Samen voor Participatie - de omslag...Samen voor Participatie Stichting De Omslag ,W.G. Plein 113, 1054 SC Amsterdam, 020-4860149, KVK 34125260, [email protected], , ING 5124847 (O)GGZ

Samen voor Participatie

Stichting De Omslag ,W.G. Plein 113, 1054 SC Amsterdam, 020-4860149, KVK 34125260, [email protected], www.deomslag.nl, ING 5124847

(O)GGZ in de buurt een onderzoeksproject in stadsdeel Noord en Oost eindrapportage 17 juli 2013 Anne Graumans – De Omslag


2 van 23

Inleiding en werkwijze In 2011 voerde De Omslag in samenwerking met een aantal zorg- en welzijnorganisaties het project Buurthuis Nieuwe Stijl uit. Doel was om gecombineerde functies in wijken te realiseren waar zowel mensen uit de doelgroep (O)GGZ en buurtbewoners gebruik van zouden maken. Het project werd eind 2011 afgerond met een rapportage en een evaluatie. In 2012 heeft de Dienst Wonen, Zorg en Samenleving (DWZS) een vervolgvraag geformuleerd:

te komen tot een goed beeld van wie uit de (O)GGZ groep wel en wie niet gebruik kan maken van activiteiten in de buurt.

De vraag wordt beantwoord door in de praktijk de integratie van mensen uit de (O)GGZ doelgroep bij succesrijk collectief aanbod, initiatieven en activiteiten in de buurt te realiseren. Aan stadsdelen werd gevraagd dit te begeleiden als opdrachtgever. Stadsdeel Oost en Noord hebben deze taak op zich genomen. De Omslag leverde een projectleider, Anne Graumans, en een voorzitter van de stuurgroep, Corine van de Burgt. De stuurgroep begeleidde het project en in de projectgroep zaten per organisatie mensen die nauw betrokken waren bij de deelprojecten. In de praktijk hadden de projectgroepen een vaste kern en leden die af en toe aanschoven. In bijlage 1 is een overzicht te vinden van de samenstelling van de stuurgroep en projectgroep. In de eerste fase van (O)GGZ in de buurt zijn directies van zorg- en welzijnsorganisaties geïnterviewd om te inventariseren hoe tegen de deelname van mensen uit de (O)GGZ doelgroep in collectief aanbod aangekeken wordt, welke acties al worden ondernomen en welke knelpunten ervaren worden. In bijlage 2 is het verslag van deze inventarisatieronde te vinden. Ook zijn in elk stadsdeel, in samenspraak met de opdrachtgever en de directies van zorg- en welzijnsorganisaties, vijf initiatieven geselecteerd die getoetst zouden worden op toegankelijkheid voor de doelgroep. Op basis hiervan is de projectgroep samengesteld, in welke overleg gevoerd werd over acties. In november 2012 werd duidelijk dat de toeleiding van de doelgroep naar collectief aanbod achterbleef. In de stuurgroep van december 2012 zijn streefaantallen vastgesteld per organisatie en hebben de leden van de stuurgroep extra inzet gepleegd om mensen uit de doelgroep toe te leiden naar collectief aanbod, zodat we ook daadwerkelijk vanuit de praktijk konden toetsen. In bijlage 3 is een overzicht te vinden van de streefcijfers en de behaalde aantallen. Naast het volgen en stimuleren van mensen uit de (O)GGZ doelgroep om deel te nemen aan de vijf deelprojecten per stadsdeel, is ook een toetsgroep van (O)GGZ cliënten ingesteld die buurtcentra en collectief aanbod bezocht en feedback gaf over het aanbod. Oorspronkelijk was het idee om per stadsdeel tien mensen uit de doelgroep te vragen in de toetsgroep plaats te nemen. Uiteindelijk heeft alleen het Buurt Energie Project (BEP) van de Regenboog Groep dit in stadsdeel Oost uitgevoerd. (O)GGZ in de buurt als project was uitdrukkelijk bedoeld om collectief aanbod in de buurt te toetsen. Collectief aanbod dat ondersteund wordt door welzijnorganisaties, bewonersinitiatieven of organisaties in de buurt. Collectief aanbod hebben we gedefinieerd als aanbod waarvoor geen indicatie nodig is en dat open staat voor iedere bewoner. In een enkel geval beschrijven we ook de stappen op weg naar de aansluiting bij collectief aanbod, feitelijk gaat het dan nog om dagbesteding met indicatie. De looptijd van het project (O)GGZ in de buurt bedroeg ruim 16 maanden. Een periode waarin veel beleidsveranderingen bij de (lokale) overheid tot stand kwamen, visies geschreven werden en ook welzijn- en zorgorganisaties hun beleid bijstelden en hun organisaties herinrichtten. Terwijl de urgentie en het doel van het project werden gedeeld, waren de randvoorwaarden voor de uitvoering niet altijd aanwezig en was het niet altijd mogelijk om de uitvoering goed te beleggen in de organisatie. De rapportage dient gelezen te worden als work in progress, in veel gevallen zijn vervolgacties al uitgezet of zitten deze in de pijplijn.


3 van 23

De mensen waar we het in de rapportage over hebben, behoren tot de doelgroep (O)GGZ. Zij wonen zelfstandig of begeleid, maken veelal gebruik van een dagactiviteitencentrum, een vorm van dagbesteding of hebben daar recht op. De doelgroep (O)GGZ is heel divers en het is nauwelijks mogelijk geweest om in het project onderscheid te maken tussen de diverse subgroepen in de (O)GGZ. De realiteit is wel dat het collectief aanbod dat de mensen die de Regenboog Groep begeleidt, aanspreekt wezenlijk anders is als het aanbod dat de mensen die Mentrum begeleidt, aanspreekt. Wel is vanuit de organisaties zelf, en soms ook door de doelgroep, aanbod beoordeeld. In deze rapportage vindt u in hoofdstuk 1 de beantwoording van de deelvragen en in hoofdstuk 2 de conclusies en aanbevelingen. In bijlage 4 vindt u de beschrijving van de activiteiten in de deelprojecten en de resultaten die behaald zijn.


4 van 23

Hoofdstuk 1 – Beantwoording onderzoeksvragen (O)GGZ in de buurt In dit hoofdstuk beantwoorden we de onderzoeksvragen zoals deze door DWZS zijn geformuleerd aan het begin van het project.

1. Voor welk deel van de (O)GGZ-doelgroep (%) wordt ingeschat dat activiteiten in de buurt toegankelijk gemaakt kunnen worden?

Onder de huidige omstandigheden is een heel klein deel van de activiteiten in de buurt toegankelijk voor mensen uit de (O)GGZ doelgroep.

1

Anders geformuleerd: slechts een klein deel van de doelgroep is flexibel, stabiel en assertief genoeg om in een omgeving van Welzijn Nieuwe Stijl of een buurt community duurzaam te participeren. Uit een inventarisatie onder de doelgroep en hun begeleiders blijkt dat de activiteiten gericht op ontmoeting, koken/eten, bewegen en sport, creatief (muziek, handwerk) en klussen (fietsen repareren, tuinieren) aansluiten bij de vraag van de doelgroep. Een deel van de activiteiten hoort bij het dagelijks leven van mensen: zij weten waar je lekker kunt eten op welke dag en voor weinig geld. Een deel van de activiteiten is gericht op ontmoeting en recreatie en een deel van de activiteiten vindt plaats in een arbeidsmatige omgeving. Welzijnorganisaties organiseren geen aanbod meer in buurthuizen. Het collectieve aanbod bestaat uit initiatieven van een veelheid van organisaties en individuen. Participatie en activeringsmedewerkers van welzijnsorganisaties ondersteunen buurtbewoners in het realiseren van aanbod en bij het aansluiten bij een initiatief of deelnemen aan aanbod. Mensen uit de doelgroep organiseren ook zelf activiteiten. Het Buurtenergie Project van de Regenboog Groep heeft een aantal muziekavonden in Rumah Kami georganiseerd en is er als buurtinitiatief opgenomen. Mensen die gebruik maken van het Dagactiviteitencentrum van HVO-Querido in stadsdeel Oost namen deel aan yoga en de Ladies Day in het buurthuis. In de inloopruimte van het Dagactiviteitencentrum van Cordaan in stadsdeel Noord is er altijd gelegenheid tot ontmoeting en zijn er ook activiteiten in ontwikkeling waarvoor geen indicatie nodig is. Wanneer mensen uit de doelgroep gemotiveerd zijn om mee te doen, te werken, samen te werken en wat extra geld te verdienen, is aansluiting mogelijk met initiatieven gericht op werk in de buurt. Welzijnsorganisatie spelen hier een belangrijke rol: zij hebben een goed overzicht van de sociale kaart in de eigen buurt en kunnen inschatten waar iemand zou passen. Dit kan vrijwilligerswerk zijn of werk in een arbeidsmatige omgeving (opknappen fietsen, onderhoud groen, repareren computers). De subsidiegever van welzijnsorganisaties en buurtinitiatieven, de stadsdelen, spelen een belangrijke rol als beleidsmaker: zij communiceren met de aanbieders van collectief aanbod dat alle activiteiten toegankelijk moeten zijn voor iedereen. In stadsdeel Oost wordt bij elke activiteit benadrukt dat het aanbod in de buurt toegankelijk is voor alle buurtbewoners. Het aanbod in de buurthuizen is divers en verschillende initiatiefnemers uit de buurt organiseren activiteiten. Activiteiten georganiseerd door – vaak creatieve – maatschappelijke initiatieven of organisaties in de wijk staan open voor deelname van mensen uit de (O)GGZ doelgroep, zowel qua cultuur, qua maatschappelijke opdracht als het simpele feit dat zij geen toegangsprijs rekenen.

1 DWZS verzocht ook een kwantitatieve meting te doen en op basis daarvan een percentage te bepalen van het aandeel van de doelgroep dat van collectief aanbod gebruik kan maken. Er was geen nulmeting voorhanden en het collectieve aanbod en de toeleiding naar dat aanbod was nog volop in ontwikkeling. Als onderzoekers hebben we daarom gesteld dat het niet mogelijk is op dit moment een percentage te bepalen.


5 van 23

Culturele vrijplaats en wijkonderneming de Tolhuistuin in stadsdeel Noord reageerde direct enthousiast op het verzoek om te verkennen of mensen uit de doelgroep mee konden helpen met het beheer van de tuin. Binnen een paar maanden werd er een werkproject gestart in samenwerking met het DAC op de Wingerdweg. In eerste instantie is het een dagbestedingsproject geworden dat vanuit Cordaan georganiseerd wordt. In de volgende fase wordt verkend of het beheer van de tuin als vrijwilligerswerk uitgevoerd kan worden.

UPCYCLES In de Transvaalbuurt in Amsterdam Oost is in april 2013 een buurt fietswerkplaats geopend. Dynamo heeft drie vrijwilligers gevonden om in de werkplaats te klussen aan fietsen. Eén van de vrijwilligers is iemand uit de (O)GGZ doelgroep die ook actief is in het Buurt Energie Project van de Regenboog Groep.

2. Wat zijn de succesfactoren van de projecten?

Begeleiding naar collectief aanbod Een kleine groep mensen is stabiel, assertief en flexibel genoeg om zijn of haar weg te vinden in het collectieve aanbod in de buurt. De overgrote meerderheid van de doelgroep heeft begeleiding nodig om de stap van dagbesteding naar collectief aanbod te kunnen maken en heeft een vaste begeleider nodig op de locatie van het collectieve aanbod. In de deelprojecten is op verschillende manieren getoetst hoe de begeleiding naar collectief aanbod vormgegeven kan worden.

- door medewerkers van zorgorganisaties Voor veel mensen werkt begeleiding door een bekende uit de zorgorganisatie het beste. Mensen zijn bereid om mee te gaan met de woonbegeleider naar bijvoorbeeld een buurtrestaurant of yoga in een buurthuis. Zij voelen zich veilig. Tijdens een activiteitentoer in stadsdeel Noord voor zorgprofessionals werd meer kennis over het collectieve aanbod en persoonlijk contact met aanbieders van collectief aanbod als succesfactor benoemd. Een voorbeeld uit stadsdeel Centrum is buurthuis de Witte Boei. Hier werken zorg- en welzijnsorganisaties samen. Roads heeft het inloopspreekuur opgezet in het buurthuis dat gerund wordt door IJsterk. Zo komen de cliënten binnen en bepalen ze gezamenlijk met de begeleider van Roads (een bekend gezicht) wat mogelijke activiteiten zijn. Cliënten organiseren ook zelf activiteiten. Alle activiteiten staan open voor iedereen. De medewerkers van Roads kunnen ook inloggen op de aanwezige werkplekken.

- door een medewerker van welzijn Welzijn heeft participatie en activeringsmedewerkers (P&A medewerker) in dienst die buurtbewoners ondersteunen in het aansluiten bij en bijdragen aan activiteiten in de buurt. Zowel in stadsdeel Noord als Oost is de P&A medewerker ingezet. In Noord via een spreekuur en voorlichting op vindplaatsen (zowel aan zorgprofessionals als aan mensen uit de doelgroep) en in Oost als vraagbaak en via warme overdracht van zorg naar welzijn. Het beste resultaat werd bereikt wanneer zorgmedewerkers mensen voordragen en een warme overdracht organiseren. De zorgprofessional gaat mee naar het gesprek en laat daarna de begeleiding over aan welzijn. De P&A medewerker kan dan gericht op zoek in de buurt naar een passende activiteit of vrijwilligersbaan.

- door vrijwilligers Een bevinding uit het project is dat er gemotiveerde vrijwilligers zijn bij zowel zorg als welzijnsorganisaties, maar dat zij elkaar en elkaars werk nog niet of onvoldoende kennen. Vrijwilligers in welzijnsorganisaties zouden gebaat zijn bij meer kennis over de mensen uit de (O)GGZ doelgroep. Vrijwilligers/buddies in zorgorganisaties zijn gebaat bij meer kennis van de sociale kaart. Deze twee groepen vrijwilligers kunnen veel van elkaar leren en idealiter zou er een ‘nieuwe’ vrijwilliger ontstaan die goed om kan gaan met mensen uit de (O)GGZ doelgroep en kennis heeft van activiteiten in de buurt. In het project zijn afspraken gemaakt tussen de buddies van de Regenboog Groep en


6 van 23

welzijnsorganisaties om eventueel ingezet te worden voor de begeleiding van cliënten naar collectief aanbod. In Oost hebben vrijwilligers van Pitstop zich ingezet om mensen te bemiddelen. De ambitie was om zes mensen van Mentrum/Roads te bemiddelen naar vrijwilligerswerk. Uiteindelijk zijn er minder mensen gesproken omdat de persoonlijke situatie en motivatie van de cliënten nog niet voldoende was om ook daadwerkelijk bij welzijn ‘aan te komen’ . Begeleiding op locatie De doelgroep ziet zichzelf graag – als ieder ander – als zelfstandig functionerend individu in de maatschappij. Maar heeft wel begeleiding nodig. Een rots in de branding die begeleidt, bijstuurt en voor hen opkomt. De trend is echter dat buurthuizen door wisselende gezichten van buurtbewoners en buurtinitiatieven gerund worden. De (O)GGZ doelgroep is gebaat bij een vast gezicht, een beheerder die hen begroet en welkom laat voelen, die kleine dingen regelt en hen ‘inwerkt’ in het buurthuis. Zonder vaste begeleiding zal het heel moeilijk zijn om mensen duurzaam vast te houden.

In Rumah Kami in stadsdeel Oost is een groep cliënten als buurtinitiatief verwelkomd. Wekelijks vergaderden zij in het buurthuis en op de dinsdagavond organiseerden zij een muziekavond. Een assertieve groep van medegebruikers van het buurthuis was het daar echter niet mee eens en claimde het buurthuis. In de avonduren was er geen vaste begeleiding aanwezig. De groep (O)GGZers is vertrokken. De welzijnsorganisatie is nu in overleg met de Regenboog Groep om te komen tot een werkbare situatie.

Beloning In het project is duidelijk geworden dat een financiële vergoeding een belangrijke motivatie is om actief te worden in de buurt. Een man die actief werd in de fietswerkplaats wilde graag een extra dag komen werken, maar alleen als hij de 5 euro vergoeding ontving. Veel mensen uit de doelgroep ontvangen een financiële vergoeding voor deelname aan dagbesteding. Dat is een welkome aanvulling op het leefgeld dat iemand beschikbaar heeft. Voor het collectieve aanbod in de buurt, georganiseerd of ondersteund door welzijnsorganisaties wordt meestal een eigen bijdrage gevraagd. Bij vrijwilligerswerk is het afhankelijk van de organisatie of er een vrijwilligersvergoeding gegeven wordt. De doelgroep heeft weinig geld. Het leefgeld per week is vaak minder dan 50 euro (eten, roken, drinken, plezier) en veel mensen zitten in een schuldhulp traject. In deze doelgroep zitten weinig mensen die meer dan het minimum te besteden hebben. Vijf euro vergoeding voor een dagdeel is 10% van het totaal besteedbaar inkomen per week. In de beleidswereld wordt er vaak van uitgegaan dat ‘we’ mensen iets aanbieden, maar mensen uit de doelgroep zien de dagbesteding als werk en willen iets verdienen. In de Indische Buurt in stadsdeel Oost bestaat het project Makkie. Een alternatief betaalmiddel voor buurtbewoners waarmee zij naar de film kunnen bij Studio K, kunnen schaatsen op de Jaap Eden baan, koffie kunnen drinken in de Javastraat of korting krijgen bij de AH. Voor elk uur werk ontvangt de vrijwilliger een Makkie. Op dit moment ontvangen ook mensen uit de (O)GGZ doelgroep Makkies. Bijvoorbeeld voor het meehelpen in de instroomkeuken, het rondbrengen van folders en het meehelpen de buurt schoon te maken. De bestedingsmogelijkheden voor mensen uit de doelgroep zijn nog wel te gering. Het aanbod bestaat voornamelijk uit ‘luxe producten’. Voucher systemen gericht op het kunnen kopen van eten of kleding worden het hoogst gewaardeerd. In de overleggen met zorg en welzijnsprofessionals werd benadrukt dat arbeidsmatig werk of vrijwilligerswerk idealiter beloond wordt met een financiële vergoeding. Geld motiveert en het maakt het mogelijk om mensen als werknemer aan te spreken op hun werkgedrag. Een financiële beloning is normaal in de gewone wereld waar ook mensen uit de doelgroep onderdeel van zijn. Het betalen voor deelname aan collectieve activiteiten vormt een drempel voor de doelgroep. Mensen kiezen dan voor iets anders (ook als dat niks doen is).


7 van 23

Geen etiket. Plak geen etiket op mensen. De begeleiders of betrokken vrijwilligers moeten op de hoogte zijn (en idealiter kennis hebben van de doelgroep), maar niet alle buurtgenoten hoeven geïnformeerd te worden dat betreffende persoon een beperking heeft. Ervaring tot nu toe is dat mensen makkelijk mengen.

Ladies Day De Ladies Day in Rumah Kami gaat om schoonheid, nagels lakken, maskertjes en je haren net even anders stylen. Vrouwen die vanuit de DAC Linnaeushof deelnamen aan de Ladies Day waren binnen een half uur geïntegreerd in de groep, kamden haren van vrouwen die ze niet kenden en lakten teennagels. Niemand was van tevoren geïnformeerd dat er mensen uit de (O)GGZ groep deel zouden nemen en niemand viel het ook op.

3. Wat maakt dat het aanbod toegankelijk is?

Gratis aanbod Mensen uit de (O)GGZ doelgroep hoeven niet te betalen voor door de AWBZ gefinancierde dagbesteding. Vaak is sprake van een kleine vergoeding. Gratis aanbod of een compensatie (bv Makkies) voor de werkzaamheden werkt stimulerend. Vriendelijke gezichten Locatie die uitstraalt dat iedereen welkom is. Mensen worden graag open en hartelijk ontvangen. Praten over de mogelijkheden heeft een laagdrempelig effect. Geef mensen een rondleiding. Nodig mensen uit mee te doen met de reguliere activiteiten voor buurtbewoners, oploopjes etc. Voor ieder wat wils Tijdens de activiteitentoer in stadsdeel Noord waren 18 woonbegeleiders van vier zorgorganisaties mee op pad, zij beoordeelden het collectieve aanbod voor hun eigen cliënten. Mentrum had een voorkeur voor de activiteiten in buurthuis de Meeuw, de Regenboog Groep voor de Tolhuistuin, Cordaan en het Leger des Heils wilden mensen meenemen naar de weggeefwinkel. Het bezochte collectieve aanbod had een eigen sfeer, eigen vriendelijke gezichten, een eigen invulling van begeleiding en soorten activiteiten. Oftewel: niet alle aanbod is geschikt voor iedereen. Voorbereid Bij vrijwilligerswerk wordt vaak een flexibele instelling verwacht. De doelgroep is niet per se flexibel ingesteld. Bewustwording bij werkgevers/opdrachtgevers/buurtinitiatieven is nodig zodat mensen uit de doelgroep niet uitvallen door onverwachte vragen en verwachtingen. Het is ook gewenst dat mensen uit de doelgroep voorbereid worden op hun toekomstige werkgever of activiteit.

Pitstop De Pitstop had een cliënt uit de doelgroep bemiddeld naar vrijwilligerswerk. Elke vrijdag zou deze mevrouw bij een organisatie meedraaien. Maar de mevrouw is nooit gestart. In de eerste week had de werkgever gebeld dat hij omhoog zat en vroeg of zij in plaats van vrijdag op donderdag wilde komen werken. De vrijwilliger was dichtgeklapt en is er nooit meer heen gegaan.

4. Waar vind je de doelgroep?

Dagbestedingprojecten. De actieve doelgroep die al gebruik maakt van dagbesteding is op de dagbesteding te vinden. In dit project hebben we niet specifiek ingezet op de mensen die al dagbesteding hebben, omdat het een kortlopend project was en we niet konden garanderen dat het nieuwe aanbod na de projectperiode nog aangeboden zou worden. Wel is er een


8 van 23

spreekuur georganiseerd in het DAC in Noord en zijn mensen actief bevraagd over wat zij graag zouden willen doen in de buurt. Een mini-participatiemarkt in het DAC in Oost heeft tot veel contacten tussen professionals geleid. Via de woonbegeleider, activiteitenbegeleider, aandachtsfunctionaris Zorgorganisaties kennen hun cliënten goed en kunnen cliënten begeleiden naar een participatieloket of P&A medewerker. De keten (woonbegeleiders en andere zorgprofessionals en participatie en activeringsmedewerkers van welzijn) om mensen toe te leiden naar collectief aanbod is nog volop in ontwikkeling. Medewerkers van zorg- en welzijnsorganisaties hebben ruimte, middelen en uitdrukkelijke steun van leidinggevenden nodig om innovaties en nieuwe samenwerkingsvormen op te zetten.. Waar de samenwerking tot stand is gekomen, is een succesvolle match gemaakt tussen cliënt en onderneming/initiatief in de buurt. Het voorbeeld van de Witte Boei uit Stadsdeel Centrum laat zien dat vergaande samenwerking op de werkvloer ten goede komt aan de samenwerking en het vormgeven van toegankelijk collectief aanbod. Het organiseren van een inloopspreekuur in een buurthuis verlaagt de drempel. Stap voor stap. De doelgroep eet regelmatig in buurtrestaurants en bij buurtinitiatieven waar een goedkope maaltijd aangeboden wordt. De ervaring van het Psychiatrie café in Noord is dat mensen dan ook makkelijker te benaderen zijn voor andere activiteiten en ook sneller instromen in collectief aanbod. Het Park De Regenboog Groep is een project gestart op de vindplaats van de doelgroep: het Noorderpark. In samenwerking met de Noorderparkkamer zijn acht mensen uit de doelgroep van de Regenboog Groep onder begeleiding van een medewerker bezig een eigen plek te creëren en bij te dragen aan de Noorderparkkamer (aanleggen moestuin, maken fietsenrekken, etc).

5. Hoe motiveer je OGGZ-cliënten en hoe leid je deze mensen naar het lokale aanbod toe?

In de afgelopen jaren is het zorgorganisaties gelukt om mensen te activeren naar dagbesteding. De mensen uit de doelgroep die nu naar dagbesteding gaan, zijn daar over het algemeen tevreden over. Onderscheid is nodig tussen mensen die al gemotiveerd zijn en een stap naar buiten willen zetten, mensen die gemotiveerd zijn om binnen de dagbesteding actief te zijn en mensen die nog gemotiveerd moeten worden. Bij de eerste groep heeft de samenwerking tussen zorg en welzijn goed gewerkt en heeft welzijn kunnen bemiddelen, begeleiden en adviseren over (vrijwilligers)werk of actief worden in de buurt. Wel is ondervonden dat kleine incidenten in de persoonlijke sfeer er toe kunnen leiden dat een traject ‘naar buiten’ maanden stil ligt. Gemotiveerde mensen die gebruik maken van dagbesteding, zijn vaak tevreden over de dagbesteding. De Kwekerij op de Heggerankweg in stadsdeel Noord is een hele mooie locatie om te werken in een dagbestedingproject. Het losweken van mensen om een ‘ongewisse’ nieuwe activiteit te starten, is gebaat bij heldere afspraak en voldoende bewezen goed en passend collectief aanbod. Wel werd in overleggen benoemd dat de activiteiten op de eigen afdeling (bijvoorbeeld koken onder begeleiding van een zorgmedewerker) idealiter buiten de deur worden georganiseerd en met buurtbewoners. De groep die nog gemotiveerd moet worden is heel divers. Voor sommige mensen is het buiten hun bereik om mee te kunnen doen in de samenleving. Sommige mensen zullen alleen actief kunnen worden met intensieve begeleiding in een veilige omgeving. Anderen zullen alleen actief worden als daar een beloning tegenover staat. Informatie delen Zorgprofessionals weten niet altijd wat het aanbod is in de buurt of wat de mogelijkheden zijn bij welzijnsorganisaties. Een speciaal voor dit project georganiseerde activiteitentoer in Noord specifiek gericht op zorgprofessionals en collectief aanbod kreeg een heel positieve feedback, maar ook de aanbeveling om dit regelmatig te doen. In Oost wordt al samengewerkt in bijvoorbeeld een mini-participatiemarkt en netwerklunches om de


9 van 23

zorgprofessionals en cliënten kennis te laten maken met het collectief aanbod. Het simpel delen van vacatures van vrijwilligerswerk is nog niet vanzelfsprekend, terwijl de wekelijkse update van activiteiten en vacatures van Pitstop op het prikbord van de woonafdeling van Mentrum op de Domselaerstraat al activerend werkt. Voorlichting door begeleiders of bekenden. Organiseer voorlichting waar cliënt en begeleider samen heen kunnen. Inzet vrijwilligers De doelgroep heeft begeleiding nodig, in ieder geval in de eerste weken. Er zijn veel actieve vrijwilligers. Bij de Regenboog Groep zijn vrijwilligers die getraind zijn om mensen te begeleiden en bij welzijn zijn vrijwilligers die getraind zijn in de sociale kaart en in het activeren van mensen. De volgende stap is het trainen en begeleiden van vrijwilligers die zowel de sociale kaart als de (O)GGZ doelgroep goed kennen. Koken en werken zijn goede manieren om mensen te activeren en toe te leiden naar andere activiteiten in de buurt. Belonen Zorg dat vouchersystemen en/of een alternatief betaalmiddel (bv de Makkie in de Indische Buurt) interessante bestedingsmogelijkheden hebben voor mensen uit de doelgroep. Vouchers voor maaltijden en kleding werken meestal goed. Het bezwaar is dat mensen in het ‘circuit’ gehouden worden, tegelijkertijd kan dit ook voordelen hebben: bij een kledingmarkt in het buurthuis komen mensen ook binnen. In de weggeefwinkel in Noord krijg je tien vouchers om te besteden, daarna moet je er wat voor terug doen.

6. Hoe houd je de doelgroep vast op de langere termijn?

De looptijd van het project was te kort om te kunnen toetsen welke factoren bepalen of mensen duurzaam betrokken blijven. Er is geïnventariseerd wat de redenen zijn voor uitval – die vaak al na een paar maanden optrad. Vaste en voldoende begeleiding Een vertrouwd gezicht die belt bij afwezigheid, regelmatig aanwezig is, zorgt dat mensen actief mee kunnen doen of passend vrijwilligerswerk houden, die weet hoe flexibel iemand is, ontbreekt vaak. In een paar gevallen leidde dit tot uitval, bv bij het Buurt Energie Project in Oost – assertieve medegebruikers van het buurthuis vonden het niet gewenst dat de locatie op dinsdagavond gedeeld moest worden met anderen. Ook in het meedoen met activiteiten zoals yoga is begeleiding gewenst. Werk De activiteiten die gericht zijn op meedoen in een arbeidsmatige omgeving, lijken het succesvolst en duurzaamst. Een belangrijke factor die meespeelt, is dat het hier meestal om gemotiveerde mensen uit de doelgroep gaat die stabiel genoeg zijn om in een arbeidsmatige omgeving te functioneren.

7. Welke belemmeringen spelen bij degenen die niet aan buurtactiviteiten kunnen deelnemen?

De belangrijkste belemmering is een gebrek aan motivatie bij de cliënt, veroorzaakt door hun geestelijke gesteldheid. Een andere belangrijke belemmering is dat mensen het zelf niet voor elkaar krijgen om zich aan te sluiten bij collectief aanbod. Kennis over de mogelijkheden in de buurt is ook beperkt. Daarnaast zijn mensen uit de (O)GGZ doelgroep vaak niet flexibel genoeg en kunnen zij moeilijk tegen veranderingen. Zij voelen zich niet veilig en sterk genoeg om ergens aan deel te nemen. De kosten van het collectief aanbod, de eigen bijdrage, vormt een drempel. Mensen zijn niet gewend om te betalen voor een cursus. Ook het gebrek aan beloning is een belemmering.


10 van 23

Hoofdstuk 3: Conclusies en aanbevelingen n.a.v. OGGZ in de buurt Conclusies

1. Zorg en welzijnorganisaties zijn, op dit moment, niet in staat om op grote schaal mensen uit de groep (O)GGZ naar collectief aanbod toe te leiden, of dat collectieve aanbod vorm te geven.

2. Collectief aanbod zonder vaste begeleiding is voor heel weinig mensen uit de (O)GGZ doelgroep haalbaar.

3. De doelgroep is niet flexibel, assertief en stabiel genoeg om zelfstandig zijn of haar weg te vinden en de positie te behouden in het collectieve aanbod in de buurt.

4. De doelgroep is arm. Loon voor activiteiten gericht op werk (fietsen repareren, keuken, etc) helpt om

mensen te motiveren en vast te houden.

5. Zorgorganisaties zitten in een transitiefase. Enerzijds hebben zij de verantwoordelijkheid voor goed draaiende dagbestedingprojecten en anderzijds verkennen zij hoe zij mensen kunnen activeren in samenwerking met andere partijen (welzijn en andere stakeholders in wijken).

6. Zorgorganisaties zetten zelf projecten op in samenwerking met de buurt om gemotiveerde (O)GGZ mensen

te activeren. Deze worden soms nog vormgegeven in dagbestedingprojecten, maar de inzet is om deze op termijn ook beschikbaar te maken zonder indicatie.

7. Medewerkers van zorgorganisaties hebben te weinig kennis van de sociale kaart in de buurt. Er is wel een

wens onder medewerkers om meer met de buurt te doen. Zorgprofessionals zijn een belangrijke partner om mensen te motiveren en te begeleiden naar de mogelijkheden in de buurt.

8. De urgentie van de onderzoeksagenda werd gedeeld. Tegelijkertijd anticiperen zorgorganisaties op de

komende veranderingen en gaat veel energie zitten in de interne organisatie. Het duurt vaak erg lang voordat de juiste persoon aan tafel zit of dat er iets in gang kan worden gezet.

9. Maatwerk. De mensen uit de (O)GGZ doelgroep hebben maatwerk nodig. Het combineren van de kennis

over een persoon (zorgprofessional) en kennis over het regulier aanbod en sociale kaart (welzijn) draagt bij aan een snelle en succesvolle match met een activiteit uit het collectieve aanbod of vrijwilligerswerk.

10. De doelgroep is gebaat bij een divers aanbod in de wijk. Werk, inclusief een (kleine) beloning, is een

belangrijke motivatie voor de doelgroep. Sociale wijkondernemingen staan open om mensen uit de doelgroep mee te laten doen middels (vrijwilligers)werk.

11. De uitwerking van de kaders van de transitie AWBZ is nog in volle gang. De handelingsruimte van zorg- en

welzijnsorganisatie is gebonden aan financiële afspraken en de oude regelgeving. Een project als (O)GGZ in de buurt is gebaat bij een regelvrije ruimte, een budget voor innovatie en een duidelijke opdracht om collectief aanbod geschikt te maken.


11 van 23

Aanbevelingen In samenwerking met de stuurgroep leden zijn de volgende aanbevelingen geformuleerd: - gericht op zorg- en welzijnsorganisaties:

Zorgorganisaties versterken hun blik naar buiten. Organisaties dienen de blik naar buiten, gericht op het verbinden van mensen uit de doelgroep met de buurt en collectief aanbod in de buurt, te internaliseren en dit duidelijk te beleggen in de organisatie. Zorg dat de professional de verantwoordelijkheid neemt om informatie over aanbod van activiteiten en werk te ontsluiten. Creëer en/of ondersteun aanbod dat passend is voor de doelgroep. Welzijn Nieuwe Stijl en de doelgroep (O)GGZ gaan niet altijd samen, door een gebrek aan begeleiding, vaste gezichten en bemiddelaars. Zet uitvoerders bij elkaar, zonder reserve en met een opdracht. Geef aandacht aan de bejegening van de mensen uit de doelgroep. Vriendelijke gezichten en een open houding zijn essentieel. Benoem een aantal best initiatives (en eventueel best persons) en laat hen voorlichting geven (van onderop). Er is nu weerstand (en cynisme) op de werkvloer van zorgorganisaties ‘mijn mensen kunnen dit niet en zijn gelukkiger als ze binnen blijven’. Zet gezamenlijk met je partners die mensen en initiatieven in de etalage die het ‘gewoon doen omdat het in hun maatschappijvisie en eigen kracht past’. Ondersteun deze initiatieven uit de maatschappij, experimenteer en vraag hen ‘wat hebben jullie nodig?’.

- gericht op de (lokale) overheid:

Zorg voor een integrale visie op meedoen door de (O)GGZ doelgroep. Zorg voor samenhang bij alle activiteiten die binnen de WMO ontwikkeld worden. Verbind zorg – welzijn – wijkondernemingen - buurtinitiatieven. Onderken dat begeleiding en motivatie van de mensen uit de doelgroep, de succesfactoren zijn van een duurzame toeleiding naar collectief aanbod in de buurt.

Zorg- en welzijnorganisaties hebben meer ruimte en regelvrijheid nodig om te experimenteren: nu zitten zij in het keurslijf van de projectfinanciering. De realiteit is eventueel minder geld, maar de wens is dan wel meer vrijheid. Het is prettig als de opdrachtgever zich dan niet bemoeit met ondernemerschap. Dwing afspraken maken af tussen zorg en welzijn voor resultaten. Beoordelen op zachte resultaten, zoals de waarde voor de buurt en doelgroep. Opnemen kwetsbare groepen gaat niet vanzelf. Geef erkenning en ruimte aan buurtgroepen en initiatieven, experimenteer hiermee en betrek doelgroepen. Ondersteun sociale firma’s en wijkondernemingen die succesvol zijn in het aanbieden van activiteiten en vrijwilligerswerk. Geef duidelijke opdrachten en organiseer regelvrije ruimtes om te ontwikkelen. Agendeer de discussie over het versterken van de motivatie middels het belonen van mensen uit de doelgroep stadsbreed. Maak hiertoe een uitgebreid overzicht van de mogelijkheden en de wensen van mensen uit de doelgroep en vat deze samen in een kosten/baten analyse van de vergoeding versus de kosten om mensen te activeren.


12 van 23

- gericht op de mensen uit de doelgroep

Erken dat begeleiding nodig is, het gaat niet vanzelf. Maak onderscheid tussen werk en vrije tijd. De meeste gemotiveerde cliënten willen werk. Mensen uit de doelgroep willen niet gratis werken. Werk aan een vrijwilligersvergoeding en beschouw dit als loon waar je ook op kunt sturen. Zorg ervoor dat mensen niet in de problemen komen bij belasting/UWV en/of DWI. Een eenduidige en sterk versimpelde regeling is gewenst. Zie de vergoeding als stimulans. Mensen uit de doelgroep willen graag een beloning, ook voor activiteiten die niet op werk gericht zijn. Als ‘meedoen’ het belangrijkste doel is, onderzoek dan of vouchersystemen (kleding of eten), een coöperatie of Makkies een middel zijn om mensen te motiveren mee te doen. En zorg dat er voldoende aanbod is in de buurt van vrijwilligerswerk en kleine klussen.


13 van 23

Bijlage 1 samenstelling stuurgroep en projectgroep Samenstelling Noord

Stuurgroep Projectgroep

Regenboog Groep Hans Wijnands Janneke van Loo

Leger des Heils Mark Spaargaren Mark Spaargaren

Cordaan Petra Nieuwlaat Patricia Taylor

Combiwel Nanko Horstmann Anke van Ruler

HVO-Querido Maartje Driessen Marjolein Breedijk (1x)

Mentrum Ilse van Toombergen Jonne Leijen

Elsa van der Kooy (1x)

Stadsdeel Noord Laura van Tamelen n.v.t.

De Omslag Corine van de Burgt (vz) Anne Graumans

Anne Graumans (vz)

Samenstelling Oost

Stuurgroep Projectgroep

Regenboog Groep Hans Wijnands Janneke van Loo

Civic Anke van Beckhoven Darifa El Mahdioudi Leila Ez-zaouak (1x) Nienke Gasselink (1x)

Dynamo Gury Douma Mariska van Linden

HVO-Querido Maartje Driessen Annelotte de Haan

Mentrum Judith de Vries Lily Leeman (1x)

Leger des Heils Mark Spaargaren Eline Brilman (1x)

De Volksbond Carmen Salvador -

Stadsdeel Oost Renee van Vlaardingen (tot feb ’13) n.v.t.

De Omslag Corine van de Burgt (vz) Anne Graumans

Anne Graumans (vz)


14 van 23

Bijlage 2: Bevindingen gesprekkenronde directies zorg- en welzijnorganisaties Kennisuitwisseling tussen zorg en welzijn.

- Zorg is geïnteresseerd om van de activeringservaring van welzijn te leren. Welzijn is geïnteresseerd in hoe je mensen kunt activeren vanuit hun eigen situatie.

- Welk aanbod is nu al geschikt, wat dient uitgebreid te worden, wat is nodig? - Zorg kent de individuele cliënt goed en adviseert over hoe de OGGZ groep benaderd kan worden, welke aanpak

helpt, enzovoorts. Opleiding en training van welzijnsmedewerkers kan nodig zijn. - Kennis delen over sociale firma’s projecten, samenwerken met bedrijfsleven en non-profit organisaties, etc.

De cliënten in de OGGZ groep willen graag meedoen en komen soms met hele praktische vragen (bij de SPV’er): waar kan ik een opleiding volgen en diploma halen, naar welke sportschool kan ik. Op dit moment zijn er nog niet overal activiteitenmakelaars/buddy’s, activiteiten/trajectcoaches om deze gesprekken te voeren. - Onderzoek wat de benodigdheden zijn van een OGGZ cliënt om mee te kunnen doen. Het gaat hier om

begeleiding gericht op participatie. Hoe wordt die nu georganiseerd, hoe kan dat beter, of uitgebreid worden (een begeleider van OGGZ mensen die niet zo zeer over problemen praat, maar advies geeft over de sportschool, een keer meegaat naar een activiteit, formulieren invult en die het contact van een OGGZ cliënt en een vrijwilliger begeleidt.

- Werkgroep onderzoekt of toeleiding naar activiteiten overal aanwezig is, en als niet, hoe kan deze dan efficiënt belegd worden? Voor wie kan dit het duwtje in de rug zijn?

- Kunnen de gesprekken met activiteitencoaches regulier worden en de gesprekken met hulpverleners vervangen? We onderzoeken welke ondersteunende methode we gezamenlijk gebruiken om een beeld te krijgen van de cliënt en op basis daarvan een inschatting kunnen maken van een passend aanbod. De zelfredzaamheidmatrix en de irb/ivb zijn methoden, waaruit we kunnen putten.


15 van 23

Bijlage 3: Streefaantallen Het bleek lastig om voldoende mensen uit de doelgroep te identificeren en toe te leiden naar collectief aanbod. Daarom zijn er in de stuurgroep van december 2012 streefcijfers per organisatie vastgesteld.

Streefaantal Oost Streefaantal Noord

De Regenboog Groep 15 10

HVO-Querido 20 3

De Volksbond 6 nvt

Leger des Heils 5 10

Cordaan nvt 15

Mentrum/Roads 6 20

Verklaring: De Regenboog Groep is in Oost actief geweest door de inzet van het Buurt Energie Project (BEP), een groep mensen uit de doelgroep die het op zich nemen om activiteiten te organiseren voor de doelgroep en de buurt. Activiteiten:

- als buurtinitiatief opgenomen in Rumah Kami, hebben daar wekelijks vergaderd en muziekavonden georganiseerd;

- spreekuur Makkie in Meevaart bezocht en een project ingediend om buurtbewoners vrijwilligerswerk te laten doen bij BEP (vooral notuleren)

- Pitstop bezocht, één persoon is toen bemiddeld naar een fietswerkplaats in de buurt. In Noord is de Regenboog groep in samenwerking met de Noorderparkkamer en het stadsdeel Noord een project gestart om mensen uit de doelgroep die in het Noorderpark verblijven, te betrekken bij de ontwikkeling van het park. HVO-Querido is in stadsdeel Oost actief in het toeleiden van mensen naar collectief aanbod. Aandachtsfunctionarissen en ondersteuners van de buurtteams begeleiden mensen uit de doelgroep. HVO-Querido had al een samenwerking met Civic in Rumah Kami (yoga en Ladies Day). In Noord is de samenwerking tussen HVO-Querido en de Vriendenkringen van de grond gekomen en heeft nog niet tot resultaten voor de mensen uit de doelgroep geleid. De Volksbond heeft in stadsdeel Oost een buurtverkenning uitgevoerd met de jongeren. Er is in het (O)GGZ in de buurt niet samengewerkt in de projectgroep. Het Jannahuis van het Leger des Heils heeft in stadsdeel Oost diverse welzijnslocaties en activeringsmedewerkers bezocht. In Noord heeft het Leger des Heils actief meegedaan in het opzetten van het spreekuur, Grannies Finest en de organisatie van de activiteitentoer. Cordaan heeft in Noord een werkproject opgezet met culturele wijkonderneming de Tolhuistuin. Nu is het nog een dagbestedingproject, gekeken wordt of in de toekomst dit omgevormd kan worden tot collectief aanbod. Ook heeft Cordaan het spreekuur van de P&A medewerker ondersteund en actief mensen geworven. Mentrum heeft in samenspraak met Roads een samenwerking opgezet met Pitstop in stadsdeel Oost. Zes mensen zijn geselecteerd, maar 1 gesprek heeft plaatsgevonden. Mentrum werkt ook samen met Makkie. In Noord heeft Mentrum actief deelgenomen aan de activiteitentoer, zijn enkele mensen toegeleid naar de P&A medewerker en is nav de activiteitentoer een samenwerking gestart met Combiwel om Liberman modules (omgaan met vrije tijd en sociale relaties) te organiseren.


16 van 23

Bijlage 4: Rapportage projecten (O)GGZ in de buurt In deze bijlage geven we een overzicht van de geselecteerd projecten

- de activiteit/het project - het doel - wat hebben we gedaan en wat is het duurzame resultaat

Stadsdeel Oost

1. Rumah Kami

Activiteit In Rumah Kami is een breed aanbod van activiteiten. Voor de mensen uit de doelgroep worden vooral yoga, Ladies Day en computerlessen geschikt gevonden. Daarnaast zijn er veel buurtinitiatieven in Rumah Kami en zal de toetsgroep onderzoeken of het een goede locatie is voor hun activiteiten.

Doel Mensen uit de doelgroep (O)GGZ in laten stromen in het buurthuis en duurzaam laten deelnemen aan collectieve activiteiten.

Wat Het DAC Linnaeushof (HVO-Querido) is actief geweest in het toeleiden van cliënten naar yoga en de Ladies Day. Cliënten zijn in het reguliere aanbod ingestroomd, maar hebben dit wel als dagbesteding ingevuld (met indicatie) – met begeleiding vanuit HVO-Querido. Resultaat De integratie in de groep ging prima. De vrouwen deden snel mee bij de Ladies Day (opmaken, nagels lakken, etc) en vielen niet buiten de boot. De yoga werd door een professionele yoga docent gegeven. Toch is het niet duurzaam gebleken. Mensen uit de doelgroep komen niet meer naar de activiteiten in Rumah Kami. Belangrijkste oorzaak is dat er geen vast gezicht en/of begeleiding is bij de activiteit en de doelgroep dat wel nodig heeft.

Cliënten van de Regenboog Groep, verenigd in het Buurt Energie Project (BEP) hebben samen met een begeleider een bezoek gebracht aan Rumah Kami en zijn toen uitgenodigd om als buurtinitiatief gebruik te maken van Rumah Kami. BEP heeft geparticipeerd in de warme nest bijeenkomst voor alle buurtinitiatieven actief in Rumah Kami (december 2012). BEP overlegde iedere vrijdagochtend in Rumah Kami. BEP startte voortvarend met de organisatie van een muziekavond in Rumah Kami. Deze heeft ook een paar keer plaatsgevonden. Eind maart 2013 zijn de mensen van het BEP uit het buurthuis gezet door medegebruiker Assadaaka, die in de avonduren actief is in het buurthuis en liever geen andere gebruikers toe wil laten. Civic en het stadsdeel hebben Assadaaka hierop aangesproken, maar de mensen van het BEP waren toen al vertrokken en zijn tot op heden niet teruggekeerd. Resultaat BEP was heel tevreden over de ontvangst bij Rumah Kami en de mogelijkheden die het buurthuis bood. Ze organiseerden ook in korte tijd activiteiten voor de buurt, maar waren niet opgewassen tegen assertieve medegebruikers. Wel kan het zo zijn, dat BEP nog terugkeert naar Rumah Kami. Een vast contactpersoon en/of begeleiding is een belangrijke succesfactor.


17 van 23

2. Buurtrestaurant Transvaal

Activiteit Elke zondag wordt er gekookt in het buurtcentrum Transvaal (Danie Theronstraat). Gekeken wordt of cliënten uit de (O)GGZ doelgroep samen willen eten, leidend tot mee willen koken (en wellicht ook de drempel van het buurtcentrum daarmee te verlagen).

Doel Instroom mensen uit de (O)GGZ doelgroep in het buurtrestaurant/buurtcentrum.

Wat De aandachtsfunctionaris van HVO-Querido is op twee zondagen gaan eten en koken met 3 cliënten die zelfstandig wonen. Cliënten zijn daarna niet meer zelfstandig naar het buurtrestaurant gegaan. Dat zou wel kunnen wanneer de begeleiding nog een paar keer meegaat. Het eten werd als toegankelijk ervaren door de cliënten. Het mee helpen koken was ook toegankelijk, maar geeft geen vrijwilligersvergoeding. Bij regelmatig bezoek aan het buurtrestaurant wordt verwacht dat deelnemers ook makkelijker aan andere activiteiten deel zullen nemen. Er zijn al wel mensen uit de doelgroep die gebruik maken van het buurtrestaurant en ook regelmatig meekoken. Resultaat De vrijwilligers van het koken hadden geen bezwaar om met mensen uit de doelgroep te koken. Cliënten gingen mee omdat de begeleider/aandachtsfunctionaris het hen vroeg en omdat er toch regelmatig samen gegeten wordt. Deelname aan het buurtrestaurant is niet duurzaam gebleken, een extra stimulans (vergoeding, Makkie, etc) zou motiverend kunnen werken. Ook is het van belang om beter aan te sluiten bij de interesse en motivatie van de cliënten. Nu was van tevoren niet gevraagd of zij actief wilden worden in het buurtrestaurant.

3. Pitstop Transvaal

Activiteit Pitstop begeleidt buurtbewoners naar vrijwilligerswerk en activiteiten in de buurt.

Doel Pitstop inzetten voor mensen uit de (O)GGZ doelgroep.

Wat Vooraf: in 2011/12 heeft de projectleider van Pitstop een ronde gemaakt langs zorgaanbieders om de mogelijkheden van Pitstop onder de aandacht te brengen bij begeleiders en cliënten. In dezelfde periode is er door Dynamo een toer georganiseerd voor verwijzers langs locaties van Dynamo in Oost. Hier zijn 30 verwijzers mee bereikt (2x15). In de projectperiode is met Roads samengewerkt om cliënten te bemiddelen en te begeleiden naar (vrijwilligers)werk. Zes mensen zijn in de projectperiode geselecteerd door Roads om bemiddeld te worden. Zij hadden bij hun routecoach aangegeven te willen deelnemen aan een activiteit of aan (vrijwilligers)werk. Uiteindelijk heeft Pitstop maar 1 van de 6 mensen gesproken en voor hem in kaart gebracht wat de mogelijkheden zijn in de buurt. Roads heeft het daarna zelf op zich genomen om de cliënt te begeleiden. Geen van de zes cliënten is duurzaam bemiddeld. Doordat er meer contact is geweest tussen Roads en Dynamo zijn er in de projectperiode ook andere verzoeken binnengekomen. Een cliënt van Roads werkt nu als beheerder bij Jav’Art in Zeeburg. De toetsgroep van de Regenboog Groep is op gesprek geweest bij Pitstop. Hieruit is direct ook een match ontstaan: iemand van het BEP werkt nu 1 dag per week in de fietswerkplaats (Ymere) in Oost. Hij zou graag meer uren werken, maar krijgt geen vergoeding voor de andere dagen. HVO-Querido is met 1 cliënt naar Pitstop geweest, hij heeft informatie ingewonnen over de mogelijkheden, maar er is geen match geweest met vrijwilligerswerk. De Pitstop heeft meegedaan aan een (eerste keer) participatiemarkt op het DAC Linnaeushof. Ook op de


18 van 23

markt moest de medewerker zelf actief het contact leggen, mensen uit de (O)GGZ doelgroep komen nog niet ‘shoppen’ langs kraampjes voor activiteiten en/of vrijwilligerswerk. Resultaat Geen van de zes cliënten is succesvol en/of duurzaam bemiddeld. Wel kan geconcludeerd worden dat er vraag is onder mensen uit de (O)GGZ doelgroep om bemiddeld te worden naar (vrijwilligers)werk. Mensen willen graag werken en het is ook geaccepteerd dat je je bij een (uitzendbureau achtig) loket meldt en dat zij informatie geven over het aanbod aan vacatures. Wel blijkt uit de ervaring in dit project dat de cliënten nog niet toe zijn aan zelfstandig (vrijwilligers)werk. Knelpunten zijn:

- Het ontbreken van de vrijwilligersvergoeding. - De vrijwilligers van welzijn moeten bijgespijkerd worden op kennis van de (O)GGZ groep. - De vrijwilligers van zorg moeten bijgespijkerd worden op kennis van de sociale kaart van aanbod

in de buurt en de mogelijkheden. - Cliënten dienen beter voorbereid te worden op werk, bv door een cursus arbeidsvaardigheden. - Cliënten dienen voorbereid te worden op het sollicitatiegesprek en de verwachtingen die er zijn

van de werkgever. Pitstop heeft hiervoor een checklist ontwikkeld die kan dienen als leidraad in de voorbereiding.

4. Vonk (Civic)

Activiteit Vonk biedt Nederlandse les en werkervaringsplaatsen aan. Ze organiseren activiteiten in de buurt zoals opschoonacties en kinderactiviteiten.

Doel Instroom doelgroep (O)GGZ bevorderen.

Wat Het Jannahuis van het Leger des Heils heeft drie cliënten doorgeleid naar Vonk. Twee cliënten zijn niet op gesprek gegaan door familieproblemen en een terugval. Eén cliënt is op gesprek geweest (samen met een medewerker van het Jannahuis – dat is standaard) en was geïnteresseerd, maar is uiteindelijk toch niet begonnen bij Vonk doordat ze het te druk had met persoonlijke issues. Het Leger des Heils heeft deelgenomen aan een netwerklunch voor collega-organisaties in het Brinkhuis. De locatie is dicht bij het Jannahuis en waarschijnlijk gaan de vrouwen in het Jannahuis hier wel gebruik van maken. Resultaat Er is geen succesvolle match geweest tussen Vonk in dit project en de mensen uit de (O)GGZ doelgroep.

5. Makkie

Activiteit Alternatieve beloning en betaalmiddel in de Indische Buurt die buren aan elkaar koppelt voor kleine klussen, die kwetsbare inwoners poogt te activeren door het verdienen van Makkies, die buurtbewoners zich in wil laten zetten voor de buurt (eigenaarschap van de buurt).

Doel Zijn de aangeboden klussen en de aangeboden verzilveringmogelijkheden geschikt voor mensen uit de (O)GGZ doelgroep?

Wat De Regenboog Groep is met cliënten op het spreekuur geweest van de Makkie in de Meevaart, hebben een voorstel ingediend, dat is toegekend en een buurtbewoner schrijft de notulen (en ontvangt daarvoor een Makkie) van het BEP overleg.


19 van 23

Cliënten van Roads bezorgen flyers in de buurt in opdracht van het stadsdeel in ruil voor Makkies. Ondro Bong (Regenboog Groep) onderzoekt of er met Makkies betaald kan worden voor de maaltijden. Zo creëer je meer bestedingsmogelijkheden voor de Makkie die aansluiten bij de doelgroep. De instroomkeuken van het instroomhuis op de Zeeburgerdijk maakt gebruik van Makkies. Als je als vrijwilliger meehelpt, ontvang je Makkies. Resultaat Het spreekuur van de Makkie in de Meevaart wordt erg toegankelijk gevonden. Ook de aangeboden klussen op de Makkie website zijn overzichtelijk. Het is het BEP ook gelukt om Makkie projecten aan te vragen en Makkie klussen uit te zetten. De Regenboog Groep verkent uitbreiding hiervan en verwacht dat er genoeg nieuwsgierige buurtbewoners zijn die op zo’n manier kennis willen maken met de doelgroep. Het advies is wel om de bestedingsmogelijkheden van de Makkies uit te breiden naar interessant aanbod voor mensen uit de doelgroep. Daarbij wordt gedacht aan maaltijden en kleding.

6. Toetsgroep

Activiteit Cliënten toetsen het reguliere en collectieve aanbod in stadsdeel Oost.

Doel Inzicht in toegankelijkheid regulier aanbod.

Wat Buurt Energie Project van de Regenboog Groep heeft de volgende activiteiten bezocht: - Makkie in Meevaart - Pitstop - Rumah Kami

Alle bezoeken hebben tot een actie of activiteit geleid (zie hier boven).

De Volksbond zou met een aantal jongeren van de locatie Atlantisplein collectief welzijnsaanbod bezoeken. Dit is niet van de grond gekomen. De Volksbond heeft niet deelgenomen aan de projectgroep. Wel heeft de begeleider van de Volksbond het aanbod bekeken en de volgende knelpunten geformuleerd:

- Er is weinig aanbod voor jongeren (18+) en veel voor specifieke groepen (ouderen, allochtone vrouwen).

- Deelname is niet gratis. - Doelgroep wil niet geactiveerd worden – de inspanningen van DWI op activering leveren ook niet

veel op.


20 van 23

Stadsdeel Noord

1. Spreekuur: Actief in mijn buurt!

Activiteit De participatie en activeringsmedewerker (P&A medewerker) van Combiwel geeft voorlichting aan de doelgroep op vindplaatsen, communiceert met zorgprofessionals (digitaal en in bijeenkomsten en gesprekken), is maandelijks aanwezig op het DAC Wingerdweg middels een spreekuur.

Doel Toetsen of het werk van de P&A medewerker van Combiwel ook werkt voor de mensen uit de doelgroep (O)GGZ met als doel toe leiden naar vrijwilligerswerk, activiteiten in de buurt en in buurtcentra.

Wat Bereik Resultaat

Voorlichting doelgroep

Psychiatrie Café Zwanenmeer (14 feb, 11 april en 16 mei

14-16 mensen Geen effect volgend spreekuur. Wel informele contacten/vindplaats

Resto van Harte – de Meeuw

+ 60 mensen Geen effect volgend spreekuur. Wel informele contacten/vindplaats

Dienstenwinkel Nvt – doelgroep is ‘net binnen’ bij dienstenwinkel

Vriendendiensten Intentieverklaring samenwerken (begeleiding (O)GGZ naar reguliere activiteiten).

Kwekerij Heggerankweg Nvt – doelgroep niet geïnteresseerd

Cordaan wonen Nvt – organisatorisch niet rond gekomen

Communicatie met zorgprofessionals

Flyer Uitgezet bij zorgorganisaties 1 iemand bemiddeld naar vrijwilligerswerk in de Rietwijker

Werkgroep (O)GGZ in de buurt - Noord

Werkgroepbijeenkomsten Contact, kennisuitwisseling, samen vormgeven.

Activiteitentoer Noord voor zorgprofessionals

18 professionals zorgorganisaties Nog geen behoefte aan P&A medewerker. ‘Weten haar te vinden’. Wel is nav de activiteitentoer een samwerking gestart tussen Mentrum, Combiwel en Cordaan. Zij starten binnenkort met het geven van Liberman trainingen ‘Omgaan met vrije tijd’ en ‘Omgaan met sociale relaties’ aan cliënten.

Lunchbijeenkomst medewerkers Mentrum

Voorlichting aan 20 medewerkers over mogelijkheden collectief aanbod.

Spreekuur op het DAC Wingerdweg

bereik resultaat

12 november 2012 6 -

26 november 2012 3 -

4 februari 2013 0 - wel gesprekken met bezoekers, vrijwilligers

4 maart 2013 0 - idem

8 april 2013 0

6 mei 2013 0

Bemiddeling Drie cliënten van Mentrum zijn bemiddeld door de P&A medewerker. Twee van hen zijn succesvol bemiddeld naar vrijwilligerswerk binnen Combiwel en met 1 wordt nog gezocht


21 van 23

naar geschikt vrijwilligerswerk.

2. Samenwerken met de buurt door zorgorganisaties

Activiteit In de Van der Pekbuurt is veel activiteit en ondersteuning voor buurtactiviteiten, samenwerking tussen bedrijven en buurt en tussen zorg en buurt. Het DAC en Rosaburgh onderzoeken of er activiteiten in de buurt zijn waarbij mensen uit de doelgroep aan kunnen sluiten of Cordaan of Leger des Heils mee samen kunnen werken.

Doel Samenwerken met organisaties en bedrijven in de buurt, aansluiten met mensen uit de (O)GGZ doelgroep bij activiteiten in de buurt.

Wat DAC Wingerdweg en Tolhuistuin Door de projectleider van (O)GGZ in de buurt is contact gelegd met de directeur van de Tolhuistuin, die meer dan bereid was mee te denken over

– benutten ruimte DAC, en – werk en meedoen activiteiten mogelijk maken voor mensen uit de doelgroep (O)GGZ.

Medewerker Tolhuistuin en zakelijk leider theatergroep zijn langs gekomen bij DAC. Doel: elkaar informeren en verkennen of samenwerking mogelijk is. De theatergroep had een oefenruimte nodig voor een intensieve periode van repetitie voor een voorstelling. De ruimte in het DAC was geschikt, maar kon niet fulltime vrijgehouden worden. De theatergroep had in ruil voor een lage huur workshops willen geven aan de bezoekers van het DAC. Het is niet doorgegaan, maar een soortgelijke kruisbestuiving is wel mogelijk voor de toekomst. In een vervolgoverleg hebben Cordaan en de Tolhuistuin verder geconcretiseerd wat de activiteiten zullen worden:

a. Beheergroep vanuit het DAC. Een werkproject (dagbesteding met indicatie) met bezoekers uit het DAC en met begeleiding van het DAC. De tuin van de Tolhuistuin wordt schoongemaakt, het groen bijgehouden tijdens de zomermaanden.

b. In het nieuwe café in de Tolhuistuin zal de appeltaart van het DAC verkocht worden. c. De Tolhuistuin staat ook open voor mensen die bv stage willen lopen/willen werken bij de

administratie of in de keuken. Andere reguliere activiteiten in het DAC: yoga avonden en volksdansen. Deze activiteiten worden niet bezocht door mensen uit de (O)GGZ doelgroep. Resultaat: Op twee dagdelen werken 3-5 mensen van het DAC met een begeleider in de Tolhuistuin. Zij onderhouden de tuin, maken schoon en er bestaan plannen om een moestuin aan te leggen op het terrein. Rosaburgh en breigroep Het Leger des Heils werkt samen met Granny’s finest, een organisatie die hippe kleding en accessoires laat breien door oude dames. De dames breien in de kapel en de bewoners van de Rosaburgh schuiven aan. Resultaat: Tussen januari en juni 2013 hebben 5 oudere buurtbewoonsters meegedaan aan de breiclub, aangevuld met een 2 a 3 bewoners van de Rosaburgh. Gezamenlijk hebben ze onder andere een quilt gemaakt, Doel van de activiteit is eenzaamheid onder ouderen terugdringen en de kloof tussen maatschappij en


22 van 23

doelgroep verkleinen. Vanaf september wordt een doorstart gemaakt, waarbij extra ingezet wordt op samenwerking met de buurt. Gekeken wordt naar uitbreiding naar haak en brei activiteiten door buurtbewoners (eventueel in samenwerking met Combiwel).

3. Amerbos (HVO Querido) en de vriendenkringen Stichting Dock

Activiteit De vriendenkringen is een project waarbij kwetsbare jongeren op een ontmoetingsavond zelf vrienden kiezen en een kring starten van jongeren waarmee ze sociale activiteiten ondernemen, begeleid door een vrijwilliger.

Doel De jongeren die in Amerbos en in de satelliet woningen wonen, mee laten doen met de Vriendenkringen en zo een sociaal netwerk op te laten bouwen en activiteiten met leeftijdgenoten (in de buurt) te laten ondernemen.

Wat Zowel HVO-Querido als de Vriendenkringen waren positief over het activeren van de jongeren van Amerbos en de satelliet woningen om mee te doen aan de vriendenkringen. De financiering van de Vriendenkringen was echter lange tijd onzeker, daardoor heeft het lang geduurd voordat er voorlichting gegeven kon worden tijdens één van de pizza-avonden in Amerbos (februari 2013). Er was wel interesse, maar de jongeren hebben nog geen concrete actie ondernomen.

4. Noorderparkkamer en de Regenboog Groep

Activiteit Door de open manier van aanwezig zijn in het park, trekt de Noorderparkkamer ook een groep mensen aan die kampen met dakloosheid, verslaving en psychiatrische problematiek. Deze groep voelt zich thuis in het klimaat van niet veroordelende creativiteit en vrijheid, maar zorgt ook regelmatig voor overlast en maakt dat met name gezinnen met jonge kinderen zich minder op hun gemak voelen.

Doel De Noorderparkkamer is een wijkonderneming gestart met partners en de buurt. Zij willen dat ook de overlastgevende groep een positieve bijdrage levert aan het park en ziet in de Regenboog Groep een goede inhoudelijke partner om dat vorm te geven, d.m.v. een kleine locatie, dagactiviteiten, begeleiding, werk voor de wijkonderneming.

Wat De Regenboog is gestart met een (pilot) project met 8-16 mensen uit de doelgroep en een participatiemedewerker. Het programma bestaat uit onderhoudswerkzaamheden in het Noorderpark en werkzaamheden voor de Noorderparkkamer, eventueel uit te breiden met werkzaamheden die andere gebruikers en partners in het park aandragen. Voorbeelden van klussen zijn:

- Schilderen van bankjes. - Onderhouden natuurspeeltuin. - Ondersteuning bij nieuwe programma’s (sportactiviteiten, moestuinprojecten). - Meebouwen aan het paviljoen (waarbij ze zelf deelnemer worden in de coöperatie). - Bouwen aan een honden uitlaatplaats, sportparcours en houten fietsenrekken. - Het verbouwen van de bloemenkiosk voor eigen gebruik.

Resultaat: 11 mensen uit de doelgroep hebben aangegeven dat ze graag mee willen werken aan het opknappen van het park, zo’n 3 tot 4 dagdelen per week. Hierbij zitten veel jongeren onder de 23 jaar, daarom zal de verldwerker van Streetcornerwork aansluiten bij het project. Met de vrijwilligers worden individuele gesprekken gevoerd, die ook leiden tot toeleiding naar ander aanbod in de buurt. Er is in de eerste weken al drie keer vergaderd met de Noorderparkkamer. De vrijwilligers worden als mede-eigenaren van het park benaderd en beschouwd.

Projecten die wel zijn verkend, maar niet zijn doorgegaan:


23 van 23

- Coco’s keuken: samenwerking van Cordaan en Combiwel, grand café waarbij kwetsbare burgers en mensen uit de (O)GGZ doelgroep werkervaring op kunnen doen in de bediening en in de keuken. Is niet door gegaan omdat Coco’s keuken alle energie nodig heeft om eigen doelstelling te behalen.

- Kwekerij Heggerankweg: dagbesteding van Leger des Heils waar mensen met indicatie werken. Idee was om de mensen die er werken ook groenklussen bij buurtbewoners uit te laten voeren, eventueel in samenwerking met de Dienstenwinkel van Cordaan. Is niet van de grond gekomen omdat er geen animo was onder de mensen die nu werken (met indicatie) in de kwekerij.

Overige activiteiten ihkv (O)GGZ in de buurt Activiteitentoer 18 april 2013, 12.30 – 17.00 uur Doel activiteitentoer:

- Medewerkers van (O)GGZ zorgorganisaties in Noord kennis laten maken met regulier/collectief aanbod in de buurt.

- Informatie over (O)GGZ in de buurt. - Presentatie participatie en activeringsmedewerker over ondersteuning bij matching cliënt uit (O)GGZ

doelgroep en regulier/collectief aanbod. Bezochte locaties:

- DAC Wingerdweg, voorlichting over ontwikkeling naar Fountainhouse en over geïndiceerd en collectief aanbod.

- Presentatie P&A medewerker Combiwel. - Weggeefwinkel Ecosol; voorlichting over winkel en mogelijke cursussen/inloop. - Buurthuis De Meeuw: voorlichting en rondleiding aanbod activiteiten. - Tolhuistuin: voorlichting mogelijkheden vrijwilligers in de tuin. - Bij Bosshardt: voorlichting maaltijden en activiteiten.

Terugkoppeling: We kregen uitsluitend positieve reacties op de activiteitentoer langs collectief aanbod. De zorgprofessionals waardeerden het aanbod en de voorlichting positief, kwamen meer te weten over de mogelijkheden in de buurt en hadden vaak al cliënten in gedachten die zij naar het buurthuis, Tolhuistuin of weggeefwinkel toe konden leiden via voorlichting of begeleiding. De deelnemers vonden de focus prettig: alleen mensen die met de (O)GGZ doelgroep werken en alleen regulier aanbod waar hun cliënten gebruik van zouden kunnen maken.

Tussenconclusie Noord In Noord is veel geïnvesteerd in het leggen van contacten tussen zorgorganisaties, tussen zorg en welzijn, kennismaken met elkaars werk en samen bedenken wat mogelijk is om mensen uit de (O)GGZ doelgroep aan te laten sluiten bij collectief aanbod. Zorg en welzijn professionals kenden elkaar niet goed bij aanvang van het project. Een kans in Noord is het aansluiten bij wijkondernemingen en creatieve communities zoals dat dit jaar gaat gebeuren met de Tolhuistuin en de Noorderparkkamer. Welzijn is erg versnipperd in Noord. Er zijn veel verschillende organisaties actief, ieder met een eigen klein budget. Stadsdeel Noord start projecten of ondersteunt projecten die los staan van reeds lopende trajecten of projecten, die dezelfde doelgroep bedienen. Onvoldoende samenhang vanuit het stadsdeel is niet bevorderend voor samenwerking ten tijde van een transitie en veel onzekerheid.

Documents

Samen voor Participatie - de omslag...Samen voor Participatie Stichting De Omslag ,W.G. Plein 113, 1054 SC Amsterdam, 020-4860149, KVK 34125260, [email protected], , ING 5124847 (O)GGZ