 26/3/2013, 18).

29. Anayasann zel hayatn gizlilii kenar balkl 20. maddesinin birinci ve ikinci fkralar yledir:

Herkes, zel hayatna ve aile hayatna sayg gsterilmesini isteme hakkna sahip-tir. zel hayatn ve aile hayatnn gizliliine dokunulamaz.

Mill gvenlik, kamu dzeni, su ilenmesinin nlenmesi, genel salk ve genel ahlkn korunmas veya bakalarnn hak ve zgrlklerinin korunmas sebeplerin-den biri veya birkana bal olarak, usulne gre verilmi hkim karar olmadka; yine bu sebeplere bal olarak gecikmesinde saknca bulunan hallerde de kanunla yetkili klnm merciin yazl emri bulunmadka; kimsenin st, zel ktlar ve eyas aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin karar yirmidrt saat iin-de grevli hkimin onayna sunulur. Hkim, kararn el koymadan itibaren krksekiz saat iinde aklar; aksi halde, el koyma kendiliinden kalkar.

30. Anayasann Ailenin korunmas ve ocuk haklar kenar balkl 41. mad-desi yledir:

Aile, Trk toplumunun temelidir ve eler arasnda eitlie dayanr.

Devlet, ailenin huzur ve refah ile zellikle anann ve ocuklarn korunmas ve aile plan-lamasnn retimi ile uygulanmasn salamak iin gerekli tedbirleri alr, tekilat kurar.

Her ocuk, korunma ve bakmdan yararlanma, yksek yararna aka aykr ol-madka, ana ve babasyla kiisel ve dorudan iliki kurma ve srdrme hakkna sahiptir.

Devlet, her trl istismara ve iddete kar ocuklar koruyucu tedbirleri alr.

31. Szlemenin zel ve aile hayatna sayg hakk kenar balkl 8. maddesi yledir:

(1) Herkes zel ve aile hayatna, konutuna ve yazmasna sayg gsterilmesi hakkna sahiptir.

41

Glbu zgler [GK], B. No: 2013/7979, 11/11/2015

(2) Bu hakkn kullanlmasna bir kamu makamnn mdahalesi, ancak mdahale-nin yasayla ngrlm ve demokratik bir toplumda ulusal gvenlik, kamu gven-lii, lkenin ekonomik refah, dzenin korunmas, su ilenmesinin nlenmesi, sa-ln veya ahlakn veya bakalarnn hak ve zgrlklerinin korunmas iin gerekli bir tedbir olmas durumunda sz konusu olabilir.

32. Anayasann Kanun nnde eitlik balkl 10. maddesinin birinci, ikin-ci, drdnc ve beinci fkralar yledir:

Herkes, dil, rk, renk, cinsiyet, siyas dnce, felsef inan, din, mezhep ve ben-zeri sebeplerle ayrm gzetilmeksizin kanun nnde eittir.

Kadnlar ve erkekler eit haklara sahiptir. Devlet, bu eitliin yaama gemesini salamakla ykmldr. Bu maksatla alnacak tedbirler eitlik ilkesine aykr olarak yorumlanamaz.

Hibir kiiye, aileye, zmreye veya snfa imtiyaz tannamaz.

Devlet organlar ve idare makamlar btn ilemlerinde kanun nnde eitlik il-kesine uygun olarak hareket etmek zorundadrlar.

33. Szlemenin Ayrmclk yasa balkl 14. maddesi yledir:

Bu Szlemede tannan hak ve zgrlklerden yararlanma, cinsiyet, rk, renk, dil, din, siyasal veya dier kanaatler, ulusal veya toplumsal kken, ulusal bir aznl-a aidiyet, servet, doum bata olmak zere herhangi baka bir duruma dayal hibir ayrmclk gzetilmeksizin salanmaldr.

34. Bavuru konusu olayda bavurucu, velayeti kendisine tevdi edilen ocu-un soyadn deitirme talebinin reddedilmesi nedeniyle anayasal haklar-nn ihlal edildiini iddia etmektedir.

35. Velayet, reit olmayan ocuklarnn bakm ve gzetimi konusunda anne ve babaya verilen hak ve ykmllklerden oluan bir messese olup bu balamda ocuun bakm ve eitimi, kanuni temsili, mal varlnn ynetimi ve ocuun menfaatlerinin korunmas iin hukuki temel oluturmaktadr. Yakn bir gemie kadar anne ve babann ocuklar zerindeki hkimiyet hakk olarak grlen vela-yet, gnmzde hem bir ykmllk hem de bir hak olarak kabul grmektedir.

36. Bakanlk grnde isim hakknn, Anayasann 17. maddesi kapsamn-da deerlendirildii ynnde gr bildirilmitir.

37. Anayasann 17. maddesinin birinci fkrasnda, herkesin maddi ve ma-nevi varln koruma ve gelitirme hakkna sahip olduu belirtilmekte olup

42


bu dzenlemede yer verilen maddi ve manevi varl koruma ve gelitirme hakk, Szlemenin 8. maddesi erevesinde zel yaama sayg hakk kap-samnda gvence altna alnan fiziksel ve zihinsel btnlk hakk ile bireyin kendisini gerekletirme ve kendisine ilikin kararlar alabilme hakkna kar-lk gelmektedir. Bireyin yaamyla zdeleen ve kiiliinin ayrlmaz bir un-suru hline gelen, birey olarak kimliin belirlenmesinde en nemli unsurlar-dan biri ve vazgeilmez, devredilmez, kiiye sk surette bal bir kiilik hakk olan soyadnn da kiinin manevi varl kapsamnda olduu aktr. Cinsiyet, doum kayd gibi kimlik bilgileri ve aile balaryla ilgili bilgiler ile bunlarda deiiklik ve dzeltme yaplmasn isteme hakknn yan sra isim hakk da Anayasa Mahkemesi tarafndan Anayasann 17. maddesi kapsamnda deer-lendirilmektedir (AYM, E.2011/34, K.2012/48, 30/3/2012; E.2009/85, K.2011/49, 10/3/2011). Bununla birlikte somut bavuruda olduu gibi velayet hakk tevdi edilen ocuun soyadnn bavurucunun kendi soyad ile deitirilmesi y-nndeki talebi, velayet hakk ve bu kapsamdaki yetkilerin kullanm ile ilgili olduundan Anayasann 20. maddesi kapsamnda ele alnmas gereken bir hukuki deerdir.

38. eitli hukuk sistemlerinde koruma, bakm ve gzetim hakk veya ben-zer terimlerle ifade edilen velayet hakk kapsamnda, ocuun soyadn belir-leme hakk da yer almakta olup sz konusu hukuki deer velayet hakknn ifas ve bu balamda aile balarnn srdrlmesi noktasndaki fonksiyonu nedeniyle aile hayatna sayg hakknn salad gvence kapsamnda yer al-maktadr.

39. Aile yaamna sayg hakk, Anayasann 20. maddesinin birinci fkrasnda gvence altna alnmtr. Madde gerekesi de dikkate alndnda resm ma-kamlarn zel hayata ve aile hayatna mdahale edememesi ile kiinin ferd ve aile hayatn kendi anlad gibi dzenleyip yaayabilmesi gereine iaret edil-dii grlmekte olup sz konusu dzenleme Szlemenin 8. maddesi ereve-sinde korunan aile yaamna sayg hakknn Anayasadaki karln olutur-maktadr. Ayrca Anayasann 41. maddesinin Anayasann btnsellii ilkesi gerei zellikle aile yaamna sayg hakkna ilikin pozitif ykmllklerin de-erlendirilmesi balamnda gz nnde bulundurulmas gerektii aktr.

40. Aile yaamndaki temel ilikiler kadn ve erkek ile ebeveyn ve ocuk arasndaki ilikilerdir. Resm evlilik birlikleri kural olarak aile hayat kapsa-mnda gvence altna alnmakta olup evlilik iinde doan ocuklar da ken-diliinden evlilik ilikisinin bir paras saylrlar. Bu erevede ocuun do-umundan itibaren ocuk ve ebeveyn arasnda aile yaam anlamna gelen bir ba kurulduunun kabul gerekir (Benzer yndeki AHM karar iin bkz. Gluhakovic/Hrvatistan, B. No: 21188/09, 12/4/ 2011, 54, 60). Bavuru konusu

43

Glbu zgler [GK], B. No: 2013/7979, 11/11/2015

olayda bavurucunun ocuu evlilik iinde dnyaya gelmi olup hukuken mevcut olan ailenin bir parasdr. Bu balamda boanma davas sonucunda velayet hakk kendisine tevdi edilmi olan bavurucu ile ocuu arasndaki sz konusu iliki, aile yaamnn kurulmas iin yeterlidir.

41. Anayasann 10. maddesi ayrmclk yasa biiminde dzenlenmemi olsa bile eitlik ilkesinin, anayasal balamda her durumda dayanlacak nor-matif bir deer tamas nedeniyle ayrmclk yasann da etkili bir ekilde hayata geirilmesi gerekir (AYM, E.1996/15, K.1996/34, 23/9/1996). Baka bir deyile eitlik ilkesi somut bir l norm olarak ayrmclk yasan da ierir (Tuba Arslan, B. No: 2014/256, 25/6/2014, 108).

42. Eitlik ilkesi, hem bal bana bir hak hem de dier insan hak ve z-grlklerinden yararlanlmasna hkim, temel bir ilke olarak kabul edilmekte olup Anayasann 10. maddesi eitlik ilkesinden faydalanacak kii ve ilkenin kapsam konusunda bir snrlama getirmemitir. Anayasann 11. maddesin-de yer alan Anayasa hkmleri, yasama, yrtme ve yarg organlarn, idare ma-kamlarn ve dier kurulu ve kiileri balayan temel hukuk kurallardr. hkm uyarnca Anayasann genel esaslar blmnde dzenlenen eitlik ilkesinin saylan organlar, kurulular ve kiiler asndan da geerli olduu aktr. Bunun yan sra Anayasann 10. maddesinin son fkrasnda yer alan Devlet organlar ve idare makamlar btn ilemlerinde kanun nnde eitlik ilkesine uy-gun olarak hareket etmek zorundadrlar. hkm gereince yasama, yrtme ve yarg organlar ve idari makamlar eitlik ilkesi ve ayrmclk yasana uygun davranmakla ykmldrler.

43. Anayasann 10. maddesinin birinci fkrasnda dil, rk, renk, cinsiyet, siyas dnce, felsef inan, din ve mezhep sebeplerine dayanlarak ayrm ya-plamayaca belirtildikten sonra fkrann devamnda benzeri sebeplerle de ayrm gzetilmeyecei belirtilmitir. Bu kapsamda Anayasann ismen say-d farkl muamele trlerini daha nemli grd ve bu trlerde yaplan muamelelerin ancak ok nemli gerekeler ileri srld takdirde hakl klnabilecei aktr. Farkl muamele ne kadar ciddi kabul edilirse devle-tin bu farkl muameleyi hakl klmak iin daha nemli gerekeler sunmas gerekir. Baka bir deyile potansiyel olarak ciddi bir ayrmclk sz konusu olduunda genellikle devlete tannan takdir alan daha dar olacaktr (Tuba Arslan, 145, 146). Cinsiyete dayal ayrmclk da gerek uluslararas metin-lerde gerek Anayasada aka yer verilen, nemli bir ayrmclk temelidir.

44. Anayasada ayrmclk yasann bir tanm yaplmamakla birlikte Ana-yasa Mahkemesi itihadnda sklkla Anayasann 10. maddesinde yer verilen eitlik ilkesi hukuksal durumlar ayn olanlar iin sz konusudur. Bu ilke ile eylemli deil, hukuksal eitlik ngrlmtr. Eitlik ilkesinin amac, ayn durumda bulunan

44


kiilerin yasalar karsnda ayn ileme bal tutulmalarn salamak, ayrm yaplma-sn ve ayrcalk tannmasn nlemektir. Bu ilkeyle, ayn durumda bulunan kimi kii ve topluluklara ayr kurallar uygulanarak yasa karsnda eitliin ihlali yasaklanm-tr. Yasa nnde eitlik, herkesin her ynden ayn kurallara bal tutulaca anlamna gelmez. Durumlarndaki zellikler, kimi kiiler ya da topluluklar iin deiik kurallar ve uygulamalar gerektirebilir. Ayn hukuksal durumlar ayn, ayr hukuksal durum-lar farkl kurallara bal tutulursa Anayasada ngrlen eitlik ilkesi zedelenmez. eklindeki tespitlere yer verildii grlmektedir (AYM, E.2009/47, K.2011/51, 17/3/2011).

45. AHM itihadnda ise ayrmclk yasa, nesnel ve makul bir gereke ol-makszn konuyla ilgili olarak benzer durumda olan kiilere farkl muame-lede bulunulmas eklinde tanmlanmaktadr. Szlemenin 14. maddesinin dier bamsz maddeler tarafndan gvence altna alnan hak ve zgrlk-lerin kullanlmasnda ayrmcla kar koruma saladn, ancak her farkl muamelenin bu maddeye aykr olmayacan, e deer ya da benzer bir ko-numdaki dier bireylere imtiyazl muamele yapldnn ve bu farkn ayrm-clk tekil ettiinin kantlanmasnn gerekli olduunu, bu kapsamda farkl bir muamelenin 14. maddeye aykr olmas iin nesnel ve makul bir nedeninin olmamas gerektiini, byle bir nedenin varlnn demokratik toplumlarda geerli olan ilkelere gre deerlendirileceini, bu balamda Szlemenin g-venceye ald bir hakkn kullanmndaki farkl bir muamelenin meru bir amac olmasnn da yeterli olmadn, bunun yan sra kullanlan yntem ile gerekletirilmesi istenilen ama arasnda makul bir oransal ba olmasnn da zorunlu olduunu belirten Mahkeme; taraf devletlerin, benzer durumlar arasndaki farkllklarn hangi hllerde farkl bir muameleyi gerekli kldn belirlemede bir dereceye kadar takdir hakkna sahip olduunu, bununla bir-likte nemli bir ayrmclk temeli olan cinsiyete dayal farkl bir muamelenin Szlemeye uygun olduunun kabul edilebilmesi iin ok geerli nedenler sunulmas gerektiini vurgulamaktadr (nal Tekeli/Trkiye, B. No: 29865/96, 22/2/2009, 49-53; Zarb Adami/Malta, B. No: 17209/02, 20/6/2006, 71).

46. Bu nedenle yaradl ve ilevsel zelliklerin zorunlu kld kimi ayrm-lar hakl bir nedene dayand lde eitlii bozmad hlde sadece cinsi-yete dayal ayrmlar eitlik ilkesine ak bir aykrlk olutururlar (Bkz. AYM, E.2010/119, K.2011/165, K.T. 8/12/2011)

Documents

SEÇME KARARLAR - anayasa.gov.tr · 5. Mete Dursun, B. No: 2012/1195, 18/11/2015 351 Cezaevi koşulları:Devletin hasta bir hükümlünün ihtiyaçlarına cevap verebilecek ko-laylıkların